Ουγκάντα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ενημ.πληθ. |
μ. επιμέλεια |
||
Γραμμή 7:
| εθνόσημο = Coat of arms of Uganda.svg
| άρθρο εθνόσημου = Εθνόσημο της Ουγκάντας
| εθνικό_σύνθημα = "For God and My Country"<br />(Για
| εθνικός_ύμνος = [[Oh Uganda, Land of Beauty]]<br />(Ω Ουγκάντα, γη της ομορφιάς)<br /><center>[[File:Ugandan national anthem, performed by the U.S. Navy Band.ogg]]</center>
| χάρτης = Uganda (orthographic projection).svg
Γραμμή 62:
== Γεωγραφία ==
[[Αρχείο:Uganda Topography.png|thumb|200px|left|Τοπογραφικός χάρτης της Ουγκάντας]]
Η Ουγκάντα βρίσκεται στο κεντρικό αφρικανικό οροπέδιο. Στα βόρεια συνορεύει με το [[
Το ψηλότερο σημείο της χώρας είναι η κορυφή Μαργαρίτα (5.109 μ) στα [[όρη Ρουβενζόρι]], στα σύνορα με τη [[Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό]], ενώ το χαμηλότερο είναι η [[λίμνη Αλβέρτου]] (620 μ). Το ψηλότερο ηφαίστειο της Ουγκάντας είναι το [[όρος Έλγον]]. Η δυτική [[μεγάλη ρηξιγενής κοιλάδα]] διέρχεται από τη χώρα και αποτελεί το χαμηλότερο υψομετρικό σημείο της Ουγκάντας. Οι τεκτονικές κινήσεις οι οποίες δημιούργησαν την κοιλάδα ανύψωσαν επίσης τα όρη Ρουβενζόρι. Το 90 %
Σχεδόν όλη η Ουγκάντα βρίσκεται εντός της λεκάνης απορροής του [[Νείλος|Νείλου]]. Ο Νείλος από τη λίμνη Βικτώρια εκβάλλει αρχικά στη λίμνη Κιόγκα και στη συνέχεια στη λίμνη Αλβέρτου. Μετά συνεχίζει την πορεία του προς τα βόρεια και το [[
=== Κλίμα ===
Επειδή η Ουγκάντα βρίσκεται στον [[ισημερινός|ισημερινό]], το κλίμα της είναι [[τροπικό κλίμα|τροπικό]], αλλά λόγω του μεγάλου υψόμετρου οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες, με τις βορειότερες περιοχές να είναι θερμότερες (περίπου 25°C σε καθ'όλη τη διάρκεια του έτους) από τις νότιες (κάτω από τους 20°C) επειδή βρίσκονται σε μικρότερο υψόμετρο. Οι [[βροχή|βροχοπτώσεις]] επηρεάζονται από τις κινήσεις της τροπικής ζώνης σύγκλισης και γενικά κάθε χρόνο υπάρχουν δύο εποχές των βροχών, μια από τον Οκτώβριο μέχρι τον Δεκέμβριο και άλλη μια από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο.<ref>{{cite web | url=http://www.geog.ox.ac.uk/research/climate/projects/undp-cp/UNDP_reports/Uganda/Uganda.hires.report.pdf | title=UNDP Climate Change Country Profiles - Uganda | accessdate=7 Ιουλίου 2015}}</ref> Όμως, εξαιτίας της εξάτμισης από τη λίμνη Βικτόρια, σε περιοχές που βρίσκονται κοντά σε αυτή μπορεί να εκδηλωθούν βροχοπτώσεις όλο
== Ιστορία ==
Οι κάτοικοι της περιοχής της Ουγκάντας ήταν κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες μέχρι περίπου 1.700 με 2.300 χρόνια πριν, όταν πληθυσμοί [[Μπαντού]], πιθανόν από την κεντρική Αφρική, μετανάστευσαν στα νότια τμήματα της χώρας.<ref name="living_enc">{{cite web | url = http://www.africa.upenn.edu/NEH/uethnic.htm | title = East Africa Living Encyclopedia – Ethnic Groups | publisher = African Studies Center, University of Pennsylvania}}</ref><ref name="phil">Martin, Phyllis and O'Meara, Patrick (1995). ''Africa''. 3rd edition. Indiana University Press. ISBN 0253209846.</ref> Μαζί τους έφεραν την τεχνογνωσία της μεταλλουργίας και νέες ιδέες σχετικά με την κοινωνική και πολιτική οργάνωση. Η αυτοκρατορία των Κιτάρα, η οποία είναι γνωστή μέσα από την προφορική παράδοση των λαών της περιοχής, εκτεινόταν σε μεγάλο τμήμα της περιοχής των μεγάλων λιμνών, από τη [[λίμνη Αλβέρτου]], τη [[λίμνη Ταγκανίγκα]] και τη [[λίμνη Βικτόρια]], μέχρι τη [[λίμνη Κιόγκα]]. Το αρχηγείο τους βρισκόταν στο Ανκόλε. Το [[βασίλειο Μπουνιόρο-Κιτάρα]] θεωρείται ότι είναι πρόδρομος των τεσσάρων παραδοσιακών βασιλείων της Ουγκαντάς, των [[Μπουγκάντα]], Τόρο, [[Ανκόλε]] και Μπουσόγκα.<ref name = Mwambutsya>{{cite journal|author=Mwambutsya, Ndebesa|url=http://www.ossrea.net/eassrr/jan91/mwambuts.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080131112357/http://www.ossrea.net/eassrr/jan91/mwambuts.htm |archivedate=31 January 2008 |title= Pre-capitalist Social Formation: The Case of the Banyankole of Southwestern Uganda|journal=Eastern Africa Social Science Research Review|volume= 6| issue = 2; 7 no. 1 |date=June 1990 and January 1991|pages= 78–95}}</ref> Στην περιοχή επίσης μετανάστευσαν από τα βόρεια οι Λούο και οι Άτεκερ. Τον 18ο αιώνα οι Μπουγκάντα άρχισαν να επεκτείνονται εις βάρος των Μπουνιόρο.<ref name=bbcprofile>[http://www.bbc.com/news/world-africa-14112446 Uganda profile - Timeline] [[BBC]]</ref>
Οι Άραβες έμποροι κινήθηκαν προς την ενδοχώρα από τις ακτές της ανατολικής Αφρικής τη δεκαετία του 1840 και να ανταλλάσσουν όπλα, ρούχα και χάντρες με ελεφαντόδοντο και σκλάβους<ref name=bbcprofile/>. Τους ακολούθησαν οι Βρετανοί εξερευνητές που αναζητούσαν τις πηγές του [[Νείλος|Νείλου]]<ref name="Stanley">Stanley, H.M., 1899, Through the Dark Continent, London: G. Newnes, ISBN 0486256677</ref>{{rp|151}} και οι προτεστάντες [[ιεραπόστολοι]], οι οποίοι έφτασαν στην Ουγκάντα το 1877, ενώ οι καθολικοί ιεραπόστολοι έφτασαν το 1879,<ref name="state_dept">[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2963.htm#history "Background Note: Uganda"], U.S. State Department</ref> μια κατάσταση που οδήγησε
Αρουραίοι με [[βουβωνική πανώλη]] έφτασαν στην Ουγκάντα, αφότου είχαν ανέβει σε βρετανικά πλοία, και διέδωσαν την ασθένεια, με αποτέλεσμα πάνω από ένα εκατομμύριο άτομα να πεθάνουν στις αρχές του 20ού αιώνα σε μια επιδημία η οποία έγινε γνωστή ως Μαύρη Πανώλη.<ref>{{cite web |url=https://www.ral.ucar.edu/projects/plague-in-uganda |title=Plague in Uganda | NCAR Research Applications Laboratory | RAL |doi=10.1371/journal.pone.0035598 |publisher=Ral.ucar.edu |date=2015-01-22 |accessdate=2015-05-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150617185009/https://ral.ucar.edu/projects/plague-in-uganda |archivedate=2015-06-17 |url-status=dead }}</ref> Από το 1900 μέχρι το 1920, μια επιδημία [[αφρικανική τρυπανοσωμίαση|ασθένειας του ύπνου]] σκότωσε πάνω 250.000 ανθρώπους.<ref>{{cite web | url = http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol10no4/02-0626.htm | title = Reanalyzing the 1900–1920 Sleeping Sickness Epidemic in Uganda | publisher = Centers for Disease Control and Prevention (CDC) | location = ΗΠΑ | accessdate = 2015-07-06 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110629132023/http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol10no4/02-0626.htm | archivedate = 2011-06-29 | url-status = dead }}</ref>
Γραμμή 83:
Το 1966, μετά από μια διαμάχη για εξουσία ανάμεσα στην κυβέρνηση του Ομπότε και τον βασιλιά Μουτέσα, το κοινοβούλιο, στο οποίο το UPC είχε την πλειοψηφία, άλλαξε το σύνταγμα και κατάργησε την εθιμοτυπική θέση του προέδρου. Το 1967, με ένα νέο σύνταγμα, η Ουγκάντα ανακηρύχθηκε δημοκρατία και τα παραδοσιακά βασίλεια καταργήθηκαν. Ο Ομπότε, χωρίς να συγκαλέσει εκλογές, αυτοανακηρύσσεται εκτελεστικός πρόεδρος.<ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2963.htm |title=Department of State. Background Note: Uganda |publisher=State.gov |date=3 February 2010 |accessdate=3 May 2010}}</ref>
Το 1971, ύστερα από πραξικόπημα, τον έλεγχο της χώρας ανέλαβε ο δικτάτορας [[Ιντί Αμίν]]. Ο Αμίν κυβερνούσε με τον στρατό για τα επόμενα οχτώ χρόνια<ref name="loc">[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/ugtoc.html "A Country Study: Uganda"], ''[[Library of Congress]] Country Studies''</ref> και πραγματοποίησε μαζικές εκτελέσεις εντός της χώρας για να διατηρήσει την εξουσία του. Υπολογίζεται ότι περίπου 300.000 άνθρωποι έχασαν τη
Με την πτώση του Αμίν, πρόεδρος της Ουγκάντας ορίστηκε ο [[Γκόντφρεϊ Μπιναΐσα]], αλλά σύντομα αντικαταστάθηκε από τον Μίλτον Ομπότε, ο οποίος ανατράπηκε το 1985 με πραξικόπημα από τον [[Τίτο Οκέλο]]. Όμως, ο Οκέλο ανατράπηκε ύστερα από έξι μήνες μετά από [[Εμφύλιος πόλεμος της Ουγκάντας|ανταρτοπόλεμο]] που διεξήγαγε ο Εθνικός Αντιστασιακός Στρατός. Πρόεδρος της χώρας ορίστηκε ο [[Γιουέρι Μουσέβενι]], ηγέτης του Εθνικού Αντιστασικού Στρατού.<ref name=bbcprofile/> Οι δραστηριότητες των πολιτικών κομμάτων περιορίστηκαν και παρέμειναν έτσι ως το 2005. Στις πρώτες πολυκομματικές εκλογές, το 2006, επικράτησε ο Γιουέρι Μουσέβενι, αλλά υπήρχαν κατηγορίες για νοθεία. Η προεδρία του Μουσέβενι χαρακτηρίζεται από σχετική σταθερότητα και οικονομική ανάπτυξη<ref name="cia"/>.
Γραμμή 102:
== Δημογραφία==
[[Αρχείο:Uganda-demography.png|thumb|200px|left|Ο πληθυσμός της Ουγκάντα από το 1961 μέχρι το 2013]]
Η χώρα αντιμετωπίζει σημαντικό πρόβλημα [[υπερπληθυσμός|υπερπληθυσμού]].<ref>Zinkina J., Korotayev A. [http://cliodynamics.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=360&Itemid=1 Explosive Population Growth in Tropical Africa: Crucial Omission in Development Forecasts (Emerging Risks and Way Out). ''World Futures'' 70/2 (2014): 120–139].</ref> Ο πληθυσμός της Ουγκάντας αυξήθηκε από 9,5 εκατομμύρια το 1969 σε 34,9 εκατομμύρια το 2014. Σε σχέση με την τελευταία απογραφή (Σεπτέμβριος 2002), ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά 10,6 εκατομμύρια τα τελευταία 12 χρόνια.<ref>{{cite book|last1=Uganda Bureau Of Statistics (UBOS)|title=National Population and Housing Census 2014. Provisional Results|date=November 2015|location=Kampala, Uganda|page=6|edition=Revised|url=http://www.ubos.org/onlinefiles/uploads/ubos/NPHC/NPHC%202014%20PROVISIONAL%20RESULTS%20REPORT.pdf|accessdate=29 March 2015|first=|year=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170110115940/http://www.ubos.org/onlinefiles/uploads/ubos/NPHC/NPHC%202014%20PROVISIONAL%20RESULTS%20REPORT.pdf|archivedate=2017-01-10|url-status=dead}}</ref> Η Ουγκάντα έχει πολύ νεαρό πληθυσμό: η διάμεση ηλικία στα 16 χρόνια είναι η χαμηλότερη
Το [[προσδόκιμο ζωής]] στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του [[Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας|Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας]] ήταν 66,7 χρόνια (63,2 χρόνια οι άνδρες και 70,1 οι γυναίκες).<ref>[http://apps.who.int/gho/data/view.main.SDG2016LEXv?lang=en Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα]</ref>
=== Γλώσσες ===
Σήμερα στη χώρα ομιλούνται περίπου σαράντα διαφορετικές γλώσσες. Αυτές χωρίζονται κυρίως σε δύο κύριες οικογένειες γλωσσών: [[Νιγηροκονγκολεζικές γλώσσες|Νιγηροκονγκολεζικές]] (κλάδος Μπαντού) και [[Νειλοσαχαρικές γλώσσες|Νειλοσαχάριες]] (νειλοτικός και κεντροσουδανικός κλάδος). Τα [[αγγλικά]] έγιναν η επίσημη γλώσσα της Ουγκάντας μετά την ανεξαρτησία και στη χώρα ομιλείται μια τοπική παραλλαγή της αγγλικής. Επιπλέον, όλα τα σχολεία και πανεπιστήμια της Ουγκάντας απαιτείται από
Η πιο ευρέως ομιλούμενη τοπική γλωσσά είναι η [[Λουγκάντα]], την οποία ομιλούν κυρίως οι Μπαγκάντα στην περιοχή της Καμπάλα (πρωτεύουσα) και στις γύρω περιοχές. Ακολουθούν οι γλώσσες Λουσόγκα και Ρουνιανκόρε-Ρουκίγκα, οι οποίες ομιλούνται κυρίως στο νοτιοανατολικό και στο νοτιοδυτικό τμήμα της Ουγκάντα αντίστοιχα.
Γραμμή 114:
=== Θρησκεία ===
[[Αρχείο:Cath Cathedral of Kampala.jpg|thumb|250px|Ο ρωμαιοκαθολικός Καθεδρικός
Σύμφωνα με την απογραφή του 2014, το 84% του πληθυσμού είναι [[Χριστιανοί]]. Η [[Ρωμαιοκαθολική εκκλησία]] έχει τους περισσότερους πιστούς (39,3%) και ακολουθεί η [[Αγγλικανική Εκκλησία]] της Ουγκάντα (30,2%), ενώ οι υπόλοιποι Χριστιανοί είναι [[Πεντηκοστιανισμός|Πεντηκοστιανοί]] (11,1%) και [[Ευαγγελικός Χριστιανισμός|Ευαγγελιστές]] (2,8%). Επίσης μεγαλώνει ο αριθμός των [[Πρεσβυτεριανισμός|Πρεσβυτεριανών]] και των [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ορθοδόξων]].<ref name="Census 2002">{{cite web|url=http://www.ubos.org/onlinefiles/uploads/ubos/pdf%20documents/2002%20Census%20Final%20Reportdoc.pdf|title=2002 Uganda Population and Housing Census – Main Report|publisher=Uganda Bureau of Statistics|accessdate=26 March 2008|format=PDF|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171012091154/http://www.ubos.org/onlinefiles/uploads/ubos/pdf%20documents/2002%20Census%20Final%20Reportdoc.pdf|archivedate=2017-10-12|url-status=dead}}</ref>
| |||