Osama bin Laden

Usāmah bin Muhammad bin Awad bin Lādin (arabieraz: أسامة بن محمد بن عود بن لادن‎; Riad, Saudi Arabia, 1957ko martxoaren 10a - Abbottabad, Pakistan, 2011ko maiatzaren 2a), eskuarki Osama bin Laden (أسامة بن لادن) deitua, saudiarabiar aberatsa eta Al Kaida erakunde terrorista islamistaren burua izan zen.

Osama bin Laden
Irudi gehiago
1. General Emir of Al-Qaeda (en) 1988ko abuztuaren 11 - 2011ko maiatzaren 2a - Aiman al-Zawahiri →
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	أسامة بن محمد بن عوض بن لادن
Jaiotza	Riad, 1957ko martxoaren 10a
Herrialdea	Saudi Arabia  (1957 -  1994) aberrigabea  (1994 -  2011)
Bizilekua	Osama bin Laden's compound in Abbottabad (en) Osama bin Laden's house in Khartoum (en)
Lehen hizkuntza	arabiera
Heriotza	Osama bin Laden's compound in Abbottabad (en) , 2011ko maiatzaren 2a (54 urte)
Hobiratze lekua	Arabiako itsasoa
Heriotza modua	borrokan hilda: bala zauria
Hiltzailea	Robert James O'Neill (en)
Familia
Aita	Mohammed bin Awad bin Laden
Ama	Hamida al-Attas
Ezkontidea(k)	Najwa bin Laden (en)  (1974 -  2001) Khairiah Sabar (en)  (1985 -  2011) Siham Sabar (en)  (1987 -  2011) Amal Ahmed al-Sadah (en)  (2000 -  2011)
Seme-alabak	ikusi Saad bin Laden (en) Omar bin Laden (en) Hamza bin Laden (en) Abd Allah bin Laden (en) Khalid bin Laden (en) Miriam bin Laden (en) Sumaiya bin Laden (en)
Haurrideak	ikusi Salem bin Laden (en) Tarek bin Laden (en) Bakr bin Laden (en) Yeslam bin Ladin (en)
Leinua	Bin-Laden family (en)
Hezkuntza
Heziketa	Abdulaziz Erregea Unibertsitatea 1979) : ekonomia Brummana High School (en) Thomas Sprigg Wootton High School (en) Abdulaziz Erregea Unibertsitatea 1981) : Administrazio publiko Al-Thager Model School (en) (1968 - 1976)
Hizkuntzak	ingelesa arabiera paxtuera
Jarduerak
Jarduerak	jihadist (en) , ingeniari zibila, enpresaburua eta terrorista
Lateralitatea	ezkerra
Pisua	75 kilogramo
Altuera	195 zentimetro
Kidetza	al Kaida
Mugimendua	Salafi jihadism (en) Jihadismoa Panislamismoa Antisemitismoa anti-Christian sentiment (en) antikomunismoa Antiamerikanismoa antisionismoa
Zerbitzu militarra
Gradua	Emir
Parte hartutako gatazkak	Afganistango gerra Afghan conflict (en) Terrorismoaren aurkako gerra Battle of Jaji (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	sunismoa

Bizitza

Bin Osama Saudi Arabiako familia aberatsenetako baten seme, Sobietar Batasunak 1979an Sobietar Batasunak Afganistan inbaditu bezain laster, munduko beste milaka musulmanekin batera bat egin zuen Afganistango erresistentziarekin, musulman ororen betebeharra inbaditzaileak kanporatzea zelakoan.

Saudiar gobernuaren zein bere familiaren ustelkeriak nahigabetu egin zuten. Lehenengo Golkoko Gerrak areagotu egin zuen Osamaren eta bere herrialdeko agintarien arteko leizea. 1993rako, Al-Kaida (arabieraz «Oinarria») izeneko gerrillari-sarea antolatu zuen, hein handi batean Afganistango gudari ohien bidez. Bin Laden eta Al-Kaida mundu osoan zehar egindako hainbat eraso terroristaren erantzuletzat jotzen dira, haien artean 2001eko irailaren 11ko New Yorkeko World Trade Centerren zein Pentagonoaren kontrako erasoa. Orobat, talde horri leporatzen zaizkio 1998an Dar es Salaamen eta Nairobin AEBen enbaxaden kontra egindako atentatuak, 2002ko Baliko bonbak, 2004ko martxoaren 11ko Madrilgo trenetako atentatua, eta 2005eko Ammango bonbak.

1994an, saudiar Gobernuak, subertsioa leporatuta, pasaportea kendu zion Osama bin Ladeni. Hark, ordea, Sudana ihes egin zuen, borroka kanpalekuak eratzera. Handik 1996an kanporatua, Afganistana itzuli zen, Taliban gobernuaren babesean.

Osama bin Ladenek, 1996 eta 1998 bitartean, fatwa (arabieraz, «iritzi erlijioso») batzuk plazaratu zituen, non fededunak AEBen kontrako gerra santura deitu zituen. AEBei, besteak beste, musulman munduko baliabide naturalak arpilatzea eta islamaren etsaiei (Israeli) laguntzea eta sustatzea leporatzen zien. Antza, bin Ladenen asmoa zen AEBak musulmanen aurkako maila handiko gerrara erakartzea, Mendebaldeak babestutako gobernu musulmanak eroraraztea, eta Kalifaldia, hau da, estatu islamiko bakarra, berrezartzea.

Heriotza

2011ko maiatzaren 1ean (maiatzaren 2a, Pakistango ordu-eremuan), Washingtonen, Barack Obamak eman zuen Osama bin Ladenen hilketaren berri. Obamaren agindupean ari ziren Ameriketako Estatu Batuetako Itsas Armadako (US Navy) operazio berezietako hainbat soldaduk eta CIAko agenteek hil zuten Bin Laden, Pakistango Abbottabat hirian gauzatutako isilpeko operazio batean. Bin Laden eta harekin ziren kideak tiroz hil zituzten soldaduek .

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Osama bin Laden

• (Ingelesez) Osama bin Laden (1957-2011), nytimes.com

• Datuak: Q1317
• Multimedia: Osama bin Laden / Q1317