Ane Eetee 5 Grado

¿IT I(?
C
PARAGUAY MINISTERIO
TODOS
Y TO D A S DE EDUCACIÓN
Y CULTURA
PARAG UAY
Presidencia de la República
BICENTENARIO del Paraguay
R E P Ú B L I CA D E L PA RA G UA Y
M IN IST E R IO D E E D U CA C IÓ N Y C U LT U RA
F E R NA N D O L U G O M É N D EZ
PRESIDENTE DE LA REPÚBLICA DEL PARAGUAY
VICTOR RÍOS OJEDA

MINISTRO DE EDUCACIÓN Y CULTURA
DIANA SERAFINI
VICEMINISTRA DE EDUCACIÓN PARA LA GESTIÓN EDUCATIVA
HÉCTOR SALVADOR VALDEZ ALÉ

VICEMINISTRO DE EDUCACIÓN PARA EL DESARROLLO EDUCATIVO
NANCY OILDA BENÍTEZ OJEDA

DIRECTORA GRAL. DE CURRÍCULUM, EVALUACIÓN Y ORIENTACIÓN
DORA INÉS PERROTTA

DIRECTORA GRAL. DE EDUCACIÓN INICIAL Y ESCOLAR BÁSICA
MARTA LÓPEZ
DIRECTORA DE EDUCACIÓN ESCOLAR BÁSICA
Ficha técnica
Nancy Oilda Benitez Ojeda
DIRECTORA GENERAL DE CURRÍCULUM, EVALUACIÓN Y ORIENTACIÓN
Lidia Manuela Fabio de Garay Edgar Osvaldo Brizuela Vera

Jefa del Departamento de Apoyo a la Jefe del Departamento de Diseño
Implementación Curricular en Medios Curricular
Educativos
Nidia Esther Caballero de Sosa Rosalía Diana Larrosa Nunes

Jefa del Departamento de Evaluación Jefa del Departamento de Investigación
Curricular Curricular
Elaboradora
Zunilda Rocío Leguizamón Ledesma (Coordinadora)
Lidia Manuela Fabio de Garay

Ñe’e ñepyrü
Mitakuimba’e ha mitakuna 5° gradogua:
Nane reta Paraguai niko heta mba’e oha’aro ndehegui. Ko’aga, nemitame, oha’aro
enembokatupyry jahechapa eipytyvo nde ha opavave nane retagua onakarapu’ave hagua
ohóvo ara ha ara. Enembokatupyrykuévo rehóvo nemoiruhina nde rogayguakuéra, ne
mbo’ehara ha avei ne aranduka. Reikoteveniko kóva rehe ikatu haguaicha ne mbo’ehara
ha ndevoi avei pembohape pehóvo kuaapy ijapyra’yva.
Anetehape niko pe aranduka jeguereko tuicha mba’e. Upéva oTramo pya’eterei oseta
opavavete umi mba’e mbo’ehakotype ojejapóva ha sapy’arei ndaipóriro katu hasyvéta
ha ipukuvéta ndéve ha ne mbo’eharape avei umi mbo’epy onembohapeséva.
Upéva rupi, che py’arory kóina ijavo chéve amoguahemi hagua nde pòpe ko aranduka,
nderehehape ojejapova’ekue. Kóva ha hendive 7 ambue aranduka oguerekopaite
opaite mba’e katuete renemoaranduva’era ko mbo’esyrype. Rehechahaicha ko
aranduka ojehai guarani ha castellanope, upéva oneguenoheupéicha ikatu haguaicha
nde eipuru ne ne’eteépe: nde ndekatupyryvéro guaranime, upéicharamo eipuruta upe
ne’eme ojehaihape ha katu nde rene’evéramo castellanope, upéicharamo eipuruta upe
ne’eme ojehaihape.
Ne mbo’ehara nepytyvota eipuru pora hagua ko aranduka. Ipype oT hetaiterei mba’e pora
nepytyvotava eikuaave hagua heta mba’e pyahu, enembokatupyry hagua jahechapa
ejapokuaa hetaite mba’e techapyrava ha, amo ipahape, tanearanduve rehóvo, toiko
ndehegui mava ideprovéchova hogayguape, itavape ha hetame.
Enangareko porakena ko aranduka rehe, ani embyai téra ehaiparei hese. Àga ary
outavape, ambue nde rapicha oikétava ko mbo’esyrype oipurujeyta kóva ko aranduka.
Ipahape, romomandu’aseminte ko mba’e opavave oikuaava ha oguerekóva ikorasome:

“Tavygui niko henói mboriahu”. Upéva rupi, mburuvichakuéra ha mayma nane retagua
oneha’ambaite jahechapa nde ha opavavéva nanemoarandu jahavo. Jajykeko
onondive. Upéicharamo jahapo’óta mboriahu nane retagui ha nama’emombyryta
napyru mbaretégui ambue tetanguéraicha avei. Enemoarandukena!
Nde rayhuhara,
Ministro de Educación y Cultura

Ko arandukápe rejuhúta
Ko’ä ta’anga rupi jaikuaáta
Mba’épa jajapóta
Kóva oîramo he’isehína upépe oîha mba’épa

ojehupytyse upe mbo’epy rupive.
Kóva oTramo he’isehína omba’apotaha ha’eño.
Kóva oîramo he’isehína omba’apotaha iñirú ndive.
Kóva oîramo he’isehína omoñe’éva’eraha moñe’éra.
Kóva oîramo he’isehína upépe oîha marandu

mbo’epy rehegua.
Ñ an e ñ e'etee
M b o 'e p y a ty I
Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ñe'e

N an e ne'ètee
Nanomongetakuaa hagua
— ——
1. Ajesareko ta’angare.
Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ne'é

2. Ambohovaimíta porandu.
- Mba’éichapa oñeñandúne umi mita oñomongetáva.
- Mba’éicha rupípa oñomongeta umi mba’ére.
- Chéramo peteîva umi mita apytéguipa mba’éicha añeñandúne.
- Mba’eichagua ñemomaiteípa aikuaave avei.
3. Añomoirü añomongeta hagua umi mba’e chembovy’áva téra

ambyasyvare.
4. Aty guasúpe amombe’u:
Mba’épa chembovy’áva ko mbo’esyrype aime aja ha mba’érepa.

>x>ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooj
Aikuaave hagua:
Ñe’éjovaira: Jajapysaka porava’era
oje’évare ñambohovái hagua hekopete.
Jajerureva’era ñañe’éjopyru hagua.

N an e n e'ètee
1. Ronomongeta atype ko’a mba’e rehe.
- Mba’éichagua nembosaraipa aguerohoryve. Mba’érepa.
- Mba’éichapa onembosarai upéva
2. Amombe’u aty guasupe nembosaraikuéra réra ha romboguapy ogykehaipe.
3.Romone’é nembosarai rerakuéra oséva’ekue ha rombohovai porandu.
- Mba’érepa oiméne one’éta mone’éra. Mba’érepa ere.
- Mba’eichaguanepahina pe mone’éra.
- Hasynepa namone’étava mone’éra térapa nahaniri.
Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ne'é

Ñ an e ñ e'etee
4. Amoñe’é jehaipyre.
Tape karê
Ñaikotevé:
Kuatia’ata’ieta ojehai hagua jepapapy 1 guive 30 peve. PeteTteTva
kuatia’ata’íre ojehaiva’era peteî jepapapy.
Kuatia’atâ’i ryrura.
Ita’i, kumanda téra avati ra’ÿi.
Mba’éichapa ñañembosaráita:
Mitanguéra oñemoíta moköimoköi oñembosarái hagua. Omañáta tape ra’anga

rehe.
Mba’yru téra káhagui oguenohêta hikuái kuatia’ata’i. Pe oguenohêva

oma’êporava’era mboypa osêchupe kuatiáre ha upéi omoî ita’i, kumanda
téra avati ra’ÿi upe ta’anga ári, oíhápe pe papapy osêva’ekue chupe. Oîramo
jehaipyre ta’anga reheve papapy rangue, oñopytyvöva’erä omoñe’é hagua
hikuái upépe he’íva, ikatu haguáicha oikuaa mba’épa ojapova’era: ohasavétapa
téra ojevÿtapa. Oguahêraêvéva kasílla 30pe ogana.
Oñeguenohé momarandúgui mbohapyha
5. Ahai umi ñe’éhesaka porâ’ÿva.
^ H 6. Romyesakä umi ñe’e ha romombe’u aty guasúpe.

Ñ an e ñ e'etee
7. Ambohovái.
- Mba’eichagua jehaipyrépa ñamoñe’éva’ekue. Mba’érepa upéva.
- Ma’eräpa ojehai jepapapy kuatia atä’ipe.
- Mba’épa ikatu ojeipuruve ndojeguerekóiramo ita’i, kumanda térâ avati ra’ÿi.
- Mba’éichapa oñemohu’ä moñe’êrä Tape karê rehegua.
8. Rohai mba’éichapa rojapova’erä ambue ñembosarái roikuaáva

voi. Upeva’erä rojesareko ko’ä mba’ére:
Mba'éichapa hérata
nembosarái.
Mba’épa ñaikotevé
Mba'éichapa
ñañembosaráita.
9. Romoñe’é jehai rojapova’ekue. Upéi roñeha’ä roñembosarái oñondivepa.

Ñ an e ñ e'etee
1. Ajesareko ta’angáre.
TAPE K A R E
ÁRIJEH ASA
MBAÉFSJAJAFO V fliE R k
OSÉEAMO ñ a n d é v e
e d 'â j e p æ a f ï?
4 Ynambu nde rupi ipepo ári ha rehasa

2 hendápe.
8 Pyandúpe ojopy isapatu, rejevÿta 2
hendápe.
10 Rehasáta puénte ári ha reguahêta
20 peve.
14 Rejupíta mba'yruguatápe, rehasáta
19-pe.
24 Epyta emondÿi hagua piriríta,
rejevÿta.
27 Rejuhu yvoty pora ha reipo'o, eguevi
2 hendápe.

2. Ambohovai ko’â porandukuéra.
- Mba’épa ahecha.
- Ma’êrâpa ojepuru ko’âichagua ta’anga.
- Mba’érepa ere oîha pe mone’êrâ mbykymi ta’anga ykére.
3. Amombe’u che irûnguérape umi mba’e ambohovaiva’ekue.
4. Ahendu mbo’ehara omone’êvo mone’êrâ mbykymi oîva ta’anga ykére ha

jehaipyre hérava Tape Karë.
ê
5. Amoîmba ne’ë oikotevëva ne’ëjoaju.
- Aha’â hagua Tape Karê aikotevê....................................
- Mboy mitâpa oîva’erâ oipe’a hagua jepapapy kahagui
- Aguenohêramo papapy 24 pa mba’e ajapova’erâ........
6. Anemoirû ha ronembosarai Tape Karê rohenduhagueichaite.
7. Anomongeta upe rire ko’â mba’ére.
- Mba’éichapa anenandu anembosaraipa rire. Mba’érepa.
- Aikûmby porâ pe nembosarai. Mba’érepa.
Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ne'ë 3

Ñ an e ñ e'etee
1. Amoñe’é ko’ä jehaipyre.
Ikyrave jagua monda jurúgui. Pytû ha ake, ryguasu kurúicha.

1
Jagua ñehe’yicha ikyre’ÿ.
1
Ñanihápe aiko, jagua inambi rasóvaicha. Mbokaja ha mboriahúrenteko aratiri ho’áva.
1
2. Añomongeta che irû ndive ko’ä mba’ére.
- Mba’eichagua jehaipyrépa umi ñe’éjoaju oíva pe.
- Oínepa ñe’énguéra apytépe ñe’éryapu osêva ñane tí téra ñande juru

rupi. Mba'ére ere.
3. Aipe’a jehaipyrégui ñe’é ipúva ñane tí rupive ha aipehe’ä hekopete.

Péicha:
Mbo - ka - ja
^ Aikuaave hagua:
Ñe’é oguerekóva taipu tígua
taha’e pundie téra pu’ae
ombohape pundie jurugua
ykereguápe oñemboheko
tígua hagua.

4. Amongora ojehai porambaitehápe tîgua rechaukaha.
- Ikyre’ÿeterei umi jagua oñehe’yiramo.

- Ho’àrô mbokaja ne aka ári upéva ivai.
- Jagua ñehe’yicha ikyre’y umi mita’i.
- Ne’ira pytu ha akéma, ryguasu kurúicha.
5. Amoñe’ê ñe’ênguéra ha ahechakuaa mba’éichapa ojehai, upéi

amyatyrô umi oikotevêva.
- Mborayhu ha kuarahy ñañandu’yre ñande rapy.
- Ikaremba, sevo’i rapéicha.
- Kururúicha, typychápe oñemose.
6. Amombe’u mba’érepa ahaiva’era péicha umi ñe’é.
Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ñe'e 5

Ñ an e ñ e'etee
1. Ahaimíta ñembosarái réra oñeha’ava mbo’ehaópe ha amombe’u

mba’épa ha mba’éichapa oñembosarái.
Ahaipa rire, ahechakuaáta che rembiapo rehe ko’á mba’e.
Nahániri

Guarani ñané ñe'etee
M b o 'e p y a ty II
Che ró g ap e ha che
g u a ra n ím e
Ko’ä mbo’epy rehe oñemba’apóta:
o •
Ñañomongetakuaa hagua Ohechauka oñe’enguévo ha’e ohecha

poräha térâ ohecha vaiha pe
omba’emombe’uvahína.
Ñamoñe’ékuaa hagua Oikûmby ñemongeta ha marandukuéra

jehaipyre umi téma ko’agaguáre.
Ñaikümbykuaa hagua ñahendúva Oikûmby oñeñe’ejave umi téma ko’ágagua

ha ymaguare rehe.
Jaikuaa hagua ñane ñe’é retepy Oipuru hekopete umi taikuéra

guaranimegua, avei muanduhe ha tyapu
tîgua rechaukaha.
Jahaikuaa hagua Ombojoapy hekopete iñe’enguéra

oikuaauka hagua hemimo’ä.
Ñ an e ñ e'etee
1. Ajesareko che irû ndive ta’angakuérare.
2. Añemongeta ko’a mba’ére:
3.Aty’ípe ñamombe’u mba’emba’épa

iS i :
ñaguenohé ko ñemongetágui. Upe rire _ Aikuaave hagua:
jajapo moköi aty guasu ha jahecha umi
mba’e ohechaukáva oî porä ha oí vaíva
Che katupyry hagua ñe’éjováipe:
jajapóva ñande rekoháre.
• Ajapysaka poräva’erä pe máva
oñe’évare.
• Tekotevêhaitépente añe’éva’era.
• Aikuaánteva’era añandúva
naiméiramo jepe hendive iñe’éme.
4. Romoha’anga umi mba’e • Nañe’éhataiva’era oñeñe’é aja
aikuaa hagua oñe’éva py’apy.
oñeguenohéva ko ñemongetágui ha
• Hendaitépente añemongu’eva’era
romoî mbo’ehao korapÿpe. ani ahechauka chepochyha.
18 Mbo'epy aty II: Che rógape ha che mbo'ehaópe añe'e guaraníme

Nane ne'ètee
1. Ajesareko ta’angare ha aneha’a aguahe hagua mbo’ehaópe.
Mboepy aty II: Che rógape ha che mbo'ehaópe ane'é guaranime 19

#
2. Ambohovài porandukuéra.
- Mba’épa jahecha ta’angape.
- Mba’emba’épa aguerahata mbo’ehaópe umi mba’e apytégui oiva yvyra

guype.
- Amombe’u mba’érepa ha mba’épa ikatu ajapo umi mba’égui.
3. Ajesarekopami rire ahai ko ha amombe’u che irunguérape
mba’éguipa ikatu one’é mone’éra namba’apótava.
2 Mbo'epy aty II: Che rógape ha che mbo'ehaópe ane'é guaranime

4. Amone’e kiririhape.
Mbo’ehaope
Oguahe temimbo’ekuera mbo’ehaope, pukavy ha nembosaraipe oike
korapype, upepe oT kapi’i hovyu, yvoty opaichagua ombojeguava pe tenda.
Ojejuhu inirunguera ndive ha onepyru onemongeta hikuai, oT oguapyva

apyka puku ari tera onembo’yvante. Upei onehendu itapu, maymava onemoT
poyvi renondepe ha hata, ikoraso mbytete guive opurahei “Nane reta purahei
guasu” .
Pe poyvi pyta, morotT, hovy torype oveve vevuimi, omomaiteivaicha

mitanguerape, upei mbeguekatu oho ha oike hikuai imbo’ehakotype, upepe
oguapyjoa apykahaipe ha mbo’ehara oTva ogyhuhai renondepe omomaitei
chupekuera.
Mitanguera oguapy, omana ha ojesareko, upei oguenohe ikuatiane’e,

ikuatiahai, haiha, mbogueha ha mbojojaha onemba’apo hagua. Mbo’ehara
omoT arange ha oipuru itahai ohai hagua. Vy’apope onepyru mbo’epy
onemomaranduve hagua temimbo’ekuera.
Carm en Espinoza rem biapokue.
5. Ajapysaka pora mbo’ehara omone’evo mone’era.
6. Amoimba ne’e oneikoteveva.
* Mone’era one’e
*Mba’emba’e omombe’u mone’era
*Che mbo’ehao hera ha oguereko
Mboepy aty II: Che rogape ha che mbo'ehaope ane'e guaranime 21

7. Amohenda oikohagueichaite moñe’érame.
( ......... ) Mitânguéra oîmba rire mbo’ehao kotype oñepyrú omba’apo.
( ......... ) Omomaitei poyvípe ha torype oveve.
( ......... ) Oñepyrú vy’apópe mbo’epy.
( ......... ) Ñembosaráipe oguahê mitânguéra.
( ......... ) Oñepyrú oñemongeta iñirúnguéra ndive.
8. Aheka diáriope térâ ahendu umi marandukuéra osêva

mbo’ehao rehegua ha ahai.
9. Romombe’u atÿpe umi marandukuéra roguerúva.
10. Amoñe’é umi marandu ha amohenda peteîvape, umi mba’e

pora omombe’úva ha ambuépe, umi naiporámbáiva.
Mba’e porá Naiporámbáiva.
Marandu mbo’ehao
rehegua
11. Ahai umi mba’e amoñe’éva’ekuére ha upéi amombe’u che

irünguérape mba’emba’épa ikatu jajapo osê porambaite hagua
ñane rembiapo.

N an e n e'ètee
1. Amone’é ko’a nemongeta.

Iporànteavei.
Tamombe'umina
M b a’éichapa Iporànte,ha ndéve umi mità
che memby. ndépache symi omombe'uva'ekue
mba'éicha reime. chéve
M ba'epiko
omombe'undéve
um im ità
Ha mboy piko
Oneme'éhachupekuéra japagata umivare. Nahaniri che symi
Umimitame
mbo'ehaópe upévare
oneme'émbaite
hembipururanguéra ndojehepyme'éi
hembipurura. Ajepa
Upévapikoanetete mba'evete
oT pora
Avy'aite upéicharamo.
K o'agaum im ita Anetete upéva. Néi Néi che memby toho
oguerekopatama ahatama am ba’apo poraitendéve
hembipurukuéra upéicharamo.
0
2. Ambohovài porandu.
- Ahenduva térà aikuaapa ko’à mba’e onemongetava rehe umi kunakaraikuéra.
- OT porà térà oT vaipa umi mba’e omombe’uva kunakaraikuéra.
- Mba’épa oikoteveve umi mità ikatupyryve hagua.
Mboepy aty II: Che rógape ha che mbo'ehaópe ane'é guaranime 23

3. Amoha’anga mba’épa che aha’arö Ministerio de Educación-gui oho porä
hagua ñane retä.
4. Amoñe’é ko’ä pe he’íva.
5. Amongora umi ñe’é oguerekóva tîgua rechaukaha (~).

6. Amongora ojehai porambaitéhape tîgua rechaukaha.
- Mbo’ehaópe ovêta umíva iky’apa.
- Umi mita oñemongeta kyre’ÿme.
- Ko’êju jave aîpytyvô che angirûpe.
Aikuaave hagua:
- Umi pu’ae tîguâva ohóramo

pundie juruguáva ykére katuetei
oguerahava’era tîgua rechaukaha.
- Umi pu’ae ohóva pundie tîguâva
ykére noikotevêi tîgua rechaukaha pe
pundie oguerovámagui hese hyapu
tîgua.
- Tîgua rechaukaha rupi ikatu ojoavy
ñe’enguéra he’isévape.
8. Ahai jey hekopete umi tîgua rechaukaha.
- Vy’ápe oguahe omomaîtei iñirunguérape.
- Ndéve guara pêtei añua tuicháva.
- Amohu’ama mbo’esyry ha ose porambaite chéve.
Mboepy aty II: Che rógape ha che mbo'ehaópe añe'e guaraníme 25

N a n e n e 'ètee
1. Ajesareko ta’anga rehe ha ahai peteT ne’éjovài.
2. Amone’é che rembiapo aty’ipe.
Aikuaave hagua:
Ne’éjovài niko naiméramo peteT térà hetave

nane iru ndive. Upépe one’évarà peteTteTva
omombe’uvo oikuaaukaséva ha ambue
ombohovài chupe oneguahé meve peteT
ne’éme.
Katuetei ojegueromandu’ava’erà
ne’éjovaihàpe ko’à mba’e:
• Oikuaa mokòi térà hetave tapicha upe atype.

• Nomongeta oikova’erà hendaitépe.
• OTva’erà katuete peteT oisàmbyhyva
chupekuéra ne’éjovaihàpe.
Mbo'epy aty II: Che rógape ha che mbo'ehaópe ane'e guaranime

3. Ajesareko ahaiva’ekue rehe ha aguenohê.
- Mba’éguipa añepyrú añe’é:
- Mba’emba’épa ha’e upéva rehe.
- Mba’éichapa amohu’ä pe amombe’úva.
4. Ajesarekojey ahaiva’ekue rehe ha amyatyrô oimérô nahesakäporäi

pe ahaihaguéicha.
Mboepy aty II: Che rógape ha che mbo'ehaópe añe'e guaraníme 27

N an e n e'è te e
M b o 'e p y a ty III
Che ningo a h a y h u
m ym bakuéra
Ko’a mbo’epy rehe oñemba’apóta:
Ñañomongetakuaa hagua He’i mba’épa oT pora téra oí vai chupe

guara umi mba’e ohendúva oikoha ijere
rehe ha ambue henda rupi.
Ñamoñe’ékuaa hagua Ohechakuaa máva rehetépa oñeñe’é

ha mávarepa avei oñeñe’éhína umi
ñe’épotype.
Ñaikümbykuaa hagua ñahendúva Ohechakuaa máva rehetépa oñeñe’é ha

mávarepa avei oñeñe’éhína umi ñe’époty
ha moñe’érame.
Jaikuaa hagua ñane ñe’é retepy Aipuru hekoitépe umi ñe’é

ojojoguanungáva ijehai téra hyapukuépe
ága katu ojoavyva he’isévape.
Jahaikuaa hagua Ohechauka, ohai pora rupi, ikatuha

oñeikumby hembiapokue.
28 Mbo'epy aty III: Che ningo ahayhu mymbakuéra

N an e n e'ètee
1. Anomongeta che irunguéra ndive ambohovaivo ko’a porandu:
- Mba’épa jajapova’erà nanangareko hagua mymbare.
- Mba’épa ajapo ajuhuramo umi mymba ho’upa che rembi’u.
- OT porà téràpa oT vai jajukaparei umi mymba.
- Mba’épa ikatu jajapo onondivepa nanangareko hagua mymbare.
2. Ahendu mbo’ehara omone’eramo petei ne’epoty mbykymi.
Leu ho’u chipa -pa-pa

Leo ho’u pakova- va- va
Leu ojahu- hu -hu
Ose oguata - ta- ta
Oike tupaópe- pe- pe
upépe onembo’e- e- e.
Leo opu’a- a- a
Omonde isapatu- tu-tu
Ose onani- ni- ni
Omuna tapiti-ti-ti
Ojogua pakuri- ri-ri
Ohecha mainumby- mby- mby.
Mbo'epy aty III: Che ningo ahayhu mymbakuéra 29

Ñ an e ñ e'etee
3. Amoñe’é jey ñe’époty atÿpe ha roñomongeta ko’ä mba’ére.
- Yma térapa ko’ága oîve umi mymba ka’aguÿpe.

Mba’ére ere.
- Oî porä téräpa oî vai ojejuka mymbakuéra.

Mba’érepa ere.
- Mba’épa ikatu jajapo anive hagua oiko ko’ä mba’e.
4. Ahai peteî haipyvo mbykymi amombe’úvo mba’emba’épa ikatu

jajapo ñañangareko hagua mymbakuérare.

1. Ajesarekomíta ta’angáre.
2. Ambohovái
- Mba’érepa reimo’á oñe’etaha moñe’erá.
- Mba’eichagua moñe’éranepa.
- Mávarepa oñe’éne moñe’érame.
3. Ahendu mbo’ehára omoñe’évo.

N an e n e'ètee
4. Amone’é jey kiririhàpe.
Anguja’i ha ikompài Nandù

Anguja’i oheka oikóvo hembi’urà, ojuhu sapy’a peteT kesu pyahuete mesa
ari, oguerokany ha oho korapype ho’u hagua.
Korapype oneno Mbarakaja ha ohechavo Anguja’ipe opu’àma v o i.o h o

hapykuéri mbegue katuete. Anguja’i niko anambaraka voi, hesa yképe
ohechama Mbarakajape... ha pya’éko ose onani oheka inangiru Nandupe.
Oguerosapukai kóicha:
- Pya’éke kompai, chake mbarakaja.
Ohendu upéva, Nandù onemoT tapépe ha onemombóma hi’ari Anguja’i

huguai vevéva ohóvo, hapykuerikuéra onani Mbarakaja ipochyetereiva.
Maria E. de Campos
5. Ambohovài ko’a mba’e ojejeruréva.
- Màva rehetépa onene’é mone’érame.
- Amombe’u màvarepa avei onene’éhina.
6. Ajapo haipyvo amombe’uhàpe mba’eichaitépa ha’e pe màva rehetéva

onene’éva mone’éràme.

N an e n e'ètee
7. Ahai mba’épa ojapo pe mava rehe onene’éva mone’érame.
8. Aty guasupe naha’anga namone’éva’ekue. Upevara jahechata:
- Mavapepa oneha’ata.
- Namba’apo jey nemoha’anga osépora hagua.
- Naneha’a, namoporave hagua nane rembiapo.
9. Ahai peteT mombe’u mbykymi pe mava onene’éva rehe.

N an e n e'ètee
1. Ahendu mbo’ehara omone’évo ne’époty.
Panambi Vera
Panambi che raperàme
reseva rejeroky
nde pòpe kuarahy’àme
tamora’e anenoty.
Nde réra oikóva ku eira saitéicha che ahy’okuape

ha omboasukava chéve amboy’uvo che resay,
ku nuatTndy rupi, nu, ka’aguyre, nemonahape
iku’ipava anga che pòpe huguy syry.
Reguejy hagua che pòpe

aikóva anga romuna
ha torype, torypape
che aripi rehasa.
Panambi, ndeichagua Tupa rymba piko ku oime iporava,

resé yvytúndie che yvotytyre nde saraki,
remimbivérô ko che resápe remimbipáva
tove mba'éna nde rapykuéri tañehundi.
Manuel Ortiz Guerrero
'YYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYY^
2. Ambohovái porandu.
- Máva rehepa oñe’é ko ñe’époty.
- Mba’emba’épa oje’e hese.
- Máva rehepa avei oñe’é.

Ñ an e ñ e'etee
3. Ajesareko máva rehepa oñeñe’éve pe ñe’êpotÿpe. Ahai upéva réra.
4. Ha’e mavamáva rehepa oñeñe’é avei pe jehaipyrépe. Ahai ko’ápe umíva:
5. Amoha’anga máva rehetépa oñe’é.

Ñ an e ñ e'etee
& f\
1. Amoñe’emi umi he’íva mitánguéra.
Ana emañamína
Amombótachupe Néi.Eñantendéke
pe pykasúre.
pororo ho'u hagua ouvéma ha
Sa’íngo hikuái. oñembojáma katu nde
pytáre.
Ne kuä katu hi’ä

chéve ho’útama.
Oupaitéma
Mba’épa ejapóne
Pe'úkena hetaiterei katu. Chemo
oupáramondéve
pirîmba Ha'evoi
o î.E 'a hi'â chéve ikua pykasukuéra.
ndéve kuri
che kuatia'âta

N an e n e'ètee
2. Ahai umi ne’é ojehaiguyva’ekuére ha amombe’u oipa ne’é ijehaipe

ojojoguàva ha ojoavyva he’isévape.
3. Amoimba ko’a ne’éjoaju aipuruvo umi ne’é opyta poravétava hese.
- Umi mitànguéra okarupa rire oho --------------------

(oké- oke)
- Ana r à i-------------------------ha upévare ho’u ta -------------------------

(ikua- iku’a- ikuà) (Poha- pohà)
4. Ambohovaimlta.
- Mba’érepa ahai umi ne’é oikotevéhape ne’éjoaju.
- Mba’épa he’ise umi ne’é ndahairiva’ekue.

N an e n e'ètee
5. Ahaimita petei nemongeta mbykymi, amombe’uhape mba’épa oiko Anitagui

oupavo chupe umi pykasu. Aipuruta ahaikuévo umi ne’e ojojoguava.

N an e n e'ètee
1. Ajesareko ta’angare.

Guarani nane ne'ètee
2. Ahaimita mba’épa oiméne he’i pe mita.
3. Ahaipa rire ajesareko che rembiapóre ajapópa ko’a mba’e

G uarani ñan e ñ e'etee
M b o 'e p y a ty IV
Che tá v a p e o ñ eñ e'ém em e
g u a ra n ím e

2. Amombe’umi mba’épa aikûmby moñe’éra mbykymígui.
- Mba’emba’érepa oñemongeta umi mita.
- Mba’épa umi mba’e amoñe’éva’ekuégui oiko che rógape ha mbo’ehaópe.
42 Mbo'epy aty IV: Che távape oñeñe'ememe guaraníme

N an e ñ e'étee
3. Añemomandu’a ha ahai mba’épa pe Estado ombohapeva’era ojejapo hagua

ñande derecho.
4. Amoha’anga umi ñande derecho ha deber jaguerekova oho porave

hagua ñane reta.
5. Amombe’u ta’angakuéra ajapova’ekue oikümby hagua che irünguéra.

Upevara che irünguéra ojesarekóta ko’a mba’ére:
Ñ an e ñ e'étee
1. Amoñe’e aty’ípe.
Pe derecho alimentación rehegua he’ise maymáva tekove oguerekoha

derécho okarúvo ha omongarúvo hogayguápe dignidad reheve, upévare
ha’e peteT Derecho Humano, ñande ha’égui tekove jaguereko derecho
jahupyty hagua tembi’u, upe oñeikoteveva, iporava ha opáichagua ñande rete
oikoteveva hesai hagua. Maymáva jaikóva guive peteT sociedadpe tekoteve
ñañeha’a toñemomba’e ko derécho alimentación rehegua ñande rupytyva
opavavépe. Sambyhyharakuéra oñeha’ava’era avei ani hagua avave oikóva
itáva téra hetame ohasa ñembyahyi. Ñane Constitución Nacionalpe ningo he’i:
Art.6 "Estado ohechakuaava’era pe teko porave...Art.46 Maymáva oikóva
ñane retame ningo peteTchante oguereko derecho ha dignidad. Naiporai
oñemboyke a v a vé p e .A rt.6 8 Estado oñangarekóta ha omotenondéta tesai
rehe ñeñangareko, upéva ningo maymáva derecho fu n d a m e n ta l. (pe jekaru
pora ojogueraha tesai ndive).
#
2. Amongora pe tai ombohovái poráva ñe’éjoaju.
- Mba’e artículope oñeñe’e fundamentalre.
a. Art.6
a. Art. 68
ch. Art. 46
- Mávapa oñangarekova’era teko porare.
a. Mbo’ehao
a. Gobernación
ch. Estado

N an e ñ e'étee
3. Ahaimíta mba’épa he’iséne umi ñe’ejoajúpe.
- Maymáva oikóva ñane retarne oguerekova’era derécho ha dignidad.
- Derecho humano.
- Mba’emba’épa he’i umi derecho humanokuéra jaguerekova’eraha.
4. Amoñe’é aty’ípe ko’a ficha
Ko’ápe, ñanderasyramo jaguereko hospital ha centro

de salud oñeñangareko poraiterehápe ñande rehe.
5. Aheka peteí ficha ha amoha’anga he’iséva pype.
6. Aty guasúpe romoha’anga roikümbyva’ekue.
Mboepy aty IV: Che távape oñeñe'émeme guaraníme 45

Ñ an e ñ e'étee
1. Ahendu mbo’ehára omoñe’évo ñe’époty.

Guarani ñane ñe’e
Kyre'yme che irunguéra
Yvoty ryakua poraicha
Ko tetare ñamyasaita
Guarani ñane ñe’é Ymaitéva ijokopy.
He’éte ha iñarandúva Arete ñongatupype
Mborayhu pype ipotyva Itaju oikoñemíva
Guarani ñe'erory. Pe ñe’é jarohoryva
Mbo'ehára reheaénte Tojegua tojeguave.
Ko yvy ojeguavéta
Ikatúgui mitanguéra
Iñe'eme iñarandu.
Néike, néike mitanguéra
Jaipuru ñane mba'éva
Ko ñe’é he’étevéva
Ñane kure taipoty,
Castellano ykeretéma
Guarani ñambopoty.
Jorge Antonio Amarilla
2. Ahendupa rire ambohovái ko’a porandu.
- Mba’égui oñe’é ñe’époty.
- Mba’ére he’i ñandéve péicha.
- Ma’éra ñambopotyva’era guarani.
-CasteNano ykeretémapa oT ko’ága guarani. Mba’érepa ere.
- Ndéve guarapa oT pora oñembo’e mbo’ehaópe ambue ñe’é.
46 Mbo'epy aty IV: Che távape oñeñe'émeme guaraníme

3. Aiporavo ñe’énguéra ombohovái porâvéva umi ñe’éjoaju peteîteîvape ha
amongurusu iguÿpe.
4. Anohê ñe’êpotÿgui umi ñe’é hetave mba’e he’iséva.
Mboepy aty IV: Che távape oñeñe'ememe guaraníme 47

5. Aheka Léi Guasúpe, artículo oîva guive oñe’éva ñane ñe’ére.
6. Añembyaty che irünguéra ndive ha añomongeta ko’a mba’ére.
7. Amoñe’é jey aty’ípe umi artículo ha rohecha mba’épa ikatu rojapo

romombareteve hagua mokôivéva ñe’é.
Mbo'epy aty IV: Che távape oñeñe'ememe guaraníme

Nane ne'ètee
1. Ajesareko mba’épa ojapo umi oiva ta’angape.
^ Aikuaave hagua:
2. Ahai mbykymi umi
mba’e ahechava rehe.
Umi ne’é omoiruva terópe héra teroja.
Techapyrà: Ka’ay hakuetereíva.
^oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooO
3. Amone’é ha ajesareko umi ne’é ojehaiguyvare.

- Umi karai ho’u ka’ay hetereiva.
- MichTma nande terere, pya’éna eho egueruve.
- Maymava oTva guive nane retàme ohayhu ambue ne’é.
4. Ahai ambue teroja umi ne’éjoajupe ojehaiguyva’ekuére.
5. Ajapo aty’ipe nomongeta mbykymi aipuruhape terojakuéra.
Mboepy aty IV: Che tavape ohehe'émeme guaranime 49

G aaran i ñan e ñ e'etee
Jahaikuaa hagua
iââââââââââââââââââââââââââââââââââââââé
1. Aty’ípe ñañomongeta moñe’érare ñamba’apova’ekuére ha
jahecha mba’épa ikatu jajapo oguata hagua oñondive mokôivéva
ñane ñe’é.
#
2. Ahai ko’ápe mba’épa ikatu jajapo oho hagua ojoykére ñane
ñe’émokoivéva.
3. Ahaipa rire, mbo’ehára ohechakuaáta che rembiapo rehe ko’á mba’e:

G uarani ñ a n e ñ e'etee
M b o 'e p y a ty V
Che m b o 'e h a ó p e
o ñ eñ e'ém em e g u a ra n ím e
Mbo'epy aty V: Che mbo'ehaópe oñeñe'émeme guaraníme 51

Ñ an e ñ e'etee
1. Añomongeta che irû ndive mba’épa che rembiapo ógape.
2. Amoha’anga kuatia guasúpe umi rojapóva ha romombe’u ore irûnguérape.
3. Ambue aty omombe’úta mba’e tembiapópa ojapo mbo’ehaópe.
4. Roñombyaty ha roñomongeta mba’emba’épa ikatu rojapo ore rógape ha

mbo’ehaópe. Avei ro’e mba’érepa.
5. Romoha’anga ha romboja mbo’ehakoty ryepÿpe
52 Mbo'epy aty V: Che mbo'ehaópe oñeñe'ememe guaraníme

Ñamoñe’ékuaa hagua
1. Ajesareko ta’angakuérare.
2. Aheka sopa de letras apytépe

ko’a mba’e:
- Máva rehepa oñe’éta moñe’érá.
- Mba’emba’épa oje’e hese.
Mbo'epy aty V: Che mbo'ehaópe oñeñe'ememe guaraníme 53

3. Ahai umi ñe’é aguenohêva’ekue.
4. Amoñe’é kirirîhâpe.
Che mbo’ehára
Mità ñaimehaguéicha py’a marangatúpe
Ñane mbo’eharakuéra jaropuraheimi.
Ñe’éhovy satîva taipu ñande jurúpe
Ha yvoty morotîcha hapépe ñamoî.
Ñane mbo’eharakuéra, maestra ñahenóiva,

oikóva sy ha túva rekoviáma opyta.
Ñane ñe’á kuágui joheipyre heñóiva
Mborayhu hechapyrà chupekuéra guarà.
Tapépe jahecháva hoky ha hendypúva,

Ñanerenonderáme po’a ha arandu;
Mbo’ehárante omoîva, mbo’ehárante
oñopüva
Ko’êre ñane akàgui oikóva ohavi’ü.
Ko’êrô ñaguahévoma upe po’a ru’àme

Aníke tesaráipe mbo’ehára jaheja;
Jepe mombyryvérô toikove ñane akàme
Ku mainumby hovÿicha tojora mandu’a.
Darío G óm ez Serrato

N an e n e'ètee
5. Ambohovai.
- Mba’épa renandu remone’émba rire ne’époty.
- Ko’agaite pevépa ojeguerohory térapa nahaniri mbo’eharakuérape. Mba’ére

ere.
6. Amone’éjey ne’époty ha amoTmba ko’à ne’éjoaju..
- O jepuraheim ita..................................oTva guive....................................
- Taipu nande ju ru p e .................................................................................
- Chupekuéra guarà henói.........................................................................
- Mbo’ehara anike ja h e ja ..........................................................................
- T oikove........................................... ha toroja mandu’a ..........................
7. Aguenohé ne’épotygui ko’a mba’e:
- Vèrso oje’ehape mymbakuéra ikatuha ojapo personakuéra rembiapónte:
- Vèrso nanemonandukava mba’e nahenduva:
- Vèrso nanemonandukava mba’e jahechava:
8. Ahechaukua che rembiapo che irunguérape ha upéi mbo’eharape. Amyatyro

oiméro tekotevé ha’ekuéra he’ihaicha.
Mbo'epy aty V: Che mbo'ehaópe ohehe'émeme guaranime 55

Ñ an e ñ e'etee
1. Ajesareko ta’angakuéra rehe ha aheka mba’épepa ajoavy hikuái.
2. Ahai umi mba’e ajuhúva ojoavyhápe.
3. Ajesareko jey pe ogykehaíre oîva ta’angápe rehe.

N an e n e'ètee
4. Anemongeta che iru ndive ko’a mba’ére.

- Mba’épa he’iséne:
- Mba’éicha ikatu ja’e guaranime umi ne’e.
Precaución
5. Ahai ko’a ne’eme he’isejojava.
6. Ajapo noha’anga aty guasupe rohechaukahape mba’éichapa jaipuruva’era

umi ne’é semaforo rehegua.

Ñ an e ñ e'étee
Jaikuaa hagua ñane ñe’e retepy
1. Amoñe’emíta ko ñe’epoty pehengue ohaiva’ekue Darío Gómez

Serrato.
Tapépe jahecháva hoky ha hendypúva,

Ñanerenonderame po’a ha arandu;
Mbo’ehárante omoíva, mbo’ehárante oñopüva
Ko’ere ñane akagui oikóva ohavi’ü.
Ko’ero ñaguahevoma upe po’a ru’ame

Aníke tesaráipe mbo’ehára jahecha;
Jepe mombyryvéro toikove ñane akame
Ku mainumby hovyicha tojora mandu’a.
y
2. Amohenda umi ñe’e ajuhúva ñe’epoty pehenguépe kóicha:
3. Ahai Aikuaave hagua:

- Mba’érepa umi ñe’é chéveró guaráhína tero:
Ne’é oporombohérava:
ko’ava apytépe oí tero, teroja,
terarangue avei ñe’éteja.
- Mba’érepa umi ñe’é chévero guara ñe’éteja:
Ko’a ñe’é ikatu ombohéra,
omombe’u mba’eichaitépa ava
téra mymba reko, omyengovia
- Mba’érepa umi ñe’é chévero guara teroja: tero ha avei omombe’u
mba’eichaitépa oiko ojejapo
opa mba’e.
4. Ajapopa rire, amoñe’e che rembiapo aty guasúpe.

N an e n e'ètee
Jahaikuaa hagua
1. Ajesareko ta’angare ha ahai mba’érepa one’éne umi mita.

Gaarani ñane ñe'étee
Aikuaave hagua:
Ikatu avei oñemoguahé mombe’ura

ta’anga’i rupive. Umi mita téra karai,
kuñakarai ha mba’e ojekuaáva pype
oñe’é oñondive ha oikuaauka oñandúva
ç
ha ojapóva. Oñe’é jave oñondive hikuái,
ojeipuru kóichagua ta’anga: —^
- Ha katu oikuaaukàrô
iñakamente oîva, ojeipuru koichagua::
2. Ahai che irû ndive peteî mombe’ura mbykymi ajesareko jeÿvo

ta’angáre.
3. Amongora mombe’urâ ryepÿpe umi ñe’é oporombohérava ajuhúva guive.
4. Amombe’u che irûnguérape mba’érepa amongora umi ñe’é.
5. Amongurusu ajapópa téra nahániri ko’a mba’e:

Guarani ñane ñe'etee
M b o 'e p y a ty V I
Che a g u e ro h o ry oñe'eva
g u ivép e g u a ra n ím e
Mbo'epy aty VI: Che aguerohory oñe'evape guive guaraníme

m ' Ñ ane ñ e'é te e
Ñañomongetakuaa hagua
1. Ajesareko ko’á ta’angáre.
2. Ambohovái.
- Mba’eichagua jerokypa umi jahecháva ta’angápe.
- Ojojoguápa téra nahániri.
- Ojoavyramo emombe’umi mba’érepa.
- Umi jerokype jahechávape ta’angápe oT oñemongetáva.
3. Amoñe’e kirirThápe.
Dc>c>00000^000000c>c>00000^000000c>c>00000^000000c>c>00000^000000c>c>00000' >oooc-ooooo^ ooooooc>

ooooo^ oooo<k >
c>ooooo^ oooo<k >
c>ooooo^ oooo<k >
c>oooo<
Karia’y: Ajupi un cerro alto KuñataT Ejupi un cerro alto

atopa peteT carreta, amendase pitomínte la retopáva, che piko
nderehe Julieta por amor a la che tarovaite amenda hagua
camiseta nderehe.
•OOOOOOCOOOOOOOOOOOOOCOOOOOOOOOOOOOCOOOOOOOOOOOOOCOOOOOOOOOO^
o<x><xxxxxxxxxxx><x><xxxxxxxxxxx><x><xxxxxxxxxxx><x><xxxxxxxxxxx><xx
Karia’y: En la esquina de mi huerto KuñataT: En la esquina de mi

tengo una planta de kumanda, huerto, no crece ni un clavel,
amendáne nderehe pero eikuaáke, namendaichéne nderehe,
che kuimba’e ha amanda. tuja chusko ha argel.
^<x>oooo<><>ooooo<><>oooc>o<xxxxxx><xx>oo<xxxxxxxx><xx>oo<xxxxxxxx><xx>oo<xxxx>ooooc^'
□<><><><><><><><><><XXXXX><><X>00<><XXXXXXX><><X>00<><XXXXXXX><><X>00<><XXXXXXX><><X>00<><XXXXXX>n OOOOOOOOOOOOOOC-OOOOOOOOOOOOOC-OOOOOOOOOOOOOC-OOOOOOOOOOOOOC-OO-:
Karia’y: Aguata por la espesura, KuñataT: Ajupi en un kachape

Ha ose chéve rival, flor de arriero ha atopa la che rival, pévante
molde úra ha upévare piko che piko la ejuhúva guaigui ka’u
kambia. karape.
oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo^“
62 Mbo'epy aty VI: Che aguerohory oñe'eva guivépe guaraníme

N an e n e'ètee
4. Amba’apo che iru ndive amoimba hagua ne’é oikotevéva oimba

hagua ne’éjoajukuéra.
- Onemongeta mone’é ra m e .......................................................
- Amombe’u mava ndive anemongeta péicha..........................
- Aneteguapa téra japu jaipuruhape umi nemongeta..............
- Amombe’u moopa anemongeta péicha..................................
0
5. Ahai mbykymi mba’éichapa anemongeta.
n
I Che mbo'ehaópe mbo'ehara ndive. I Che rógape , che primokuéra ndive. I
I I I I
I I I I
I I I I
r n
| Anembosaraivo che irunguéra ndive. I
I I
I I
I I
L J
6. Ahechauka ha amombe’u ajapova’ekue che irunguérape.
Mboepy aty VI: Che aguerohory one'éva guivépe guaranime 63

N an e ñ e'étee
1. Añemongeta ko’a mba’ére.
- Mba’érevaichapa ndéve oñe’éta moñe’éra. Mba’érepa ere.
- Mba’eichagua moñe’éranepa kóva.
2. Ahendu mbo’ehára omoñe’évo.
Pa’i Sume
Omombe’u umi ñande ypykuéra ymaite

ndaje oikova’ekue ijapytepekuéra peteT
\.v pa’i, karia’y yvate ha hendyva pukúva,
héra Pa’i Sume. Ha’e ouva’ekue
S- mombyrygui ha hendive ou avei ambue
pa’ikuéra oipytyvova chupe omyasai
hagua opa rupi Ñandejára ñe’é.
ife- Ombo’e avei heta mba’e pora umi

ñande ypykuérape, umíva apytépe: ka’a
jepuru hekópe, pirakutu ha mymbajuka
rehegua, yvakuéra ñemono’o, mymba
ñemongakuaa ha avei mandi’o ha avati
ñemity rehegua.
3. Amoñe’e jey ha amba’apo ko’a mba’ére.
64 Mbo'epy aty VI: Che aguerohory oñe'éva guivépe guaraníme

N an e n e'ètee
4. Aty’ipe ambohovai porandu.
- Mava rehepa one’é mone’éràme.
- Mba’épa he’i hese.
- Ko’agaite pevépa ojejapo umi mba’e.
0
5. Ahai ko’à mba’ére:
- Mba’emba’épepa ojojogua ha ojoavy umi mba’e ojejapóva mone’éràme ha

che tàvape.

6. Ajapo moñe’éra mbykymi.
- Ahai umi mba’e ojejapóva ko’agaite peve ha mba’éichapa ojejapo.
7. Ahechauka che rembiapo che irünguérape ha upéi mbo’ehárape. Amyatyrö

oimérô tekotevê ha’ekuéra he’iháicha.
Mbo'epy aty VI: Che aguerohory oñe'eva guivépe guaraníme

N an e n e'ètee
1. Amombe’u che irunguérape umi marandu ahendu téra ahechava ko’a

mba’ére one’éva.
- Mba’éichapa namopotTva’erà nande róga.
- Mba’ére jajapova’erà umi mba’e.
2 . Amone’émlta kiririhaitépe.
OnemopotTta tava
Mitànguéra mbo’esyry pohapegua onepyruta omopotT itava.
Mitànguéra 5 mbo’esyry pegua Mbo’ehao 254gua, onepyruta omopotT

hekoha aga jasyapy oike guive opa peve ary.
Ko tembiapo rupive oTta tesài ha nopytyvo guasu.
Péicha onemohendata tembiaporà:

Ojejapóta yty ryrurà.
OnemopotTta mbo’ehao jere.
Onenotyta yvyra ra’y ha yvoty.
Onembyatyta yty ha onemopotTta tape Municipalidad ha mitànguéra
onomoiruta tembiapópe isy ha ituvakuéra ndive.
'limili..................... imi.... imi......................imi.... imi......................imi.... imi........................
3. Ambohovài porandu.
- Mba’e rehe one’e mone’erà.
- Mba’eichagua mone’eràpa .

- Mba’épa he’iséne ñandéve.
- Upépentepa oiko ko’â mba’e.
4. Ahai.
- Mba’emba’épa ajapova’erâ anive hagua iky’a ñande táva.
- Aikuaàrô oikoha umi omba’apóva itávare omombe’uháicha moñe’êräme, ahai

ko’ápe.
5. Amoñe’é ha ahechauka che irûnguérape moñe’éra ahaiva’ekue.
Ajapo tembiapo oje’eháicha.

<50000000000000000000000000000000000000000C<000000000000000000000000000000000000000000<
68 Mbo'epy aty VI: Che aguerohory oñe'éva guivépe guaraníme

N an e ñ e'étee
1. Amoñe’emíta jehaipyre pehengue mbykymi.
Oñangareko hese. Hi’apa ha ombopiru ha’yingue ha

oñoty hetavéma oparupirei, ha ipahápe ojepurúma
ha’yingue opaichagua tembi’ura.
Ojoguaitereíre hembirekoranguemo’ame, ombohéra

“Avati”, péicha héra ko yva poraite isarambíva ñande
kogatyre, heñói rei ha hi’a pya’éva, ha jaipurúva ko’ágaite
peve, hi’aju ha hi’aju’yre, opaichagua tembi’u héva jajapo
hagua.
° aO<X><XXXXXXXXXXX><XXX><XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX><XXX><XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX><XXX><XXXXXXXXXX><XXXXXXXXXXX><XXX><XXXXXXXXXX><XXXXXXXXX>000‘:'
2. Ahesa’yijomíta ko’a ñe’ejehaipyrepegua ha ahechakuaa

mba’eicharapa ojepuru paréntesis.
Ojoguaitereíre
hembirekoranguemo’ame, ombohéra
Aikuaave nagua:
“Avati” (péicha héra)
Umi paréntesis ojepuru
oñemyesaka porave hagua pe
oje’éva.
3. Ahesa’yijomi ko’ága ko ñe’ejehaipyrepegua ha ahecha mba’eicharapa

ojepuru pe comilla.
Upévare oje’e chupe “Avati”,

péichante voi ojekuaa opa rupi,
Aikuaave hagua:
oguerekóro jepe héra tee.
Comilla avei ojepuru
ohechauka pora hagua peteT
ñe’e ha ojesareko pora hagua
upéva rehe.
Mboepy aty VI: Che aguerohory oñe'éva guivépe guaraníme 69

N an e n e'ètee
4. Amone'émita ko marandu mbykymi, ani hagua cheresarai.
Ha’e comilla ojepuru ojehechauka hagua ne’e ndaha’éiva guarani mba’etee ha

ndojehairiva guarani mba’eramoguaicha. Comilla rupi ojehechauka ndaha’éi
gueteriha ne’e guaraniete.
Ojepuru avei ojehechauka hagua mba’e he’iva’ekue ambue tekove, ndaha’éi pe

ohaivahina akagui oseva ha oje’eha upévape "cita textual”.
5. Amone’émba rire mba’éichapa ikatu aipuru comilla, aheka umi mone’érame

ha ahai ko’ape.
6. Amombe’u che irunguérape mba’épa ajuhu ha mba’éichapa ojepuru pe

comilla.
70 Mbo'epy aty VI: Che aguerohory one'éva guivépe guaranime

N an e n e'ètee
3. Ahai tavaygua gueroviapy ahenduva guive téra aikuaava voi ha upeva’era

aipuru hekopete signokuéra.

Ñ an e ñ e'etee
M b o 'e p y a ty V II
H e ta m ba'e pora
oñem bohasa ñ a n d é v e
g u a ra n i ru p ive
Mbo'epy aty VII: Heta mba'e porä oñembohasa ñandéve guarani rupive
N an e n e'ètee
1. Ajesareko pora ha amombe’u mba’épa ojapóra’e pe mita oiva ta’angape.
2. Ajapo mombe’u mbykymi amombe’uhape mba’épa ojapo pe mita ha

mba’e rehepa onemongetàne.
Anike nderesarai: Mombe’u mbykymi

oguerekova’era mba’éichapa omonepyruta,
Mba’éichapa embohetéta ha emohu’àta.
3. Amombe’u che irunguérape mba’épa ahai.
4. Aty’ipe ronomongeta mba’érepa jahai umi mba’e.
Mbo'epy aty VII: Heta mba'e pora onembohasa nandéve guarani rupive 3
N an e ñ e'étee
1. Añomongeta che irü ndive.
- Mba’épa he’iséne “Ñane ñe’émba’era’
2. Amoñe’emíta ko ñe’epoty ohaiva’ekue Karai Lino Trinidad

Sanabria.
Ñane ñe'emba'era
Che ñe'agui otykyma eirete he'evéva

ñe'emi che arekóva aretéma añohese;
rasaite amomoragui avañe'e ijukyetéva
sapukáipe che ha'éva yvytúndie toveve.
Jahechápa noguaheiri mombyryva oíháre

ñane retaygua resáre tohecha iporaha;
chuguikuéra ku oiméne okañyva, ndoikuaáire
hetave noñembo'éiri guarani yvotyha.
Ymavénte ikangyva yvytu nde pejuhára

ajevénte opa ára ndejehayhúi mamove;
péina ága ahecháre mbarete ne ñe'ejára
hatanguére oñeha'ava, guaraníre iñarove.
Nde rehe mante he'íne: "guarani nde jukyetéva"

péva rehe ahayhuetéva aikuaáramo huguy;
jahecháma ipohyiva itanara tuichaitéva
pety hügui irovéva, ha gua'u nanemovai.
Haihára: Lino Trinidad Sanabria
............... ..................................
74 Mbo'epy aty VII: Heta mba'e pora oñembohasa ñandéve guarani rupive
#
3. Ambohovaimita ko’a porandu.
- Mba’épa anandu amone’émba rire ko ne’époty.
- Mba’épa aikumby ko vérsope ohaiva’ekue karai Lino Trinidad Sanabria

“Ymavénte ikangyva yvytu nde pejuhara
ajevénte opa ara ndejehayhui mamove”.
4. Ahaimita mba’épa he’ise ko’a mba’e:

- Sapukaipe che ha’éva yvytundie toveve.
- Nde rehe mante he’ine: "guarani nde jukyetéva”
5. Amone’émba rire ne’époty ahai :

- Péicha onemombarete nane guarani téra nahaniri. Mba’érepa ere.
- Oipa umi ohayhuva guarani ha umi ndoipotaiva oho tenonde gotyo.

Mba’érepa ere.
6. Ahai mba’épa ikatu ajapo amombareteve hagua

upe ohaiva’ekue Lino Trinidad Sanabria.
Ñ an e ñ e'etee
Ñaikúmbykuaa hagua ñahendúva
1. Añeha’a amoñe’epya’e.
Jahai, jaipapa, jajoka ñane aká. 1 Ñañe’e, ñañani, japopo, japuka. Javy’a |
I
oñondive.
J« 1 _ J« 1
? -------------------------------------------------------------------- ^
I Peju jaha, jaha jaike. |
2. Ambohovái.
- Mba’érepa ja’e pya’epya’eva’erâ ko moñe’êrä mbykymi.

- Oî porä térâ oî vai amoñe’é ko’äichagua moñe’êrä. Mba’érepa.
3. Ahendu mbo’ehára omoñe’évo ko moñe’êrä mbykymi.
Mba'éichapa. Amoñe'éta
maranduoguahêvaoréve. Hetañanderapichaniko,
kakuaávahaimitáva,
omongy'apeñanderekoha
Ko ága ñahenduta mba épa

he'i umi mitâ yty oñembyatvre
Mboepy aty VII: Heta mba'e porä oñembohasa ñandéve guarani rupive
N an e n e'ètee
O pavavéva
n an op ytyvó va'eraikatu
haguàicha s a 'iv e o h ó v o
yty p e n a n d e re k o h à p e .
Heta m ba'e ik a tu ja ja p o
upevara.
4. Ahendupa rire amombe’u:

- Mba'épa anandu mba'epora téra mba'evai. Mba'érepa ha'e.
Mboepy aty VII: Heta mba'e porà onembohasa nandéve guarani rupive
Ñ an e ñ e'etee
1. Ajesareko porä ko'ä ta’angáre.
2. Amba’apo che irû ndive. Upevarä ahaíta peteî mombe’urä

amombe’uhápe mba’éichapa oñeha’a ko’ä ñembosarái.
Aníke nderesarái
Pe mombe’uräme ojepuru
poräva’erä ñe’ê ohechaukáva
máva, moopa ha araka’épa ikatu
oñembosarái.
Mboepy aty VII: Heta mba'e porä oñembohasa ñandéve guarani rupive
N an e n e'ètee
3. Amone’émita kiririhaitépe.
Aikuaave hagua:
Mavapa: ko’ape namombe’u
Nembosarai ymaguare héra ha mooguapa. Ikatu avei
institución réra.
Mitànguéra 5° mbo’esyry Moopa: ja ’e moopa oiko, tava,
pegua ojapóta Nembosarai tekoha.
ymaguare mbo’ehao korapype Araka’épa: ko’ape ja ’e arange,
aga 22 jasypoapype. Otta heta aravo, jasy ha mba’e.
nembosarai pe viru oikévare
ojejoguata aranduka 5°
mbo’esyrype guarà.
J
4. Ahesa’yijomi marandu “Nembosarai ymaguare’
- Ajuhupa pype: mava, moopa ha araka’épa oikóta.
- Aguenohe ambohovai hagua.
Mava:
Moopa:
Araka’épa:
5. Ajapopa rire amone’é che rembiapo ahechakuaa hagua oT poràpa térà

mba’érepa ajavy.
Mbo'epy aty VII: Heta mba'e porà onembohasa nandéve guarani rupive 79
Ñ an e ñ e'étee
1. Amoñe’e kiriríhápe.
Alembohapyáramakoremba'apo
Fio che pytyvomma hese.Eñepymemba'apo hese
ajapopahaguako nde rógapehako'ágakatu
pandorga. ogapeháma.
Fio, ajapopámakatu.
Chepytyvotápa jahecha
haguaovevépa téra
nahániri.
Nderógape hi'a chéve

hatave ou yvytu.
Aháta ahenói
che sy.
81 Mbo'epy aty VII: Heta mba'e pora oñembohasa ñandéve guarani rupive
Ñ an e ñ e'etee
2. Ahai mba’épa oiko ha upéi mba’éichapa opa Ale rembiapokue.
Aníke nderesarái emoîva’erâha moöpa ha araka’épa oiko.
3. Ahaipa rire, mbo’ehára ohechakuaáta che rembiapo rehe ko’á mba’e:
Mbo'epy aty VII: Heta mba'e porä oñembohasa ñandéve guarani rupive
M b o 'e p y a ty V III
N a n e ñe'e ru p ive
M M ■ M M ■
n a n e re ra k u a pora am bue
teGfi rupi
Ko’à mbo’epy rehe oñemba’apóta:
Mbo'epy aty VIII: Ñane ñe'é rupive ñanererákuá pora ambue teta rupi
N an e ñ e'étee
Ñañomongetakuaa hagua
1. Ajapysakamíta mbo’ehára rehe he’íramo kóicha.
Guaiguingue
Oikóndajeraka’e pete! kuñataT omimbipáva poragui, amoite mombyry.

Ha ha’e oguereko imbojeroviaha peteT karia’y pora herava’ekue kuarahy. Upéinte ñandeko
peteT ka’aruetépe kuarahy ombotavy kuñataT porame, ha oho ndouvéi.
Upe kuñataT pora opyta iguaigui iguaigui ohóvo, ndouvéire imborayhu. Ha upéicha
rupikohína ko’agaite peve ku guyra héra guaiguingue, kuarahy oikévo oma’e hese, hesay,
ha tuicha ojahe’o.
... ha upépe opa.
Oñeguenohe aranduka 5° mbo’esyry pegua.
2. Ajepy’amongeta mba’épa he’ise ha mba’eicharapa ojepuru ko’a ñe’é:
Upéinte Upe Upéicha
ku chingólo Upépe
3. Amombe’u opytaháicha che akame, upevara aipuru umi ñe’é ombojoajúva

ambue ñe’éme.
4. Aporandumíta che irünguérape mba’épa ha’ekuéra he’i ko ñe’éjoajúre

“Ñane ñe’érupive ñanererakua pora ambue teta rupi”.Ha avei mba’épa che
aimo’a upe ñe’éjoajúre.
5. Añomongeta che irü ndive he’íva ambue mba’e pe che
v~_y añanduháichagui.
6. Ajesarekomíta añomongeta jave ko’a mba’ére:
Héé Nahániri
Aipurúpa hekopete umi ñe'é ñame'éva'ekue ko árape.
Ahendu pe mba'e he'íva chéve.
Aha'aropa oñe'émba pora ha upéi ae ambohovái chupe.

Ahekápa che akame mba'éichapa ambohovái poravéta.
Mboepy aty VIII: Ñane ñe'é rupive ñanererakua pora ambue teta rupi 83
N an e ñ e'étee
Ñamoñe’ékuaa hagua
1. Roñombyaty mbohapy ore iru ndive ha romombe’u ojupe

mba’épa rojapo jepi asajekue.
2. Amoñe’é ko jehaipyre omombe’úva mita rembiasakue.
Ñanemitaro guare
<>
1 *
Ymámipako ñande jahava’erá kañyhápe
Amo taruma’i guype, ñamopotT verapa,
jaguapy ñaha’á tikichuéla ku vy’ápe
ñande sygui ñemihápe asajekue oke aja.
1 <
Térá jahámi jaike yva reka ka’aguype
Jaiko jaipo’o ty’aime, apepu ha guavira,
Nde ao ruguái renyhé reruva’erá torypápe
ha che ku mburukujápe nde áva amboyvotypa.
X S
Ko’é ha jaiko mokoive pe kokuerére
Oñokuáre koinguemícha, jajoaju porá asyete,
Ñanandypemi jaike ku tape karésa’íre
Ha umi kaysá ruguáre ñahendu guyra ñe’é.
X S
Oimévaje ako y upa akóinte iporá hekópe
Jahahague mbyry’áiro, ka’arukue jajahu,
Pe ype jajohypyi, jajoapí yvyku’ípe
ha upégui ku piro’ype pytumbypávo jaju.
Ñasáindyro pyhare ñasémi pe nde rokáre

Kapi’ipe rovyume ñande ñañombojaru,
ha upéromi ñañandu hakuvy ñane ñe’áme
kunu’u porá apytépe ikyryiva mborayhu.
Ko’ágaramo guará che képe mante rejúva

Che moTrumívo Florencia, ndavy’áigui che añoite,
Ha upégui ku apay rire che py’a hory asyva
Chemandu’áramo aína ñanemitáro guare.
Ohaiva’ekue: Crispiniano Martínez González

Música: Demetrio Aguilar
84 Mbo'epy aty VIII: Ñane ñe'é rupive ñanererákuá pora ambue teta rupi
Ñ an e ñ e'etee
3. Amyesakä ñe’é ambojoajúvo umi he’iséva ndive.
Yvyra rakä hakamby’imíva ojeporúva ojeity

hagua yva.
Ty’äime Akärague.
Ñemihápe Ka’aguy.
Áva Mba’e ojojoguaitéva.
Kôinguéicha Ojejapóva kañyhápe.
Ñanandÿpe Yvyramáta okakuaa ramóva.
4. Ambohovái ko’a porandu:

- Mavamávarepa oñeñe’é jehaipyrépe.
- Mba’éicha rupípa haihára ohaíne raka’e ko ñe’époty.
- Mávapa ohai raka’e ko ñe’époty. Ahendúvapa haihára rehegua. Ahai mbykymi

aikuaáramo.
- Ko ñe’épotypa haihára ohaíne ikorasôjàra, iñangirú téra ikyvype raka’e. Mba’érepa

reimo’ä.
- Moöpa oikóne raka’e ñe’épotype oñemombe’úva.
- Ko’a mba’e omombe’úva haihára piko iképentepa ohecháne raka’e.
Mbo'epy aty VIII: Ñane ñe'e rupive ñ a n e re ra ^ porä ambue tetä rupi 85
Ñ an e ñ e'étee
5. Amoímba ko pe mba’épa umi mba’e ojejapómiva yma ha ko’ága

ndoikovéimava.
6. Aiporavo pe ñe’e aimo’ava haihára remiandu oikuaaukaséva ñe’epoty

rupive.
vy’a’y py’aguapy techaga’u
7. Ahai umi mba’e ojejapova’ekue hendaitépe ko’e guive pytü meve.
8. Aguenohe ñe’epotygui umi imágenes sensoriales haihára oipuruva’ekue ha

ha’e che tí, che juru, che resa, apyngua téra che pire rupípa añandúva.
86 Mbo'epy aty VIII: Ñane ñe'e rupive ñanererákuá pora ambue teta rupi
N an e ñ e'étee
1. Jajapysaka pora mbo’ehára opurahéiva oréve rehe:
Ñanemitáro guare
Ymámipako ñande jahava’era kañyhápe
Amo taruma’i guype, ñamopotT verapa,
jaguapy ñaha’a tikichuéla ku vy’ápe
ñande sygui ñemihápe asajekue oke aja.
Téra jahámi jaike yva reka ka’aguype

Jaiko jaipo’o ty’aime, apepu ha guavira,
Nde ao ruguái renyhe reruva’era torypápe
ha che ku mburukujápe nde áva amboyvotypa.
Ko’e ha jaiko mokoive pe kokuerére

Oñokuare koinguemícha, jajoaju pora asyete,
Ñanandypemi jaike ku tape karesa’íre
Ha umi kaysa ruguáre ñahendu guyra ñe’e.
Oimévaje ako y upa akóinte ipora hekópe

Jahahague mbyry’áiro, ka’arukue jajahu,
Pe ype jajohypyi, jajoapí yvyku’ípe
ha upégui ku piro’ype pytumbypávo jaju.
Ñasaindyro pyhare ñasemi pe nde rokáre

Kapi’ipe rovyume ñande ñañombojaru,
ha upéromi ñañandu hakuvy ñane ñe’ame
kunu’u pora apytépe ikyryiva mborayhu.
Ko’ágaramo guara che képe mante rejúva

Che moTrumívo Florencia, ndavy’áigui che añoite,
Ha upégui ku apay rire che py’a hory asyva
Chemandu’áramo aína ñanemitaro guare.
Ohaiva’ekue: Crispiniano Martínez González

Música: Demetrio Aguilar
2. Amoímba ko’a ñe’ejoaju:

- Ymámipako......................... kañyhápe.
- Amo taruma’i guype,..........
tikichuéla ku vy’ápe.
- Ko’e ha jaiko mokoive
Mbo'epy aty VIII: Ñane ñe'é rupive ñanererákuá pora ambue teta rupi f 87
3. Ambohovaimíta ko’â porandu:
- Ndépa ere ipora téra ivaiha mita okañy isygui oho hagua oñembosarái. Mba’érepa.
- Rekañyvapa nde sy téra nde rogayguágui reho hagua reñembosarái. Emombe’umína

mba’éicha javérôpa raka’e.
- Ko’ága pevépa rehecháva mita oñembosaráitiramo haihára omombe’uháicha.

Emombe'umína.
- Mba’épa oha’a umi mita. Reha’a jepípa nde avei.
- Mba'éichapa oñeha'a tikichuéla.
88 Mbo'epy aty VIII: Ñane ñe'e rupive ñ a n e re ra ^ porä ambue tetä rupi
N an e n e'ètee
1. Amone’é kirirThàpe mone’éra pehéngue.
Téra jahàmi jaike yva reka Ko’é ha jaiko mokoive pe

ka’aguype kokuerére
Jaiko jaipo’o ty’aime, apepu ha Onokuare koinguemicha,
guavira, jajoaju pora asyete,
Nde ao ruguài renyhé Nanandypemi jaike ku tape karé
reruva’era torypàpe ha che sa’ire
ku mburukujàpe nde àva Ha umi kaysa ruguàre nahendu
amboyvotypa. guyra ne’é.
2. Aguenohé mone’éra pehénguégui ko’a mba’e:
3. Ambohovài
- Mba’érepa ha’e umi ne’épehétai ha’eha mboyvegua téra upeigua.
Mbo'epy aty VIII: Nane ne'é rupive nanereràkuà pora ambue tetà rupi 89
Ñ an e ñ e'etee
4. Añomongeta che irûnguéra ndive mba’éichapa ohova’era

oñondive umi ñe’épehétai.
Ñe’épehétai mboyve ha riregua

oñembojoajuva’erä ñe’érapóre.
5. Amongora umi ñe’épehétai mboyvegua ha ahaiguy umi

ñe’épehétai riregua.
- Antonio ohóra’e mombyry.
- Che ndajapóira’e heta mba’e.
- Ahaséma ógape, he’i mita lajavai.
- Ndaha’éivoi la ha’usepávakuri, he’íje asadohágui oñemuñava’ekue.
- Tuicha rejavy, he’íje hetyma yvyráva oisu’ùrô chupe jagua.
- Vyro ha yvyra karé araka’eve ndopái.
90 Mbo'epy aty VIII: Ñane ñe'e rupive ñanereräkuä porä ambue tetä rupi
N an e n e'ètee
1. Ajesareko ta’angare ha amombe’u mba’éichapa oneha’a.
2. Ajesareko ta’angare ha amombe’u mba’éichapa oneha’a.
3. Ahai umi kujererà, ne’epoty, maravichu ha’eva’ekue anembosarai

aja.
Mbo'epy aty VIII: Nane ne'é rupive nanereràkuà porà ambue tetà rupi f 91
Aranduka ojepuruva’ekue
Com prensiónL
- LUDUEÑA, M. y FRETES, M. (2006).
- AGUILERA, N. (2005).
D eid
cátocrta
icyaadle
golamLáitse.ratura.
Asunción: AGR Servicios Gráficos. S.A.
Asunción: AGR Servicios Gráficos. S.A.
- PARAGUAY. Ministerio de Educación Y Cultura (2007). Volumen IV del 5° grado de Guarani. Asunción:
El Ministerio.
- GUARANIA, F. (1992). CursoPrácticodeIdiom aG uaraní.
Asunción: Centro Editorial Paraguayo S.R.L.
- PARAGUAY. Ministerio de Educación y Cultura (2008). Programas de Estudio del 5° grado. Asunción:
El Ministerio
- CORREA, M. (2002). LÑ
en
ag
nu
eaÑGeu
’éaG
rau
na
írAacntíumael..
Asunción: Distribuidora Arami S. R. L.
- SANABRIA, L. (1991).
ÑaneÑe’éParaguayBilingüe.
Asunción: Editar S. R. L.
- PARAGUAY Comisión Nacional de Bilingüismo (1997). Asunción:
Fundación en Alianza.
- PARAGUAY. Ministerio de Educación y Cultura (2005). LenguayLiteraturaCastelanoG uarani7°grado.
Asunción: Santillana S.A
- PARAGUAY. Ministerio de Educación y Cultura (2000). LenguayLiteraturaCastelanoG uarani8°grado.
- PARAGUAY. Ministerio de Educación y Cultura (2007).
LenguayLiteraturaCastelanoG uarani9°grado.
- www.es.wikipedia.org. (2011)
- www.xtec.es/-jgenover/complec.htm (2011)
- cvc.cervantes.es/aula/lectura/. (2011)
- www.marcoele.com. (2011)
- www.eduteka.org. (2011)
- www.encuentos.com. (2011)
- www.slicleshare.net/.../actividades_de_comprensión_. (2011)
- www.um.es/analesps/v12/. (2011)
- www.cabanadigital.com. (2011)
- www.gacetalogos.wordpress.com. (2011)
- www.librosiwos.net. (2011)
- wikirecursostic.wikispaces.com/lengua. (2011)
- roble.pntic.mec.es/.../comprensión_lectora.htmmm. (2011)
- www.lagranepoca.com. (2011)
- www,ultimahora.com. (2011)
- iabc.com.py. (2011)
- www.fotopaises.com. (2011)
- www.gobernacionxv.gov.py. (2011)
- arbolesdelchaco.blogspot.com. (2011)
- banhadosur.blogspot.com. (2011)
- www.ultimahora.com. (2011)
- alparaguay.blogs.com. (2011)
- www.turismo.com. (2011)
- www.turismoenfotos.com. (2011)
- www.guidetoparaguay.com. (2011)
- lahoradelterere.blogspot.com. (2011)
- www.travel- imágenes.com. (2011)
- www.bicentenarioparaguay.gov.py. (2011)
- www.skyscrapercity.com. (2011)
- www.miparaguay.dk. (2011)
- www.missionerh.it. (2011)

Ane Eetee 5 Grado

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

Ane Eetee 5 Grado

Cargado por

Información del documento

Título original

Derechos de autor

Formatos disponibles

Compartir este documento

Compartir o incrustar documentos

Opciones para compartir

¿Le pareció útil este documento?

¿Este contenido es inapropiado?

Copyright:

Formatos disponibles

Ane Eetee 5 Grado

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

¿IT I(?

VICTOR RÍOS OJEDA

HÉCTOR SALVADOR VALDEZ ALÉ

NANCY OILDA BENÍTEZ OJEDA

DORA INÉS PERROTTA

Lidia Manuela Fabio de Garay Edgar Osvaldo Brizuela Vera

Nidia Esther Caballero de Sosa Rosalía Diana Larrosa Nunes

Lidia Manuela Fabio de Garay

Ipahape, romomandu’aseminte ko mba’e opavave oikuaava ha oguerekóva ikorasome:

Ministro de Educación y Cultura

Kóva oîramo he’isehína upépe oîha mba’épa

Kóva oTramo he’isehína omba’apotaha ha’eño.

Kóva oîramo he’isehína omba’apotaha iñirú ndive.

Kóva oîramo he’isehína omoñe’éva’eraha moñe’éra.

Kóva oîramo he’isehína upépe oîha marandu

Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ñe'e

Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ne'é

- Mba’éichapa oñeñandúne umi mita oñomongetáva.

- Mba’éicha rupípa oñomongeta umi mba’ére.

- Chéramo peteîva umi mita apytéguipa mba’éicha añeñandúne.

- Mba’eichagua ñemomaiteípa aikuaave avei.

3. Añomoirü añomongeta hagua umi mba’e chembovy’áva téra

4. Aty guasúpe amombe’u:

Mba’épa chembovy’áva ko mbo’esyrype aime aja ha mba’érepa.

Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ñe'e

1. Ronomongeta atype ko’a mba’e rehe.

- Mba’éichagua nembosaraipa aguerohoryve. Mba’érepa.

- Mba’éichapa onembosarai upéva

2. Amombe’u aty guasupe nembosaraikuéra réra ha romboguapy ogykehaipe.

3.Romone’é nembosarai rerakuéra oséva’ekue ha rombohovai porandu.

- Mba’érepa oiméne one’éta mone’éra. Mba’érepa ere.

- Hasynepa namone’étava mone’éra térapa nahaniri.

Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ne'é

Mitanguéra oñemoíta moköimoköi oñembosarái hagua. Omañáta tape ra’anga

Mba’yru téra káhagui oguenohêta hikuái kuatia’ata’i. Pe oguenohêva

Oñeguenohé momarandúgui mbohapyha

5. Ahai umi ñe’éhesaka porâ’ÿva.

^ H 6. Romyesakä umi ñe’e ha romombe’u aty guasúpe.

Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ñe'e

- Mba’eichagua jehaipyrépa ñamoñe’éva’ekue. Mba’érepa upéva.

- Ma’eräpa ojehai jepapapy kuatia atä’ipe.

- Mba’épa ikatu ojeipuruve ndojeguerekóiramo ita’i, kumanda térâ avati ra’ÿi.

- Mba’éichapa oñemohu’ä moñe’êrä Tape karê rehegua.

8. Rohai mba’éichapa rojapova’erä ambue ñembosarái roikuaáva

9. Romoñe’é jehai rojapova’ekue. Upéi roñeha’ä roñembosarái oñondivepa.

Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ñe'e

4 Ynambu nde rupi ipepo ári ha rehasa

Mbo'epy aty I: Che ningo aguerohory guarani ñe'e

- Ma’êrâpa ojepuru ko’âichagua ta’anga.

- Mba’érepa ere oîha pe mone’êrâ mbykymi ta’anga ykére.

3. Amombe’u che irûnguérape umi mba’e ambohovaiva’ekue.

4. Ahendu mbo’ehara omone’êvo mone’êrâ mbykymi oîva ta’anga ykére ha

- Aha’â hagua Tape Karê aikotevê....................................

- Mboy mitâpa oîva’erâ oipe’a hagua jepapapy kahagui

- Aguenohêramo papapy 24 pa mba’e ajapova’erâ........

6. Anemoirû ha ronembosarai Tape Karê rohenduhagueichaite.

7. Anomongeta upe rire ko’â mba’ére.

- Mba’éichapa anenandu anembosaraipa rire. Mba’érepa.

- Aikûmby porâ pe nembosarai. Mba’érepa.