Przemyśl
Przemyśl (ukraine Перемишль) estas urbo en la provinco aŭ historie vojevodio Antaŭkarpatio en la sudorienta parto de Pollando, proksime al la ukrainia limo, borde de la rivero San. Ĝi estas administra centro de samnoma distrikto Przemyśl, kvankam mem al ĝi ne apartenas ĉar estas urbo kun rajtoj de distrikto. La urbo elformiĝis en subo de la monto Zamkowa (fortikaĵo) ĉe la kruciĝo de la Karpatoj kaj la baseno Sandomierz. La urbo nun estas foira centro, kie ankaŭ funkcias ligno- kaj metalprilaboraj uzinoj. Fine de junio 2016 ĝi havis 62 485 loĝantojn.
| Przemyśl | |||||
|
|
| ||||
| Flago | Blazono | ||||
 | |||||
| eksterdistrikta urbo en Pollando • urbo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| |||||
|
| |||||
 Mapo
| |||||
| Genitivo de la nomo | Przemyśla | ||||
| Provinco | Antaŭkarpatio | ||||
| Distrikto-rajta | Jes | ||||
| Distrikto | Distrikto Przemyśl | ||||
| Komunumo | Komunumo Przemyśl | ||||
| Speco de komunumo | Urba | ||||
| Urba komunumo | Jes | ||||
| Fondita en | en la 10-a jarcento (antaŭ 981) | ||||
| Urborajtoj | 1389 | ||||
| Koordinatoj | 49° 47′ N, 22° 46′ O (mapo)49.78333333333322.766666666667Koordinatoj: 49° 47′ N, 22° 46′ O (mapo) | ||||
| Areo | 44 km² | ||||
| Loĝantaro | 62485 (en junio 2016) | ||||
| Loĝdenso | 1 542 loĝ./km² | ||||
| Poŝtkodo | 37-700 do 37-720 | ||||
| Telefona antaŭkodo | (+48) 16 | ||||
| Aŭtokodo | RP | ||||
| Estro | Wojciech Bakun | ||||
| Titolo de estro | Prezidanto de urbo | ||||
| Adreso de estraro | Rynek 1 | ||||
| Retpoŝto de estraro | mail@um.przemysl.pl | ||||
| Poŝtkodo de estraro | 37-700 | ||||
| Telefono de estraro | (016) 678 68 20 | ||||
| Fakso de estraro | (016) 678 64 49 | ||||
| Poŝto de estraro | mail@um.przemysl.pl | ||||
| Ĝemelaj urboj | (Germanio) Paderborn (Unuiĝinta Reĝlando) South Kesteven (Hungario) Eger (Ukrainio) Lvivo (Ukrainio) Truskavec (Ukrainio) Kamieniec Podolski | ||||
| Komunuma retejo | http://www.przemysl.pl | ||||
Historio
redaktiEn la pratempoj tie estis konstruita fortikaĵo, kiu kontrolis la vojon tra la Karpatoj. La teritorio estis objekto de konflikto inter Pollando kaj la princlandoj Haliĉ kaj Lodomerio. Komence tiuj lastaj disponis pri ĝi, sed en 1340 ekposedis ĝin la Pola Reĝlando. La urbo ricevis urbajn rajtojn kaj komercajn privilegiojn en 1389 kaj tiel iĝis kultura kaj komerca centro de la provinco.
La fortikaĵo defendis la polajn teritoriojn en la 15-a - 16-a jarcentoj kontraŭ atakoj el la sudo. Je la divido de Pollando, la teritorion ricevis Aŭstrio en 1772, sed post la unua mondmilito ĝi revenis al Pollando (1918)
Komence de la dua mondmilito (1939–1940), la urbon dividis la germana-sovetunia limo.
18.01.1943: Komandanto de ukraina polico pafmortigis ekster la urbo 9 judojn.
La urbo, unu el la plej malnovaj en Pollando, estis atakita kaj detruita en ambaŭ mondmilitoj.
Vidindaĵoj
redakti- Katedralo de Przemyśl, romkatolika baziliko kaj arkiepiskopa sidejo
Internacia kunlaboro
redaktikaj aliaj
Personoj ligitaj kun la urbo
redakti- Helene Deutsch, poldevena usona psikoanalizisto kaj kolego de Sigmund Freud
- Hieronymus Mannsfeld, politikisto
- Janusz Kurtyka, pola historiisto kaj prezidanto de la Instituto pri Nacia Memoro
- Moseo Schorr, pola rabeno kaj orientalisto
- Ryszard Siwiec, sinbruliĝinto kontraŭ invado en Ĉeĥoslovakion de armeoj de la Pakto de Varsovio
Bibliografio
redaktiJerzy Motylewicz, Społeczeństwo Przemyśla w XVI i XVII wieku (Socio de Przemyśl en la 16-a kaj 17-a jarcentoj), Eldono de Uniwersytet Rzeszowski, 2005, Rzeszów ISBN 83-7338-162-7
Eksteraj ligiloj
redakti- oficiala retejo
- http://www.muzeumsecesji.pl/podroz_pliki/przemysl.html%7C[rompita ligilo] Secesia Przemyśl
- [1] Neoficiala pago de la fortreso – helpema pri organizado de ekskurso laŭ J.Maziarz
- [2] - Interreta gvidilo tra Przemyśl