Bas

Sebuah bas dua tingkat New Routemaster kendalian Arriva London di laluan London Buses nombor 73.

Bas (Jawi: ‏بس‎code: ms is deprecated ‎) merupakan sebuah kenderaan pengangkutan awam jalan raya yang besar serta direka bentuk untuk membawa penumpang yang lebih ramai daripada muatan kereta atau van selain pemandu dan kadang-kadang konduktor bas.

Pemandu bas memerlukan lesen kenderaan besar khas selain lesen memandu sendiri.

Etimologi

Kereta kuda "Omnibus" Paris, lewat abad ke-19.

Perkataan "bas" serapan Inggeris bus pendekan kata sifat Latin omnibus^[1]^[2] ("untuk semua") bentuk jamak datif omnis/omne ("semua").^[3] Nama kenderaan ini asalnya dalam bahasa Perancis voiture omnibus^[1] ("kenderaan untuk semua") daripada perkhidmatan pengangkutan ramai dimulakan tahun 1823 oleh Stanislas Baudry, seorang pemilik kilang tepung di Richebourg, luar bandar raya Nantes. Kilang tepung Baudry menghasilkan air panas sebagai keluaran sampingan, oleh itu beliau mendirikan sebuah perniagaan spa. Beliau memulakan perkhidmatan kereta kuda dari pusat bandar raya Nantes ke spa tersebut. Perhentian pertama kereta-kereta beliau ialah kedai seorang tukang topi bernama Omnés yang memasangkan papan tanda tertulis nama "Omnes Omnibus" yang bermain kata dengan nama keluarga Omnés yang berbunyi seperti kata bahasa Latin omnis/-e ("semua") di atas.^[3] Oleh itu, nama kedai tukang topi ini membawa maksud "Omnés untuk semua", atau "semua benda untuk semua orang".^[1]

Rancangan Baudry sungguh berjaya walaupun tidak seperti yang diharapkan beliau kerana banyak penumpang perkhidmatan beliau tidak melawat spa beliau. Beliau menjadikan perkhidmatan pengangkutan ini usaha niaga utamanya dan menutup kilang dan spanya.^[4] Para penduduk bandar Nantes tidak lama kemudian menggelarkan kenderaan beliau "omnibus".^[1]

Jenis

Khidmat

Bas transit tempatan - Menyediakan perkhidmatan pengangkutan awam bagi kawasan dalam sesuatu bandar, dengan jarak sekitar beberapa kilometer sahaja.
Bas antara bandar - Juga dikenali sebagai bas henti-henti, bas ini menyediakan perkhidmatan di sepanjang laluannya di antara dua bandar utama, termasuklah di kawasan kampung atau pekan-pekan kecil di sepanjang laluannya.
Bas shuttle - Menyediakan perkhidmatan pengangkutan di antara dua destinasi, misalnya dari lapangan terbang ke pusat bandar raya. Bas-bas oleh pusat pelancongan serta kolej dan universiti juga dikategorikan sebagai bas shuttle.
Bas persiaran - Disediakan bagi menunjukkan tempat-tempat menarik kepada pelancong dengan menaiki bas tersebut. Biasanya apabila bas persiaran melalui tempat-tempat menarik, pemandu pelancong akan memberi penerangan mengenai tempat-tempat tersebut kepada pelancong. Bas-bas persiaran jarak jauh biasanya membenarkan pelancong untuk turun seketika di beberapa tempat menarik.
Bas sekolah - Menyediakan perkhidmatan pengangkutan transit tempatan kepada pelajar-pelajar sekolah.
Bas Pekerja Digunakan untuk menghantar dan mengambil balik pekerja dari tempat kediaman mereka ke kilang tempat mereka bertugas.
Bas Ekspres Memberikan perkhidmatan jarak jauh antara bandar-bandar besar.

Terdapat juga Bas Ekspres Eksekutif yang mengenakan tambang lebih mahal tetapi dengan beberapa kelebihan seumpama layanan di dalam kapal terbang merangkumi keselesaan, makanan dan minuman serta ruang duduk yang lebih luas.

Model kenderaan

Bas Biarticulated (*Expresso Biarticulado*) di Curitiba, Brazil.

Bas ekspres yang diletakkan di Chichen Itza, Mexico.

Bas komuter (juga dikenali sebagai bas transit) biasanya mempunyai dua gandar serta dua pintu (hadapan dan tengah). Tempat duduk bas komuter selalunya terhad serta mempunyai ruang untuk penumpang berdiri. Ruang meletak barang juga tidak disediakan kerana ketinggian lantai yang rendah.
Bas sekolah juga serupa seperti bas komuter, tetapi disesuaikan untuk kegunaan pelajar sekolah.
Bas elektrik yang menggunakan tenaga elektrik daripada bateri.^[5]
Tram atau bas troli merupakan sejenis bas elektrik tetapi memperoleh bekalan kuasa elektrik daripada talian elektrik bertiang.
Bas hibrid atau bas kacukan yang menggunakan gabungan sumber elektrik daripada bateri dengan enjin pembakaran dalaman.
Bas ekspres atau koc adalah lebih berat, selalunya mempunyai tiga gandar dengan hanya satu pintu utama dan tiada ruang berdiri. Kerusi penumpang di dalam bas ekspres pula adalah lembut, selesa serta boleh dilaras. Terdapat pilihan antara kerusi penumpang jenis 2 + 2 ^[6] atau 2+1.^[7] Ketinggian lantainya juga agak tinggi, membolehkan ruang meletak yang besar turut disediakan. Di samping itu, terdapat juga rak kecil di atas kepala bagi menempatkan barang-barang yang lebih kecil. Juga terdapat Bas Ekspres dua tingkat ^[8] dan Semi Hi-Decker^[9] (lantai lebih tinggi dari biasa)

Pengeluaran bas

Asalnya kebanyakan pembina bas terdiri daripada pembina badan kereta kuda, dan kemudiannya pengeluar kereta dan lori. Bas terawal biasanya terdiri daripada badan bas yang dipasang pada sistem kerangka lori. Pendekatan badan campur kerangka ini berterusan sehingga membawa kepada pengeluar moden khusus, di mana enjin bas yang menggunakan enjin diesel dibina oleh sesebuah syarikat tertentu, manakala kerangka dan badan dibina oleh syarikat yang berlainan. Walau bagaimanapun, terdapat juga syarikat khusus yang membina sepenuhnya bas, daripada enjin sehinggalah kepada badan bas. Kerangka terkini jenis Monocoque didakwa lebih ringan dan lebih selamat sehingga mencapai tahap ECE R66.^[10]^[11]

Pengeluar bas moden kini turut menyertakan peralatan berteknologi canggih seperti sistem pemantauan GPS, Wi-Fi dalam kenderaan, permainan komputer, skrin LCD Peribadi, tempahan tiket secara atas talian serta sistem maklumat penumpang elektronik di dalam bas bagi menambah kecekapan operasi sistem pengangkutan bas.

Galeri

Benz-Omnibus, 1896
Bas persiaran Packard di Salt Lake City, 1913
Bas Routemaster di Depoh Acton.
Sebuah bas dua tingkat yang diletakkan di tepi jalan di Tyne and Wear, England.
Bas boleh bengkok yang dikendalikan Lembaga Pengangkutan Chicago di Chicago, Illinois, AS.
Sebuah bas di Cúcuta, Colombia pada tahun 1920

Lihat juga

Nota dan rujukan

^ ^a ^b ^c ^d
Lihat:
- Chisholm, Hugh, penyunting (1911). "Omnibus" . Encyclopædia Britannica (dalam bahasa Inggeris). 20 (ed. ke-11). Cambridge University Press. m/s. 104.
- "Etymologie de omnibus". Centre Nationale de Ressources de Textuelles et Lexicalles (dalam bahasa Perancis). 2012. Dicapai pada 7 Jun 2024. 1. [...] «voiture publique servant au transport des passagers» (Journal de Paris, 16 juillet, p.2, col. 1: On dit qu'à compter du 17 courant, une partie des fiacres et cabriolets stationneront sur les places publiques de Paris sous le titre d'Omnibus, et pourront marcher moyennant vingt-cinq centimes par personne)... de voiture omnibus (1835, Ac.), propr. «voiture pour tous» où omnibus est le datif [plural] de l'[adjective latine] omnis «tous» (v. omni-).
^ Kwik Khing Djoen (1923). "omnibus (L)". Kitab Vortaro: Segala Perkatahan-Perkatahan Asing Jang Soeda Oemoem Di Goena Ken Di Dalem Soerat-Soerat Kabar Melayoe. Batavia: Sin Po. m/s. 259. "kreta dari 4 roda boeat tarik segala penoempang; kreta tram boeat orang banjak".
^ ^a ^b Marchant, J.R.V.; Charles, Joseph F., penyunting (1928). Cassell's Latin Dictionary (ed. Revised).
^ "La préhistoire des transports urbains" [Prasejarah pengangkutan bandar] (dalam bahasa Perancis). Chelles, Seine-et-Marne, Perancis: Transportation Museum. Diarkibkan daripada yang asal pada 22 Mac 2021. Dicapai pada 22 Februari 2019.
^ bateri Diarkibkan 4 Mac 2016 di Wayback Machine
^ 2+2^{[pautan mati kekal]}
^ 2+1^{[pautan mati kekal]}
^ Bas Ekspres dua tingkat
^ Semi Hi-Decker Diarkibkan 21 Julai 2015 di Wayback Machine
^ Lee, Patrick (8 Julai 2013). "Monocoque buses offer better deal". The Star. Dicapai pada 22 April 2022.
^ Jones, Norman; Brebbia, C. A. (2010). Structures Under Shock and Impact XI. m/s. 42. ISBN 978-1-84564-466-6.

Pautan luar

Takrifan jenis bas Diarkibkan 25 April 2009 di Wayback Machine
Bas di Eropah
Kalkulator penjimatan bas vs kereta Diarkibkan 14 Oktober 2008 di Wayback Machine
Bikes-on-board Diarkibkan 12 September 2008 di Wayback Machine
Gabungan Kebangsaan A.S. bagi Keselamatan Bas Sekolah
Daerah Florida menerima bas hibrid Diarkibkan 21 Mei 2008 di Wayback Machine
The Star Online
Hybrid Bus
TMSbus

[EB1911-1] Lihat:
Chisholm, Hugh, penyunting (1911). "Omnibus" . Encyclopædia Britannica (dalam bahasa Inggeris). 20 (ed. ke-11). Cambridge University Press. m/s. 104.

"Etymologie de omnibus". Centre Nationale de Ressources de Textuelles et Lexicalles (dalam bahasa Perancis). 2012. Dicapai pada 7 Jun 2024. 1. [...] «voiture publique servant au transport des passagers» (Journal de Paris, 16 juillet, p.2, col. 1: On dit qu'à compter du 17 courant, une partie des fiacres et cabriolets stationneront sur les places publiques de Paris sous le titre d'Omnibus, et pourront marcher moyennant vingt-cinq centimes par personne)... de voiture omnibus (1835, Ac.), propr. «voiture pour tous» où omnibus est le datif [plural] de l'[adjective latine] omnis «tous» (v. omni-).

[2] Chisholm, Hugh, penyunting (1911). "Omnibus" . Encyclopædia Britannica (dalam bahasa Inggeris). 20 (ed. ke-11). Cambridge University Press. m/s. 104.

[3] "Etymologie de omnibus". Centre Nationale de Ressources de Textuelles et Lexicalles (dalam bahasa Perancis). 2012. Dicapai pada 7 Jun 2024. 1. [...] «voiture publique servant au transport des passagers» (Journal de Paris, 16 juillet, p.2, col. 1: On dit qu'à compter du 17 courant, une partie des fiacres et cabriolets stationneront sur les places publiques de Paris sous le titre d'Omnibus, et pourront marcher moyennant vingt-cinq centimes par personne)... de voiture omnibus (1835, Ac.), propr. «voiture pour tous» où omnibus est le datif [plural] de l'[adjective latine] omnis «tous» (v. omni-).

[2] Kwik Khing Djoen (1923). "omnibus (L)". Kitab Vortaro: Segala Perkatahan-Perkatahan Asing Jang Soeda Oemoem Di Goena Ken Di Dalem Soerat-Soerat Kabar Melayoe. Batavia: Sin Po. m/s. 259. "kreta dari 4 roda boeat tarik segala penoempang; kreta tram boeat orang banjak".

[Cassell-3] Marchant, J.R.V.; Charles, Joseph F., penyunting (1928). Cassell's Latin Dictionary (ed. Revised).

[4] "La préhistoire des transports urbains" [Prasejarah pengangkutan bandar] (dalam bahasa Perancis). Chelles, Seine-et-Marne, Perancis: Transportation Museum. Diarkibkan daripada yang asal pada 22 Mac 2021. Dicapai pada 22 Februari 2019.

[5] teri Diarkibkan 4 Mac 2016 di Wayback Machine

[6] 2+2^{[pautan mati kekal]}

[7] 2+1^{[pautan mati kekal]}

[8] Bas Ekspres dua tingkat

[9] Semi Hi-Decker Diarkibkan 21 Julai 2015 di Wayback Machine

[10] Lee, Patrick (8 Julai 2013). "Monocoque buses offer better deal". The Star. Dicapai pada 22 April 2022.

[11] Jones, Norman; Brebbia, C. A. (2010). Structures Under Shock and Impact XI. m/s. 42. ISBN 978-1-84564-466-6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]