grać

See also: grac

Old Polish

Etymology

Clipping of igrać. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɡrat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɡrat͡ɕ/

Verb

grać impf

1. to play (to participate in a game)
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume XXII, page 320:

     *Syą dzyeczy czysthe, male, malem sythe, graya, zgodni szą, richlo daya, czyrzpya

     [Są dzieci czyste, małe, małem syte, grają, zgodny są, rychło dają, cirzpią]

2. to gamble
   • 1853 [End of the 15th century], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 137:

     Dwą kostarze... szobą (leg. z sobą) gygraly, w boze gymyą yeden gygral..., drugy w gymyą dyablą yesth gral

     [Dwa kostarze... z sobą jigrali, w boże jimię jeden jigrał..., drugi w jimię diabła jest grał]

Derived terms

nouns

• gracz

 

verbs

• nagrać pf, nagrawać impf

 

Related terms

nouns

• nagrawanie

 

Descendants

• Polish: grać
• Silesian: grać

References

• Boryś, Wiesław (2005) “grać I”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “grać”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “grać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “grać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “grać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈɡrat͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈɡrat͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -at͡ɕ
• Syllabification: grać

Etymology 1

Inherited from Old Polish grać. By surface analysis, clipping of igrać. Compare Kashubian grac.

Verb

grać impf (perfective zagrać)

1. (transitive, intransitive) to play (to participate in a game) [with w (+ accusative) ‘what game’, along with z (+ instrumental) or przeciw (+ dative) ‘with/against whom’, along with o (+ accusative) ‘for what’]

   grać w piłkę nożną ― to play football

   1. (transitive, intransitive) to play (to gamble)
2. (transitive) to play, to act (to perform a role in a play, movie, etc.)

   Synonyms: kreować, odgrywać, wcielać się

3. (transitive) to play (to perform or show a play or movie somewhere)

   Synonym: odgrywać

4. (transitive, intransitive) to play (to produce music using a musical instrument) [with na (+ locative) ‘(on) what instrument’]

   Synonym: odgrywać

   grać na gitarze ― to play guitar

5. (transitive) to play (to produce music from a device) [with z (+ genitive) ‘from what device’]

   Synonym: odgrywać

6. (transitive, intransitive) to play (to give off sound)

   Synonym: wygrywać

7. (intransitive) to play (to attempt to achieve or gain) [with o (+ accusative) ‘for what’; or with na (+ locative) ‘(on) what’]

   grać na emocjach ― to play someone's emotions

   grać o wszystko ― to play for everything

8. (transitive) to play, to pretend to be, to act (to act unnaturally or falsely)

   grać głupiego ― to play stupid

   Synonyms: odgrywać, udawać

9. (intransitive) to show (of emotions, to externalize or be seen) [with w (+ locative) ‘in whom’]
10. (intransitive, literary) to shift; to shimmer (to change colors) [with instrumental]

    Synonym: mienić się

11. (intransitive, colloquial) to play well with (to suit or match something) [with z (+ instrumental) ‘with what’]

    Synonyms: harmonizować, pasować, współgrać

12. (transitive, intransitive, card games) to play (to lay out a card on the table) [with accusative or w (+ locative) ‘what’]

    Synonyms: odgrywać, wychodzić, zagrywać

13. (transitive, intransitive, card games) to play (to accept a particular suit as the winning suit) [with accusative or w (+ locative) ‘what suit’]
14. (transitive, colloquial) to be on (to be in order; to function properly)

    Synonym: klapować

15. (transitive, obsolete) to play with (to risk) [with instrumental ‘with what’]

    Synonym: bawić się

16. (intransitive, obsolete) to play, to have fun (to spend time in a fun way)

    Synonym: bawić się

17. (transitive, obsolete, law) to sue, to litigate

    Synonyms: procesować się, prawować się

18. (intransitive, obsolete, of alcoholic beverages) to bubble; to ferment
19. (transitive, obsolete, hunting) to sic (to send an animal after one's hunted animal) [with na (+ accusative) ‘after what game’]

    Synonym: szczuć

20. (transitive, Middle Polish) to court (to attempt to attract)

    Synonym: zalecać się

21. (transitive, Middle Polish) to make fun of, to mock

    Synonym: kpić

22. (transitive, Middle Polish) to move something quickly
23. (transitive, Middle Polish) to undulate, to wave (to cause to resemble a wave)

    Synonyms: falować, fałdować

24. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
    1. (transitive) to fight, to battle, to combat

       Synonym: walczyć

       • 1569, M. Bielski, Sprawa rycerska‎^[4], page c:

         bo ći Bráćiſzkowie niepobożnie żyiąc w prożnowániu nikcżemnieią/ máiąc ná to dwoie Compatibilia/ Nábożeńſtwo w ſercu a Miecże w ręku/ to ieſt/ áby y śpiewał y nieprzyiaćiele bił Kośćiołá świętego/ pobożnieyſze by tho były Preces/ niżli nálewáć feces/ widząc náſzę Polſkę cżęſtho złęgo Sąſiádá gráć

         [bo ci Braciszkowie niepobożnie żyjąc w prożnowániu nikczemnieją/ mając na to dwoje Compatibilia/ Nabożeństwo w sercu a Miecze w ręku/ to jest/ aby i śpiewał i nieprzyiaciele bił Kościołá świętego/ pobożniejsze by tho były Preces/ niżli nalewać feces/ widząc naszę Polskę często złego Sąsiada gráć]

25. (transitive, Middle Polish, euphemistic) to have sex (to have sexual relations with)

    Synonyms: see Thesaurus:uprawiać seks

Conjugation

Contemporary:

Conjugation of grać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		grać
present tense	1st	gram			gramy
	2nd	grasz			gracie
	3rd	gra			grają
	impersonal	gra się
past tense	1st	grałem, -(e)m grał	grałam, -(e)m grała	grałom, -(e)m grało	graliśmy, -(e)śmy grali	grałyśmy, -(e)śmy grały
	2nd	grałeś, -(e)ś grał	grałaś, -(e)ś grała	grałoś, -(e)ś grało	graliście, -(e)ście grali	grałyście, -(e)ście grały
	3rd	grał	grała	grało	grali	grały
	impersonal	grano
future tense	1st	będę grał, będę grać	będę grała, będę grać	będę grało, będę grać	będziemy grali, będziemy grać	będziemy grały, będziemy grać
	2nd	będziesz grał, będziesz grać	będziesz grała, będziesz grać	będziesz grało, będziesz grać	będziecie grali, będziecie grać	będziecie grały, będziecie grać
	3rd	będzie grał, będzie grać	będzie grała, będzie grać	będzie grało, będzie grać	będą grali, będą grać	będą grały, będą grać
	impersonal	będzie grać się
conditional	1st	grałbym, bym grał	grałabym, bym grała	grałobym, bym grało	gralibyśmy, byśmy grali	grałybyśmy, byśmy grały
	2nd	grałbyś, byś grał	grałabyś, byś grała	grałobyś, byś grało	gralibyście, byście grali	grałybyście, byście grały
	3rd	grałby, by grał	grałaby, by grała	grałoby, by grało	graliby, by grali	grałyby, by grały
	impersonal	grano by
imperative	1st	niech gram			grajmy
	2nd	graj			grajcie
	3rd	niech gra			niech grają
active adjectival participle		grający	grająca	grające	grający	grające
passive adjectival participle		grany	grana	grane	grani	grane
contemporary adverbial participle		grając
verbal noun		granie

Obsolete:

Conjugation of grać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		grać
present tense	1st	graję			grajemy
	2nd	grajesz			grajecie
	3rd	graje			grają
	impersonal	graje się
past tense	1st	grałem, -(e)m grał	grałam, -(e)m grała	grałom, -(e)m grało	graliśmy, -(e)śmy grali	grałyśmy, -(e)śmy grały
	2nd	grałeś, -(e)ś grał	grałaś, -(e)ś grała	grałoś, -(e)ś grało	graliście, -(e)ście grali	grałyście, -(e)ście grały
	3rd	grał	grała	grało	grali	grały
	impersonal	grano
future tense	1st	będę grał, będę grać	będę grała, będę grać	będę grało, będę grać	będziemy grali, będziemy grać	będziemy grały, będziemy grać
	2nd	będziesz grał, będziesz grać	będziesz grała, będziesz grać	będziesz grało, będziesz grać	będziecie grali, będziecie grać	będziecie grały, będziecie grać
	3rd	będzie grał, będzie grać	będzie grała, będzie grać	będzie grało, będzie grać	będą grali, będą grać	będą grały, będą grać
	impersonal	będzie grać się
conditional	1st	grałbym, bym grał	grałabym, bym grała	grałobym, bym grało	gralibyśmy, byśmy grali	grałybyśmy, byśmy grały
	2nd	grałbyś, byś grał	grałabyś, byś grała	grałobyś, byś grało	gralibyście, byście grali	grałybyście, byście grały
	3rd	grałby, by grał	grałaby, by grała	grałoby, by grało	graliby, by grali	grałyby, by grały
	impersonal	grano by
imperative	1st	niech graję			grajmy
	2nd	graj			grajcie
	3rd	niech graje			niech grają
active adjectival participle		grający	grająca	grające	grający	grające
passive adjectival participle		grany	grana	grane	grani	grane
contemporary adverbial participle		grając
verbal noun		granie

Derived terms

adjectives

• gracki
• nagraniowy
• ograny
• przegrany
• wygrany
• zgrany
• zgrywny

 

interjections

• szafa gra
• w to mi graj

 

nouns

• dograna
• dogrywka
• gracz
• grajek
• grajka
• grajszafa
• szafa grająca

 

phrases

• co jest grane
• coś tu nie gra
• coś tu nie gra
• kiszki marsza grają

 

proverbs

• kto gra w karty, ten ma łeb obdarty

 

verbs

• dograć pf, dogrywać impf
• nagrać pf, nagrywać impf
• odegrać pf, odgrywać impf
• ograć pf, ogrywać impf
• podegrać pf, podgrywać impf
• pograć pf, pogrywać impf
• przegrać pf, przegrywać impf
• przygrać pf, przygrywać impf
• rozegrać pf, rozgrywać impf
• ugrać pf, ugrywać impf
• wgrać pf, wgrywać impf
• współgrać impf
• wygrać pf, wygrywać impf
• zagrać pf, zagrywać impf
• zgrać pf, zgrywać impf

 

verbs

• grać do kotleta impf
• grać głupa impf
• grać jak z nut impf, zagrać jak z nut pf
• grać kartą impf, zagrać kartą pf
• grać na aferę impf
• grać na cztery ręce impf, zagrać na cztery ręce pf
• grać na dwie strony impf
• grać na korzyść impf
• grać na nerwach impf
• grać na niekorzyść impf
• grać na nosie impf, zagrać na nosie pf
• grać na strunie impf, zagrać na strunie pf
• grać na wielu fortepianach impf
• grać na zwłokę impf, zagrać na zwłokę pf
• grać o pietruszkę impf
• grać pierwsze skrzypce impf, zagrać pierwsze skrzypce pf
• grać pod suflera impf
• grać w ciemno impf, zagrać w ciemno pf
• grać w gumę impf, zagrać w gumę pf
• grać w gumy impf
• grać w klasy impf, zagrać w klasy pf
• grać w kotka i myszkę impf
• grać w otwarte karty impf, zagrać w otwarty klasy pf
• grać w zielone impf
• grać z ręki impf, zagrać z ręki pf
• grać znaczonymi kartami impf
• w duszy grać impf, w duszy zagrać pf
• wszystko gra impf, wszystko zagrało pf

 

Related terms

adjectives

• gracki
• nagraniowy
• ograny
• przegrany
• wygrany
• zgrany
• zgrywny

 

nouns

• dograna
• dogrywka
• gra
• nagranie
• nagrywalnia
• nagrywarka
• odegrana
• odgrywka
• podgrywka
• przegra
• przegrana
• przegrany
• przegrawka
• przegrywka
• przygrawka
• przygrywka
• rozegrana
• rozgrywka
• wygrana
• wygrywający
• zagrywka
• zgra
• zgranie
• zgrywa
• zgrywus

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), grać is one of the most used words in Polish, appearing 8 times in scientific texts, 11 times in news, 3 times in essays, 17 times in fiction, and 33 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 72 times, making it the 895th most common word in a corpus of 500,000 words.

Etymology 2

Inherited from Proto-Slavic *grajati. First attested in the 18th century.

Verb

grać impf

1. (intransitive, hunting, of capercaillies and black grouse) to make a characteristic call during courtship display
2. (intransitive, hunting, of hounds) to bark loudly and fiercely while chasing game

   Hypernym: szczekać

Conjugation

Conjugation of grać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		grać
present tense	1st	gram			gramy
	2nd	grasz			gracie
	3rd	gra			grają
	impersonal	gra się
past tense	1st	grałem, -(e)m grał	grałam, -(e)m grała	grałom, -(e)m grało	graliśmy, -(e)śmy grali	grałyśmy, -(e)śmy grały
	2nd	grałeś, -(e)ś grał	grałaś, -(e)ś grała	grałoś, -(e)ś grało	graliście, -(e)ście grali	grałyście, -(e)ście grały
	3rd	grał	grała	grało	grali	grały
	impersonal	grano
future tense	1st	będę grał, będę grać	będę grała, będę grać	będę grało, będę grać	będziemy grali, będziemy grać	będziemy grały, będziemy grać
	2nd	będziesz grał, będziesz grać	będziesz grała, będziesz grać	będziesz grało, będziesz grać	będziecie grali, będziecie grać	będziecie grały, będziecie grać
	3rd	będzie grał, będzie grać	będzie grała, będzie grać	będzie grało, będzie grać	będą grali, będą grać	będą grały, będą grać
	impersonal	będzie grać się
conditional	1st	grałbym, bym grał	grałabym, bym grała	grałobym, bym grało	gralibyśmy, byśmy grali	grałybyśmy, byśmy grały
	2nd	grałbyś, byś grał	grałabyś, byś grała	grałobyś, byś grało	gralibyście, byście grali	grałybyście, byście grały
	3rd	grałby, by grał	grałaby, by grała	grałoby, by grało	graliby, by grali	grałyby, by grały
	impersonal	grano by
imperative	1st	niech gram			grajmy
	2nd	graj			grajcie
	3rd	niech gra			niech grają
active adjectival participle		grający	grająca	grające	grający	grające
contemporary adverbial participle		grając
verbal noun		granie

Derived terms

nouns

• zgraja

 

phrases

• larum grają

 

Further reading

• grać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• grać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “grać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “GRAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 03.03.2016
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “grać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “grać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “grać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 895
• grać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish grać.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈɡrat͡ɕ/
• Rhymes: -at͡ɕ
• Syllabification: grać

Verb

grać impf

1. (transitive, intransitive) to play; to gamble (to participate in a certain game, e.g. football or poker) [with accusative or na (+ accusative) or w (+ accusative) ‘what’]
2. (transitive, intransitive) to play (to produce music using a musical instrument) [with accusative ‘what’ and na (+ locative) ‘(on) what instrument’]
3. (reflexive with sie) to play (to pretend to be; to take on an imagined role) [with za (+ accusative) ‘whom/what role’]

Conjugation

Conjugation of grać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		grać
present tense	1st	grōm			grōmy
	2nd	grŏsz			grŏcie
	3rd	grŏ			grajōm
past tense	1st	grołch, grołech, groł żech	grałach grała żech	grałoch1) grało żech1)	gralimy, gralichmy	grałymy, grałychmy
	2nd	grołś, grołeś, groł żeś	grałaś grała żeś	grałoś1) grało żeś1)	graliście, grali żeście	grałyście, grały żeście
	3rd	groł	grała	grało	grali	grały
future tense	1st	bydã groł, bydã grać	bydã grała, bydã grać	bydã grało,1) bydã grać	bydymy grali, bydymy grać	bydymy grały, bydymy grać
	2nd	bydziesz groł, bydziesz grać	bydziesz grała, bydziesz grać	bydziesz grało,1) bydziesz grać	bydziecie grali, bydziecie grać	bydziecie grały, bydziecie grać
	3rd	bydzie groł, bydzie grać	bydzie grała, bydzie grać	bydzie grało, bydzie grać	bydōm grali, bydōm grać	bydōm grały, bydōm grać
pluperfect tense2)	1st	bōłch groł, bōłech groł, bōł żech groł	byłach grała była żech grała	byłoch grało1) było żech grało1)	byli my grali, bylichmy grali	były my grały, byłychmy grały
	2nd	bōłś groł, bōłeś groł, bōł żeś groł	byłaś grała była żeś grała	byłoś grało1) było żeś grało1)	byliście grali, byli żeście grali	byłyście grały, były żeście grały
	3rd	bōł groł	była grała	było grało1)	były my grali, byłychmy grali	były grały
conditional	1st	bych groł	bych grała	byście grali	by my grały, bychmy grały
	2nd	byś groł	byś grała	byście grali	byście grały
	3rd	by groł	by grała	by grało	by grali	by grały
imperative	1st	niych grōm			grejmy
	2nd	grej			grejcie
	3rd	niych grŏ			niych grajōm
active adjectival participle		grajōncy	grajōncŏ	grajōnce	grajōncy	grajōnce
passive adjectival participle		grany	granŏ	grane	grani	grane
verbal noun		granie
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms. 2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

Derived terms

nouns

• graczka

 

verbs

• dograć pf
• nagrać pf, nagrŏwać impf
• pograć pf
• przegrać pf, przegrŏwać impf
• wygrać pf
• zagrać pf, zagrŏwać impf
• ôgrać pf

 

Related terms

nouns

• gra

 

Further reading

• grac in dykcjonorz.eu
• grać in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “grać”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 81
• Aleksandra Wencel (2023) “grać, grać śe”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, pages 248-249