A propos de ce livre

Ceci est une copie numérique d’un ouvrage conservé depuis des générations dans les rayonnages d’une bibliothèque avant d’être numérisé avec
précaution par Google dans le cadre d’un projet visant à permettre aux internautes de découvrir l’ensemble du patrimoine littéraire mondial en
ligne.
Ce livre étant relativement ancien, il n’est plus protégé par la loi sur les droits d’auteur et appartient à présent au domaine public. L’expression
“appartenir au domaine public” signifie que le livre en question n’a jamais été soumis aux droits d’auteur ou que ses droits légaux sont arrivés à
expiration. Les conditions requises pour qu’un livre tombe dans le domaine public peuvent varier d’un pays à l’autre. Les livres libres de droit sont
autant de liens avec le passé. Ils sont les témoins de la richesse de notre histoire, de notre patrimoine culturel et de la connaissance humaine et sont
trop souvent difficilement accessibles au public.
Les notes de bas de page et autres annotations en marge du texte présentes dans le volume original sont reprises dans ce fichier, comme un souvenir
du long chemin parcouru par l’ouvrage depuis la maison d’édition en passant par la bibliothèque pour finalement se retrouver entre vos mains.

Consignes d’utilisation

Google est fier de travailler en partenariat avec des bibliothèques à la numérisation des ouvrages appartenant au domaine public et de les rendre
ainsi accessibles à tous. Ces livres sont en effet la propriété de tous et de toutes et nous sommes tout simplement les gardiens de ce patrimoine.
Il s’agit toutefois d’un projet coûteux. Par conséquent et en vue de poursuivre la diffusion de ces ressources inépuisables, nous avons pris les
dispositions nécessaires afin de prévenir les éventuels abus auxquels pourraient se livrer des sites marchands tiers, notamment en instaurant des
contraintes techniques relatives aux requêtes automatisées.
Nous vous demandons également de:

+ Ne pas utiliser les fichiers à des fins commerciales Nous avons conçu le programme Google Recherche de Livres à l’usage des particuliers.
Nous vous demandons donc d’utiliser uniquement ces fichiers à des fins personnelles. Ils ne sauraient en effet être employés dans un
quelconque but commercial.
+ Ne pas procéder à des requêtes automatisées N’envoyez aucune requête automatisée quelle qu’elle soit au système Google. Si vous effectuez
des recherches concernant les logiciels de traduction, la reconnaissance optique de caractères ou tout autre domaine nécessitant de disposer
d’importantes quantités de texte, n’hésitez pas à nous contacter. Nous encourageons pour la réalisation de ce type de travaux l’utilisation des
ouvrages et documents appartenant au domaine public et serions heureux de vous être utile.
+ Ne pas supprimer l’attribution Le filigrane Google contenu dans chaque fichier est indispensable pour informer les internautes de notre projet
et leur permettre d’accéder à davantage de documents par l’intermédiaire du Programme Google Recherche de Livres. Ne le supprimez en
aucun cas.
+ Rester dans la légalité Quelle que soit l’utilisation que vous comptez faire des fichiers, n’oubliez pas qu’il est de votre responsabilité de
veiller à respecter la loi. Si un ouvrage appartient au domaine public américain, n’en déduisez pas pour autant qu’il en va de même dans
les autres pays. La durée légale des droits d’auteur d’un livre varie d’un pays à l’autre. Nous ne sommes donc pas en mesure de répertorier
les ouvrages dont l’utilisation est autorisée et ceux dont elle ne l’est pas. Ne croyez pas que le simple fait d’afficher un livre sur Google
Recherche de Livres signifie que celui-ci peut être utilisé de quelque façon que ce soit dans le monde entier. La condamnation à laquelle vous
vous exposeriez en cas de violation des droits d’auteur peut être sévère.

À propos du service Google Recherche de Livres

En favorisant la recherche et l’accès à un nombre croissant de livres disponibles dans de nombreuses langues, dont le frano̧ais, Google souhaite
contribuer à promouvoir la diversité culturelle grâce à Google Recherche de Livres. En effet, le Programme Google Recherche de Livres permet
aux internautes de découvrir le patrimoine littéraire mondial, tout en aidant les auteurs et les éditeurs à élargir leur public. Vous pouvez effectuer
des recherches en ligne dans le texte intégral de cet ouvrage à l’adresse http://books.google.com
 Stanford University Libraries

3 6105 120 740 050

LELAND- STANFORDJVNIOR VNIVERSITY
281 .
Nepa
 PATROLOGIÆ
CURSUS COMPLETUS,
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS , INTEGRA , UNIFORMIS , COMMODA , OECONOMICA,
OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM ,
SIVE LATINORUM , SIVE GRÆCORUM ,
QUI AB ANO APOSTOLICO AD ÆTATEM INNOCENTII III (ANN. 1216 ) PRO LATINIS,
ET AD CONCILII FLORENTINI TEMPORA (ANN . 1439) PRO GRÆCIS FLORUERUNT :
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QUÆ EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICÆ TRADITIONIS PER QUINDECIM
PRIORA ECCLESIÆ SÆCULA ,
JOXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS , INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS , PERQUAM DILIGENTER
CASTIGATA ; DISSERTATIONIBUS , COMMENTARIIS VARISQUE LECTIONIBU'S CONTINENTER ILLUSTRATA ; OMNIBUS OPERIBUS
POST AMPLISSIMAS EDITIONES QUÆ TRIBUS NOVISSIMIS SÆCULIS DEBENTUR ABSOLUTAS, DETECTIS AUCTA ; INDICI
BUS ORDINARIIS VEL ETIAM ANALYTICIS , SINGU'LOS SIVE TOMOS , SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI SUBSEQUEN
TIBUS , DONATA ; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS , NECNON ET TITULIS SINGULARUM
PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS ,
ADORVATA ; OPERIBUS CUM DUBIS, TUM APOCRYPHIS , ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE AD
TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS , AMPLIFICATA ;
DUCENTIS ET QUADRAGINTA INDICIBUS SUB OMNI RESPECTU ,ES
SCILICET, BENT
ALPHABETICO,
IBUS
CHRONOLOGICO, ANALYTICO, ANALOGICO,
STATISTICO , ETC., RES ET AUCTOR
SYNTHETICO , EXHI , ITA ( ' T NON SOLUM IOSO
STUD , SED
NEGOTIIS IMPLICATO , ET SI FORTE SINT , PIGRIS ETIAM ET IMPERITIS PATEANT OMNES SS . PATRES , LOCUPLETATA ;
SED PRESERTIM DUOBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS INDICIBU'S , ALTERO SCILICET RERUM , Qro CONSULTO ,
QUIDQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER , VERUM ETIAM UNUSQUISQU'E PATRUM , ABSQUE ULLA EXCEP- .
TIONE , IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT , UNO INTUITI CONSPICIATUR ; ALTERO SCRIPTURÆ
SACRÆ , EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM
SCORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM SCRIPTURÆ VERSI'S , A PRIMO GENESEOS
L'SQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS , COMMENTATI SINT :
EDITIO ACCURATISSIMA , CÆTERISQUE OMNIBI'S FACILE ANTEPONENDA , SI PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS ,
CHARTE QUALITAS , INTEGRITAS TEXTUS , CORRECTIONIS PERFECTIO , OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS
TUM NUMERUS , FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQLE V TOTO PATROLOGIÆ DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETI EXIGUITAS, PRÆSERTIMQUE ISTA COLLECTIO INA, METHODICA ET CHRONOLOGICA ,
SEXCESTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIO ILLIC SPARSORUM , VEL ETIAM
INEDITORUM , PRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA , EX OPERIBUS ET MSS . AD OMNES
ÆTATES , LOCOS , LINGU'AS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM ,
ET EX INNUMERIS OPERIBUS TRADITIONEM CATHOLICAM CONFLANTIBI'S , OPUS UNICUM MIRABILITER EFFICIENTIUM .

SERIES GRÆCA POSTERIOR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLÉSLE OREC.E
AB EVO PHOTIANO USQUE AD CONCILII FLORENTINI TEMPORA , ET AMPLIUS ;
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
Bibliothecæ cleri universæ ,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIE ECCLESIASTICE RAMOS EDITORE .

PATROLOGIA , AD INSTAR IPSIUS ECCLESIÆ , IN DUAS PARTES DIVIDITUR , ALIAN NEMPE LATINAM , ALIAM GRÆCO - LATINAM .
AYBÆ PARTES PENE JAM INTEGRE EXARATE SUNT . LATINA , DUCENTIS ET VIGINTI DUOBUS VOLUMINIBUS MOLE SUA STANS ,
DECEM ET CENTUM SUPRA MILLE FRANCIS VENIT : GRÆCA DUPLICI EDITIONE TYPIS MAXDATA EST . PRIOR GRÆCUM TEXTUM
UNA CUM VERSIONE LATINA LATERALI COMPLECTITUR , NOVEMQUE ET CENTUM VOLUMINA , PRO PRIMA SERIE GRÆCA , NON
EXCEDIT POSTERIOR AUTEM VERSIONEM LATINAM TANTUM EXHIBET , IDEOQUE INTRA QUINQUE ET QUINQUAGINTA VOLUMINA
RETINETUI . SECUNDA SERIES GRECO - LATINA SEXAGINTA VOLUMINA PROBABILITER VON SUPERABIT ; DUM HUJI'S VERSIO
MERE LATINA TRIGINTA VOLUMINIBUS ABSOLVETUR , UNT MOLODOLE VOLUMEN GRECO - LATINUM OCTO , UNUMQUODQUE MERE
LATINUM QUINQUE FRANCIS SOLT MMODO EMITUR : CTROBIQUE VERO , ( ' T PRETII HUJUS BENEFICIO FRUATUR EMPTOR , COL
LECTIONEM INTEGRAM , SIVE LATINAM , SIVE GRECAM COMPARET NECESSE ERIT , SECUS ENIM CUJUSQU'E VOLUMINIS AMPLI
TUDINEM NECNON ET DIFFICILTATES VARIA PRETIA QUABUNT . ATTAMEN , SI QTIS EMAT INTEGRE ET SEORSIN COLLECTIONEM
GRÆCO -LATINAM , VEL EAMDEM EX GRECO LATINE VERSAM , TUM QUODQUE VOLUMEN PRO NOVEM VEL PRO SEX FRANCIS
SOLUN OBTINEBIT . ISTÆ CONDITIONES FCTCRIS PATROLOGLE SERIEBI'S APPLICANTUR , SI TEMPUS EAS TYPIS MANDANDI
NON NOBIS DEEST .

PATROLOGIÆ GRÆCÆ TOMUS CXXVIII.

ECTHYMICS ZIGABENUS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM ,

IN VIA DICTA D'AMBOISE, OLIM PROPE PORTAM LUTETI E PARISIORUM VULGO D'ENFER
NOMINATAM , SEU PETIT-MONTROUGE, NUNC VERO INTRA MOENIA PARISINA.
1864
fo
Bribo
P4
vil28
 TRADITIO CATHOLICA .
SÆCULUM XII . ANNUS 1122 .

Ε Y
Υ Θ Y
Υ Μ Π Ο Y
Υ
ΤΟΥ ΖΙΓΑΒΗΝΟΥ
ΤΑ ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΑ ΠΑΝΤΑ .
}

EUTHYMII
ZIGABENI
OPERA QUE REPERIRI POTUERUNT OMNIA
JUXTA VARIAS EDITIONES

LIPSIENSEM NEMPE CHRIST. FRID . MATTH.EI, INTHIMI TERGOBYSTENSEN ,

ANT. BONGIOVANNI VENETAM , NICOLAI FOGGINIL ROMANAM ,
TYPIS REPETITA ,

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE ,

BIBLIOTHECÆ CLERI UNIVERSA ,
SIVE

CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICÆ RAMOS EDITORE .

TOMUS PRIMU'S .

VENEUNT QUATUOR VOLUMINA 12 FRANCIS GALLICIS .

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM ,

IN VIA DICTA D'AMBOISE , OLIM PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUM IUGO D'ENFER
NOMINATAM , SEC PETIT -MONTROUGE, NUNC VERO INTRA JOENII PARISINA,
1864
 TRADITIO CATHOLICA .

SAECULUM XII . ANNUS 1122 .

ELENCHUS E.

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXXVII CONTINENTO "

EUTHYMIUS ZIGABENUS .
‫" سی همنی‬

1
Editorum Patrologiæ Monitum .
Notilia ex Bibliotheca Græca Joan . Alb . Fabricii . te
Nicolai Fogginii Præfatio.
Antonii Bongiovanni Præfatio ad Euthymii Commentaria in Psalmos, editioni
principi Græcu - Latinæ praemissa, Venetiis 1758-63, cum Theophylacti Operibus.
Paulini Turchii Epistola nuncupatoria ad Clementem - VUL. P. M. , editioni Latinæ
Commentariorum in Psalmos Veronensi anni 1530 præmissa .
Euthymji Commentarius in Psalmos Davidis. 41-1320

256434
*****

Parisiis . Ex Typis d.-P. MIGNE .

 1

MONITUM EBITORUM..

Euthymius, S. Scripturæ interpres vere eximius, floruit tempore Alexii.conreeni, et

dudalur ab Anna Comnena in lib . xv Alexiados. Laboravit tamen præjudiciis Græcoruit
a questione de Spiritus sancti processione ; in hac aulem controversia nihil novi attulit,
nondum
sed
Gotium fere exscripsit. Ei ascribitur Encomion in S. apostolum Hierotheum quod
ypis impressum est, sed ms , servatur in Russia , ut testatur Matthæi in Nutilia codd. Mos
Pers., p. 114, n . 31. Si fides Nicolao Comneno Papadopolo , in Prænotionibus Mystagogi
cis, Euthymius scripsit libellum aureum De præceptis Apostoli, cujus præceptum duodeci
mum laudat. Ipsi etiam a nonnullis tribuitur Monodia in obitum Eustathii Thessalonicensis
falso . llæc inopodia pronuntiata fuit ab Euthymio, Patrarum melropolita, Eustachii
..co conjunctissiñon, atque nuper edita est a Theoph . Luc. Frid . Tafel, in doctissima sua
sertatione de agro Thessalonicensi, p. 368. Berolini 1836. De Euthymio Zigabeno scribit
am Alialius De consensu l . 11, c. 10, n . 5. Porro de operibus et persona Euthymii abunde
disservant J.-A. Fabricius et Nicolaus Fogginius quorum commentaria hic subjicimus.
J.-B. M.

DE EUTHYMIO ZIGABENO
Ex Bibliotheca Græca Joannis Alberti Fabricii ed . Harles , lom . VIII, p. 328.

EcTRYMIS ZIGABENUS, sive, ut in quibusdam codd . Zigadenus (a), monachus Græcus in monasterio
eiparæ tis lep6XÉTOU CPoli , clarus temporibus Alexii Comncni, apud quem gratiosus fuit, et ei A.
1.1918 deſuncto adhuc supersles. De eo videnda Comnena libro xv Alexiados, el ex recentioribus
.latius II, 10, 5, De consensu ulriusque Ecclesio..
Scripta ejus hæc sunt ;
1. Panoplia dogmatica orthodoxæ fidei, adversus omnis generis hæreticos, llavorila ocyuatixh tñs
ορθοδόξου πίστεως , ήτοι οπλοθήκη δογμάτων , jussu Alexii Comneni ex Patrum scriptis contex divisa
que in titulos XXVIII . Laudatur ab Anna Comnena in Alexiade lib . xv, pag . 490, el, qui mulla ex eo
repetiit, Niceta Chonista in Thesauro orthodoxæ fidei. Laline verlit Petrus Franciscus Zinus, Veronen
(a) Zriyadrives in codd . Coisl, CIV (v Monifanc. essel in vivis. Alqui Michael Choniales, qui in
Bibl. Coisl. p. 178), quodam Mosquensi, perpetuo eumdem Elslalhiun Monodiam scripsisse dicitur,
in edit . quæ Tergobysti in Walachia prodiil , et vixit exeunte sæc. XII el ineunte sæc , XIII . Res
alibi scribilur, placetquc cl. Maithæi in preſ. ad igitur, saltem de Eustathio, quinam sit intelligen
toin . I Euthymii Comment, in iV Evang ., pag. 7 dus , mihi dubia esse videlur. Conf. quæ in fine
sq . Conſ. præterea de boc Euthymio G. Cave Hist . sectionis de aliis Euthymiis adnotala suni, Alqui
lil. SS. E. , tom . II , p . 198 ; L. El. du Pin Nou haud mullo post, quam meam chartæmandaram
pelle Bibl., elc., tom . IX , pag. 197 ; Cas. Oudin . dubitationem , reperi , Nicolaum quoque Fogginium
Comm . de SS. eccl . lom . II, p . 979 ; R. Ceillier in commentatione de Euthymio ejusque scriptis et
Hist, gén , des Aut. E. loni . XXI, p. 533 ; Fabric. doctrina , etc., præfixa fragmento Euth. Zigabeni
uosier De scriptorib. de veritate religionis Christian , libri invectivi contra Bogomilos, ex Valic . cod ,
pag. 121 ; tlamberger 2. N. com. IV, pag. 79 cruto , el e Græca in Latinam linguam converso , inn
$94 .; Sax . Onom. II , p . 216, ct quos ille laudat, Anecdolis literariis, ex mss . codd. erutis ( vol.
el quæ ego notavi in Inırod . in hist. L. G. II , 2, IV . Romæ 1783. Mai . 8. pag . 1 -- 46. ) §. V. pag.
p . 307 sgii. Si Euthymn. Zigab. auctor est Monodia 8 549., subdubitasse, utrum ascribenda sie Euihý.
sn obitum Eustathii, Thessal . archiepiscopi ( 1 ), miu liostro Monoilia mem ., sallem , neque se cuni
(s . infra n . IV ) mortui forte posla . 1194 , nec alius alijs allirmare, nec solum inliciari audere profile
Eustathius, forsan Eustathius, patriarcha CPolita lur, et polissimum versalur in ælate Eustathii
nus a. 1019 (vid. Pagii Cril. Buron. a . 1019), in definienda. Idemn pag. 13 syq. agii de Bogomilorum
leliigendus sii, sequeretur, ut , quod quidem haud erroribus et Euthymii argumentis. Ilari.
probabile videlur, Euthymius noster a : 1194 adhuc

( 1 ) Vide Vonitum nostrum , supra. Edit. PATR .

PATROL.. GR . CXXVIII ,
 1

31 PROLEGOMENA . 12
sis (a) Venet. 1555 fol., Lugd. 1556 8, Paris. 1580 , 8, el lom . XIX Bibliothecæ Patrum Lugd. 1677
fol. Loca Græce produxit l'etavius Dogm . theol. tom . I, pag. 125, 170, 172, 174, 175, 261, 293, 301 ,
368, 372, elc. , edit. Paris:", Goielerius notis ad ion . I Monumentor. Ecclesiæ Græcæ, Cangius in
Glossario Græco, élv :: Ex Blüt opus Græce pis. ini Bodleiana , Florentina el aliis bibliothecis, in Cæsarea
Vindobotiensi alignotiés, e quibus unum codicem ipsa Euilymii alale scriplum pulat Lambecius V,
pag 5t seg.( 6). De allero, escerpla lantum continen:e, vide III, p. 168 ; de tertio et quarlo V, pag.
:52, Codicem regium Parisiensen 2399 laudat Rich . Simon. tom . I Bibl. selecta , pag. 49, el in multis
a Zini versione diffcrre lcstalur, propiusque huic convenire codicem alterum recentiorem in collegio
Jesuitarum Paris. Euthymium in concinnanda Panoplia a Joanne Furno adjulum tradit scriplor Græcus
: pud Allatium De consensu ulriusque Ecclesiæ, pag. 643, qui illi Græculo fidem habendam esse perde
gat . FABR . - Subjungam aliorum codd. notitiam . Panoplia dogmatica est Paris in bibl. publ. in se
plem codd .. mss ., in paucis vero integra. - In bibl . Coislin . cod. CXXV, qui Montfauconio in Bibl.
Coisl. , p. 200, ipsius auctoris ævo scriplus videtur. -- Montfauc. ib. p. 349 sqq.. ex cod . CCLXX protulit
in lucem Photii narral, de Manichæis, coll. cum cod . Colbert. CDXLIV, cujus magnam partem haberi
in Panoplia Euthymii titulo XX idem observat. - Ex vila S. Euthymii in collectione quadam rcrom
moralium , in cod . Coisl . CXII, el in ascelicis varr. codd . CXVIII , fesle Montfauc. l. C., pag. 186 et
192.- In bibl. Escorial, 1 ) Panoplia 2) In prophetam David et expositio in Psalier. 3) Carmina lugubria
de anima et morte, sec . Pluer. in Itiner, per Hispan ., pag. 168. - In Italia , Florentiæ in bibl . Laurent.
-

cod . X, plut. 6, Panoplia, etc. Inilio in laudem operis versus quidam senarii præmillunlur cum scho
liis quibusdam interlin . cosque publici fecit juris Bandin . in Cat. codd. Gr. Laur. I , p. 115. Panoplia
ipsa ibi est in duos divisa libros , quorum prior XI , posterior XIII complectitur litulos, a Bandin . co
piosius relatos. Libri secundi cap. I ascriplus est primum titulus Depl tou dylou Iveúpatos, lum
sacri scriptoris nomen ac locus, ex quo hujus primi tituli explicatio exorditur. Post cap. XII, contra
Saracenos, legitur ta patitos outlou , elc. , scd in fine quadain desiderantur. - In cod . XVI, n. 21 ,
plut . 9, Joanni Furno, a quo adjutum fuisse Euthyrnium in concinnanda Panoplia, prodidit scriptor
Græcus apud Allatium , a Fabricio cilatum, tribuitur Apologia contradictoria de S. Spirilu. V. Bandin.
1. c. , 1 , pag. 415. Conf. paulo post n. II. Panoplia in cod . Ambrus. Mediolani, leste Montfauc. in
Diario Ilal. , p. 13. — In ejusdem Montſ. Bibl. biblioth. mss. plures Panopliæ codd. nominantur. Romæ
in bibl . Vaticana inter codd. reginæ quondam Sueciæ , n . DCCCLXXXXII . (c) In bibl. cardin. Ottoboni.
Voneliis in bibl. Grimmiana ;; Mutinæ in bibl. Ducis . — Monachii in codd . Bavar. elect. CIX CL CX. V.
Montſauc . Bibl. muss. cit. I, pag. 32. D. – 185. B. — 478. B. el pluribus aliis locis.
- - C
Taurini in bibl.
regia cod . CXCI , Panoplia , sed non iulegra. - in cod . CC, n . 25, Episi. invectiva adversus Armenios
Dcopalianos, el n. 52, Epistola confulans hæreses Poursaylayntūv, sive Bogomilorum , nec non Arme.
Biurum , etc. V. catal . codd. Gr. Taur. p. 285 el 299. - Zuyanvou (sic) Olo0fxn 80yuátwy cum duo
bus alijs tilulis in cod. LX Nanian . Venet. Vid . cat. codd . Gr. Nan., pag . 67. Augustae Vindel. est
in cod. Gr. Panoplia dogmatica, (sed cujus sit auctoris , non additur,) continens excerpta ex scriptis
Gregorii Nazianzeni et J. Damasceni denonstraliones ac sententias de uno Deo et divinitate Verbi,
indice Reisero in Calal . pag . 22. Duce conſeclore calal . codd . Angliæ, clc. , est Eulbymii Panoplia
in bibl. Bodlei. MMMMMMMMDCCVII apograplum inter codd . J. Felli. – Cantabrig . n. CCXCI in col.
legio S. Trinit. Euthymius Cr. sed nomen opusc. in catalogo non additur. - Pariter tom . II , p. 84,
-

inier cudd , Norfolc. n. NMMCCCCXXXIV el MMMCCCCXXXV . Euth. Zigabeni quædam . Dublini in

bibl. collegii S. Trinit. n . 419, Panoplia, Gr. membr. fol. Eadem Leidæ in bibl . publ . inter codd .
Vossian . Vide cat. B. Leid. pag. 401 , 44. -- lo primis nolandi sunt duo codd. Mosquenses Panopliæ do
9

gmaticæ , de quibus solerter copioseque disputal, discrimen ab edit. observal ex jisque scholia addita ,
aliaque plura dedit supplementa ad editionem Panopliæ Tergobystapam cel . Matthæi, prof. Willeberg.
in præfal. ad Euthym . Coininent. , etc., tom . I, p. 9 sqq. In cod . secundo mulla omissa suut quæ le
1

(a) In Cavci list. litteraria perperam mcmora Lambec . cou . LXVII, in quo , 11. 81 , sunt novem
lur editio Venet. 1575 , el Paris. 1556 8 . excerpla ex Panoplia , quorum litulos, auclores et
(6) Est cod . 225, quem Lambec. V , pag. 113 principia Lembec. p. 120 sqq . subjungit. N. 87
sqq., futuro editori commendat. - Ibid. in cod . sequitur Panopliæ appendix sive anathematismi
226 continetur liber primus Panopliæ ; . hicc XIV contra Massalianorum et Bugonilorum lære
aulcio integra , uno comprehensa libio cl in titulos sin (vid. infra 1!!), quibus subnectimur Acclamalio
seu capila 28 divisa , in cod. CCXXVIII , cui appen quredam triumphalis , quam publicavit in notisque
dicis loco adnexa est Pliolii, patriarchie CPolil. explicavit Lainbec. lll . p . 427 sqq . Ilanl.
synopsis historica Vilconciliorum acumenic. ( c) Fogginius I. supra cit. prodit pag. 5 bibl.
ex ejus epist. ad Michaelein , principem Bulgaria ; Valican . posse plures Panoplie codd . suppeditare ;
quain appendicem exslare quoque in Latina Franc. nolaru lanien dignum csse cod. n . MCCCCXLVII
Zini edit. Panoplice , adnotat Lambec. I. c . , pay . signalum ciim Pachenii cujusdain monachi scho
116 . In vol . III , pag. 420 849 , copiosc recenset liis cl adovtalionibus.
13 PROLEGOMENA . 14
guntur in editionc, mulla itidem addila , a ſuturo editore tractanda curiosius. Tres ille habet tilulos, qui
in plerisque desunt codicibus, u . lit. XIX, XX el AXVIII , quorum ultimus est xari Lapaxnvūv, sepa
ratim jan edilus. Tit. autem XIX contra Agnoetas, et XX contra Origenem vulgavil Mallhæi I. c . , pag.
20 sqq. Add. Jablonskium in Thesauro epist. Lacroz. I, pag . 184 et 195, et Wolſ, in lom . II, p. 6, 27
el 66. HARL .
Mich . Enenian, Suecus, ex Oriente redus, nec diu post an . 1714 in patria, ut audio, deſunctus, inler
alia secun allulit et mecuin communicavit, quod a palriarcha Hierosol. Chrysantho, (qui Dositheo , ut
Dositheus Neclario successit,) dono acceperat volumen, lypis impressum , hoc titulo : llavorhia ôoyna.
:

τική Αλεξίου βασιλέως , του Κομνηνού, περιέχουσα εν συνόψει τα τοις μακαρίους και Θεοφόροις Πατράσι
5

συγγραφέντα , εις τάξιν δε και διεσκεμμένην αρμονίαν παρά ΕΥΘΥΜΙΟΥ μοναχού του Ζιγαβηνού (ita sem
per , nοι Ζιγαβ.) τεθέντα, επί ανατροπή και καταφθορά των δυσσεβεστάτων δογμάτων τε και διδαγμάτων
των αθέων αιρεσιαρχών, των κακώς κατά της Ιεράς αυτών θεολογίας λυττησάντων, αφιερωθείσα επί του
ευσεβεστάτου , υψηλοτάτου και θεοστέπτου αυθέντου και ηγεμόνος τάσης Ούγγροβλαχίας κυρίου , κυρίου
Ιωάννου Κωνσταντίνου Μπασσαράμπα , Βοεβόδα του Μπραγκοβάνου. Το εκλαμπροτάτη και σοφωτάτω
υιώ αυτού κυρίω Στεφάνη Βοεβόδα το Μπραγκοβάνω, παρά του πανιερωτάτου και λογιωτάτου
μητροπολίτου Δρύστρας κυρίου , κυρίου ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, ου και τους αναλώμασι νυν πρώτον τετύπωται
παρά τω πανιερωτάτω, λογιωτάτω και θεοπροβλήτα μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας κυρίω , κυρίω 'Ανθιμο
το εξ Ιβηρίας. 'Επιμελεία και διορθώσει Μητροφάνους , ιερομονάχου Γρηγορά του εκ Δωδώνης . Εν τη
αγιωτάτη μητροπόλει τη εν τώ της Ουγγροβλαχίας Τεργοβύστω , εν έτει από Θεογονίας χιλιοστά επτα
κοσιοστώ δεκάτω . Κατά μήνα Μάϊον . In fol. 1710, folia ροη'. Prefalio Athanasii ad Stephanum dedica
toria præmittitur.
Chrysanthus, patriarcha flierosol., e ms. Viennensi supplevit , quæ in mss. orientalibus deficiebant,
ut, Στίχους Ιαμβικούς πρός βασιλέα 'Αλέξιον, Πρόλογον μετ' εγκωμίων.
Observavit contra , in ms. Viennensi titulum et capιι ιοιum υγ'. Φωτίου πατριάρχου κατά των της
παλαιάς Ρώμης , desiderari , quod in omnibus codicibus orientalibus erstat .
Idem Chrysanthus Athanasio auctor ſuit, ut hanc Panopliam cderet ; omisit vero pre nielu Turcarum
non modo caput contra Saracenos, sed el de SS . Trinitate quædam in priinis staliin litulis , rerilus
scilicet , ne essent, qui ansam inde arriperent üccübundi Gracos, ut in causa Cyrilli Lucaris fecere .
Post or you ; iambicos in Alexium Comnenum sequitur Prologus, cui hi versus præmilluntur :
Ευθυμίου πόνημα και μονοτρόπου
Του Ζιγαβηνού δογμάτων πανοπλία,
'Αλεξίω τευχθείσα Κομνηνών γένους
"Ανακτι πιστή των απίστων εις πάλιν .
Edit. Latine .
Part. 1. iii. 3. Τίτλος α', συλλογιστική απόδειξις ότι είς έστι Θεός , και ότι και λόγον έχει ομοούσιον εαυτώ,
και πνεύμα ομοίως, άπερ εισίν ο Υιός και το Πνεύμα το άγιον, εκ του κατηχητικού λό.
γου του Νύσσης .
T. 2. β' . περί Πατρός και Υιού και αγίου Πνεύματος διακεκριμένη άμα και ενωμένη Θεολογία
3. Υ. περί Θεού, κοινώς. Δηλον δε, ότι ο Θεός είπών , ή θεότητα , και τοθείον, απλώς και απροσ .
διορίστως , τας τρείς υποστάσεις της μιας θεότητος ενέφηνε τη καθολική τούτων προσ
ηγορία .
4. δ. περί του ακατάληπτον είναι την θείαν φύσιν.
3. ε' . περί θεωνυμίας.
6. ς ' . περί της θείας δημιουργίας.
7. ζ . περί της θείας ενανθρωπήσεως.
9. η'. Κατά Εβραίων, εκ της λεγομένης είναι του Νύσσης βίβλου, της προσαγορευομένης Θεο
γνωσίας .
9. Θ. Κατά Σίμωνος του Σαμαρέως , και Μαρκίωνος του Ποντικού , και του Πέρσου Μάνεντος κα!
των Μανιχαίων.
10.1'. Κατά Σαβελλιανών, του αγίου Κυρίλλου.
15. ια'. Κατά 'Αρειανών, του μεγάλου Αθανασίου ( α) .
l'art. 2. tit. 12. «ß'. Kard Ilveupatouaxwv. In codice collegii Jesuilar. Paris. et in Lalina Ziui versione
bic titulus inscribitur : Περί του αγίου Πνεύματος του μεγάλου Αθανασίου , εκ του λόγου
του περί της ενσάρκου επιφανείας του Χριστού.
deest.. ιγ. Φωτίου πατριάρχου κατά των της παλαιάς Ρώμης , ότι εκ Πατρός μόνου εκπορεύεται το
Πνεύμα το άγιον, αλλ' ουχί και εκ του Υιού. Exstat etiam in variis inss. Europe, οι cod .
Earocc. 85 (in quo tribuitur Pholio,) et 101 , (in quo ascribitur Euthymio Zigabeno, !
et in codice regis Galliæ (b) et collegii Jesuitar. Paris. , licet in Lalida versione Zini
hoc caput sit omissuin . Locum Græce producil Usserius, De symbolis, pag. 23, ex co
dice e Græcia allalo ; alia Pelavius in Dogm. Theol. (V. ad a . II.]
(a) In cod . 1 , qui primum lomum continet, pag. 11 sq . sunt ascripli , et alia evulgantur aut
Mosq. Ιegitur in libri indice Κατά 'Αρειανών τε και docle animadvertuntur . HARL .
Euvoulavov. Post indicca, leguntur versiis ano. (0) Vide Rich , Simonis Bibi. seleclam , tom. I,
uymi , qui in edito desunt , ideoque a Malthui p . 51 .
15 PROLEGOMENA , 16
Edit . Lal.
Tii . 13. ιδ '. Κατά Απολιναριου .
14. ιε'. Κατά Νεστοριανών.
15. ις'. Κατά Μονοφυσιτών, ών αιρεσιάρχης ο αρχιμανδρίτης.
16. ιζ'. Κατά 'Αφθαρτοδοκητών.
47. ιη'. Κατά των λεγόντων: Έπαθεν ο θεός Λόγος απαθως .
18. κα '. Κατά Σεργίου , και Πύρρου , και Παύλου , πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως , δογματιζόντων
επί Χριστού μίαν θέλησεν και ενέργειαν, οί και Μονοθελίται λέγονται. FΑΒR. -In codice
Cæsareo 77, n . 81 , sunt varia ex Euthymii Panoplia excerp !a. E quibus interdum
longiora loca excerpsit Lambec. Comm . dil, p. 420 seqq . sic, exc. 1. adversus Agnoctas
es Basilio di . et Gregorii Nazianz. orat. ii De Filio : qui titulus decsi in edil. Græca ,
sed editus est a cl. Mallhæi ; 2. contra varios Origenis errores : abest quoque ab cdii .
Gr . et edilus a Matthæi, 1. mem . Cod . vero Mosguensis sallem ab initio plenior csl
quam Vindobon.; 3). Tilulus 18, contra Sergium , Pyrrhum et Paulum ; e quo longuin
Gr. Lambec. edidit locum . Sequuntur liluli 19, 20, 21 (cujus quoque longioreia locum
Gr. edidit Lambec.) 23 , 24 el 25. llarl. 1

19. xp'. Kata Eixovouaywv. Ex Guil. Morelli edilione Græco -Lar., Paris, 1562, hvor caput exstat
in auclario Ducæano tom. I, p. 725, el in Bibl . Patrum lom . XI , Paris. 1654.
20, κγ'. Κατά 'Αρμενίων.
21. x.E'. Kard tūv deyouévwv Ilaudixlavüv. Pliotii libri iv conira Paulicianos, e quibus Euthyinius
hoc capul concinnavil, exstant mss. Grace in bibl. Joannea hujus urbis laubur
gensis. FABR.— In cod. Paris. 770, n . 1 , bibl . publ . sunt tituli contra Armenios,
Paulicianos , Massalianos , Bogomilos et Saracenos. Harl.
09. κε '. Περί του Σταυρού , περί του αγίου βαπτίσματος, και περί της μεταλήψεως του Δεσποτικού
σώματος και αίματος .
93. y.s '. Kati Maccadeavov. Capita hæreseos Massalianorum , ad quæ hoc titulo respexit Euthy
mius Græce et Latine edila sunt a Cntelerio tom . I Monumentor. Eccles. Græc. ,
pag. 302—307, el a Mich. le Quien lom . I Operum Joannis Damasceni. pag. 94 seq.
Coufer varias lectiones codicis Baroccianiin Joann. Christoph . Wollii Cisioria Bogoni.
Torun , pag . 12 seq .
24. x5 ?. Kată Boyouliwv. Hoc caput separatim ex apographo Bodleianæ bibliothec.c quod J.
Fellus, Oxoniensis episcopus, ex antiquiore codice describendum curaverat, edidis
eruditisque animadversionibus illustravit laudatus. Wolfius in Historia Bogomilorum ,
Witeb. 1712, 4 FABR .-Est quoque inter codd . Vossianos V. cal. bibl. publ. Leidens .,
pag . 392 , n .30. Ab hoc diversum est fragin. quod a Fogginio editum esse, jau supra
Ostendi. Harl .
deest Παράτιτλος Φωτίου πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως , εκ της προς Μιχαήλ τον αρχοντα
Βουλγαρίας επιστολής , περί των επτά οικουμενικών συνόδων .
Edlit, Latina
Tit . 25. Titulus XXVIII contra Saracenos Græce ex codice Palatino, cum versione J. Jacobi
Beureri, prof. Friburgensis, el Frid . Sylburgii nolis prodiit in Suracenicis Sylburgii,
Heidelberg. apudCommelinum 1505, 8. Exslat elian idem titulus Græce et Latine in
Auciario bibl. Palrum Ducæano, lom . II , pag. 292, Paris. 1624, fol., el iu Bibl . Patrum ,
9

Paris. 1654, tom . XII [v. Lambec. Comm . Ill, pag. 424, exc. IX . Mallhæi l. I. pries.
P. XX .

(Apud post
sequenti Fabricium
ipsam sequebalur
Panopliam Index scriptorum e quibus
locum opporluniorem Eulkymii
oblinebir.) Panoplia concinnala esi ; al como
Π . Κατά των της παλαιάς Ρώμης ήτοι Ιταλών κεφάλαια ιβ', δηλούνται ως εκ του Υιού ουκ εκπορεύς
9

Tal od Sylov [lveūva. Adversus veleris Romæ asseclas, sive Italos, capila duodecim , demonstrantia, non ex
Filio procedcre Spiritum sanctum , Mss. in bibl. regia Paris . Vide Allatiuin De consensu pag. 642 ; Nico
lium sive Arnaldum in Perpetuitate fidei Eccles. catholicæ de S. Eucharistia, lom . I, cap. 12, pag. 167 ;
sed et Richi . Simonem loin. III Bibl. crilicæ, pag. 98 seq., qui hoc scriptum in cod. reg. 2995 negal
difcrre ab, iis quæ in Panopliæ codicibus Græcis titulo 13, de hoc argumento Euthymius disserit. FABR.
Consentit Fogginius 1. cit. pag. 10 sq. et memoral cod. Paris. n . 1231, cod 1371 , n. 21 , et cod. 2782,
n. 5 ; item Vatican . 1079, pag. 189 ; cod. 1180, p. 438, el cod. 1217, p. 199. Iilein copiosus est de ms.
cod. Vaticano Palatino 361 , in quo contendil Euthym . Christum magna quinta ſeria cum discipulis suis
legale pascha celebrasse, el sispicatur, libellum excerplum esse ex Panoplia. Vide etiam ad n. II, atque
idein opusculum esse videlur quod exstat in cod. Whieler. Euthymii Or. de tempore Puschalis : Gr. in
Cal. cod . Angl. elc. , II, p. 358, n. 9123 . Add . supra in indice titulorum , ad tit . 13. Sunt loca ex illo
opusculo in Nicelæ Chonialæ Sylloge opinionum el seclarun, alque hisloria hominum qui illas instilue
rani, etc. Florent. in cod . Laur. 24 , plut. 9, V. Bandini Cal. cod. Gr. I, pag. 433.
9
-
Venetiis in cod.
503, bibl . D. Marci , Euth . Zigabeni De processione Spirilus sancii. Inc. El átthoūv jev od l]ysüüa, etc. V.
Cal. cod . Marc. pag. 265. HARL.

. "Ελεγχος και θρίαμβος της βλασφήμου και πολυειδούς αιρέσεως των αθέων Μασσαλιανών ,
των και Φουνδαϊτών και Βογομίλων καλουμένων και Εύχιτών και Ενθουσιαστών και Εγκρατητών και
M20 % .wVistÜv. Victoria el triumphus de impia et multiplici exsecrabilium Mussaliancrum secta , qui et
 17 PROLEGOMENA . 18
Plandaise (r) el Bogomili, nec non Euchile , Enthusiasta, Encralitæ et Marcionila appellantur, una cum 15
Anathematismis, hæresi eorum oppositis. Ex codice Vindobonensi ( 67, n. 82. ) in quo velut appendix
Penoplie legilur, edidit Græce, versionemque ac nolas addidil Jacobus Tollius ja Insignibus ilineris
Italici Trajecti ad Rhenum , 1696, 4, pag. 106 125. Primos tres anathemalismos Græce vulgaverat
Lambecius III, pag. 171 (pag. 494. ed . Kollar. cum notis Lambec. qui in not. 4 in analhem. 1 , tanquam
singulare adnotat, Pelrum sive Lyco-Pelrum pro primo barescos Massalianorum declarari. Tres illos
analbematismos Latine vertit Coteler. Monum. eccles. Græc. lom. 1 , p. 737. Add . supra ad n. 1. de hoc
cod. Add . cat, cold . Gr. Taurin ., p. 297, 8, coul. CC. Harl .
IV. Epistolæ variæ , qux mss. supersunt, ut adversus Phundaitas (al. Phundagingitas) sive Bogomilos,
CPoli missa in patriam suam , Lainbec . V, pag. 38 el 134. Incipit : Boúhopor tijās, ádelpol uou • ct al
iera sielileutica , contra Armenios Theopaschitas, ! . V, p. 127. Incipit : 'ETTELO TIEP Eutuxos xal Aros
xopos . FABR . sen . in ed . Kollarii V, p . 83. cod. 213, n . 8, ubi. V. not. Kollar.—Tum p. 256 in cod . 247 ,
(qui copiinet syntagma miscellancorum opuscul. de Massalianorum seu Bogomilorum aliorumque erro
ribus ), n, 14. - Dein p. 284, n . 1 , cod. 148 ; quod vero ms. a cod. 213 memoralo non solum ob mul
Las varr. lecti. valde discrepare, verum etiam multo auclius esse atque copiosins, animadvertit Lambec .
Denique pag. 269, n . 28 , cod . 247. Esl quoque in cod . Taurin. 200, n. 31. V. Cat. codd. Gr. Taur. ,
p . 299. Hart.
V. Διάλεξεις Ευθυμίου μοναχού και Σαρακηνού φιλοσόφου περί πίστεως , γενομένη εν τη πόλει Μελιτηνή .
Disputatio cum Saraceno philosopho de fide, habila in urbe Cappadociæ Melitene. Ms. Lambec. IV. (cod.
188, 13), pag. 206. [p. 454. ed . Kollar. Incipit : Mos duohoyeite toluottav.
VI. Μονωδία επί τω τάφο του αγιωτάτου Θεσσαλονίκης κυρίου Ευσταθίου , μετά τινας ημέρας της αυτού
esdevens. Oratio elegans ac diseria in obitum Eustachii, Thessalonicensis archiepiscopi, diela paucis ab
ejus obitu diebus. Hæc ms. exslat cum Monodia Michaelis Choniatæ in eumdem Eustathium in biblio
theca Bodleiana, ( v. p. 268, n . 22, Cat. codd. Angliæ, lum in c. Barocc . 231 , ) lestaturque in illa Euthyo.
mics, se tenere multos fasces epistolarum , manu Eustathii scriptorun plenarumque rebus pulcherrimis,
& vitia atque errores castigantium, φακέλλους πολλούς των Επιστολών σοφίαν τε πολλήν εμπεφορτισμέ
5. xal saxlav THOQV stNÀLTE ÚVTOS. FABR. Vide ad inilium seclionis de nostro Euthymio.
HANL.
VII. Commentarius in omnes Psalmos Davidis , ei in X sncræ Scripturæ cantica , Græce nondum prodii ,
ficet hoc tegas apud Caveuin , Crovæum aliosque. Ms. exstat in bibl . Bodiciana cod . Barocc. 122 (b), in regia

(M) An : Funda. Italiæ oppido ? HEOM. V. supra Conim

seni . Florentia in cod . Laurent. II , plui. 9 .
al n. I. Coulra Kollar. ad Lamb. V. pag. 85, ibi . in Psalmos : præcedit procmium , quou ly
de originatione voce. Bogomili, Massaliani et Phun nis describendum curavit Bandin . in Cal. codil .
dag'agilæ, s. in al. col., Phundaila docte foseque Gr. Laur . I. p. 389. Sequitur interprelalio Psalterii ,
disserit, nomen Phundail. derivat a recentiore ei oinnes ferme Psalmorum versiculi, quos explicuit
Lit, vocabulo Funda, Græce spouvos scripto, quoci Ellihymn . rubro charactere distingirniur ab inler .
marsupinm s. crummam notat ': iden vero hæretici pretatione : in margine fure suli initium codicis
isti Phundailie et Saccophori appellabantur, quod Basilii M. el Gregorii Nysseni in quædamn Psalmn .
ab austuram paupertalen , quain palam profitebar rum loca interpretatio ab eodem scriplore rubris
lnr. in saccos el eromenas slip'm collezerint.Praj . lilleris apposita est . Sequuntur Eutliymii in can .
vil Corler. in not . ad Monum. græc. I , pag. 144. lica 10 enarraciones. Algue ista cantica in pleris .
HARL . que codd . tūv O , jungantur Psalmis : la priais
( 0i F.sstat qonque in ead . bibl. soc . cat, codd. reperit Matthæi in codil. 196 et 197, Mosqucns. V.
Anglie , etc. , in cod . Barocc . n . CXCIV , n . 253 , ejus notam ad præf. Ilentenii p. 75. prolegg. ail
intre mss . Thoqvæ Rnc, inter codd. Bodlei . n . I com . Euthynı. Zig . Commen . elc. Vindobona
MXCMXLII. - Oxoniæ in coll . Mar. Magdal.cod. VI, in Bibl . Cæsarea cod. XXXVI . Euthymii præfat.
sive n . 2131 , ubi vero in catal. part. II, p. 71 , in Comm . in Psalmos ; al nec plena nec iningra,
ad liluir hac nota : lia , n . Euthymius in Psalmos, sed anonymi cujusdam arbitratu ita contracta, it
malc inscribilur a librario , cum sit Theodoreli neque caput habeat, nequc perles. Plura de illo
eIpositio. — Inler codil . Wheleri, n . 9123 tom . Il , cou , observavit kollar. supplem . ad Lambecii
p. 358. - In bibl. Leidensi inter cortul. Vossianos , Commenl. p . 263 seqq . De coild . Mosquensibus
exemplar salile vetiis , sed male servalnın , ci in tribus intelligenter lacoque disserii cl. Mailhari in
alia variorum collections, Euthymii aliquid in przeſ. sæpius laidata pag. 25 seqq . Primus illorum
Psalmos, Gr. V. Calal. biol. Leiul . , p . 395 , 11. 73 continet quoque præler Psalmos et cantica cum
p . 397 11. 30. - In bibil. Coislin . cod. XI et CIV . Elliyιnii Comment . 1 (περί του ακατάληπτος είναι
V. Mont.ne. Bibl. Coislin ., p. 58 ci 178. Romæ in ody @ : 6v. 2) sylloyen dogmaticorum capp. necessa
bibl. Vaticana Euth Zivah in 150 Psalmos. In rioruli ex variis Palribus : 3 (adversus vcteris
bibl. Ollobon.- Monachii in bibl. Bavar. V. Monif Rom: e asseclas ότι ουκ εκ του Υιού εκπορεύεται το
libi, bib !. mss. I , p. 13, 381i, 588 et 589. — Ve. ärlov liveŪu.l) alque cel . Matthæi in nola observal,
uriiis in bibl . Marci, col . XVIII. - Taurini in bibi. hæc rapp legi etiam in codd . Bibl. synod , in - 8 .
proga , cod . CII , in Psalmos 9-116 . lili codici assu
1 CCCLIII. cui inscriptione : Ejluulou yoveyou
tam est parviin Lericon formularum loquendi, in του Ζυγαβήνου κεφαλαί β'. Εις το εκ μόνου του
I'Salavis occurrentium , (166 :: tiny Hahuruv xati Πατρός εκπορεύεσθαι το Πνεύμα . add. Foggin. ! . c.
9 : 0: 72 ? v), qnod, an'ea comum editum , integram p . 10 s99: 4 capp . precipua er orationibus Chry
ciscripsit auctor Catal. coll. Gr . Tauriin., p. 190 sostomi aliorumque l'atrum :) de divina įvavo pije
19 PROLEGOMENA . 20

Parisiensi aliquoties et Coisliniana, in Valicana quoque. Fuit et in Bigoliana , ei in bibl. Isaaci Vossii , ex
cujus codice præfationen in Psalmos, lectu dignam , Græce et Latine vulgavit Stephanus le Moync in
Variis sacris pag. 150-210 ; sed hinc inde hiantem lacunis, quas ex mss. codicibus Patricii Junii ct
Christiani Rovii supplevisse se omnes, unica excepta, scribit paralipomenis al Caveum Colomcsius. Idem
ex ms. regio Paris. 2400, fecisse se teslalur Rich . Simon lom . II. bibl. seleclæ p. 48. Locum Græce ex
Euthymii in Psalunos commentario producit Pearsonius ad Symboluni apostolicum pag. 420, edii.
Latine. Versio latina Philippi Suli, Brugnalersis episcopi , post auctoris mortem a Paulino Turchio ,
ord . Prædicatorum , vulgata (dicataque Clementi VII , pontifici, primum prodiit Veronæ 1530. (a ) fol . ,
falliturque Gesnerus, qui scribit, Eulhymium solum in seplem Psalmos Verona excusum esse, cum in
omnes Psalmos et cantica bibliorum ) ) lucem illo anno Veronæ viderit . Recusa inde sæpius est Parisiis
1543, 1547 , 1560, (el 1562. V. Hamberger I. c. p. 82.) 8. Venel. 1568, 8. Lugd. 1573. ( 1575. ap. lam
berg .) 8 , et in Bibliotheca Palrum edil. Liigil. , lom. XIX .
VIII. Commentarius in quatuor Evangelia , ex Chrysostomo et aliis priscis Patribus non sine judicio
delcclus. Hoc quoque eximium opus necdum Græce lucem vidit, (6 ) licel id albirwent viri docti, C :

rusel . Terlius coil . babel breviora scholia , atque vero illi tamen videlur Lovaniensis esse prin .
scholia ad priores xin Psalmos idem Malhæi ceps, el pro 1541 legendum essc 1547 : ( adile que,
edidit in Lectionibus Mosquens. Lips. 1779. 8. in sq.nota sunt ascripla ). Sequuntur excerpta er
vol. II. p . 41.-Anonymi aliem , sive ſuerit is ipse Phil. Lalbe tomo I , Diss. histor. in Bellarminum ,
Euthymilts, sive alius, qui post illum copiosiora .
ex Ernest, institutione interpr. N.T. - longos
scholia in compendium relegerit, interpretationem el egregius locus ex col . I. Aug. Noesselli Comm .
duarum odarum ex Evangelio Lucx idem dedit De catenis Patrum Græcor. Hal:r. 1762 , 14 , p . 23
post Evangelium Lucr in edit . Eutbymii Comm . sqq. lum Jo. Henlenii epistola dedicaloria , scripla
lom. II, p. 680 se99 . cum lexlıl , el prima nota , 1 Loran. 1543, sexto Idus Augusti ; ejusdem ad
diversa, inquit, paululum seu copiosior interpre- monitio de aurtore horum commentarr. ex elit.
tatio , Euthymii Zigabeni nomine, legitur Latine Lovan. 1514, fol. cum notis ; (Hentenius Emily
in Bibliotheca maxim : Patrum . Lugd . vol . XIX , mium cognominat Zigalonum :) ejusdem præfatio :
p. 473 seqq. « Diniqne in præf. p . XXVII, seqq ., ejusd. plura loca , in quibus ejus exemplar disce
speciminis loco adjecit interpretationem Psalini cix , dil a Græcis , ciim animadversionibus, in quibus
cum v, L, Irium illorum codil . et comparavit cum Malthæi V. C. de pluribus N. T. loris variisuille
'Theoplıylacti cdiljone Veneta 1763, iom . IV, ubi lect. judicat, atque in Origeneni ct Erasmum in
Cominentariis in Psalinos Gr:rce primum cdilus Lerdum graviter invehitur, aliæque Hentenii oli
est : ( conf. Ernesli Theolog. Biblioth. tom . V, servat. Porro a pag . 122, repetendum curavit
p. 788. ) Euthymius p . 29 ad rerba Davidis {w; 760- pluribusque illustravil nolis criticis Jo . Millii pfit
v sou provocal ad Commenlarini silm in Evan- men codicis Euthymii Barorciani es ejus prolegom
gelia, ex quo loco (et aliis similibus locis Comu . menis in N. T. § 1073 — 1079. Posthæc n. 132 -
in Psalmos.) jure collegitcl. Mallhæi, Euthymium 205 posuit, aspersis notis criticis, lectiones varias
esse alictorem Commentarii in Evangelia el bounc utriusque cod. Mosquensis ad quatuor Evangeli,
prius, quam Comm . in Psalmos ab eo csse scri- quorum quidem contestuin, auctore operis re
plum . llarl. demptore, omisit, eumque breviter lanium ante
(a) De bac et reliquis edd . et de Euthymnio V. singula scholia nola vil. Denique Roberli Holmes
Freylag. analecta lilier. p. 323. seqq. HARI. brevis notitia duorum codd . Euthymii Barocciano
(6) Tandem vero, addicentibus avibus, Græcusies. rum . Conf. etiam longam censuram in : Neue
ilis lucein aspexit cura studioque rel . Malihæi. Jui- allgem . deutsche Biblioth. Anhang zum 1 - 28.
scriplum autem est opus diu desiileralumn : Euihymii Bandc. Kilonii 1799, pag. 470 – 490 coll . Maithiri
Zigabeni Commentarius in qualuor Evangelia, Græce quibusilam oliss. in quibus quædain censoris dubi
ct Latine. Texlum Græcum , nunquam antea edi- Taliones tolluntur aliaque admetantur in Lips . A. I..
Tumi, ad fidem illorum codd . membran . bibliothe- Anz. 1800, n . 115 , pag. 1127, ubi quoque brevis
caruin SS . synodi Mosquensis , auctoris alale lit commemoratio Eulliy uii Opusculi inediti : Eulu
scriptorum , diligenter rerensuit el repetiia ver. μίου μοναχού του Ζηγαβηνου κεφάλαια ιβ', εις το εκ
sione Latina Joannis Henlenii, suisque adjectiς μόνου του Πατρός εκπορεύεσθαι το Πνεύμα, τα cod .
animadversionibus edidit Christian . Frider. Mat. Mosquensi bombyc. sec. xiv, in 4. Inc. el duhov
thæi, collegiorum imperial. Rossicor. assessor, et uè ed Ilveuna. - Add. Foggin. I. c., pag. 6 , qui
academiæ Vitemberg . Græc. litt. , professor. tom . I memorat cod. Vatic . DCLXV, qui com.l., in duo
(in duab. part.) complectens præfitiones el Ev : n . tantum priores evangelistas, Malilæum et Mar.
gelium Matthai. lom . Il complcc!ens Evangelia cum , continet , et cod . DCLXIX , in quo est ejlis
Marci cl Lucæ . lom . III complectens Evange- explanatio in canticum Zacbarize in evang. Lucæ,
lium Joannis, animadversiones d . llenlcnii, edito- atque cod . DCXXXVI , qui serval Euth . comm . in
ris et indicem . Lipsiæ, 1792, 8. impeasis Weid- Pauli epistolas . - In cod. III Barocc. exstat Novi
inann. Ad præſal. cl. editoris duciam lectuque Testamenti pars cum Gr. scholiis, margini ascri
dignissimam , in qua de Euthymio, codd. etc. ju- plis minutissimo charactcre. « Incipit, ail con
dicat, aliquoties jain provocavi. Suæ præfationi ſeclor Catalogi could. Angliæ, tom . I , p. 1 , a c . 11 ,
adjecit plura alia , nolalı digua : 1 ) ex Richard Act. v, 13, desinit vero in Apoc. $ x , 1. Scholia
Simon İlistoire critique des. principaux bärc desumi videntur e Commentariis Vecumenii
leurs du Nouveau Teslam cap. 29, p.commenta
409 sqq. et Euthymii, , (hic esse videtur Il cod . ab Holme
cd . Rollerd . 1693, 4 de Euthymii Comm . in qua- sio descriptus). - In cod. XXVIII Barocc. Eully
Tuor Evang. el duobus codd. Paris. 2) Fabricii mii Zygabeni calena in quatuor Evangel. , e Chry
himliliam , li. I datam , cum notis, in quorum prima sostomo, uti ait idem conſector pag. 3 præcipue,
observal Mallhri, a Voiglio in cai. libr. rar ., etiam ex aliis Patribuis , conferente interduin
pag. 754 rt als aliis mcmorari edit. Pris. 1514, 8 sypobolam
! suam ipso Eullymio . llic esse videlor
apud Jr. Irigny, esend. Carel. 6 ilird. Esime cod. quem uberius descripsil Millius. Enimvero
21 L'ROLEGOMENA . 22
Veus ( ), Elias du Pin, atque alii. Latine e præclaro codice bibl. canobii Deiparæ Virginis Guadalupen
sis ord . D. llieronymi in regno Castellæ , transtulit lo. lentenius, accuratior Zino, Sauloque interpres,
cujus versio prodiit primum Lovanii 1514. (e) fol. recusa Paris. 1547, 1560, 1602, 8, et in Bibliotheca
l'alrum lom . XIX , edit. Lugd . Duos codices Mstos Graecos hujus Commentarii, similibus, qualia Hentc.
nius in suo reperit, scboliis instructos, in Bibl . regia Parisiensi evolvisse se lestatur Rich. Simon
lib. m . Historia crilicæ Novi Test. cap. 29, in quorum altero, Mazariniano, sed recentioris manus
scriptura Nicelæ tribuitur : quod non magis credibile , quam eorum conjectura , qui vel OEcumenio vel
Ammonio , nescio cui , vel Theophylacto ascribere voluerunt. Plura loca Græce ex lioc Commentario
producit Simonins, tum hoc capite, lum lib. 1, p. 120, 143, et lib. III, pag. 84, et magni cum facit
imprimis, assentiturque Maldonalo, qui ad Matth. XVII, 8 Euthymium in verborum proprietatibus obser
vandis diligentissimum esse observavit. Inter. scripiores, e quibus aurea Thomæ Aquinatis catena in
Evangelia collecla est, Euthymii nomen in recentioribus quibusdam editionibus addilum , in anti
quioribus et in Romana anni 1670, desideratur. Vide Simonis hist. crilicam Novi Tesi. lib. II, p . 409
el 473.
IX. Commentarius in epistolas Pauli, itidem ex Chrysostomo et aliis Patribus studiose collectus.
quem Romæ ms. Græce servari pridem Gesnerus scripsit. ( V. ad n . 8. ) Ex commentario Euthymii in
epist. ad Timotheum nonnulla affert Allatius p. 196, De interstitiis ordinum apud Græcos. In codice ms .
Vindobonensi libri primi Panopliæ Euthymian:e sequitur llypothesis epistolæ ad Romanos, forte quani
Euthymius suis in Paulum commentariis præmiscrat.
1. Commentarius in epistolas catholicas, quem Græce ins. in bibl. Joannis Sambuci crstilisse, er Sim
lero Caveus adnotavit.
collectionem illam male dici calenam ab Millio jain secondo lypis excusum certissinio certius ansi
aliisque, sed recting vocari Euthymnii commenta- sumus ſerre judicium , horum comment. auctoremi
rium, quoniam in Euthymio, qui ex pluribus par. esse Euthymium Zigabonum (sic) — maluimus in
libus nous fecisset perpetuum , sit nexus, monet his, quæ nondum distracla erant, cxemplaribus,
el. Matthæi in prælat. pag. 123, not. g. add . F :- sludioso leclori id indicare , quam eun diutius
brir, infra in hoc vol . p . 787, 16 vel. edit. qui suspensiim lenere . Anno 1544, Vonis Februa
sect. 17 agit quoque de Thomæ Aquinatis calena rii , : ex his colligit Hamberger. 1. c . pag . 83,
aurea in quatuor Evangelia. Cum cod. Baroor. probabile esse, !) quædam exemplaria vel sine
XX Vill conspirare videtur coil. Taur. reg. XLIII ulla nominis auctoris in fronte libri significatione,
quantum ex inisio singulorum Evangeliorum con- vel addito (Ecumenii nomine , edila csse , 2) eaque
jicere licet : nullibi quidem adjectum est auctoris in inscriptione notala esse an . 1543. Scd Jubilat
nomen ; sed Euthymio eum comment. esse ascri- cl. Malihæi, in not. e ad Henienii admonitionem
benclum docet confector cat, codj. Gr . Taur. qui p. 75 arbitrans, vocabulum ambiguum , excusum ,
mag. 149 s4. copiose recenset illum codicem . ad commenl. in Psalmos esse polius referendum ;
ILARL. et quod in ed. comm . in quatuor Evang . an . 1544 ,
( d ) la nova ed. Basil. 1745 , tom. II, p. 199, ubi in indice scribitur, « liber hic neque Græce neque
Caveus de Euthymio, scriptis, codd. alque edit. Latine antea lypis unquan excusus est , atque in
uberius disserit, id correcium est. llarl. fine admonitionis, in bis, quæ nondum disiracta
le) Quod llentenius in admonitione scripserat : erant, putat, hanc esse edit. principom , mulato
• Com bos commentarios anle aliquot menses Lantum indice. In cod . Vatic. DCCCXX , p. 301 ,
.

A. an . 1543, sexto id. Aug., ut ex ejus præfat. in- occurrit Εuthymii εγκώμιον εις την προσκύνησιν
ielligitur ,) in lucem ederemus,nec certi quidquam tñs utepaylas Geotóxov, xal els td lyxaivia tnis
haberemus, quod de anclore divinaremus, alioruin αγίας αυτής σορού της εν Χαλκοπρατίοις , teste
magis , quam nostrum secuti judicium , præfali su- Fogginio 1. C. p. 7 , sq . ubi mullus est de Chalco
mus, quibusdam ; videri auctorein esse OEcume- pratiis et sanctis soris, seu thecis. Sic enim 3p
niam, - quod tamen negat Matthæi ad h . I. in pellabantur tum capsa , qua vestis el codices sc .
præſ. p. 74, not. c ). Nunc vero eumdem nacti pulcrales B. Mariæ continebantur, linnades, in
auctorem in Psalnios Davidicos et in Cantica yua depositæ illie reliquiie asscrvabantur. lialle .

JOANNI CHRISTOPNIORO AMADUTIO

NICOLAUS FOGGINIUS S. D.
(Anecdola lilleraria e miss codicibus eruta. Tom . IV , Romr, 1783. )

1. En , vir clarissime, opusculum Græcum (a), reipublicae litterarie bono diligenter ruras. Illud
quod inter schedas meas ex cod. ms. descriplas , ante los plurcs annos descripsi ex codjie Vali
clsi mutilum , risum cst lamen tibi aplum ul interse- cano 840, qui olim fuil Antonii Augustini archi
reres tomo IV Anecdoloruin , quorum editionem episcopi Tarraconensis ; et quia dum in Latinum
(a ) Iloc el, librum contra Bogomilos, quem in liac edilionc recudimnis. Ep . Patr .
 23 I'ROLEGOMENA . 24
idioma conscrierem , complura adnotavi, lum quod gnalur ; cicnim Pachomii cujusdam monachi scho
allinel ad auctorem Opusculi, lum ad ea qu.e in lia et adnotationes in Euthymii Panopliam com
ipso Opusculo leguntur, bas quoque adnotationes plectitur . Demum animadvertere juvat Panoplie
ad le millo , quibus uti poleris , ut tibi magis pla- Litulum XXIII , ubi de Bogomilis agitur, seirsin
cucrit.
descriplum , veluti singularem libellum reperisse
III laque hoc primum adnotaveram , Euthy in codice Bodleiano Joh . Christophorum Wolfiui ,
niuin Zygabenum Opusculi auctorem monasticam et hinc ita illum edidisse Græce et Latine in histo
vilam egissc Constantinopoli in monasterio l'eri- ria Bogomilorum , eruditissimis notis illustratum .
bleplæ , el doctrinæ laude inclaruisse a lempore II . Præter Panopliam , Euthymius multa etiarn
Alexii I Comneni , cui acceptissimus ſuit, el cujus alia digessit opera, præcipue in sacras Lillcras.
jussu upus composuil inscriplum : Panoplia do- Commentarium in omnes Psalmos, et in sacra
gmalica orthodoxæ fidei adversus omnes ha :relicos Scripturæ Cantica Latinum fecit Philippus Saulus
ex Palrum scriptis cunlerla. Marquardus Frehe- episcopus Brugnatensis, el post ejus obitum hanc
rus (1 ) sub Alexio Il Euthymium Panopliam versionem Paulinus Turchius ordinis Prædicalo .
concinnasse asscruil ; sed erravil profecio lolo rum vulgavit Veronæ anno 1530, quæ pluries deinde,
cælo, el lioc ex eo facile liquet, quod Anna Com semper tamen sine Græco textu (a), recusa est.
nana celeberrima Alexii i filia luculentain hujus Solummodo præfationem , qua auctor de natura ,
operis mentionein feceril (2) . Hæc Panoplia Latine
tantum edila ese Venetiis anno 1555 es versione usu , scopo,
ritate, multiplici
variisque Psalmorum
versionibus Græcisgenere, obscu
diligenler ad
Petri Francisci Zini Veronensis ; quæ versio de- modum disputat , Græce et Latine publici juris
inde recusa esi Parisiis , ac tandem inserla lom . fecit Stephanus Moynius ( 7). Scripsit etiam Com.
XIX Bibliotheca PP. Lugdunensis ; et ſalso eam mentarium in quatuor Evangelia ex Chrysoslonio ,
in Veneta editione lextu Græco munilam esse as- aliis que Patribus concinnalum , ex quo loca quædam
serit Gerardus Joannes Vossius (3) . Textus Græ- Græce edidit Richardus Siinonius ( 8) : el quem inte .
cus Panopliæ Elillymii typis excusus est prinium grum habemus tantummodo Latinum ex versione
anno 1710, Tergovisti in Walachia . Porro Zinus Joannis Hentenii , editum Lovanii anno 1544,
ac
in sua Latina versione, quæ Euthymius contra deinde recusum iterum iterumque diversis in locis.
Latinos collegerat , editor vero lexliis Græci inte
gruni lilulum , qui contra Saracenos est, el quein Græcus liujus Commentarii lexius esstal in codice
Grace cum Latina versione Joannis Jacobi Beu Vaticano 665 , malicus tamen , quia duos lantur.
reri jam ediderat e cod. ms. Palatino Fridericus priores evangelistas complectitur Maliharum et
Sylburgius in Saracenicis, necnon etiain quædam Marcum . Explanatio quædam in Canticu : Zacha
rixe , quæ in codice Vaticano 669 sub Fulhymii
in primis tilulis, ubi de Trinitati: disputalur, (bic nominein descrip
cerle verilus , ne Turcarum offensionein incurrerel, Larii Evangela reperit
lium an potius
Lucaur,, an Comme
pars sitaliud pecun.
ille vero fortassis ne operi auctoritatem el pre- liare opusculum mihi nunc cerlo non constat.
Ljum imminueret) prælermiserunt. liaque nullam
liem in epistolas Pauli Commentarium ex Patribus
liabemus hactenus perſectain Panopliæ Euthymii sludiose Euthymius collegit , cujus Grrcus codex
editionem ; quamvis buic adornandæ plures non in eadem Varicana bibliotheca num . 636 notalus
desint codices in bibliothecis superstites . Insignis asservalur, Is nec Grece, nec Laiine editus esl,
inter eos est codex Cæsareus Vindobonensis , quem
ipsa Euthymii ætate scriptum pulat Lambecius (4) : nisi pauca quædam cxcipias, quæ es Commentario
in Epistolam ad Timotbeum affert ex eodem forte
nec minori in prelio forlasse est babendus regius codice Leo Allatius (9). Tandem Epistolas eti:un
Parisiensis, quem laudat Richardus Simonius (5), Catholicas Suo Coinmentario adornaveral, lesie
et quem a Zini editione in pluribus differre tesla- Guillelmo Caveio ( 10) , sed ejus nullus mibi Gra
iur. Prælerea alium codicem præstantissimum ex cus codex involescil.
Oriente secum allulit Michael Eneman Suecus, de IV. Hisce libris, qui Euthymii sacram erudilio
quo fuse edisserit Joannes Albertus Fabricius (6) . nem lestantur, plures accedunt , ex quibus ejus
Eriam Bibliotheca Vaticana plures suppeditare pus. elucel ingenium et eloquentia . Etenim dispulatio
set codices , Ulique non spernendos ; quos inler nem quamdam edidit de fide cum Saraceno pliilo
nolalu dignus præcipue est , qui num . 1447 sie sopho in urbe Cappadocia Melilene habilam , quain

(1 ) In Chronographia. ( ?) Var. Sucr. , lom . I. pag. 150.

( 2) Alexiad . lib . xv , pag . 490 , edir . Reg .
.

(8) llist. crilic . Novi Teslam . lib. 1, pag. 110,

( 3) De Bisloricis Græcis lib. 11, cap . 27. 148 ; lib. sil , p :14. 84.
(4) To :11 . V , pag. 51 .
( 5) Bibliothec seleci . , 10 :1), 1, pis . 49. (9) De iniersliliis Ordin . apud Græcos, p. 196.
(6) Biblioth. Greca, vol. VII, pag. 461 . ( 10) Hislor, liller. scriplor . ccclesiast . , pag. 567.

(a) Prolierai lamen Venetiis anno 1703, cuin Theophylacli operibus, el lirc scribebat Fouginius Romae 1781 !
Cuir l'ATH
25 PROLEGOMENA 26
babet Græcus Varicanus codex 952 (11 ) el quæ , V. Virum vero ascribcoda Euthymio nostro sit
teste Lambecio ( 12) , asservalur cliam in Græro eliam Monodia, sive oralio funebris r ad cumulum
codice bibliothecæ Vindobonensis. Præterca sub sanclissini Thessalonicensis archiepiscopi domini
ejusdem nomine occurrit in Vaticano codice 829 Eustathii, paucis ab ejus obitu diebus recitala, »
( 13) oratio, cujus etiain meniinil allaiius ( 14) iu- quir sub ejus nomine in codice Bodleiano descri.
scripla : 'Eyxúziov els stiv tepooxúvyoev tñs Útep- bilur, neque cum aliis allirmare ausim , nec solus
αγίας Θεοτόκου , και εις τα εγκαίνια της αγίας inficiari, Si vere ad eum perlivel, es ca intelli
αυτής σορού της εν Χαλκοπρατίοις . Encomina de gitur exactæ adınodum ælalis Euinymium obiisse.
cultu bralissimae Deiparæ præstando , el de dedica- Cum enim Alexii I jussu Panopliam scribere sus
lione sancta ejus sori, quæ est in Chalcopraliis. ceperit anno 1118, facile esl gibi persuadere ipsiini
Sincla sorus vcl sancia theca appellabaint lumi lunc in prinio sallein juveniæ Nore fuisse. Quia
capsa ipsa , qua vestis el lodices sepulcrales vero Eustathius anno 1194 , in templo S. Demc .
B. Marie Virginis continebantur , tum adcs, trii martyris Miroblylæ concionem habuit ad po
in qua depositæ ille reliquis asservabantur. Duæ puluw , { concedamus licet, quod hoc ipso anno
autem erant lize thecæ , allera in æde Blacbernensi, mortem obierit , ejus funebren) laudationem Euty.
Theophanonis Augustæ religione inclyta ( 15) , ubi mius nisi centum fere annos naliis conficere haud
omophorium , seu velum Deiparæ custodiebatur, potuit.Quin eliam centum annos prætergressus
allera in æde beatæ Virginis Chalcopraliorum , profecto confecisset, si habenda esset Gides Alexan
ubi cæleræ vestes et fasciæ religiose custodieball- dro Polilio ( 17 ) , qui Eustathium Xiphilino anno
lur. Jam quisque intelligit, lum Blachernas, tum 1198 e vivis exeniplo superslilein putal, quia ipse
Chalcopralios nomina esse locorum urbis Conslan- memoralur ab Joanne Citri episcopo in responsione,
tinopoleos, in quibus sacra hæc lempla Deiparæ quam dedit Cons!antino Cabasilæ circa ordinem in
dedicata assurgebant. Disputant eruditi an bi ecclesiasticis Oficiis servandum . Nam cun protec
Chalcopratii vicus quidam, seu platea fuerint, in dicus seu judex , in criminalibus causis clericorum
quibus æraria officinæ sila essent, an polius le- inler minora oflicia prius connumeratus , ad majo
gendum sil Chartopratii, ibique cbartarias oficinas rein gradum ab Joanne Xipbilino fuissct evectus,
exstitisse arbitremur . Verum quæstionem lanc, idque aliquorum censuram suscitasset, in ea respons
utpole buic loco minus opporlunam , libens præ- sione Joannes Citri episcopus inquit, id optime a
termiltam . Nec diutius immorandum quoque opi- Xiphilino fuisse constitutum , atque ad eam innovatio
nor in perquirendo ædis bujus conditore, de quo nem Eustathji auctoritatem accessisse , qui id sum
non bene inter se conveniunt Byzantini scriptores: mopere commendaverat. Verum hoc non evincit,
Id unum modo salis sit adnotasse, omnes in co ut Polilus censuit, Eustalbium Xiphilino ſuisse su
convenire , templum hoc antiquius Theodosio perslilem , el usque ad Joannis illius cpiscopi lem
Juniore non fuisse. Hoc autem omnino prælerire pora pervenisse; sed potius Xiphilino dum ila
non liccl, Alexium I Comnenum , cum , ærario ex- faciendum decrevit, suum præbuisse assensumi.
hausto, imminentibus imperii necessitatibus satis- Quod quidem ex ipsius quoque Joannis verbis erui
Sacere non posset, argenleas valvas, ac vasa in- posse videliir ; dum enim Eustathii meminit, ea præ
super nonnulla ex hoc templo abstulisse : quod millil verba toù èy dyiois, quæ eum janı decessisse
cum ægre lulissent cives, ac in imperatorem rumo- indicant, quoniam probos sanctosque viros in pare
res iniquos spargerent, ipse convocatis proceribus ab Christi quiescentes ita compellare consueverant.
lioc crimine purgare se sluduit, jussitque, ut in po
slcrum es ærario regio annuum vectigal persolvere- VI. Hactenus Euthymii laudes prosecuti sumus,
tur, ut ii alerentur, qui in hac Deiparæ æde divinas sed fateri oportet Græcorum schismali adlæsisse :
laudes quotidie celebrabant (16). Ad bujus itaque quod potissimum constat ex libello cui titulus : Kaede
(empli dedicationem pertinet panegyrics , de qua lo . των της παλαιάς Ρώμης , ήτοι των Ιταλών, ότι
quimur, Euthymii oratio , in qua, ut ex ejus inscri- ουκ εκ του Υιού εκπορεύεται το άγιον Πνεύμα.
plione constat, plura etiain de cultu Deiparæ præ- Adversus Romæ veieris cives, sire Italos , quod non
standu disputavit. Nec male forlassis , meo quidem ex Filio procedil Spiri:us sancius . Leo Allaiius ( 18)
judicio, conjicere quis possel, ad hoc idem Chalco pluribus contenderal orthodoxiam Euthymii coin
praliorum Deiparæ templum esse referenduin aliud probare, sed abJoanne Auberlo monitus, se hujus.
Euthymii Encomium in zonam B. Mariæ Virginis, modi libellum in bibliotbeca Parisiensi invenisse ,
quod inter mis. Bodleianæ bibliothecæ codices recen- non esse amplius defensioni locum fassus est. In
selur. In eo namque templo, ut superius innuimus, eam sententiam Allatius descenderal , quod in edila
vesles omnes ac fascia bealæ Virginis servabanlur. Panopliæ Zini versivne nihil invenerat quod catho

( 11 ) Pag . 147 . ( 16 ) Vidl . Annam Comnen . Alexiad . ib.xv, n. 157.

( 12) Tom . V , pag . 206 . ( 17 ) In Præfat. ad Comment Eustatii in flomer.
(13) Paz . 301. pag. 16 cı 17.
1 ) De Simeunum scriptis, paz. 108. (18) De utriusq . Eccles . consens . lib . xl ,' cap . 10,
( 15) Vid . Thcoph . pag . 223. Mag . 012 .
27 PROLEGOMENA 28

licæ fidei ct Latinæ Ecclesixe adversaretur ; at in Logomilos illud concinnavil quorum hæresim alio
codice Græco , quem supra laudavimus, Michae- quoque singulari opusculo insectatus cst, quod
lis Eneman , exslat lilulus XI ! 1 , qui ex Photio du . integrum Græce et Latine eruditisquc notis ille
cerptus est , lotusque contra Romanos processio- ctum et illustratum ex codice Vindobonensi in quo
nem Spiritus sancti a Patre et Filio asserenles con- velul appendix Panoplia legitur, edidit Jacobus
scriplus. Idipsum invenitur in alio etiam codice Tullius (24). Inscriptum est : Victoria , seu trium
ms. Panoplie, qui exslat in bibliotheca Regia Pa . phus de impia Massalianorum secta, quia in co non
risiensi , num . 1231 ; el hinc constat, prædictum li- rationum inomentis Bogomilorum errores discu
bellum nihil esse aliud, nisi lilulum xmi Pann- tiuntur ac refutantur, sed singuli, uti jam refutati,
plia separatim descriplum, tum in duobus codi- anathematizanlur. Codicem illum Vindobonenscm
cibus regiis (19), quorum unus ad manus venit jam descripserat Lambecius (25), et speciminis loco
Auberti, lum in tribus Vaticanis (20) , qui omnes primos tres anathematismos vulgaverat. filem
miscellas quasdam variorum excerptorum comple- Lambecius (26) nos docel in bibliotheca Vindobo
clunlur. lloc Bigoliuin olim aniinadvertisse le- nensi aliquas etiam reperiisse epistolas contra
slatur epistola, quam in Bibliotheca critica (21) Phundagiagitas, seu Bogomilos conscriptas, missas
edidit Saingiorius. Præterea alium quoque Euthy- que a monasterio Periblcplx in patriam suam , quae
mii libellum habemus in ms. codice Vaticano Pa rum epigraphem Tollius Græce recitat cum Latina
Latino 361, in quo ille contendit, Christum magna versione, in qua verba is mornis tris Dep626
quinta feria cum discipulis suis legale Pascha ce- atou illustris coenobii Laline reddidit ; sed rectius
lebrasse ; et hinc intelligitur, non modo defensio . sane reddidisset coenobii Peribleplæ , hanc Græcam
nem suscepisse errorum Photii, sed etiam errorum vocem inlaclam relinquens, quia est veluli cognomen
in quos incidit Michael Cærularius. An hic quoqıic illius cænobii , quo ulebantur tanquam epithelo
libellus ex Panoplia excerplus sit , cerlo allirmiare Virginis Deiparæ, cui cænobium boc erat dedica
non audeo, cuin integrum ad manus non habeam lumn , ul ab aliis quæ erant Constantinopoli, cano
Græcum lestum Panoplice. Allamen ila esse vehe- biis ac templis eidem Deiparæ sacris distingueretur,
menler suspicor ex co quod scriplor Græcus a VIII. Qui fuerint Bogomiiorum errores, necessa
Leone Allaiio ( 22) citalus narral , Alexiuin Comne riuin non est hic exponere, quoniam vel ex iis
num Zigabeno Joannique Furno jussisse ex táv .
των των θείων βιβλων λόγους ερανισάμενοι κατά solun , quæ in hoc libello narrat Eulhymuins, satis
των αιρέσεων την δογματικήν Πανοπλίαν συνέταξαν : innotescunt. Appellabantur autem Bogomili es
voce, Bog, quæ Bulgarorum lingua signifcal Deum ,
και κατ' αυτών δή Ιταλών διά την προσθήκην του
el voce omilui, quo verbo apud eosdem exprimitur
αγίου Συμβόλου και τα άζυμα, αι er onmnibus divinis miserere, quasi illi essent qui Dei misericordiam
commentariis sententias colligenles contra hæreses
iinplorabant (27), lidem Bogomili dicti sunt etiam
dogmalicam Panoplian componerent ; el contra eos
Phundagialæ , vel Phundaitæ ex eo, ut conjicit
dem Italos propler additionem in sacro Symbolo el Cotelerius (28) , quod marsupia ad colligendas
atyma. Quod si de azymis Euthymius in Panoplia eleemosynas gerebant : pouvoa enim apud Græcos
scripsit , frustra sane Leo Allatius (23) asseruit ex sequioris ævi scriptores pro marsupio indicando
hoc capite erroris argui Euthymium non posse, reperilur. Prælerea aliis etiam nominibus distin
quia adiaphoram quæstionem prosecutus esset. Cum
enim Panopliam ad confutandas bæreticas quæstio- guebantur, nam el Massaliani, et Euchitæ , et En
thusiast , et Encralitä , et Marcionilæ diccbanlur,
nes craraverit, inanifesto statim argui potest , La ut ex eodem Euthymio constat : quæ omnia Bogn
tincrum sententiam , el rilum ita oppugnasse, ut
milorum nomina prolixe admodum el crudite in
illam hæreseos insimulaverit, et hunc modo non adnotationibus suis Tollius (29) exposuit. At pre
illicitum , sed etiam uti invalidum el pullum reje
cæleris nolatu dignum est nomen , quod Euthy
cerit ; in quo præcipue Michael Carularius ejus mius in hoc opusculo asserit Bogomilos sibi tri
que seclatores a recta fide aberrabant, el ob quam buisse, nempe Christopolilas, seu Christi cires ;
polissimum causain eos Leo IX Pontifex reſulavc hoc enim nomine, quo specialem erga cos Christi
rat atque damnaveral. dilectionem ostentabant, appellari gaudebant, ut
VII. Jam vero, ut ad opusculum , quod modo vul- facilius simpliciores in eoruid errores pertrahe
gandum est,'propring' accedam , Euthymius contra rent (30 ). Alque eandem etiam ob causam mona

( 19) Coj . 1371 , n . 21 , et Cod . 2782, num . 5. ( 26 )Tom . V, pag 38, 127, 134.
( 20 ) Cod. 579, pag. 189. , Cod . 680, pag. 438, et (27) Vid . cl. Præsulem Stephanum Borgiam in
Cod. 717 , pag . 199 . Comment, de Cruce Vatic. cap. 7. pag. 79. adn . (b)
(211 Tom . III , cap . 21 , pag . 97. (28 In nolis ad pag. 141, tom . I, Monument.
(22) De utriusque Eccles . consens. lib, xi , cap, 10, Græc .
pag. 643 . (29) Insignia itiner. Ital. pag. 110, et seqq .
(23) De consens . , p. 462. (30 Cousule adnotationeni, quam ad boc nomen
(24) Insignia itinerar. Jialic. pag. 106 cl segn . apposuit Tollius, pag. 122, num . 12.
( 25) Tuni : Ili , pag . 71 .
20 PROLEGOMENA . 30
sticam vitam profitebantur, lantan que sanctitatis coegerunt. Utrumque synodale decretum, quo hace
speciem erlerius simulabant, ut quasi omnis per- acla constitutaque fuerunt, Grece el Latine cdidit
ſectionis cultores viderentur. Hanc eorum vitip ra . Leo Allatius (33 ). Quamobrem non male, il arbi
lionem ad vivam et eleganter describit oculata tror, conjicere quis poterit, tum primum ex Nipho
Testis Anna Comnena (31), cujus tamen verba nis consuetudine quosdam Peribieplæ monachos
modo hic aſſerre.non vacat . Bogomilorum errores ſuisse amplexos.
IX . Inquirendum est potius quoino:lo impia Bo- X. Quanain vero ratione Euthymius horum no
goinilorum dogmata Peribleptir monachos in fece . nachorum pravitatem delexerit, eorumque delira
rint. Equidem in ea sum sententia, Bogonilos in mienta didicerit, ipse in hoc libello longius enar
unum quoddam collegium coaluisse, in quo mo- randum aggreditur. Atque hic adnoles velim ,
nasticum vila. institulum profileri simularent. Euthymium , ut melius rem lolam cognosceret,
Causam cur ita senliendum suspicor præber mili imitatum fuisse Alexium Comnenum , qui Basilium
primum Christopolitaruin nomen , quod corum sa- comitcr in palalio excepil simulans cordi sibi esse
ciclali fecerunt ; ac deinile Annæ Comnena (32) ejus dogmala ediscere, ut ille impietatis sie va .
narratio, scribentis B.silium novr bujus sectie nenum confidentius evomcrel (54). Porro pripci
auctorem duodecim sibi discipulos adjunxisse , pima Bogomilorum dogma lolum ex Manctis slo
quos el apostolos, al Manelis esemplain , nowina- clrina desumplum erat ; duo enim principia, quae
verat. Es bac enim narratione stalim subit opi. rum unum esset bonum , alterum maluni, astriic .
nio, eos non commune: cum aliis monachis rilam bant. Principium malum Dei noinine decorabant,
egisse, sed inter se tantum iniisse societatem ; co ac divinis percolebant honoribus, ut in boc libello
niagis quod quasdam etiam discipulas iis fuisse innuit Euthymius, ac luculentius affrinat in Pano
immislas ab eadem Anna aſirinatur. At vero pa- plia (35 ), ubi inquil Bogomilos dæmonem Filio
lefaeta demum Bogomilorum bærcsi ac hypocrisi, Verbo nolu majorem , præslantiorenique, upole
et Basilio, jussu Alexii Comueni, in Dippodromo Primogenitum , credidisse . In urgit hic adversus
rrgir urbis eruslo, impia hæc socielas dissoluia Euthymium Beausobrius in sua, quam digessil
est ac dispersa, cjusque errores damnati. Altamen Manichæoruin bistoria (36), nimisque impudenter
sicuti quotidie usuvenire conspicimus, ut si quando asserit, eum dolo malo tantam Bogomilis impieta
crror aliquis inenti cujuspiam insederil, non facile tem tribuisse. Nemini enim , ut ipse inquil, erit
animus ab eo relrabitur, ila de Bogonilis accidit. persuasum , Christianam sectain , quæ cruci et
Nam sex el viginti annos postquam eorum hære- imaginibus omnem cultum præslare renuebal, Sa
sis damnala fueral, Nipho quidam monachus illam tanaw Verbo præstantiorem credidisse. Al vero
rursus innovare jam cæperat, non paucis in suam folùn Beausobrii sophisma corruil, si adverlamus
sententiam pertractis. Quod cum delatum esset ad Manichæos, quorum germen erant Bogomili, crnici,
Mannclem Compenuin , Alexii I ex filio Joanne Deiparæ , et imaginibus cultum ideo denegasse,
nepolem , qui tunc imperabat, synoduin Conslan. quia illum tanquam idololatriam impie respace
tinopoli cogi jussit, ut Niphonis causa discutere- baut. Etenim sacrilega bæc secla Christum ex
lur. Congregata ea synodus fuit anno 1144, pridie Maria Virgine nec gigui, nec nasci polui sc ali
Idus Octobris, in Thomaite seu patriarchali tri- maba!, quia si vere genilus, natusque fuissel, 1100
clinio, prirsidenle Michaele Osila patriarcha, ar nisi per Salane vincula carni illigari poluissel. Ex
Manuele Comneno imperalore, pluribusque epi- quo eodem principio slaluebant quoque, Christi
scopis et optinatibus assidentibus, qui accersilo mortcm non veram , sed fallacem , el simulalam
Niphone, et de ejus sententiis perquisito, cum fuisse. Plura hanc in rem congessil contra Bealle
male eum in fide sentire deprehendissent, in nio . sobrium ipsum in Alphabelo Tibetano vir longo
nasterium Peribleplze interiin relegandum cen- doctissimus Augustinus Antonius Georgius (37).
smere, monentes abbatem , cælerosque nionachos , Ex bis autem facile quisque intelligil , pseudo
ul neque ipsi cum eo colloquerentur, neque cuivis christianam illani sectam nec Deiparam , ncc cruceme
extra monasterium degenti ad eum aditus permite venerari ullo modo debuisse, quia Christus nec int.
Ierent. Res tamen non cessit ex voto. Nipho enim , Virgine carnent silisceperat, nec in crucis ligno
arrepta occasione, cum quibusdam Peribleplæ mo- vere obierai. Idipsum sentiebant etiam de sanctis
uachiis paulatim cepil instituere colloquia, el be- cum Christo in cælis regnantibus, quos item 1811 -
reseos sue virus eis propinare ; ob quam causam quam idololatrarum inventa a versabantur. Contra
ejusdem synodi Patres, ne pestis illa monachorum vero quis non videt, ideo lantam erga Salanın ha
mentes depasccret, Niphonem monasterio extra- buissc reverentiain , quod is lanquam Deus habilus
clum , ac igne el aqua interdiclum longius exsulare apud illos fuerit, tantaque præditus potentia , ut

( 31 ) Alegiad. lib . xv, p'g. 486. ( 55) Tirul. xxur. $ 6 .

1332) Ibid . , pay , 847 . (36) Histoire critique de Manichee, itc . lib, 111 , capo
( 33) De utriusq . Eccles. consens. lib. II, cap. 12, 5 , 86 pag . 521 .
pag. 680 , et seq.i. (37) Pa :. 207. 208 .
(Ji ) Vid . Anam Comn . Alexiad. lib. xv, poz. 187 .
31 PROLEGOMENA . 1
32
eidem mundi hujus opificium , hominisque creatio- laulum aslıuil , Verbunu illud , quod ab alerno in
nem tribucrint ? Negavit certe callidus Calvinia- Patre omnia sustenlabal , lum in rerum crcatione
nus, Manichæos unquam principein lcnebrarum es Patre prodiisse, quia omnia per ipsum facta sunt.
Dei nominc honorasse, al qua:n immerito id le . Eadem ſere ratione Athenagoras quoque de Verli
cerit, laudatus Georgius (58) satis edocuit . divinilale disseruit. Dicit enim quod Deus , cum
XI. Præsial modo prircipuumi Beansobrii argie sil mens ælerna , habuit ab æleruo in seipso. Ver
menlum exponere, quo niliiur demonstrare, Bogo. bum , uipole ab æterno rationalis : et quod loc
milos dum Satalia Verbo nalu majorem dixerunt, Verbuin prodierit , ut omnium crcatarum rerum
recle in lide sensisse , Euthymiumque hujus sen- idea , el operatio exsisterel . Constat autem voluisse
lentiæ sensum ex industria perverlisse , ut inde Alhenagorain hisce in verbis hoc solum docere ,
lanlam adversus eos calumpiau coulingerel. Duæ per Verbuin res omnes crealas esse , quoniam
subl, inquit, sententiæ , quas aliqui veleres scri- Filius aliquo modo dici potesi Dei ratio , mens ,
plores catholici secuti sunt ; prima scilicet quod sapientia , el operativa potentia , quæ primum in
.
divinum Verbum hypostasim propriam habuerit reruin creatione exterius prodiit. Hanc sententiam
primuin a mundi creatione , allera , quod Salanas probavit quoque S. Augustinus , ubi illud Joannis
et angeli pluribus ante munduin hunc visibilem In principio erat Verbum exponens : Hoc loco , in
sæculis exstileriut. Itaque cuni Bogonilis placuerit quil ( 40 ), melius Verbum interprelumur , ut signifi
angelorum creationew anle mundum staluere , cum- cerur non snlum ad Palrem respectus , sed ad illa
que Verbum divinum in mundi crcatione hypo- eliam . quce per Verbum facta sunt, operativa polentia .
slasim propriam habere cæperit , inde concludil , Habuit ergo Verbum propriam ac distinctam by.
quod sine bæresi ii aflirmare polucrunt , Salanam
poslasim
Verbo natu majoren ) esse. Hoc lamen Calviniani slentabat , absedæterno dum oinnia cum Palre su
in reruin creationc paluil quodam
hominis deliramentum , quod prima fronte sim- modo, quia omnia per Verbum facta sunt. Ad hæc,
plicioribus fortasse possel fucum facere , si paulo ul magis eluceal infelix Beausobrii vaſritirs, auit
perpendamus , nullius prorsus est roboris. Alque , adverlere juvat, quod etiam admisso boc errore ,
ut ab eo exordiar , quod absque ulla religionis in- Verbum propriam habuisse hyposiasiini ex rerum
juria allirmari posset , angelos nempe pluribus anle creatione, necnon illa sententia angelos ante mun.
mundum hunc visibilem scculis fuisse crealos , ei
ultro concedam . Quod vero ad alteram sententiain dum crealos esse, nullatenus sequeretur an !eriorem
fuisse huic bypostasi Salanam ; lunc cnim Verbum
allinel , quam pro catholica confidenter oblrudit , non in mundi, sed in angeloruin creatione hypo
polanduin est per veteres illos scriptores catholi- slasim habuisset, quia tunc extra Patrem prodiisset:
cos Talianum potissimum el Athenagoram desi- ac proinde semper Verbi hypostasis angelorum
gnare voluisse , quasi eorun fuerit opinio , ut creationem præcessisset .
creuidit etiam Petavius (39), Verbum divinum non XII . Cælera Bogoinilicæ secle placita menorat
anle mundi creationem propriam hypostasim ha- in hoc libello Eulliymius, neque est nplis de sin
Juisse . Al , licet obscurius veteres hi Patres de gulis disserere . Fortassis distinctim illa Euthymius
Verbi generatione locuti sint, nunquam lamea quid- relutaverat, sed in coolice Vaticano solum super
quain dixerunt , quod ejus divinitati , æternitati et sunt argumenta , quibus urget Bogomilos in eo , .

personalitali possit oflicere. Ac revera quod ad quod pertinet ad norluorum resurrectionem . U!

Tatianum pertinet, ait sane, in principio Verbum autem eam ccrle futurain probet , opponil primum
fuisse in Patre , utique ut in persona consubstan- bærelico fidei Nicænæ symbolum irecentorum de
liali , cum quo omnia sustentabat ; quibus in verbis cem et oclo Palrum ancloritate Orinatum ; deinde
manifesto ejus divinitalem alq'e ælernitalem osten- vero concilium Chalcedonense , cujus auctorilati ut
dil. Dum vero addil , quod Verbum ex Patre pro- magis fidem conciliel , miraculum quoddam de.
Jieril quando ad mundi creationem progressum scribit a Deo patralum per S. Euphemiam martyrem
est, intelligit, quod Deus per Filiuin oinnibus p :- in cujus basilica liujus concilii Patres ab impera
lernis ideis et allributis instructuni omnia creaverit . lore Marciano congregati fuerunt, Complures scri
Ac quamvis inter Verbi progressionem rerumque plores ejusdem miraculi meminere, seil alii ipsin
creationein necessariam ponal connexionem , lamen concilii lempore, alii absoluto demum concilio illu !
juxla cundein Tatianın ica Verbuin a Paire in evenisse narrani. Posteriorem sententiam seculi
rerum creatione progressum est, li ab eo abscissuni sunt Michael Glycas (41) ac Zonaras (42) : scribit
el separaluin non fuerit, quia si abscissum fuisset, enim quod cum Eutychis Dioscorique fautores
Paier hoyos foret. Itaque falso omnino asseritur , decreta concilii subsannarent, ejusque auctoritatem
Tatianu sensisse , divinum Verbuin lypostasiin non veritate, sed potentia imperatoris nili dicerenl ,
propriam habuisse in mundi crcalione : nam : id atque ita pravitalem sententiæ suæ stabilire cona -

(38) Histoire critique de Manichée lib. I , pag . 25 . ( 41 ) Annal. Par. iv , pag. 203.
(39) De Trinil, lib . I , cap. 3 . (42) Annal. lib. xlll , cap. 25 .
( 40) Qirol. ( 3 .
33 PROLEGOMENA . 34
renlur, Analolius patriarcha, adversariis convoca- celloncnsium Deo cfferenlem ; clenimi probabile
lis , proposuil ul unaquæ fue pars propriae fidei valde videlur quod hujusmodi eliam picturx Græcis
symbolum libello inscriberel , et in loculo S. El- sequioris ævi miraculum illud comminiscendi præ
piemix iterque libellus deponerelur , ut gloriosa buerint argumentuin .
hæc martyr de veritale reclæ fidei judicium ferret XIII. Nec falsuin est minus aliud, quod Euthy
ac testimoniuin . Hoc aulem consilium cum el mius statim subdit, S. Basilii miraculum , elsi om .
limrelicis placuissel , remolo lapide , qui loculum pibus manifestum asserai . Ejuis summa liec est.
claudebat, duo libelli supra sanctæ martyris pecliis Cum Ariani Valentis imperaroris freli polentia , ex
positi sunt , el deiude loculus non modo iterum Nicæna ecclesia catholicos militari rranu ejecis
clausus, sed eliain utriusque partis sigillis munilus sent, orthodoxus populus ad S. Basilium accurrit
el obsignalus. Post triduum cum convenissent , mullo clamore imperatoris injuriam expostulans,
imperalore etiam præsente , aperlo loculo , here- ob quam causam imperatorem Valentem ille adiit ,
licorum libellus ad pedes martyris projeclus, aller ac lanta eum eloquentia lanquam violati juris reum
vero in manu ejus destra inventus est. Verum ne libere increpavit, ul imperator rei judicium ipsi
huic Zonarz Glycæque narrationi prolinus lidem S. Basilio commiserit. Reversus ilaque S. Basilius
nostrain præstemus prohibel Evagrii , aliorumque, Nicæam pactum cum Arianis tirmiavit, ut clausis
qui de concilio Chalcedonensi scripsere, silentium ; ecclesiæ januis, sigilloque obsignatis, utri populo
cun minus certe probabile videatur rem adeo mira- post triduum ex sponte paluissent, is ecclesia po
bilem , ac recordatione dignissimam lum denun tirelur. Cum aulem Ariani tres dies noclesque
100 a concilio elapsis sæculis primum innoluisse. precando insumpsissent , sed inde supplices au
Al vero magis procul dubio a veritale abhorrel ecclesiam incassum progressi essent, lunc Basi
Theodori Besti , el Constantini Tii episcopi (43) lius templum S. Diomedis martyris extra civi
opinio, quam Euthymius quoque amplexus est, qui lalem oraturus ingressus est, et expleta nocte
hoc miraculum ipsius concilii tempore operatum pervigili populum ad urbem reduxil ; et cum ad
ſuisse allirmant. Ut enim egregie animadvertit ecclesiam accessissel, clausæ obsignalæque ejus
Buronius (44), si loc lidei experimentum a concilii fores slalim apertie sunt tanquam vehementi
Pairibus lentalum fuisset, sane acta lunc diligenter aura pulsæ, el ad muros illisæ . Hæc est historia ,
conscripla lantum hoc miraculum nullo modo si- quam pro cerla et inconcussa in medium afferre
luissent. Accedit insuper, quod nunquam Patres in non dubitat Euthymius, sed quæ profecto ninis
ocumenicis conciliis ex miraculis quæsierunt do. imbecillo nititur fundamento . Scriptor Græcus,
ginalum veritatem , quam ex divinis imprimis Scri- qui primus miraculi hujus meminil, est auclor Vilze
pluris, et antiquis Ecclesiæ traditionibus, ac demum S. Basilii , quæ sæculo vii, vel potius ir prodiil .
ex sanctorum Patrum assertionibus quærere, pro- Fliere quidem nonnulli, qui hanc Vilam S, An
ponere , allirmare , alque stabilire consueverunt.
5 philochio Iconiensi episcopo, ipsique Basilio fami
Quapropler eruditis viris libenter assentior , qui liarissimo facile tribuerunt, quia in mss. codici
opinali sunt hoc miraculum poslerioribus sæculis bus sub Ampbilocbii nomine reperitur descripla ,
fuisse omnino conficlum , pianique banc fabellam et quia certo scimus S. Amphilochium episcopum
ex ipsis concilii actis non bene intellcctis proſlu- Iconiensem quoddam encomium S. Basilii posleris
xisse. Patres panique Chalcedonenses , absoluto reliquisse. Verum encomium hoc ad nos usque
concilio, ut ostenderent omnia , quæ in concilio pervenit , el ab hac vita slylo difert, et rebus. Quare
Seliciler gesia fuerant , patrocinio el auspiciis S. communis crilicorum est sententia, Amphilochium
Euphemiæ esse referenda , ila in lilleris ad S. Leo- Vilæ S. Basilii scriptorem post tempora longa
nem poutilicem datis loquuntur (45) : Deus enim ab alate sancti doctoris vixisse , et res non a sc
eral qui operabalur , el que suo thalamo concilium visas , sed in vulgus sparsas sine deleclu descri .
coronarit ornata decore victorie Euphemia : que psisse , et fortasse Amphilochii nomen sibi as
lanquam propriam confessionem fidei definitionem sumpsisse, ut operi suo auctorilalem conciliaret
suscipiens a nobis , suo sponso per piissimum impe- el iden . Communi huic judicio adversalus est
ralorem , et asicam Christi Auguslam obtulit, omnem Franciscus Combeſisius, cui hanc quoque Vilam S.
quidem perturbationem contrariorum sedans , rerilalis Basilii S. Ampbilochio episcopo placuil viudicare ;
autem confessionem roborans , ul amicam , el manu , compulsus est tamen et ipse faleri fuisse illam a
ac lingua universorum decretis pro demonstratione monachis, per quorum manus decursu lemporum
subscribens. Præterea observanduil est quoque , transiit, interpolatam , et vulgaribus traditionibus,
piciores veteres, ul lioc ipsum Euplemie martyris ni mavis etiam conficlis ad ornatum mirificis
erga conciliuni patrocinium exprimerent , eam narrationibus commistan , et auclain . Grecum
volumen manu lenenlem quandoque in tabulis ef. bujnis Vila texlum Latine reddivit Ursus, S. R. E.
finsisse, tanquain fidei professionem Pairun Chal- subdiaconus, Anastasio Bibliothecario coevus ; et

( 13) » historia inventionis, etc. num . IX . ( 15) lider Episl . S. Leonis Magni, ep . 18 , tom . I.
(41) AJ aloumi 451 , num . 192.
 PROLEGOMENA . 36
35
quia plura occurrunt in hac rersione vel inimulala, XIV . Hæc sunt, vir cl., quæ in meis scbedis
vel adjecia, vel omissa , vecesse est dicere quod adnotaveram de Euthymio Zigabeno, el de ejus
Ursus aut codicem ad manus habuerit puriorem , libro invectivo contra Bogomilos, cujus fragmen
aut quod æquum bonumque duxerit non modo in- lum inedilum, a me es Vaticano codice olim de
terprelis sibi parles sumere, sed eliam judicis. scriptum, nunc juris tui libens facio. Plura adji
Porro quia inler omissa hoc ipsum est ab Euthy- cere potuissem ; sed esset profecto præler propo
mio memoratum miraculum , manifesto palet, silun luum edendi velerum scriptorum anccdota ,
etiam ante Euthymii ætatenı illud vel pro penitus si tibi millerem prolixum de Bogomilorum historia
falso, vel sallem pro valde dubiu fuisse babilum . cracialum. Vale.

EUTHYMII ZIGABENI
COMMENTARIA

IN PSALMOS
ANT . BONGIOVANNI PRÆFATIO .

Si quis scire cupit quid in causa nobis fuerit, quamobrem istos Zigabeni Commentarios in Theo
plıylacti operum edilione locaremus (a) ; si paulum is allenderil ad ea quæ in Præfatione supra dixi
mus, id ipse per se facile intelliget. Cum enim deessent Theophylacti Commentaria in seplem prophetas
minores ; eaque quæ in codice Bavarico continerentur, non Theophylacti, sed Theodoreti esse comper
lum habuerimus, necesse propierea fuit ad aliud alterius scriptoris opus conſugere, quo quarlus hic
lonus complerelur. Mulla porro nobis ex manuscriptis codicibus suppetebant præstantium auctorum
opera, nondum vulgata, omnia sane digna quæ in lucem proferrentur. Ex his tamen delegimus Euthymii
Zigabeni Commentaria in Psalmos , duabus de causis : allera quod Thcophylacto par ingenio est Zigabe
nus ; allera, quod id opus ejusdem plane generis est, cujus Theophylacti scripla , quæ in sacris Scriptu
ris interpretandis versarentur.
Veuio nunc ad Latinam interpretationem . Ea est Sauli, episcopi Brugnatensis, qui, ut fere fit, plura
modo, modo pauciora in codice suo reperit, quam in codice Veneto reperiantur. Interilum eliam quæ .
dam ex ingenio suo addit , explanationis gratia. Quæ ilaque duobus uncis istis () clauduntur, ea in codice
Veneto desiderantur; quæ vero signis his as notantur, ca desunt in codice, quo usus est Lálinus idem
interpres ; eaque ex codice Veneto Græce el Laline primi damus. Hæc semel hoc loco monuisse suſicisl,
ne eadem singulis fere paginis, idque sæpius, ilcrantes, fastidium legentibus moveamus.
Jam vero de operis præstanlia supervacaneum est dicere. Satis enim se ipsum legentibus commenda,
commendavitque semper merilo suo auctorisque sui celebritate ; quo merito quave celebritale faclumu
est, ut sæpius recuderelur. Plures enim ante hanc ejus operis editiones Latinæ prodierunt; allera Veronæ ,
altera Veneliis, Parisiis aliæ, aliæ aliis in locis, Quid hoc sibi vult ? Id opus nimirum esse longe optimum
alque praestantissimum : ni enim lale esset, placere lautopere non potuissel, idque semper, et omnibus,
et ubique. Quod si tantopere placuit Laline tantum , extcra lingua, auclori suo plane ignola, quanto
magis, putas, id placebit Græca lingua, qua auctor egregius scripsit ? Cum Latina verba legis, Saulum
audis ; cum Græca , Zigabenum . Tantum porro inter hoc atquc illud interest, quantuin inler bomineni
inlersit, el ejus imaginem , quæ in speculo repræsentatur. Ex optimis porro fontibus hausit auctor noster
" gregius, lll esperientia docti coniperlum babemus. Præclare quidem is disserit in versiculum primum
psalmi primi Beatus vir, docens per virum non excludi mulierem ; at hæc, ut pleraque alia , deprompsit

(a) Opp Tlieopbylacti, Venei. 1758-63. – Patirologiæ tom . CSSTI -C.XXVI.

37 PROLEGOMENA. 38
ex Basilio (a), vel Theodorcio. Scilc idem interpretalur versiculum lertium et nonum psalni secundi,
Dirumpamus vincula corum : reges eos in virga ferrea, per vinculum Judaicam legem , per virgam crucem
intelligens : at bec, ut alia bene mulla, deprompsit es magno Athanasio (bj . Egregic quoque disserit
de seplein sacrarum Scripturarum editionibus, quo quæque lempore , ci a quo scriplæ fuerint. Verum
hæc desumpsit es auctorc Synopscos, quæ magno eidem Athanasio tribuitur. Quæ vero de Psalterio, de
ode, de di: psalmale, de cirleris edisserit in proæmio Zigabenus, ea , ut alia complura, autcieEel de
prompsit ex Euscbii Pamıpbili argumento, reliquisque commentariis in l'salmos. Quoniam autem in hunc
locuin incidimus , operæ pretium ducimus liic exhibere argumenti ipsius initium , quod in celeberrima
clarissimi Montlauconii edilione desideralur. ld autem exscripsimus ex velustissinio codice Bernardi
Nani,.Yeneli senatoris, nuper (prol dolor ! ) fato luncii , de re lilleraria optime mcrili, qui cum mullos
undique codices conquisisset, opera Jacobi fratris, strenui viri , navium præfecti, eos mihi, tanquam rem
meam , utendos humanissime concessit. Ex bis itaque codicibus, qui numero XXXII nolatur, sic Eusebii
argumentum in Psalınos exhibel :
Υπόθεσις Ευσεβίου εις το Διάψαλμα .
Πολλάκις ζητήσας την αιτίαν του επιγράφεσθαι μεταξύ τινων ψαλμών διάψαλμα , ύστερον παρατηρήσας εν
το Εβραϊκή, και συνεξετάσας αυτό το Ελληνικόν , εύρον, ότι όπου Εβραϊστί σέλ, Ελληνιστί δε αεί, ήτοι
τοιούτωισοδυναμούν, εκεί οι 0' , και Θεοδοτίων , και Σύμμαχος έταξαν το διάψαλμα. "Έγραψαν τοίνυν το διά
ψαλμα κ. τ. λ.
llæc divus Hieronymus (c) ita Latine redilidit.
Sæpe quærens causas, cur in quibusdam psalmis interponalur diapsalma, observavi diligentissiine
in Hebræo, el cum Græco contuli , invenique quia ubi lingua Hebræa Seia (ms. Sel) babel, Graca
vero semper, aut aliquid istiusmodi, ibi Sepluaginta, el Theodotion, et Symmachus translulerunt dia.
psalma . )
llæc Eusebius, ab Origene mutuatus ad verbum . Id autem libentissime damus, eoque ctiam libentius,
quocl Eusebii nomine nondum vulgatum est, quoique lum Eusebio, lum Euthymio, tum etiam Origeni.
unde sumplum est, illuslrando plurimum conferi. Ex his igitur omnibus hausit Zigabellius, nec ex his
solum , sed etiam ex aliis , quorum opera aut interciderunt, aut in bibliothecis manuscripla delitescueil.
Lege, si place , Origenis Exegetica in Psalmos, percurie Basilii Commentarios, revolve llesychii Hiero
solymitani Scholia ; adi S. Joannein Chrysostomum , S. Cyrillum Alexandrinum , caleros in aureis Cale
nis nanuscriptis Græce D. Marci bibliothecæ , ex quibus omnibus mulia Zigabenum deprompsisse com
peries. Cum itaque præslantissimo ingenio sii Zigabenus, cum ex oplimis ipse fontibus hauserit, Origene ,
Athanasio, Basilio. Chrysostomo, llesychio, cæleris : nemo, opinor, amplius mirabilur, quod tam egre
gia sint ejus Commentaria in Psalinos, quodque viris eruditis tantopere semper placuerint. Quod cum
ila sit, pergralum , opinor, perque jucundum omnibus erit id opus, quod ipsi primi Græce damus, ea
nempe lingua, qua aucior hic eximius conscripsil. Æquo igitur animo viri , quotquot estis in orbe ler.
rarum eruditi , isthæc egregia tum Theophylacti, lum Zigabeni opera, quæ nondum lucem viderunt,exci..
pile.
Verum antequam præſari desinn, unum adhuc moneo, neinpe Coinmentarium in Psalmos, qui in C : ta
logo libroruin el manuscriptorum bibliothecæ Regio -Parisiensis Theophylacto nostro inscribitur, hung
eumdem esse , quem hic edimus, Euthymii Zigabeni, quemque sæpe Parisiis promissum, el nondum,
euin tertius ederelur lomus, a nobis acceplum fuisse, monuit qui in ipsum præfalus est sect. XIII. Scili
Cel ea inscriptio nos in spem erexerat, exslare aliquem Theophylacti in Psalmos Commentarium , quo
islæc editio nostra possel locupletari' atque compleri. Quare nullum non lapidem movimus, ut illius
compoles fiereius. Verum cum , mullo insumpto iempore ac labore, landem illius prima pagina apo .
graphum ad nos perlatum essel, collatione facta comperimus, co codice non aliud contineri, nisi leslun
Græcuin , eumque inedilum , Commentarii Euthymii sæpius jam Latine editi . Quid doctissimum alias et
solertissimum prædicti Catalogi auctorem in errorem induxerit, ut hunc Commentarium Thcoplıylacto
tribueret, nec divinare possumus, nequc id disquirerc nosira interest. Hoc tamen inonere operæ pretium
duximus, ne quis eumdem Catalogum percurrens , atque Commentarium in Psalmos Theophylacto ia
scripluin comperiens, eumque in editione nostra non videns, el banc ut imperſectam minore baberet
in pretio, ct nos ceu in perquirendis colligendisque ejusdem Theophylacti operibus minus accuratos ac
dcsides condemnarel.

(a) Com. in Psal. ad eum locum . (c) Ep. ad Marcel . T. I cdit. Vallarsii, p. 153.
(6) Com . in Psal . ad cumd. locum .
1
39 PROLEGOMENA . 40

PAULINI TURCHII
EPISTOLA NUNCUPATORIA AD CLEMENTEM SEPTIMUM P. M.
Editioni Latinæ præmissa.

Illi imprimis, Paler beatissime, omni honore sunt prosequendi, qui divino Numine afſlali, el proprii ingenii
exercitatione, divina nobis tradere curaverunt : quales Moyses , David, Isaias, Paulus, ac cæleri canonico -
rum librorum scriptores : a quibus non longe absunt alii quamplurini, qui eodem edocti Spirilu, quæ per
illus tradita sunt, pro hominis caplu intellecla, ul aliis quoque essent pervia , suo ingenio et laboribus eſſe
cere : ceu Dionysius , Athanasius, Basilius, Chrysostomus, mullique alii, qui vilæ ac morum sanctilale in
signes, el incomparabili doctrina conspicui, eximiis actionibus, eruditissimis libris a se conscriptis Christia
nam renip. illustraruni. A quorum lectione cessasse, el monilis recessisse, malorum omnium occasio nobis
fuil . llinc enim innumeri errores el ha'reses , hinc vitæ negleclus, contemptus virlulum , vitiorum tyrannis,
initium pariter el incrementum sumpsere. Quis enim horum lectioni allenlius vacans , in fide recla ac pielale
non proficial, animum colat, charilalem prosequatur, misericordiam, liberalitatem , justitiam cælerasque
virlules ? Avaritian vero, invidiam , luxuriam, iracundiam , aliosque hujusmodi animi morbos multo magis
quan serpentes ac morlem fugiad ? Quo fl, ul credam nihil utilius Christionæ reip. afferri posse, quam ut
Ii nobis reddantur, per quos olin Dei Ecclesia , eliam inter acerrimos adversarios, pielatis doctrina, vitæ
meritis el numero crevisse dignoscitur. Quod sane utinam allenderent multi nostrorum temporum, qui hoc
officio conimodius ſungi possent : mallenique horum vertendo libros, publicæ utilitali consulere, quam pro
pria lemere effundendo, privalæ gloriæ deservire ! A quorum profecto consilio longe aberal Philippus Saulus,
episcopus Brugnalensis, vir sane priscis illis Patribus, virtutum ornatu et sacrarum Lillerarum peritia
comparandus, qui huic saluberrimo instilulo quam maxime intentus eral. Nam si quos huic operi idoneos
nactus essel , ezcilabat, monebal, rogabal, el quibus posset modis ad hoc compellere non omillehal. Ipse
vero lanto hujus rei studio lenebalur, ut dies ac nocles summa cun voluplale in hoc insumerel. Ab hoc
profeclo oprinio viro plura el egregia sperare poteramus, nisi divina Providentia illum a nobis avocassel,
felicilalem illi ( ul merito speramus ) recle anleaclæ vilæ præmium benigne conferens, nobis vero palerna
clementia (ut puto) indulgens , ne acriores dare pænas nostræ ignaviæ cogeremur, qui lanti viri exemplo el
monitis minus proficeremus. Hic elegantissimos commentarios Euthymii monachi, Patris sanctissimi et
erudilissimi, nuper Latinos fecerat, puro quidem ac simplici dicendi genere, quos immatura morte præven
lus , in lucem edere non potuit . Ego vero, qui ejus doctrinæ ac sanciilalis testis diutius fueram , studiorum
comes, consiliorum conscius, nimia ipsius humanitale summa illi necessitudine devinclus : lalis amici, quo
meliorem ne desiderare quidem licebai , lam sancios labores deperire, nos vero tanto thesauro ſraudari æquo
animo ferre non poteram. Converli me igitur ad Joannem Matthæum , episcopum Veronensem , bunorum
omnium (ut oplime nosti) quam maxime studiosum, ipsum horlalus pariler el precatus, ut lunti boni nobis
auctor fierel : ralus quod erit, ut hoc pacto amici defuncti sanciæ memoriæ, el vivenris juslæ mercedi, el
communi omnium bonorum ulililali quam optime consulatur. Benigne annuit renerundus pontiſex, ul est ad
recla omnia et honesta sludia quam promplissimus , suaque auclorilate, jussu et impensis eſſecil, ul egregium
hoc opus quam optime disposilum prodirel in publicum : opus, inquam, a nemine salis pro dignitale laudan .
dum, si eximii valis divinam mentem el intelligentiam suspicias : si interprelum eruditionem el fidem , si cor
recloris et artificis peritiam et diligentiam attendas.Cui vero aptius nuncupetur quam libi,si vel ipse respiciaris
vel ille ? Tu enim Christiani populi capul es et paler : cui el dignitale qua insigniris, el probitate qua
fulges , bona cuncla el sacra merilo sint dicanda : cum præcipue humanæ et divinæ lilleræ clarissimæ fa .
miliæ luce Mediceæ plurimum debeant, cujus præcipuo studio el opera densissimis antea pressæ lenebris et
qua:i sepulia, in lucem sunt redditæ. Ille vero domus luæ alumnus tol lanlisque beneficiis est affectus, ul ne
sciam magisne sil perspicuum , lua benignitate ipsum esse quod est : an nullum studium illi propensius esse
posse quam cuncia elficere quæ ad salutem el gloriam luam speclare videantur. Tibi igilur Pontihci Marino
divinum hoc opus dicamus et millimus, quo tuo palrocinio el judicio munitum, securius et liberius omnibus
se legendum exhibeal . l'ale .
 ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ
ΤΟΥ ΖΙΓΑΒΗΝΟΥ

ΕΞΗΓΗΣΙΣ ΕΙΣ ΤΟ ΨΑΛΤΗΡΙΟΝ.

EUTHYMII ZIGABENI
COMMENTARIUS

IN PSALTERIUM
( laterprele Philippo Saulo, episcopo Brugnalensi.)

ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ . A PROOEMIUM .
Πατήρ του παρόντος βιβλίου , το μεν όλον ειπείν, Cujus quideni libri auctor (ul plane quod sum
ο Θεού παίς ( Υπερασπιώ, φησί , της πόλεως ταύ- mum esl dicam) et Dei Glius ſuit (Prolegan enim ,
της, δι' εμέ και διά Δαβίδ τον παιδά μου) , ο Θεού inquit Dominus, civilalem hanc propler me, el pro
πατήρ. Βίβλος , φησί , γενέσεως Ιησού Χριστού pler David Alium meum ') el pater Pei. Liber enim,
.

υιού Δαβίδ : τα δ' άλλα συντόμως περιλαβείν, οκαι inquit ,, generationis Jesu Christi tlii Pavid 1,', ce
cx .
με τά ' Αβραάμ μόνος των εθνών πατήρ, ο καθ ' ημάς lera vero (ut paucis complectar) qui post Abraham
'Ορφεύς, ο πρώτος των αρετών καλλιγράφος, ο πρώ- solus fuit gentium pater , qui noster Orpheus, qui pri
τος των τριών υποστάσεων της μιάς Θεότητος κήρυξ , mus elegans conscriptor virtutuni , ct primus trium
και ποιμήν άμα και αριστεύς , και προφήτης και personarum uniusque Divinitatis præco : qui pa
βασιλεύς , και του πρώτου βασιλέως καρδία, και γλώσ. slor una , ct invictissimus miles, prophela el rex :
σα, και κάλαμος , και παρά θεου μαρτυρηθείς, ο πάσας qui et primi regis cor, lingua fuit et calamus : cui
κτησάμενος τας αρετάς , όσαι τον άνθρωπον θεόν a Deo testimonium est præslitum ; quique omnes
ποιούσι , και περί τον άνθρωπον αφορίζονται . Ούτος cas sibi paravil virtules, quæcunyuc bominen
Ιεσσαί μεν ήν υιος, και των αδελφών νεώτατος, faciunt Deum , et bomini ascribi possunt. Hic
απέριττος μεν την όψιν , ωραιότατος δε την ψυχήν, B Jesse quidem alius, etfratrumjunior, exilis aspects
και πάντων στρατηγών, και προφητών, και νομοθε- corporis, animo formosissimus : omnium prophe
των, και βασιλέων ευφορώτατος , και ποικιλώτατος Tarum , imperatorum , legislatorum , regum fuit
τα χαρίσματα, πραότατος μεν το πνεύμα , και την excellentissimus : et innunneris, pre celeris omni
φύσιν επιεικέστατος : ανδρειότατος δε την γνώμην, IMus , cliarismatum donis referlus : milissimus
και το σώμα ρωμαλεώτατος , αρχικώτατος ομού και quidem spiritu , el natura etiam modestissimus :
κοινότατος , μεγαλοφρονέστατός τε και μετριοφρο- virili præditus mente, et corpore eliam robuslissi.
νέστατος, απλούστατος και πολυτροπώτατος , ήδύς mus : principern una alquc æqualem omnibus se
το ήθος , οξύς τον λόγον, πολύς τον νούν , ένθους την preliebat : niagnanimus simul et comis : simpli
θεωρίαν των όντων, και του όντος , αυτοδίδακτος , η.
cissimus pariter ac prudentissinus : morilus
Θεοδίδακτος , όλος και όλου άμα του πνεύματος και dulcis , el acer sermone : intellectu mullus, et di .
πάντα παραδραμών, και συνελών , δύο μόνα σεμνολο- vino numine plane aflatus ; dum in eorum que
γήσω περί αυτού , σοφίαν και ανδρίαν. Xρή δε περί sunt, seu potius in ejus qui vere est contempla
της σοφίας πρώτον διαλαβείν. tione versalur, a seipso edoclus, et doctus a Dco :
qui lotus eliam , ac lolo seinper erat cum spiritu. His tamen omnibus prælermissis, seu potius breviler
ju unum collectis, duas lantum nunc illius virlules persequar : sapientiam scilicet et fortit:
dinem, et de sapientia quidem prius disseremus.
Φησί που βαθύτερον, η σαφέστερον : Al χείρές μου Ait quodam in loco profundius, quam cha
εποίησαν όργανα, δάκτυλοί μου ήρμοσαν ψαλ- rius : Manus mea fecerunt organum : et di
• 1V Reg . ΧΙx, 34 . * Μatth . 1 , 1 .
L'ATROS.. CR. CXXVII, 2
 EUTHYMII ZIGABENI
43
les concinnateral psalierium . Sapientia enim nihil Α τήριον . Σοφία γάρ ουδέν έτερον, η αρμονία λόγων
aliud esi , quam harmonia quadam , el concinnilas και πραγμάτων. "Αλλως τε καν ταίς λογικαίς επι
dicioruin ac faclorum . Præterea inter racionales στήμαις αρμονική το κάλλιστόν τε και κορυφαιότα .
sciencias, musice oplima esl, el summa sapientize τον της φιλοσοφίας , αυτή τε εαυτήν και πάνθ ' ομού
pars : que seipsam Una , ct omnes plilosophise τα της φιλοσοφίας μέρη και κάλλη, και εαυτό και
parles,: ilque ornamenla12et sibi ipsi, el aliis muluo αλλήλοις δι' εαυτής αρμόζουσα , συμφωνία τις ούσα
por se accommodat et coaptal : symphoniaque et πάσιν , η αναλογία . Ο γούν ταύτην έχειν ομολογήσας ,
concentus quidam cæleris owuibus est, el propor- πάσαν εν βραχεί την θεωρίαν αυτή των όντων προσ
είo. Qui igitur hanc musiccn confessus fuerit fuisse εμαρτύρησε . Παρατηρητέον δε, πως το μεν οργάνω
in David , universas ei cliam , rerum omnium τις χείρας και ποιητικήν δύναμιν ανέθηκε , τω δε
scientias brevi ascrilei. Olservandum vero est , ψαλτηρία τους δακτύλους και την αρμονικήν · εκείνο
qua ratione bealus David, organo quidem manis μεν γάρ, απλούστερον και κοινότερον τούτο δε , των
et faciendi virtutcm simpliciler ascripsit : psalte- επιστημονικών τε και λεπτοτέρων, και ακριβεστέ
rio vero digilos, concinnilalemque alque harmo- ρας δεόμενον επιτεχνήσεως . 'Αναγωγικώς δε , χείρας
niam . Quia scilicet organuin simplicius instrumen- μεν οίητέον την πρακτικών αρετήν ώσπερ οργανον
tum est ac magis vulgare : psalterium vero et ad Β αποτελούσαν τον βίον έμμελή και συμφωνον εαυτή :
subliniorem scientiam pertinct , el arle indiget δακτύλους δε , τους θεωρητικωτάτους λογισμούς , οία
diligentiori . Juxta anagogon : Manus accipiuntur , ψαλτήριον αρμόζοντας, το νοερόν του λόγου ψαλτή .
pro virtutc factiva , quæ vilam ac conversaliovein ριον , ώς έμπνείσθαι και άνωθεν , ή κρούεσθαι , και
nostram , quasi organum , sibi ipsi consonam ac δι' ετέρου μείζονος ανακρούεσθαι . Και αλλαχού &
bene dispositam reddat ; digiti vero, consideratio- λέγει των ψαλμών • Τα άδηλα και τα κρύφια της
nes ac contemplationes; subliniores, intelligende σοφίας σου εδήλωσάς μου. Ούαι της μεγαλη .
sunt : qua intellectuale rationis judicium, quasi γορίας 1 ου μόνον γάρ των φαινομένων την γνώσιν ,
psalterium quoddam concinnant : ita ut superne αλλά και των απορρήτων εμυήθη την σύνεσιν, οίον ,
ότι τριάς και μονάς , και περί της ενανθρωπήσεως .
inspiretur pulselurque, el ab alio majori inovealur.
Και πάλιν : Υπέρ πάντας εσόφισάς με την έντο
flem alibi in Psalmis ait : Incerla ci occulla sapien .
liæ suæ manifestasii mihi ". U admirandum Dei λήν σου , περί της πρακτικής φάσκων , καθ' ήν
υφυς I neque enim solarm visibilium cognitionem, αύθις έπρώτευεν .
, arcanorum Dei scientiain edoclus est :, quod scilicet unilas sit, el triailas, el quæcunque
opusetiam
sed
alia ad Dei incarnationem pertinent : el rursus alio in loco dixit : Super omnes docuisti me mandatum
erum : de eo loquens mandato quod ad actiones pertinet, in quo virlulis genere pariler primaluin
Atquel.
obtinui hæc quidem de sapientia. De fortitudine c ' Αλλά ταύτα μεν περί της σοφίας: τα δε περί της
rero idem ipse narrat dicens : Exiri obviam Phili- ανδρίας αυτός πάλιν εκδιηγείται φησί γάρ: 'Εξηλ
slæo , el maledixit mihi in idolis suis, ego aulem θον εις συνάντησιν τώ αλλοφύλω, και επικατη
esserlo ejus gladio , decollavi eum , et abstuli oppro . ράσατο μεν εν τοις ειδωλίοις αυτού εγώ δε
brium a filiis Israel '. Tu modo considera hic non σπασάμενος την μάχαιραν , απεκεφάλισα αυτό ,
fortitudinem laplum , sed el mullo magis aniini και ήρα όνειδος εξ υιών Ισραήλ . "Ορα με την
moderationem . Quippo cum mulla et magna LURC ανδρίαν μόνον , αλλά πολύ πρώτον την επιείκειαν .
recensere possel : inimicoruin scilicet copias, au- πολλά γαρ και μεγάλα λέγειν αυτίκα , (1) των μεν
daciam , arma , bellicas arles, ct studia : ipsius πολεμίων τα πλήθη , τα θράση , τα όπλα , τις πολε
cliam gigantis, aut potius elephantis illius arro- μικές τέχνες και μελέτας , αυτού του γίγαντος και
gantiam , peritiam , vires, magnitudinem , Judæoy ελέφαντος εκείνου την αλαζονείαν , την εμπειρίαν ,
rum præterea timorenı, sollicitudinem , ipsiusque την ισχύν, το μέγεθος , των Ιουδαίων την δειλίαν ,
Saul regis ansielalem : et quomodo ob unicum την αγωνίαν , αυτού του βασιλέως την απορίαν, και
etiam Philistæuin omnes erant perierriti : dus, πως έπεφρίκεσαν πάντες και στρατηγοί , και στρα
muilites, juvenes, senes : quomodo ipse David τιώται , και νέος, και παλαιοί , τον αλλόφυλον , και
adolescens erat et pusillus, inermis, belli ignarus : D πώς νεώτατος αυτός ών , και βραχύς , και άοπλος .
et tamen ausus sit adversus Barbarum illum de και πολέμων άπειρος , κατεθάρρησε του βαρβάρου ,
certare : unde dejecla lanla illa lurri ac lali ſera , οία νεαρώ τω τοσούτω πύργω , και τοιούτω θηρί
facilem regi victoriam præstitit : quippe qui illius χρησ kuevοςoi,, κατ
xproάμεν rainηγω νίσato
ywis ατο pior,, xal th txelvos
Capile a reliquo corpore avulso , atque hoc ipsius- ν ς λών,
μαχαίρε την κεφαλή του σώματο αφε εν έλυσ
a tis gladio , timorein ,omnem dissolvit :
met gigan τον φόβον , έστησε τον φόνον , έσωσε το στρατόπεδον ,
cædes autea fieri solilas repressit : cxercitum , du- και τον ηγεμόνα , και προγόνων τάφους , και νόμους

• Psal . L, 8. • Psal. cvμι , 66. ΤReg. , 43 .

Variæ lectiones .
(1) Desideratur εξόν vel δυνάμενος , vel certe subauditur.
45 COMMENT. IN PSALMOS. 46

τατρώους , και ιερά , και γονείς , και συμπαντα A cein , patriam, majorum sepulcra, leges patrias,
γένη , και ηλικία ;· ο δε τούτων μεν ουδέν έμεγα- Ιempla, parentes ipsos , et omnem denique elalem
λαύχησεν, επιεικέστατα δε πάνυ διεξήλθε το προς servavit : ipse tamen in his nihil gloriatus est ,
τον Γολιάθ μονομάχιον . sed singulare certamen, quod sibi fuit cum ipso
Goliath , tantum molestissime narravit.
Αλλ ' ούτος ο τοσούτος και τηλικούτος , ίνα μη Verumlainen hic noster tanlus ac talis David ,
έκαστον διατρίβω λόγον , εξευτελίζεται μεν παρά ne omnia per singula persequar, negligitur a patre
του πατρός , την αρχήν. ... αινομένη προσέχοντος , ((quiinitio exteriora Tantum spectabat ) et ad greges
αποβάλλεται δ' εις ποιμένας , και (2) τούτων τοις mittitur et ad armenta : quinimo horum etiam
εν τοις λοχευομένους όπισθεν . Και ο μεν πατήρ fetas oves sequebatur . Ει pater• guiderm in terra
ώσπερ. ... ίθει κάτωθεν, ο δε Θεός άνωθεν υιοθέ . eum abjiciebal , Deus vero desuper adoplaba ,
τει , καθάπερ βασιλικός παίδα την βασιλικήν , είτ ' eumque veluli regium puerum , regali, hoc est
ουν ποιμαντικής επιστήμην πρώτoν εν τοις άλόγοις pastorali scientie primum vacare, inler irrationa :
εκμελετών παρεσκεύασεν, επαγρυπνείν, πολεμείν , lia præparavit : vigilare scilicet, certare pro grege.
κινδυνεύειν της ποίμνης , παρατάττεσθαι προς βή- , periculis se opponere , contendere adversus feras ,
ρας, προς ληστές , προς κλέπτας , προς λιμον , προς BIatrones, fures , famem, frigora, Mammain : preire
κρυμόν , πρός φλόγα, προσγείσθαι , παρακαλείν προς etiam et advocare ad pascua, ad umbras, ad fon
νομάς , προς σκιάς, εις κρήνας , είς ποταμούς , les, ad Aumina : revocare item, et in unum ad
(5 ) ανακομείσθαι , συνάγειν , τη βακτηρία , τη φωνή , ducere, virga, voce, cantu et fistula, delectare
τη ψδή , τη σύριγγι, τέρπειν , φοβείν , διαιτάν , φαρ- etiam ac perterrere : vivendi normam præbere, et
μακεύειν , ων απάντων τέλος , μη πιότατον μόνον mederi, quorum omnium is est finis, ut non pin
αποδείξει το ποίμνιον , αλλά και σωφρονέστερον και guem modo , sed ut moderalissimum etiam, el ca
ευπαιδευτότατον . 'Αλλά τι δεί μηκύνειν ; Έρχεται είigatissimam gregem ostenderet.. Sed quid pluri.
μετ' ολίγον ο χρίστης, επιζητείται δε ο χρισθήναι bus opus est ? Venit paulo post unclor : ungendus
μέλλων εξέρχεται δε ο χορός των παίδων , ο πολύς perquiritur . Procellit copiosus ille, pulcher, et
εκείνος , ο καλός και λαμπρός , επιτίθεται το κέρας, clarus Gliorum chorus : imponilur corn , super
υπερτίθεται ο Θεός αποδοκιμάζει τούτους, ώσπερ ponitur Deus : et quemadmodum antea pater
δή ο πατήρ τον Δαβίδ. Αναγκάζεται παραγαγείν ipsum David, sic et Deus omnes alios τeprobavit.
αυτός ο εξουθενων τον εξουθενούμενον παράγεται , Cogitur pater φui neglexerat , neglectum adducere :
χρίεται και άμφω, βασιλείαν και προφητείαν τω C adducitur itaque, et angitur ad utrumque : ad
γαρ κέρατι και το πνεύματι . Σύμβολα και ταύτα regnum nimirum , el ail prophetiam : cornu siqui
του Σωτήρος Ιησού Χρισθέντος ύστερον εις βασιλέα dem, et spiritu. Figura erant bec Salvatoris 00
τε και θεόν . Τι γούν το μετά τούτο ; Πόλεμος αλλο- stri Jesu Christi, qui in regem ungendus erat, et
φύλων εφίσταται πολύς και άμαχος και αμήχανος in Deum . Quid igitur post bec ? bellum adest a
επί ξυρου δε τώ βασιλεί και το έθει παντί τα Pbilistæis, bellum , inquam, grande : quinimo im
πράγματα. Παρίσταται δε και ρύστης , ο προφήτης mensum et insuperabile. Omnia cam regis, quam
ομού και στρατιώτης και βασιλεύς. Εξουθενείται universe gentis negotia in summo erant discri
πάλιν , αποβάλλεται πάλιν • υπερβάλλει πάλιν τους mine : ipse aulem liberalor advenit prophela,
αδελφούς , τη χακροθυμία τον Σαούλ, τη απολογία miles, pariter et rex . Negligitur rursus atque
τον Γολιάθ , τη ανδρί πάντας άμα, και τους προ albjicitur : et rursus ipse, patientia sua fratres ,
αυτού , και τους μετ ' αυτόν τη υπερφυεί γιγαντο- responso Saul, fortitudine Goliath , et omnes insu
μαχία » σώζει πάντας εις φανείς υπέρ πάντων , και per, qui lunc lemporis, et antea ac postmodum
αντί πάντων , και υπέρ πάντας . Είτα τι ; Συμβασι- fuerunt , immensa hac giganlea pugna superavil :
λεύει , συνεκστρατεύει , συγκατορθοί • μάλλον δε , unusque pro omnibus , contra omnes , servavit
κατορθοί τα λείποντ1: νικά τους μεν εξυ πολεμίους D omnes. Sed quid deinceps ? Simul regrat , simul
τοίς όπλοις· τον ένδον δε , το πνεύμα δηλαδή του exercitum ducit, simul dirigit alque administral ;
Σαούλ , τη μελωδία τε και το πνεύματι» στεφανούται imo vero quæ reliqua sunt, ipse unus moderatur,
και ευφημείται παρά πάντων, και υπέρ πάντας : el exteros quidem inimicos, armis, suos vero , hoc
ήδη γίνεται και ταις γυναιξίν 'Επάταξε Σαούλ εν est ipsius Saul malignos spiritus, Diclodia simul,
χιλιάσι, και Δαβίδ εν μυριάσι. Φθονείται πάλιν , ac spirilu, superal. Coronatur itaque el laudalur
διώκεται , φεύγει, κρύπτεται , κυκλούται , κυκλοί τον ab omnibus, el supra omnes, in canlumque ipsis
κυκλώσαντα , και ουχ αρπάζει τον καιρόν, ου λαμ : etiam efectus est mulieribus : Percussit Saul mille ,
βάνει του πολέμου λύσιν, ουκ αμύνεται τον εχθρών , οι David decenm nmillia s. Invidetur rursus, perse .
αμύνει τούτω, φεύγων, ου μή τι πάθου μάλλον , cutionem politur, fugit, occultatur, circumdatur,
I Reg . Χνιι , 7.
Variae lectiones .
( 2) Adde apółata yal, ut et sensus postulat , a Latinus Irgit interpres.
(5) Ισως, ανακομίζεσθαι.
47 EUTHYMII ZIGABENI 48
et ipse circunmdantem circunidat , nec tamen occa- Α αλλά μή τι δράσοι φοβούμενος των ώνπερ έφοβείτο
sionem arripit, nec belli solutioneni ailendil, non παθείν . Τοσούτον εκέρασε ταναντία , πραότητα και
ulciscitur inimicum : quinimo illuin adjuval fue την ανδρίαν, ώς είναι την μεν ανδρίαν αυτού μεξ.
giens ac timens, non ut ipse male quidpiam palc- ζονα των έν άλλοις · αυτής δέ γε ταύτης αύθις την
relur, scd polius, ne adversus Saulem aliquid επιείκειαν. Τί έτι ; Βασιλεύει , προφητεύει, μαρτυρεί
eorum facerel, quir sibi ab illo intenlabantur, Adeo Θεόν , μαρτυρείται παρά Θεού, διαμαρτύρεται τον
enim contraria hec una temperavit , mansuetudi-. θρόνον αιώνιον εξειν, τον κόσμον κληρονομήσειν ,
nem scilicet el fortitudinen , ut forlitudo in po τους αστέρας υπερβάλλεσθαι τώ πλήθει και το κάλ
major quain in cæleris : et mansueludo ipsa cliam λει των παίδων . Είτα, βαθαι της συμφοράς ! βασαι
fortitudine major conspiceretur. Quid tum ? Re- της μεταβολής ! ο εκλεκτός , άφνω μοιχός : ο προ
gnat :: prophetias predicit :: fatetur atque allestatur φήτης , έκφρων: ο θεοφόρητος , εκμανής: ο αληθινός ,
Deum,, etci testimonium illi pertibetur a Deo, pro- δολερός : ο ποιμήν, ληστής : ο σωτήρ, ανδροφόνος .
willilurale ci , quod Ilernam sedem habiturus "Εντεύθεν ή μεταβολή εστι της γνώμης, και τα τοι
sit, et bæreditale lolum orbem conseculuriis : μήματα · εκείθεν η εποχή των κρουσμάτων , και η
ipsasque stellas, multitudine ac pulchritudinc Glio- του πνεύματος συστολή : εντεύθεν ή εναλλαγή του
rum superaturus . Deinde (o calamilalein , o cele- Β βίου, και η των κακών θάλασσα: εντεύθεν ου μόνον
rem mulationem ! ) qui antea eleclus eral, repente ο ένθους , άπνους , την άνωθεν λέγω πνεύσιν, αλλά
efficitur aduller : qni prophela , amoris : qui Deo και ο πατήρ, απαις , και οι παίδες , οι μεν μιαροί
aMalus erat, insanus :: qui verax , dolosus : qui και αδελφοφθόροι» οι δε , και μιαρώτεροι τούτων, και
.

pastor, lalro : qui scrvalor, homicida. Hinc con- αδελφοκτόνοι , και πατραλοίαι και βασιλεύς , πλανή -
silii inulatio et lam grandes ausis : illinc musices της και ο αριστεύς, φυγάς και ο ποιμήν, ορειά
cessalio, et contractio spiritus : hinc el viliæ im- λωτος και πάς ο λαμπρός οίκος εκείνος και θρόνος ,
mutatio , et plurimorum lnalorum mare : hinc qui εις γην κατερραγμένος. 'Εντεύθεν ο λιμός και η
numine erat instinctus , non modo privalur inspi- τήξις και ο δεινός μεταμελος των πραχθέντων» εν
ralione illa superna : scd el qui parer erat, orba- τεύθεν η καινή και τριπλή και καθημερινή θυσία :
lur liberis. Et filiorum , alii quidein scelesti el των μεν οφθαλμών οι νυχτερινοί κρουνοί και λου
sororum corruptores : alii bis etiam scelesliores, τήρες της δε καρδίας η συντριβή και οι στεναγμοί :
fratricidæ scilicet ac parricidæ fiunt : et qui rex της δε γλώσσης και διηνεκής ευχή και εξομολόγησις :
erat, errabundus Ol : qui pugnalor oplimus, ſugi- εκείνα τα τραύματα , ταύτα τα φάρμακα, και οι καν
tivus : qui pastor, niontivagus. Oinnis deniqoc præ- τήρες, και αι τομαι .
clara illa domus, ac sedes, in terrain collabitur. llinc etiam et fames, el labefactio, el gravis pec
calorum pænitentia : hinc triples illud , et perpetuum sacrificium : oculorom videlicet nocturni
Nusis ac latices : cordis contritio et genitus : linguæque assidnæ preces, et constans confessio :
illa quidem vulvera, ista aulem medicamina, adustiones, incisiones.
Sed me interea bæc narranteni, pene quod incc - C 'Αλλ' ο μεν και μεταξύ παρέδραμε , και ο λόγος
peram , fagit , orationis propositum, dum pluribus, παρήνεγκε , των κατά πόδας αεί εχόμενος . Έφίστα
quæ scse offerunt, semper delineor. Astal rursus ται μετά την πτώσιν πάλιν το προφήτη προφήτης .
post peccatumn,, proplhela prophete,, veluti medicus καθάπερ ιατρόςιατρό νοσούντι και απορoύντι,, και
redico agrolanti ac dubitanti : el quemadmodum ώσπερ χρίστης το πρότερον, ούτω νύν αφαιρέτης ου
antea unclor astiloral , ita el nunc nosi inodo di . του αξιώματος μόνον, αλλά και αυτού του πνεύμα
guitatcni, sed spiritum etiam ablaturus, si in ali- τος , εί τι κακουργήσει περί την ιατρείαν, και από
gno deliquisset , quod ad propriam sanationem κρύψει το τραύμα, και αποδυσπετήσει τον έλεγχον.
perlinerct : si vulnus celassel, si reprehendi ne- Συνεφίσταται δε και υπουργός τήσδε της εκδικίας ,
glesisset.. Astalbat pariter,, vindicia hujus minister ,, καθάπερ το πρίν φύλαξ και βοηθός ισχυρός, ούτω
sicut anlea custos e adjutor validus, ita el nunc και νυν τιμωρός άγγελος, την ρομφαίαν και κατενεγ
vinilex terribilis angelus , esserlo gladio : el icluin κείν έτοιμος ών , ει μή κακείνος καθ' εαυτού την
inferre paralissimus , nisi ille contra se suffragian0 ψήφον εξενεγκών, λύσει την απόφασιν αποφάσει.
tulissel, ac propria sententia divinam solvissel Εντεύθεν και υποκριτής της δίκης , και ο εκδικητής
sententiam . Et hinc quidem aderant : ille judicii et άγγελος: εκείθεν και απροσωπόληπτος δικαστής, και
cause coniictor Nallian, et vindex angelus :illiac D καθ' εαυτού την γνώμην εκφέρων, και συντομώτερον
allem ipse judes David , personarum non acce- εξελών το βέλος , ήπερ εδέξατο, και ο Θεός ου συνου
por , et φui adversus se tulit seulentiain , gua jacu-
9 λών μόνον , αλλά και εξαλείφων το τραύμα. Μή γάρ
Ion citius evulsit, quam suscepisset : et Deus συγχωρών μόνον, αλλά και αφαιρών το αμάρτημα.
pariler : qui cicatricem vulneri non lautum indu- Πάλιν το χάρισμα , πάλιν το πνεύμα , πάλιν τα κρού .
xil , sed ipsum cliain vulnus prorsus delevit : ματα, πάλιν το κατά πάντων κράτος, και αι συν .
neque enim laulummodo pepercit : scd et abslue θήκαι , και της υιοθεσίας , και της θεοπατορίας.
lit peccaluin . Rursus ilaque divina gratia el rursus spiritus : rursus soni accantus : rursus supru
omnes poleslas : rursus promissa el pacta, tam de ejus adoptione, quam quod de ejus etiam stirpe
nasci debcret Deus.
49 COMMENT. IN PSALMOS. ε)
Ούτος ούν και πολλά μέν παθών, πολλά δε κατ- A Hic igitur qui rulia passus est , et plura etiam
ορθώσας, μυρία ; δε τροπάς τραπείς, πάσαν την propria virtule administravit, atque in variis incidis
καθ' εαυτόν ιστορίας , και τας περιπετείας εν τούτω stalus sui mulationes omnem de se histori.m ,
παραδίδωσι τα συγγράμματα . Και πρώτη μέν τις omnes vilæ suæ varielales, in hoc conscripsit vo
υπόθεσις , και σκοπός ταύτα του πονήματος · δεύ- Jumine. Et primum quidem propositum , el primus
τερον δε κεφάλαιον, και της αρχαιολογίας , ου της operis scopus est , de propriis arumnis ac 12thori
'Εβραϊκής μόνον , αλλά και της έτι παλαιοτέρας bus traclare : deinde de antiquitatilus non Judai
εξήγησις : διεξεισι γαρ εν πολλοίς τους ψαλμοίς την cis πιodo, sed vetustioribus. Τα multis enim psal
γέννησιν , την πράξιν των πατριαρχών , την πλάνην, mis elisserit generationem et gesta patriarcharum ,
την μετανάστασιν, την εις Αίγυπτον κάθοδον, την peregrinationes, nigrationes , descensum in Egy
δουλείαν, την έξοδον, την νομοδοσίαν, την σκηνήν, plum, servitulem, exitum ex Egypto, legemlatam,
την ιερατείαν, τους 'Αριθμούς , το Δευτερονόμιον, tabernacu!um , sacerdotium , Numeros, Deuterono
τον Ιησούν, την κληροδοσίαν, τους Κριτές, τας mium, Jesum Nave , distributionerm promissr terra,
Βασιλείας , και εί τι τούτοις ακόλουθον. Τριτον, η Judices , Reges , et siquid aliud est his consequens .
φυσιολογία περί ουρανού και των κατ' ουρανόν , περί B
Tertio, naturalium rerum rationem tradit : de
γης και των κατά γην, περί ζώων, περί στοιχείων , cælo et cælesiibus : de terra el terrestribus, de
και απλώς περί της όλης δημιουργίας . Τέταρτον, ή animalibus, de elementis, et generaliler de universo
περί του Σωτήρος προφητεία , οικονομίας πάντων Dei opiſicio. Quarlo, prophelia de crucis dispensa
έκφαντικώτερον, όσα περί την Παρθένον, όσα περ! tionein lioc opere , celeris omnibus se mianifestio
την σάρκωσιν, τα κατά την δωρoφορίαν, τα της εις rem ostendit : el qur cunque ad partum Virginis,
Αίγυπτον αποδημίας , και επανόδου , και αναδείξεως , ad Incarnationem , a Magorum dona , ad fugam in
και διδασκαλίας , και θαυματοποιίας , τα της συναγω Ægyptum , et illinc regressum ,ad Christi doctrinam,
γης, τα του φθόνου , και της επιβουλής , και της 2d miracula , et ad Synagogan pertinent : invidia:
προδοσίας, και της απαγωγής , και των μαστίγων, tein el proditiones, insidis, capigra, Magella , illu
και των εμπαιγμών , τα του σταυρού και της ορυγής siones, crus , manuum ac peduin confessiones,
των χειρών και ποδών , τα του διαμερισμού των divisio et sorlitio indumentorum , amara polio,
έματίων και του κλήρου , και της πικράς γεύσεως, eispiratio, sepultura, resurrectio, Ascensio, sedes
και της αποπνεύσεως , και ταφής , και αναστάσεως , a dextris Patris : el supra omnia , victoria et re .
και εις ουρανούς ανόδου , και της εκ δεξιών καθ- gouin , quod in coelo alque in terra sibi Christus
έδρας , και της κατά πάντων και οπεράπάντων νικης € paravit, clarissime lic conspiciuntur . Quinto ,
και βασιλείας. Πέμπτον , και των μετά ταύτα προφη praphelia earum rerum quæ post prædicla omnia
τεία , των εθνών ή κλήσεις , των μαθητών και δόξα , τα contigerunt ; gentium videlicet advocalio, disci
θαύματα, της γης και υποταγή , της Εκκλησίας ή pulorun Christi gloria , miracula, predicatio, orlis
πήξις και επίδοσις , ή των Ρωμαίων νίκη . των lerræ subjectio , Ecclesize stabilitas alquc incre
Ιουδαίων ή αιχμαλωσία , τα κατά την δευτέραν και mcntum , Romanorum victoria , Judæorum captivi
φρικτών του Σωτήρος κάθοδον , και όσα περί ανα- las, et quæcunque eliam ad secundum et horren
στάσεως και χρίσεως και ανταποδόσεως . " Εκτον, η dum Christi adventum , ad resurrectionem , ad ja
θεολογία περί Πατρός , και Υιού , και αγίου Πνεύμα- dicium , et ad uniuscujusque retributionem perti
τος . “Έβδομον , όσα περί νοερών κτισμάτων, αγγέ nent. Serio, theologia de Patre et Filio ei Spiritu
λων και δαιμόνων , και νου και ψυχής , και ψυχικής sancto. Sepiimo, quæcunque traduntur de intelle .
δυνάμεως και κινήσεως. "Όγδοον, όσα της ηθικής cualibus creaturis, de angelis, demonibus, de
παιδαγωγίας , περί αρετής , περί κακίας, και των intellectu ei anima , el de aniinæ molibus v polen.
τοιούτων. "Ενατον, περί λογισμών, και δαιμόνων iiis. Octavo, que ad morun disciplinam et all in
επιβουλής, και περί τροπών, περί θεραπείας παθών, Dη stitutionem, que ad virtutem et vitiuin aliaque
και της κατ ' αυτών πάλης και στρατηγίας . Δέκα- similia pertineni. Nono, de cogitationibus, el dæmo .
τον , ο περί των εντολών λόγος ακριβέστατός τε και nuin insidiis ei circuitionibus : de sanatione e !
υψηλότατος , και μικρών ή ουδέ λειπόμενος των ευ- cura passionum : de pugna et certamine adversus
αγγελικών διατάξεων. hujusmodi passiones. Decimo, mandatorun ratio
adeo hic diligenter Iradilur, ut parum , aut dibil
ab evangelicis præceptis abesse videalur.
Ούτοι μεν ούν οι καθόλου λόγοι της υποθέσεως των Hæc igitur sunt argumenta psalmorum , redacta
ψαλμών , εις δέκα συναριθμούμενοι κεφάλαια, οίς ή in decem capita quibus Iota psalmorum lucubratio
των ψαλμών άπασα περιέχεται πραγματεία • ιδικών conlinelur, quanquan el alia simt magis privala ,
τερα δε και άλλα , οίον ο δοξολογητικός , και ευχαρι- quæ in eis habeautur. Sunt namque et psalmi qui
στήριος , ο ευκτικός, η προσευχτικός , ο παραμυθη- laudem et gloriam Dei canunt, qui gratias 3gunt
τικός , ο προτρεπτικός , και επί πάσιν και μεθοδικός . qui Orationes funilunl et vola. Sunt el consolalo
Ου μόνον γάρ παραγγέλλει τόδε ποιείν , ή μή ποιείν , rii ci exhorlalo ji . Ad hæc omnia , sunt et qui siam
αλλά και τον τρόπον υποτίθησι και τον χρόνον . Και ad virtutcm Iradunt : quique non tantum admo.
όλως κοινόν εστι πάσιν ιατρείον παντός πάθους , κα- lient loc facere, aut illud cvitare, sed el modum
 52
51 EUTHYMII ZIGABENT
docent et tempus . In summa Ilic liber cuminune A κτημένον φάρμακον, και πάντες οι λόγοι πάσιν αν
est quoddam medicine promptuariumn , el passio- θρώποις αρμόζουσιν και και θαυμασιώτατον , και της
num omnium certissimum reunedium : illiusque βίβλου ταύτης ιδιαίτατον. Ουκ έστιν ούν εν ανθρώ
verba (quod eliam valde admirandum est, et hujus ποις , ου πράξις, ου λόγος , ού πάθος, ου διανόημα ,
operis proprium ) omnibus congruunt atque aplan- ου μή την ιατρείαν εύροι τις ενταύθα • συμφόρημα
tur bominibus. Nulla est igitur inter bomincs γάρ έστι πάσης έμπλεον θεωρίας και πολιτείας ,
aclio, nulla ratio, nulla affectio , nulla cogitatio , δημόσιον ταμείον διδασκαλίας παρεχόμενον ενταύθα
cujus medicinam hic invenire non possis : cumulus το πρόσφορον • τά τε γάρ παλαιά τραύματα καθαι
enim et acervus quidam rerum est, on:ni plenus ρει, και το νεοτρώτη ταχείαν δίδωσιν απαλλαγήν ,
vitæ conversatione, omni contemplatione : ac veluti και το ακέραιον συντηρεί , και καθόλου παν πάθος ( 4 )
penu quoddam doctrine publicum,, unicuique apla εξαιρείται, και τούτο μετά τινος εμμελούς ψυχαγω
el convenientia distribuit. Νam el antiqua purgat. γίας και σώφρονος ηδονής , ίνα τα προσηνεί και
vulnera , et nuper illatis celerem liberationen pre- λεία της ακοής λεληθότως υποδεξώμεθα την εκ των
slal. Insuper quod integrum est, sanum sincerum- λόγων ωφέλειαν , κατά τους σοφούς των ιατρών , οι
que conservat : multitudinem vero ipsam prorsus τινες επί των αυστηροτέρων φαρμάκων , μελιτι την
allicit ac suadet suavi quadam cum deleclalione el B κύλικα περιχρίουσιν . Ούτω γούν τω μεν δοκεϊν , με
honesta voluptate : adeo ut per blandam et lenem λιωδούμεν • τη δ' αληθεία, τας ψυχάς παιδευόμεθα ,
illam vocem , utilitatem el cornmodum lalenter και την μνήμην των λόγων έχομεν ανεξάληπτον .
etiam reportemus, juxta prudentum medicorum præcepla, qui, in austerioribus pharmacis, poculum
inungi jubent melle : ita el nos, apparenter quidem, dulce ac suave melos canimus : re ipsa vero
apimas erudimus, el divinorum eloquiorum memoriam indelebilem conservamus.
Psalmus sermo et conversatio est cum Deo , an- Ψαλμός , ομιλία προς Θεόν , αγγέλων επαγωγή ,
gelorum allectio, alacer animae ordo ac status, δαιμόνων απαγωγή , ψυχής έλαρά κατάστασης , των
diurni laboris quies , 110cturni timoris propulsatio, της ημέρας πόνων ανάπαυσης, των της νυχτός φά
juvenum et nupar introductorum regula , profi- έων αλεξητήριον, εισαγομένων στοιχείωσις , πρoχo
cientium adjumentuin , perfectorum solidalio , πτόντων αυξησις, τελειουμένων εδραίωσις , οπλον
clypeus insuperabilis,, ornamentum decentissinium , άμαχον, κόσμος κάλλιστος , βασιλεύσιν , ιδιώταις ,
regibus , privalis, principibus, populis, militibus et άρχουσιν, αρχομένους , στρατιώταις , αστρατεύτοις ,
belli ignaris, sapientibus et rudibus, monachis et σοφοίς, άμαθέσι, μονασταίς , πολιτικοίς , ιερεύσι ,
civibus,, sacerdotibus et plebibus,, habitatoribus λαϊκούς , ηπειρώταις , νησιώταις , γεωργοίς , ναυτί
continentis atque insulanis, agricolis, nautis, arti- C λοις , τεχνίταις, ατέχνους, ανδράσι , γυναιξί , γέρoυσι ,
fcibus et
el artiaan ignaris,, viris,, mulieribus,, senibus ,, νέοις , πάσης φύσει και ηλικία, και τύχη , και προαι
adolescentibus : ouni denique naluræ, ælali , for- ρέσει, και κοινή, και ιδία, και πάντοτε , και εν οι .
lunæ, proposilo, el communiter et privatim el κους, και εν αγοραίς , και εν εκκλησίαις , και εν
semper, lain domi quam in foro, in ecclesiis, in αγροίς , και εν ερημίαις, και εν οδοίς , και πανταχή ,
agris, in solitudinibus, in itineribus et omnibus in καθάπερ αέρος πνεύσις , ή φωτός χύσις, ή πυρός χρή
locis : el est deuique sicuti aeris spiratio , aut σις και ύδατος , και όσα των παγκοίνων τε και παγ .
Iucis efusio, aut usus ignis el ague, aut quodcun- χρήστων . Και το παραδοξώτατον, μηδ' αφισταμένων
que aliud corum quæ valde communia sunt et των έργων, αλλά και τους καμάτους διά της μελω
ulilia . Quodque admiratione maxime dignum est, δίας επικουφίζουσιν · ών πάντων τέλος έν , αγαθών
psalmorum cantus non interrumpit neque distraliit γενέσθαι τον τούτων μαθητών , και σοφών , και
ab operibus : quinimo operantibus, ipsa suavitate θεόν. Τίνες μεν ούν οι σκοποί της παρούσης βίβλου ,
ac mclodia , austeritatem lenit laborum quorum και πόσοι , και τίνα τα χρήσιμα , και ποίον το τέλος ,
omnium unus est finis : ut scilicet bujusmodi di- ικανώς ειρήκαμεν. Λοιπόν δ ' αν είη λέγειν, ει γνη
scipulus bonus, sapiens eficiatur, et Deus . Abunde σία και μόνου Δαβίδ η βιβλος , όποίαν τε κλίσιν έχει ,
D
igilor diximus quænam el quot sint bujus operis και τι εστι Ψαλτήριον , και τι ψαλτών, και τι ψαλ
intentiones , quanla ex his commoda consequa . μός , και τι ψαλμωδός , και οι διάψαλμα , και τι ωδή ,
mur, et quis finis. Restal nunc ut disseramus, και τι ύμνος , και τι αίνος, και τι εξομολόγησης , και τι
an proprius sit hic liber beati David, el ab eo solo προσευχή , και τι ευχή, και τι ωδή ψαλμού , και τι ψαλ .
confectus [an etiam ab aliis] : quam appellationem μός ευδής , πόσοι ψαλμοι , και διατί τοσούτοι ,
.

habeal. Quid sit psallerium , quid psallus, quid και παρά τινος συνελέγησαν , πόσοι αρχηδο , πόσοι
psalmus, quid psalmodus , φuid diapsalina , quid χοροί, και εκ ποίων , και διατι τοσούτου , και εκ το
canticum , quid hymnus, quid laus, quid confessio , σούτων , τίς η διαφορά του ψαλτήρος προς τα άλλα μου
quid oralio , quid volum , quid canticuin psalmi : σικά όργανα , τίς η τάσις των ψαλμών , τίς ή εν πολλοίς
quid psalmus cantici : quot sint psalmi el quare lou των ψαλμών ασάφεια, πόσαι μεταβολα της ' Εβραί .
sint, et a quonam fuerint collecti ; quot cantores, δος διαλέκτου προς την Ελληνίδα , και παρά τίνων,
Vari u lecliones .
!!) Græca verba ila sonant : Uno verbo prarum leclatione. Saulus autem legil 0,1,00 ;, multitudineni,
affestum oinnem tollit, idque suavi quadam cum de- winus rectc.
3.3 CONVEXT . IN PSAJ.MOS . 54
τένος ένεκεν το μέλος έπινενόηται, πώς έν δν το θείον A seu canendi principes : quot cliori , et ex quilius ,
Πνεύμα , ποτέ μεν ενίζεται , ποτέ δε πληθύνεται . Πρό- et quare lol sint chori : et ex lot, quænam sil dir
τερον δε περί του προτέρου κεφαλαίου διαληπτέον . ferentia psalterii ad alia musica instrumenta :
quis psalınorum ordo : quænam sit in multis psalmis obscuritatis ratio : qnut translationes sint de
Bebraica lingna in Græcam : et a quibus fuerint factie : quare sit inventus cantus : quare ' cum di
vimus Spirilus onus sit, aliquando singulari eſerlur sermone, et aliquando plurali. Et primo quidem
de priori cap :lc trarlahimus.
Φασί μή μόνου του Δαβίδ είναι τους ψαλμούς , Aiunt quidam psalmos non solius csse David ,
αλλά τινας και Ιδιθούμ, και των υιών Κορέ, και sed quosdam Idithum, alios Gliorum Core, alios
του 'Ασαφ, και Αιθάμ, και Αιμαν του Ισραηλίτου, item Asaph, Enham et Enam , Israelite : unum
ένα δε και Μωσέως , και Σολομώντος άλλους και Moysi, et alios Salomonis : quod manifestum esse
δηλον από των επιγραφών , συλλεγέντας εις έν μετά asserunt ex inscriptionibus, eosque post captivita
την αιχμαλωσίαν υπό του "Εσδρα . Πολλοί δε και lem dicunt ab Esdra fuisse in unum collectos.
μόνον επιγεγραμμένον έχουσιν 'Αλληλούτα , και Hulli etiam psalmi pro inscriptione habent lan
άλλοι επιγραφήν μέν τινα φέρουσιν , ανώνυμοι δε : luin Alleluia , el alii inscriptionein sine auctorc,
έτεροι δε , παντάπασιν εισιν ανεπίγραφου . Διό και alii etiam omui prorsus carent inscriptione. Quam
απολύτως βιβλος ψαλμών ωνόμασται, και καθώς ευ- AΑ ob causam,, totum hoc opus,, non psalmos David ,
ρίσκομεν εν ταις Πράξεσι των αποστόλων , ουκ εις sed indefinite librum Psalmorum appellari aiunt ,
Δαβίδ μόνον αναφερομένη καταχρηστικώς γαρ λέ. ut in Actibus apos !olorum legimus, atque indicari,
γεται αυτη Ψαλτήριον, ότι ψαλτήριον κυρίως οργά. quod lotus psalmorumliber soli David ascribendus
νου είδος , Ναύλα παρά Εβραίους ονομαζόμενον , εκ uon sil. Nam quod Psalterium appellamus banc
του ψάλλειν , ώς ευκτήριον εκ του εύχεσθαι . Με. psalmorum collectionem , improprie id dicimus :
τηνέχθη και επί την βίβλον ή κλήσης άλλως, εκ του φuia Psalterium proprie organi quoddam genus
τηρείν τους ψαλμούς . 'Αλλοι δε λέγουσιν , οίς και est : quod apud Hebræos dicitur Naula, a psal
εγώ συντίθεμαι , πάντας τους ψαλμούς είναι του lendo sic dictum, quemadmodum oralorium ab
Δαβίδ » ώσπερ γαρ ο Μωυσέως επιγεγραμμέ- orando : sed bujusmodi appellatio ad Psalmorum
νος , ουκ έστι Μωσέως : ει γάρ ήν , πρώτος αν librum postmodum translata est, qui tamen vel ca
Εκειτο για την αρχαιογονίαν εκείνου , ή και εν ταις eliain ralione denominationem hanc sortilus est ,
τούτου βίβλοις ανέκειτο , καθάπερ αι υδαι αυτού, quia psalmos continet. Alii vero (quibus ego con .
και μεν εν τη Εξόδω , ή δε εν 'Αριθμοίς , η δε εν sentin ) asserunt psalmos omnes a David fuisse
Δευτερονομίω· ούτως ουδέ τ' άλλα , τα δοκούντα φέ- compositos : el quemadmodum octogesimum ocla .
ρειν αλλοτρίαν επιγραφήν . Και γάρ Σολομώντος δύο C vuoj psalmum , qui Moysi inscribitur, dicunt Moysi
φασίν είναι ψαλμούς , οίτινες , ει εκείνου ήσαν, τε- nou esse, quia si cjus esset, ob illius antiquitalem ,
λευταίον αν έτετάχατο , και άμα ή και εν ταις Βασι . primus in ordine legeretur, aut saltem haberelur
λείαις , ή και τους Παραλειπομένοις εμπεριείχοντο , ipler libros Moysi, sicuti habentur ejus cantica ,
ή και που δηλούσθαι εμελλον , ώς το · 'Ησαν αυτό
.
quorum unum in Exodo, alterum in Numeris, ler.
ωδαι πεντακισχίλιαι , και παραβολαι τρισχιλιαι · lium in Deuteronomio reperitur ; ila etiam existi .
ψαλμών δε αυτού ουκ εμνημόνευσεν η θεία Γραφή. mandum esse asserunt de aliis psalmis, qui aliq .
Λοιπόν ούν αι επιγραφα! Ιδιθούμ , και των υιών rum inscriptiones præ se ferre viderentur : (quod
Κορέ , και 'Ασαφ , και Λιμάν, και Α!0άμ, παριστώ- scilicet ab alio compositi non sint,, quam aa beato
σιν, ότι τούτοις τοις ανδράσιν αρχηδοίς χειροτονη- David. ) Eadem etiam dicunt de duobus psalmis,
θείσι των χορών , ούς ο Δαβίδ εκ της φυλής Λευί φui Salomonis inscriptionem habent , quod scilicet
κατεστήσατο , και απεκλήρωσεν εις το υμνείν τον si essent Salomonis , aut extremo in ordine collo
Θεόν εν τοις διαφόρους οργάνοις, ών είδη σαφώς και cari debuerant, aut in libris Regum, aut Parali
τελευταίος απαριθμείται ψαλμός , ιδικώς έκαστον pomenon interseri : aut saltem alicubi de eis me
των ούτως επιγεγραμμένων ψαλμών ούτος παρεδί . Ο ηγoria haberi , eo modo quo caterorum omnium
δου ψάλλειν , των άλλων κοινώ ; υπό πάντων ψαλλο- ejus operum ratio habita est '. Erant enim, in
μένων • Οφ' ού γούν έκαστος οδικώς εψάλη, τούτου quit ,, illi,, caulica quinquies mille , parabola ter
και την επιγραφήν απηνέγκατο . Και τούτο δε φανε- mille : psalmorum vero ejus, Scriplura non aic
ρόν εξ ών φησιν ή βίβλος των Παραλειπομένων , ότι minit. Cateruin inscriptiones, Idithum filioruni
και ' Ησε την ωδήν ταύτην , εν χειρί Ασάφ . Αλ. Core, Asaph, Enam et Etham , boc tantum volunt
λά και από του επιγράμματος του λη' ψαλμού • .
significare :: quod his viris ,, quos healus David
Εις το τέλος γάρ , φησί, το Ιδιθούμ, ωδή το ex tribu Levi ,, in duces ac principes cho
elegerat er
Δαβίδ • εποιήθη μεν γάρ τώ Δαβίδ , ανετέθη δε το Piirum , quosque instituerat, uil variis organis Deum
Ιδιθούμ εις το ψαλίναι. Και αύθις και '
μη ψαλμός laudarent , et quorum organorum genera,, aperte
ούτως επιγέγραπται · Εις το τέλος τοις υιοίς Κο- postremus omnium psalmus connumeral : quod
ρε, ψαλμός τώ Δαβίδ. Και πάντες δε οι φέροντες his, inquam, viris unusquisque psalmorum , juxta

* 11 Ιeg. 11 , 52 .
.
55 EUTHYMII ZIGABENI 56
nominum inscriptionem , privatim ad psallendum Α αλλοτρίας επιγραφές , ού του δείνος , αλλά τη δείνε
sit traditus : cum alii psalmi ab universis cantori- επιγεγράφαται , και και αυτό σημείον εναργές , ότι
bus, atque in commune ranerentur. Illi igitur τω Δαβίδ ποιηθέντες , τούτοις ιδιαίτερον προς το
psalami, qui privatim ab aliquo eorum decantati ψάλλειν ενετέθησαν. Ει δ' είπoι τις, ότι και μην και
sunt,, cantoris sui inscriptionem retulerunt :: quod ψαλμός τω Δαβίδ επιγέγραπται τοις πλείοσιν , ερού
cliam maniſestius fit ex his quæ in libro Paralia μεν, ότι και πολλοίς πάλιν , ψαλμός του Δαβίδ, όπερ
pomenon legimus 8. Cecinit, inquit, canticum hoc επί των άλλων ουχ εύρήσεις , ίνα γνώμεν, ότι του
in manu Asaph. Quin etiam ab inscriptione Δαβίδ είσι και πε ποιημένοι, ου δεδομένου και ανα .
psalmi xXxt, quæ thujusmodi est , In Enem Idi-. κείμενοι • τούτο γάρ την διαφοράν εισήγαγεν. Ο δ '
xxxvIII, que .

chum canticum ipsi David. Compositum quippe ſuit εις τον Μωϋσήν αναφερόμενος , τοιαύτην έχει την
id canticum a bcalo David , et ab eo iradilum επιγραφήν • Προσευχή Μωύση ανθρώπων του
Idithum , ut illud canerct . Psalmus etiam aliji sic Θεού , μονονουχί διδάσκουσαν , ώς ο ψαλμός ούτος
inscribitur 10 :: In Enem Eliis Core,, psalmus έρεί
ipsi αρμόζει τους διά του θείου ύδατος , ήτοι του σωτη
David . Praeterea psalmi omnes,, qui aliorum inscri.. ρίου βαπτίσματος , ανθρώπους του Θεού γινομένοις :
pίiones habent ,, non per genitivum casum,, sed per Μωύσης γάρ ληφθείς εξ ύδατος ερμηνεύεται .
clatiνum inscribuntur : que res abunde indicat, 8 Λαμβάνονται δε εξ ύδατος , και Θεού άνθρωποι χρη
psalmos quidem a bealo David fuisse conscriplos, ματίζουσιν, οι βαπτιζόμενοι . Τους δε του Σολομών
sed illis canloribus privatim traditos ad canen. τος λεγομένους εις τον Χριστόν ειρήσθαι φαμεν .
dum . Quod si quis contra, illud dicat : plures eliani Σολομών γάρ ειρηνικώτατος ερμηνεύεται , όπερ
esse psalmos, qui in inscriptione habent nomen έστιν ο Χριστός , κατά φύσιν την ειρήνην έχων :
David , in tertio casil, videlicet Psalmus ipsi Dacid : Ειρήνην γάρ, φησί , την εμήν δίδωμι υμίν , ει
replicabianus multos esse etiam φuί per secundum ρήνην την εμήν αφίημι υμίν. Περί δε των ανεπι
casum inscripli sunt : videlicet Psalmus ipsius Da. γράφων, πολλά των Εβραϊκών αντιγράφων συνημ.
vid : quod tamen in aliis nominibus non reperilur : μένον έχουσι το πρώτο ψαλμώ τον δεύτερον, οι
ul sciamus quod ab ipso quidem David conscripti προσκειμένου τοίς ψαλμοίς αριθμού παρ' αυτοίς :
sunt , non ei dali aut oblati : hoc enim diferen- ο δε δεύτερος , αναντιρρήτως του Δαβίδ. Και τούτου
liam introduxit. Ille aulem psalmus qui Moysi in- μάρτυρες οι απόστολοι , λέγοντες προς τον Θεόν εν
scribitur, hujusmodi habet inscriptionem " : Oratio ταις Πράξεσιν: Ο διά στόματος Δαβίδ του παι
.
ipsi Moysi homini Dei, quæ inscriptio docere vide- δός σου είπών • "Ινα τι εφρύαξαν έθνη, και να
lur quod ille psalınus iis congruat, qui per divinam C εξής. Συναποδείκνυται ούν και ο πρώτος ψαλμός του
aquam , hoc est per salutare lavacrum baptisma- Δαβίδ είναι. Ει δε και ο πρώτος και ο δεύτερος των
is ,, hormines Dei efecti sunt.. Moyses quippe in- ανεπιγράφων, του Δαβίδ,, και οι άλλοι πάντες ανεπί.
terpretalur, assumplus ex aqua. Ex aqua vero γραφοι , καθά δήπου και ο ενενηκοστός τέταρτος , ώς
assumuniur omnes qui baplizanlur. Unde etiam μαρτυρεί ο απόστολος Παύλος εν τη προς Εβραίους
Dei homincs merilo cognominantur . Eos vero Επιστολή , φάσκων : Τινά ορίζει ημέραν σήμερον
psalmos, qui Salomonis dicuntur, in Christum εν Δαβίδ , λέγων μετά τοσούτον χρόνον , καθώς
fuisse compositos reputamus. Salomon namque είρηται • Σήμερον εάν της φωνής αυτού ακού
interpretatur pacificus. Verum quisnam alius lam σητε, μη σκληρύνητε τας καρδίας υμών . Και
fuit pacificus, quain Christus ? qui nalura ipsa οι ανώνυμοι δε Δαβίδ εισιν, ως διδάσκει Στέφανος
.

pacem babel ? " Pacem , enim, inquit, meam do vobis, ο πρωτομάρτυς εν ταις Πράξεσι • φησί γάρ προς
pacem meam relinquo vobis . De'psalmis qui sine inscri- Ιουδαίους : "Εως των ημερών Δαβίδ , ος εύρε
ptione sunt ,, illud ,,in primis sciendum est, quod χάριν ενώπιον του Θεού, και ήτήσατο ευρείν
mulla Hebræorum exemplaria, conjunctum habent σκήνωμα τω Θεώ Ιακώβ . Τούτο δε το ρητόν του
secundum psalmum cum primo : cum apud cos ρλα' ψαλμού, δηλόν έστιν, ώς έστιν ανώνυμος . Αλλά
non sit numerus in psalmis : secundus autem , sine D και οι το 'Αλληλούϊα επιγεγραμμένον έχοντες του
>

eontradictione, conscriptus fuit a beato David . Δαβίδ εισιν αυτίκα γάρ ο πρώτος αυτών, και ρο εν
Cujus rei lcsles habemus apostolos, in Actibus τοις Παραλειπομένοις τώ Δαβίδ πεποιήσθαι γέγρα .
dicentes ad Deum : " Tu qui per os David pueri πται. Δοκεί ούν αιτία του μεν είναι τινας ανεπιγρά .
lui dixisti : Quare insurrexerunt genles , etc. Unde φους , ότι ουκ εις όνομα ενός έθνους έκαστος των
etiam demonstralur primum psalmum pari modo τοιούτων λέγεται του δε ανωνύμους , ότι εις τον
.

.
ipsius esse David : quod si primum el secundum Κύριον είρηνται του δε φέρειν 'Αλληλούϊα , ότι
psalmum , qui carent inscription":, dicimus esse προς Θεόν εισιν ευχαριστία και ύμνος . Και περί μεν
David , consequenter alii omnes, qui sinu inscri- τούτου τοσαύτα · καιρός δε ειπείν και περί των
ptionc suit, ejusdem erunt : sicuti inter cæleros άλλων ,
esse sciinus psalmum nonagesimum quartum , lil altestatur Apostolus in Epistola sua ad Hebræos,
dicens ' * : Iterum quandam determinal aiem nodie in David , dicens posl tantum lempus : hodie si vocem
ejus audierilis , nolile obdurare corda vestra . Psalmi quoque qui sunt sine nomine, eidein ascribendi
• Psal . ΊXV , 15 . • Psal . ΧΧΧν11 , 1. 10 Psal . LΧΧΧιν , 1. 1 " IPsal . LΧΧΧΙΧ , 1. 11 Ioan . Σιν, 27.
33 Act. 19 , 25 , 1+ lebr . 1n , 8.
57 COMMENT. IN PSALMOS . 58
sunt, ut docel bealus Stephanus prolomartyr in Actibus dicens ad Judæos : 18 Usque ad dies David ,
qui invenil gratiam coram Deo, el petiil, ut invenirel labernaculum Deo Jacob, Quod dictum manifeste
sumptum est ex psalmo carxi, qui auctoris caret nomine. Simili modo etiam psalmi , qui loco inscri.
plionis habent Alleluia, ipsius David repotandi sunt : siquidem eorum primus qui est civ, mani
ſesie ab eo fuil compositus, ut legimus in libro Paralipomenon . Ratio autem , quare psalmoruin
aliqui carent inscriptione, videtur ea esse, quia non in unius tantum gentis nomine, unusquisque
corum diclus est ; quod vero siat sine nonine, ea videtur esse ratio , quia in ipsum Dominum dicti
sunt : quod babent Alleluia, ratio est, quia gratiarum actiones et laudes in Deum continent. Verum
de bis bæe dicta sulliciant : lempus est, ut de cæteris eliam traclemus.
Ψαλτός μεν, ο οδόμενος Θεός · ψαλμός δε , το ποιη- A. Psaltus quidem Deus est qui canitur : psalmus
μάτων και το μέλος αυτού• ψαλμωδός δε , ο ποιητής
.
vero poema et carmen quod de eo canimus :
hæc confcit carmina :
τούτων ψαλτοδός δε , ο ψάλλων τούτο χορός · το psalmodus , poeta est qui her
μέντοι διάψαλμα μεταβολήν σημαίνει νοήματος , η et Psaltodus, chorus canentium psalmos : dia
μέλους , η αναβολήν τινα κρoύματος , και τηνικαύτα psalma ,, mutationem sententie,, aut cantus signi
θείου Πνεύματος ελλαμψιν εις τους ψάλλοντας : scal : aut pausam ,seu interjectionem quamdam pul
απεγράφοντο γαρ ταύτα πάντα για την ακρίβειαν. salionis, vel fulgorem , atque illuminationem di
'Αλλά ψαλμός μεν κυρίως , και μετά οργανικού ψαλ- vini Spiritus, quæ tunc canentibus apparebat :
τηρίου εμμελώς εκφωνούμενος ωδή δε, φωνή τις scribebantur enim omnia hæc ab eis diligenter.
μουσική τε και εναρμόνιος , από μόνου στόματος . Psalmus proprie est illud carmen , quod simul cum
Καταχρηστικώτερον δε λέγεται κακείνος οδή , και Psalterii instrumento suavi voce profertur : ode
αυτη ψαλμός : αρχαιότερον δε ή ωδή και γάρ Μωύ- seu canticum , vos quædam est musica com har
.

σής ήρξε ταύτης , και διήρκεσεν εως Δαβίδ . Ούτος monia, soln ore prolata, quamquam improprie
δε πρώτος ήρξατο των ψαλμών · ει γάρ και περιήν ipsum canticum sepenumero Psalmus dicatur..
ψαλτήριον οργανον, αλλ ' άτεχνον και ιδιωτικών , και B Est aulem canticum psalmo antiquius : Moyses
πρός μόνα ψάλλον τα ποίμνια : Δαβίδ δε σοφώτερον " quippe cantici auctor fuit,, illiusque usus usque
τούτο κατεσκεύασεν , ή ήρμοσεν, και την χρήσιν αυ- ad beati David tempora perseveravit : qui primus
του προς Θεόν μετήνεγκεν . Υμνος δε , η επιτετα- omnium cæpit psalmos conscribere. Nam et si
μένη δοξολογία• αίνος δε , ο σύντομος έπαινος • εξ- antea psalterii instrumento ulerentur, illius usus
ομολόγησις δε , η κατ' επίτασιν ομολογία και καλών ών et sine arte ulla erat, et admodum vulgaris ; ad
πεποιήκαμεν , ή κακών ών δεδράκαμεν προσευχή solos enim greges mulcendos pulsabatur. David
δε , ή δέησις ' ευχή δε, η υπόσχεσις . Πάντα δε λέγον- igitur homini instrumentum sapientius coaplavit,,
ται προς Θεόν . Τι μέν ούν εστι ψαλμος , και τι ωδή , et illius usum ad Deum transtulit. Hymnus vero
προσηκόντως είρηται . Οδάς δε ψαλμών υποληπτέον, est divinæ gloria: extensior atque amplior quædam
ότι προτάσσεται μεν ή δι' οργάνου μουσική , έπεται laus. Nam cum laudis nomen simpliciter dicimus,
δε ή δια στόματος φωνή , δευτέραν λαμβάνουσα χώ . vulgariores ac breviores laudes significamus.
ραν · ψαλμοι δε υδών, ότε τουναντίον γίνεται . Κατά Confessio etiam amplum quoddam testimonium
δε τους νόμους της αναγωγής , ψαλμός μεν αν είη , est et fides, qua aut bona quæ recepimus falemur,
ότε το σώμα τείνοντες , ώς οργανικών ψαλτήριον , aut mala quæ conmisimus. Porro oralio preces
και διά των καλών έργων επαφώμενοι τρόπον τινά , C significat, et votum promissionem , omniaque ad
και ψαύοντες αυτού , πράξιν αποτελούμεν αγαθήν τε Deum pertinent. Quid itaque sit psalmus , et quid
και εναρμόνιον , ει και μήπω θεωρίας επέβημεν•· canticum , abunde diximus.. Canticum autem psalmi
ωδή δε, ότε χωρίς του πρακτικού θεωρούμεν τά της lunc est, quando musice per organicum instru
αληθείας μυστήρια , γεγυμνασμένοι ήδη τυγχάνον- mentum prius disponitur ,, et deinde consequitur
τες • ωδή δε ψαλμού , όταν προαγούσης αγαθής πρά- vox ore emissa , quæ secundum occupat locum.
ξεως , εις θεωρίαν καταντήσωμεν , κατά το ειρημέ- Psalmus vero cantici tunc dicilur, quando ejus
νον • Επεθύμησας σοφίαν , διατήρησαν εντολάς, quod nunc diximus contrarium fit. Juxla anago
και Κύριος χορηγήσει σοι αυτήν. Ψαλμός δε γδής , gen ac moralem sensum , psalmum iunc canimus,
ότε της θεωρίας σαφηνιζούσης τινά των κεκρυμμέ- quando corpus nostrum quasi psalterii instru
νων ηθικών , εις εργασίαν τούτων ερχόμεθα . Και mentum intendimus, et per bona opera quodam
τάχα διά τούτο πρώτον οι ψαλμοί , είτα αι ωδαι , ότι modo ipsum palpanles, bonas ac concinnas actio .
χρή και διά της πρακτικής ιόντας, εις θεωρίαν ελ . nes perficimus, quanquam ad altiores contempla
θείν . "Ενθεν του και προς το τέλει πολλαι ωδαι» και ciones nondum ascenderimus. Oden vero aut can
όπου αναβαθμός , ουδαμού ψαλμός , ούτε μετ' εμπλο- licum capere lunc dici possumus, quando ahsque
κής ωδής. Εν γάρ ταις αναβάσεσιν οι άγιοι προς D allis operationibus verilotis Lantum mysteria con -
μόνια τώ θεωρείν εισιν. templamur, effecti jam in ea re admodum excrci .
tcli : el canticum psalni, quando præcedentibus bonis actionibus, in contemplationem devenimus :
juxta quod dicitur : Corcupisti sapientiam : serva mandalum , et Dominus libi eam ministrabie to,
» Act , γι1 , 46 16 Eccli . 1, 33.
 EUTHYMII ZIGABENI 60
50
Psalmum elian cantici tunc, vere canimus, quando contemplationc, occulla quædam quæ ad mores
pertinent, nobis revelante, nos in eorum operationem procedimus. Hac ratione fortassis psalmi
primo loco , et deinde cantica collocala sunt : cum deceat ut per actiones ad conleinplationem acce
damus , Mulla enim cantica habentur circa inein libri , verum ubi gradus est, seu assensus, illic
fillsquam est psalmus, neque etiam conjunclus cum cantico ; sancti enim viri in ascensionibus con
templationi tantuin intenti sunt.
Sunt qui Esdram , el alii qui Ezechiam dicant A οι μεν ούν είπον Έσδραν, οι δε Εζεκίαν συναγα
psalmos in unum collegisse , qui centenario et γείν τους ψαλμούς, εις εκατόν και πεντήκοντα συν
quinquagenario numero coutinentur. In quo nu- αριθμουμένους . Όμού γαρ ο παρ' Εβραίους ένθεω
mero el quinquagenarius numerus Pentecostes ρείται τιμώμενος αριθμός της Πεντηκοστής, δι'
dictus, atque ab Hebræis veneralus, cernilur, per εβδομάδος εβδομάδων συμπεραινόμενος , oμου δε και
hebdomadas hebdomadarum perfectus, id est se το της Τριάδος συνεπιθεωρείται μυστήριον , της
plenario multiplicatus, et Trinitatis pariter con- μονάδος έχει προστιθεμένης, διά την μίαν εν τρισιν
templari potest mysterium, addita videlicet unitate προσώποις θεότητα . Τέσσαρες δε οι άρχωδοί, τεσ
propter unam quæ est in tribus personis unila- σάρων ηγούμενοι χορών, διά τα του κόσμου τέσσαρα
lem. Cantorum quatuor erant principes, qualuor κλίματα, ών άχρι διαδραμείν έμελλον οι ψαλμοί .
choris præfecti, ob louidem mundi climata , ad quæ 'Εκ δύο δε και εβδομήκοντα χορός έκαστος , ως
psalmorum voces perventure erant. Unusquisque έφασαν τινες , από του κβραϊκού αναλεξάμενος ,
autem chorus, ex duobus et septuaginta canloribus κατά αναλογίαν των συγχυθεισών , ή μάλλον διακρι
constabat : ut quidam reluterunt se apud Hebræos θεισών εν τη πυργοποιία γλωσσών , διά το μέλλειν 1
legisse, juxta proportionem ac numerum linguarum πάσαν γλώσσαν, άδειν τους τοιούτους ψαλμούς . Και
que in Babylonice turris edificatione confuse,, ΒBοι μεν άλλοι σάλπιγγι και τυμπάνων και οργάνων
seu potius divisæ fuerunt. Futurum enim eral, ut και κυμβάλοις , η λύρα και κιθάρα μελιωδούντες
omnis lingua hujusmodi psalmas decantaret. Ει ήσαν : Δαβίδ δε το βασιλικών κατείχεν όργανον, το
alii quidem cantorum tuba, tympano, organo , ψαλτήριον. Σάλπιγγες μεν ούν και σύριγγες, εμ
cymbalis, lyra, aut cythara, dolce ac suaviter πνευστά : λύρα δε και κιθάρα, εντατά : κύμβαλα
canebant : David vero regium psalterii instrumen- δε και τύμπανα, κρουστά , και όσα μάλλον ήχους, η
tum tenebat . Tube, syringe ac fistule infantur, φθόγγους έχoυσι. Ψαλτήριον δε, και και αλλαχού χα
lyra el cythara intenduntur, cymbala et tympana λούσι κινύραν , και κιθάρας και λύραν, των εντατων
pulsanlur, el alia quæcunque sonum polius ha- μεν ην. Πλην , όρθιον , και άνωθεν είχε των φθόγγων
beni quam vocem : psalterium vero, quod etiam τας αφορμάς , ίνα και ημείς ευθείς ώμεν , και τα
alicubi cinyram et cytharam et lyram appellant, άνω μελετώμεν , και γενώμεθα ψαλτήριον, συμφω
ad id genus instrumentorum pertinet, quæ inten- νούντων εν ημίν ψυχής και σώματος , και πλήττον
dunlur. Est tamen instrumentum hoc reclum , et τος ημάς οία τεχνίτου τινός του αγίου Πνεύματος .
superne causas habel unde emillat voces : ea nimi. Δέκα γάρ κόλαβοι παρά τον πήχυν του ψαλτήρος
τum ratione,, ut addiseamus et n0s , recti consi-. Cc στρεφόμενοι , έτεινόν τε και εχάλων τας χορδές ,
stere, supernaque ac cælestia meditari , alque ut προς το του μεταχειριζομένου βούλημα και τον
hoc pacto elliciamur spirituale psalterium , consen- ρυθμόν . Και η μεν δεξιά χείρ κατείχε το πλήκτρον »
tiente intra nos in unum anima et corpore : ipso- ή δ ' αριστερά , των κολάβων άνωθεν επαφωμένη και
que sancto Spiritu , veluti perilissimo quodam περιστρέφουσα , βαρύν, η οξύν, ή κεκραμένον φθόγ
artifice, pulsante nos ac percutiente : decem vero γον ειργάζετο . Δέκα δε χορδές αντιφθόγγους αλλή
clavi in ipsius psallerii brachio circumvoluti in- λως είχε, διδάσκων , ότι δεί και ημάς εξ αντιφθόγ
lendebant chordas , easque remillebant ad γων χορδών δέκα, των μεν της ψυχής πέντε δυνά
ipsius modulantis arbilrium ac concenlum. Et μεων, πέντε δε των του σώματος αισθήσεων , εναρ
destera quidem manus plectrum tenebat, sinistra μόνιον μέλος ανακρούεσθαι τω Θεώ.
vero desuper contreclans et circumferens clavos, gravem , aut aculam, seu etiam mislam
vocem reddebat. Decem præterea chordas, vociblls sibi invicem contrariis habebat , ex quo
docemur, oportere nos, ex decem sibi mutuo adversantibus chordis, ex quinque corporis sensibus
harmoniacuan et concinnum cantum in hac vita Deu præludere.
Psalmorum ordo ille amplius non est, qui a D Η δε των ψαλμών τάξις, ούθ' ώς κατ ' αρχι;
principio fuit , quando fuere conscripti : nec la- εποιήθησαν, ούτε μήν ώς έτυχεν, αλλά μάλλον οίνο.
πιen casu, aut fortuito hujusmodi ordo datus est, νομική, μηδέν της χρονικής επιστρεφομένη ακολου
sed potius ex dispensatione divina , quæ conse- θίας : καθάπερ γαρ επί των άλλων πρακτικών
quentium lemporum nullam habuit rationem.Nam τεχνών και λογικών, ετέρα μεν , και των οργάνων , και
queinadmodum in artibus , lam factivis quain ra- των κανόνων εύρεσις και ταξις : έτέρα δε, η χρήσης
tionalibus, alia est instrumentorum el canonuni παρά τους καιρούς, ή τα πράγματα και ο μεν
inventio et ordo , alque alius etiam corum usus, τέμνει τυχόν πρώτον , ο δε φαρμακεύει, και δε χρει ,
juxta ipsa tempora nimirum aut varias reruin και ο μεν φοβεί πρότερον , ο δε παρακαλεί, και ου
rationes (alius cui fortassis Medicus primum δεν τώ τεχνίτη μέλεια της εκείνων τάξεως » αλλά
61 COMMENT . IN PSALMOS . 62
πρώτον (5) αυτο δοκεί το κατά χρείαν και δύναμιν, οι
A incidit , alius pliarmacum praetat et ungίι : alius
τάξιν άτακτον λέγομεν, προς το οικείον συμφέρον similiter hic primum perierret , ille consolatur :
ούτω και τα ημετέρω τεχνίτη, τω αγίω Πνεύματι , quippe cum artidei ordo cure non sit , sed illud
μηδέν της ιστορίας μελήσαν , της ωφελείας των εν- primum ab eo judicetur ,, quod vi ac virtute sua
τυγχανόντων έμέλησεν , και όπως το της ημετέρας novit esse precipuum , et vulneri cui applicatur
άγαλμα ψυχής γλυφή κατά τρόπον , και προς κάλλος conferre : quam rem, ordinem absque ordine sole
αποξεσθή , και τέλος μορφωθή προς θεόν . Διά τούτο mus appellare), sic et summo huic nostro artifici
πρώτα μεν εν τώ πρώτω ψαλμώ της ασεβεία ; άμα sancio scilicet Spiritui , curæ fuit, non quod ad
και αμαρτίας απορρήγνυσιν' έν & τη δευτέρω , bistoriam, sed quod ad legentium utilitatein perti
τίνος εσμέν κλήρος , και τίνι προσκολληθήναι δέον neret, atque ut hæc animæ nostræ imago, ut ila
αποδεικνύει • εν δε τω τρίτω, την κατά των Θεώ dicam , aut statua , ad mores sculperetur , ad pul
προσκολληθέντων επιβουλήν τε και προσβολήν προ- chritudinem erpolirelur , ac tandem formaretur in
λέγει του αντιπάλου, και καθεξής τάς θεραπείας των Deum . 05 banc causam prophela, in primo qui
λών υποτίθησιν . dem psalmo, ab impietate primum nos separat
εν aημίν
et peccatis ή προσβο
παθών :, in secondo autem subdemonstrat cujus hæreditas simus, cuique adhærere et adjungi
nos oporteat : ia lertio , prædicit insidias et congressiis inimici , adversus eos qui Deo conjuncti
sunt : deinde sanationes et curas passionum , quze in nobis insunt, et calainilalim , subjicit.
" Έστι δε και λόγος έτερος , ότι ποτέ των Ιου- Β Esl el alia præterea hujus ordinis ratio. Judzis
δαίων καταφρονησάντων του Θεού , και των πα- enim Deum olim negligentibus , omnes patrii mo
τρίων εθών λαβόντων λήθην , και πολύ μάλιστα res prorsus pene oblivioni dati sunt, vnde quam
των Γραφών παρερρύησαν αι βίβλοι , και διεφθά . plurimi sacre Scripture libri, eorum ign:avia per
ρησαν . Υστερον δε περί την συναγωγήν αυτών ierunt. Cumque Esdras seu Ezcchias , quisquis
σπουδάσας , είτε Έσδρας , είτε "Εζεκίας, και ουκ eorum fuerit, utilila !is publice cerle sluiliosus, hue
αθρόως , αλλά καθ' ένα τούτους αναλεγόμενος , πρός jusmodi psalinos, non lainen una oιnies , sed ein
τον χρόνον της ευρέσεως εκάστου , και την φαινομέ- gulares ac dispersos reperisset ,, collectos postes
νην τάξιν επέθηκεν ου καθ' ους ελέχθησαν χρό- et in unum compositos, eo ordine quo reperti sunt,
νους , αλλά καθ' ους ευρέθησαν . " Έστι δε και άλλως ita in publicum edidit, habita temporis ratione,
ειπείν , ότι μη παρά τους χρόνους , αλλά παρά τας non quo conſecti sunt , sed quo invemii. Illud etiam
ημέρας μάλλον , εν αις το πρώτον εποιήθησαν οι dici potest quod psalmi non juxta tempora , sed
ψαλμοί, το μετά τούτο συνετάγησαν . Γένοιτο δ' αν juxta dies, quibus primum compositi sunt, ila
ούτω φανερώτερον το λεγόμενον · πρώτον Θεού σύλ- postea in unum ordinati foere . Quod dicimus ma.
ληψις, είτα γέννησις , είτα κλήσεις και περιτομή και fiet ex his que subjiciam.. Christi con
Difestivs Get
προσαγωγή προς τον ναόν , και υπάντησις , μετά Cκαι ceptio tempore primum fuit; postmodum nativitas ,
τριάκοντα χρόνους και βάπτισης , ή φανέρωσις , η διδα . deinde impositio nominis et circumcisio : post hoc
hæc
σκαλία , τα θαύματα , τα παθήματα , και πάντων adductio in templum et hypantesis (hoc est obviatio,
έσχατον η ανάστασις · αλλ' ημίν γε τουναντίον επί quam Lalini purificationem Virginis appellant ] ; de
των εορτών έχει τα διαστήματα , πρώτον σύλληψις , mum post triginta annos baplismus et manifesta
είτ ' ευθύς ανάστασις . "Οράς όση των μεν εορτών ή tio Domini : deinde doctrina , miracula , passiones ,
απόστασις , των δε ημερών και συνάφεια ; πάλιν ανά . et postremo resurrectio . Verum apud nos festivita
ληψις, μεταμόρφωσις , είθ' ή γέννησις, είτα πάντων les istæ. alio ordine atque alio intervallo celebran
έσχατον ή φανέρωσις . "Οράς όση των πραγμάτων ή tur. Primo enim conceptionem , ac deinde statim
εναντίωσις ; και η μεν των εν μησιν ημερών διεσώθη resurrectionem celebramus . (6) Vides quanta sit
τάξις , ή δε των πραγμάτων αυτών διεκόπη μάλιστα , temporis festivitatum distantia etel dierum conjun
clio . Rursus assumptio , transfiguratio , nativitas ,
και γέγονeε τάξις
et deind έν αταξί
postrema omniα um
τις . apparitio ac manifestatio celebratur. Vides quanta sit rerum diver
silas Ordo quippe dierum in meusibus servalus est, rerum autein valde disjunclus : et factus est
ordo
'Αλλά
m
καιρο, ςquasi
quida sine
διδάξαι λοιπό ν , eκαι
ordin . τις και εν πολλοίς D Seù lempus est ut jam deinceps doceamus , quæ
των ψαλμών ασάφεια , και πόσαι μεταβολαί , και πα . nam sit obscuritatis ralio, quæ in multis psalmis
ρά τίνων της Εβραϊδος διαλέκτου προς την Ελλη- reperitur ,, et quoι translationes sint,, et Ηebraica
νέβα γεγόνασιν . Αιτία της ασαφείας της παλαιάς lingua in Grecain ,, el aa quibus facie .. Quod igitur
Γραφής , τό τε συμβολικών των όσα Χριστόν και τα lain multa in veteri Scriplura ohscura inveniantur,
κατά Χριστόν, και απλώς ειπείν , τα της νέας χάρι- in causa sunt figuræ , quxcunque Christum , illius
τος προετύπουν, και τα ιδιώματα της Εβραϊδος δια. que actiones, et novam gratiam præsiynabant (om
λέκτου προς την Ελληνίδα . Διαφόρους γάρ κέχρη- nia quippe bæc quæ ad gentium vocalionem per
ται το προφητικόν έθος ει και μη εν πάσι · συν- Linere videbantur, prophetæ de industria obscure
Variæ lectiones .
Scribendum
(5( 6)) Græce fortasse
per interro αυτώ.in elleruntur, ut et paulo post : Vides quinta , etc.
gatione
63 EUTIIYMII ZIGABEN 66
admodum pertractarunt : ne si invidentissima illa A εσκιασμένα γαρ τα πλείστα διά την των ακροατών
Judæorum gens futuram primogeniti Israelis rui- απείθειαν και σκληρότητα , και ολίγοις των αγίων
nam et gentium adoptionem cognovisset, sacros παραγυμνούμενα , και ορθώς από του τέλους μόνου
lilbros ,, ubi hæc
Itec predicta sunt,, omnes igni tradere,, κρινόμενα . Τελευταίον δε αίτιον , ή από της Εβραί
alque eorum memoriam obliterare studeret, neque δος επί την Ελληνίδα γλώτταν τούτων μεταβολή :
enim alioquin sustinuissent lanta adversus se πάσα γαρ γλώττα μετατιθεμένη προς αλλοτρίαν, ως
ſerri testimonia . Unde non mediocre damnum pa επίπαν, έχει το ασαφές και δυσκατανόητον. Μεθηρ
sleris illatum fuisset ,, quod Dei consiliuno quodamn μηνεύθησαν δε επί Πτολεμαίου του Φιλαδέλφου , δι
in loco unus prophetarum nobis indicavit, dicens έποντος της Αιγύπτου την βασιλείαν. Επτά δε της
ex persona Dei ad Judæorum gentem " : Neque cre- παλαιάς Γραφής μεθερμηνεύσεις γεγόνασι
didisti, neque a principio aperui libi aures. Noveram enim quod inobediens non pareres) . Præterea obscu
ritalis alia etiam est ralio, idiona scilicet llebraicae linguæ diversuin a Græca : variis enim ac
multiplicibus loquendi modis prophetæ srpenumero usi sunt, (quanquam non sic semper,) adom .
brate etiam multa dixere, ob incredulilalem et duritiem auditorum : quæ tamen paucioribus ac
sanctis viris revelala sunt, qurque a solo rerum exilu ac fine recte judicanlır. Postremo eliam
illa addatur ratio, quod de patria ac propria Hebraica lingua in aliam, antiqua omnia legimus
translata . Omnis aulem lingua in aliam conversa , ut plurimum , dificultatem atque obscuritatem ge.
neral. Translatio isla facta est tempore, quo Prolemæus Philadelphus, regnum Ægypii administrabat.
Seplem enim fuerc translationes Veleris Testamenti.
Prima a LXX viris facta , qui Hebraei erant et electi B Πρώτη , ή των εβδομήκοντα, οίτινες Εβραίοι ον·
fuerunt, juxta numerum sepluaginta seniorum , τες , εξελέγησαν κατά αριθμός των υπό Μωσέως
quos elegit Moyses. Hi igitur,, commemorali regis εκλεγέντων εβδομήκοντα πρεσβυτέρων , κατά παρά
liortalu , ad hanc provinciam designati , in unam κλησιν του δηλωθέντος βασιλέως , και σύμφωνον εις
per omnia inlerpretationem convenere. Secunda άπαν ερμηνείαν εξέθεντο. Δευτέρα , ή του Σινωπέως
Aquila: Sinopensis. Hic Græcus ſuit, alque e Ponto, 'Ακύλα . Ούτος γαρ "Ελλην ών εκ της Ποντικής , έβα .
et Hierosolymis baptizatus : deinde cum offensiis πτίσθη εν Ιεροσολύμοις · είτα προσκρούσας Χριστια
inimicusque effectus esset quibusdam Christianis, νοις τισιν , ήθέτησέ τε το βάπτισμα, και συνδραμών
sprelo baptismate, Judæis se adjunxit, et Scripturam Ιουδαίοις , ερμηνείας της Γραφής εξέδωκεν, επί
transtulit sub Adriano imperalore eo, qui lepram 'Αδριανού βασιλέως του λεπρωθέντος , την των εβδο
passus est CCC el XXX annis post translationim μήκοντα, τριάκοντα και τετρακοσίοις έτεσιν υστε
LXX . Hic itaque iratus Christianis, mulla perver- ρίζουσαν. Πολλά δε παρέφθειρε , Χριστιανούς εγκο
til. Tertiam fecit Symmachus, patria Samaritaniis : των. Τρίτη, ή του Συμμάχου, ός ών Σαμαρείτης , και
qui cum apud suos, quantum honoris oplabai non μη τυγχάνων όσης έβούλετο τιμής , προσεισιν Ίου
assequerelur, Judæos adiit, et rursuin circunicisus, δαίοις , και δεύτερον περιτέμνεται , και προς αντι
in Samaritanorum offensam , sacram interprelatus C πάθειαν Σαμαρειτών , την θείαν ερμηνεύει Γραφήν,
est Scripluram , sub Severo imperalore. Qui etiam έπι Σεβήρου βασιλέως. "Ος και τους Εβραίους χα
ut Judzeis placeret,, quacunque ad Clhristurn perti- ριζόμενος, όσα ήν περί Χριστού παρερμήνευσε , μετά
nebant, non sane translulil : annis sex et quin- εξ έτη και πεντήκοντα της του 'Ακύλα εκδόσεως.
quaginta post editionem Aquile. Quarta fuit Theo- Τετάρτη και Εφεσίου Θεοδοτίωνος , ός της αιρέσεως
dolionis Ephesii , qui cum ex Marcionis livresi es- Μαρκίωνος ών, και μηνίσας ποτέ τους συναιρεσιώ
set, aliquando offensus suis cobreticis, propriam ταις, έκδοσιν ιδίαν εποιήσατο, βασιλεύοντος Κομ
interpretationem edidit, sub imperatore Commodo. μόδου. Η δε πέμπτη ερμηνεία, πατέρα μεν ουκ έχει
Quinta certum non habet auclorein ; inventa est au- γνώριμον, ευρέθη δ' ούν εν Ιεριχώ , πίθω κεκρυμμέ
term in liericlio, dolio operla, sub Caracallaimpe- νη. Καρακάλλου βασιλεύοντος. Και η έκτη δε, αν
ratore . Sexta sine auctoris nomine reperla cst Nico- ώνυμος ούσα , την εύρεσιν ομοίαν έσχεν εν Νικοπόλει ,
poli, apud Acliom , sub Alexandro Ma :nææ impc- τη κατά το "Ακτιον, επι 'Αλεξάνδρου του Μαμαίου .
ratore. Septima prodiit a Luciano magno cremila 'Εβδόμη δε προέβη παρά Λουκιανού του μεγάλου
el martyre :: qui oinnibus his editionibus visis,, ασκητού και μάρτυρος , ός ταις προρρηθείσαις επι
el cum lebraica veritate diligentissime, et piagno D στήσας εκδόσεσι , και τους Εβραϊκούς φιλοπονώτερον
cum labore collatis , propriam cditionem , nihil έντυχών, και ακριβωσάμενος έκδοσιν ιδιόκληρον , και
mancum et nihil habentem superſuum , Christia- μηδέν ελλείπον η περιττον έχουσαν , Χριστιανούς
nis tradidit :: que apud Nicomediam ,, manu ejus εποιήσατο, ήτις ευρέθη κατά Νικομήδειαν , ιδιόγρα.
conscripta reperla est in lurre quadam , apud Ju- φος αυτού, εν πυργίσκω , παρά Ιουδαίοις κεχρισμένω
dæos calce illita , post ipsius Luciani certamen , κονιάματι, μετά την άθλησιν αυτού , και τον παρά
at post persecutionem , quæ a Diocletiano et ( 7) Διοκλητιανού και Μαξιμιανού διωγμόν, Κωνσταν

11 Deut . 1 , 93 .
Variæ lectiones.
'-) Cod. Ven . M25!!avou, Maximiani, ci recic quidem .
65 COMMENT. IN PSALMOS . 66
τίνου του Μεγάλου την βασιλείαν διέποντος . Αύτη A Maximino facta est , sub magno imperatore Con
συνάδει τη των εβδομήκοντα, τα περιεφθαρμένα των siarino. llæc cum LXX Interpretum editione cor
άλλων αθετούσα . sentit, el quæ ab aliis depravala fuerant, reproba .
vit.
Εκείνο μεν ούν πρόδηλον , ότι καθάπερ τα θρέμ- Illud aulem oinnibus manifeslum est , quod
ματα τοίς αυλήμασιν, ούτω δε και ο πολύς άνθρω- Quenadinoduum greges Istula , sie etiam multi
.

πος άγεται και καλείται μέλεσι . Πολύ δε παρ' ημίν hominum aguntur el mulcenter carininibus : inter
το θηλυ του άρθενος , και ουκ έλαττον το άωρον του bomines autem mullo magis ſemina quain vir ;
καθεστηκότος, το άγριον του ημερωτέρου , το απαι- nec minus etiam is qui immaturæ est ælatis, quam
δευτον του πεπαιδευμένου . Και εν αυτώ μεν το έρ- qui senio confectus ; aut goi ferocior est ,
δει το μεν λογικών της ψυχής μέρος • το δε άλογον quam qui milior ; aut docto indoctior : el in
και θηριώδες , ών πάντων η ηδονή κρατεί . Διά γούν έρso quidem homine alia est rationalis anima
ταύτα και μέλος των ψαλμών , δι' ου συνειλείται , pars el alia irrationalis ac ferina , quas omnes
καθάπερ δια περόνης , ταις ψυχαίς και από τούτων lamen voluplas vincit ac superat. Hac igitur do
ωφέλεια , το αυστηρόν των πνευματικών φαρμάκων , causa ' psalmorum cantus introduclusest , per
ως μέλιτος τινος , συναλoιoύντος τούτου , και κατα . B quem utilitas , quae ab ipsis psalmis provenit ,
φαρμακεύοντος , και τοις ήδέει τα λυσιτελή παραρ- humanis animis veluti per fibulam quamdam ad .
τύοντος . Το χαριέστερον γάρ ήδέως εγκαταδύνει , nectitur el conjungitur : ipso scilicet cantu , quasi
και μονιμώτερον γίνεται. Πρώτον μεν τούτο του με- melle quodam, allerante ac moderanle spiritualis
λους αίτιον. Επει δε διά της απατηλής ηδονής απόλ . medicine austerilalem, et utilia dulcibus con
λυσι τον άνθρωπον ο εχθρός , πάλιν διά της ατέ. diente . Νam quod gratum est , id iucundius reci
χιου (8) ταύτης και οικονομικής ανασώζεσθαι τούτον pitur et constantias retinelar . Hec est igitur prima
ο Θεός επενόησεν. Αίτιον και τούτο δεύτερον του cantus ratio. Secunda vero illa est : quia inani ac
μελίσματος . Το δε τρίτον, ότι (9) και αγάπην έπινς- falsa voluplale, dæmon hominem perdiderat, co
νόηται και ομόνοιαν, ώσπερ τας γλώσσας των αδόν- gilart Deus per eamden , articiose disposilam ,
των, ούτω και τας γνώμας εις έν συνάγειν δυνάμε- illum rursus salvare . Tertio, cantus ad mutual
νον , και συναρμολογείν, πάσας τε και εκάστην εκά- concordiam et dilectionem invenlus est : utpote
στη και πάσαις · τί γαρ ούτως εστί διαλλακτήριον , quί possit, ut canentium voces , ita et eorum ani
ως άσμα κοινόν έχετήριον , εξ εκάστου και πάντων mos, in unum componere. Quid enim cst quod ila
υπέρ εκάστου και πάντων αναφερόμενον ; Και χωρίς Cinimicilies generet, 4 cantus amiciliam et ame
δε τούτων , πολλήν έχει το μέλος δύναμιν πρός ήθους rem conciliat ? ille videlicel canlus, qui a singulis
κατασκευήν, ή επανόρθωσιν , μεταλλάττον και ρυθμί- atque ab omnibus, pro singulis et pro omnibus
ζον αυτό : σωφρονικά τε γάρ παρά τους αρχαιοτέ- , communiler ofertur Deo. [3αι quis nam adeo est
ρους είναι (10 ) μέλη , και τουναντίον ερωτικά , και immilis et ferox, qui illum possit inimicum ducere,
πολεμοποιά , και ειρηνικά , και λυπηρά , και χαρίεν- φuem sciat Deum pro se placasse ?] Mullan pre
τα, και ρωννύοντα , και αμβλύνοντα . Φασιν ότι και lerea vim harmonia babel el cantus, ut possint
Πυθαγόρας, μειράκιον εκτόπως έρών, μεταστρέψας el bonos mores parare, et labantes, aut perditos
τον αυλόν, μετέστρεψε και του έρωτος και άλλο dirigere, atque in nelius componere . Legianus
μετά ξίφους ορμών εξέλυσεν . Ο δε Τιμόθεος μεταξύ etiam apud antiquos auctores, varia fuisse can
τραπέζης και ηδονής τον νόμον άσας τον όρθιον, luum genera , ita ut alii casti essent el lemperali,
τον θυμόν ήγειρε του Μακεδόνος , και άρπάσαντα alii amatorii, alii eliam bellici, sic et pacifici et
την σκευών αναπηδήσαι πεποίηκε . Ούτω γούν ημών mesti ac lugubres : alii denique robur, et alii
η φύσις οικείως έχει προς τα μέλη των ασμάτων και bebetudinem præstantes. Aiunt enim Pythagoraun ,
ήδέως , ώς και τα υπομάζια παιδία κλαυθμυριζόμε- adolescentis immodice amantis , mulatis tibiae
να , τούτοις και μόνοις κατακοιμίζεσθαι · κατεπά- D τηodis, amorem simul mutasse, et alium gladio
δoυσι γάρ άσματα παιδικά τούτοις αι τίτθαι, και δι' insilientem pari modo molliisse ac compescuisse :
αυτών κατακοιμίζουσι τα βλέφαρα . Και οδοιπόροι δε, et Timotheum in cæna, alque inter voluptates,
πολλάκις κατά μεσημβρίαν ελαύνοντες , άσμασι πα- dum cantum quemdam canerel , qui Orubius dice
ραμυθούνται την εκ της οδοιπορίας ταλαιπωρίαν. Και batur, animum ferunt Macedonis escilassc alque
χειροτέχναι πάντες εργαζόμενοι έδουσιν , ώς της efecisse, ut,, arrepta arnatura,, protinus exsiliret..
ψυχής το μέλει κυκλουμένης , και ράον φερούσης τα Adeo enim humana nalura cantibus familiaris est,
όχληρά και επίπονα . Και τι δεί λέγειν περί των λο- sque delectatur, ut vagientes etiam infantes his
γικών ; όπου γε και ίπποι σάλπιγγος μεν ακούον- solis compescantur. Canunt quippe illis nutrices
τις, προς πόλεμον ευτρεπίζονται-θρέμματα δε ταϊς pueriles nanias, quibus eorum: oculi sopiuntur.
σύριγξιν έπονται , και τότε πλέον τέρπονται , και Viatores præterea , sæpius de media die fatigati,
Variæ lectiones.
(8 ) ισ . εντέχνου , οι et Latinus legit interpres . ( 10) Desideratur, vel cerie subauditur rcrbum,
(9) ίσ. ότι εις, explos0 και. quo infinitus είναι regitur .
 67 EUTHYMII ZIGABENI 68
itineris laborem , cantu ac carmine consolanlur. A πιαίονται πολλοίς δε και θέλγητρα ταύτα θηρών ,
Omnes etiam artifices operando cantoul, quasi και θήρατρα · και όγε μονόκερως , μέλους και κάλ
operantis animus carmine mulcealur , et canendo λους λάφυρον .
facilius molestias omncs perſerat ac labores. Sed quid opus est rationales liomines percensere
quando irrationalia ipsa , equi nimirum , luba ad prælium parentur, et oves Astulam sequantur, ac
lunc niagis gaudeant et pinguescant ? et feris multis cantus et carmina, solatio sint , multis
ea sint pro plagis, aut laqueis ? ipse siquidem unicornis pulchritudine ac canlu superalur.
Verum ii qui divina doclius ac sublimius inter- 'Αλλ' οίγε τα θεία κομψότερον ερμηνεύοντες ,
pretati sunt, aiunt per cantum organicum concin- φασι , διά του οργανικού μέλους την εμμέλειαν υπο
nilalem animæ significari. Animæ autem concinni- σημαίνεσθαι της ψυχής . Μουσουργία δε ψυχής, ή
las est consonantia quædam cl concealus illarum των ένδον αυτής μερών συμφωνία , περί ης ερούμεν
partium et polentiarum quæ intra animam sunt : πλατύτερον . Συμφωνία γάρ έστιν αρμονία διαφερο
de quo latius dicemus . Consonantia enim est har- μένων μεν, ομολογούντων δε · τούτο δε έστιν ιδείν ,
monia rerum differentium quidem per sese, sed in όταν οι κάλλιστος των συμφωνιών λόγοι τοίς ενδν
unam postea consentientium el convenientium me- της ψυχής μέρεσιν εφαρμόσωσι , και το μεν την πρώ .
Iodiain.. Hoc autem videre licebit, quando praecipue B" την έχη τάξιν , και μόνον αρχη,, λέγω δε το λογιστι -
consonantiaruin rationes , interioribus aniuæ par- κον · το δε την μέσην, οίον το θυμικών , υπό του πρώ
.

libus congruerint : et aliud quidem in primo sit του μεν αρχόμενον , άρχον δε του τελευταίου · το δε
ordine, et tantummodo imperet , nunquam serviat την εσχάτην, ώς το επιθυμητικόν , αρχόμενον μόνως .
(rationaleni parlem dico ), aliud aulein (pars scilicet Τότε γαρ αν είη και συμφωνία ψυχής του μεν λο
irascibilis) medium locum babeal, et regalur a γιστικού προς το θυμοειδές , ώς υπάτης πρός μέσην ,
priino, ipsum autem posteriori imperet : quod vero τούτο γάρ τον ανώτατον και βαρύτατον καλούσι
extreinum tenet Iocum , pars sit concupiscibilis , φθόγγον, τήν διά τεσσάρων συμφωνίαν σώζοντος
quæ lanlum pareat, nunquam imperet. Tunc si- του δε θυμοειδούς προς το επιθυμητικόν, ώς μέσης
quidem anime consonantia inveniri poterit (ra- προς νήτην, τούτο γάρ τον ακρότατον και οξύτατον
εionalis dico partis ad irascibilem) , ut ejus cliorde, ονομάζουσι την διά πέντε πάλιν αυτού δε του λογι
quæ llypalæ dicitur, ad Mesen . Hanc enim supre- στικού προς το επιθυμητικόν , ώς υπάτης προς νη
mam et gravissimam vocem appellant , quæ servat την · τούτο γάρ λέγουσι τον βαρύτατον προς τον οξυ
consonantiam dialessaron ; similiter et irascibilis τατον την διά πασών . Ει δε δεί μή τους τόπους και
ad concupiscibilem , ut Mesæ chordæ, ad eam quæ τοις ονόμασι προσέχειν, αλλά ταϊς δυνάμεσι και τους
dicitur Nele : banc autem altissimam atque aculis- C ενεργήμασιν , είη αν μέση μάλλον το λογιστικών
simam vocem nominant, quæ est diapente. Eodem πρός μεν το θυμικόν, ως προς νήτην , τούτο γάρ το
modo eliam irascibilis ad concupiscibilem , ut οξύτατον , και ορμητικώτατον της ψυχής μέρος τους
chordie illius, quam Hypalen diximus ad Nelen, λόγους της διά πέντε σώζον συμφωνίας προς δε το
hanc siquidem vocem, quae de gravisima acutissi- επιθυμητικόν , ως προς υπάτην , τούτο γάρ αυτής το
maque confcitur ,, Diapason appellant.. Quod si par χαλαρώτερον και χαυνότερον, τους της διά τεσσά
esi , non loca , aut nomina , allendere, sed vim ρων : κακείνου μεν την επίτασιν, τούτου δε την άνε
potius ipsam sequi, el rerum ellicaciam : rationa σιν ρυθμίζον και κατακιρνών , καλλίστην αρμονίαν
lis pars sane potius Mase appellanda est, eo quod εργάζεται . Τούτων ουν προαποδεδομένων ημίν, έ ::
ad irascibilem , quasi ad chordain Nelen (læc enim παραστήσαι βούλεται, ή μάλλον ειπείν λείπεται, πως
acutissima est et concitalissima aniinæ pars) eam εν ον το θείον Πνεύμα , ποτέ μεν ενίζεται • Πνεί , α
rationem consonantie liabeat que est Diapenle ;; γαρ, φησί , Κυρίου επ' εμέ , ού ένεκεν έχρισε με :
et ad concupiscibilemn ut ad Hypaten (læc enim και • Το Πνεύμα σου το άγιον μη αντανέ.λης απ'
larior est et mollior) ralionem eam serval qui εμού · και : Το Πνεύματι του στόματος αυτού,
est Diatessaron, intensioneinque illius, et hujus p πάσα ή δύναμις αυτών · ποτέ δε πληθύνεται :
remissionem coaptat atque concinnal ; qua mistura Πνεύματα γάρ, φησί, προφητών, προφήταις υπο
optimam barmoniam perficit. His itaque sic præ- τάσσεται και • Επαναπαύσεται επ ' αυτόν επτά
nissis , restat ut dicamus, quomodo divinus Spi- πνεύματα. Δηλον ούν ότι το μεν Πνεύμα έν, καθά
ritus unus cum sit, aliquando singulari numero περ και ο Τεχνίτης είς · όργανα δε , πολλά · τούτο
.

dicatur : ut illud 18 : Spirilus Domini super me : γάρ οι προφήται, και διά τούτο διάφορα και τα κρού
proplerea until me ; item " : Spiritum sanctum ματα, η έμπνεύματα . Και ουκ επί πολλών μόνον
Cuum ne auferas a me : ilem " : Et Spiritus oris πολλά , αλλά και επί του αυτού πολλά και διάφορα ,
ojus omnis virlus eorum ; el aliquando plurali : του Τεχνίτου τα μεν ενιέντος , τα δ ' επιτείνοντος , τα
Spiritus, inquit " , prophetarum prophetis subjecii δε μεταβάλλοντος, τα δε και κιρνώντος • πάντα μεν
sunt ; item " : Requiescent super eum septem spiri. ούν ουδαμώς τις γαρ αυτών ατόμων ή γνώσις ; τα
lus. Manifestum est autem Spiritum quidem unum γενικώτατα δε , μέχρι των ιδικωτάτων ώρισται ,
esse quemadmodum et unuir. Artificcm , instru- κατά τε ποιότητα και ποσότητα περαιτέρω γάρ ου
mesta aulem plura. Organa enim Artificis fucrunt τροεισι των επτά.
13 Psal . XLIν , 8. 15 Psal. L , 13. 16 Psal . Xxx , 6. 211 Cor. ιν , 32. 21 Isa . 31, 2.
69 COMMENT . IN PSALMOS. 70
prophetx, unde et varie sunt organorum voces ac soni, nec tantum in variis inst. umentis varia hæc
esse reperiantur, sed in uno alijue eodem multiplicia ac diversa, Artifice scilicet hæc lasante, illa in
scadente , alia immulante, alia etiam miscente ac lemperante. Omnia vero et singula Spiritus
organa deliviri bon possunt, cum nulla sit individuorum cognitio : possunt lamen eorum diversa
genera et species secundum qualitatem et quantitatem definiri, atque ideo non plus quam seplem
esse dicuntur.
Λοιπόν ουν έλθωμεν επί τους τρόπους της προ- Α Cæterum de prophelia modis dicamus : alius enim
φητείας : ο μεν γάρ των παρελθόντων , ο δε των εν- præterita narrat, alius präsentia, et alius futura præ
εστώτων , ο δε των μελλόντων την γνώσιν έσχηκεν · ο dicit : el hic quidem aliquid dicens, ille vero aliquid
μεν , τόδε τι λέγων , ο δε , τόδε τι πράττων • και ο faciens, alius item manifeste, alius vero obscure al
μεν, εναργώς · ο δε , αινιγματωδώς . Και τρόποι πά- que ænignalice : horum etiam mudorum, rursus
Αιν τούτων των τρόπων έτεροι · ο μεν δι' οράσεως, alii suntļinodi. Hic per visionem , ille per audilum ,
ο δε δι ' ακοής, ο δε δι' όσφρήσεως και συνέσεως , η alius per odoralum , alius per gustum , et per laclum
έγής, νοερώς πάντα τοσαύται γάρ και νοος αισθή- alius : omnia tamen secundum intelleclum . Toli
σεις , όσαι και σώματος · αλλ ' οράσεις λέγονται πά- dein enim sensus intellectus habet, quot corpus :
ται , κατά το γενικώτερον , και τιμιώτερον . Ορα μεν verum omnes hi modi visiones etiam appellantur,
δών Ιεζεκιήλ και δώρων , φησί , και ανέβαινον vel quia generalior sit visionis modus, vel quia
σάρκες , και παρατείνετο δέρμα , και τα εξής : αλλά dignior. Vidit quidem Ezechiel : Eί εidi, inquit, et
ascendebant carnes, et extendebatur culis " . Veruin
και ακούει • Και συ , φησίν , υιέ ανθρώπου , ακουε
του λαλούντος πρός σο · αλλά και γεύεται• Και et alibi audivit, cum ait : Tu, fili hominis, audi
εψάμεσε , φησί , την κεφαλίδα ταύτην , και είπε eum qui loquitur ad le " . Alibi etiam guslavil di
τρός με τις ανθρώπου, το στόμα σου φάγεται , B cens : El cibavit me illo voluniine, el dizil ad me :
και η κοιλία σου πλησθήσεται της κεφαλίδος Fili hominis, os luuni comedel, venter (uus įmplebi .
ταύτης το μεν άκρον και δραστικώτερον του νοος iur hoc volumine : summain illam nimirum effica
στόμα καλών , τό και πρώτως απογευόμενον των cissimamque ac principen parlem intellectus, quae
Θείων βρωμάτων · το δεύτερον δε και χωρητικώτε divinos cibos priinumn guslat, os, secundam vero et
ρον , ήτοι την διάνοιαν , κοιλίαν ονομάζων , ήν και λέ- capaciorem admodum , menlein dico, venlrein ap
γει. Πλησθήσεται της κεφαλίδος , ώς εκ μικρών σπερ- pellans, quam volumine implendam esse dixit :
μάτων του Πνεύματος , πολλών πληρουμένην άρα λο- quasi ex minimis Spiritus sancli seminibus, multis
γίων. Όρά δε και ακούει και Ησαΐας: Τις , φησί , πο impleri deberet divinis eloquiis. Videt etiam et
ρεύσεται προς τον λαόν τούτον ; Και είπον , ιδού audit Isaias : Quis, inquit, accedet ad hunc popu
εγώ , Κύριε . Νυν και ακούων τις δε και βλέπων ; Και lum "s ? El dixi : Ecce ego, Domine. Nunc igitur au
δώρων έως θρόνοι ετέθησαν , και Παλαιός ημερών divii, alibi vero vidit. Ει υidi, inquit, donec posite
εκάθηση, αμφοίν τούτοις του μεν την ανάστασιν , sunt sedes, et qui Antiquus eral dierum , sedit.
του & την κρίσιν μερισαμένων (11). Πολλά γούν του Horum aulem duorum prophetarum , ut vides, alter
ακούειν , και βλέπειν , και γεύεσθαι τα παραδείγμα- C resurrectionem, et alter judicium sibi partiti sunt.
τα . Τίνα δε και του άπτεσθαι ; (12 ) Ναούμ το θείον Mulla alia sunt, auditus, visus el gustus exempla.
λήμμα την θεοληψίαν ούτω καλούντος , καθάπερ επ- Taclus exemplum habes apud Naum : qui justa
αγωμένου του ηγεμονικού της ψυχής , και τυπουμε- Iranslationem LXX , quod alii interpretes Onus
νου και του αγίου Πνεύματος . Ninive reddiderunt, Assumptionem Ninive appella
vit : assumptionem quamdam Jirinam , principalioris animæ partis intelligens, non secus ac si a
sancto Spiritu , manibus quibusdam contrectata fuissel et formala .
'Αλλ ' ένα είπωμεν συντομώτερον , άλλων κατ' Verun ut breviler sermonem expediamus, cum
άλλον ενεργουμένων και χρόνος και τρόπον , και cæteroruin prophetarum alii per varia lem
κομιδή γε ολίγων και επ' ολίγου , κατά δύο μόνους porn et modos : atque hi quiderm pauci el raro ,
χρόνους , ή και τρόπους , πολλάκις τρείς • μόνος ο quippe cum per duo tantum lenmpora , vel molos ,
θεοπάτωρ ούτο,λέγοιτο δ'αν και προφητοπάτωρ , δ.: ad summum tres, agi cis contigerit, solus hic no
πάντων ήλθε και χρόνων και τρόπων • και νυν μεν sler , Dei et prophetarum etiam Pater,omnia percurrit
λέγει τα παρελθόντα , νύν δε τα όντα, νύν δε τα lempora el modus : el nunc quidem prælerila
μέλλοντα , και νύν μεν δρά · Και είδε , φησί, τον dicit, nuuc præsentia, modo etiam futura , et moilo
Κύριον, ή τα του Κυρίου • νύν δε ακούει• Είπε, Ρ videt . Yidit,inquit, David Dominum, aut ea qu:ε
γάρ, φησί , Κύριος τώ Δαβίδ • νύν δε άπτεται • Ή Domini suni ; modo audit : Dixit, enim, inquit, Do
γλώσσά μου χάλαμος γραμματέως οξυγράφου , minus ad David * : Nunc langil : Lingua mea , in
γλώτταν ού την έξω λέγων , λέγειν γάρ αν αυτήν (13 ) quit, calamus scribæ velociler scribentis . linguant,
ss Ezech . SIXVII, 8 . 26 Ezech . 1 , 1 , 3. 10 Isa . νι , 8. 16 Psal . LIv , 2 .
Variæ lectiones .
(14) Ισ . μερισαμένουν . prehensionem sic appellans, quasi princeps amimi pars
(12) Griecorum verborum scnsus est : Naum prehendererur.
quidem divinum leniwa dicil. divinam quamdam ( 13) Adde, vel subaudi ėypriv, vel aliud bujusmodi.
71 EUTIIYMII ZIGABENI 72

inquam, non hanc exteriorem intelligens ; quippe A μάλλον, αλλ' και γράφειν, αλλά την του νοείν δηλον
cum loqui eam polius quam scribere par ſuisset, ότι , καινόν τινα τρόπον εφαπτομένην του πνεύμα .
sed interiorem intellectus linguam , quæ novo al- τος , ως υπογραφέως κάλαμος , δ. αυτης τις γνώσεις
que ineffabili quodam modo, ipsum Spirilum tan- καλλιγραφούντος, και ου τούτο μόνον , αλλά και
gebat, palpabalque eo nimirum modo, quo a scri- οξυγραφούντος • ούτω διά μέν των γραμμάτων την
plore langitur calamus : per quem , ea quæ illi ενέργειας της προφητείας εδήλωσεν · την οξύτητα
revelata erant, cleganter scribebal : neque id lan- δε, διά της οξυγραφίας. Νύν δε την γευστικήν εαυτό
lum , sed el velociler id agebar . Unde et manifesta- προσμαρτυρεί δύναμιν : "Ος γλυκέα γάρ, φησί ,
tionem proplicliæ indicat, el veheinentem ctiam, ac το λάρυγγί μου τα λόγια σου. Και γάρ το νοητόν
validam Spirilus concilationcm, dum velacissimo ήδύνετο στόμα , τα λόγια των χρησμών καταπίνον ,
scribæ eam comparat. Alibi gustuni sibi adesse και αυ αναφέρον, πολλής ηδονής περί τε την κατά
attestatur dicens : Quam dulcia faucibus meis elu- ποσιν και την ανάδοσιν αισθανόμενος • αλλαχού δε
quia lua super mel ori meo *?. Ipsius etenim intel- και την καρδίαν έρευγομένην λέγει το αγαθόν, την
lectus os ac fauces detectabantur, cum divina βαθυτάτην , ώς άν είποις , και υποδεκτικήν πάντων
oraculorum eloquia deglutirel, ac rursus revoca- του νοός δύναμιν , ως υπερεμπεπληρωμένην όλην και
rel. Maximum enim propheta, tum deglutiendo ea, Β όλων των αγαθών βρωμάτων του Πνεύματος . Σπά .
tum revocando percipiebat voluptatem . Alio etiam νιος και της οσφραντικής εν αυτώ τύπος , και πολύ
in loco eruclasse dicit cor suuin verbum bonuni 58 : των άλλων δυσφωρατώτερος • Σμύρνα , φησί , και
vim quamdam intelleclus profundissiman , el ut ila στακτή, και κασσία , από τών ιματίων σου, της
dicam , omnium capacissimam sic appellans, veluti ευωδίας της κατά Χριστόν αντιλαμβανόμενος . Ούτω
quæ omnibus sancti Spiritus cibis ad summum δι ' όλων του νοός των αισθήσεων , των του Πνεύμα
plena essel. Rarior in eo fuil odoralis figura i sed τος όλων αντελάβετο , και γνώσεων και δυνάμεων .
celeris onnibas multo molestior . Νam quod legi . Δηλοί δε την προφητικήν έξιν διά του λόγου, και
mus : Myrrha et slacle el cassia a vestimentis ουδέν αυτώ διαφέρον τα παρελθόντα (14) λέγειν , ή
tuis * , id ab eo dictum est, cum [idversus putre- και τα μέλλοντα . Πολλάκις γούν εναλλάττει την
dinein el corruptionem cicatricum suaran ) bonum τάξιν και το μεν , ώς ήδη γεγονότα λέγει τα γενη
ac suavem Christi odorcm presensisset . Ηoc pacto σόμενα • το δε τουναντίον · ούτω γαρ το • "Ινα τι
per onomia intellectus sensoria, scientias ac virtu- μεν έφρύαξαν έθνη , και παρέστησαν και συν .
tes omnes spirituales adeptus est. Conditioner ήχθησαν , και άλλα τοιαύτα, αντί του Φρυάξονται ,
autem , alque habilum Prophctæ, orativne atque C και Παραστήσονται, και Συναχθήσονται . Το δέ • Έν
sermone suo clarum facit, cum nihil dillerat apud ποταμώ διελεύσονται ποδι , αντί του, Διεληλύθεσαν ,
oum , præsentia dicere, aut futara. Sæpermero non ο και του θείου Πνεύματος ιδιαίτατον , μηδέν παρ
ordinem iminutal, el aliquid ul jain factum narrat εληλυθός έχειν, ή μέλλον , αλλ' ενεστώτα πάντα .
quod futurum est : contra cliam aliquando fulora pro jam factis, cujusmodi illud est : Quare insurrexerunt
genies " , (el populi meditati sunt inania ? ) El aslilerunt reges tome , et principes conveneruni in
unum , clc. , pro co quod est, Insurgent, meditabuntut, astabuni, convenient. Item illud : In fumine
pertransibunt pede " , hoc cst pertransierunt. Est enjin hoc divini Spiritus peculiare, ut nihil præler .
ilum Jucal , aut fulurum , cui illi omnia presencia sini.
llis omnibus consideralis, accedamus ad parij. Τοσαύτα παραθεωρήσαντες , επί την κατά λέξιν
cularcu uniuscujusque psali interpretationem, ορμήσωμεν των ψαλμών εξήγησιν, εκείνο κοινώς
uno tantum necessario el generali dicto adhuc pre- και αναγκαίως απoφηνάμενοι , ώς ουχ άπαντα τα
misso : quod non omnia dicla, uno modo interpre- ρητά καθ' ένα τρόπον εξετασθήσεται, οίον ή καθ '
labimnur , videlicet secundum historiam , aut se- ιστορίαν μόνον , ή κατά προφητείαν, ή κατά άλλη .
cuudun prophetiam , aul secundum allegoriam , aut γορίαν, ή κατά την ηθικήν διδασκαλίαν· αλλά το
secundum moralem sensuin : sed unun alque αυτό πολλάκις πολλοίς και διαφόρους τρόπους υπο
idem dictum , sæpenumero variis sensibus subjicie- βληθήσεται , και ώσπερ εν δένδροις , είτε και σπέρ
mus. Νam quemadmodum in arboribus et senini- D μασι, πολλαί τινες αι εκφύσεις και δυνάμεις και
bus, plura ac varia sunt germina et vires , sigui . γαρ εν δένδρων ριζα , και στέλεχος , και κλάδος , και
dem in arbore el radix est, el truncus ; ilem rami, φλοιός , και φύλλα, και εντεριώνη και εν σπέρμασι
cortex, folia el medulla : el in seminibus, herba, χλόη , και κάλαμος, και ανθερίσκοι , και λέπος , και ο
stipula , arislæ, squammulæ el fructus pro uno καρπός ανθ' ενός μυρίος , ούτω και πολλά πλέον
innumerabiles : sic etiam et mullo magis in bis επί του Πνεύματος. Και ου μέμψις των ευρεθέντων ,
quæ sunt spiritus. Neque accusabis auctorem de αλλά συγγνώμη των παρευρεθέντων της γάρ
icventis, sed ignosces potius in omissis. Quis eninu αξία ; ουδείς αν δικαίως εφίκοιτο. Καθόλου δε ειπείν ,
quod satis ac justum est digne dixerit ? In uuiver- δυνάμεθα τους ψαλμούς προσαρμόζειν, εχθρούς του
7 Psal. Cas1, 103. 10 Psal . 1LIν , 2. 15 Psal. ILIν, 9. * Psal . 1 , 1. " Psal. LAS, 6.
Variæ lectiones.
(14) Græce fap: 0.5 : , prelerita. Saulus legit na póviz.
 73 COMMENT, IN PSALMOS. 74
Χριστού ούντες τους εχθρούς των Χριστιανών A sun illud etiam sit dictum , μου possumus ( nolis
δαίμονας, και Σαούλ και 'Αβεσαλώμ, και εί τις ipsis) omnes psalmos accommodare : pro inimicis
τύραννος , αυτόν δή που τον διάβολον, και πάλιν Cliristi , dæmones Christianorum : inimicos pro
επιθυλους και θλίβοντας και καταδιώκοντας, και Saule eliain et Absalone, aut si quis aliusest hujus
όσα τοιαύτα , τους δαίμονας • Δαβίδ δε , και χριστον cemodi lyrannus, dumoncm pari mo lo intelligentes :
και βασιλέα , τον καθ' έκαστον ημών• ώσπερ γάρ quos omncs in figura signatos essa intelligimus,
εκείνος έχρίσθη των ελαίω της αρχής εις βασιλείαν, per beati David perseculorum alque insidia:orum
ούτω και εμείς του ελαίω του βαπτίσματος εις βα- personas . Quie vero ipsi bealo David el uncto et
σιλείαν " των εν ουρανοίς. "Όσα δε των ρητών ου regi conveniunt, ca unicuique nostrum accommo ·
προσαρμόζουσι , ταύτα εκφωνούμεν απλώς, ώς φω- dabimus; nam quemadinodum ille regio oleo in
-ος του αγίου Πνεύματος, αγιάζοντες διά τούτων rezem unctus est, ita cl nos oleo baptismatis ad
εαυτούς, οποία τα του δευτέρου ψαλμού και των regnum calurum . Quæcunque autem recic nobis
τοιούτων. 'Ανεπίγραφος μεν ούν παρ' Εβραίοις αν congruere non possunt, ca simpliciler quasi sancii
ο πρώτος ψαλμός , ουδέ παρά των ερμηνευσάντων Spiritus voces eferemus, hujusmodi verbis nos
έτυχον επιγραφής. "Έστι δε ου μόνον ηθικός . B ietipsossanctificantes, qualia sunt quein secundo
αλλά και δογματικός · ου μόνον παραινεί προσέχειν sunt psalmo et in aliis similibus. Primus igilur
τοίς θείους λόγους, αλλά και ασεβών, και των άλλων psalmus qucmadmodum apud Hebræos sinc inscri
αμαρτωλών, περιέχει κατηγορίας και τιμωρίαν. prione babelur, ila ab omnibus interpretibus est
dimissus. Est autem, nun moralis tantum , sed dogmatis etiam refertus: neque enim tantum ada
monel, ut divinis insistamus eloquiis, sed impiorum , et aliorum delinquentium accusationem con
tinct el supplicia .
Variæ lectiones .
(15 ) ίσ . την.

ΑΡΧΗ

ΤΗΣ ΕΞΗΓΗΣΕΩΣ .

INITIUM

EXPOSITIONIS.

ΨΑΛΜΟΣ Α'. C PSALMUS I.

Μακάριος ανήρ δε ουκ επορεύθη εν βουλη VERs. 1. Bealus vir quinon abiit in consilio iiniro .
ασεβών , και εν όδω αμαρτωλών ουκ έστη, και rum, et in via peccatorum non slelit, et in cathedra pe
tal καθέδρα λοιμων ουκ εκάθησεν . Μακάριος κυ- stilentiæ non sedit. Bealus proprie Deus est, ul inquil
ρίως μεν ο θεός , καθώς φησιν ο παυλος, Ομακά . Paulus, de eo dicens : Qui bealus est el solus
ριος , λέγων , και μόνος δυνάστης . Παρεχώρησε potens : el tamen appellationem hanc nobis indulsi',
δε διά της προσηγορίας ταύτης και ημίν, ώς και της quemadmodum et illam Dei * : Ego enim , inquit ,
θεός , ώς το • Εγώ είπα , Θεοί εστε , και πολλών dixi : Dii eslis ( el filii Excelsi omnes ) ; el multa
άλλων τοιούτων . Το γουν όνομα τούτο , της μεν κατ' alia hujusmodi nomina nobis largitus est. Hoc
έρετην τελειότητος υπάρχει καρπός : δηλοί δε τον autem beatitudinis nomen, fructus est illius perſe
ανωλεθρον, ώς έστερημένον πάσης κηρός , του μ clionis , quæ virtute constat : et juxta Græci 10
πλεονάσαντος » συμπεριλαμβάνει δε και την γυναίκα minis etymologiam imortalitatem significat :
πάντως και μακαρισμός , ώς από μέρους το πάν • languam expertem mortis omnis , redlundaule
Κεφαλή μεν γάρ γυναικός ο ανήρ , κατά τον θείον H ; quanquam submasculinavoce propheticus sermo
"Απόστολον συνάπτεται δε τη κεφαλή τα μέρη prolatus sit , feminam tamen comprehendit, veluti 34
του σώματος και ών η ανθρωπότης κοινή , τούτων D ιοιuin a parte . Naun secundum Apostolumn
και τα έργα και ο μισθός. Τη φύσει δε των πραγ- Mulieris capul esl vir : conjunguritur autem cirpils

31 1 Τim. VI , 15. 8 Psal. LΧΧΙΙ , 6 . Eplies . V, 25 .

PATROI .. GR . CXXVIII . 3
75 EUTHYMI ZIGADENI 76

celera corporis membra : et quibus commis est A μάτων επόμενος ο Δαβίδ, τάξιν τινά τοις ρητοίς
humanilaz , jis etiam opera communia sunt , et επέθηκε (16) . Ρίζα γάρ ή εν τη καρδία βουλή, των
præmia . Rerum vero naluram seculis lealus Da . διά του σώματος ενεργημάτων , ως και ο Κύριος έν
vid , congruum quemdamı ordinem servavit in dictis δον φησι τα κοινούντα . "Οθεν βουλευόμεθα μεν πρό
suis . Cansilium . Nam quod in corde residct, radix τερον , είτα ιστώμεν το βούλευμα : είο ούτω τοις
est operationum corporis : quemadmodum et Do- βουλευθείσιν εναπομένομεν. Επε ! δε ασεβής μεν ,
minus docet , intus esse , inquiens , ca quæ coin
. ο άθεος, και πολύθεος • αμαρτωλός δε , ο ευσεβής
guidant hominein . Unde primo consulimus ; deinde μεν , παράνομον δε και διεφθαρμένον βίον αιρούμε
consilium firmamus, ac demum obfirmalo consilio νος • λοιμός δε, ο μή μόνον αυτός αμαρτωλός , αλλά
insistimus. Quia etiam impius is dicitur , qui rel και άλλους διαφθείρων , και της νόσου ταύτης μετα
Deuni non colit , vel plures enlit : et prccalor ille διδούς: μακαρίζει τον και τους τρεις απεφυγόντα ,
cst , qui licet lidelis sil , pravis lainen ac perditis και μήτε της τοις ασεβέσι βουλής κατά του όντος
est moribus : el peslis mcrilo is dici polest 1, qui Θεού κοινωνήσαντα , μηδ' όσον εν παρόδω τούτο
non ipse tantum peccal , sed morbo suo alios ma γάρ οίμαι την πορείαν ενταύθα σημαίνειν μήτε
ril : idcirco Prophela bealos eos appellai, qui tria τοίς αμαρτωλούς τηςεπί του κακού στάσεως , ει και
Insec vitio prorsus vitaverint : qui videlicet implis B πως συναρπαγείη, μήτε τις λοιμούς της εν τω
consiliis ( quæ adversus religionem in Deum sunt ) τοιούτω πάθει μονιμότητος ( 17) · τούτο γάρ ή εν κα
non co : municaverint , ne obiter quidem atque in θέδρα βούλεται. Έστι δε και άλλω ' , βουλήν μεν
transitu (ita enim puto significare dictionena,,abit)),,
ασεβών το συνέδρον αυτών υπολαμβάνειν, ώς και
quiquc cum peccaloribus in pravo aliquo opere diu 'Ακύλας και ο Θεοδοτίων ήρμήνευσαν ·• οδόν δε •

non constituerint : tanetsi niodicum quid propria αμαρτωλών , τον διάβολον · ο γάρ μη στις εν αυτώ ,
inlirmitate aliquando ad id rapli s'nt : el postremo , προς Κύριον ήξει, τον ειπόντα : 'Εγώ είμι ή οδός ,
.

cum pestilentibus hominibus non persevera- δι' ής βαδίζουσιν εις αρετήν οι άνθρωποι • καθέδραν
φui cuin
verint : cum his , inquain , qui in concupiscentiis δε, την διδασκαλίας των πονηρών. Επειδή δε ουκ
: c viliis suis constantiorcs sunt ac slabiliores : απόχρη εις αρετής τελείωσιν ή της κακίας φυγή
el qui per cathedram a Prophela subsignari viden- " Εκκλινον γαρ, φησίν , από κακού , και ποίηc
lur. Vel alitcr : Consiliuin impiorum pro consilio αγαθόν και ο Ησαίας • Παύσασθε από των πο
et conventu intelligenuin (quemadmodum Aquila γηριών υμών , μάθετε καλον ποιείν μάλα είκότως
el l hou.dolion interpretati sunt) ; viam vero pecca- επήγαγεν •
torum , dæmonem . Nam qui in dæmone non slelerit, ad Chrislam veniet , qui dixit " , Ego sum via :
qua nimirum bomines ad virtutem perveniunt. ltem cathedrain pestilentiæ pro doctrina non sana;
sed quoniam ad perfectionein virtutis consequendam , non satis est fugere a walo , Declina *
enim , inquil, a malu er fur bonun ; el Isaias " : Cessale ab iniquitatibus vestris, et discile bona facere :
idcirco valde consequenter adjunxit :
YERS . 2. Sed in lege Domini voluntas ejus ei in C 'Αλλ' ή και τω νόμω Κυρίου το θέλημα αυτού ,
lege ejus medilubilur die ac nocle. Bcatas, inquit, και εν τω νόμο αυτού μελετήσει ημέρας και γυ
ille qui non modo conmemoratis vitiis non com- κτός . Μακάριος , φησίν , ος ου μόνον ουδενί των
Imunicavit , sed legi etiam divine suam conjunxic προειρημένων εκοινώνησεν , αλλά και εν τω όμω
voluntatem , eadem volens, quæ jubet lex. Hoc unum Κυρίου το οικείον θέλημα συνήρμοσε , ταύτα θέλων ,
perpetuo meditatur, eaque meditatione vitam ac άπερ εκείνος υπαγορεύει , και τούτο δια παντός
conversationem moderator, el dirigil. Hoc enim έμμελετών, εις τον εαυτού βίον εντεύθεν ρυθμίζων .
illud est, quod per Moysem olim nobis Deus man- Ούτω γαρ και ο Θεός διά Μωσέως ένομοθέτει , λέ
davit dicens : Eierunt verba hujus legis semper γων · Και έσται τα βήματα του νόμου τούτου διά
in ore ivo, el meditaberis ea , s dens, surgens, el cu παντός εν τω στόματί σου, και μελετήσεις και
bans : et habebis ea in manu lua , eruntque immo- αυτώ, καθήμενος , και ανιστάμενος, και κοιταζο
bilia ante oculos inos . Deinde qui fructus inde oria- μενος, και απαρτίσεις κατά της χειρός σου, και
lur ostendit. έσται ασάλευτα πρόδρίθαλμών σου. Είτα δείκνυσι
τον εκείθεν φυόμενον καρπόν .
VzRs. 3. Et erit tanquam lignum , quod planlalume Και έσται ως το ξύλον το πεφυτευμένον παρά
estsecus decarsns αφmartιm, φuod fructima se τας διεξόδους των υδάτων, και τον καρπόν αυτού
.

dubil in tempore suo , et ſolium ejus non defluel, el δώσει εν καιρώ αυτού και το φύλλον αυτού ούν
omnia parrcunque faciet prosperabuntur. Qui ila se απορρυήσεται , και πάντα όσα αν ποιή . κατευ
se halbert , ut diximus , is instar artioris plantatins , οδωθήσεται. Ο γάρ ούτως έχων, οίον παραπεφυ .
juria Nuenta eloquiorum Dei atque illorum doctrina τευμένος τοίς των θείων λογίων νεύμασι , και διά

85 Juan. Χιν , 6. • Psal. ΧΧΧνι, 27. " Isa. 1 , 17. 50 Deut . VI , 1

Varie Jectiones .
( 16) Adidle soukrov, ul in codice sio legil cl Lati- (17) Græca verba ila sonant : Id enim sibi rolant
nus interpres. verba in callicdra .
17 COMMENT. IN PSALMOS. 78

της διδασκαλίας αυτών άρδόμενος , θάλλει και προ- A perpetuo irrigatus, germinabil , fructunique ipsas
κόπτ : ι , δίχτν δένδρου παραπεφυτευμένου τοίς των nempe virtutcs) opporllitio ferens lempore, folia
ιδάτων ρεύμασι , καρπόν μεν τις αρετάς φέρων εν non dimiltet : hoc est lumilitatem non deponel ,
Χαιρώ τω προσήκοντι , ουκ αποβάλλων δε τα φύλλα, quæ virtutes omnes, non secus ac proprios fru
δηλαδή την σκέπουσαν και συντηρούσαν αυτάς τα- clus prolegit alque conservat . Vel aliter, per fru
πεινοφροσύνην. Η καρπόν μεν υποληπτέον τον από clum intelligere possimus universas illas divitias
των πόνων συλλεγόμενον πνευματικών πλούτον , quæ de spiritualibus laboribus congregantur : At
φύλλα δε την επιθάλπουσαν ελπίδα της σωτηρίας ής per folia, virescentein εpem salutis : quo cum nun
αδένα χαιρόν αφίστανται, την αίσθησιν τών Αλγηδό- quam delicial , omnium dolorum sensum lollit.
κων εφαιρουμένης . Είκότως δε τα θεία λόγια ύδασιν Merito autem divina cloquia aquis comparavil, cum
ετείχασεν , διά το ποτίζειν κσι πιαίνειν τας ψυχάς, non minus animæ illis irrigentur atque impillo
ώς εκείνα τα φιόμενα. Ούτω και ο Χριστός την oi- grentur, quam aquis planlæ : unde et Christus do
κείαν διδασκαλίαν εκάλεσεν : Ει τις διψά, λέγων , cirinam suam appellavit , dicens: " Si quis sitit,
έρχέσθω πρός με, και πινέτω · κα! • O πιστεύων veniat ad me et bibat : el qui credil in me, punina
εις εμέ , ύδατος ζωντος ποταμοί ρεύσουσιν εκ της virentis aquæ puent de venire ejus : el qui biberit
κοιλίας αυτού · και: "Ος δ' αν πίη εκ του ύδατος B de aqua , quam ego dabo ei, non siriet in cleruum .
ου εγώ δώσω αυτώ, ου μη διψήσει εις τον αιώνα . Ηujuscenmodi igitur viro, Deus cooperaturinonni
Το δε τοιούτω ανδρί και ο Θεός συνεργεί προς bus : A Donino evin gressus cins dirigentur, ce
πάντα . Παρά Κυρίου γάρ, φησί , τα διαβήματα αυ- viam ejus volet valde. Ipse etiam Apostolus : " Di.
του, κατευθύνεται, και την οδών αυτού θελήσει σφό- ligentibus Deum, inquit , omnia cooperantur in bo
ερα . Και ο Απόστολος δε λέγει πάλιν • Τοίς άγα- num, Dictio eliam , omnia , fic non oliose jacet,
ρωσι τον Θεόν πάντα συνεργεί εις το αγαθόν . Nain qui ad hune uisque virtutis cumulum perve
Το δε , πάντα , πρόσκειται μετά ακριβείας : ο γάρ perit, malum amplius aliquid facere nusquam sus .
εις τούτο φθάσας , ουδέποτέ τι κακόν ποιήσαι θελή- Linebit : qua ratione a Deo in omnibus prospera.
σει · διό και ευοδούται εν πάσι παρά Θεού. Ούτω bitur : verunt cum per bona ad virtutem superiori
διά των αγαθών προτρέψας εις αρετήν, και διά bus cxborlalus sit, deinceps, quasi virtutis ailile
των εναντίων αλείφει τους αθλητές εν τω ειπείν • lain , oleo inungit, dum ex contrariis munil, di
cens :

Ούχ ούτως οι ασεβείς, ουχ ούτως . Τουτέστιν , VERS. 4, Non sic impli, non sic. Non ita florent
ωχ ώ , ο προειρημένος ανήρ θάλλουσι και καρποφο- C impii, inquit , nec germinant aut fructum ferunt,
ρούσι , και των άλλων απολαύσουσιν αγαθών. Διά nec lantis ( ruuntur bonis, quantis vir ille quem
δε του διπλασιασμού την απαγόρευσιν έβεβαίω- beatum diximus : et dum negationem repelit, quod
Τ:ν. negatum est magis confirmat. (Quomodo autem il
lis agendum sit subjicit .)
Αλλά ώσει χνούς , δν εχρίπτει ο άνεμος από Sed lanquam pulvis quem projicit renlus a facie
προσώπου της γης . " Ωσπερ ο άνεμος προσπεσών, terræ. Quemadınodum irruentes venti, facile pul
3ον μεταφέρει τον χούν και διασκεδάννυσιν , ούτω verem transſerunt et dispergunt, ila et adversarii
και τους ασεβείς οι αντιπνέοντες δαίμονες. Πρόσω- dæmones impios quosque facile dissipabunt. Per
την δε της γης , το φαινόμενον αυτής νοητέον . Το faciem vero lerræ , ejus superficiem intellige : quam
εετο ε? και νώτα , διά το βαστάζειν τα επ' αυτής Icrra: bumeros etiam appellant, eo quod feral ac
συντετα καθάπερ και κόλπος , το ταύτης βάθος . sustineat corpora oinnia quæ in ea sunt : sicuti cu
Άσεβείς δε ενταύθα πάντας ονομάζει τους άνω ρη- terræ sinum eam partem dicunt, quæ in ea inagis
έπας , κοινωσάμενος το πρόσρημα . Νοοίντο δ' αν profunda . Impios vero coinmunicalo nomine hic
ασεβείς και οι Ιουδαίοι , οι μη σεβόμενοι τον Υιόν, cos omnes appellat , quos superius triplici ordine
α διεσκορπίσθησαν , του κηρύγματος των ιερών D distingui a Prophela docuimus . Possumus etiano
ευστόλων πνεύσαντος . per impios, lud:eos intelligere, qui Filium rou ado
rant, el spiritu prædicationis sanclorun apostolo ,
rum per totum orbem dispersi sunt.
Διά τούτο ουκ αναστήσονται ασεβείς εν κρίσει . VeRs . 5. Ideo non resurgent impii in judicio .
“θρα του θείου Πνεύματος την ακρίβειαν · ουκ είπεν Vide exquisitum sancti Spiritus loquendi modum :
απλώς . Ουκ αναστήσονται , αλλά και το, 'Εν κρί- non simpliciter dixit, Non resurgent : sed apposuit ,
σει, προσέθηκεν. 'Αναστήσονται μεν γαρ και ούτοι, In judicio. Resurgent quippe et impii, nou ui judia
αλλά ουχ ένα κριθώσι • πως γάρ (18) οίγε αυτό κατά- ceulur, utpote qui jam condemnati sunt : Qui nou
κριτι ; Ο γάρ μή πιστεύων εις εμέ , φησίν, ήδη credit in me, inquit, jam judicatus est , sed ut sup :
2ειριται · αλλ ' ίνα τιμωρηθώσι . Παρατηρητέου δε pliciis plectantur. Observandum est autem , quod
* Joan . Y11 , 57, 58. * Rom. νιι , 28. * Joan . Πι , 18 .
Variæ lectiones,
( 58 ) Græca sic : Qui enim hoc pal ? cum jam condemnati sin !.
 79 EUTHYMI ZIGABENS 80
ειιι Mossus de resurrectione niliil nobis ani . Α ότι, μηδέν του Μωσέως περί αναστάσεως ειπόντος ,
ſesic tradidárit, primus omnium David cam aper πρώτος ο Δαβίδ εδίδαξεν περί ταύτης .
ljus nos docere iucepit.
Neque peccatores in consilio jusloruin . Peccaro. Ουδε αμαρτωλοί εν βουλή δικαιωr . Αμαρτων
res lioc in loco appellat cos , qui inipii quidem non λους , το γε νύν έχον , κοινώς καλεί τους μη ασεβείς
sunt , scal perversis Biorilus scalert : qui judica- μεν, άλλως δε διεφθαρμένους και φαύλους , οίτινες
νομr soli , et condennali , procul ajustis relega- κριθήσονται μόνοι , και πόρρω των δικαίων αποπεμ
buntur. Consilium autem Aquila et Theodolion bie, φθήσονται. Βουλήν γάρ ο 'Ακύλας και ο Θεοδοτίων
juslorum congregationem interp : elali sunt : verum την συναγωγήν των δικαίων ήρμήνευσαν . Δικαίους
justos Scriptura appellare solel non eos taulum , δε καλείν εθος τη θεία Γραφή , ου μόνον τους την ίδι
qui in propria ac peculiari justiliæ virtile exerci . κήν αρετήν της δικαιοσύνης ασκήσαντας , αλλά και
tuli siunt, sed odunes sanctos generaliter , tanquam καθόλου πάντας τους αγίους , ως δεδικαιωμένους υπό
jus!ificalos a Deo . Θεού .
Vers. G. Quoniam norit Dominus viam justorum . "Οτι γινώσκει Κύριος οδόν δικαίων . Δείκνυσιν ,
Docel scminem posse Deuin latere. Etenim vias ως ουδείς λανθάνει θεόν · καί γάρ τάς μεν ιδούς
B
quidem justorum moril, alibi etiam ail " : Novil Do. των δικαίων οίδεν • Γινώσκει γάρ, φησί , Κύριος
minus riesimmaculatorum : jlem alibi " : Novil Do τας οδούς των αμώμων και πάλιν : " Εγνω Κύ
minus eos qui sui sunt : nam cum uι alibi dixi . ] ριος τους όντας αυτού · έπει και αυτός είπεν ,
ipse sit via , liccesse est ut omncs videat qui per 'Εγώ ειμι η οδός • και οίδε τους διά αυτού βαδί -
ipsum, id est per mandata ejus incedunt : peccato- ζοντας, ήτοι των αυτού προσταγμάτων τα κακά
res vero quanquam non minus noverit quam jis δε ( 19), ως ανάξια της εκείνου γνώσεως , αγνοείν
sios, tainenveluti cognition0 sua indignos igno- προσποιείται. Ου χάριν και ημαρτηκότος 'Αδάμ
rarc simulal. llac ratione cum peccasset Adum , πυνθάνεται , που έστι . Τούτο δε και επί Κάϊν , και
julerrog:svit ubi essel " : quod observavit etiam in επί άλλων πεποίηκε πολλών.
Cain , et in multis aliis.
El iser impiorum peribil . Virtutes justorum per και οδύς ασεβών απολείται . Των μεν γάρ δι .
manent, veluti coru. divitiæ quæda:1 ac corone : καίων αι αρεται μένουσιν, ώς πλούτος αυτών και
perversa allem impiorum scelera alque actiones στέφανος " των δε φαύλων η πράξις και η πονηρία ,
delebuntur: atque inanes reddentur , actiones eniin, άπερ οδόν ωνόμασε νύν, αφανίζονται και ανενέργη
itineris touise , iterum expressit. Ηuic autem di- c του γίνονται. Τούτω δε και το αποστολικόν έoικεν
clo illud Apostoli consiunile esl 65 : Si cujus opus ρητόν : Εί τινος το έργον κατακαήσεται, ζημιωθή .
arscrii, detrimentum palielur. σεται .

PSALMUS II . ΨΑΛΜΟΣ Β ' .

Secundus etiain psalmus apud Hebræos inscri- Ο δεύτερος ψαλμός ανεπίγραφος και ούτος παρ '
plinne prorsus carel el litulo : qui prædicit allem 'Εβραίοις · προαγορεύει δε την κατά του Σωτήρος
corum insidias qui Dominum occiderunt : vora- των ανελόντων επιβουλήν είπα και κλήσιν εθνών ,
lioncin ctiam gentium et Judaeorum perditio- και Ιουδαίων απώλειαν ,
meill .
VERs . 1 , 2. Quare insurrererunt gentes , el populi me. "Ινα τι έγρύαξαν έθνη, κα . λαοί έμε.λέτησαν
ditati sunt inania ; asfilterunt reges terra, el principe : κενά, παρέστησαν οι βασιλείς της γης, και οι
convencrnni in unun ? Propheticis oculis furorem άρχοντες συνήχθησαν επί το αυτό; Τοίς προφη
ac rubico eoruin perspiciens bealus David , cum τικούς οφθαλμοίς ορών αυτών την λύτταν ο Δαβίδ ,
Jamentatione quadami ac Nelu sermonem inchoal : σχετλιαστικώς και θρηνητικώς προάγει τον λόγον :
Ilea me, inquil, cur tanto cum furore limulluali ότι , Φευ ! διατι τοσούτον μανέντες εθορύβησαν , και
D
saint ? cur cuncta perlurbarunt, ac tan grandia πάντα εκίνησαν, και ήλαζονεύσαντο ; Ταυτα γιο
arroganles præsumpserunt ſacinora ? Ila enim si . σημαίνειν το , έφρύαξαν , οι το Εβραϊκών εξελληνί .
gnificare aiunt verbum , insurrererunt, ii, qui ex σαντες λέγουσιν. "Έθνη μεν ούν, οι αμφί τον Πι
Ilebraica in Græcam linguam converterunt : per λάτον Ρωμαίοι στρατιώται : λαοί δε , οι αμφί τον
gentes rcro, Romanus milites intellige, qui cum "Ανυαν και Καϊάφαν Ιουδαίοι » βασιλείς δε, Ηρώ
Pilato erant : el per populos Judæos , qui cum δες • άρχοντες δε , Πιλάτος . Ούτω γρ και εν τη βέ
suna et Caipha : per reges el principes, Ilerodern βλιο των Πράξεων στόρηται . Το βασιλείς, δε και
et l'illumi, ul Actus ipostolorum declarant : 4110- οι άρχοντες πληθυντικώς είρηται , κατά την της
rum alter res eral, et alter princeps. Quod si plu- “Εβραϊδος διαλέκτου συνήθειαν, πληθυντικοί, αντί
rali numero dictiones a Prop !veta prolalu sulit, ενικών χρωμένης " ή και βαθυτέραν επιβολήν μετά
jaxia llebraicæ linguæ constetudinem id factum μεν γάρ του βασιλέως Ηρώδου ωπλίζετο και ο βα .
» Psal. XXXII , 18. Τim . 1 , 19. 4 Cen , 111 , 9 ; ιν . 9. “ T Cor . 1 , 15.
Variæ lectiones .
199 ) Vel , ut Græca subant : Wala rero , lanquam cognitione sua prorsus indigna, ignorare se simulat.
 81 COMMENT. IN PSALMOS . 82
σιλεύς της αμαρτίας διάβολος " μετά δε του άρχον- Α est : que plurali nuniero sape utitur pro singulari ,
τος Πλάτου , και αι αρχαι και εξουσίας των δαιμόνων , vel juxta altiorem quemdam sensumo, alia fortassis
προς ας ημίν ή πάλη , κατά τον θείον Απόστολον. ratione, quia simul cuar Hcrode reye , adversus
Εν δύο γαρ φυσεων δντος του Χριστού, αοράτου Chrislum , alius pcccati rex diabolus armatus csi ,
και ορατής , διπλούς ήν και ο πόλεμος εξ αοράτων el cuin Pilato principe, mului principes, Jamonuin
πολεμίων και δρατών , Κενά δε έμελέτησαν , αντί του: nimirum poleslales : adversus quas (11 docct App
Niτην ισπούδασαν , ομονοήσαντες εκ μέσου τούτον slolus ) nobis lucla est el certamen, Nam cum cx
τονήσαθαι . "Ανέστη γαρ, και ζη εις αιώνας . Και duplici constaret Christus natura, risibili scilicet
προς μόνους δέ Ιουδαίους ο λόγος , ότι μάτην έμε- et invisibili, duplex etiam certamen , invisibilium ,
λέτησαν την Γραφήν, μή συνέντες, ότι περί αυτού inquam , el visibilium inimicorum sustimuil, Medi
αιτήγγειλε . lalos vero inania dicii , pro Frustra conati sunt,
dam arbitrarentur posse sc illum c medio tollere, qui resurrexil el vivit in æternum. Possunt ctiam
kæc verba adversus solos Jici Jud.cos, qui sacræ Scripluræ sludiis incumbentes, in cassum caru
me ' itali sul : cu'n non intellescrint quanta in ca dc Christo prædicantur,
Κατά του Κυρίου και κατά Χριστού αυτού. Adversus Dominum el adversus Christan ejus. Int
"Εφρύαξαν, και παρέστησαν, και συνήχθησαν κατά surrexerunt, inquit, astilerunt, et congregati sunt,
του Πατρός ουχ ήττον, και κατά του Υιού αυτού , non minus adversus Palreni, quam adversus Fi .
αν αυτός έχρισεν εις βασιλέα πάντων εθνών , δούς Β lium : Filium, inquam , φuem Paler in gentium ro
ευτώ ταυτα κληρονομίαν. Ο γά κατά του Υιού gein un xeral ; cas enim in hæredilalem illi dederat ,
τλεμος και προς τον Πατέρα διαβαίνει. Κυ- Bellum quippe , quod adversus Filiun ab illis
εον μεν υποληπτέον τον Πατέρα : Χριστόν δε, τον geslum est , pervenit etiam ad Patrem . Pro Domino
Υιόν αυτού , κατά την ρηθείσαν εξήγησιν. Αυτός γάρ igitur Ρatrem, et pro Christo Filium, hoc in loco
τούτον κατέστησε βασιλέα επ' αυτούς , κατά τον της intelligarmus. Εtenim Paler ipse dicina dispensa :
οικονομίας λόγον . Ει δε κατά του Χριστού αυτών tionis ratione regain cum constituit Quod si, oil in
έτοιμεν , ώς πολλά των αντιγράφων έχει, εκτενού- multis exemplaribus, in plurali rimero legamus,
μεν κατά πάντων , και Ιουδαίων, και εθνών , και adversus Christum corum , relatio illa extendenda
δαιμόνων . Τούτω γαρ παν γόνυ κάμψει επουρα- erit, tam ad Judæos omnes, quam ait genles, ct ad
γίων , και επιγείων , και καταχθονίων . ipsos eliam dæmones, quoniam illi " Onine geux
flectilur cælestium , lerrestriuin , cl infernorum .
Διάψαλμα . Περί τούτου σαφώς εν τω προοιμία Diapsalma. Quid sil diapsalma abunde diximus
διελάβομεν . in procmio.
Διαρρήξωμεν τους δεσμούς αυτών , και απορ- VERs. 3. Dirunpamus vincula eoruni el projiciamus
dikujter dy' ngör tor Suror ajrür . Tautan, C a nobis jugum ipsorum . Verba bæcdicla sunt veluti
από του αγίου Πνεύματος έγκελευομένου τους έσο- ex persuna sancti Spiritus, jubentis postcris fileli
μεις πιστούς αποστήναι και των ειδωλολατρoύντων bus ut ab idololatris Romanis atque abimprudenti
"Ρωμαίουν , και των ασυνέτων Ιουδαίων• κακείνων bus Judæis discedant : ct illoruin quidem servilulis
μεν, τους περικειμένου ; διαρρήξαι της δουλείας vincula dirumpant , quibus detinebantur : horum
δεσμούς : τουτων δε , απορρίψαι τον επικείμενον του vero jugum , quo propler legem gravabantur ciclo
νόμου ζυγόν, ώς βαρύν και αποκτένοντα • ελέσθαι liani , veluti onerosum ac niortiferum : et rice
δε τον του Χριστού , ελαφρών και ζωογονούντα . "Η ως illius leve ac vivificum Christi jugum sumanl.
από των φονευτών του Σωτήρος , μονονουχί ταύτα Quanquam et alio modo intelligi possunt, ut dicta
ειρηκότων , και δι' ών έπραττον, και δι' ών έλεγον, videantur , ex eorum persona , qui Christum occi
και αφηνιασάντων , και των δεσμών της δουλείας derunt : qui et re isa, et verbis , servitutis vincula
της Πατρός , και του Υιού , και του ζυγού της υπο- ac subjcctionis jugum recusarunt : quibus, ipso
τεγής , οίς ενείχοντο κατά την ακολουθίαν της elinajure natura, tan Filio quan Paltri desincti.
φύσεως. erant ,

Ο κατοικών έν ουρανοίς εκγελάσεται αυτούς , Vers. 4. Qui habilat in cætis irridebit eos, el Do
και ο κύριος εκμυκτηριεί αυτούς Αυτοί οι παρά D minus subsannabit eos . Hi igitur qui a predictis
τούτων βλασφημούμενοι , και τα κατοικών εν ουρανοίς blasphemantur, Paler nimirum qui in cælis habi
Βατερ , και Υιός ο Κύριος πάντων , κατά τον λόγον sal et Filius qui divinitalis ratione omnium Dominus
της θεότητος . λίαν γελάσονται , και εκμυκτηριούσιν dicilor, dcridebunt et subsannabunt eos : intensic .
αυτούς . Επίταξαν γάρ εμφαίνει η πρόθεσις , και διε- nem cnim innuil præpositio, convincenique fatuos
λέγξουσιν ανοήτους, ώς ανηνύτοις επιχειρήσαντας , ens fuisse, quod inania atque impossibilia conati
ότι τε θανατώσαι την ζωήν προσεδόκησαν , και ότι sint, el speravcrint ipsum Dominum , quinimo vitası
“Ρωμαίοι μεν άντ! Θεού δαίμονας είλοντο · 'Ιου - ipsam , morte afficere : quodque Romani, diemonas
δαίοι δε , αντί αληθείας σκιάν. polills quam Deum , ci Judæi, umbram potius quam
veritatem , elegerint.

" Pilipp. 1, 30. 1 Philipp. 11, 10.

 83 EUTU YMII ZIGABENT 84

VERS , 5. Tunc loquelur ad eos in ira sun . Tunc A Τότε λαλήσει προς αυτούς έν οργή αυτού. " Οτε
Intellige Ioculum ad eos Dominum fuisse , quando δηλαδή φανερώς ήλεγχε τους Ιουδαίους , και τα
Judeos palarm relarguit , et perventura in eos: καταληφόμενα τούτους κακά προεφήτευσε , λέγων
nala prædixit : quando inter cælera dixisse le- άλλα τε πολλά, και ότι Ουαί υμίν , Γραμματείς και
gimus 4 : Ye vobis, Scribα Pliarisei hypo. Φαρισαίοι υποκριται , ότι αρθήσεται αφ' υμών ή
crile , quia auferetur a vobis regnum Dei, etc .. βασιλεία του Θεού , και τα εξής.
Et in furore suo conturbabil eos. Ob summam Και εν τω θυμώ αυτού ταράξει αυτούς . Θυμού
Illorum pravilalem Proplicia indignalus, ſuluras μενος γάρ επι ταις πονηρίαις αυτών, και διά τούτο
eis annuntiat calamilales, perturbationemque cl λέγων συμφοράς μελλούσας , τάραχον και υποψίαν
suspicionem eis plurimamiaponit, ( redarguente τούτοις ενετίθει • πολλοί γάρ υπελάμβανον αυτόν
autem eos Domino ] quem propletam arbitrabantur , προφήτης. Οι δέ φασι τάραχον τον επιγενόμενον
par esl multos fuisse perlerritos. Alii vero dicunt ύστερον θόρυβον εκ της παρά των Ρωμαίων πο
his verbis significari calaniilales , que es futura λιορκίας . Νοοίντο δ' άν ταύτα τα ρητά και περί της
Romanorum obsidione eis impendeban :. Possunt μελλούσης κρίσεως, ότε καταδικάζων αυτούς, υπο
etiam de futuro judicio intelligi, quando tanti βαλεί τιμωρίαις. 'Οργή δε και θυμός ποτέ δεν
criminis rei , a Deo condemnati, perpetuis penis καιB ταυτό σημαίνουσι , ποτέ δε διαφέρουσιν· ώς είναι (90)
snlijicientur . Ira autem et furor (que , Greece θυμόν μετά την κίνησιν της οργής, παρά του θύειν
dictionis Qujds verior signilicatio postulat, indi- και ορμάν : οργήν δε , παρά του οργάν και σφύζειν
gnalionen , seu polius excandescentiam quis dixe. την σφοδράν και οξείαν ζέσιν εις άμυνας.
ril) aliquando pro eodem ponuntur, aliquando il diversa , ila ul excandescentia mulus sit ad iram,
el juxla etymologiam , excilalionem el molum signilicet : ira vero, juxta eamdem Græci nominis
elymologiam vehementiorem el concilaliorem ad vindictam denolet Corvorem .
Vers. 6. Ego aulem constitulus sum rei ab eo. Εγώ δε κατεστάθην βασιλεύς υπ' αυτού. Του
Sermonem nunc facit ex Christi persona : proplue- λοιπού προσώπη του Χριστού ποιείται τον λόγον »
larum eniin mos est el materias, el personas va • τοιούτον γάρ ή προφητεία» ποτέ μεν υπέρ τούτου,
riare : Ulpole qui veluti organa quædain atque ποτέ δε υπέρ εκείνου λέγειν και μεταπηδάν , ώς είναι
instrumenta ab artifice suo anoderala , ea Ioque- δήλον ότι, καθάπερ οργανον , άπερ ενηχούντο παρά
banlur, quæ sanctus illis Spirilus subministrabal. του Πνεύματος , επεφθέγγοντο . Προαναφωνεί δε
Annunliat aulem Christus regnum , quod sibi, ut την βασιλείαν, ήν έλαβεν παρά του Πατρός, ώς άν
homini, a Patre traditum est. Dala est enim , in- θρωπος : Εδόθη μοι γάρ, φησί, πάσα εξουσία
quil, mihi omnis polestas in cælo et in lerra 60. C εν ουρανώ, και επί γης .
Super Sion monlem sanctum ejus, prædicans præ- Επί Σιών όρος το άγιον αυτού διαγγέλλων το
ceptum ejus. A monte qui dicitur Sion totam Ju- πρόσταγμα Κυρίου . Από του όρους του καλουμέ
dzam significavit, et sensus talis est : Ego rex νου Σιών την όλην Ιουδαίαν εδήλωσεν . Ο δε νούς
constilulus sum ut doceam evangelica mandala, του ρητου τοιούτον έστιν, ότι Κατέστην βασιλεύς ,
preceplum Doniini appellans hæc mandala : ut διδάσκων τάς ευαγγελικές εντολάς , κατά το όρος
unam alque eamdem esse sibi cum Palre volurila- Σιών, ήτοι εν Ιερουσαλήμ. Πρόσταγμα δε Κυρίου
icin ostenderel : A me ipso enim , inquit " , nihil τας εντολάς ταύτας εκάλεσε , δεικνύς εν θέλημα
loculus sum, sed quarunque audio a Palre meo. εαυτού τε και του Πατρός. 'Απ ' έμαυτού γάρ, φησί ,
ιαλώ ουδέν · αλλ' όσα αν ακούσω παρά του Πα .
τρός .
VeRs . 7. Dominus dixit ad me : Filius meus es in. Κύριος είπε πρός με • Υιός μου ει σύ. Τούτο
Hæc verba propter ælernanı ac divinain generatio- δια την προαιώνιον γέννησιν.
Hem dicta sunt.
Ego hodie genui te. Hæc propter carnis dispensa D Εγώ σήμερον γεγέννηκά σε. Τούτο διά την έν •
lionem . Quod vero ait, hodie, intellige ut ad di- σαρκον οικονομίαν. Και το μεν σήμερον , αντί του
stinetionen eternitalis sit dictum , ut tempus χρονικώς εν τοίς παρούσι καιροίς · το δε γεγένηκα,
signaret, hoc est , In his lcmporibus. Genui aulem αντί του έκτισα (21) : Πατήρ γαρ ο Θεός λέγεται ,
posuit pro creavi. Pater nanque creaturarum om- και των κτιστών και πλάστης και ποιητής .
nium Deus dicitur ut earum formalor el factor .
VERs. 8. Postula a me el dabo libi gentes hæredi. Αίτησαι παρ' εμού , και δώσω σοι έθνη την
tatem luam . Cum Christus quod ad carncm ejus n.2 ngorolar vou . Επειδή κατά σάρκα συγγενής
pertinebat ex Judæorum esset cognatione, el in ών των Ιουδαίων , ήλθεν εις τα ίδια διδάσκων, οι
propria ideo venissel, ut cognalos docerel, a suis δε και αυτόν απεξάλλοντο · εικότως οικειούται τα
69 Luc. 21 , 42 . » Mat : 10 . XXI, 45. 60 Matth . ΧΧVΙΙ , 18 . 1 Joan . Σιν , 10 .
Variæ lectiones .
( 20) Græca ila sonant : Ila ul furor sit post mo. (21 ) Ad nalurani scilicet bumanam , quod attinel ;
tum iræ, a terbo Qú::v, guod inipetua facere si- dixit enim supra ea verba intelligenda esse @cat si
goificat .. ένταρκων οικονομίαν.
 85 COMMENT. IN PSALMOS . 8,
έθνη, προτραπείς παρά του Πατρός αιτείσθαι , και Α non receptus, jure gentium nationes, ut suas sili
λαβείν εις κλήρον ταύτα» και γάρ και κατά το άν- vindicavil : præcipuc cum Pler ctm monuissci,
Ορώπινον Υιός Θεού γεγονώς, επωφείλετο κλήρον . ut illas peterel, el pollicilus luisset pelenti se cas
Ira.lituruin. Nam ex quo ut homo alia rationc factus cral Filius Dci, consequen !cr aliijua illi deberi
vidcbalur hæreditas.
Και την κατάσχεσίν σου τα πέρατα της γης . Et possessionem luam lerminos lerra. El polesla
Kal tyv égouolay tñs ximpovoulas cou 80fxou sav tem , inquit, bæreditatis tuæ quæ ad terræ usque
μέχρι των περάτων της γης. Εις πάσαν γάρ την Πaes pertingit . In omnem enim terrain a in omnes
γην , και εις τα πέρατα της οικουμένης, και του Ευαγ- ' ines orlis terre erangelicus sermo penetravit. Ει
γελίου λόγος εξήλθεν . Υποτίθεται δε ο Πατήρ αι. ipse quidem Paler a Prophela introducului', nonens
τείσθαι, ως ευδοκών και θέλων την των ανθρώπων re atque instans un Filius hereditatem hanc pcial :
ανάπλασιν . Αιτείται δε ταύτην ο Υιός, ως υπέρ it ostendat quam cuperet Pater, humani generis
ημών ενανθρωπήσας, και μεσίτης γενόμενος Θεού installationem : Filius vero non immerito etiam po
και ανθρώπων . Αίσχυνέσθωσαν ούν οι Ιουδαίοι, siulare id dicitur : quando quidem et humnavitatem
προσαρμόζειν ουκ έχοντές τινι ταυτι τα ρητά. Τις sumpserit, et Dei otgue lion.inummediator eterias
γάρ έτερος τοσαύτην έκτήσατο κατάσχεσιν ; B sil. Erubescalit igitur et conſuodanlur Judæi, ne
minem babentes cui verba bæc accommodari possint. Quis enim alius, prieter Christum , laulalii
sibi possessionem paravil !
Ποιμανείς αυτούς έν ράβδω σιδηρά . Τούτο από VERS. 9. Pasces eos in virga ferrea. Simile est
του προφήτου λέγεται Μή δεξαμένους γάρ, φησί , illud Prophelæ dicentis :: Eos qui sermones luos
τους λόγους τους σoυς, παιδεύσεις αυτούς, εν μάστιγα non susceperint, castigabis dagello ferreo : et
στεριά σημαίνει δε την των Ρωμαίων άρχήν . 'Αρ- significare milii videtur hic verbis Propheta , Ro-.
νησάμενοι γάρ την βασιλείαν αυτού , και Καίσαρα manorum imperium . Etenim cum Christi regniini
έχειν ομολογήσαντες, την Καίσαρος επέστησαν εξου- negassent Judæi , sub in ,perio Cxsaris se cssc affir
σίαν, υφ' ής διεφθάρησαν. Σιδηράν δε αυτήν εκάλε- manles, Cæsaris merilo potentiam sustinuerunt, a
σεν , διά τοισχυρόν έπει και Δανιήλ σιδηράν αυτήν qua persus pene perditi sunt . Ferreram vero eani
είδεν εν ταις οράσεσιν . dixit, veluti validam ac fortem ; hain et Daniel in
visionibus suis ferream cam eliau appellavit.
Ως σκεύη κεραμέως συντρίψεις αυτούς . Tanquam vasa figuli confringes eos . lloc loquendi
Τούτο διά την ευχερή τούτων πανωλεθρίαν . "Δλλοι modo expressit Proplieta, quam facile Judæi, et
δέ φασι, την έξ έθιών αινίετεσθαι σωτηρίαν, ότι quani funditus a Deo perdendi essent . Alii bis ver
Ποιμανείς αυτούς εν τη συμπανσθενεί δυνάμει» και Cc bis significari aiunt gentium salutem : Pasces eos .
καθάπερ ο κεραμεύς , επειδάν ιδοι τα πεπλασμένα inquiunt, in valida ac forti potentia tua : et quell
σκεύη αδόκιμα , συντρίβει ταύτα προ του προσομι admodum figulus ubi reproba esse viderit vasa,
λήσαι πυρί , και αναπλάττει · ούτω και συ τούτων τα quae formavil, conlerit illa , ea niinirum ratione ut
φρονήματα συντρίψεις το Ευαγγελία , και αναπλά . rursus igni aduoveal el reformiel : jla cl 111 , Domi.
σεις τω λουτρώ της παλιγγενεσίας , και στερεούς ne, Iliarum gentium cogitationes, Evangelio tuo
απεργάση τη θείω πυρί του Πνεύματος . destrues , lil cas poslovodum lavacro regenerationis
reformies, el divino sancti Sprius igne fortiores
rellas .

Και νύν , βασιλείς , σύνετε • παιδεύθητε πάν. VERS, 10. Et nunc reges intelligie, crudimini
τες οι κρίνοντες την γην. Το νύν, αντί του, διά omnes qui judicatis terram . Dictio nunc , boc in loco
τούτο, ώ βασιλείς Ρωμαίων και των άλλων εθνών, rationem reddit : ac si diclum esset : Ei propterea
και οι κατά πάσαν την γην κριται , οι κρίνοντες vos, o Romanorum el cælerarum gentium reges,
τους γηινους ανθρώπους , μαθόντες οιαι συμφοραί vessue , oo judices φui in universa estis 1erra,, vel
κατέλαβον αθετήσαντας αυτόν, και μαθόντες ότι εις ros, o qui terrenos homines judicatis, ex quo ad
D.
κλήρους υμάς εξελέξατο , συνετοί γενέσθε, την πρίν diecere potuistis, quantis calanitatibus oppressi
άνοιαν απορρίψαντες και παιδεύθητε από τε τούτων fuerint ii, qui Chrislum hunc lemcre reprobarunt,
και από των θείων Γραφών . Διά των αρχόντων δε ci illud pariter nostis quod a Deu in hæreditaleni
περιέλαβε και τους υπηκόους. clecti estis : vos omnes , inquam , moneo, sapientes
cstote , el abjecta priori illa amentia, crudimini tuin ab iis, turn a Scripturis etiam divinis. Verumi
dum reges ac principes admonentur a Propheta, ipsos ctiam populos eis subjecios admoneri pariter
ai bilrantur.

Δουλεύσατε τω Κυρίω εν φόβω . Συνέντες , φησιν , Vers. 11. Serrile Domino in limore . Intelligentes,
ότι και Θεός έστι, και εκδικητής , και φοβερός, και inquit, quod Cbrislus, el Deus est , el vindes, et
ό:: κτήμα αυτού και χάρις ήδη έχρηματίσατε , και terribilis , quod illius possessio el sors appellari
όν0 :μισθέντες ικανώς τα ήθη , ως 1 :σπότη δουλεύ . atque ell'ecti estis, quod reliquum est , modern
 87 EUTHYMII ZIGABENI 88
compositisque moribus vestris , service ei n i( no- A σατε αυτό εν φοβω · ου γάρ φόβος , εντολών τή
re , veluli Doniino. In timore aulem ideo dico, ρησις .
quia ubi est limor Dei, illic et mandatorum obser
valio.
El exsullale ei in tremore. El servientes , inquit, Και αγαλλιάσθε αυτώ εν τρόμο . Και δουλεύον
gaudele in eo, veluti in defensore ac Salvatore τες, χαίρετε εν αυτώ, ως κηδεμόνι και Σωτήρι.
vestro . Gaudele enim , inquit Apostolus, in Domino Χαίρετε γάρ, φησίν, εν Κυρίω πάντοτε, χαίρετε :
senmper , gaudele 11:: verum hoc vestrum gaudium πλήν η χαρά τρόμο σύμμικτος έστω, και μη άνετος .
tremore eliam commislum sit ,> et non effusuin . "Αγάλλεσθε μεν γαρ, διά την ελπίδα τρέμετε δε ,
Ersuliale propter spem , sed contremiscile ob pece διά την αμαρτίαν. 'Ακριβής γάρ έστιν εξεταστής
calum . Est enim diligentissimus omniuip exqui και αλάθητος .
silor , atque investigalor Deus, ct nemo lalere euen
polcsi .
Vens. 12. Apprehendile disciplinain . Majorcm Δράξασθε παιδείας . Τούτο επίτασις έστι του
8
his verbis intensionem adjungit ad id quod dixeral, παιδεύθητε , τουτέστι, μη επιπόλαιον , αλλά τελεον ,
ac si diceret : Erudimini, inquam , non in super- εκ μεταφοράς των εν τω δρακι τι βεβαίως κατεχόν
ficie , sed summo studio conlendite ut perfe των .

clam virtutem consequamini. Dictum est aulein hoc er melaphora eorum qui pugno aliquid constauler
Teneni.

Ne quando irascalur Dominus et pereatis de rin Μήποτε οργισθή Κύριος , και αποκλείσθε εξ
justa. Per viam justam , justorum bominum vilam , οδού δικαίας . Οδον δικαίαν ώνόμασε την διατρι
ac coaversalionem intelligit. Via enim apud He- 6ήν και τάξιν των δικαίων διάφορα γαρ σημαίνει
bræos mulla significar; vel etiam quia ad ipsam παρ' Εβραίους η οδός • ή και διότι προς αυτήν
fradiuntur . οδεύουσιν .
Cum exarseril in brevi ira ejus. Judicii diem si. " Οταν εκκαυθή εν τάχει ο θυμός αυτού . Την
gnificat.. Quod vero ait in brevi,, velhementiarm de- της κρίσεως ημέραν εδήλωσεν . ' Εν τάχει δε , αντί
riolal et celeritalen . Nam etsi in prosentiarum του σφοδρώς και οξέως. Νύν γάρ ει και θυμούται ,
sxpe irascalur Deus, renissius tamen id facil, ut αλλά μαλακώτερον και σχολαιότερον, διδούς χώρας
penitentiæ locum tribuat. C τη μετανοία .
Beati omnes qui confidunt in eo. Qui terrena om- Μακάριοι πάντες οι πεποιθότες επ' αυτόν . Οι
wia contemnunt, et spem in co omnem collocant. των γηίνων μεν καταφρονήσαντες , επ' αυτόν δε
Suit qui lunc psalmum cum superiori conjungen . θέμενοι πάσαν την ελπίδα , Οι γούν τον παρόντα
dum dicant :: atque illinc maxime probationis vires ψαλμόν το πρώτο συνάπτοντες , εντεύθεν ισχυρί
sumunt, quod beatus David a beatitudine exorsus, ζονται, λέγοντες , ώς από μακαρισμού Δαβίδ αρξά
in bcatitudinem desinai . μενος, εις μακαρισμός κατέληξεν .
Psalmus ipsi David cum fugeret a facie Absalon Ψαλμός τώ Δαβίδ, ότε απεδίδρασκεν από προσώ
filii sui ,
που 'Αβεσαλώμ υιού αυτού.
PSALMUS III . ΑΛΜΟΣ Γ .
Inscriptio psalmi clara est, iis præcipue, qui Δήλη μεν η επιγραφή του ψαλμού τοίς ανεγνωκόσι
Regum historias Ιegerint.. Psalmus vero unicuiqure την ιστορίας των Βασιλειών αρμόζει δε παντί πο
facile accommodari potest , qui visibilium ,, seu in- λεμουμένο παρ' εχθρών ,, είτε ορατών, είτε αοράτων .
visiliilium inimicorum pugnam sustineal.
VERS. 2. Domine, quid multiplicali sunt qui tribu D Κύριε , τι έπληθύνθησαν οι θλίβοντές με ;
lani me ? Ægre ſerens Proplela, bujusmodi se, et Δεινοπαθήσας ο Προφήτης , ότι τοιαύτης έπειράσθη
subditorum et amicorum insidiis amigi , ad solum των υπηκόων και φίλων επιβουλής , προς μόνον τον
Deum animum suum intendens, causam interrogat, Θεόν ανατείνει ψυχήν, έρωτών τίνος ένεκεν οι αμφί
cur multis in dies ad parricidam alium undique τον πατραλοίαν 'Αβεσαλώμ εχθροί αυτού (τουτους
accedentibus , 1nultiplicarentur inirnici atque insi- γάρ θλίβοντας εκάλεσε) πληθύνονται, τη προσθήκη
diatores sui, cum ipse in nenuinem eorum aliquando των εκάστοτε προσχωρούντων , μηδενός αυτών αδικης
iniquus exstilissel. Possunt eliam hæc verba intcl- θέντος υπ' αυτού πώποτε . "Η και περί των δαιμόνων
ligi , ut dicla sint propler dæmonum insidias. ο λόγος .
31 ulti insurgunt adrersum me. A pertius cxprimit Πο.1.2οι επανίστανται επ' εμέ. Τούτο σαφηνιστι
quod dixerat multiplicati sunt. κόν έστι του έπληθύνθησαν .
VeRs . 3. Mulli dicunt anime mer : Non est salus Πολλοί λέγουσι τη ψυχή μου : Ούκ έστι σωτη
illi in Deo ejus. Multi corum , inquit, qui insurre- ρία αυτώ εν τω Θεώ αυτού. Πολλοί, φησί, των
xerunt adversuin mc , muluo se exhortanics, de κατεξανισταμένων μου παραθαρρούντες αλλήλους ,
anima inea , hoc est de nie ipso, bujusmodi rerba λέγουσι περί της ψυχής μου, τουτέστι περί εμού ,
2 Philipp . 1 , 4 .
89 COMMENT. IN PSALMOS . 99
ότι Ράον ούτω καταδιωκόμενος , απώλεσεν ηδη την ΑΙoruuntur, quod is, qui tain facile depelli potuit
του Θεού βοήθειαν, διά τας αμαρτίας αυτού. " Η και el fugari , merilo existimandus sil ob propria
πολλοί των δρώντων τάς εμάς συμφοράς. Το εν τω peccata , a Deo derelictus, illiusque open atque
Θεώ αυτού, αντί του 'Εν τω Θεώ, εφ' ον αεί πε- auxilium amisisse . Vel multi id dicunt, eorum sci
ποιθεν . licel, qui calamitates meas vident. Quod vero ail .
in Deo ejus, idein sibi vult quod : In illo Deo in quo
ipse speravit.
Διάψαλμα. Είρηται εν τω προοιμίω περί τούτου , Diapsalma. In procmio operis diciuin est, quid
sit diapsalma.
Αντιλήπτωρ μου β.. Εκείνοι μέν λεγέτωσαν , VERS. 4. Tu autem , Domine, adjulor meus. !II:
φησίν, ά βούλονται συ δε των όντων έν πειρασμούς dicant quod libel, lu vero alliclorum omnium
αντιλαμβάνη, και μάλλον, είπερώσι και αντιλήψεως adjator es, eorum precipue , qui ope tua digni
άξιοι. sunt ,
Δόξα μου , και υψών την κεφαλήν μου . 'Αλλοι Gloria mea , el exalians caput meum . Alii grnus,
μεν άλλα , γένος , η τύχην, ή πλούτον , ή τι τοιούτον fortunam , divitias, aut aliud quid simile, magnum
εις δόξαν έχουσε: Εγώ δε επί σου μόνο θαρρώ, και Bel preclarum putant: ego autem inle solo conβdo
μέγα φρονώ . Δοξάζεις γάρ με , βοηθός μου γινόμε- el glorior. Nam si adjutor fueris , gloriam ctiam
νος , και ύψοίς την κεφαλήν μου , (22 ) νικώντος πρό- prestabis : el caput τneum , frequentibus olim de
τερον, ταις συμφοραίς καμπτομένην. pressum calamitatibus, extolles alqne exallabis.
Φωνή μου προς Κύριον εκέκραξα , και επήκουσε VERS . 5. l'oce mea ad Dominum clamari el erano
μου εξ όρους αγου αυτού. Έβόησα μόνον , είτε divil me de monle sancio suo. Tantum , inquit, cla
αισθητως, είτε νοητώς και ταχέως υπήκουσέ μου, mari (scu oris , seu mentis clamorcın intelligens) et
και εγγύς Κύριος πάσι τοις επικαλουμένοις αυτόν. slalim exaudivit me. Prope enim est Dominus
" Ορος δε άγιον και την Σιών εκάλεσεν, εις τούτο invocantibus eum . Per monteni aulem sanclum ,
γάρ επιδημεϊν το Θείον έπιστεύετο, και διαλέγεσθαι Sion intelligil, ubi habitare credebalur Deus, pro
τους αξίοις. " H τον ουρανόν ούτω νοητέον , όν και bisque ac dignis Deo hominibus loqui. Vel ipsum
κατοικητήριον Θεού λέγομεν . cuelum , quod Dei habitationcm appellamus.
Διάψαλμα . Και περί τούτου προείρηται. Dinpsalma. De hoc quogne supra dictum est.
"Εγώ δ ' εκοιμήθην . 'Ανέπεσον, φησί, το καρω- Vers . 6. Ego dormivi. Ego, inquil, gravi amiclic
τικό βάρει των θλίψεων κατασπασθείς, και ανενέρ- num pondere depressus, decidi adnodun , atque
C inutilis effectus sum .
Υητος μεμένηκα .
Και ύπνωσα . Εφ ' ικανόν τω πάθει τούτω κατε- El soporalus sum . lloc esi, Ilajusmodi passione
σχέθην . diu delenitus fui .
'Εξηγέρθην , ότι Κύριος αντιλήψεται μου» . Et resurreri quia Dominus adjuvalil me. Præno
Αισθόμενος οία προφήτης, ότι βοηθήσεις μοι, ήδη scens, ut propheta, quod Dominus opem miki alla
το καταπεπτωκός ανέστησα φρόνημα. Τινές δέ φασι, lurus eral , pene monuas vires atque animum
περί της αναστάσεως ταύτα λέγειν , αντί του, Κοιμη- languidum suscitavi . Aliqui dicta llec intelligent
θήσομαι θανών, και υπνώσω επί μακρόν, του σώ- de resurrectione, et tempus poui pro tempore :
μοτος ανενεργήτου μένοντος : εξεγερθήσομαι δε χρό- hoc est : Dormiam ego, el cum mortuus fuern, so
νοις υστερον , ή ότε Χριστός εις άδου κατελθών pore ac somno delinebur, corpore nimirum viribus
αναστήσει τους συνεχομένους » ή ότε πάντας εγερεί defecio , ac deinde resurgam, vel tempore illo,
τους νεκρούς εν τη συντελεία. quando descendens ad inferos Christus suscicabit
cos qui illic aderunt, vel in consummatione sæculi,
quando mortui omnes resurgent.
Ου φοβηθήσομαι από μυριάδων λαού των D Vers. 7. Non timebo millia populorum , in circuils
κύκλο συνεπιτιθεμένων μοι. Τη ση πεποιθώς ιττuentium contra me. Tuo , inquit, Cretus auxilio ,
δηλαδή αντιλήψει . Συνεπιτιθεμένους δε καλεί τους non limebo. Per irruen!es autem contra se, juxta
κατεπιχειρούντας αυτού , τουτέστι τους αμφί τον bistoriam , Absalonem intelligit el complices, qui
'Αβεσαλώμ ιστορικώς , η αναγωγικώς τους δαίμονας . adrereus eum semper insidiaruin aliquid molieban
'Επί μέντοι των δαιμόνων , ούτω νοητέον την κύκλο lur : vel dæmones juria anagogen, qui in circuilu .
επίθεσιν. Επιβουλεύουσι γάρ και από των έμπροσθεν, aggredi aliquem dicuntur , quoniani et ab anteriori
όταν ελπίδας υποτείνωσιν ευπραγίας και από των parle insidias ponunt, spes nimirum prosperi exi
όπισθεν, όταν τη μνήμη των προλαβόντων παθών tus suggerentes ; el a tergo invadunt, quando arr
την ψυχήν μολύνωσι · και από των δεξιών, όταν Liquorum vitiorum memoria animam coinquinaol ;
συνεργούντες πρός αρετήν, εις κενοδοξίας συνελαύ- et a dextris, quando ad virtutem nobis opem ferunt,
Variæ lectiones.
(22) Horum sensus clarior cst sine verbo v:xūv79;, qiiod quidem non legisse videtur Latinus in
terpres .
91 EUTHYMII ZIGABENI 92
ut al inanem nos glorian impellant : et a sinistris , Α νωσι, και από των αριστερών, όταν απαρακαλύπτως
quando omni abjccto velamine, Wanifestam nobis εις αμαρτίαν βιάζωνται .
viin inferunt,
Exsurge, Domine; sa'vun me fac, Deus meus. Tu "Ανάστα, Κύριε· σώσόν με, ο Θεός μου. Το
Domine, inquit, qui longanimitale hactenulis us118 ανάστα, αντί του, Κινήθητι κατά των εχθρών, ο
cs, ul dormire quodamniodo videreris , ersurge , δοκών τη μακροθυμία καθεύδειν . "Η και την του
el commovearis adversiis inimicos meos , Vel forle Σωτήρος εκ νεκρών ανάστασιν ανακρούεται , καλών
Salvatoris Christi resurrectionem prædicit , ad liu. αυτόν εις το σώσαι τους ανθρώπους , ούς και διά
maui generis salutem eum advocans : ita ut huo εαυτού αινίττεται .
manæ naluræ personam , proplietam induisse dica
IHUS .

VERS . 8. Quoniam 'u percussisli onines adver- "Οτι συ επάταξας πάντας τους έχοβαίνοντας
sanles mihi sine causa. Proplicticis oculis inimico- μοι ματαίως . Τοις προφητικοίς οφθαλμοίς ήδη προϊ
rum suorum perditionem prævidens, bealus David δων την απώλειας των πολεμίων, ευχαριστεί, και
gr. tias Deo agit , et collatum in se benefcium εξομολογείται την χάριν.
agnoscit. B
Denles peccatorum contrivisti . Per denles , vires Οδοντας αμαρτωλών συνέθλασας . Δηλαδή την
intelligil. Translatum est aulem hoc a ſeris, quæ
ισχύν, εκ μεταφοράς των θηρίων, άπερ επί τοις
in dentibus summum habent robur ; peccatores οδούσιν έχει την δύναμιν . 'Αμαρτωλούς δε λέγει
vero inimicus omnes appellat, peccare illos signi. πάντας τους δυσμενείς, ώς αμαρτάνοντας εν τη
ficans, quia ob solam niorum perversitatem , lemere προσπολεμείν, διά το μάτην, διά μόνην πονηρίαν.
adversus enim plignabant,
VERs. 9. Domini esl salus. Atque hoc ad gratia- Του Κυρίου η σωτηρία. Και τούτο ευχαριστήριον
rum actionem pertinel, ct significat quod solus επιφώνημα , δηλούντος ότι Κύριος έσωσεν αυτόν, και
Deus, el nullus alius euni salvabit . ουδείς έτερος.
Et super populum luum benedictio qua. Et veniat, Και επί τον λαόν σου η ευλογία σου. Και ήλθε,
inquit, benedictio lua super populuin illum , qui φησίν , η ευλογία σου επί τον λαόν σου , και τον συν
mecum pariter iniinicorum injurias perpessuis est : εμοι πολεμούμενον , ή απλώς τον υπό την όλην μου
vel omnem populum siinpliciter, qui sub meo est βασιλείαν, ή τον των πιστών. Ευλογίαν δε υποληπτέον
jinperio ; vel super fidelium Christianorum popu- την ειρήνην, και την ευεργεσίαν , ώς αιτίαν ευλο
lum . Per benedictioncni vero intelligere debemus C γίας γεγενημένην. Αυτός τε γάρ ο λαός τον Θεόν
pacciu ei divina beneficia, quæ beneilictionis sunt εδόξασε, και οι ιδόντες , οίας απήλαυσαν (25 ) αρω
causa . Quippe cum el populus, ct quicunque alii γής.
viderint quale auxilium consecutus est a Deo bcatus David, daluri omnes sint summain Dco
gloriam
In finem in hymnis psalmus ipsi David. Το Δαβίδ ψαλμός εις το τέλος εν ύμνοις .
PSALMUS IV . ΨΑΛΜΟΣ Δ'.
Inscribitur in finem bic psalmus , quia ut infc- Εις το τέλος μεν επιγέγραπται , διά το προφη
rius dicemus , resuriectionis proplictiam continet , τεύσαι περί της εκ νεκρών αναστάσεως , ως προϊόν
et quæ ad futurum sæculum pertinent, quod præ . τες επιδείξομεν , ήτις του μέλλοντός έστιν αιώνος ,
Sentis esse saeculi inem nenio amigit . In ligne - όν οίδαμεν του παρόντος τέλος. 'Εν ύμνοις δε , διά
nis vcro ideo appositum est, quia mirabilia Dei το κηρύττειν τα του Θεού θαυμάσια, ποιήσαντος
opera continet : quibus eifcclilin cst , lil Ali αυτόν υπέρτερον της Αβεσαλώμ τυραννίδος , μεθ'
salonis lyrannidem superaverit , quo facto prie- ήν ησε τον παρόντα ψαλμόν. Αρμόζει δε και παντ !
seritem psalmum decantavii. Congruil cliam απαλλαγέτι κινδύνου .
hic psalmus cuicunque a periculis liberato . 00
VaRs . 2 Cum invocarem , eraudivit me Deus ju 'Εν τω επικαλείσαι με, εισήκουσέ μου ο θεός
slilire mer. Contemplare celeritalem ., cum adhuc της δικαιοσύνης μου . “Ορα το τάχος : έτι καιεπι •
invocaret exaullilus est ; sicill alibi elim ail 53 : καλουμένου επήκουσεν. "Ετι γάρ, φησί , λαρύν .
Adhuc loquente le dicam , Ecce adsum . Neque eniin τός σου , έρω : Ιδού πάρειμι . Ου γαρ πλήθος ρη
verboruin copia persuadet Deo, sell pura simplicis μάτων πείθει τον Θεόν , αλλά ψυχής καθαρά διάθε .
animæ aleclio . Quod vero ail : Ders justiliæ meil' , σας. Το δε , της δικαιοσύνης μου, περίφρασις έστιν,
circumlocutus est pro, Deus mei David : mei in- αντί του , “Ο θεός εμού του δικαίου , όσον προς την
quam qui Absaloni comparaliis justus videri pos- αδικίαν 'Αβεσαλώμ ήδικήθην και γαρ ουκ ήδίκησα .
55 153. LN1, 9.
Varice lectiones .

(23) Cud . babe! arrlausky, consiculi si!ll, lit ad populos, uoni ad Davidci rcferatur.
93 COMMENT. IN PSALMOS . 94
Πολλαχού δε τω τρόπω τούτω χρήται, δίκαιον κα! A sum , dum justiorem causani foveo. Neque enim
1

όσιον , και τα τοιαύτα καλών εαυτόν, ου κομπάζων, illuin egn, sed ille me aſecil injuria. El sæpenila
αλλά προς τας των πολεμούντων παρεξεταζόμενος mero hoc loquendi modo utitur Propheta , ut
πονηρίας . sanctum se aut justum appellet , aut aliquid cjuse
modi, non veluti jactabundus, sed allversariorum
se comparans pravilali .
' Ε » 02/ψει επλάτυνάς με. Διαχεί μεν γάρ και In tribulatione dilalasti me. Gatidium dilalare
χαρά, στενοί δε η θλίψις : εμε δε , τουναντίον, εν τω soles et didundere animum, alictio autem angere
καιρώ της λύπης μάλλον εποίησας μεγαλόψυχον , atque angustare . Verum Iu , inquit, in meroris ac
ώς και παραγγέλλειν φείδεσθαι του πατραλοίου tristitia tempore , non posillaninem , sed magna
παιδός . nimum potius me fecisti : ila ut ipsi etiam parri
cidæ filio parci mandaverim .
Οικτείρησόν με και εισάκουσον της προσ . Miserere mei et exaudi oralionem meam. Adhoc
ευχής μου . Ελεηθήναι και έτι δυσωπεί , και περι- Deum magis ad misericordiam allicil , rogalque
πίπτοντος αύθις ίσως πειρασμούς μη παρoφθήναι preces suas non despici , si quando in lentationes
την προφερομένην τηνικαύτα δέησιν. B
fortassis rursus inciderit.
Υιοι ανθρώπων , έως πότε βαρυκάρδιοι ; Πρές Vers. 3. Filii hominum , usquequo gravi corde :
τους φίλους και γνωστούς και λόγος , πειρωμένους Sermonem ad notos sibi , atque all aiicos dirigit ,
βοηθείν εκ των παρόντων , ότε τα της συμφοράς επ. qui invalescentibus calamitatibus sludebanil pre
εκράτει . Λέγει γούν ότι Μέχρι τίνος ουχ υψούτε την sentibus ac temporalilus auxiliis ei opem ferre,
καρδίαν εν ταις θλίψεσιν εις Θεόν, αλλά βαρύνετε aitque : Usquequo inter afniciiones cor vestruια ad
ταύτην, κατασπώντες ανθρωπίνοις λογισμούς, και Deum non lollilis ? usquequo animum ac cor ve
ταις βιωτικαίς φροντίσι ; Το δέ , Υιοι ανθρώπων , strum humanis rationibus gravabitis, ct vanis dis
αύθις περίφρασις . αντί του , ώ άνθρωποι• σύνηθες triathermini sollicitudinibus ? Quo vero ait, Filii1.5
γάρ τούτο τη των Εβραίων διαλέκτη. minum , periphrasis est el circumlocutio , pro c )
quod est, Homines :: estque idioma llebraicae lingur.
"Ινατί αγαπάτε ματαιότητα , και ζητείτε ψεύδος ; Cur diligiris vanitatem el quæritis mendacium ?
'Ανωφελείςαι ανθρώπιναι μηχαναι , και σαίνουσαι μεν Inutiles sunt humani conatus : el primo quidem
ταις ελπίσιν, αποτυγχάνουσαι δέ."Η και διά τους προα- aspectu , co : ceptæ ani.no spci videntur applaudere,
τετηκότας τους παρουσιν, ώς μένουσι , ταύτά φησιν, C
sed poslmodum frustraniur. Vel fortassis verba
•
άπερ ουχ υφίσταται· δοκούντα μεν , διά το φαινόμε- hæc ad illos dicta sunt , qui pra:senlibus rebus ,
νον · ουκ όντα δε, διά την μεταβολήν και γάρ αυτός , Lanquam perpetuis student , lamelsi stabiles non
βασιλεύς ών , ιδιώτευσεν, και κατεδιώκετο . sunt ; videntur quidem esse propler id quod in
superficie apparet, revera lamen ob assiduas mulaliones de illis aliser judicandum non est , quam
si non essent. Nam et ipse bealus David res erat, et lamen privalam vilain agcbat , et persecutionem
sustinebal .
Και γνώτε ότι έθαυμάστωσε Κύριος τον όσιον VERS. 4. Et scitotequoniam mirificavit Dominus san
αυτού . Περιττός ο και σύνδεσμος ενταύθα και γάρ clum suum. Conjunctio, el, superflua est hoc in loco,
ιδίωμα και τούτο της Εβραϊδος γραφής , ώς πολλα . quemadmodum ex more Hebraici idiomatis sæpe
χού παρατηρούντες εύρωμεν, ή μάλλον ειπείν , ευ- numcro alibi aliqua reperiuntur si perſua. Discile
ρήσωμεν . Μάθετε ούν, φησίν , ότι ο Θεός περιβόη- igitur, inquit, quoal celebrem me Deus ac conspi
τον εποίησεν έμε τον αφωσιωμένος και ανακείμενον cuum reddidit ; me, inquam , qui ei sanctificalus ,
αυτώ, και επ' αυτώ μόνο τας ελπίδας έχοντα και .
Loc est oblalus ac dedicalus sum , quique in eo
πώς γαρ ού περιβόητος γέγονε , καθελών τον solo spes meas ratas esse constitui ; vere aulein
καθελόντα , και νικήσας ο φυγάς τον διώκοντα , και celebris ac clarus ſuit bealus David , qui (24) destru
D
μετά εναριθμήτων ανδρών , τον ταις μυριάσι χρώ- clorem destruxit , qui ſugitivus persequentem vi
μενον ; cil : qui parva milicum inanu, mullas copias $18
peravil.
Κύριος εισακούσεται μου εν τω κεκραγέναι με Dominus etaudiel me cum clamavero ad euin .
προς αυτόν . Ταχείας ούτω τυχών της αρωγής, και Postquam Dei ope, lam celeriter a laulo periculo
τηλικούτου κινδύνου παρ' ελπίδα διασωθείς , έγνων me liberalum perspexi , summam in me Dei mise .
ότι ελεεί με ο θεός, και πεποιθα , και πάλιν εισ . ricordiam stalim agnovi: alque ideo confido, quod
ακούσεται μου κεκραγότος προς αυτόν εν περιστά- rursus me clamantem atque in affictionibus consti
σεσιν . lulum exaudiel . '
'Οργίζεσθε και μη αμαρτάνετε . Οργίζεσθαι μεν Vers. 5. Irascimini el noliie peccare . Irasci qui.
ως ανθρώπους του κωλύει » μη αμαρτάνειν δε, τη dem ul homines non prohibel , sed admonel ut

Variæ lccliones .
(24) llæe in Græco textu per interrogatio :cw : Quomodo enim celibris non crasil, qui, cle.
95 EUTIIYMII Z'GABENI S6
nen percenmus, et ne sinamus a passionis velhennen . A του πάθους οξύτητα παρασυρομένους ημάς, η πέρα
lia nos pertrahi : ne supra molum irascamur : neu του μετρίου θυμουμένους, προτρέπεται , ή τινα
Irmere aliquem ulciscamur. Comira vilium enim αχαίρως, ή αναιτίως αμυνομένους κατά της και
insila est hominibus ira . Νam qui irascitur at illatas κίας γάρ ο θυμός ανθρώποις έφυτεύθη . Ο μεν γαρ
sibi injurias ulciscatur , irascitur , et prccat : qui εαυτόν εκδικών , οργίζεται, και αμαρτάνει " ο δε
Tero tantum irascitur, ut alterum corrigat, irasci- έτερον διορθούμενος , οργίζεται , και ουχ αμαρτάνει ,
tur quidem , sed non peccal , queniadmodum ncc ως πατήρ υιώ οργιζόμενος .
peccal paler, qui non obtemperanti filio irascilur.
Que d.cilis in cordibus vestris, in cubilibus vestris “A Δέγετε επι ταις καρδίαις υμών , ετι ταίς
compungintini, Perge , inquit, in luum cubile , ubi κοίταις υμών κατανύγητε. Επί την κοίτην ιόντες .
maxima adest sıc : rilas : et illic amplo cum olio έν ή καιρός αδείας έστιν , ανακρίνετε κατά σχολήν
ac quiete Leipsim diju lica : et cogitationes discule, εαυτούς περί των ημερινών ενθυμημάτων , και 4
quas habuisti per diem , noclu præterea atque in πλημμελώς εν ημέρα διαλογίζεσθε , επί τούτοις
cubili 1110 ut dixi doleas, et pænitentiam lecum μεταμέλεσθε , επι τον της κοίτης χρόνον , Ούτω
ar as ob peccata quir interdiu in aniino luo revolvi- καγώ ποιών , ευοδούμαι , και τείρα (25) την έντεύ
.
sti. Mili enim, inquit, Dealus David , sic facienti , B θεν ωφέλειαν μαθών, τούτο ποιείν παραινώ και
ulic monen , prosperc runcla surcelul. Sume υμίν. Ει δε τας ενθυμήσεις δεί κολάζειν, πολλώ
it : que el lu esperimenlum , cum ex me didiceris
1 μάλλον τις πράξεις . “ Ορα δε , πώς και προφυλα
hujusmodi utilitatem percipere. lloc enim libi ut κτικούς και διορθωτικοίς έχρήσατο φαρμάκους : το
Pacias sulaileo. Quod si ut prophiesa in dicat , cogila- μεν γαρ, 'Oργίζεσθε , και μη αμαρτάνετε, προφυλα .
tionum prenas daluri sumus, quanto magis opera • κτικόν • το δε, "Αλέγετε εν ταις καρδίαις υμών ,
lionum ? Considera eliaui quomodo tam ad præser .
επί ταϊς κοίταις υμών κατανυγητε , διορθωτικόν .
randum a peccatis, quam ad castigandum peccatorem , aptissimis Propheta usus sit plarniaris. Namu
o;uod ail, Irascimini el nolile peccare, cuslodit el preserval a peccalo : el si fortassis in peccata quis inci
deril, vicissiin castigat el currigit, dum ail : Quæ dicitis in cordibus vestris, in cubilibus destris COIN
pungimini.
VERS. 6. Sacrificale sacrificium justitiæ , el sperate Θύσατε θυσίαν δικαιοσύνης , και ελπίσατε επί
in Domino. Justitiam vestram quasi frucluni quen- Κύριον . Καρποφορήσατε μόνον δικαιοσύνην τω θεώ ,
can Deo, inquit, oſferle, neminem injuria afficien- αδικούντες μηδένα, και απεκδέχεσθε την παρά του
les : el auxiliuin a Deo exspectate , qui oppressis Θεού βοήθειαν, ός τους επηρεαζομένους μάλιστα συμ .
potissimum auxilio csse solel. Conversationem C μαχεί. Προδιαγράφει και την εκκλησιαστικήν πο
pralerea ac vitam ſuluræ Ecclesiæ prænuntiat, quæ λιτείαν, πνευματικώς θύειν μέλλουσαν αντί ζώων
vice animalium , spirituale virtutum sacrificium Dco τας αρετάς · είγε δικαιοσύνην ουκ ιδικώς, αλλά
cral oblalura . Justitiam enim hic non particularem καθόλου την αρετήν πάσαν υποληψόμεθα .
virtutein , scd reneraliter pro omni virtute intel.
ligit .
Mulii dicunt : Quis oslendet nobis bona ? Cum sni Πολλοί λέγουσι • Τις δείξει ημϊν τα αγαθά ;
cxcmplo admonuerit atque exlorlaliis sit nos Προσαγαγών την παραίνεσιν από του καθ'. εαυτόν
Propheta, ut in superioribus vidimus , τηodo obje- υποδείγματος, τίθησιν αντίθεσίν τινα των μικρο
clioncin quamdam a pusillaminibus fieri solitam ψύχων. Τινές γάρ, φησίν, όταν προσομιλήσωσι πει
apponit. Quidam cnim , inquil, cum in calamitales ρασμοίς , βαρυθυμούντες , απογινώσκουσι , και ου
incidlerini, ngre ferentes, stalim desperant, nec. πιστεύουσιν ως εγγύς Κύριος τους επικαλουμένους
credunt Deum propc esse inrocantibuis eum . Quin . αυτόν , αλλά λέγουσι• τις βοηθήσει ημίν , όπερ
imo omni spo destituti,, talia etiam efundunt εσχάτης απογνώσεως δν , δίδωσι νοείν, ώς ουδείς .
verla : Quis adjutor deinceps erit nobis ? quasi di. " Η και περί των φιλοσάρκων ο λόγος , οίτινες αγαθόν
cant , Nullus . Que verba extrema omnino desperatio- D ηγούμενοι την άνεσιν και τρυφήν, ταύτα μόνα μετα
nis sunt. Vel ali : er, de iis hominibus sermo est, διώκουσι , σφόδρα μισούντες τας κακοπαθείας , α !
qui carnis sequuntur desideria : qui cum in olio κατ' οίκονομίαν επάγονται. Το δε, Τίς δείξει ημir :
alque in deliciis sunimom bonum posuerint, eas ψυχής νοητέον όρεγομένης διακαώς.
lolis velis insequuntur : aliciones vero quæ divina dispensationc nobis immilluntur valde ode
runt. Per illa etiam verba, Quis ostendet nobis bona ? anima ardentis alque immodice appelentis affectum
intellige demonstrari .
Vers. 7. Signatum est super nos lumen vullus lui, Eσημειώθη εφ' ημάς το φώς του προσώπου
Domine. Verun ego, inquil, longe aliter senlio . σου, Κύριε . 'Αλλ' εγώ ούχ ούτως έχω, και γαρ εν
In ΟΜΙΟ enim signaluun est lumen protectio- εσημάνθη μοι ή αντίληψις της σής επισκοπής ταυ
nis tuæ : quain lucem , illam csse intelligendum την γάρ φώς υποληπτέον , ώς διαλύουσαν το σκότος
Variæ lectiones.
( 25) Græcorum verliorum scnsus cst : Alquc experientia cum quania sil ulilitas didicerin , idem uf
cl ipsi facialis horror.
97 COMMENT . IN PSALMOS. 98
της αθυμίας, και ώσπερ εγχαραχθείσα , γνώριμόν Λ est , que uieroris tenebras dissolvit ; φιαημ in
με και τους πόρρω πεποίηκε . Τινές δέ φασι προφη- me quodam modo insculplan, nolum me onibus
τείας είναι το ρητόν περί των Χριστιανών, οίς έση . ac conspicuum facil , his ctiam qui porocul sunt.
μειώθη , τουτέστιν, ετέθη γνώρισμα ο Χριστός , κλη- Quidam aiunt contineri Ilis verbis prolheliani le
θείσι Χριστιανοίς, ός έστι φώς του Πατρός . Συν- Christianis , quibus per hoc romen , quo Christia
εταξ: δε τούτοις ο Προφήτης εαυτόν , διά τήν τών ni appellantur, signum atque indicium quoddamn
αρετων συγγένειάν τε και οικειότητα . impositum est, Chriitus nimirum , qui Patris lux
est. [ Per Christum enim Patrem agnovimus : Qui enim vidil me, inquit, vidit et Patrem meun " ; qui
ctiam character et forma Patris, ab Apostolo cognominatur * . ] Conjunxit autem scipsum Propheta
Christianis, ob cognationcm quamdam ac familiarilalei virtuluni .
"Εδωκας ευφροσύνην εις την καρδια μου . Η Dedisti laliliam in corde nieo . Vel propler pride
δια την αντίληψιν, την δηλωθείσαν , ή διά την από diclum auxilium , vel ob denominationem fidelium
του Χριστού κλήσιν των ευσεβών . a Christo .
"Από καρπού σίτου, οίνου και ελαίου αυτών Vers. 8. A fruclu frumenti vini ei olei, eis mullin
επ.ιηθύνθησαν . Περί των φιλοσάρκων λέγει πάλιν,,B plicati sunt. De carnalibus lionlinilus iteruτη Bermo
ότι και τα γήινα φρονούσιν αυτοίς δαψιλώς πάντα est : quibus lerrena lanium cogilantibus , abunde
χορηγείς υπό της άγαν φιλανθρωπίας · απαριθμεί- omnia Deum præ magna benignitate subministrasso
ται γαρ ότι από καρπού σίτου , οίνου και ελαίου, allesialur Propheia : et bona eis cullala commu
έπληθύνθησαν , τουτέστιν ενεπλήσθησαν , δηλαδή των meral dicens, quod a fruclu fruinenti, vini, el ulei ,
απαριθμηθέντων, δι' ών αναγκαιότερον και τ' άλλα multiplicati sunt eis; hoc est, eis connumeralis
των βρωμάτων είδη συμπεριέλαβεν. bonis rep !elj, per quæ bona tanquam per magis
necessaria , reliqua ciborum genera intellexit.
Εν ειρήνη επί του αυτό κοιμηθήσομαι, και Vers. 9. In pace in idipsum dormiam el soporabor.
υπνώσω. Τους ενοχλούντάς μοι φόβους αποθέμενος , Deposito timore ,, quo perturbabar,, deinceps quiete
αταράχως κοιμηθήσομαι , και ου τούτο μόνον, αλλά doriniam ; nec dormism simpliciler , sed ad ipsam
και μέχρι κόρου : Το μεν γαρ, επί το αυτό , βούλεται usque salielalem , Nam quod ail, in idipsum , idem
το άμα δηλούν, ότι Kα! άμφω ταύτα ποιήσω. Το δε , sibi vull quod una : ac si dicat, Utraque lac faciam ,
υπνώσω, της κατακλίσεώς έστιν επίτασις. " Η και dormiam ct pariler soporabur. Quo loquendi wiodo
προφητεύει περί της εαυτου τελευτής , ώς ουκ απο- accubalionis el quietis suæ intensiones expressil.
θανείται βιαίως, αλλά κατά φύσιν, ένθα και νοήσο- c Vel his verbis Proplieta foriassis pralicit , que ad
μεν το, έαι το αυτό , περί του σώματος και της niurlem suam periinebant ; quod scilicet non vio .
ψυχής λέγειν , ότι Kοιμηθήσομαι εν ειρήνη ομού , lenta ,, sed naturali morte ei moriendum erat .. Ει
και κατά σώμα , και κατά ψυχήν τούτου μεν, των quod dicit in idipsum , de anima el corpore inlel .
ορατών απαλλαγέντος εχθρών» εκείνης δε , των άο- ligemus. Dormiam enim ego, inquil, in pace, cor
ράτων . Το δε , υπνώσω , τον μέχρι της αναστάσεως pore pariler el anima : corpore nimirum a visibi.
μακρόν αινίττεται χρόνον . libus, et aninia ab invisibilibus injinicis liberala .
Quod rero ail , soporabor, longum resurrectionis
tempus significare videtur.
“Οτι συ , Κύριε, κατά μόνας επ' ελπίδι κατώκι . VERs. 10 Quoniam lu, Domine, singulariter in spe
σας με. Συ με χωρίς των πονηρών οικείν εποίησας, habitare fecisti me. Tu me, inquil, habilare feci
επ' ελπίδα σωτηρίας. Τινές δέ φασιν, ότι τούτο περί sli scorsum a malignis atque in spe salutis . Quidam
της εκ νεκρών αναστάσεως προεφήτευσε , σχηματί- vero bæc de resurrectione a morluis prophetice
σας τον λόγον ώς από του σώματος , λέγοντος , ότι dicla esse ajunt : quodque bealus David , veluti es
Σ», Κύριε , κατοικείν με τον τάφον ώρισας μεμο- corporis sui persona sermonen formavit, dicentis :
νωμένον της συζύγου ψυχής: ουχ απλώς δε, αλλ' D Τυ , Domine, Iabitare me fecisti in sepultura ; et
ελπίδε άναστάσεως , ότε και την ψυχήν απολήψομαι. constiluisti me singularem ac solitarium illic esse,
Το δε , ότι, παρέλκον δοκεί και γαρ εν πολλοίς a propriaque ac socia mihi anima disjunclum .
ιδίωμα και τούτο της Παλαιάς : νοείται δε και βε- Verum hoc non simpliciler, sed in spe resurrectio
βαιωτικών , αντί του όντως . nis ; quandoquidem iterum animani susceplurum
sperem . Illa aulem dictio, quoniam, abundare videtur hoc in loco, quemadmodum et sæpe alibi,
josla sacræ Scripturæ aique Hebraici idiomalis proprielalem : quanquam sæpenumero eliam hæc
dic io apud llebræos idem signilical quod vere, el ponitur pro adverbio confirmandi .
Εις το τέλος, υπέρ της κληρονομούσης . In finem pro ea quæ hæredilalem consequitur.
ΨΑΛΜΟΣ Ε'. PSALMUS V.
Τι μεν παρίστησιν ή εις το τέλος επιγραφή , προ- Quod sibi velit inscriptio in finem , superius dictum
είρηται. Φασι δέ τινες ενταύθα τας εσχάτας ημέρας est : hoc aulem in loco quidam per eam aiunt si.
.
υποδηλούσθαι , καθ ' ας ο Κύριος ενηνθρώπησε την guidcari illos lies, quibus Christus Ionio factus
- Jo:D . Σιν , 9. * Hebr. 1 , 3.
 EUTHYMII ZIGABENI 100
99 T
est , quando unalira legis finem accepit, atque hoc Α νικαύτα γάρ τέλος έλαβεν η σκιά του νόμου και πι
cx subsequentibus comprobari ; ex persona enim στούνται τον λόγον από του επαγομένου προσώπω
futurae fidelium Ecclesie Prophela psalmum hunc γάρ της Εκκλησίας των ύστερον πιστών ποιείται τον
composuit : quanquam et ipsius etiam beati David ψαλμόν ο Προφήτης, ει και τους κατ' εκείνον ουδέν
negotiis ac relius congruat ; hanc igitur Ecclesia » , ήττον αρμόζει πράγμασι . Κληρονομούσαν δε ταύτην
cam esse intelliges, quam Propheta dicit bæredi- ώνόμασεν, ως διά της παλιγγενεσίας του βαπτίσμα
lalem consequi ; ea nimirum ratione, quia per τος υιοθετηθείσαν κλήρος δε αυτής , άφθαλμός
baptismi regenerationem adoptala est, el adoplio- ουκ είδε , και τα εξής. Περί ταύτης, ως νύμφης ,
nis privilegia coasccula. Heredilas vero qua ei και Παύλος έλεγεν: Πρμοσάμην παρθέναν αγνήν
debelor, illa cst quam nec oculus vidii, ( nec auris παραστήσαι Χριστώ » και Ιωάννης ο έχων την
audivit se ] etc. De bac eliam Ecclesia lanquam de νύμφην , νυμφίος έστι : και αυτός ούτος ο Δαβίδ »
sponsa Paulus dicebal : Aplavi virginem caslam Πάρεστι η βασίλισσα εκ δεξιών σου. Κληρονο
Christo constituere 8757 ; el Joanncs, Qui habet spor- μούσαν δε, και ου κληρονομήσασαν , η κληρονομήσαι
8,111 , sponsus est be ; et be.stre David alibi : Astiril μέλλουσαν είρηκεν , διά το αει κληρονομείν, και
Regina a dextris tuis " . lo præsenti vero tempore
.
unditore anysiv.
dixii , Quæ kæredilalem consequilar, el non Que consecula est, aut Quæ consequetur : quia Ecclesia
semper hæres esl, ill usque liærellas linein ullum habitura nunquam est,
VERS. 2. Verba mea auribus percipe, Domine ; in- B Τα ρήματά μου ενώτισαι , Κύριε , σύνες της
billige cla :noreir mienm , inlende voci orationis meæ. κραυγής μου, πρόσχες τη φωνή της δεήσεως
Emdem sensum aliis aique aliis verbis repelit μου . "Η το αυτό δηλοί δι' άλλων και άλλων λέξεων
idein equivalentibus,, quemadmodum nos est iis ισοδυναμουσών, ώς έθος τους από καρδίας έχετεύου
qui er corde supplicant. Vel per verba , preces in- σιν · ή ρήματα μέν φησι την δέησιν , ώς λόγους :
tellige,, tanquam sermones.. Clamore vero ideo κραυγήν δε, , ως μετά τονου πνεύματος προσφερο
addidit , ut cum Iono atque intensione spirits pre- μένην φωνήν δε , ως εύσημον • κυρίως γαρ αση
Cr's se fudisse ostenderet : el rocom ca ratione, ut μός εστιν ή κραυγή. Και τα υποκείμενα δε οικείως
ciare atque aperte se locutum fuisse significaret : απεδόθησαν . Ενώτισαι γαρ, και μη απλώς , αλλά
cum alioquin clamor iguolam selear vocem elicere .. γνώθι τ: βούλονται και έτι, μή εν παρέργω θήσεις
Alia autem verba quæ bis commisia suns , in pro- την δέησιν , είτε δια χειλέων , είτε αλαλήτως προ
pria sua significatione sunt posita. Auribus eniin φέρεται. Ιδίωμα δε και της Γραφής , και το καλείν
percipe, inquit, non simpliciter : sed intellige, atque τας θείας ενεργείας από των ανθρωπίνων , ως το
ipso intellectui percipe quid sibi volunt preces meæ : περί τούτων διδάσκει σύνταγμα .
Dec formilo eas tibi fuisse oblatan pula , seu labiis seu ipso libi corde oferantur, Est autem mos

saitæ Scripturæ , ut humanas sæpenunicro operativocs Deo ascribat : quemadmodura lioc in loce
ficri videmus.
Ris meus et Deus meus . Te enim solum, inquit, C “Ο βασιλεύς μου και ο Θεός μου , Σε γάρ και
haben in Regem,, veluti qui mei solius provide » - μόνον βασιλέα έχομεν , ώς προνοητήν θεον δε , ώς
tiana el procinationen habes : le soluin pari inodo πλάστης, τα είδωλα (26) δίψας.
ut Deum colo, lanjuam verum omnium Crealorem .
Idola enim omnia alijeci.
VERs . 4 , 5. Quoniam ad le orabo, Domine, Ex- "Οτι πρός σε προσεύξομαι , Κύριε . Εισάκουσον
audi me, inquit , quoniam deinceps ad le solum , el μου, διότι του λοιπού προς σέ , και ου προς έτερον
non ad alium Denm ut antea preces incas elun- Θεόν, ώς πάλαι, προσεύξομαι .
dam .
Mane exaudies vocem meam , mane aslabo ribi Το πρωί εισακούση της φωνής μου , το πρωί
. Ilo inquam mane, quo Sol justitise
el videbis me. παραστήσομαί σοι, και απόψει με . Τότε δηλονότι,
Christins bonuinibus orielur. Ego elenim luoc er όταν Χριστός , και της δικαιοσύνης "Ηλιος, ανατείλη :
Judæis , alque es gentibus congregabor, ct invocabo τηνικαύτα γάρ εξ εθνών και Ιουδαίων συστήσομαι .
le, ac laudando, appropinquatiouis conversationem και επικαλέσομαί σε , και δι ' εγγύτητος έναρέτου
exlibebo.. Tunc igitur tibi me appropinquantem ,, παραστήσομαι πολιτείας , και ούτω πλησιάζουσαν
atque assistentem videbis . Οιuli ein Domini , in- D ίδης με. Οφθαλμοί γάρ , φησι , Κυρίου , εαι δι
quil, super justos " . Quædam vero exemplaria ba- καίους . Τινά δε των αντιγράφων το επόζομαι φέ
.

bent, El ridebor, hoc est , Maniſesius tiam . Quoil ρουσιν , αντί του εμφανισθήσομαι . Προς μέντοι την
si justa historian ps : lmum exponamus de bealo υπόθεσιν του Δαβίδ, υποληστέον το πρωί δηλούν τον
David , mane pro malu : ino lempore accipiendum ορθρινών χρόνων. Προ έργου γάρ , φησί , παντός , έσται
5 * 1 Cor . 1 , 9. δ7 1 Cor . XI , 2. 5 * Joan . 1 , 29. * Psal. ΣLIV, 30. Psal . ΧΧΧιι , 16.
Variæ lectiones .
( 26) Legendum fo : ta -se 14200, cx persona Ecclesiæ , nit paulo posl er persona rjusdem Ecclesia
label πλησιάζουσαν.
 COMMENT . IN PSALMOS 102
101
μο: το παρακαλείν σε , και τα εξής, ό και ημείς ποιού- A est, ac si diceret :: Gralius mihi ac jucundies rebης
μεν , ευθύς της κοίτης εξανιστάμενοι • και ουχ ότι oinpibus fuerit malutino lempore ad le, Deus,
κατ ' άλλον ού χρή προσεύχεσθαι καιρόν : Ειλογήσω orationem ac preces meas proferre : quod et nos
γάρ, φησί , τον Κύριον , εν παντί καιρώ. facere consuevious stalim ubi e leclo consurreri
mus ; nec tamen hoc dico, quasi alio leinpore orandum non sit : Benedicam , inquit, Dominum in omni
tempore 1 .
“Οτι ουχί θεός θέλων ανομίαν συ ει . Τί γάρ Quoniam non Dens volens iniqullalein tu es.
είδωλα τας ανομίας αγαπώσιν . Ανομίαν δε καλεί Longe enim abes ab idolorurn perversitate, qu :e
πάσαν αμαρτίαν . iniquilales diligunt. Per iniyniialem vero omne
peecali genus intelligit (quod extra æqnitatis sit normam : seul, ut significantius Græca Jictio åvrula
exprimit, quod omni careat legis ratione , ' Avornos quippe, unde åvoula , quern Latinus interpres assi
due iniquum appellal, eilegem polius, quam iniquum significal ; sed vocabuli inopia evopian ini .
quilulem appellamus.) Vers. 6. Neque hubitabil juxla le malignus.
Ου παροικήσει σοι πονηρευόμενος . Ου μόνον δε B
εισιν έμπαθείς οι θεοί των εθνών , ώς αι περί τούτων Gentium dii , non tantum ipsi sceleribus ac vitiis
βίβλοι διδάσκουσιν · αλλά και τους των ομοίων ζη- repleti sunt, quemadmodum ex profanis eorum
λωτάς παθών ως οικείους περιέπουσι , και τους εαυ- libris doremiur : sed homines quosque, similium
των βεβήλους ναούς αυτοίς ύπανοίγουσι . Σου δε της vitiorum amalores , veluti slios ac proprios foveni,
εγγύτητος και οικειώσεως , τούτο γάρ την παροικίαν suaque illis profana aperiunt fana. Tuam rero, o
επί του παρόντος υποληπτέον , ου τεύξεται πονηρός . Deus, familiaritatem , aut lui appropinquationem
Εγγύς γάρ, φησί , Κύριος τοίς συντετριμμένοις (ita cnim intelligere debemus quod ait : Neque
την καρδίαν , και τους φοβουμένοις αυτόν . Διά habitubit juxla le malignus ) homo nullus unquam
του πονηρού δε παντοίον αμαρτωλόν ήνίξατο. consequelur. Prope est enim Dominus iis qui cor
Irilo sunt corde “ . Item : Verumtamen prope limenies rum salutare ipsius“. Malignum enim dicens
Prophcta , omnifarium peccatorem subsignavit.
Ουδε διαμενούσι παράνομοι κατέναντι των Nec permanebunl transgressores legis ante oculos
οφθαλμών σου . Τούτο διά τους Ιουδαίους προφη- luos. His verbis contineri dicunt propheliam de
τευθήναι λέγουσιν , οι μέχρι μεν τον νόμον έφύλατ- Judæis, qui donec legem servaverunt protectione
τον , επισκοπής ήξιoύντο θείας παραβάται δε τούτου et custodia Dei digni esse visi sunt : verum ubi
γενόμενοι , δικαίως εξώσθησαν . illius transgredi cceperunt mandala, justo ac merilo
C
ab eo expulsi sunt.
'Εμισησας πάντας τους εργαζομένους την Vers. 7. Odisti omnes qui operantur iniquilalem .
ανομίαν . Τούτο δια τα έθνη τα άπιστα, νόμον θεού Hoc propter infideles gentes dictum est, quæ legem
μη δεξαμενα . Νοείται δε και άλλως • παράνομος μεν, Dei non receperunt : (el quos juxta Græci nomi
πάς και μεμαθηκώς τον νόμον, παραβαίνων δέ • άνο- nis veriorem significalum , ut diximus, exleges
μος δε , ο μή μαθείν ανασχόμενος . Πολλάκις δε τον polius dicere possumus, quam iniquos. Differt
παράνομον καλούμεν και άνομον , ως μη νόμω χρώ- aulen Irausgressor legis ab exlege ), quia alter,
μενον . Ειπών δε καθόλου περί των απλώς αμαρτω- legeum quiden novit, sed non servat : aller rero is
λων, εκτίθεται και κατά μέρος και έδόκουν αυτό κε- dicitur qni mullas omnino recipit leges ; quanquain
φαλαιωδέστερα τότε των αμαρτημάτων . sæpenumero alterum loco alterius ponilur (27").
Verum cum in universum diserit de peccatoribus, particolatim munc lradit quæ sibi visa sunt prie
cipua peccatorum capita.
Απολεις πάντας τους λαλούντας το ψεύδος . D Perdes eo qui loquuntur mendacium . Hoc princi
Τούτο προηγουμένως μεν διά τους δοξάζοντας έτερον paliter propler eos dictum est , qui non veruin
παρά τον όντα θεόν, και τους αιρετικούς • επομένως Beum colebant ; et propter hereticos : consequest
δα , και διά τους όπως δήποτε ψευδομένους , ώς του ler propter onines alios mendaces, ac demonis
διαβόλου διακόνους , πατήρ γάρ του ψεύδους ο Σατα- ministros, qui pater dicitur mendacii, seu ex Judæis
νας , είτε εξ Ιουδαίων εισιν , είτε εξ εθνών. Διά δε sini, seu es gentibus. Quod vero ait, Perdes, gra
του ειπείν , Απολεϊς , παρέστησε βαρυτέραν αυτών vissima eorum tormenta denolaril. Vel fortassis id
την κόλασιν . "Η χα! φοβήσαι τους προχείρους εις το a Propheta dictum est, ut eos qui facilitate quadam
ψεύδος βουλόμενος , επιπολάζοντας και ανειμένους , proni ac labiles sont ad mendacia, hoc pacio de
διά το λάστoν ή και ότι μή μόνον εαυτόν (27) χρείω . 1erecret , qui non tantart seipsos ledunt, sed mul
σαν , αλλά και πολλοίς απολείας πρόξενοι γίνονται . lis etiam perditionis causa exsistunt.
* Psal . ΑΣΣΙΑ, 2. * Psal. CLIν, 18. * Psal. LΧΧΧιν , 10.
Variæ lectiones .

(27) Coil. taurón, seipsum ; sed melius, opinor, tautous, ut legit Latinus interpres.
(27 ") Quinimo e Lalinus interpres utramque dictionem passim pro iniquo exponit .
 1

103 EUTHYUII ZIGABENI 101

Vers. 3. Virum sanguinum el dulosuin abomi!!a . A "Ανδρα αιμάτων και δόλιον βδελύσσεται Κύ.
bitur Dominus. Vide quomodo inlerſectori dolosum ριος . "Ορα πως το φωνεί τον δολερόν προσέταξε :
conjunxil. Nam qui «lecipit, el in pericula aliquem απατών γάρ , και ρίπτων εις κίνδυνον, φονεύειν 55
conjicil, occidere etiam videlur. κεί.
Ego autem in multitudine misericordiæ tuæ in- 'Εγώ δε εν τώ πλήθει του ε.έου σου εισελεύ
troibo in domum tuam . Ego, inquit, Ecclesia ob σομαι εις τον οίκόν σου. Εγώ δε διά το πολύ σου
summam misericordiam luam ab erroribus libe. έλεος απαλλαγείσα της πλάνης, εισελεύσομαι εις τον
rata,, in donum tuam,, quain olim imprudeister oικόν σου, ον πρίν αφρόνως κατέσκαπτον. “Η και
destrucbam , ingrediar. Yel aliter : Introibo in άλλως : Εισελεύσομαι εις τον οίκον σου , της παρ.
domum tuam, digna niirum cffecta Iujusmodi φησίας ταύτης αξιωθείσα , ου διά την οικείαν αρετήν,
fiducia apud te, non ob meas sirlules, sed oblivam αλλά διά το σον μόνον έλεος. Τινές δε λέγουσινοί
lamlum niisericordiam . Aliqui per domum Dci con . κον Θεού και την ενάρετον είναι πολιτείαν. Επανα
versalionem ac vitam intelligunt virlule præ -lilam . παύεται γάρ και ενοικεί Θεός τους μετιούσιν αυτήν,
Requiescil enimo Deus atque habitat in iis quί ω ; και εν τοις Ευαγγελίους είπεν ο Σωτήρ ελεύσεσθαι
virules sectantur , quemadmodum in Evangelio , μετά του Πατρός, και μονήν ποιήσασθαι παρά τους
B
ail : Ego el Puler ad eum venienus, el mansionen αξίοις.
apud eum fuciemns 6 .
Adorabo ad lemplum sanctum (uum in limore lun, Προσκυνήσω πρός ναόν τον άγιόν σου εν φο»
Ingressa, inquit, mulla cum reverentia adorabo in Θα σου. Εισελθούσα δε μετά πάσης ευλαβείας, εν
timore . Templum vero aut terrenim line intellige, φόβω προσκυνήσω, είτε τον επίγειόν σου ναών, είτε
aut celeste in quo adoratura est. Centes quippe τον ουράνιον τα γάρ έθνη ακολάστως τους ναούς
deorum suorum delubris intemperantur abuleban- των θεών αυτών ενασχημονούσι . Προς μέντοι την
lur, atque inhonesle. Cum aulem hactenus Ecclesia ιδίαν υπόθεσιν ο Προφήτης τα είδη της κακίας κε
viliorum genera , que ad propositum a se simpίun φαλαιωδέστερον επελθών, και δείξας βδελυκτά θεώ,
pertinebant, narra verit per capita , eaque Deo προς εαυτόν επάνεισε , και λατρεύεις επαγγέλλεται
esse ostenderit abominabilia, nunc ad seipsam re- γνησίως και προθύμως , ουχ ως δεδικαιωμένος , αλλά
vertitur, ac pollicelur vere se alque ingenue, et ώς ήλεημένος . Ει και εν οις καταβολ των αμαρτω
sion pigre divino culiui inserviluram : nec lamen λων, και εαυτόν εισάγει τη θεί και ναώ, τούτο
id dicit reluti quæ per seipsam justificata sil , sed νυείσθα: δίδωσ:.
tanquam nisericordiam consccula : quamvis inclamando adversus pcccatores, et seipsam in lem
plum Dei inducendo, videalur quodammodo aliud (28) significare .
Vers. 9. Domine deduc me in justitia tua.. Deduc CC
VERs. Κύριε , οδήγησόν με έν τη δικαιοσύνη σου.Χει
me, Domine, per manum Filii lui : qui , ul ail ραγώγησόν με , διά του Υιού σου , ός έστι δικαιοσύνη ,
Aposlolus, justitia est , el sanctilicatio, et re. και αγιασμός, και απολύτρωσις , κατά τον Απόστο.
demplio 68 : vel in lege tua quc esl lumana jul- λον. Και εν τω σώ νόμω · έστι γαρ η ανθρωπίνη
slitia . δικαιοσύνη .
Propler inimicos meos dirige in conspecie luo " Ενεκα των εχθρών μου, κατεύθυνον ενώπιον
viam mean. Propter visibiles inimicos meos , qui σου την οδών μου. Διά τούς ορατούς και αοράτους
in sensitis meis scandala seminant, et laqueos len- εχθρούς μου, τους κατασπείροντας εν τη τρίβω μου
dunt, esplana , quæso, Domine, viam meam ad le : σκάνδαλα και πάγας, εξομάλησον την οδόν μου προς
ita enim Symmachus reddidit. Vel , Dirige me, ne σε • ούτω γάρ ο Σύμμαχος το Κατεύθυνον ήρμή
declinein ad dextram aut sinistram propler inimi- νευσεν. "Η ώστε μη εκκλίνειν επί δεξιά ή επ'αριστερά
cos meos, qui latenler in insidiis me oliservant. Cöu- διά τους ενεδρεύοντας επιβούλους . 'Αρμόζει δε ταύτα
gruere etiam possuint liæc verba ipsi beato David. και τώ Δαβίδ .
VeRs . 10. Quoniam non cst in ore eoruni verilas, "Οτι ουκ έστιν εν τω στόματι αυτών αλήθεια,
eur eorum vanum est . El mentiuntur assidue ut και η καρδία αυτών ματαια . Ψεύδονται γάρ, ώς
fallaces : et inutilia semper ac vana cogilant uι D απατεώνες, και ανόνητα μελετώσιν, ώς πονηροί.
maligni.
Vers. 11. Sepulcrum patens est gullur eorum . Τάφος ανεωγμένος, ο λάρυγξ αυτών . Τούτο,
Propter morlua illorum dogmata hoc dicit , el ob διά τα νεκρά δόγματα και τας δυσώδεις βλασφημίας
puitidas læreticorum blasphemias, ct indonesia ini- των αιρετικών , ή και τα μυδώντα της ακολασίας
lemperantiæ verba . Vel juxla historiam , ob turpes ρήματα, ή και τας κατά του Δαβίδ αισχράς ύβρεις.
contunclias, et oli jurgia, quæ in David dicla Ου γαρ κεκαλυμμένος εστίν » ούτω γάρ (29) αυτήν
fuere ab inimicis. ( Quorum gullur, non lecla: alque δυσοσμίαν συνέκρυβε .
operla sepultur.e comparavil, scd apertie ac patenti , letruinque odorem emittenti .) Nam si oper
Tuin essel sepulcrum , immunditias omnes el gravem illum spiritum celaret.
6. Juan . ΧΙV, 25. * Cor . 1 , 30 .
Variæ lectiones .
(28 ) Cr:rce: τουτο, Λυς. ( 29) Addenduni pulo áv.
 105 COMMENT. IN PSALMOS. 106
Ταις γλώσσαις αυτών εδολιούσαν . Ει τις μεν A Linguis suis dolose agebant . Dolost omnes men
δίλιος , ούτος και ψεύστης: ουκ εί τις δε ψεύστης , ού- daces sunt, non quicunque mendax etiam dolosus.
τος και δόλιος . Ή γάρ του δολίου κακουργία , χαλε - Doli elenim vilium perversus est. Ait igitur,
πωτέρα . Λέγει τοίνυν ότι Έπιβούλως κατ ' εμού συν- quod insidias el dolos una adversus eam contese
εμελέτων , και συνεσκέπτοντο . bant.
Κρίνου αυτούς , ο Θεός. Τοιαύτα εργαζομένους Judica illos, Deus . Tu , inquil, qui hujusmoili
κατάκρινε , ο μισών πάντας τοιούτους ώς (50 ) προ- homines, ac lalia operantes odisli, ut supra oslen
εδήλωσεν. disti , eos ctiam condemna.
Αποπεσάτωσαν από των διαβουλίων αυτών. Decidant a cogilationibus suis. Hoc est frustren
'Αστοχίτωσαν των βουλευμάτων. lur propriis consiliis.
Κατά το πλήθος των ασεβειών αυτών έξωσον Secundum multitudinem impielalum eorum el
αυτούς . Διά την ασέβειαν αυτών " Εξωσαν αυτούς pelle eos. Propler illorum impietatem eos, inquit,
ου γάρ τιμώσι σε ' και μη δι ' εμέ, ει και σος κλήρος Espelle , quia e non venerantur. Neque enim pro
εγώ. Η και άλλως • όσον εισίν ασεβείς , τοσούτον pler me id expostulo :: tametsi alioquin , sors arque
πόρρω της σης ευμενείας απελαθήτωσαν. 'Ασεβής Β Ιιereditas na ego sum. Vel aliter : Quanto illiimpii
δε, ου μόνον ο άθεος , αλλά και ο μή προσηκόντως τον magis sunt, tanto a lua benevolentia longius abji
Θεόν σεβόμενος : ciantur. Impius vero non ille lanlum est qui Deum
non colit, sed et is qui non ut congruit eum vene
ratur.

" Οτι παρεπίκραναν σε , Κύριε . Ου μέλει μοι γαρ Quoniam exacerbaverunt le, Domine. Non adeo
τοσούτον υπέρ ών εις εμέ ποιούσιν , αλλά υπέρ των smihi curæ sunt quæ adversum me operantur,
σών αλγώ : παρεπίκραναν γάρ σε , διά τα προρρη- quantum doleo ob ea que contra le agunt . Exacer
θέντα τούτων επιτηδεύματα . "Αλλως τε: Και εμοί barant enim le in studiis, atque in conversationibus
πολεμούντες , τάς σας εντολάς φυλάττοντι , σε τον suis, glas superius commemoravimus. Vel aliter :
εμδν Δεσπότην παραπικραίνουσι . Quia exacerbaverunt ie Dominum meum, dum
mihi inandata lua observanti molesti sunt.
Και ευφρανθήτωσαν πάντες οι ελπίζοντες επί Veas. 12. El lælentur omnes qui sperant in le
σε. Των σων γάρ εχθρών ανιωμένων , οι ευσεβείς Quoties inimici Dei merore ac tristitia aficiuntur ,
αντιθέτως χαίρουσιν , ότι σου μόνο θαρρούντες , περι- c fideles ac pii quicunque sunt ex advers0 gaudent :
γίνονται των τοσούτων και τηλικούτων . quod solo ſreli Dco, tanlos ac tales superent ini.
Γsicos .
Εις αιωνα αγαλλιάσονται . Αντί του διηνεκώς, in sæculum exsultabunt. lloc est semper et pero
εγγύς αεί την σην παράκλησιν έχοντες . peluo, cum propc aique assidue consolationem
luam habitari sint.
Και κατασκηνώσεις εν αυτοίς. 'Επαναπαυόμε- El habitabis in eis. Requiescens nimirum in
νοι τή ώραιότητα των ψυχών αυτών. Ενοικήσω γάρ, pulchritudine atque elegantia animarum eorum :
φησίν, εν αυτοίς , και εμπεριπατήσω , και έσομαι Inhabitabo enim alibi,, inquit, in eis , etel inambu
αυτών θεός , και αυτοι έσονταί μοι λαός . labo, et ero illorum Deus, ei ipsi erunt mihi popu..
lus " .
Και καυχήσονται εν σοί , οι αγαπώντες το όνο- Vers. 13. El gloriabuntur in le, qui diligunt
μά σου . Διότι μόνοι συνήκαν τον αληθινόν Θεόν, και nomen luum. Quia scilicet ipsi soli Deum veruin
εις τούτον μόνον τας ελπίδας ενέθεντο . Και άλλως δε ililellexerunt, atque in hoc solo spem suam collo
οι Χριστιανοί τοσούτον αγαπώσι την θείαν του Χρι- carunt, Ει aliler Christiani viri divinum Christi
στου κλήσιν, ώς από μόνης ταύτης θέλειν γνωρίζε- D nonen adeo diligunt, ut ex illo tantum velin
cθαι, και εν μόνο Χριστό καυχώνται , κατά τον cognosci. In solo etenim Christo juxta Apostolum
Απόστολον : 'Εμοί γάρ, φησί, μη γένοιτο καυχά- glorianlur , dicentem : Mini autem absit ut glo
σθαι , ει μη εν τω σταυρό του Κυρίου ημών Ιη- τier, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi 61 ; hoc
σού Χριστού , τουτέστιν εν τω σταυρωθέντι Χρι est nisi in Christo ipso crucifixo.
στώ .
"Οτι συ ευλογήσεις δίκαιον , Κύριε . ου μόνον Quoniam iu benedices justo, Domine. Non lantum
κατά τον παρόντα βίον ανακηρύττων αυτών, αλλά και in præseoti sæculo la eis benedices, laudes eorum
κατά τον μέλλοντα , όταν έρείς • Δεύτε οι ευλογημέ- omnibus nolas faciens, sed et in fuluro : quando
νοι του Πατρός μου . Συ ούν ευλογήσεις αυτόν, και vocabis eos, dicens : Venite, benedicti Patris mei 6s.

** Levit . Σ::, 28 ; 1 Cor . T3 , 36. • Cal.1 . 51 , 68 Matth. ΧΧν , 34 .

Variæ lectiones
(30 ) Ισ . προεδήλωσας .
PATROL, GR. CXXVIIJ .
 107 EUTAYMII ZIGABENI 103
Tu itaque Denedices eis tametsi maligni contra , Α οι πονηροι τούτον κακίζουσι. Παρηγορεί δε εν τούτω
cis maledicant. Hujusmodi aulem serbis cos conso- τους διά την αρετήν βλασφημουμένους .
lalur qui propler virtutem blasphemiis ac maledi.
clionibus impeli soleni .
Ul sculo bonæ voluntatis coronasti nos . Tu , Do- " Ως όπλω ευδοκίας εστεφάνωσας ημας. Λίαν
mine, inquit, niuniisti nos valde, et circumdedisti έκύκλωσας και περιετείχισας ημάς το σταυρό, το
Cruce lua, quæ sculum est bonæ volunlatis : hoc όπλο της ευδοκίας , ήτοι της αρρήτου οικονομίας σου .
est sculum tibi fralum ac placitum. Animadver- " Η και όπλον ευδοκίας , το ευδόκιμον οπλον υπο
lendum autem est esse nunc quemdam loquendi ληπτέον. Συνήθης γάρ τη Παλαιά και ούτος ο σχη
modum apud sacram Scripturant , quo flium po- ματισμός : υιόν γάρ καλεί δυνάμεως τον δυνατόν,
lentiæ dicere solet pro potentem ; el, virum sangui- και άνδρα αιμάτων , τον φονικών , και ανθρωπον
num pro sanguinarian; hontinem etiam paucis Ιιοε ειρήνης , τον ειρηνικόν . Και συντακτέον ούτως · Π :.
est pacifcum : ita et lic, scutum bona voluntatis ριετείχισας ημάς τη δυνάμει σου , καθάπερ εν όπλο
pro sculum placitum cl bene gralum . Ordo eiiain ευδοκίμη και στερεώ . Στεφάνη γαρ, ο κύκλος • κυ
fiat hoc modo : Muniisti nos, Doniine, polenlia lua κλοτερής δε, και ο τειχισμός .
quasi sculo quodam probalo ac forti. Corona enim circularis formæ est ; el munitiones ctiarn per cir
culuin atque in circuitu fieri solent.
la finem in lignnis pro octava psalmus ipsi B Εις το τέλος εγύμνοις , υπέρ της ογδόης , Ψαλμός
David , τώ Δαβίδ .
PSALMUS VI . ΨΑΛΜΟΣ 7.
Quid signiſicel In finem dictum est : præsenti Τι μεν δηλοί το Εις το τέλος, προείρηται. Υμνών
vero psalmo lauilal ac magnilical Deum Propheta : δε και μεγαλύνων των θεών ο προφήτης , υπέρ της
Yogatque et preces fundit pro octava, hoc est pro ογδόης παρακαλεί , τουτέστιν, υπέρ του μέλλοντος
futuro sæculo . Präsens enim susculum revolutum αιώνος . “Έβδομος γαρό παρών, όστις εβδομάδα με
ac compleluin , et quasi hebdomadie commcnsura- τρούμενος , και ανακυκλούμενος , και συμπληρούμε
luin , seplenario signalur numero , el seplinovo di- νο; · όγδοος δε εκείνος , ως μετά τον έβδομον τούτον .
cilur ; ſulurum vero sæculum oclavum appellatur, Ου προσώπου δε μόνον ιδίω, αλλά και πάντων ημών
veluti quod seplimum sequilur. In persona autem προσάγει το κρίνει τηνικαύτα μελλοντι Κυρίω την
non sua lantum Propliela, sed el omnium nostrum δέησιν. Εξέθετο δε τον ψαλμών, πειρασμοίς περι
fundit proces ad Deuin , qui in futuro illo sæculo σχεθείς , επενεχθείσιν αυτώ διά τινα πλημμελή
omnes judicaturus est. Hunc autem psalmum com- ματα.
posuit bealus David postquam in angustias atque in allicliones decidit, quæ ei ob peccala ejus obe
vencrant.

VERS. 2. Donine , we in furoretuo arguας me, ne- C Κύριε , μή το θυμό σου ελέγξης με, μηδε τη
que in ira lua corripias me. Sed quomodo legimus οργή σου παιδεύσης με . Και μήν εν τη βίβλω του
apud beatum Job : Bealus homo quem redarguil Πώς γέγραπται· Μακάριος άνθρωπος δν ήλεγξε
Dominus in terra "' ; et quomodo ipse eliam Da- Κύριος επί της οργής και αυτός δέ φησιν εν άλ
vid alibi dixit : Bealus homo quem in corripueris, λοις · Μακάριος άνθρωπος δν άν παιδεύσης , Κυ
Domine 70 ? Verum hoc in loco Propheta non repre- ριε . Ου φεύγει γούν τον έλεγχον, ουδε την παιδείαν
bicndi renuit aut castigari a Deo, sed quod poscit απλώς • αλλά τον μετά θυμού, και τον μετ' οργής,
id laulum ) esi , necum indignatione redarguitur ένα μή το ανυπoίστη διαφθαρείη · αλλά το μετρία
aul cim ira. Nam cum intolerabilem esse noverit βελτίων γενόμενος, εκφύγη τας εν τη μελλούση κρί
iram Dei , timet ne ab ea prorsus perdalur : mo- σει κολάσεις . Ακολούθως δε τώ ελέγχω την παιδευ
dice tamen corripi oplal, ut probatior effectus, σιν ως επομένην επέταξε. Το Θείον δε, και θυμού ,
futuri judicii pænas melius effugiat. Consequenter και παντός πάθους ελεύθερον. Οι προφήται δε τας
ctiam post redargutioner , correplioncm subjun. τοιαύτες θέσεις προσήψαν αυτώ, βουλόμενοι πείσαι
xil : el quanquam Deus a ſurore el ira el ab omni τους ανθρώπους , ότι προνοείται του παντός και Θεός ,
prorsus passione liller sit, prophetae laten sepe- και δρά , και ακούει, και ήδεται, και λυπείται, και
numero hujusmodi affectionen ei tribuerunt, per- D κρίνει , και θυμούται , και οργίζεται , και όσα τοιαύ
slladerc studenles lectoribus : quod oniniain ho- τα, ίν' ούτω φοβηθέντες , της κακίας απόσχωνται .
minum Deus curam habct ; quod omnia videl et "Αλλως τε δε από των ανθρωπίνων ενεργειών εμφαί
Audit ; quud lætalur, el tristalur, et judical , ſurii, νουσι τας θείας, ότι και οι λέγοντες και ο! ακούον
et irascitur ; el quæcunque alia hujusmodi eum τες, άνθρωποι • και η απόκρισις , ανθρωπίνη . Και
facere dicunt, ut salierm hoc pacio timore correpεί άλλως ουκ εγχειρεί διαλέγεσθαι τους εν σώματι, ει
homines desislerent a viliis . Et aliter : Ab huma . μη σωματικώς και γάρ και Βαρβάρους διαλεγόμε
nis operationibus prophetæ divina declarant : el νοι , τη τούτων χρώμεθα διαλέκτη και παιδία προσ
quia qui loquuntur et qui audiunt liomines suni, λαλούντες , υποψελλίζομεν · και ει μυριάκις ώμεν

• Job v , 17. 1ο Γsal . χου. 12.

109 COMMENT. IN PSALMOS . 110
σοφοι, προς την εκείνων καταβαίνομεν ταπεινότητα . A humana lingua exprimunt φuod lotiuntur . Neque
Και ταύτά σου καθολική τις έστω προς ταύτα διδα- eniin. possibile esl ut alio modo loquantur, qui in
σκαλία. Το γούν, Μή το θυμό σου παιδεύσης με , corpore sunt quam corporaliter. Nam el quotics
μηδε τη οργή σου, αντί του , Μή αξίως καταδικάσης Barbaros alloquimur , illorum lingua utinur :: « t
με, μή αξίαν απαιτήσης με δίκην. cum pueris aliquid dicere volumus, corum more
balbulimus ; et quanquam valde sapicntes simus, ad illoruin tamen humilitatem condescendiinus.
Hæc igitur libi sil norma quædam universalis. Quod igitur ail : Ne in furore tuo arguas me, idem
sibi rull, quod Nulis ine juxta mea · merila condemnare, neque debilas a me pænas exigere.
"Ελέησόν με , Κύριε , ότι ασθενής ειμί . Ει μη VERs. 3. Miserere mei, Domine, quoniam infir
γαρ ησθένησεν ο νούς, ουκ αν τα πάθη τούτου περι- mus sum . Si intellectus , inquit, meus debilis non
εγένοντο . "Η και ότι ασθενής ειμι, προς τον αόρατον ſuisset, passiones cerle illum non superassent,
εχθρών, τον φανερώς και κρύβδην επιβουλεύοντα . vel quia infirmis sum adversus invisibilem inimi
" Η και ότι συντριβείς , έζησθένησα. Υπολόγισαι cum , qui el palam et clain insidias disponil : vel
ούν την εμήν ασθένειαν, και μη καταδικάτης με quia assiduis aMictionibus debilitatus sum . Con
τελεον, ώς εκουσίως νενικημένος της δε του Ελέ- silera igitur et tu , Dcus , debilitatem meanm, et noli
.
ησόν με φωνής, πάντες πάντοτε δεόμεθα · προϊών me penitus condemnare : quasi sponte mea sit
γάρ φησιν · 'Εάν ανομίας παρατηρήσης , Κύριε , Β peratus sim. Ηac autem voce , Miserere mεί,
τις υποστήσεται ; και , "Οτι ου δικαιωθήσεται omnes nos perpeluo indigemus. Nam et alibi ait :
ενώπιόν σου πας ζών . Και πάλιν έτερος είρηκε : Si iniquitates observαveris, Domine, Domine, quis su
Τις καυχήσεται αγνήν έχεις την καρδίαν, ή τίς ειinebit 11 ? Item alibi : Non justifcabitur in con
παρρησιάσεται καθαρός είναι από ρύπου ; Πάν- speciu luo omnis vivens " . Et rursus propheta
τες μεν ούν ελέους δεόμεθα ου πάντες δε ελεούμε- aliis : Quis gloriabitur,inquit, mundum cor habere ,
ea : γαρ θείος έλεος τον άξιον επιζητεί. Και ασθε-
.

aut quis co fidel mundus esse a sordibus " ? Omnes

νείς δε πάντες καθ' εαυτούς εσμέν. Εάν γάρ μή itaque indigenus divina misericordia : tamelsi
Κύριος οικοδομήση οίκον, εις μάτην εκοπίασαν non omnes illam consequamur , cum Deus quærat
οι οικοδομούντες . Εάν μή Κύριος φυλάξη πάλιν , lanlum dignos se. Omnes cliam nos infirmi sul
εις μάτην ηγρύπνησεν οφυλάσσων. mus : quia Nisi Dominus ædificareril domum, in
vanum laburant qui ædificant eam " . Et : Nisi Dominus custodierit civitatem , frustra vigilat qui cv
slodit eam " .
"Ιασαι με , Κύριε , ότι εταράχθη τα οστά μου. Sana me, omine, quomam conturbala sunt ossa
Το από των πειρασμών άλγος , και αυτών καθήκετο mea . Dolor qui summus mihi incst ab assiduis
*ων αναισθητων οστέων μου, και έκλόνησεν αυτά. C afllictionibus, ad usque ossa ipsa sensu carentia
Διά τούτο δε παρέστησεν την υπερβολήν του πά- pervenit, alque ea concussit. His autem verbis
θους . " Η και οστά νοητέον, τας του νου δυνάμεις , passionis sue vebeinentiain demonstravit . Yel per
ας ούτος έπερείδεται . ossa intelligere possuinus vires ac potentias, quia
bus mens ipsa sustinelur.
Και η ψυχή μου εταράχθη σφόδρα . Μή φέρου- VeRs. 4. El anima mea lurbala est ralde. Non
σα την βίαν αλγεινών . Πρόσφορον δε το ρητόν, και sustinens scilicet dolorum vim . Commodissime
όταν τις οίστρηθή προς θυμόν άλογον, και προς επι aulem dicitur bic versiculus, quoties quis ad
θυμίαν αισχράν. Τότε γάρ πνεύσας πολύς ο διάβο- irain aliquam irrationabilcm , aut praras concu
λος , έτάραξε και το σώμα, και την ψυχήν, ώς άνε- piscentias fuerit stimulatus . Tunc eniin diabolus
μος θαλάσσας , εμπεσών κυκωνται γάρ άμφω, και iminodice spirans animam solet cl corpus perliise
κυμαίνονται , και ου φυλάττουσι την έαυτών τάξιν, bare, non secus ac validus ventus in mare irruers.
και κατάστασιν . Miscentur enim una anibo atque æstuant, nec pro
prium aliquem locum , aut ordinem servant.
Και συ, Κύριε , έως πότε . Τούτο , ουκ εγκαλούντος Ellu , Domine, usquequo . Verlia hæc non accli .
έστιν , αλλ' οδύναις κατατεινομένου . Μακρά μου , D santis sunt , sed liominis in doloribus constituti .
φησί, γέγονεν ή από σου παρόρασις, ούτως έχοντι. Diu , inquit, a le ego neglectus sum , cum tamen
Τοις μεν ούν πειραζομένοις εξ αμαρτίας, ουκ ευτύς auxilio luo indigerem . Deus enim iis qui propter
επικουρεί κατ' οίκονομίαν . Καιρώ γάρ, φησί , δεκτή propria peccalu lenlationes sustinent, non solet
επήκουσά σου · τοις δε εξ επηρείας του πονηρού ,
.
slalim auxiliari : alque boc magna cum dispensa -
και μάλα : "Ετι γαρ, φησί, λαλούντος σου , έρω :
.

tione agit . Tempore eniin accepto , inquit, exaudiri

Ιδού πάρειμι. le. lis vero qui ob dæmonis caluninias id palinn
tur, slatim adest :; adhuc cniin, inquit, loquente te
dicain , Ecce adsum .
'Επίστρεψον , Κύριε , ρύσαι την ψυχήν μου. Vers . 5. Convertere , Domine, eripe animam mcam .

11 Ι'sal. CyΣΙΣ , 3. 11+ Γsal . CXLII , 2. 11 Ιbid . 12 Psal. CΧΧ , 1. " Τίνι .
 111 EUTAYMII ZIGABENI 112
Convertere all me, inquit, Iannelsi hactenus ob A Στράφηθε πρός με , ει και απεστράφη : δι' & ήμαρ
peccala mea arcrsus ſueris a me : et eripe mc cx τον και εξέλου με των θλίψεων .
a Mictionibus.
Salvum me fac propler misericordiam tuam. Non Σώσον με ένεκεν του ελέου σου . Ού διά τάς
οι virtutes meas, inquit, id pelo ; nullas enim bac εμάς αρετάς • ουκ έχω γάρ.
beu quibus id mcrear.
VERS. 6. Quoniam non est in morle qui memor "Οτι ουκ έστιν εν τω θανάτω ο μνημονεύων
sil ini. Per mortem , peccalum intelligit niorlis σου . θάνατον καλεί την αμαρτίαν, ώς θανάτου
ministrum ; ab initio enim peccatum introduxiι πρόξενον καταρχάς γαρ η αμαρτία , τον θάνατον
mortem ; ait igitur, quod qui peccatum facit, non επεισήγαγεν. Φησί γούν , ως και την αμαρτίαν πράτ
csi lunc Dei memor. Est cnim velut ebrius aut των , ου μνημονεύει τηνικαύτα Θεού, μεθύων αυτή ,
obcæcalus, qui peccat. Vel mortem appellat tein- και πεπωρωμένος . "Η θάνατον λέγει τον από της
pus mortis , quia ubi quis mortuus fuerit , ablatum τελευτής καιρόν μεθ' και γάρ τελευτήσει τις, αφαι
ei est , ut possit amplius Dei reminisci , aut Deum ρείται το μνημονεύειν , ήτοι παρακαλείν τον Θεόν :
rogare. Inutiles enim lulic essent omnes preces. ανόνητα γάρ.
B
in inferno aulein quis confitebitur tibi ? Anle Εν δε τώ άδη , τις εξομολογήσεταί σοι ; Πρό
mortem penilere quem polest ? post morlem vero του θανάτου γάρ ή μετάνοια γίνεται και το εντεύθεν
sciributionis lapidummodo lempus est (31). δε , καιρός μόνον ανταποδόσεως .
Vers. 7. Laboravi in genitu meo, lavabo per 'Εκοπίασαεν τω στεναγμό μου , λούσω καθ'
sinyulas uocles lecium meum , lacrymis meis stra- εκάστην νύκτα την κλίνην μου , αν δάκρυσι μου
tem neuom rigabo. Non simpliciter laboravi,inquit, την στρωμνήν μου βρέξω. Ούχ απλώς έκαμον,
sed.cum gemitibus ; quæ res intensionem denotat αλλά και εκοπίασα , στενάζων • τούτο γάρ επίτα
laboris. Nec simpliciter etiain dixit : Efundam σις" και ουχ απλώς δακρύσω , αλλά και λούσω την
lacrymas, seu Lavabo leclum meum : neque id se- κλίνην μου , και ουχ άπαξ ή δις, αλλά καθ ' εκάστην
mel laulum faciam , inquil, aut secundo, sed Per νύκτα . Επει γαρ εν ημέραις περισπώσιν αι φρον
singulas nocles. Ει φuia in clie varie me cogitalio- τίδες , τον της αναπαύσεως καιρόν, εξομολογήσεως
nes distrihunt , faciam quietis tempας confessio- καιρόν εγώ ποιήσομαι, μηδενός ενοχλούντος : εύθε
nis esse, nemine scilicet me limc perlurbanle ; τος γαρ ο καιρός ούτος εις μετάνοιαν. Του δε
commodissimum enim est ad pænitenliam id lem- Λούσω , και των εξής , το , 'Εν δάκρυσί μου , και
pus. Quod vero ait : Lacrymis meis stratum meum C τα εξής , εφερμηνευτικά εστιν , ως σαφέστερα . Ακού
rigabo, expositive dictum est ad præcedentia, el σωμεν οι ιδιώται βασιλέως μετάνοιαν , και ζηλώ
ad clariorem scnsuin illorum verborum : Lavabo σωμεν . Προβάλλεται δε ταύτα εις αφορμήν ελέους ,
per singulas nocles leclum meum . Audiamus vero ένα και μάλλον κάμψη τον εύσπλαγχνον, μη ποτε
nos bomunculi lanci regis pænitentiam , eamque το της ταλαιπωρίας υπερβάλλον καταβάλλο την εν
initemar . Protulit autem haec verba beatus David, αυτή δύναμιν, και άχρηστον απεργάσηται.
ad excilandam in se misericordiam Dei, utque ad cam Deuin magis Recleret : ne aliquando fortassis
grandis calamitalum cumulus vires suas proslerneret, atque eum inutilem redderel.
Vers . 8. Turbalus est a furore oculus meus. Ocu- Εταράχθη από θυμού ο οφθαλμός μου . O της
lus animæ scilicet, hoc est mens mea . Conside-- ψυχής δηλαδή , τουτέστιν ο νους · εννοών γάρ τον
rans enim ego , inquit , furorem adversus peccato- θυμόν σου , τον εν ημέρα κρίσεως κατά των αμαρ
res , in die judicii , veliermenter perturbatus sum. •τωλών , λίαν τεθορύβηται . Προσφυώς δε τον νούν
Congrue vero meplem ipsalm oculum appellavit , οφθαλμόν εκάλεσεν , ώς οδηγούντα τον άνθρωπον .
veluti qui itineribus omnibus dux est. Nam el Νούς γάρ ορά, και νούς ακούει. Τινές δε και τον
mens videl et audit. Aliqui eliam dicunt oculuio του σώματος οφθαλμόν αυτού φασι τεταράχθαι , θυ
corporis beati David perturbalum ſuisse, cuin ira D μουμένου κατά των εχθρών • Ιδιον γάρ τουτί των
sus esset adversus inimicos. Proprium eniin ac άγαν οργιζομένων .
peculiare est iis qui irascunlur, ut oculi eis lur .
bentur.
I uveleralus sum inter omnes inimicos meos . Ve- 'Επαλαιώθην εν πάσι τοις εχθρούς μου . Δίχην
Lorascentiun vestimentorum instar neglectus sum των πεπαλαιωμένων ιματίων ήτιμώθην, και κατε
ac vilipensus ab inimicis meis : qui tamen ante φρονήθην υπό των εχθρών, των φοβουμένων με προ
commissa a me delicta, limebant me. Vel Inrele- της αμαρτίας . " Η επαλαιώθην , αντί του Ήσθένη
ralus suin , hoc est debilior ellectus. Senes enim
σα οι γηραιοί γάρ, ασθενείς .
debiliores viribus ellici solent.
VERS. 9. Discedile a me omnes qui operamini Απόστητε απ ' εμού , πάντες οι εργαζόμενοι
iniquitatem . Sentiens jam ac cognoscens divinunι «την ανομίαν . Αισθόμενος ήδη της παρά Θεού συμ

Variæ lectiones.
(31) Græca verba sic : Ante morlem enim fl vænitentia .
 113 COMMENT. IN PSALMOS . 114
μαχίας , αναθαρρεί , και τους εχθρούς εντεύθεν φο : A sibi presto esse auxilium , deciam ostendit : et
βεί, και φεύγειν έγκελεύεται , είτε ορατοί είεν , είτε inimicos perlerrens , seu visibilcs seu invisibiles
αόρατοι . illi sint, aufugere eos jubet.
" Οτι εισήκουσα την φωνή του κλαυθμού VERs. 10. Quoniam exandisit Dominus vocene Relus
μου , ήκουσι Κύριος της δεήσεώς μου , Κύριος Φmci , cauditii Dominus deprecationem nmeaw, Do
την προσευχήν μου προσεδέξατο. Ταύτα τίθησιν minus orationem meam suscepil. Hæc omnia causam
αίτια του οικείου θάρσους , και της εκείνων φυγής . esse dicit fiduciæ suæ timorisque pariter ac Sugæ
“ Η γούν τα τρία ταύτα σημαίνουσιν ώς έν άλλους inimicorum . Tria vero bæc is præsenti versiculo
ειρήκαμεν . H επειδή, κλαίει τις και επί πενία, και dicta, eumdem babet sensum , ut alibi eliam dixi .
τοιούτοις τισι , διά της δεήσεως διέστειλε του κλαυ- uius. Vel aliter, quia ob paupertalem , aut alias
θμού την ομωνυμίαν, ος επί δεήσει βοηθείας γέγο- ejusmodi miserias, siepenumero multi delere 80
νεν . Η δε προσευχή πάλιν ετέθη, δηλούσα την επί- lent, supplicationis vocabulo, æquivocationem fe
τασιν της δεήσεως . ins distinxit , qui ad coadjurandam supplicationem
interfuit , et ad hæc, orationis etiam nomen adjunxit , ut majorem precum suarum inteusioncon
denotaret.
Αίσχυνθείησαν και ταραχθείησαν πάντες οι Β VERS. 11. Erubescant el con urbentur omnes ini •
εχθροί μου . Το γνωρισθεν αυτώ παρακαλεί τα- mici mei. Rogat ut quæ sibi fuerunt significata
χύ πέρας λαβείν • και πώς γαρ ουκ αισχυνθή- quam celerrimam Buem consequantur . Erubescent
σονται ., ματαίας ιδόντες τας εαυτών ελπίδας , ως autem ejus inimici , cernenles conceptas a sc spes
ευχείρωτος έσται τούτοις , γυμνωθείς της άνωθεν inaues fuisse (32 ). Speraverant enin posse se de
ευμενείας , και αισχυνθέντες , πώς oύ φοβηθήσον- faciliin propria polestate habere beatam David , να!
τα : : nili divina privatum benevolentia : quod si erubue
rint el pudore confusi fuerint, quomodo non etiam
limebunt :
Αποστραφείησαν και καταισχυνθείησαν σφό- Converlanlur el confundantur calde relociler. Thi
δρα διά τάχους . Ούτως δε έχοντες , εις τα οπίσω sic sentientes relro abeant. Et quod ail ) Conſun
χωρήσουσιν · το δε Καταισχυνθείησαν , της αισχύ- dantur , augmentum atque intensionem significat
νης έστιν επίτασις. Το μέντοι σφόδρα διά τάχους , pudoris. Dictio autem , Yalde velociter , omnibus
9
τοίς ευκτικούς τούτοις πάσι συντακτέον , του ευ- bis verbis adjangenda est. Oplat namque atque
χομένου ζητούντος τάχιον αυτούς παθείν τα τοιαύτα .
C
imprecatur illos quam citissime hæc omnia pali.
Τινές δέ φασιν , εύξασθαι μάλλον , αλλά μη κατεύ- Quidam verba hæc dicunt precum potius simililit
ξασθαι νύν τον λέγοντα , δεόμενον υπέρ των εχθρών dinem habere, quam imprecationis , et precari
αισχυνθήναι , πονηρά βουλευομένους, και φοβηθήναι Prophetam pro inimicis , ut cos padeal pravorum
τον συμμαχούντα τούτω Θεών , καιαποστραφήναι την consiliorum, ut linicant Deum φui ipsi Propela
μοχθηρίαν , και ούτω βελτιωθήναι . adjutor ,est, ut a propria pravitale discedant ,
atque hoc pacto mcliores fani.
Ψαλμός τώ Δαβίδ ον σε τω Κυρίω υπέρ των Psalmus ipsi Darid quem cecinil Domino pro verbis
λόγων Χουσι υιού Ιεμενεί . Chusi filii Jemeni.
ΨΑΛΜΟΣ Ζ ' . PSALMUS VII.
Δοχεί πως εναντίως έχειν η επιγραφή προς την Præsens inscriptio videlur ſere pugnantia con •
εν ταις Βασιλείαις ιστορίαν , ένθα τα κατά τον Δα . tinere iis, quæ in historia Regum habentur , ubi
σιο αναγέγραπται . Και γάρ, εκεί ο Χουσί , υιός gesla bcati David suo ordine conscripta sunt. Illic
'Αριχι , αλλά ούκ Ιεμενεί , ιστόρηται. Συμβιβάζον- enim Chusi non Jemeni Glium ſuissc lcgimus , scd
ται δε ταύτα τρόπον όν έρούμεν, ή ότι διώνυμος ήν Arachi . Verumtamen rec ! e convenient line , ut di ..

ο πατήρ αυτού , και επείπερ ο Χουσι τυγχάνων αρχι... D cenmus : vel quia duplex fuerit nonien patri Clhusi ,
του Δαβίδ , εσχηματίσατο την προς τον 'Αβεσαλώμ vel quia lipse postmodum bujus cognominationem
αυτομολίαν , και τας του στρατηγικωτάτου Αχιτόφελ sortilus sit , ut Jemcni Glius liceretur . Πic cleanini
.

διέλυσε γνώμας, και το πατραλοία μεν , αναβολάς Chusi , Arachi alius, el socius Le :ali David , memor
εποίησεν τώ φεύγοντι δε Δαβίδ , καιρόν έδωκεν εις veteris amicitiae ,, cum Ausalon ilius beati David ,,
το φυγείν πορθωτέρω , και συλλέξαι δυνάμεις , ώς εν adversus palrem insurrexissct ), finxit se deficere
τη βιβλο των Βασιλειών εύρήσομεν πλατύτερον . ab rege et ad Absalonent transfugere , es consilio,
'Από της ανδραγαθίας τετύχηκε της προσηγορίας υι Achilophel ducis Altsalo consilia dissolveret :
ταύτης : Χουσί γάρ, υιός δεξιάς ερμηνεύεται . Και quemadmodum d e fccit. Morando quippe 1
γάρ έθος τη Γραφή πολλάκις από των επιτηδευμά . cundando Allsalonent collra Acthitopliclis consi .
των , ή από των πατρών τους υιούς ονομάζειν οίον, lium ila detinuit, ut occasionem ct lempus præ
νιών ειρήνης , και τέκνα σοφίας , και υιόν απω . stiterit beato David , et longius fugiendi, et majores

Variæ lectiones .
(32) Græce per iutcrrogaliuncan : Quomuodo autcm non erubescent ? elc .
115 EUTHYMIT ZIGABENI 116
copias colligendi : ut in libris Regum latius scri- Αλείας. Ούτως ούν και υιός δεξιάς, ο δεξιός τε και
pluna repritur..Ab
pliini AD hujusmodi igi ur strenzo opere , επιτηδειότατος. 'Αλλ' η μεν επιγραφή . υπέρ των
: ppellationem hanc Chusi consecutus est, ul Jemeni λόγων " φησί Χουσί • παρ' όλον δε τον Ψαλμον, ουκ
filius diceretur . Si quidem Jemeni dettera interpre- εμνημόνευσεν ο Δαβίδ του Χουσι , και δοκεί πάλιν
Lalur (33 ). Mos vero est Scriplura sacræ , ab exercitiis άπορον, 'Αλλ' ημίν δε το διεγνωσμένoν ουκ αποκρυ
aliquibus seu sludiis, tanquam a parentibus filios πτέον μεταγνούς γαρ ο προφήτης εφ' οίς ήλπισεν
denominare, veluti flium pacis , filium sapientiæ , επί τη συνέσει Χουσι , υποθεμένου αυτού τα περί
el flium perditionis ; ita etiam et filius dexleræ της απάτης Αβεσαλώμ , και τα περί του διασκεδά
ille dicitur, qui dexler el commodus amico fuerit σαι την βουλήν 'Αχιτόφελ, τον ψαλμόν τούτον άδει
adjutor. Illud etiam animadvertendum est , quod τω Θεώ, ουχ υπέρ ών έτυχε παρά τής του Χουσι
inscriptio dicit pro verbis Chusi : el lamen in loto συνέσεως, αλλ' υπέρ ών της προς Θεόν ελπίδος
psalmo, Propliela nullam Chusi memoriam fecit ; αφέμενος , τεθάρρηκε τοις λόγοις, οις είρηκεν και
unde alia oritur dubitatio : quomodo scilicet per- Χουσι προς 'Αβεσαλώμ, αποσταλείς παρά αυτού .
lineat ad psalmum inscriptio. Nos lamen quod co- "Έστι ούν ιλαστήριος ή ωδή , τον Θεόν εξευμενίζου
gnovimus non celabimus. Cum poeniteret Prophe- σα, και παρακαλούσα εις βοήθειαν.
Lam , quod spem aliquam posuisset in prudentia et consiliis Clusi, qui ei suaserat decepturum se
Absalonem , et dissipalurum consilia Achitophel, hujusmodi psalmum composuit et cecinit Deo , non
pro beneficiis que conseculus fueral a prudentia et consilio Chusi : sed quia ipse amissa illa spe, quæ
præcipue in Deum habenda erat , magis frelus sit in verbis Chusi , a se ad Absalonem missi. Est
igitur hic psalmus propitiatorius , placalque el benevolum reddit Deum ob commissum errorem
illumque in auxilium suum advocal.
Vers . 2. Domine Deus meus, in le speravi, salvum B Κύριε ο Θεός μου, επί σοί ήλπισα : σωση με
me fac er oninibus persequentibus me, et libera me. εκ πάντων των διωκόντων με , και ρύσαι με . Ε!
Licel , inquit , ob prudentiam Chusi adjulus sim , και παρά της του Χουσι , φησίν , ωφέλημαι συνέσεως ,
et paululum respiraverin , tempusque acceperim αναπνεύσας μικρόν, και λαβών καιρόν εις παράτα .
ad congregandum exercitum , nunc lumen in illo ξιν · αλλά νύν ουκ επ' εκείνη θαρρών, ανταγωνί
amplius non confido : et cum propediem pugnæ ζεσθαι μέλλω μόνης δε της σης ελπίδος εκκρέμα .
dies mihi inslel , a te uno pendeo , in quem unum μαι, δεύτερα τ' άλλα πάντα λογιζόμενος, και φίλους ,
omnes spes meas collocavi . Alia enim omnia , ani- και συμμάχους , και στρατιώτας . Γέγραπται γάρ :
cos nimiruin, socios , ac mililes , sccundo in loco 'Επικατάρατος άνθρωπος, και ελπίζων επ' άνθρω
reputo . Scriptum est eniin : Malediclus homo qui πον. Και ώσπερ ου χρή άλλο τι σέβειν παρά Θεόν,
spem ponit in homine 18. Item : Dealus homo qui ούτως ουδε επ' άλλον ελπίζειν, ή επί τον Θεόν. Και
sperat in le 18 ; cl quemadmodum alium colere σώζεται μέν τις διατηρούμενος εν πολέμοις άτρω
quia Deum non debemus , sic etiam in alios τος δύεται δε πάντη, των επιτιθεμένων απαλλας
sperare nos non decet quam in Deo. Ille aulem τόμενος. Πάντων δε των διωκόντων» είπε , διά τους
salvari dicitur qui in bello sine vulnere conservalur, τω πατραλοία συναποστήσαντας , φονώντας κατ '
cl eripi is qui ab invasione atque impetu inimico- C αυτού και διψώντας τον τούτου θάνατον. "Π και
rum liberalur. Ex omnibus autem persequentibus .
σώζεται μέν, ο ασθενών : δύεται δε και εν αιχμαλωσία .
me, dixit, propter eos qui parricidam ilium se- Σώσόν με ούν , ώς ασθενής ρύσαι με , ώς αιχμάλω-
quebantur, cl cjus moriem appelebant. Vel aliter : τον , ελπίζω γάρ , όσον ούπω , σαγηνευθήναι τους
εχθρούς. " Η και, Συσόν με , φησίν, από των ενταύθα
Mlle salvari dicitur qui infirmus est ; eripi vero seu
.

liberari ille qui est caplivus . Salva me igilur ut καταδιωκόντων με πολεμίων ρύσαι με δε και από
infirmum : el libera me quasi caplirum ; timco των μετά θάνατον ευθύς εξερευνώντων τα στίγματα
enim ne ab inimicis comprehendar. Vel , salva me της ψυχής αοράτων εχθρών, επι τω κατασχειν, ως
ab inimicis præscntis vitæ : el libera me ab invi- είναι την δέησιν διπλήν , υπέρ της παρούσης , και
sibilibus inimicis, qui post inoriem meam apimäe της μελλούσης ζωής .
mee maculas omnes perscrilaturi sunt , si quo pacto fortassc eam potuerint comprehendere :
duplexque erit juxta hanc sensim pelitio, pro præscnti scilicet vita , el pro futura .
Vers 3. Nequando rapiat ul leo animam ineam. D Μήποτε άρπάση ώς λέων την ψυχήν μου . Τον
Absalonem filium Iconi comparat, ob somniam 'Αβεσαλώμ ονομάζει λέοντα , διά την αγριότητα και
illius termeritatem, ferociam, atque impudentes θρασύτητα , και αναίσχυντον ορμήν . "Η και τον
ausis. Vel fortassis de dæmone scrmo est , qui διάβολον αινίττεται · δυσώδες γάρ το στόμα του
leoni convenienler comparatur ; quia siculi leoni λεόντος : δυσώδες δε και το του διαβόλου , βλασφη
• s ac fauces male olent, ita etiam os damonig μίας εξερευχόμενον. Και γάρ ο Κύριος κατά τον
eractatus blasphemias naie olet . Figura etiam vi- καιρόν του πάθους έλεγε : Νύν ο άρχων του κό.
15 Jerem . xvii , 5. 16 Psal . LΧΧΧιι , 15 .
Variæ lectiones .
(33) Græcc : Siquidem Chusi lilius dexteræ interprelalur.
117 COMMENT. IN PSALMOS . 118
τμου τούτου έρχεται , και εν εμοί έξει ουδέν. A dentur haec verba esse eorum , que a Domino Pas
"Επί μέντοι του 'Αβεσαλώμ, υπονηπτέον την ζωήν, sionis lempore dicta sunt : Nunc princeps hujus
αφαιρουμένην υπό του αναιρούντος : αιτία γάρ ή mundi ejicielur foras, el in mic non habebil quili
ψυχή ζωής και πολλάκις τα αίτιατά καλούμεν τοίς quam " . Quod si intelligimus psalmum de Absa
των αιτίων ονόμασιν, ώσπερ ειρήνη μεν ο Κύριος, lone, animam , cxpone, id est vilain , que ab inter .
και δικαιοσύνη, και τα τοιαύτα• αμαρτία δε και ſeclore quodammodo auferri videretur. Est ctenim
απώλεια , ο διάβολος. Αίτιος γάρ ο μεν, εκείνων • και anima rilit causa ; el sæpenumcro causala ipsa
δε, τούτων καθεστηκε . Καταχρηστικωτέρα δε της causarum nominibus appellamus : quemadmodum
αρπαγής ή λέξις, εντεύθεν δηλούσης αφαίρεσιν . et Dominos pax dicitur et justitia , et alia hujus.
cl
“Αρμώσει δε και παντί τω έν περιστάσεσιν ο παρών modi ,, quia pacis cujustitiae llac etiam
auctor est.. Inc
dænion peccatum et perditio "ppellatur,,
ψαλμός , ει διώκοντας μέννοήσει (34 ) τους δαίμονας : ratione demon
λέοντα δε, τον άρχοντα τούτων , ός αρπάζει την ψυ- veluli illorum causa . Improprie allem posita est
χήν εις αμαρτίαν, και εις απόγνωσιν, ελθούσα (35 ) dictio Rapiat, pro iutcrimal. Congruit etiam lic
του σώματος . psalmus omnibus his qui in lentationibus el peri
culis auime constilull sunt, si per persequentes, dæmonum copias intellexeris, at per leouem ipsum
dæmonum principem Satanam . qui animas ad peccata aut ad desperationem rapere solet, vel qui
eas rapit uli eriverint e corpore .
Μή όντος Αυτρουμένου, μηδε σώζοντος. Οικεία Β Cum non sil qui redimai, neque qui salvam facial.
και ταύτα: το μενσώζοντος , προς το, Σώσον τοδε Congrue hæc el suo ordine correspondent pradi.
λυτρουμένου , προς το , Ρύσαι • σου γάρ μη επο μυ- ciis verbis, Salva me el libera me. Te, inquit, non
νοντος , ουδείς έσται σώζων, ή δυόμενος . adjuvante, nullus est qni salvet , aut qui redimal.
Κύριε ο Θεός μου , ει εποίησα τούτο, ει εστιν Vers. 4, 5. Domine Deus meus, si feci istud, si est
αδικία εν χερσί μου , ει ανταπέδωκα τοις αντα . injuslilia in manibus meis , si retribui relribuentibus
ποδιδούσι μοι κακά, αποπέσο: μι άρα από τών έχ- mili mala, decidam sane ab inimicis meis inonis . Non
θρών μου κενός . Ουκ είπε το της αμαρτίας είδος . aperit Prophcta peccati genus, filio ignoscens.
φειδόμενος έτι του παιδός • ουδέ γάρ ονομαστί τούτον : Νeque enim suo nomine i !! ad declaravit , vice
εδήλωσεν, υπεραισχυνόμενος • αλλά ευφημότερον · Ε! filii quodammodo erubescens : sed subobscure ,
εποίησα τούτο, φησίν, όπερ ο έμός εποίησε παις , Si feci hoc , ait , quod filius meus commisit
εγένετο γάρ πατραλοίας , και μιαρός · και ει ήδί- adversum me (scelesliis quippe is fuerat et par
κησα τούτον τέως χερσίν , ήτοι πραγματικούς , καί- ricida), si injuriam aliquando manibus, hoc est
του πάλαι της αυτού πονηρίας αισθόμενος · η factis , intuli,, tameisi illius sep: scelera pre
έβλαψα τους συναιρομένους αυτή της μάχης, οίτινες senserim ; vel si læsi eos qui adversum me
ανθ' ών παρ' εμού πεπόνθασι, κακά μοι νύν αντα. C Absaloni in bello opem tulerunt φuίque pro bec
ποδιδόασι: μη απώσαιμι τους εχθρούς . Και πώς , neficiis a ine in eos collatis niala mibi nunc re
φησίν , ουκ αποδίδωσι ; προς ούς εστιν ειπείν, ότι tribuunt ; si horum quidquam , inquit,, commisi ,
περί των προλαβόντων ο λόγος. Πολλάκις γάρ άχρι precor nl
ut adversusinimicos nieos non prevaleano ,
τότε πολλούς πονηρούς ευρών , ουκ απέδωκε . Τηνι- sed re inſecta inanis decidam . ( Verunt aliqui
καύτα δε κινδυνεύων περί την ζωήν, ήμύνετο , μη linjuscemodi questionem movent : Si non decide
ανασχόμενος επί πλέον την παρανομίαν των πονη- rit inanis David , nec re infecta recesserit, sed ad
ρων . " Έστι δε πάλιν και ετέρως ειπείν , ώς αποπέ . versus inimicos prævalueril, certe boc pacto in
σουμε από των εχθρών μου χενος των ελπίδων : illos commissorum scelerum poenam inſerci .] Quo
ανται δέ εισιν, ου τιμωρήσασθαι τούτους , αλλ ' modo igitur dicit se illis mala non reddere ? Di
επιόντας απώσασθαι , είπως απόσχοιντο καταδιώκειν cere possumus, præterita illum leinpora significare:
έτι, και ζητείν αποστερήσαι με και της ζωής. " Ορα quia cum in praleritum occasionem sepe nactus
γαρ ότι και φείσασθαι του παιδός τους στρατιώταις injuriam referre potuisset , abstinuit tamen : in
παρήγγειλε , και τον θάνατον αυτού μαθών, πικρώς presentia autem , cum periculum ei vite immine
υλοφύρετο · " Η και άλλως . 'Εχθρούς αοράτους όπο- ret, ad defensionen sui accedehat, tanta iniquo .
ληπτέον , ών αποπεσείσθαι λέγει κενών και άπρακτον , rum hominum scelera amplius non sustinens. Vel
μή νικήσαντα , μηδε καταισχύναντα τούτους, διά της aliler : Decidam ab inimicis meis inanis, id est
των αρετών αντιπαρατάξεως. Ου μεγαλορρημονώνς frustratus omni spe. Spes autem non ulciscendi
δε , ταύτά φησιν , αλλ ' εις ανάγκην εμπεσών, ανθ' erat, sed repellendi invadeples : l1t sallcm hoc
ικετηρίας αυτά προβάλλεται . Έκλαμβάνωμεν δε και pacto persequi euni desisterent. Viderc enim licet
προς άλλους τουτί το χωρίον, ώς ουκ δίκησα τινα, quemadmodum militibus suis jussit ut lilio par
βία της βασιλείας απελάσας , ουδε τον Σαούλ (56 ) cerent : et quomodo illius morte intellccia , in
11 Jon1. Χιι , 35 .
Variæ lecliones
(54) ίσ . νοήτεις , ut legisse videtur et Latinus in- ( 36) io. to Canud , ci paulo post xatasx :vå
terpris. ζαντι .
(55) ίσ . έξελθούσαν .
119 EUTHYMII ZIGABENI 120
magnos decidit luctus . Vel aliler : Invisibiles Α απέδωκα , ανθ' ών ευηργετήθη, θάνατον εμοί κατα .
inimicos hoc loco intelligere possumus , a quibus σκευάζοντα φανερόν , καίτοι λαβών υποχείριον , ώς ή
inanis quis decidisse dicelur el re infecta , si illos κατ' αυτόν παρίστησιν ιστορία . Είτε τοίνυν το
non superaveril , el virtutum suarum acie eos non "Αβεσαλώμ , και τοις αμφ' αυτόν προσαρμόσεις τον
confuderit . Ηac autem verba non jactabundus λόγον, είτε και προς άλλον , και τον Σαούλ , ουδεν τη
dicit, sed potius sibi concilialurus Deum , cum in αληθεία λυμαίνεται. Το δε πρώτον ανταποδόσεως
angustias incidisset. Ει, si ad alias personas refe-όνομα καταχρηστικώς, αντί της αποδόσεως παρε!-
rantur liac verba : Non affeci ego, inquit , boιni .ληπται · δόσις μεν γαρ, και καταρχή της ευποιίας ,
num aliquem injuria, nec Sauli qui mini pro acce . ή κακώσεως • απόδοσις δε , ή του (σου αντιμέτρηση ,
ptis beneficiis manifeste mortem intentabat , inju- ανταπόδοσις δε, δευτέρα τις καταβολή κακών, και
rias retuli , lamelsi in poteslalem meam devenerit, καλών υπό των δόντων εις τους αποδόντας . Συν
ut in historiis Regum continetur . Sive igitur Ab- ηθες δε και τούτο τη Γραφή , και μάλιστα τη
saloni bæc aplaveris, et iis qui cum eo erant, sive Δαβίδ.
alleri, sive etiam ipsi Sauli, reritas nibil liedetur. Retributionis vero nomine hic primo loco impro
prie usus est, pro reddidi . Nam qui bonum aut malum aliquod primus inferl, is dare dicilur, red
dere vero is qui dalis parem vicem tribuit : retribuere aulcm, vel potius (111 Græca dictio &vtanto
souvai significantius exprimit) contra retribuere is dicitur, qui secundum beneſciorum aut injuria
rum vicissitudinem reddit. Hujus antem verbi usus frequens est apud Scripturam , præcipue apud
bealum David .
VERS. 6. Persequatur inimicus animam meam ει Β Καταδιώξαι άρα ο εχθρός την ψυχήν μου, και
comprehendal. Persequatur, inquit , Absalon ani- καταλάβοι . Καταδιώξαι , φησίν, ο 'Αβεσαλώμ την
nam meam : hoc est meipsum (circumlocutio enim ψυχήν μου, τουτέστιν, εμέ , περιφραστικώς, και
est ) , et comprehendat . συλλήψαιτο .
El conculcet in terra vilam meam . Per vitam hoc Και καταπατήσοι εις γην την ζωήν μου. Ζωην
in loco sanguinem intelligit , qui vilar. causa est , ενταύθα, το αίμα λογιστέον • και τούτο γαρ ζωής
veluti præcipuum elementum inter cælera quæ in αίτιον, ώς συνεκτικώτερον των άλλων τριών στοι
corpore sunt , el quæ illud coaplant. χείων, και το ζώον συνέχoυσι.
El gloriam meam in pulverem habitare facial. Και την δόξαν μου εις χούν κατασκηνώσαι .
Per gloriam, gloriosum ac uobile corpus suum in- Δόξαν λέγει, το ένδοξον αυτού σώμα , και πάσι πε
telligit : quod cum ou vires ejus maximas, lum ριβόητον , διά τε την ρώμην, και τον από της αρ
ob Diagnitudinem et gloriam, quae ei ab imperio χής προσγεγενημένον όγκον . Κατασκηνώσαι δε , αντί
obveneral apud omnes celebre erat et nolum . In του ποιήσειαι εις γην κείσθαι, και διαλύεσθαι.
pulverem vero habitare idem est quod jacere, et "Έστι δε και προς τον αόρατον εχθρόν μετενεγκείν
in terrain dissolvi . Possumus eliani serinonem τον λόγον κατευχόμενον διωχθήναι παρ' αυτού, και
C
hunc ad invisibilem inimicuin transferre, ita ul καταληφθήναι, μηκέτι δυνάμενον αποφεύγειν τας
imprecetur persecutionem se ab eo sustinere, el επιθέσεις αυτού, και εις γην, τουτέστιν εις τα γεηρά
comprehendi, nec posse illius insidias evadere, πράγματα την ζωήν αυτού καταλυφθήναι • τούτο γάρ
quinimo in terrain , hoc est in terrena negolia και η καταπάτησις βούλεται, κειμένω λοιπόν επεμ
vitam suain inmergi. Hoc enim significant illa βαίνοντος , και αισχρώς εναλλομένου και μή μόνον
verba : Et conculces in terram vilam meam , adeo το σώμα τούτο παθείν, αλλά και την δόξαν, ήτοι
ul jacenti illi insurgal dæuion , ac lurpiler insullet. τον νούν, δόξα γάρ ούτος και τιμή της ψυχής , εις
Neque hoc tantum , inquit, corpus conculcel, sed γην κατενεχθήναι, και προσηλωθήναι και τούτον
et gloriam , hoc est ipsum etiam intellectum, φuί τοϊς γηίνοις, μηκέτι τα πτερώ της θεωρίας αρθή
animæ honor est el gloria , in lerram deferri iu- ναι ποος Θεόν δυνάμενον.
precatur, el lerrcois rebus applicari, ila ul conlemplationis alis ad Deum amplius extolli non
possit.
Vens. 7. Exsurge, Domine, in ira lua. Exsurgere Αναστηθι , Κύριε , εν οργή σου . " Ενι γάρ αναστή
potest Deus, el non in ira juxta illud : Exsurge ναι, και ουκ εν οργή, ως όταν λέγη: 'Ανάστα , Κύ
Domine, salvum me fac ; at nunc ad supplicia al- ριε, σώσόν με, ο Θεός μου. Νύν δε προς τιμωρίαν
que ad penas eum advocal. Intelligere autem de- p αυτόν εγκαλείται. Καθάπερ δε το καθήσθαι επί Θεού
bemus Derin surgere non corporaliter, sicuti nec ου σωματικώς εκλαμβάνομεν , ούτως ουδε το ανίστα .
corporalein sedem intelligimus , quando sedere σθαι· αλλά το μεν καθήσθαι, δηλοί το βασιλικών , και
illum legimus : sed regianm ejus dignitatem stabi- δικαστικών , και εδραίον · το.δε ανίστασθαι, το τιμω
litatemque et judicandi auctoritatem judicari arbi- ρητικών και αντιληπτικόν . Οργήν δε επί Θεού πάλιν,
tramur . Iloc pacto eliain cum exsurgere Deuni ου πάθος οιητέον, αλλά τιμωρίαν των αξίων αυ
dicimus, puniendi alil defendendi illius propositum 176 .
denotanus. Iram in Deo pari modo non passionem esse intelligimus, sed castigationem et punitionen
illorum qui divina ira digni sunt.
Eraliarc in finibus inimicorum tuoruin . Cum "Υψώθητι εν τοις πέρασι των εχθρών σου.
 121 COMMENT . IN PSALMOS . 122
“Υψηλός ών , φάνηθι τούτο και τους ανθρώπους . A allus sis et sublimis , ita etiam appare , atque
Φανήσεις δε τούτο εν τοις τέλεσιν , ήτοι εν ταις αναι- Ostende le bominibus : bujusmodi autem apparebis
οσεσι των εχθρών σου · τέλος γάρ της εκάστου ζωής , in finibus, boc est in morte inimicorum tuorum .
ο θάνατος : ο! δε εμοί εχθροί , και σοί εισιν, οία τας Mors quippe uniuscujusque finis est : meos vero
σας εντολάς παραβεβηκότες . inimicos, tibi etiam inimicos esse non ambigo,
cum mandala tua transgrediantur.
'Εξεγέρθητι , Κύριε ο Θεός μου, εν προστά- Exsurge, Domine Deus meus, in præcepto quod
γματι ώ ενετειλω . Μη μακροθυμήσης ετι · αλλ ' mandasti. Noli amplius esse longanimis, sed ulci.
άμυνον διά το πρόσταγμα και ενετείλω, ώ έχρήσω διά scere propler præceplum quod mandasli, quod
Μωσέως , το Τίμα τον πατέρα σου , και την μητέρα videlicet tradidisti per Moysem jubens, parenles
σου . Νύν δε και έμος παίς , ελάττησε κατά του πατρός . bonorandos esse a filiis. Verum in præsentia filius
" Έστι δε και άλλως έκλαβείν τον λόγον , ότι περί του meus furore in palrem correptus est. Possumus et
μυστηρίου της αναστάσεως και προφήτης εύχεται : aliter intelligere, quod Proplieta preces fundat pro
είρηκε γαρ εν τοις Ευαγγελίοις ο Κύριος περί του resurrectionis mysterio. Dixit enim Dominus ad
ιδίου σώματος προς Ιουδαίους : Λύσατε τον ναόν Judæos, ut apud evangelistas legimus : Solvile
του Θεού , και εν τρισιν ημέραις οικοδομήσω αύ- B templum Dei, et in tribus diebus editcabo illud 6.
τόν . Εξεγέρθητι ούν διά το πρόσταγμα , ο ενετείλω Exsurge igitur, inquit, juxta illud mandalum :
είπας γάρ Aύσατε , και λύσουσι. dixisti enim Solvite, et solvent.
Και συναγωγή λαών κυκλώσει σε . Ει γάρ επι. Veks . 8. El congregatio populorum circumdabil
κουρήσεις μου , όψονται πολλοί, και φοβηθήσονται, Si enim mihi adjutor fueris, videbunt multi et lime
και επιστρέψουσι προς Κύριον. Το δέ γε Κυκλώ- bunl el convertentur ad Dominum . Quod vero ait Cir
σουσιν , αντί του , κύκλω γενήσονται των σων εντο- cumdabit le, idem est quod , Circa mandata (ua ver
λων , μη αφιστάμενοι τούτων: ο γαρ θεός , απέραντος . sabunlır, et nunquam ab eis recedent ; nam alioquin
Και επί της αναστάσεως δε το ρητόν δυνάμεθα εκλα . Deus immensus est, et comprehendi non polest.
.

βεϊν · τότε γαρ ή των εθνών συναγωγή , επί τον Possumus etiam hoc intelligere de resurrectionis
Χριστον εγένοντο , καθάπερ εν κύκλω , από πάντων lempore ; congregatio enim gentium, quasi corona
των περάτων της γης. Ή το κυκλώσει σε , αντι , quadam Cbristum cinxit, cum ab omnibus terræ
"Ασεται και υμνήσει σε . Επειδή γαρ εν χορώ τους Anibus gentes ad eum accederent .. Vel circumda.
ύμνους ανέφερον , από του σχήματος του πράγμα . bit le, hoc es",', Canet etlaudabittele ;; in choro enim
τος , αυτό το πράγμα ηνίξατο . C ac cælu , hymnos ac laudes Deo canere solemus.
A forma igitur seu ligura cælus hominum, Deum
laudantium , laudationem ipsam significavit.
Και υπέρ ταύτης εις ύψος απόστρεψον . “Ενε- Et propter hanc in alium regredere. Propter hanc,
κεν ταύτης της συναγωγής , ανελθε προς τον Πατέρα Inquam,, congregationem gentium,, ascende tu ,, οo
μεσίτης : επίστρεψον εις το ύψος της δόξης, ής είχες Mediator, ad Ρatrem, el regredere in altitudinem
προ του κόσμον γενέσθαι, το αφραστον πληρώσας glorie Cue, quam habebas priusquam mundus es
ήδη μυστήριον . sel, et ineffabile mysterium perfice.
Κύριος κρινει λαούς . Ου παρόψεται γάρ τα κατ ' FERs. 9. Dominus judicabit vooulos. Non negli
μου με μηχανημένα . " Η και κρινεί, τους μεν πονη- get Dominus ea quæ adversus me moliti sunt, sed
ρους κατακρίνων , τους δε αγαθούς ιστών εκ δεξιών . disquiret omnia. Vel , judicabit populos condemnans
pravos, bonos vero statuens a dextris.
Κρίνον με , Κύριε, κατά την δικαιοσύνης μου , Jxdica mihi, Domine, secundum justitiam meam ,
και κατά την κακίαν μου επ' εμοί. Επειδή κρί- el secundum innocentiam meam quæ in me esi .
σεως εμνήσθη, Γενού, φησί , κάμου κριτής , εξετάσας Dp Postquam meminit judicii :: Esto ,, inquit,, et mih!
.

την δικαιοσύνην μου ην ετήρησα πρός τε τον πατρα - judes , disquirens justitiam meam, quam servavi
λοίαν , και τους αμφ ' αυτόν , έτι γε μην και κατά την adversus parricidam filium , et complices. Pre
απλότητά μου , επ' εμοί γενέσθω. Πώς oύν αλλαχού lerea etiam id pelo , ut secundum simplicitatem
λέγων , Μή εισέλθης εις κρίσιν μετά του δούλου meam, sic fiat mihi. Sed quomodo alibi dicis,
σοι , ενταύθα μάλλον εύχεται κριθήναι ; " Οτι εκεί Et non intres in judicio cum servo luo " , cum
μεν, Μή κριθής, φησί , πρός με συ, μηδέ τον εμόν hic judicari cupiat ? Quia scilicet ibi judicari
βίον πρός τάς σας παρεξετάσης ευεργεσίας : ενταύθα refugit cum Deo, et vilam suam cum illius beneli
δε , προς ετέρους την κρίσιν επιζητεί, τους αδική- ciis comparari : nunc autenw se [cum ilio] judicari
σαντας , του ανελεϊν εκζητούντας . quærit et cum his qui injurias ei intulerant, atque
interimere eum cupiebant.
Συντελεσθήτω δή πονηρία αμαρτωλών , και Vers. 10. Consumalur nequitia peccalorum , el dia
κατευθυνεις δίκαιον . Ει γάρ στήσεται ποτε των riges justum. Nam si aliquando eorum malignitas
16 Ioan . 1 , 19. 15 Psal . CXLII , 2.
123 EUTIIYMII ZIGABENT 125
cessaverit , dirigenter justi ; hoc est absque ipe- Α αμαρτωλών ή πονηρία, κατευθυνθήσονται οι δίκαιοι,
dimonio in recia virilitis yia anıbulaljunl. τουτέστιν ανεμποδίστως οδεύσουσι την της αρετής
οδόν .
Scrutans corda el renes Deus juste. Tu Dells, Έτάζων καρδίας και νεφρούς ο Θεός δικαίως .
inquil, juste invesligas atque exquiris renes cl Ο Θεός δικαίως, φησι, πολυπραγμονεί και την
cor, boc est , omnia iræ alque indignationis gcr- καρδίαν και τους νεφρούς , ήγουν όσα τε του θυμού
miua, quæ in corde versanlur : el omnes concupi γεννήματα , περί την καρδίαν γάρ καιο θυμός , και όσα
scentive radices, que in renibus inesse soleni. της επιθυμίας , και αυτή γάρ περί τους νεφρούς :
Ex liis namque ire aimirum et concupiscentie εξ ών, εκείνων τε δηλαδή και τούτων , αμαρτία
affectibus, peccata omnia ortum habuere. Et aliter : πάσα συγκαλέστηκεν . "Η και ούτως · ο Θεός ερευ.
Derns scrutallir coral renes. Dictionem autem , νων εστι και πολυπραγμονών και την καρδίαν και
Juste , sequentibus conjunge legens : Juste adju !o- τους νεφρούς : (37) το δε Δικαίως συνάψεις ή βοή .
rium meum a Domino. θειά μου παρά του Θεού , σώζοντος τους ευ
θείς τη καρδία .
Vers . 11. Adjulorium meum a Domino qui salvos “Η βοήθειά μου παρά του Θεού, του σώζοντος
facit recios Corde. Simplex et rectus corde cum Β τους ευθείς τη καρδία . Ευθύς ως την καρδίαν και
sim, Baeque ad rectum dirigam virtutis callen», απόνηρος , και προς την ευθείαν της αρετής δδών
aurilium exspecto non bumanum (inutile quippe απευθύνων εμαυτόν, προσδοκώ βοήθειαν , ουκ άν
illud esi), sed a Deo qui polens est ut salvel me. θρωπίνην, άχρηστος γάρ, αλλά παρά Θεού , του σώ
ζειν ισχύοντος .
Vers. 12. Deus judes justas fortis el longanimis. “Ο Θεός κριτής δίκαιος, και ισχυρός , και μα
Videntur Itec ad eos dicta esse, qui de Dei proi- κρόθυμος. Τούτο λέγειν έoικε προς τους σκανδα
deutia pene scandalizati fuerant,, φuod permisis- λιζομένους επι τη προνοία του Θεού, ότι παρεχώ
set filium adversus patrem insurgere. Juslus igitur νησεν υιον επαναστήναι το πατρί : δίκαιος μεν, ότι
est veluti qui uniuscujusque operibus : equas vices αντιμετρών πράξεσι τας αμοιβά; · ισχυρός δε, ώς
rependit ; fortis vero, velut is qui potest quæcun- δυνάμενος όσα βούλεται μακρόθυμος δε, ως μή
que vult ;; et Ionganinis , ut qui non statium indigit παρά πόδας επάγων την κόλασιν ,
pænas.
El iram non afferens per singulos dies. lloc ail Και μη οργήν επάγων καθ' εκάστην ημέραν .
probandam Dei Ionganinitatem dictum est. Εtenim c Τούτοκαθ'
com assidue delinquamuis, el ideo dignos nos sup- μεν,
της εκάστην
μακροθυμίαςεφερμηνευτικόν έστι. "Ημείς
ημέραν αμαρτάνοντες, αεί τιμω
pliciis reddamus, ipse lamen temps peenilendi, ut ρίας εσμεν άξιοι · αυτός δε μακροθυμών, δίδωσε
Ionganisis, tribuit. Per iram igitur hic pnas καιρόν εις μετάνοιαν. Οργήν δε την κόλασιν ενταύθα
intellige. Movent quidam dubitationem :: Si justus νοήσομεν. 'Aπορούσι δέ τινες, ώς ει δίκαιός έστιν
est Deus et condignas tribuit pænis , quoirodo ο Θεός, αξίως κολάζων , πώς έστι φιλάνθρωπος ;
polesl dici miscricors ? Ad quol dicanilerini esl , Δίκαιος μέν έστιν, ώς αξίως αποδιδούς : φιλάνθρωπος
justum quidem Deunn esse, veluti qui unicuique δε , ω : μη ευθύς τιμωρούμενος, αλλ' ανεξικακών ,
condignas reddit pænas ; sed misericordem esse και παρέχων αφορμας επιστροφής , και μή εών τον
etiam , quia non statim castigat , sed sustinet, et εχθρόν όσα βούλεται ποιείν, και πάντα τρόπον επι
penitentiae ac conversioni tempus trilit ,, nec de- Ουμών της σωτηρίας ημών.
monem sinit omnia perſicere, quæ ille oplal : cl
quia omni denique ex latere nostranı silit salutem .
VERs. 13. Nisi conversi fuerilis, gladium suum Εάν μή επιστροφήτε, την ρομφαίαν αυτού
nilidabil, arcum suum relendit el pararit illum . στιλβώσει , το τόξον αυτου ενέτεινε, και ήτοίμα.
Sciens braius David uit propheta, quod univers.ro σεν αυτό. Ειδώς οία προφήτης ο Δαβίδ, ότι πάντα
gentrs ejus Psalmos in ore atque in manibus sem- τα έθνη τους ψαλμούς αυτού μετά χείρας έξουσι ,
per habiluræ erant, disciplinam eis admiscet : Nisi μίγνυσι ταις οικείαις υποθέσεσι και διδασκαλίας .
enim vos, inquit, qui a recto calle declinaslis in er- "Εάν γάρ μη αποστραφήτε , οι της ευθείας αποπλα
roris vias, et conversi estis ad maleriales res , iterum νηθέντες, και προς την ύλην στραφέντες , ουκ έx
ab his revertamini ad Deum , pænas profecto non φύγετε την τιμωρίαν. “Ρομφαία μεν ούν, και πικρός
effugietis. Per gladium aulem , acerbitatem , et per θάνατος τοξον δε , ο ταχύς. Και αύθις • Στίλβωσις
arcum , celeritatem mortis indical. Nitidare auiem μεν και έντασης , η παρασκευή της τιμωρίας , και
1

el lendere, pænarum apparalım significant longa- πρός καιρών μακροθυμία ετοιμασία δε , η εγγύης
nimilalomquc divinain non perpetuam fore, sed ail της πληγής, διά της όσον ούπω βολής , η οξύτης
empus. Parare vero dicere poles flagelli propin- η σφοδρότης της τιμωρίας· έντασις δε , η εγγύτης :

Variæ lectiones.
(37) Lege to · vel post ouváy is scribe vel subaudi to 575, vel aliud hujusmodi.
.
125 COMMENT. IN PSALMOS . 126
ετοιμασία δε, το πλήξει πάντως, ει μη μεταβάλ- A quitatem , ob vellementem jactum. Vel aliter , per
λοιντο . arcum (38) , vehementiaw ponarum intellige ; per
arcus tensionen , appropinquationem pænarum , et demum per ejusdem apparatum , quomodo per calores
Deus omnino percussurus sit nisi pænitentiam egeriol.
'Εν αυτο ητοίμασε σκεύη θανάτου . Εν τω VERS. 14. Et in eo paravil instrumenta morris . In
τοξικώ δε της κολάσεως είδει, ποικίλοι τρόποι θανά- eo nimirum supplicii genere , quod sub arcus fizura
του , διά σφαγής, διά πυρός , δι' ύδατος, δια σεισμού , denolavil. Varia autem sunt mortis genera : gla
διά χάσματος, και όσα των νοσημάτων είδη γινώσκο- dius videlicel, ignis, aqua, terræ molus, bialus terra ,
μεν, άπαντα καθεστήκασιν εργαλεία θανάτου , δι' ών egritudo : quα onmnia mortis sunt instrumenta ;
ούτος αποτελείται . Xρή δε γινώσκειν , ώς ει και αν- per ea enim mors filcm suum consequitur. Illud
θρώπινα τα βήματα , αλλά θεοπρεπή τα νοήματα και lamen aniinadvertendum est, quod licci humano
παρέλαβε την παχύτητα των λέξεων, ώστε της των more verba sint prolaia , omnia tamen digne Deo
ακροατών παχύτητος καθικέσθαι. Διά τούτο γάρ και intelligenda Sunt .. Ηujusmodi enim crassioribus .
ρομφαίαν εισάγει τον θεόν έχοντα , και τόξον,και βέλη και veriis Propheta Sape uli solet , auditorum liebell
και σκεύη πολεμικά, και στιλβούντα , και εντείνοντα , dini condescendens. llac ratione gladium Deum lia.
ένα τον φόβον τους ακροαταίς από τούτων αυξήση , και bere dicit, arcumque el sagillas, alque alia bellica
διά των συντρόφων ονομάτων κατασείση την λιθίνην instrumenta : nitidareque eum ct lenilere , ut audi
αυτών διάνοιαν ου γαρ δείται τούτων ο μόνος επιβλέ- toribus timorem augerel , et per noia eis nomina,
πων επί την γην, και ποιών αυτην τρέμειν, ού εν τη lapideam eorum mentem conculerel : verum hujus
χειρί πάσα πνοή , ο διαλύων όρη εν τη κραταιότητα modi armis non indigel, qui aspectu solo facil ler.
αυτού, και όσα περί της αρρήτου αυτού δυνάμεως οι ram tremere, in manu cujus est omnis spiritus,
ιεροφάνται παραδεδώκασι . qui etiam moules dissolvil in fortitudine sia, om
niaque alia facit quæcunque de ejus potentia divini
contemplatores tradiderunt.
Τα βέλη αυτού τους καιομένοις έξηργάσατο. Sagillas suas ardentibus effecit. Ex his verbis
Εν τούτω παραμυθείται τους αγαθούς: αι τιμωρίαι prolos homines consolatur.. Penas enim ,, inquit ,,
γάρ, φησί , του Θεού, κατά των αναξίων έποιήθησαν. fecit Deus propter eos qui scelesti sunt ac Deo
Καιoμένους γάρ εκάλεσε τους μηδεμίαν αρετής , indigni.. Ardenles enim appellavit eos , qui omni
έχοντας ικμάδα τοσούτον δε ξηρανθέντας εις άγα C prorsus carent virtutis humorc : qui adeo sicci
θοεργίαν , ώς ευεξάπτους είναι προς το πυρ της κο sunt ad operandum aliquod bonum , ut facile ab
λάσεως , και ήδη τη προσδοκία χολαζομένους. " Η και igne penaruin incendantur : qui etiam jam ardere
τοις καιομένοις φησί τω πυρί των παθών, θυμού , dici possunt, ea ratione, quia pæna illa jam eos
ηδονής, φιλοχρηματίας, και τοιούτων άλλων . Ούτω nianel. El aliter, Ardentibus. igne scilicet passio
διαζωγραφήσας την άνωθεν ποικιλόμορφον ορμήν , nun , iræ , voluplatis , ovariliæ, el similium . Cun
και ταύτην τοίς πονηροίς επικρεμάσας, παιδεύει autem multiformem Dei iram descripserit, eamque
λοιπόν και από των τηνικαύτα πραγμάτων, και προς pravis bominibus imminere tradiderit, erudil posto
τον 'Αβεσαλώμ μετάγει τον λόγον. modum , et docet nos a präsentibus rebus : el
serisionem ad Absalonem convertit,
Ιδού ωδίνησεν αδικίαν . Εγκύμων και αποστάτης Vers. 15. Ecce parturiit injustiliam . Filius meus,
ούτος γέγονεν αδικίας , εξώσαι με της παρά Θεού inquit, factus est injustitiæ gravidus, cum injuste
δεδομένης αρχής μελετήσας αδίκως . Το δε της ωδί cogitaveril me de eo regno expellere, quod nihi a
νος όνομα παρέλαβεν, ενδείξασθαι βουλόμενος οίαν Deo daium est. Parturitionis autem nomine usus
οδύνην και δριμύτητα πάσχουσιν οι τον πλησίον D est, volens ostendere quales et quam acerlos do
αδικήσαι σκεπτόμενοι πληρούνται γάρ θυμού, δια- lores ii patiantur, qui proximos suos injuria alli
κόπτονται υπό οργής, λυμαίνονται τους λογισμούς, cere student ; implentur siquidem indignalione ,
οδούς έρχονται μυρίας , φοβούνται , αγωνιώσι, και interrumpuntur ab ira , cogitationibus labescunt,
όλως ου φέρoυσι τας τοιαύτας μάστιγας, πριν αγά- per innuineras ambulant vias, timore alliciuntur,
γωσιν εις έργον μόνον, ει και μηδέ μετά πράξιν in angustiis permanent . Ηujusmodi autei lagella
ελευθερούνται της από του συνειδότος καταγνώσεως . sustinere omnino nequcunt, donec cogitationes suas
“Οπου τοίνυν η Γραφή βουληθή αφόρητον οδύνην in opus non deduxerint :: lamelsi poslea non libe
ένδειξασθαι , τω της οδύνης ονόματι ταύτην υπο- rentur a sententia , atque a condemnatione proprie
γράφει . Οδύνη μεν ούν, εκ του οιδαίνειν , τουτέστιν conscientiæ. Quando igitur Scriptura intolerabilem
αύξειν το γάρ βρέφος τελειωθέν, ουκέτι φορητον , illum sul parfu
aliquem dolorem vull exprimere,
γίνεται . Και διά τούτο σφοδράς αδύνας έμποιεί , προς ritionis nomine describit l quo nomine Graci
έξοδον επειγόμενον. Δείκνυται δε ενταύθα , ότι ουκ præcipue frequentius utuntur pro dolore, parin .
Variæ lectiones.
(38) Græcc Euins, per celeritatem , pro quo Saulus legisse videtur ricov, circum .
 EUTHYMII ZIGABENI 128
127
ritionem dúvny appellantes) a verbo oidalvos idem εμφυτός εστιν ή κακία , αλλ' έξωθεν έμπειρομένη .
proprie significante quod tumeo seu augesco. Etenimκαι αυξομένη, και ωδίσι περιβάλλουσα .
cum infans in niatris ulero perfectus est, el auclus, amplius ferri non potest : une maximos
ellicit dolores, com ad exitum festinet. Per hæc autem ostenditur, vitia in nobis naluraliter NOR
esse complantala, sed deſoris insila esse, et graves postea dolores producere.
Concepit laborem et peperii iniquilalem . Alqui in A Συνέλαβε πόνου , και έτεκεν ανομίαν . Και μην
aliis fetibus primum conceptio est, et deinde par . επί των εμβρίων πρώτον σύλληψις, έπειτα ώδες ,
Curitio consequitur , aucto ac perfecto infante : του βρέφους αυξανομένου· αλλ ' εκεί μεν, προς αυτό
verum id sic se habel, quando dc conceptione et το έμβριον σύλληψις λέγεται , και ωδές: ενταύθα δε ,
parturitione illa loquimur, quæ in uno atque eo- προς άλλο και άλλο. Οδινήσας γάρ.την αδικίαν , και
dem ſetu contingit : nunc autem de diversis fetibus χαλεπώς υπ ' αυτής διατεθείς, διά τε τάς τροειρη
est serino .. Primo enim Absalonem dicitparturiisse μένας αιτίας , και το μηπω καιρών ευρίσκειν επιτή
injustitiam , deinde cum ab ea male affectus esset, δειον , συνέλαβε πόνον , ήγουν προσέλαβε σωματικών
turn ob rationes jam dictas,, tum etiam quia ido- άλγος κατατεινομένης γάρ της ψυχής, και του σώ
neum lempus ad patranda scelera nondum invenis- ματος καταβάλλονται δυνάμεις . Ου μόνον ούν οδυνα
set, concepisse eum narrat laborem , hoc est cor- το κατά ψυχήν, αλλά και σωματικοί , άλγημασι
poris dolorem ; nam si animus sollicitudinibus περιέπιπτεν , έως ου την ανομίαν εγέννησεν . "Ατιμον
Lorqueatur, ipsae etiam corporis vires deficiuni. Non γάρ όντως ατιμάσαι τον πατέρα , και διώξαι, μιάναι
lanlum igitur animi mærore Absalon detinebalur, τας αυτού παλλακάς . Τινές δε την επιτομωτέραν
sed in corporis etiam dolores inciderat , dones: ini- ερμηνείαν αποδεχόμενοι, ωδίνα μεν ενταύθα λε
quilalem peperit. Porro illud iniquum fuit inhono- Β γουσι , την έννοιαν σύλληψιν δε , την στάσιν της εν
rare ac persequi patrem , et illius pellices violare. νοίας της τυραννίδος . " Η και ότι οδυνήσας , και πολλά
Quidam vero breviorem expositionem secuti, par- παθών υπό τούδε λογισμού , και μη ενεγχών , συνέ
luriisse exponunt pro cogitasse. Per conceptionem λαβε πάλιν έτερον (59 ) περί του αυτού πράγματος ,
vero constantiorem illam tyrannidis meditationem ος και αυτός γέγονεν αυτόπονος , και δευτέρα ωδές ,
intelliguni. Vel aliler : Cuin Absalon graviter animo angerelur, et mulla passus esset propter hujus
modi cogitationes, nec tamen adhuc quiescerel, concepit rursus alium dolorem eamdem ob causam.
qui alius ei ſuit labor, el alius dolor, el secundus parlus.
VERs. 16. Lacum fodil el reſodit eum, et incidul Λάκκον ώρυξε , και ανέσκαψεν αυτόν , και έμπε
in foveam quam ſecil. Periculum, inquit, mihi præ- σείται εις βόθρον δν ειργάσατο. Κίνδυνον μοι κατε
paravil, el ejusmodi periculum , ut ab co vix possem σκεύασεν , και κίνδυνον δισαπάλλακτον . Εδήλωσε δε
liberari : quod latius similitudine denotavit. Qui τούτον , διά της του λάκκουομοιότητος ως γαρ εκείνος
:

cnim in lacum incidit, illinc amplius effugere non τοις εμπεπτωκόσιν άφυκτός έστι, και μάλλον εί τις
polest : precipne si is lacus non fossus tantum C αυτον ανασκάψει , τουτέστι δισσώς ορύξει προς το
sit, sed refossus , et bis evacuatus , ita ut profundior βαθύτερον, ούτως και και κατ' εμού κατεσκεύασεν ο
sit. Hujusmodi adversus me, inquit, insidias filius πατραλοίας , βάθος πονηρίας έχoυσι , και κυκλον
nieus molitus est, que vaste fosse instar quoddam θανατηφόρον ολλ ’ αυτός έμπεσείται τα κινδύνω ,
in se viliorum profundum babent, et mortiſerum και ανθ' ών έμε συλλαβείν έσπευσεν .
circuilum. Verum ille in periculum ipsum mibi destinalum decidel, et comprehendelur, in pre
nium eorum quæ adversus inė moliri nunquam cessavil.
Vers. 17. Convertelur labor ejus in capul ejus. 'Επιστρέψει ο πόνος αυτού εις κεφαλήν αυ
Ulraque hæc reipsa illi contigerunt; ipse enim του . Και άμφω αποβεβήκασι • κινδύνω τε γάρ έμ
Absalon in periculum incidit , et ejus sludium πεπτωκε , και κατά κεφαλής αυτού καινώς η σπουδή
landem in ipsius capul revolulum cst. Nam cum in αυτού περιετράπη . Σπεύδων γάρ παροθαρρύνειν
aciem milites horlalurus festinaret, inter curren- τον οικείον εν τω πολέμω λαόν , κλάδους φυτού δια
dum equo prælervectus , cæsarie ramo arboris θέων έφιππος , την της κεφαλής ενεπλάκη κόμην,
complicata suspensus remansit ; quo pacto acer- και κρεμασθείς από ταύτης ανηρέθη πικρώς .
bam mortem sustinuit.
D Και επι κορυφήν αυτού η αδικία αυτού κατα
Et in verlicem ipsius injustitia ejus descendet. In
eum enim irruel injustitia , quam in alios lendebal. βήσεται . Η αδικία της κατηρξατο , επ' αυτόν κατα
Ab ea 20term corporis parte que. est magis letlazalis , σκήψει από γάρ του καιριωτάτου μέρους του σώ .
lotum bominem significavit, veluti lolum a ματος , εκείνον εδήλωσεν . Και μέντοι και ούτω γέ
parte. Et sane ila actum est ; nam cum bellum γονε" πόλεμον γαρ συγκροτήσας κατά του πατρός
in palrem instruerel, ipsc in eo fuit interemplus. αυτού , ανηρέθη μάλλον αυτός .
VeRs. 18. Confitebor Domino secundum justitiam Εξομολογήσομαι τω Κυρίω κατα την υικαιοσύ
ejus. Ego, inquit, posl hujusinodi belli exitum , την αυτού . Εγώ δε , τοιούτον τέλος λαβούσης της μά
gratias Deo agam de justo ejus judicio. χης,ευχαριστήσω τω Θεώ επί τη δικαία κρίσει αυτού .
Variæ lecliones .
(39) Subaudi nyoy.
129 COMMENT. IN PSALMOS. 130
και ψαλώ τω ονόματι Κυρίου του υψίστου . El psallam nomini Domini altissimi. Canam
"Ασω τω ονόματι αυτού τα νικητήρια , ότι επεχα: A inquit, nonmini ejus pro victoria : quia ejus nomen
λεσάμην αυτόν και εβοήθησέ μοι . Ει γάρ το όνομα invocari, el exauditus sum. Quod si illinis nomen
αυτού τοσαύτην έχει δύναμιν , τις ουκ αν αυτόν φο- lanlas habet vires , quis non ipsum Dominum for
βηθείη ; Υψίστου δε , του υπέρ άπαντα , του ανυπερ- midabil ? Allissimi autem, id est, illius, qui est su
βλήτου , ή και του επουρανίου, καθά προλαβόντες pra omnia , qui insuperabilis est , vel etiam super.
είπομεν. Ταύτα δε ου χαίροντός έστιν ανθρώπων celestis,, ut superius diximus.. Hec aulein verba non
σφαγείς, και μάλιστα παιδός αίματι: πώς γαρ ος gaudentis sunt aliorum cede, nec alii potissimum» ,
και πένθιμο : έποίησε την ημέραν της νίκης ; αλλ ' cum lugubrein egerit illuin victoriæ diem (40) :
απέδεχομένου τήν του Θεού ψήφον,, δικαίως τους sed suscipientis sententiam Dei , queinjustos illos
αδίκους καταλαμβάνουσαν . Τινές δε το Λάκκον coercuit. Aliqui vero, verba illa Lacum ſodil, et
ώρυξε , και τα εξής, άχρι του Αδικία αυτού κατα- quæ sequuntur, usque ad illa, Injustitia ejus de
σήσεται, συντομώτερον ερμηνεύοντες , τούτο λέ- scendet, breviori expositione declarant, dicentes, ca
γουσι δηλούν μεταφορικώς , όσα κατ' εμού εμηχα- verba per metaphoranı significare, quod Absalon
νήσατο, αυτός πείσεται . Ταύτα δε κατευχόμεθα και ipse ea passurus eral, quæ adversus patrem molic
του διαβόλου . batur. Hujusmodi etiam verbis possumus et nos
B adversus dæmonem iinprecari.
Εις το τέλος υπέρ των ληνών , ψαλμός τώ Δαβίδ . In finem pro lorcularibus psalmus ipsi David .
ΨΑΛΜΟΣ Η '. PSALMUS VIII.
Τι μεν βούλεται εις το τέλος , εν τοις προλα- Quid sibi velint verba illa in finem , in superiori.
βούσι προείρηται . Λητούς δε καλεί τους απανταχή bus dictum cst. Torcularia appellat Ecclesias, quæ
της οικουμένης ναούς . "Αμπελος γαρ, ο Κύριος : ubique terrarum sunt . Cbrislus enim vitis est et
κλήματα δε,, οι απόστολοι: βότρυς δε ή πίστις , ήτις apostoli palmites 80;; una autem et racemus fleum
εναποθλιβομένη ταις Εκκλησίαις, την διδασκαλίαν , significant,, que in Ecclesiis compressa ,, discipline
.

ως οίνον, δίδωσι, τας των πιστών καρδίας ευφραί- Christiane vinum tribuit : quo idelium corda leti
νουσαν . Προσώπω ούν τούτων των πνευματικών λη- ficanlur. Ex persona igitur spirilualium horum lor
νών, ο ψαλμός ούτος εκπεφώνηται το προφήτη . cularium,, lioc est Ecclesiarum , hic psalinus Aa
Πάλαι μεν γαρ είς ναός ώκοδόμητο , και εν ενί τόπω Ρroplieta conscriptus est. Olim quippe unicum lan
της Ιερουσαλήμ , ότι και ένα έθνει αποκεκλήρωτο , lum lemplum construclum eral, in una Lantuni ci .
περί ου φησιν Ησαΐας · ρκοδόμησα πύργο » , και . vitale Jerusalem : quia uni tantum eral genti
προβλήνιον ώρυξα εν αυτώ , πύργον μεν καλών τον C datum : de quo Isaias ail : Editcari turrine , et
ναόν, Προβλήνιον δε το θυσιαστήριον. Επί τέλει δε lorcular fodi in ea “ ; lurrim lempluw appellans,
των αιώνων , ( 41) έτι και εν τω τέλει της νομικής el lorcular aliare. In fine autcm sæculorum , hoc
λατρείας , καθήρηται μεν ούτος • αντέστησαν δε καθ ' est in fine legalis cullus, illa lurris destrucla est,
όλης της γης εκκλησίαι παμπληθείς, ότι και πάντα el lucu ejus per universum orbem ercclæ sunt in
τα έθνη την θεογνωσίαν απέλαβον . numerabiles ecclesiæ : quoniam omnes gentes in
Dei cognitionem venerunt.
Κύριε ο Κύριος ημών , ως θαυμαστόν το όνομά VeRs. 2. Domine , Dominus noster quam admira.
σου εν πάση τη γη ! Τών μεν απίστων , ενί τρόπο bile est nomen luum in universa terra ! Infidelium
Κύριός έστιν ο Χριστός , τω της πλάσεως " των δε quidcm Dominus Christus dicitur, sed una lantum
πιστών, διπλώ , τω της πλάσεως, και τα της επιγνώ- creationis ratione : βdelium vero duplici , creationis
σεως· διό και αναδίπλωσις ενταύθα . Λέγουσι γαρ αι scilicel el cogniliunis. Quam ob causam nomen Do
των πιστών Εκκλησίαι· Κύριε δημιουργέ, ο Κύριος mini hoc in loco etiam duplicatur. Dicant itaque
ημών άρτι γεγονώς διά της επιγνώσεως . Λίαν έστι omnes Odelium Ecclesize : Domine crealor et opi
θαυμαστών το όνομά σου εν πάση τη Γη . Μόνον , fer , φui nuper etiain per cognitionen nostri Do
D
γάρ επικαλούμενον , φυγαδεύει δαίμονας , νεκρούς ininus faclus es : Quam admirabile est nomen luuni
ανίστησι, νόσους απελαύνει , μεταβάλλει στοιχεία , in omni Ierτα , cujus sola invocatio demoDes fugat ,
και πάντα δύναται. Το δ' αυτό και φοβερόν αλλαχού πmortuos suscital, egritudines pelli , elementa
7

καλεί . Θαυμαστών μεν ούν, διά τάς υπερφυείς ενερ- commulal, et omnia polest. Alibi vero terribile
γείας · φοβερόν δε, διά την άρρητον δύναμιν . “ Ορα eliam appellatur seu limendum . Admirabile est
δε πως εαυτόν ημίν συνέταξεν ο Δαβίδ , προϊδών το igitur ob multa ; ηυε supra naturam operatur , et
μυστήριον , και την πίστιν εις τα του κόσμου δια. timendurn obinefabilem ejus potentiam. Sed vides
φοιτήσασαν πέρατα . Τι δε περί τούτου φήσουσιν οι quomodo bettus David se nobis voluerit connume
Ιουδαίοι , Το γάρ του παντοκράτορος όνομα παρά rare,, communi nomine Dominum nostrum appel
τοις πλείοσι των εθνών ευκαταφρόνητον ήν " φησί lans , previdens nimiruin mysterium el dem, qu.Ε
* Ioan. Αν 5 " Isa . 1 , 2 .
Variæ lectiones.
( 40) Hæc in Græco textu per interrogationem : Qui enim hoc fial ? cum lugubrem , elc.
(41 ) lo. ftol, ul legisse videtur Saulus.
 +

EUTHYMII ZIGABENI 132

131
ad ipsos mundi ines eral perventura . Quid igitur A γάρ ο Ησαΐας, ότι το όνομά μου εξ υμών βλασφη.
ad hoc dicent Judaei ? antea quippe Dei omnipoten- μείται εν τοις έθνεσιν . " Οστε περί του Χριστού
lis nomen apud plurimas gentes despeclui erat . νύν ο λόγος αναντίρρητος.
Nam , ut inquit Isaias : Propler vos nomen ejus olasphemalur inter gentes "s. Unde sine dubio de
Christo hæc dicta esse convincuntur.
Quoniam elevala est magnificentia lua super cælos. "Οτι επήρθη ή μεγαλοπρέπειά σου υπεράνω
Maguilicentiam hoc in loco Dei lumanationem ap- των ουρανών. Μεγαλοπρέπειαν ενταύθα την θείαν
pellat : que et magna est, et omnem exsuperans in- ενανθρώπησιν ονομάζει μεγάλη γαρ όντως , και
tellectum . Elevata cnim est , et transcendit illas πάντα νουν υπερβαίνουσα . Λύτη, φησίν , επήρθη ,
etiam polestalis quæ supra colos sunt : eo quod και αυταίς των ουρανών δυνάμεσιν ώσπερ υπερθαύ
ab eis criam comprehendi non potcst . Unde maxi- μαστος , και ακατανόητος . Και ου μόνον άνθρωποι ,
me eis est admirationi; neque cnim homines lan αλλά και άγγελοι το τοιούτον εκπλήττονται σου μυ .
(un, scd ipsi etiam angeli ad hoc stupend myste- στήριον. "Η και άλλως· έμφήναι βουλόμενος το της
rium. Yel aliier : Significare nobis volens Proplhela θείας φύσεως άπειροδύναμον , Υψώθη , φησίν , η
immensam divinæ naturæ potentiam : Exallata est , B μεγαλοπρέπειά σου υπεράνω των ουρανών , μή χω
inquil, inagnificentia lua super cælos , cum terra ρούσης αυτής της γης. “Ο και προφήτης έτερος
eam non caperet. Quod alius proplieta dicit : Ope- έλεγεν: 'Εκάλυψεν ουρανούς η αρετή αυτού και
Tuil cælos virius ejus, et laudalionis ejus plena est της αινέσεως αυτού πλήρης η γη .
lerra " .
Vers. 3. Ex ure infantium et laclenlium perfecisti Εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων κατηρ
laudem. Laudationem pueroruin prædicit [faciam τίσω αίνον . 'Υμνολογίαν προαναφωνεί . Εκ πολ
in templo ). Es omnibus aulein Christi miraculis, λών δε θαυμάτων και σημείων ών εποίησεν ο Χρι
hujus tantum ineminit Prophela , tanquani admira- στος, τέθεικε μόνον το θαύμα των παίδων, ώς
lione magis digni . Nam el ante Clhristurn Terrosi εκπληκτικώτερον. Προ τούτου μεν γαρ και νεκρός
sanati fuerant , et deuniones expulsi , et mortui ηγέρθη, και λεπρός εκαθάρθη, και δαίμων ηλάσθη :
suscitati ; infantes vcro Ioculos esse, tunc pri- χορός δε παίδων οπομαζίων, τότε πρώτον τρανώς
mum legimus. Neque enim simpliciter pueri fuisse έφθέγξατο. Ουδε γαρ απλώς ήσαν παίδες , αλλά
dicuntur, sed infantes et lacientes : quod maxima θηλάζοντες · δ και παραδοξώτατον . Kατηρτήσω δε ,
admiratione dignum est. Perfecisti auteur, id est ς αυτό τούτο τέλειον ειργάσω , εξ αγγέλου στόμα .
perſectam fecisti laudem illain ex angeli ore [cum τος.
alioqui illorum lingua adhuc esset imperfecta ).
Propler inimicos luos , ut destruas inimicum el " Ενεκα των εχθρών σου του καταλύσαι έχ•
ultorem . Edisserit etiam causam miraculi . Faclum θρόν , και εκδικητήν . Διηγείται και την του θαύ .
est, inquit, id propler sceleslos inimicos luos Ju- ματος αιτίαν, ότι διά τους πονηρούς Ιουδαίους
dæos. In aliis enim miraculis suspicali sunt for- τους εχθρούς σου γέγονεν • επί μεν γαρ ταίς άλλαις
lassis Judæi quod deciperet Cbrislus el falleret δοξοποιίας υπόπτευον , ώς εξαπατά τους οφθαλμούς
eorum oculos ; in infantium vero laudatione, qui αυτών ίσως • επί δε τω ύμνω των νηπίων, και παρ '
apud eos versabantur, imo qui eorum erant filii, αυτών ήσαν εκγονα, και παρ' αυτοίς ετρέφοντο ,
omnis alberal suspicio. Hoc autcm ita dispensala πάσης αντιλογίας απεκλείσθησαν. Ώκονομήθη δε
silil a Deo ad destructionem , hoc est ad conſu- τούτο, προς το καταλυθήναι , τουτέστιν αισχυνθήναι
sionem Judaici populi , qui inimicus simul et ullor τον Ιουδαϊκόν δήμον , τον εχθρόν άμα, και εκδικη
Dei erat : iniriicus , quia ejus Filio adversabatur ; τήν του Θεού, εχθρός μέν γάρ έστιν, ως πολεμών
el ultor, velut is qui pro Deo se id facere existi- τω Υιώ εκδικητής (δε, ως υπέρ του Πατρός τούτο
nabat. Possuus etiam denionem inimicum et D ποιείν δοκών . Οιητέον δε και τον διάβολον εχθρών
ullorein Dei dicere : ininicum , quia ejus manda- και εκδικητήν • εχθρόν μεν , ώς έναντιούμενον.ταις
tis adversatur , et quia semper infensus est amiciς εντολείς του Θεού, και τοις τούτου φίλους πολεμούντα :
Dei; uliorem vero quia iis quia Deo projecti sunt, εκδικητήν δε, ως μετά το δίψαι τινάς , εγκαλούντα
iniproperarc solet, quod contemplores Dei fuerint : τούτοις τήν του Θεού καταφρόνησιν , και προς τιμω
alque ideo ad pænam eos Irahil, quod divina man- ρίαν έλκοντα διά τήν των θείων εντολών παράβασιν ·
«lata trausgressi sunt. Ex ea quippeinfantiuun lau- ήσχυνθη γάρ τότε καιούτος, και κατελύθη. Ως γεγο
dalione, ipse eliam dæmon confundi visus est el νότα δε τα γενησομένα τίθησιν , οίον έωρακώς
destrui. Futura autem Prophela narrat ut ſacla, αυτά τοις προφητικοίς όμμασιν. "Η και προσώπω ,
veluti qui propheticis oculis ea viderat ; vel ex καθα δεδήλωται , των Εκκλησιών , ώς τότε λεγό
persona Ecclesiarum , ut diximus, hæc prolala μενα .
sunt : veluti quæ ab eis quandoquc ila essent
proferenda .
Vers. 4. Quoniam videbo cælos opera digitorum " Ότι όψομαι τους ουρανούς, έργα των δακτύ
6. Jsa . L1, 5. 1 • Habac . 1 , 3.
133 COMMENT. IN PSALMOS. 134
λων σου . Πρώην μέν γάρ τα έθνη , του κόσμου A tuorum. Olim gentes mundum a falsis eorum dias
ποιητάς τους ψευδωνύμους ονόμαζον θεούς της factum esse arbitraballur (42) ; sed ubi claruit
αληθείας δε λαμψάσης , ή των πιστών Εκκλησία veritas, Ecclesia fidelium cecisit : Video cαlos, qui
φησίν • Επιγνώσομαι τους ουρανούς , έργα των digilorum luovum opus suni. Culos auleni, colum ip
των δακτύλων . Ουρανούς δε λέγει, τον εν αρχή τε sum appellavil, quod initio faciuni esl , et firmamen
ποιηθέντα, και το στερέωμα. " Η και πληθυντικώς εuin. Vel plurali numero pro singulari lebrorum
είπεν αντί ενικού , κατά την Εβραϊδα διάλεκτον. morc usus est. El dum cælum dicit quo omnia
Διά μέντοι του ουρανού , ως περιεκτικού, και την complectuntur , cateras creaturas que in mundo
εν μέσω κτίσιν ενέφηνε . Λέγουσι δέ τινες Δακτύ- sunt comprehendere etiam videlur. Dicunt qui .
λων ειπείν , παραστήσαι βουλόμενον , ως έργα της dam ideo dixisse Opera digitorum tuorum , ut
πολλοστής σου δυνάμεως τυγχάνουσιν οι τηλικούτου lanta ac talia elementa a minima divina polen
και τοιούτοι . Εμοι δε δοκεί αδιάφορον και γαρ tiap particula facia fuisse significarel . Ego vero
αλλαχού φησι , Και έργα των χειρών σου εισιν οι Prophetam pulo indiferenler isun hoc loquendi
οιγανοί , σελήνην και αστέρας & συ έθεμελίω- modo, cum alibi etiam dicat : El opera manuum
σας . Ουρανού μνησθείς, και τον του ουρανού κό- quaruin sunt coeli 88. - Lunam el stellas , qure lu
σου προσέθηκεν , ότι σε επιγνώσομαι ποιητήν B" (undasti . Cum cali meininerit , illius etiam addit
και των αστέρων. Την σελήνην δε τάξας, ου παρ- ornamenta : Te, inquil, cognoscam farlorem slel
ήτε τον ήλιον· αλλά δι' αυτής εδήλωσε κακείνον. larum . Solem vero prætermisisse non videtur,
Επειδή γάρ υπ ' εκείνου αυτή φωτίζεται , και συνημ- duni lunain commemoral : quivimo et solis memi
μίως άμφω τη γνώσει των ανθρώπων σύγκεινται : nisse credendum est, lunæ meinoria quæ ab ipso
ένα ; γαρ των μεγάλων εστι φωστήρων » και θατε - sole illuminalur : cum ulerque cognilioni homi
ρου τις μνησθείς, και θάτερον συνάγει . 'Αλλαχού δε num conjunclin inhæreat. Duo quippe sunt magna
μόνον τίθησι τον ήλιον: Σύ γάρ, φησί , κατηρτίσω Iaminaria , quorum qui alterius meminit , alterum
φαίσιν και ήλιον , ώς και άμφω δι' αλλήλων νοου - simul introducil. Unde alibi solis tantum memi.
μέυν . ' Α δε, τουτέστι τα άστρα, ή τα έργα. Έθε- nil , quando ail : Tu fabricalus es auroram el so
μελίωσας δε , αντί του έπηξας , ήδρασας , ως μηδέ- lem , quasi per alterum utrumque intelligatur.
ποτε των άφωρισμένων τόπων εκπίπτειν , καίτοι Sequitur : Quæ tu fundasli : quæ astra nimirum ,
επικρεμάμενα . vel opera lu fundasti : id est, sinxisti ; stabilisti
ita ur decidere non valeant, aut dimoveri e foco, ubi per le collocala sunt , lanielsi ea appensa quo
Jamniodo esse videanlar.
τις εστιν άνθρωπος ότι μιμνήσκη αυτού, η C VeRs . 5. Quid est homo quod memor es ejus, aut
υιός ανθρώπου , ότι επισκέπτη αυτόν : Και τούτο filius hominis quonium visitas eum ? Hæc elian
δια την ενανθρώπησιν ειρτχεν, προεγνωκώς το ταύ- propler Incarnationem dicta sunt. Prænoscens
της μυστήριον · τι γάρ, φησί, τοσούτον έστιν και eniin Prophera illitis mysterium : Quid, inquit,
Ενθρωπος , ότι άφηνιάσαντος , και την σην δεσπο- lanti est homo, ut cum rebellis a le factus sit , et
τείαν αγνοήσαντος , έλεον αιτου λαμβάνεις ; Εσχη- imperium lium delreclavcrit, iu tamen illius nii
Σάττεται ο λόγος εκ μεταφοράς των επιλανθα . serearis ? Est auteni bic serino metaphoricus, atque
νομένων τινος , είτα μνείαν αυτού διά συμπαθείας ab eorum persona franslalus, qui certo tempore
ποτέ λαμβανόντων και ου τούτο μόνον, αλλά και cujuspiam oblili sunt, el deinde compassione nioli ,
αυτος εις αντίληψιν παραγίνεται τούτο γάρ επί- ejus reminiscuntur : nec tanlum reminiscuntur,
σκεψις. Ούτε γάρ άγγελος , ού πρέσβυς , αλλ' αυτός sed in illius auxilium et defensionem etiam ulo
ο Κύριος ελθών, έσωσεν ημάς. Τι γούν τοσούτον ventur. Et liæc est visilalio quam dicit . Neque enim
έστιν άνθρωπος , ίνα ταυτα δι' αυτόν γένηται ; και angelus aliquis , aut legalus, sed ipsemet Dominus
πεσόντων μεν αγγέλων, ουδέν τοιούτον , εποίησας : per se veniens salvavil nos 83 Quid igitur tanti
του ανθρώπου δε πεσόντες, εις την ημετέραν ήλθες est homo, ul propler illum hæc fieri debeant ? Et
έσχατιάν. Ανθρωπος δε, και υιός ανθρώπου, το D cum angeli quidem cecidissent , τα ilil ejusmodi
αυτό δηλούσιν εκ παραλλήλου και συνήθης ο τύπος ſecisti, in hominis aulein ruina et casu , ad exire
ουτος παρά τη Παλαιά : δοχεί γάρ περίφρασις το mam hanc dejectionem descendisti. Homo autem
υιός ανθρώπου , αντί του άνθρωπος . el filius hominis idem æque significant : circum
loqui tamen sæpe sic solet Scriptura, ut pro homine
filium hominis dicat,
Πλάττωσας αυτόν βραχύ τι παρ ' αγγέλους . VeRs . 6. Minuisli eum modicum quid ab angelis .
Μέμνηται και των εξ αρχής ευεργεσιών, των εις Antiquorum beneficiorum meminit quo in lionai
τον άνθρωπον. Πλασθείς γαρ , βραχύ τι των αγγέλων nem collala sunt. Crealiis enim bomo modicum
ελάττωται, διά την συμπλοκήν του σώματος, και quid ab angelis minoratus est , propter complica
14 Psal. cι , 26. * Psal . Lyx1, 16. 80 Isa . LXIII , 9.
Varim lectiones.
42 ) Grece svouacov, nominabant, cæli scilicet factores, pro quo Latinus interpres legisse videtur
ενόμιζαν .
 135 EUTHYMII ZIGABENI 136
tionem corporis , et alia quae ad corpus pertinent. Α τα εκ του σώματος και τούτο δε , κατ ' οίκονομίαν ,
Alque hoc sane magna cum dispensatione : ut ένα , όταν επαίρηται διά τον νούν, συστέλληται διά
quoties propter intelleclum extollerelur , tolies τον χούν. Ει γάρ και σώματος βριθόμενος , αλαζο
deprimeretur atque bumiliaretur propter lerrani. νεύεται τοσούτον , τίς αν ήν πολιτευόμενος δίχα
1

Nain si in præsentia cum corpore gravamour , adeo σώματος ;

extollimur ei gloriamur, quid existimandum est facturos fuisse , si alısque corpore nobis vivendum
csset ?
Gloria el honore coronasti eum. Gloria, quia ad Δόξα και τιμή εστεφάνωσας αυτόν . Δόξα μεν ,
imaginem et similitudinen Dei factus est : honore, διά το κατ ' εικόνα Θεού γενέσθαι · τιμή δε , διά την
quia omnia ei subjecta sunt animantia. προς αυτόν υποταγήν των ζώων απάντων ,
Vers. 7. El constirristi eum super opera manuum Κατέστησας αυτόν επί τα έργα των χειρών
luarum. Elegisti eun in regem lolius crealuræ : σου . Έχειροτόνησας αυτόν βασιλέα της κτίσεως , ήν
Crescile enim, inquit, et multiplicarmini , el replete εποίησας • Αυξάνετε γάρ, και πληθύνεσθε , και
lerram , el dominamini ei 85
πληρώσατε την γην , και κατακυριεύσατε αυ .
της.
VERS.. 8. Omnia subjecisti sub pedibus ejus,, B Πάντα υπέταξας υποκάτω των ποδών αυτού,
ones οι bones universas , insuper et pecora campi : πρόβατα , και βόας απάσας , έτι δε και τα κτήνη
Bolucre : cali , et pieces maris ,, que
quæ parambκ- του πεδίου , τα πετεινά του ουρανού , και
lant semilas maris. Hoc etiam ex Genesi suinplum τους ιχθύας της θαλάσσης , τα διαπορευόμενα
est. Dominamini, inquit, piscibus maris, et volu- τρίβους θαλασσών. Και τούτο από της Μωσαϊκής
cribus cæli, et omnibus pecoribus, et omni fer- Γενέσεως ειληπται · φησί γάρ Και άρχετε των
τα 81. Cumque Propheta bic omnia dixerit, Ιχθύων της θαλάσσης , και των πετεινών του
postmoduin distinguit. Et primo quidem mitiores ουρανού , και πάντων των κτηνών , και πάσης
oves connumeravit : per pecora aulem campi qua- της γης . Ειπών δε πάντα , διείλεν αυτά, και πρώ
drupedia omnia comprehendit, quae in cainpis τον από των ημερωτέρων ήρξατο προβάτων . Κτήνη
habitant : et juxla Græci nominis elymologiam δε λέγει του πεδίου , πάντα τα τοις πεδίοις εννεμό
animalia omnia imelliguntur, quæ prona in terram μενα τετράποδα• κτήνος γάρ, πάν το κάτω νεύον
aspiciunt . Per pecora igitur ,, terrestria omnia ani- τετράποδον . Διά μέντοι των κτηνών , πάν ζώον
walia significavil, seu silvestria , et ſera . Omnia χερσαίον παρεδήλωσεν, είτε ήμερον , είτε άγριον ·
quippe in hominis ministerium dala sunt : quibus C πάντα γάρ εις υπηρεσίας του ανθρώπου παρήχθη
omnibus ille etiam homo adhuc dominabilur, qui σαν και πάντων άρχει, και διασώζων το πρώτον της
pristinatm anima suc servaverit dignitatem . Coli ψυχής αξίωμα. Πετεινά δε του ουρανού , τουτέστι ,
aulem rolucres dixit, pro aeris. Colum evini süpe του αέρος · τούτον γάρ νύν ουρανόν καταχρηστικώς
ponitur pro aere, qui cæli inslar capiti nostro ονόμασεν, ώς υπέρ κεφαλής υμών δίκην ουρανού
circunfusus est. Piscium etiam , cum innumerabi- κεχυμένον . 'Αποβλέψας δε προς τα παμπληθέστατα
lia sint, genera, uno sermone omnia complexus των ιχθύων , (43) & δι' ενός λόγου πάντα παρέστησεν ,
est dicens : Quæ perambulant semilas maris. Ei a ειπών , Τα διαπορευόμενα τρίβους θαλασσών :
masculino genere ad neutrum transiit, volens από γάρ του αρσενικού γένους επί το ουδέτερον
hoc pacto varia piscium genera denolare. Verum μεταβέβηκεν, βουλόμενος εμφήναι το διάφορον των
hæc de puro ac sinplici bomine intelleximus. Jus- εν ιχθύσιν ειδών . Αλλά ταύτα μεν περί του απλώς
ta anagogem vero ad humanitalenn Christi perii-. ανθρώπου νοούμεν . Ανάγονται δε και εις τονΚυρια
la
nent, quemadmodum Apostolus ad Hebræos de. κον άνθρωπον , ώς ο Απόστολος εξεδέξατο , γράφων 1
claral : Quid enim , inquit, lanti est humanitas illa προς Εβραίους • Τί γάρ, φησί , τοσούτον έστιν
assumpla a Deo Verbo, quod illius memor cs, άνθρωπος , ο προσληφθείς το θείο Λόγο , ότι μιμνή
dicens : Ηic est Filius meus dilectus 84 Filiarm D σκη αυτού ; λέγει γάρ, ότι ούτός έστιν ο Υιός μου ,
aulem hominis dixit , ut eos convincerel qui ο αγαπητός . Υιον δε ανθρώπου τούτον εκάλεσεν ,
Christi carnem superne descendisse asserunt : ένα παύση τους δογματίζοντας άνωθεν συνεπαγά .
qua ratione ipse etiam Dominus apud evangelistas γέσθαι την σάρκα . Διό και αυτός εν τοις Ευαγγελίους
Sepenumero Filiumliominis seappellat :: significans πολλαχού τούτο εαυτόν ονομάζει , δηλών , ως εκ των
quod cx virginali ulero, atque ex purissinis illius παρθενικών και αχράντων αιμάτων επήξατο ναόν
sanguinibus ipsc sibi lemplum constilueral. Filius εαυτό. Υιός δε ανθρώπου και ο εκ γυναικός και η
enim hominis is vere dicitur, qui mulieris est fi. γυνή γάρ, άνθρωπος, Επισκέπτη δε αυτόν, ότι Προ »
lius. Nam et mulier vere homo est. Visitavit aulem ωρώμην , φησί, τον Κύριον ενώπιόν μου διά παν
illum Deus, juxta quod alibi legimus : Providebam τος, ότι εκ δεξιών μου εστίν . -- 'Αλάττωσας δε
Vominum in conspectu meo semper, quoniam a de.t- αυτών βραχύ τι παρ' αγγέλους , διά το πεινάν και
60 Gen. 1 28 . 81 1bid . 88 Malib . III 17.
Variæ lectiones
(43) Redundare videtur το ά .
137 COMMENT. IN PSALMOS. 133
διψά », και τοις αδιαβλήτους του σώματος υποκείσθαι A tris est niifti ne commovear AS Quod veru ait :
.

πάθεσιν . 'Εστεφάνωσας δε αυτόν , τουτέστιν εκά- Minuisti eum mudicun quid ab angelis , ea ra 1

σμησας · δόξη μεν, τη θεότητι τιμή δε τη παρά των lione dictum est , quia et ſamcm palicbalur
αγγέλων » πολλαχού γάρ έδορυφόρουν αυτώ. "Η και Christus, el silim , el reliquis omnibus corporis
αμφότερα παρά των ανθρώπων : Θεόν τε γάρ οι passionibus ,atque affectibus subjacebat ,, qui repre
πιστεύοντε ; έλεγον, και πανευλαβως ετίμων. Πάντα bensibiles rion suni. Coronasli autem eum , hoc cst
δε υπέταξας, ως νέω 'Αδάμ, το κατ' εικόνα φυλά- Ornasti , gloria quidem , divinitatis ;: honore aute » ,
ξαντι. Κατά δε τον της αναγωγής λόγον, πρόβατα μεν, quem angeli ei prestabant . Supe enim ministra
οι εξ εθνών πεπιστευχότες , ού; επι τα όρη και τους bant ei.
. Yel etiam quia utrumque ab hominibus
βουνούς πεπλανημένους ευρών , εις την εαυτού συν- ei præstabatur , quia credentes in eum , Deum
ήγαγε μάνδραν · βόες δε , οι Ιουδαίοι, τον βαρύν appellabant , et religiosissime veneralbantur. Omnia
έλκοντες του νόμου ζυγόν• κτήνη δε του πεδίου, οι præterea subjecit Deus sub pedibus ejus, veluti
μήτε του Μωσέως νόμον δεξάμενοι , μήτε τον της novo Adam , qui imaginem et similitudinem Dei
χάριτος , αλλ' ειδωλολατρoύντες , εν τη πεδιάδι και vere servavit. Jurla anagogem , oves ji diccndi
χθαμαλότητι των ηδονών του βίου βαδίζοντες, τη sunt qui ex gentibus crediderunt: quos in collibus,
μη δύνασθαι αναθέεινεις ύψος θεωρίας. Πετεινά μέν Bet montibus errantes Christusinvenit, et ad suum
ουρανού , οι άγγελοι· ιχθύες δε θαλάσσης , οι δαίμο- ovile congregavit, Boves vero, Judæi sunt, grave
νες , τους κύμασιν ένσκιρτώντες του βίου , και απο- veteris legis jugum Irahentes. El pecora campi ji,
ζώντες τη... (44 ) των πονηρών ημών πράξεων: qui nec Moysi nec gratie legem susceperunt, sell
πάντες γάρ ύστερον υποταγήσονται τα Χριστώ , ότι idola colenles in campestri humilitate, ac terren :
αυτώ παν γόνυ κάμψει, επουρανίων , και επιγείων, dejectione voluptatum praesertis vite ideo anibιι
και καταχθονίων. Ουκ άκαιρον δε και γλαφυράν τινα lant, quia contemplationis sublimilalem susci
παραθείναι εξήγησιν · ότι το H.λάττωσας , ού παρά pere nequeunt , sed juxta eam quam diximus Graeci
τους αγγέλους λέγεται , αλλά προς την δόξαν του nominis etymologiam , quasi pecora proni in ter
Πατρός . Ούτω γάρ αναγνωστέον Ήλάττωσας αυ- Tain, inspiciunt . Volucres etiam coeli pro angelis
τον βραχύ τι , του σού δηλαδή αξιώματος , διά την accipi possunt : et pisces nmaris pro daemonibus :
της σαρκός φύσιν · είτα το εξής, παρ' αγγέλους δόξα qui inter luctus presentis vite sulsiliunt , atquein
και τιμή εστεφάνωσας αυτών , ήγουν επί πλείον . Ού- amara pravarum aclionuni vivunt salsıgine. Oinnes
δείς γαρ αγγέλων και το θείον έλαβεν όνομα, ή δορυφο » . enim Christo tandem subjicientur , quoniam illi
ρίας τοιαύτης τετυχηκε. • c omne genu ſectelor, coelestium , lerrestrium et
. infernorum . Possumus etiam non ingratam quo
sundaw expositionem recensere : quod scilicet
illa verba : Minuisli eum modicum quid, non ad an
.
gelos referenda sint, sed ad gloriam Dei Patris ,
alque lioc pacto legendum , Minuisti eum , o Paler,
. niodicum quid a lua nimirum dignitate propter
• carnis naturam ; el quæ sequuntur per sc legantur.
Sed quoniam quod Latine legiinus ab angelis, in
Greco legitur παρ' αγγέλους, que verba altrasensum
ja :n redditum , idem etiam significant, quod supra
angelos : intellige quod gloria el honore eum Deus
.
supra angelos coronavil : hoc est plusquam ange
lorum aliquem . Nullus quippe angelorum , aut hu
jusmodi Dei nomen conseculus est, aut tale sorlitus ministerium. Verumtamen dicant nobis Judiri,
quando infanles et lacientes pueri laudem hanc dixerint, de qua nunc loquitur Prophela , et quem
nam inimicum bujusmodi laus destruxerit : quo etiam dixil bealus David : Videbo cælos opera digi
lorum iuorun , cuin jam Moyses de his docuissel :: In principio enim , inquit, fecitDeuscælum ellerram.
Κύριε ο Κύριος ημών , ώς θαυμαστόν το όνομά D VERs. 10. Domine Dominus noster, quam admira .
σου εν πάση τη γη ! Eπει γάρ ο ψαλμός ούτος το bile est nomen luum in universa terra. Quoniam hic
κατά Χριστόν προλέγει μυστήριον, ο δε Χριστός εξ psalimus Christi predicit mysterium, qui e celo
ουρανού καταβέβηκε, και αύθις προς αυτόν αναβέβηκεν descendit, el rursusin cellum ad Palernam gloriam
ώσπερ εν κύκλων (45) σχήματι προς την Πατρικήν ascendit , el circulari quodam motu illinc unde ve
ξαν αποκαταστάς, διά ταύτα και ο ψαλμός κυκλικώς dicral reversus est, merilo etiam hic Psalmus qni de
Α» Pal . XV, 8.

Variæ lectiones .

( 14) Supple jupborse, t legisse videtur Lati. ( 45) io.lyyuxilo, ut legisse videtur etiani S
aus interpres . vel scribυ κύκλου,
PATROL . GR . CXXVIII . 5
 EUTIIYMII ZIGARENI 149
139
Claristo pertractat , circuli instar ibi fine accipit A όθεν ήρξατο, εις τούτο κατέληξε • και αρχόμενος αρ
unde initium sumpsit : incipiens quitlewi el desi- και λήγων , ούκ άπέστη του θαύματος .
nens pari admiratione plenus est, dicens : Domine
Dominus noster, etc.
In fineis pro oscullis filii Psalmus ipsi David. Εις το τέλος υπέρ των κρυφίων του υιού ψαλμός .
PSALMUS IX . ΨΑΛΜΟΣ 8 .
Quid significel in knem , in præcedentibus dictum Τι μεν δηλοί εις το τέλος , εν τις προλαβούσιν εί
est : et aliter mors per crucem congrue dici po• ρηται και άλλως δε τέλος της κατά την ενανθρώ
lest essc finis vitæ filii : vila, inquam , hunianæ , πησιν του Υιού πολιτείας και δια σταυρού θάνατος :
cujus mortem Propheta, occulta Filii appellavit : έπει και κρύφια ενταύθα τον του Υιού ονομάζει θά
quemadmodum ipsa eliain Hebraica leclio a persius νατον , ώς το Εβραϊκόν αναπτύσσει . Μυστήριον
explicat diccus : Pro morle Filii : et alibi my γάρ απ' αιώνος κεκρυμμένον τούτο , και αγγέλους
sleriuin esse legimus absconditum a sæculo, άγνωστον . Λέγει γάρ ο Παύλος, ότι αποκεκρυμ .
ipsis etiam angelis ignotum . Et Paulus abscon μένον ήν τοις άρχουσι του αιώνος τούτου • Ει γάρ
.

ditum fuisse dixit principibus hujus Sipculi. B έγνωσαν , ουκ αν τον Κύριον της δόξης Εσταυ .
Nam so cognosissent, nunquam Dominum gloria ρωσαν. Εις τον Δεσποτικών ουν θάνατον ο παρών
crucifrissenı " . Pertinel igitur hic psalmus ad τείνει ψαλμός , δι' ού πάσα κατελύθη του εχθρού ή
horlem Domini, per quem inimici polentia on δύναμες . Μακρός δε ούτος οψαλμός και τούτο της σο .
nis des!rucia csl. Longior vero est, ila dis. φίας του νεύματος . Ούτε γάρ πάντας βραχείς
ponente sancti Spiritus sapientia , quæ nec bre εποίησεν , ούτε πάντας εξέτεινε · αλλ ' εποίκιλε την
ves esse omnes psalmos voluit , neque omnes βιβλον, τώ μήκει μεν την βαθυμίαν διεγείρων , τη
in longum extendit, sed opus quoddam varium δε βραχύτητι διαναπαύων τον κάματον . Ποιείται δε
reddidit, longitudinc pigritiam escitans, et bre τον λόγον ο Προφήτης , ως και αυτός εντεύθεν ευερ
vilate laborem miligans. Verba autem facit Pro γετούμενος , ή και προσώπων των ευεργετουμένων ,
pheia vel tanquain beneficiis affectus, vel etiam και της του εχθρού τυραννίδος απαλλαττομένων .
Tanquam ex eorum persona , qui beneficiis affecti Τούτο δε χρή καθόλου γινώσκειν , ώς της θείας Γρα
luissent, liberati ab inimici tyrannide. Sciendum φής τα μεν κα0° ιστορίαν μόνην ερμηνεύεται , καθά .
autem est, quædaw in sacris Litteris accipi debere περ το : 'Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν
secundum bis :oriam , ut ea : In principio creavit C και την γήν » τα δε κατά αναγωγήν μόνον, ώς το
I )eus cælum el lerram ; quiedam secundum sensum "Η πηγή σου του ύδατος , σοι έστω μόνο. Ει γάρ
anagogicum solum , lit illud : Fons aquæ iuus libi μη ζητήσεις ενταύθα το νόημα, πολλής απανθρωπίας
sil ini. Nisi enim horum scnsum exquiras, summæ το κελεύειν , μηδε ύδατός τινι κοινωνείν . Δήλον ούν
inhunmanitatis essel, nemini'ne aquam quidein cuin ότι περί της εννόμου γυναικός ο λόγος εστίν , ώς
municare. Perspicuuw est igitur co loci Je uxore ηδείας μεν , διά τήν φύσιν , καθαράς δε , διά το αν
legitima sermonem haberi, quippe quæ natura sua - επίμικτον » τα δε, και καθ ' ιστορίας, και κατά αν
vis sit, el pura simul , alienr commislionis expers : αγωγήν , ώς τα περί του χαλκού όφεως δν ύψωσεν
quedam denique secundum historiam siinul et Μωϋσής. Εγένετο γάρ, και εις τύπον του Χριστού
anagogicuni sensuu, ut ea que de: Ene0 serpente, λαμβάνεται. Διά τούτο κάν τοις ψαλμοίς πολλά των
quem erexit Moyses, lraduntur . Nam el revera coli ρητών, τοιαύτα, και ου πάντα καθ ' έν μόνον είδος
vigerunt, el ad Christum quamdam per ſigurain re ερμηνεύεται .
leruntur. Sic in Psalmis pleraque variis istis no
dis, non uno solum , capienda sunl.
VeRs. 2. Confi :ebor uibi, Domine, in folo corde meo . Εξομολογήσομαί σοι , Κύριε , εν όλη καρδία
Coufcssionis nowice duo significat, peccatorum D μου . Διπλήν η εξομολόγησης έχει σημασίαν , ανακά .
revelationem , ilcm el gratiarum actionem , ut bic : λυψίν τε των ημαρτημένων , και ευχαριστίαν ευερ
Agam, inquit, libi gratias pro acceplis beneliciis et γεσίας. Ευχαριστώ σοι, φησίν , ουχ απλώς , αλλ ' εξ
pro iis quæ accipiam , nec simpliciter, scd es lolo όλης καρδίας υπέρ ών πεπονθα , και έτι πείσομαι.
worde mco.
Narrabo ornia mirabilia lua. Beneficia appellat Διηγήσομαι πάντα τα θαυμάσια σου . -- Θαυ
Mirabilia , veluti Area quandam de inimico ad- μάσια λέγει τις ευεργεσίας, τα κατά του εχθρού
miranda . τρόπαια .
VERs . 3. Lælabor el ersullabo in le. Lalabor , in- Ευφρανθήσομαι και αγαλλιάσομαι εν σοι.Ατε
quit, tanquam is qui experimicutum accepi auxilii π.ίραν λ 6ών της σής αντιλήψεως και δυνάμεως .
«t potentir Tue.
luz Menior enim,, alibί ιιαίι,
inquil, fui
ſui Dei 'Eμνήσθην γάρτου Θεού , και ευφράνθης , ότι μόνος
cl lalalis sum " . Sulus quippe Deus hominibus ούτός έστι παράκλησις , ώς και μόνος σώζειν δυνά

• 1 Cor. 11, 8. 1 Psal. LXXVI, 4.

 COMMENT . IN PSALMOS . 142
142
μενος επίτασις δε της ευφροσύνης και αγαλλίασις A verum est solanmen : qucmalliodum ci solus ipse
ώς και την καρδίαν υπό της άγαν άλλεσθαι ναράς . est qui homines salval. Eusullalia vero major quæ •
dam est læliliæ intensio : quæ præ nimio gaudio
subsilire valde atque elerari cor facil.
Ψαλω τώ ονόματί σου , Υψιστε . "Έθος ήν τοις P'sallam nomini luo , Allissime. Mos crat ijs qui
ερωτικώς περί τινα διακειμένοις άσματα ποιείν εις αυ- amalorie in aliquem allucli esseul, carniina
τόν, και ψυχαγωγείν εντεύθεν τον πόθον. Από μετα.. et caulus in eum componere , atque hoc pa
φοράς ούν του τοιούτου διάτο Ψαλώ , τον επιτεταμέ- clo animi desiderium lenire : hujusniodi nelaphora
νον εις θεόν έρωτα παρέστησεν · εμφαίνει δε και propheta usus,, intensionem amoris sui in Deum
ρυθμόν έναρμόνιον το, Ψαλώ . "Ασομαι τοίνυν , ου τη c!eclaravit, dicens : Psallum nomini tuo : quæ dictio
φύσει σου· καί γάρ ανεννόητος ' αλλά τα ονόματι musicum ac concinnum canluin drinolal. Canam
σου, πλέκων αυτώ κατάλληλον έπαινον . igitur, inquit, non naluræ tuæ , quando quidem illa
percipi non potest, sed uomini luo, decenles illi
nectens ac complicans liudes .
' ' Εν τω αποστραφήκαι τον εχθρόν μου εις τα VeRs. 4. Cum conrersus fuerit inimicus meus relror.
οπίσω, ασθενήσουσι , και απολούνται από προσ- O sum , infirmabuntur el peribunt a facit twe. (Consume
ώπου σου. 'Aρχεται καταλέγειν τα είδη της ευερ- rare incipit beneficiorum genera , pro quibiis Deo
γεσίας , υπέρ ών ή εξομολόγησις · ετόλμησε γάρ ο gratias agit.. Ausus est aliquando tyrannus demon
«lismoi
τυραννός ποτε και κατά του Σωτήρος , και ώς άν- ipsum etiam Salvatorem, veluti nudum bominem
θρώπω ψιλή προσέβαλεν · έπει δε το, " Υπαγε invadere : sed simul ac dici andiyil : Vade post me,
οπίσω μου, Σατανά , ήκουσεν, ήσθετο δυνάμεως Satana», " , et inexpugnabilea illiussensit potentiani ,
αμάχου, και μετ' αισχύνη , υπεχώρησεν αποστρα- magna stalim cum ignominia relrocessit : quo con
φέντος δε και τραπέντος αυτού, αι υπ ' αυτόν δυνά- verso ac proſigalo, omnes pariter poleslales quiz
μεις ησθένησαν , και απώλoντo , οίόν τινα ψυχήν sub ipso erant, debilit : tæ sunt, el perieruni, amissa
αρτηρημέναι την τυραννίδα . Του Ιησού γάρ αναμαρ- illa nimirum tyrannide, veluti quadam eorum ani .
τήτου μέχρι θανάτου μείναντος , και τον διάβολον ma . Cum enim viser il Jesus sine peccato , unde el
καθελόντο ; εντεύθεν , και αμφιέσαντος ημάς όπλα dæmonem des :ruxit, el nospariler induit arinis salu
σωτηρίας , το θείον βάπτισμα , και την μελέτης και tis: cum ctiam sacrum b. plisina, ac divinorum man
φυλακήν των θείων λογίων , κατά την έαυτού πο- dalorum ineditationem et custodiam, propriamque
λιτείαν απολιπόντος ημίν οδόν εις ουρανούς ανάγου- vitam ac conversationem , pro via nobis reliquerit, et
σαν, κατηργήθησαν παντάπασιν οι δαίμονες, και ου- C semila,, que ad celain ducit, consequenter etceteri
el
δεμίαν έχουσι δύναμιν καθ' ημών, ει μή διά ραθυμίας demones illinc adeo deleti sunt, ut nullam in nos
εμείς εχόντες αυτούς επισπασόμεθα, των εντολών amplius habeant potestateni, nisi nos ignavianostra
αμελήσαντες . Από προσώπου δε ,. τουτέστιν , από fortassis ita volentes, neglectis divinis mandatis, ad
φίβου σου . Φοβερόν γαρ εν πολέμους , των άριστέων nosnietipsos eos iterum traierius. Quod vero ait :
το πρόσωπον . A facie lua , idem est, quod , A limore luo. Sire .
norum enim ac polenlum virorum facies, liorrie
bilis inimicis videri solet ac linienda .
" Οτι εποίησας την κρίσιν μου , και την δίκην VeRs. 5. Quoniam iu fecisti judicium meum el car .
ιον . Έκρινά; με γαρ , τον είς σε πεπιστευκότα , sam meam . Jidicasti enim me credentem in le, qui
καταδυναστευόμενον υπό του διαβόλου πρότερον , και antea sub poleslale atque ainara tyrannide dæmo
πικρώς τυραννούμενον εξ αγνοίας και ιδών ότι nis ignorantia mea delinebar. Nam cum perspexe
φθοερώς ο πονηρός το σον πλάσμα κατεδουλώσατο , ris quod ni alignus ille me creaturam luam inside
εδικαίωσάς με , των εκείνου χειρών υπεξαγαγών, in servitulem redegerat, ex illius manibus sub .
και της πλάνης ελευθερώσας : δίκην γάρ την δι- p ductum atque ab errore liberalum justifcasti.
καιοσύνην εκάλεσεν ενταύθα . Causam enim hoc in loco justificatio : cm appellai.
Εκάθισας επί θρόνου και κρίνων δικαιούνην . Sedisti super thronum quijudicas justitiam . Prop
Τούτο διά την εις ουρανούς ανάληψιν του Σωτήρος . ler Salvatoris Ascensionem hoc dictum est. im
Πληρώσας γάρ την ένταρχον οικονομίαν , εις τον θρό- pleia enim carais dispensatione ad judiciale fliro
νoν αποκατέστη, τον δικαστικών , ήτοι την εξουσίαν num suum rediit, id est, ad poleslalem Divinitatis.
της θεότητος, ον μη λιπών, άρρήτως προς ημάς επ- Quem Ibronum tamen non reliquerit, quando ar
εδήμησεν. Αναληφθείς γάρ, και καθίσας έν δεξιά του canis atque ineffabilibus modis ad nos descendit.
Πατρος , ως λαβών πάσαν εξουσίαν εν ουρανό και Assumplus enim est in ccelum , et sedet ad dextc
επί γής, εβοήθησεν τώ ιδίω πλάσματα , υπέρ ου και rani Patris, veluti qui poleslalem omnem acce
την άχραντον έθηκε ψυχήν. θεοπρεπώς δε ταύτα perit in celo et in terra , et proprie creature
νοητέον καθιδρύσαι γάρ εις τον θρόνον , επί του opem lulerit pro qua immaculatain illam animam
Λόγου και θεού υποληφθείη αν η δικαστική εξουσία, posueral . Inc autem non humane, sed digne Deo
* Μatth . 19 , 10.
143 EU TILYMII ZIGABENI 144
Intelligenda sunt . Suere enim intlirolo , all super A ήν και πρώην έχων, όμως απέκρυπτε δια την οικο
throuum , in Deu, el in Verbo Dei, accipimus pru νομίαν, ένα πάσα πληρωθή. Γέγονας ούν εν εξουσία
judiciali poleslale : quand elsi antea habebal, ob δικαστική , και σχήμα δικάζοντος ανέλαβες, και μόνος
carnis limen dispensationem celabat , ut tola δίκαιος κριτής, και υπό μηδεμιάς αγνοίας ή διαθέ
impleretur. Tu ſuisti , inquit, in judiciali pole . σεως εμποδιζόμενος εις ευθύτητα .
siale, el judicantis personam simpsisti, qui solus juslus es judes , quique nulla ignorantia aut alle
clu impediris , quominus semper in aquitate perseveres.
VERS. 6. Increpasli gentes , el periit impius . Objur- Επετίμησας έθνεσι, και απώλετο ασεβής . Ωνεί
gasti , inquit, gentes, improperasti eis errorem ev- δισας, φησί , τοίς έθνεσι την πλάνην , και έφυγεν απ '
rum , el fugit ab eis Salanas, verilalem non suisti- αυτών ο Σατανάς , ουχ ενεγκών την αλήθειαν . Οι γάρ
Apostoli aliquando acerbe gentiles reprehen-
nens . απόστολοι και πικρότερον έστιν ου καθήπτοντο των
deband, veluli Paulus qui insensalo3 Galalas ap- εθνών, ώς ο Παύλος : Ο ανόητοι Γαλάται , φησίν .
pellalbat : quod ili sentientes , ab idoloruni cultu αισθανόμενοι γάρ, απηλλάττοντο της ειδωλομανίας
recedebant . Destructo autcm idolorum cultu, si- ταύτης δε απολωλυίας , και ο προστάτης αυτής συν
mul etiam abilhat eorum presul denιου : ades vel ηφανίζετο διάβολος. Τοσούτον ή επιτίμησις μόνον
sola polerat sanctorum increpatio . ισχύσατο .
Nomen ejus delesti in sæculum el in sæculum sæ- B Το όνομα αυτού εξήλειψας εις τον αιώνα και
culi . Cum honorem debitum sibi demones rapuis- εις τον αιώνα του αιώνος . Την του Θεού τιμήν
sent, liomines in eorum servitulem redacti nomina αρπάσασι τους δαίμοσι και ονόματα επέθηκαν οι κα
eis dederunt : quenmadmodum Ηesiodus in nugaci ταδουλωθέντες αυτοίς , ώς ή φλύαρος Ησιόδου θεο
illo opere De nalivilale deurum tradil. Alque (ul cæ- γονία παρίστησιν " και ένα τάλλα παρώ, τέως γούν
lera alia omillam ) exempli gratia tantum dicam , Jo. Δία , και "Αρεα, κα : 'Απόλλωνα , και Έρμήν, και
vis, Marlis, Apollinis, Mercurii, Dianæ ,Veneris ,el co- "Αρτεμιν, και Αφροδίτην, και τοιούτον εσμεν, άπερ
ios illius deorum multitudinis nomina , simul ac {1- ονόματα μετά το κατασπαρήναι τον της οικονομέας
cei verbum disseminatum est, stalim evanuisse, non λόγον , εξηλείφθησαν, ου μόνον δι' όλου του παρόντος
solum in loc presenti sæculo, sed etiain in futuro , αιώνος, αλλά και πολλώ μάλιστα του μέλλοντος .
quod sæculum surculi esse intelligendum est , el Τούτον γάρ αιώνα αιώνος οιητέον , ός κυρίως αιών διά
quod propric sæculum dicitur, quia (justa Grrcæ το είναι αεί. Σύνηθες δε τη Γραφή τα τιμιώτερα
«liciouis vii] αιών sempiternitaleni denotat . Εει δηλούν, διά του τοιούδε σχήματος οίον , Αγια αγίων ,
aulen mos sacræ Scripluræ per bujusniodi 10- "Ασματα ασμάτων, Σάββατα σαββάτων , και τα
quendi modum , honoratiora semper significare: ut τοιαύτα."Η το εις τον αιώνα του αιώνος , επίτασις .
C
cum ait Sancla sanctorum , Cantica canticorum , Sal- αντί του, μέχρι παντός • ηγνοήθησαν γάρ του λοι
bala sabbatorum , et alia hujusmodi. Vel aliter di . που παντάπασιν αι δαιμονιώδεις τελεται, σβεσθέν
cere poles : quod ea verba in sæculunı sæculi inten- των αυτούς και των ονομάτων.
sionem siguifican!: pro eo quod est, in perpetuum . In oblivionein enim penitus dala sunt dæinonum
illorum festa , ac celebrilates : eorunique nomina delela quodammodo suni, et exstincla,
Vers. 7. Inimici defecerunt frameæ usque in finem Του εχθρού εξέλιπον αι ρομφαίαι εις τέλος .
et civilales destruzisli. Frameæ, hoc est gladii, seu και πόλεις καθεϊλες. Ρωμφαίας αυτού νοητέον
arma inimici, intelligendæ sunt, ignominiosæ ille τα πάθη της ατιμίας, δι' ών η ψυχή πληττομένη ,
passiones atque affectus , quibus humana 2ninia νεκρά προς άρετην εντέθαπτο τω σώματι , ώστερ
non SCCUS ac gladio percussa , el penilus au σήματα . Καθηρούντο δ ' αι πόλεις , καταλυομένης της
virlutem mortua jacebat olim in corpore quasi in ασεβείας αυτών, και της ευσεβείας αντηκοδομημέ
sipulcro . Destructa autem gentiun impietate, et νης. "Η και πόλεις υποληπτέον τους ανθρώπους , οίς
ædificala pictale, destruclæ sunt civilates Yel οι δαίμονες ενεπαύοντο (46) . Ουκ άκαιρον και πο .
civitates ipsos homines intellige, in quibus antea λεις ειπείν και τους εναγεί ; ναούς των ειδώλων .
liabitabant et quicscebant dæmones . Quanquain extraneum eliam non fuerit per civicales , obscena
idolorum delubra intelligere.
Periit memoria ejus cum sonilu . Necao enim D 'Απώλετο το μνημόσυνον αυτών μετ ' ήχου .
amplius ei sacrificium offerre novit, aut omnino Ουδείς γαρ αυτώ θυσίαν προσφέρειν οίδε , η όλως επι.
euni invocare. Quod vero ail , cuni soniiu, idem καλείσθαι . Το δε , μετ ' ήχου , αντί , μετά βοής : βοών
csi , quod cum clamore. Clamantia enim dæmonia τα γάρ έφευγαν τα δαιμόνια . " Η και μετ ' ήχου,
a Domino fugiebaut. Vel cum sonilu, id est cum αντί, " Όλετο μετά της αλαζονείας εκείνης , ή και
jartantia illa , ac superbia : aut cum clamoribus της κραυγής των επιβωμέων ασμάτων. Ένικώς δε
illis el cantibus sacrificiorum . Singulari aulem καθάπτεται του δαίμονος , ασεβή τουτον και εχθρών
scrmone in dæmonem invehilur, impium eum atque ονομάζων, τον προστάτης των εναντίων δυνάμεων
inimicum appellans , ipsum lioc pacto aliorum μάλλον υβρίζων, ω; και τοις άλλοις αίτιον αποστα

Variæ lectiones ,
(16 ) ίσ . επανε παύοντο .
145 COMMENT. IN PSALMOS . 145
σίας γινόμενον· δι ' αυτού δε , και τούτων ουχ ήττον A deinonum przesilein n'agis objurgaus , veluti qui
κατατρέχει. rebellionis causa illis exstilit , lareisi per euin
cæleros nibilominus etiam rarpal.
Και ο Κύριος εις τον αιώνα μένει. Ο Κύριος VERS. 8. Et Dominus in sæculum permanel.
τοις έθνεσιν είναι πιστευόμενος άχρι συντελείας : το Dominum vero, inquit, fideles ex gentibus usquio
αμετάθετον γαρ της ευσεβείας των δεξαμένων αυ- ad consummationein permansurum credunt. llis
την ο λόγος διδάσκει . enim verbis, semel receptie fidei stabilitas, at
que ipsius Ecclesia incommutabilitas denola
tur.
Ήτοίμασεν εν κρίσει τον θρόνον αυτού . Περί Puravil in judicio thronum suum. Com paulo
της κατά τον παρόντα βίον υπέρ ημών αναλήψεως superius de Salvatoris dixerit astΑnaptione , qua
του Σωτήρος μικρών άνωθεν ειπών, νύν και την in presenti vita facta est, nunc de futura trattil :
μέλλουσαν αινίττεται , την καθόλου και τελευταίας de ullimo nimiruin el lerribili ejus adventu,
και φοβεραν αυτού επέλευσιν , όταν εκάστω αποδί- quando unicuique justa propria opera retribuet.
δωσε κατά τα έργα αυτού . Το δε Ητοίμασεν , αν. Quod vero ait Paravil, humanum in morem con
B
θρωπίνως είρηται . descendens locutus est.
Και αυτός κρινει την οικουμένην εν δικαιο- Vers . 9. El ipse judicabit orbem terræ in justitia,
σύνη: κρινει λαούς εν ευθύτητι . Οικουμένην μεν judicabit populos in rectitudine . Per orbem Ierre
λέγει τους πιστούς , παρ' οις οικείν πιστεύεται διά [seu potius utin Greco habetur, per habitab.lem],
των απανταχού ναών: λαούς δε, τους άλλους ανθρώ- Adeles intelligit, apud quos habitare Deus creditur
πους , παρ' οίς λόγχοι δασείαι των παθών, οίς οία in omnibus Ecclesiis. Populos vero celeras laomi
Oήρες οι δαίμονες εμφωλεύουσιν · άλλως γαρ εκείνους , nes appellat, apud quos densc sunt allectuum : c
και άλλως τούτους κρινεί, δυνατώς δυνατούς ετάζων , passionum silve, in quorum latebris deciones ,
και προς την πίστιν , και την απιστίαν αυτών. "Η feraruni instar commoranlur . Aliter cnim illos
και το λαούς επάγων , το της οικουμένης έσαφήνι- Doninus , atque aliter istos judicabit, poteles
σεν νόημα , από του περιέχοντος τους περιεχομένους nimirum potenter exquirens,, juxta illorum edent,,
υποδηλώσας . Τη κρίσει δε , την δικαιοσύνης και atque infidelitatem . Vel dun populos dicit, magis
την ευθύτητα κηρύττει , το του κρίνοντος απαρέκ. declaral quod dixeral orbent terre , ponens quod
κλισον . conlinet pro eo quo contentum est. Judicin auten !
c justitiam el rectiludineiu complicans, judicantis
integritalein pradicai.
Και εγένετο Κύριος καταφυγή τω πένητι . Πέ- Vers. 10. Et faclus est Dominus reſugium pau
νης γάρ εις ευσέβειαν και αρετήν ο εξ εθνών λαός, peri, Pauper olim erat populus gentilis, virtute
ώ πετιστευκότι καταφυγή γέγονεν ο Θεός · ο γάρ εν nimirum el religione : cui post acceplain fident
χρήμασι πλούτος , άπιστος και αβέβαιος . " Η και Dominus faclus est refugium : diviliæ enim quæ in
τούτο βούλεται δηλούν , ώς ουκ έστι παρά τω Θεώ pecuniis consisintil , quia incerla atque instabiles
προσωποληψία και τον πτωχών γάρ καταφεύγοντα suni , diviliæ veræ censeri non debent. Vcl hoc
δέχεται , και ουκ αποστρέφεται . nobis forte voluit proplicia significare quoil apud
Deum uulla est acceplio personarum , quodque pauperem æque ac divitem ad sa fugicnteu sus
cipil .
Βοηθός εν ευκαιρίαις , και θλίψεσι. Καταφεύ- Adjutor in prosperilalibus, in tribulatione. Con
γοντι βοηθεί, και εν ευκαιρίαις , τουτέστιν εν ευημε- fugientes ad se Deus adjuvat, sive in prosperitati .
ρίαις, και εν θλίψεσι: καθ' εαυτο γαρ έκαστον απο- bus, hoc est felicitatis lempore, confugiant, sive
λύτως αναγνωστέον. Ού μόνον γάρ οι εν συμφοραίς, Dκαι τα
in trilafatione . Unumquodque enim per se alsolute
αλλά και οι εν ευπραγίαις , βοηθού μάλιστα χρήζου- " legendum est .. Νeque enim ii soluin auxilio indi
σιν, ίνα βεβαίαν την ευδαιμονίαν φυλάξωσι , και μη gent qui in calamitatibus sunt ,, sed illi etiam qui
εμπέσωσιν εις όχθυμίαν, την μητέρα των συμφο- s,
in prosperitatibu ut ſolicitatem suam conservent,
ρών. Τινές δέ το , έν ευκαιρίαις , επικαίρως ειρήκα- ei ne in ignaviain , calamitalum malren , decidant.
σιν, ερμηνεύοντες , ότι εγένετο Κύριος βοηθός εν Aliqui eliam legun ! In opportunilalibus, cum
Græca diclio euraipla non prosperitalein tantum ,
θλίψεσιν επικαίρως , ήγουν εις καιρόν δεόμενον βοη-
θείας . sed opportunitatem etiam signiticel], intelligentes
quod Dominus opportune iu tribulationibus nos adjuvit. lloc est illo tempore quo ejus auxilio vere
indigebamus .
Και ελπισάτωσαν επί σοι οι γινώσκοντες το Vers, 11. El sperent in ic qui norerunt nomer
όνομά σου, ότι ουκ εγκατέλιπες τους εκζητούν . luum, quia non dereliquisti erquirenles le, Domiue.
τάς σε , Κύριε . Και λοιπόν ελπιούσιν επί σοι , ως Deinceps, inquit : Sperabunt in le, veluti in eo qui
μόνη δυναμένω σώζειν , οι γινώσκοντες το όνομά σου , solus potest salvare; illi , inquam , sperabunt, qui
τουτέστιν σε , κατά περίφρασιν, ήγουν οι πιστεύοντες nomen luum , hoc est leipsun! noverunt. Ac si
εις σε. Τινές γάρ από του Εβραϊκού το 'Ε.ιπισά- dical : li qui credunt in tc . Quidam criam pro
 I I
147 EUTIIYMI ZIGABEN 148

verbis illis Sparent in e, ex Hebreo interpretali Λτωσαν, αντί του ελπιούσι μεθηρμηνεύκαυσιν. Η
sunt : Sperabunt in le, futuro usi lempore pro modo και προστακτικός ο λόγος , οία διδασκαλικος , περί ών
διperativo. Sed Propheta fortassis imperativo βεβαίως οίδεν εντελλόμενος. Και άλλως δε καλώς
usus est præceptoris ac docentis more ea fieri είπε το όνομά σου · τήν γάρ αυτού φύσιν ουδείς
jubens, quæ probe ac firmiter dorit . Præterea εγνώρισεν. Προσέθηκεν δε και την αιτίαν της ελπί
eliam recte dixil , Qui noverunt nomen luum . Nalu- δος, επαγαγών, ότι Ουκ εγκατέλιπες τους εκζη
ram enim Dei nullus novil. Et demum causam τούντάς σε , Κύριε . “Ορα δε πως ουχ είπε Ζητούν
apposuit spei suæ dicens : Quoniam non dereliquisti τας , αλλ' 'Εκζητούντας , την εξ όλης ψυχής ζήτησιν
erquirentes te, Domine. Nec dixit Quærentes , seil διά της προθέσεως παραστήσας .
Exquirentes, ut investigationem quamdam ex lola
anima faciendam esse denolaret.
Vers. 12. Psallite Domino qui habitat in Sion. Ψάλλετε τω Κυρίω τω κατοικούντι εν Σιών .
Talis ilaque cum sit Dominus ut superius demon- Τοιούτω δε, φησίν , δντι τω Κυρίω, οίον άνω μικρών
stravimus, Psallile, hoc, est, Canile ei. Habitanti εδήλωσα , ψάλλετε . Κατοικούντι δε είπεν, ουχ ότι
vero in Sion dixit, non quia Deus loco concluda- περικλείεται τόπο θεός , αλλά διά του είπείν ούτως ,
tur, sed ut quandam Dei benevolentiam erga illum B την προς τον τόπον ένέφηνεν οικειότητα • ενοικεί γάρ
locum denionslraret . llabiiare etiam dicitur Deus και τους πιστούς , ουχώς περιεχόμενος , αλλ ' ώς οικείως
in fidelibus, non quod ab illis complectalur, sed προς αυτούς διακείμενος : ήγουν τους τηνικαύτα
veluti benevolentia ac familiarilale quadam illis “Εβραίους ψάλλειν προτρέπεται , ή και τους εξ
eonjunctus. Exhortatur igitur Propheta ad canen- εθνών • αυτός γάρ έσται τούτων Θεός , και εν Σιών
das Dei laudes vel Hebræos, qui lunc erant , vel χρηματίζων , και τοις αξίοις διαλεγόμενος . " Η και
fideles qui nunc sunt es gentibus , quorum erat Σιών την εξ εθνών Εκκλησίαν υποληπτέον ην
futurus Deus. Qui habval in Sion, hoc est , Qui ύστερον ώχειώσατο .
responsa atque oracula dal in Sion, ubi viros se dignos alloquitur. Vel Sion Ecclesiam de gentibus
congregalam intellige, quam posica Dominus habitavit.
Annunlinie inter genles stúdia ejus. Hæc ad apo- 'Αναγγείλατε εν τοις έθνεσι τα επιτηδεύματα
stolos dicta sunt, qui circuneunles universas gen- αυτού. Τούτο προς τους αποστόλους , οι πορευθέντες ,
les docuerunt. Quod vero LXX bic stadia seu έμαθήτευσαν πάντα τα έθνη . Αντ ! δε του τα έπι
exercitia dixerunt, Symmachus arles exposuil , et τηδεύματα, ο μεν Σύμμαχος μηχανάς είρηκεν · και
Aquila immutationes . Exercilia igitur, cl sludia δε ' Ακύλας, εναλλαγές . Ό ; μεν ούν πράξεις , επι
ejus annuntiale , hoc est ipsius gesta , vel ejus artes , C τηδεύματα • ως δε σοφαι , μηχαναί • ώς δε αντ' άλλων ,
hoc est admirandam ejus sapientiain , vel ejus im- εναλλαγαί · ούτε γάρ πόρδω , γεγόνασιν εγγύς και
mulationes : quæ nimirum aliorum loco successe- οι εν τω σκότει της πλάνης, εν τω φωτί της αλη
runt. Nain qui de longe erant , facti sunt prope : et θείας και οι εν λήθη. εν μνήμη και οι απερριμμέ
qui in tenebris erroris , venerunt ad lumen verita-
νοι, προσειλημμένοι και ο Θεός , άνθρωπος και ο
lis : qui in oblivione erant, habiti sunt in inemoria :
άνθρωπος , Θεός .
et qui antea abjecti fuerant, laudem assumpli sunt : Deusque liomo , at hiomo Deus facius
est .
VERS. 13. Quoniam qui erquirit sanguinem, eorum "Οτι ο εκζητών τα αίματα , αυτών εμνήσθη .
recordatus est. HæcDeus ita dispensans ordinavit, 1αύτα δε ώκονόμησεν, επειδή εμνήσθη αυτών , επι
postquam eorum neminit. Antea enim non memi- λαλησμένων πριν διά την απιστίαν, και μη παρορών
nerat ob eorum infidelitatem . Meminit autem non τα εις θυσίαν εκχεόμενα αίματα , ζητών ταύτα εκ των
terens amplius eorum sanguinein eſfundi in sacri- χειρών των εκχεόντων, και ουκ ενέβαλον . Αίματι και
licia ( sacrificabant quippe proprios Glios, et filias την εκδίκησιν διδάσκει των αλληλοφονιών , ας υπό
dæmoniis] : quinimo de effundentium inanibus san- των δαιμόνων κελευόμενοι διεπράττοντο , ώς είναι
gine
gojnem» illumn exquisivit , φuem ipsi non troposue» δηλον, ότι πάς φονεύς δίκας είσπραχθήσεται. Φησί
rant. Vel ultionem indical mutuarum cedium, D γάρ εν τη βίβλο της Γενέσεως : Το αιμα υμών εκ
quas jussu dæmonum faciebant, ut manifestum ζητήσω .
fiat, quod omnis homicida luet pænas ; ut eliam in Genesi legimus : Sanguinem enim restrum , inquit,
exquiram " .
Non est obliius clamorem pauperum . Bumana Ουκ επελάθετο της κραυγής των πενήτων . Τυ
clenim nalura sub invisibilium demonum lyrani- ραννoυμένη γάρ ή φύσις των ανθρώπων υπό των
nide detenta, clamare quodammodo videbatur ad αοράτων εχθρών, έδόκει βοών προς τον πλάστην .
Creatorem , ob causam lanta calamitatis et miseriæ. γενομένης αυτή κραυγής της τοσαύτης ταλαιπωρίας .
Vel illud fortassis significant hiec verba, quocl "Η και τούτο βούλεται λέγειν · ώς οι προφήται πάλω
prophelde oliin , divin.e Incarnationis prospicientes το της θείας ενανθρωπήσεως κατάδοντες μυστήριον ,
mysterium , clamabant , incarnandum Dcum in hue έκραζον , καλούντες τον σαρκωθησόμενον εις αντίλη
» Gen. IX , G.
 COMMENT . IN PSALMOS. 150
149
ψιν ών και άλλως πενήτων όντων διά την λιτότητα A jusmodi incarnatioiis auxilium advocables . Qui
της κραυγής ουκ επελάθετο . prophetæ pauperes convenicurissiine dicuntur ,
propter eam quam colebant frugalilalis virtutem :
aique ideo clamoris coru'n oblilus non est.
Ε.λέησόν με , Κύριε , ίδε την ταπείνωσίν μου Vers, 14. Jiserere mei, llomine, vide humilitatem
εκ των εχθρών μου. Και τούτο προσωπιν Χριστια- meam ab inimicis meis. llæc verba ex cujusque
νού παντός : "Ιδε , φησί , την εκ των δυσσεβών, ήτοι Cliristiani persona dicta sunt : Ville, inquit , de
των αοράτων και ορατων εχθρών, γεγενημένην μου pressionem ul dejectionem a visibilibus nihi atque
ταπείνωσιν . ' Έσπούδαζον γάρ εξάραι άπαν το των ab invisibilibus inimicis inflictam . Sludeban !
Χριστιανών γένος . enim universum Christianorum genus prorsus tol
lere .
Οιψών με εκ των πυλών του θανάτου . Πύ- VeRs . 15. Qui exallas me de porlis mortis. Por
λας του θανάτου της πολυειδείς λέγει τιμωρίας των las niortis varia martyrum supplicia appcllavit.
μαρτύρων, ών ανώτεροι και ενδοξώτεροι εγίνοντο Quas portas qui superabant, clariores atque illu
παρά του Σωτήρος διά γάρ των αικιών εισάγεται slriores a Salvatore eſlici videbantur. Per supplicia
τις εις θάνατον. Δύναται δε και περί του Δαβίδ ταυ- Β enim introducitur quis ad mortem . Possunt etiam
τα νοείσθαι , πολλάκις μεν υπό πολεμίων ταπεινω- bæc intelligi de bealo David , qui sæpenumero ali
θέντος , ρυσθέντος δε παραδόξως εκ θανάτου , και inimicis depressus , mirandum in modum a morle
επισημοτέρων γεγονότος , διά την παρά Θεού ρο- liberatus est, ita ut per opum que ei prestabatur
πήν . a Deo, præclarior etiam evaderet.
“Οπως αν εξαγγείλω πάσας τας αινέσεις σου Vi annuntiem omnes laudaliones lugs in poriis
εν ταις πύλαις της θυγατρός Σιών. Τούτο αιτία , filiæ Sion. Hæc est causa quare fuerit liberalus a
είτε του ρυσθήναι του θανάτου, είτε του ζητείν ελεη- morte, vel quare misericordia Dei perquisiscrit :
θήναι : "Ινα, φησιν, εξαγγέλλω πάσας τας αιγέ- Ui annuniiem , inquit, omnes laudationes luas ;
σοις σου , την της δημιουργίας, την της προνοίας, creationis nimicum , providentie, sapientif, justi
τήν της σοφίας , την της δικαιοσύνης , την της έναν- liæ , inque Incarnationis : pro quarum sirgulis lau
θρωπήσεως , όπερ εκάστης γε τούτων άξιος τυγχά dari mereris. Per Sion vero lioc in loco sanclorum
νεις α ! είσθαι . Σιών μεν ούν ενταύθα , την εν ουρα- Ecclesiam intelligit , quæ in cælis est : ci per illius
νις Εκκλησίας των αγίων ονομάζει πύλας δε αυτής , porias singulares Ecclesias, quæ in orbe sunt :
τας κατά τόπον Εκκλησίας, δι' ών τις επί ταύτην C per quas qui incedit, in celestem Ecclesian Sion
βαδίζων άνετσι. Ταίς γάρ Εκκλησίαις επιδημούντες ascendit. Νam ii qui propter Clarisluo passi sunt,
ο! δια Χριστον πάσχοντες , ανήγγειλαν τα θεία τερά- per hujusmodi Ecclesias incedebani, divina audun
στια, στηρίζοντες τους πιστούς. Και ο Δαβίδ δε , διά tianles miracula, el fideles alios confirmables. Ipse
της βίβλου των Ψαλμών , κατά πάσαν Εκκλησίαν etiam David λιος psalmorum libro (omnes ] Irida
εξαγγέλλει τας αινέσεις του Θεού. θυγατέρα δε την tiones Dei annuntial : supernam praeterea Sion ,
άνω Σιών εκάλεσεν , ως ηγαπημένης και συστάσαν liliam appellavit, quasi dileclain el constitutain a
υπό Θεού . Deo.
'Αγαλλιασόμεθα επι τω σωτηρία σου. Σωτήριον VeRs . 16. Ersuliabimus in salutari luo . Per
καλεί την ενανθρώπησιν , και τον του Σωτήρος θάνα- salutare Incarnationem Domini intelligil , atque
τον, ως αίτια σωτηρίας των ανθρώπων γεγενημένα : ejις πιοrlein , que salutis autoane causa exolitit .
καθά και Συμεών ύστερον : Είδον , έφη, οι οφθαλμοί Unde et leatus Symeon postea cccinit : Quiα υide
μου το σωτήριόν σου . runt oculi mei salulare luum " .
'Ενεπάγησαν έθνη εν διαφθοράς ή εποίησαν . Jupirre sunt genles in interitat quem fecerunt. Per
"Εθνη τους Ιουδαίους ενταύθα νοητέον, ως τοις ανό- gentes lioc in loco Judæi intelligendi sunt, veluti
D
μοις έθνεσι κατά την κακίαν και τον φθόνον ομοιω malilia atque invidia ipsis gentibus similes facti :
θέντας: διαφθοράν δε , απλώς τον θάνατος • σπουδά- el per interitum ipsa mors . Studentes enim Judæi
σαντες γάρ θανατώσαι τον αρχηγών της ζωής, αυτοί vilæ principein morti traderc, ipsi a Romanis
πανολεθρία διεφθάρησαν από των Ρωμαίων , και prorslis perditi sunt : el cum Chrislo mortem
θάνατον εκείνη κατασκευάσαντες , θανάτω συνεσχέ- parasscul , ipsi contra ab illa deleuli fuerunt.
θησαν άρδην . "Η και περί των πολεμούντων τοίς Fortassis etiam verba hac dicta sunt ob eos qui
Χριστιανούς και λόγος · επειγόμενοι γάρ αφανίσαι τού- Christinos persequebantur, qui polius deliti sunt,
τους, αυτοί μάλλον Ηφανίσθησαν. Ούχ άκαιρον δε cum alios exstinguere tentarent . Nec ali re fuerit
τούτο και περί των δαιμόνων υπολαβείν , οι σκεψά- nec de drmonibus intelligere, qui Christi po
μενοι διά θανάτου την του Χριστού δύναμιν επι- tentiam cohibere ac compescere studuerunt :
σχειν, αυτοί διά του τοιούτου θανάτου την έαυτών qua lamen omnes ipsorum potius exstinctie sunt
δύναμιν έπεσχέθησαν. vires,
'Εν παγίδι ταύτη ή έκρυψαν, συνελήφθη ο In laqueo isto quem avsconderuit comprehensus

* Luc . 11 , 30.
151 EUTIIYMII ZIGABENI 152
est pes eorum. Αlia similitudine eamden rursus re- Α πούς αυτών . το αυτό πάλιν είπε , δι' ετέρας εικόνας
petit sententiam , quamdam quodammodo pompam εμπομπεύων τη καταστροφή των εχθρών. Ηαγίδα δε
agens aut triumplium de inimicorum destructione. λέγει την μελέτην , την επιβουλήν πάσα γαρ πα
Per laqueum vero insidiarum cogitationes intelli- γίς, εν κρυφή, καθάπερ και αυτη λαθραίως γάρ
git . In occulto elenim loco lendi solent insidiæ , επιβουλεύοντες , εις φώς εξήγoν τον φόνον .
queniadmodum et laquei : lametsi clam struentes insidias, mortein posimodum in lucem edu
crit .
VERs. 17. Cognoscelus Dominus judicia fa- Γινώσκεται Κύριος κρίματα ποιών . Κρίματα
ciens. Judicia hoc in loco ultiones appellat. Re- καλεί τις εκδικήσεις • αποδίδωσι γάρ εκάστω προς
tribuit enim Dominus condigna unicuique pro me. αξίαν.
ritis.
In operibus manuum suarum comprehensus est 'Εν τοις έργοις των χειρών αυτού, συνελήφθη
peccalor. Hoc etiam superioribus est simile. Poni- ο αμαρτωλός . Και τούτο τους προλαβούσιν όμοιον :
tur enim causa quare cognoscatur Dominus judicia τεθειται γάρ αιτία του γινώσκεσθαι κρίματα ποιούν
Sacere : quia scilicet ex hoc potissimum justus τα τον Κύριον · ουχ ήκιστα δε από τούτων φαίνεται
videri potest, dum facit, ut qui aliis insidias pa- B δίκαιος κριτής, οίς παρασκευάζει τους ενεδρεύοντας
rant, ipsi maxime in eas incidant : et quod doli in άλλοις , τη σφών ενέδρα περιπίπτειν , εκ περιτροπής .
suos potissimum auctores convertantur. Pecca- Τον δε αμαρτωλόν ελκύσεις επί τους τρεις τρόπους
lorem etiam hic intellige, uno ex tribus modis της αποδοθείσης εξηγήσεως των εθνών · ή και απλώς
jam prædictis, cum vocem gentes interpreta- αμαρτωλόν λέγει πάντα δόλιον.
remur, vel generaliter accipe pro quocunque do
loso .
Diapsalma. De hoc dictum est. Διάψαλμα. Περί τούτου είρηται.
Vers. 18. Converlantur peccatores in infernum . 'Αποστραφήτωσαν οι αμαρτωλοί εις τον άδην .
Per peccaiores hoc in loco infideles intelligit, et “Αμαρτωλούς ενταύθα τους άπιστους ονομάζει •
per infernum supplicia . Convertantur itaque a άδην δε , την κόλασιν. Α' ποστραφήτωσαν δε, αντί
præsenti nimirum vita , el illuc suh lerram dele- του, από της παρούσης ζωής καταχθήτωσαν υπό
rantur, ubi dicuntur esse penartin Ioca. Vel aliler, γήν γάρ λέγονται τα κολαστήρια είναι . "Η και οι
ii qui de terra nati sunt in eadem versentur, ni- εκ γής γεγονότες, εις αυτήν στραφήτωσαν, μηδέν
bril aliud valentes cogitare quam lerrena. El qnos υπέρ τα γήινα νοήσαι δυνάμενοι . Γίνας δε λέ
C
nam intelligal per peccalores , ex bis quæ sequun . γει αμαρτωλούς, διά των εξής εδήλωσεν, επε
lur declarat dicens : νεγκών :
Omnes gentes quæ obliviscuntur Deum . Ollivi. Πάντα τα έθνη τα έπιλανθανόμενα του Θεού .
scuntur, voluntaria scilicct oblivionc. Δι' εκούσιον άγνοιαν .
Vers. 19. Quoniam non in finem oblivioni erit "Οτι ουκ εις τέλος επιλησθήσεται ο πτωχός .
panper . llæc, inquit , bujusmodi gentibus evenient : Τούτο δε, φησί , πείσονται τα τοιαύτα έθνη , ότι ου
quia (idelis vir in oblivionem omnino non erit. μέχρι παντός επιλησθήσεται ο πιστός. Ο πτωχός
Pauperenm rero cum dicit, qui temporalibus quidem μεν, τον από χρημάτων πλούτον : πλούσιος δε , τον
diviliis est pauper , sed virlulum opibus sit dives. εξ αρετών. Η και πτωχόν λέγει τον εξ εθνών λαών ,
Vel pauperem dicit pophilum ex gentibus, veluti ως απολωλεκότα το της ψυχής αξίωμα, και πτω
qui anime dignitatem anoiserat , pietatisque virtu- χεύσαντα την περιουσίας της ευσεβείας και
lllm peculio inops eral. αρετής.
Exspecialio pauperum non peribil in finem . Pau- Η υπομονή των πενήτων ουκ απολείται εις
peres hic gentiles Jicil , quorum exspecialio usque τέλος. Πένητας εντεύθεν τους εξ εθνών φησιν, ών
in Guem inanis ηρη erit . Exspectatio vero D ή προσδοκία ου μάτην έσται μέχρι τέλους. Προσδο
gentium Christus est. lc quo alili scripluin est : κία των εθνών, ο Χριστός . Και αυτός, φησιν ,
Ipse erit exspectario gentiuni 98. Et ad quas alibi έσται προσδοκία εθνών , προς ούς και δι' ετέρου
per alium prophetam clamat dicens : Exspectate προφήτου βοά : Υπόμεινόν με εις καιρόν αναστά
me in tempore resurrectionis meæ . σεώς μου .
Vers . 20. Ersurge, Domine ; non prævaleat homo. "Ανάστηθι , Κύριε , μή κραταιούσθω άνθρωπος
Alius interpres reddidit, Non lemere agat homo. " Αλλος , Μή θρασυνέσθω , είρηκεν τούτο δε λέγει,
lloc autem dicit propheta ob mutuas inter sesc διά τας κατ' άλλήλων επαναστάσεις των εθνών. Οι
hominuin insurrectiones atque insolentias. Veris γάρ άνθρωποι , παρά το μή έχειν αληθείς διδασκά
quippe ac sanis carentes praceploribus , atque ideo λους, αγνοήσαντες ότι γή εισιν, υπέρ την έαυτών
lerrain se ac limum esse ignorantes, supra pro • Eθρασύνοντο φύσιν · και πάντα τολμώντες , έτι και
priam Haliram sese extollentes lemere mulla εις θεούς εαυτούς ενέγραφαν . 'Επεξελθε ουν, φησι ,
agebant : el omnia audentes, inter deos eliain se και κατάστειλαν το τοιούτον φραγμα . Έστι δε και

» Gen. YZIX , 10.

 153 COMMENT . IN PSALMOS . 154
γλαφυρώτερον ειπείν• πρός μεν το κατ' εικόνα , A ascribeliant . Εxi itaquefu, Deus , inquit , et Ian ' ann
θεός έστιν άνθρωπος προς δε τα γεώδη πάθη, άν- eorum elevationem compesce. liind etiam dici po
θρωπος . Τούτων ούν επικρατούντων εν ανθρώπους, lesl quod ea ratione , qua ad imaginem et simili.
αναστήναι του θανάτου παρακαλεί τον Χριστόν , δι- Ludinem Dei homo factus est, Denis dicitur : ea
δάξαντα δια των αποστόλων , μή κατεπαίρεσθαι τα vero qua terrenis affectibus ac passionibus detine .
πάθη της ψυχής , μηδε τον χούν του νοός . Και tur, homo merito appellatur. Cum itaque hæ pas.
άλλως δε · μετά την ανάστασιν του κηρύγματος sionesin hominibus prevalerent , hortatur Deum
απλωθέντος εις την οικουμένην , αι κατ' άλλήλων Proplieta ut eisurgat a morte, et ut per sanclos
επαναστάσεις των πόλεων επαύθησαν apostolos doceat quomodo passiones siipra animain
se extollere non debent, neque pulvis supra intellectum . Vel aliter post resurrectionem Domini di.
vulgato Evangelio in universum orbem , inutuæ illæ gentium insurrectiones atque insolentiæ quie
verunt.
Κριθήτωσαν έθνη ενώπιόν σου . Αντί του, Τής Judicenlur genies in conspectu tuo. lloc est pro
σης επισκοπής αξιωθήτωσαν . Ο κρίνων γάρ ορά lectione et custodia tua dignü eliciantur. Nam qui
τον κρινόμενον. Κρίσιν δε την κατά του διαβόλου judicat ad eum qui judicatur aspicere solet. Ju .
νόησον , περιής και διά Hσαίου φησίν ο Θεός • Ιδού B dicium vero illud intellige quod contra dæmonem
ο παίς μου δν ηρέτισα , ο εκλεκτός μου , εις ον faciendum erat : de quo per Isaiam dicit Deus :
η δόκησεν η ψυχή μου · θήσω το Πνεύμα μου Ecce puer meus quem elegi, eleclus meus in quo
επ' αυτώ , και κρίσιν τοις έθνεσιν έξοίσει . convlacuil anima mea, ponam Spiritum meum super
eum et judicium afferet gentibus " .
Κατάστησον , Κύριε , νομοθέτην επ ' αυτούς. VERs. 21. Constitue, Domine, legislatorem super
'Ενταύθα τον Χριστόν αινίττεται, κατά το • Εγώ εοε . Ρerlegislatorein hic Christum intelligit , juxta
κατεστάθην βασιλεύς υπ' αυτού • νέον γάρ έδω- illud : Ego autem constilulus suin Rex ab eo . qui
κεν νόμον , τον του Ευαγγελίου . legislator novain eis legem tulit : sanctum scilicet
Evangelium .
Γνώτωσαν έθνη ότι άνθρωποι εισιν . "Οψε Cognoscant gentes quod homines sunt. Sero sallem
ποτε μαθέτωσαν , ως άνθρωποι ζην, και ως μη aliquando addiscan vivere at homines , et non nt
θηρία. feræ . [Vcl aliter : Doceantur, inquit, quod corru
pribiles sunt, quodque longe sunt a diis : quæ propria eos glorialio ac superbia de seipsis suadet
cogitare.)
"Ινα τι, Κύριε , αφέστηκας μακρόθεν ; 'Εντεύ- C PSAL. X JUXTA HEBRÆOS. Vers. 1. Uiquid ,
θεν εις τους περί προνοίας εισβάλλει λόγους, των Domine, recessisti longe ? Incipit tractare de divina
πονηρών μεν ευημερούντων , δυσπραγούντων δε των Providentia : ac veluti pravorum hominum res bene
αγαθών και προσώπων των θλιβομένων ποιείται την ac feliciter succederent , contra autem , juisti ac boni
δικαιολογίαν. Διατί , φησίν, αφήκας τους ανθρώπους viri inſeliciter degerent, ex persona justorum in
ώς έτυχε φέρεσθαι ; εκ μεταφοράς των πόρρωθεν aflictionibus exsistentium sermonem facit : et
ισταμένων , και αμελούντων . rationem quodammodo exquirit a Deo, dicens :
Quare permillis homines temere ac casu ſcrri quo sors jubet, nec ullam eorum curam babes ? quod ex
metaphora illorum sumplum est, qui procul abierunt, et relictorum nullam curam habent.
"Υπεροράς εν ευκαιρίαις έν θλίψεσιν ; Υπερ- Despicis in prosperitatibus in Iribulatione ? Despi
οράν έστι , το προσποιείσθαι μή οράν, αλλά τους cere est dissimulare, non videre, ac quasi deorsum
οφθαλμούς αίρειν υπέρ το δρώμενον. "Ινα τι τοίνυν, aspicere, et non ad rem illam , que ante oculos
φησί , παρών , αφεστάναι δοκείς διά την μακροθυ- posita est. Quid igitur, inquit, tu qui omnibus
μίαν , και βλέπων απαντα, προσποιή μη βλέπειν, præsens es tanta lua longanimitale ac patientia
διά το μή επαμύνειν τοις πράγμασι , και ταυτα. εν abesse videris, et cum omnia videas, simulas
καιρούς δεομένους της σης επισκοπής , ήγουν έν θλί- D
Bon videre, ut rebus nostris auxilium non feras ,
ψεσι των κακώς πασχόντων ; Ταύτα δε λέγει παρα- atque hoc co potissimum tempore , quando prote
καλών , ουκ εγκαλών . Ειδ' αν ο Θεός προς ταύτα το ctione lua potissimum indigenius , nunc scilicet
γεγραμμένος : Αι αμαρτίαι υμών διιστώσι μεταξύ cum in tribulationibus constituti sumus ? liæc autem
εμού και υμών . non accusans aut cuipans Deum Prophela, sed
rogans dicit el exhortans. Nam alioquin respondere ei Deus potuisset, id quod alibi scriptum est :
Peccata vesira dividunt inter me el ros .
Εν τω υπερηφανεύεσθαι τον ασεβή, εμπυρί- Vers . 2. Dum superbil impius, incendilur pauper,
ζεται ο πτωχός . Του ασεβούς, φησίν, έπαιρομένου, Quando,, inquit , aliquis ertollitur , quando bene illi
διά το ευοδούσθαι προς άπαντα , βλέπων πάσι cuncla succedunt, lunc si quis fidelium est , qui
προσχόπτων ευσεβής, πυρπολείται το ζήλο της acio quo
frequentibus urgeatur calamitatibus ,, is zelo
ευδοκιμήσεως , οίον τινα καπνον τον στεναγμόν διά dam alquc amulationc opinionis ac boni nominis
* Isa. SLIM, 10.
 155 EUTHYMII ZIGABENI 156
pene accenditur , atque es proprio oro genitus A του στόματος αναπέμπων, ότι τοιούτος ών,
quosdam fumi instar emillii, deplorans, quod cumi ευροεί. " Η και του δαίμονος έπαιρομένου κατά του
ipse ejusmodi sit, obscurus tamen est , atque igno- ανθρωπίνου γένους, ο πτωχός την αρετήν φλέγεται
lu8 (47). Vel aliter etiam intellige, quod extollente προς τα πάθη .
se impio dæmone adversus humanum genus , ille qui virtutibus est pauper , nimia accenditur pas
sione.
Coadjuvantur in consiliis quæ cogitant. Hoc de Συλλαμβάνονται εν διαβουλίοις , οίς διαλογίζοr .
impiis etiam dictum est. Co :djuvantur, inquit, iu ται. Και τούτο περί των ασεβών , ότι τρόπον τινά συν
his quae consulunt . Coadjatorium vero lioc pro- εργούνται εις & βουλεύσονται . Συνεργίαν δε νομιστέον
speritatem intellige. Vel coadjuvantur a suis simi- την ευόδωσιν . Ή και συνεργούνται παρά των ομοίων.
libus. Observandum est autem quod prophela sil Παρατηρητέον δε πολλάκις , ότι επί των αγαθών , και
penumero tam de pravis, quam de probis homini- επί των πονηρών, τούτο μεν πληθυντικώς , τούτο δε
bus loquens , singulari aliquando, et aliquando ενικώς εκφέρει τον λόγον· οί τε γάρ αγαθοίτιο αριθμό
plurali utitur sermone : quia numero quidem μεν πολλοί εισι, τη δε αγαθότητι, είς και οι
multi sunt, sed virtute aut vitio ununi. Vel ali . πονηροί δε, τω μεν αριθμώ, πολλοί , τη δε πονη
ler : Quia Græca dictio gudlaugåvortat non lan- ρία, είς . "Η και περί των ευσεβών ο λόγος , ότι εν ας
tum significat coadjuvantur, sed etiam comprehen. Β διαλογίζονται περί των ασεβών της ευημερίας, συλ
duntur , dicere possumus , Propliet:rm lic Ioqui λαμβάνονται : τουτέστι , περιπίπτουσιν εν μικροψυ
de illis filelibus , qui in propriis cogitationibus χίαις, ου καταστοχαζόμενοι των κριμάτων του θεού.
comprehenduntur, quas de impiis, et de illorum prosperitate cogitant ; ac si diceret , quod ob pro
priam infirmitatem labunlur, non valeoles percipere all considerare judicia Dei .
VERs. 3. Quoniam iuudalur peccalor in desideriis "Οτι επαινείται ο αμαρτωλός εν ταις επιθυ
animæ suæ, ci injuslus benedicilur. Observandum plaiç rñs yuxñs avrou, sal d aðıxūro črev.do
est quod dictio, quoniam, seu quia , apud Ηebreos γείται . Και τούτο παρατηρητέον , ώς το ότι παρά
non semper causam reddit, sed aliquando adver- τους Εβραίους , ουκ αεί αιτιολογικών παραλαμβάνε
bium est confirmandi : aliquando etiam abundat ται · αλλ' έστιν ότε και βεβαιωτικών και παρέλκον
juxta idiomatis usum. Adeo, inquit Propheta, inter τίθεται κατά τινα συνήθειαν. Ούτως ούν , φησίν,
vitiuum prevaluit, ut el peccatores de deliciis
€os viliuin εκράτησεν η κακία, ως τους αμαρτάνοντας επαινεί
lauilentur, quæ carni ac propriæ libidini obtempe- σθαι μάλλον εν τοις πλημμελήμασιν ών επιθυμού
rantes commilluni, el ii pariter qui injuria quem • σιν, ώς εμπαθείς , και τους αδικούντας ευφημείσθαι
piam afficiunt , a sui similibus majoren inde sce C παρά των ομοίων , εν οις ανοσίως πράττουσι .
leris gloriam consequantur .
VERS. 4. Irrilavit Dominum peccator. Ad ulio- Παρόξυνε τον Κύριον ο αμαρτωλός . Εις εκδί
Bem Deum commovil , suis eum urgens atque in- κησιν ήρέθισε, παρ ' εαυτου οξύνας και ταχύνας
citans deliciis . αυτόν , δι ' ών εργάζεται.
Secundum multitudinem iræ suæ non esquirel . Κατά το πλήθος της οργής αυτού ουκ εκζητή
Non exigei , inquit, Deus pænas iræ suæ condi- σει . Ουκ αξίως της οργής αυτού απαιτήσει δίκας και
gnas, juxta illud : Si iniquitates observaveris, Do. Θεός. Εάν γάρ ανομίας παρατηρήσης , τις υπο
mine, Domine, quis sustinebil "?? Iram enim Dei , στήσεται ; Οργή δε θεού , ή δικαία τιμωρία . 'Ελεή
justanι penaln el condignum supplicium appellat . μων,φησιν,ών, ουκ επάγει κόλασιν άκρατον. "Έστι δε
Misericors , inquil, Deus cst : sunimas ac meritas και ετέρως κατά τινας , ότι Παρώξυνε τον Κύριον και
pænas non infligel. Alii legunt]: Irritavit Dominum αμαρτωλός κατά το πλήθος της οργής αυτού, τουτ
peccator secundum multitudinem iræ suæ , hoc έστιν αξίως της παρ' αυτού δήπου του αμαρτωλού
est condigne, et prout exigebat divina ira , que ab αναπτομένης τω Θεώ οργής : αναπτομένης δε, διά
ipso peccalore propriis sceleribus instigala fueral D των πονηρών πράξεων , είτα το, ουκ εκζητήσει,
el accensa , et quod sequitur, non erquirel , legen . κατ ' ερώτησιν αναγνωστέον · ή και αυθες κατά από
dum dicunt per interrogationem , vel etiam abso-
. φασιν (48), οίον : Ούτω παροξύνας τον Θεόν, ουκ εκ.
Iate , et tunc sit seisus , quod Deus per peni- ζητήσει αυτόν διά μετανοίας.
icntiam illum non exquirei, qui ila eum irritavit.
Vers . 5. Non esi Deus in conspectu ejus. Pulat Ουκ έστιν ο Θεός ενώπιον αυτού. Ω ; οίεται ,
peccator quod euin Deus peccata cornmiltenlem ου βλέπει αυτόν ούτω πράττοντα ο Θεός · η ου λαμ
non videal . Vel aliter : Deus qui ubique præsens βάνεται προ οφθαλμών αυτού, ως παρών.
ost , a peccaloris oculis non percipitur.
Inquinatæ sunt viæ illius in omni jempore. Cuin Βεβηλούνται αι οδοί αυτού εν παντί καιρώ .

01 Psal. CΧΧι» , 3.

Varige lectiones .

(47-48) Græca ita sonant : quod talis cum sil (ippiusvi delicet) prosperet.
 COMMENT. IN PSALMOS. 158
157
Μη δοκούντ και βλέπεσθαι , μαιραί γίνονται αι πράξεις Α peccator sua videri non putat delicta , perversiores
του αμαρτωλού και μεμολυσμέναι . semper alque inquinatiores fiunt ejus mures.
Ανταναιρείται τα κρίματά σου από προσώπου Auſeruntur judicia (ua a facie ejus. Judicia, in
αυτού . Αφαιρούνται αι κρίσεις σου από του νοος quit, tia ab ejus intellectu auferuntur. Ipse siqui.
αυτού • νούς γαρ δρά · τουτέστιν εκβάλλονται , μη
. dem intclleclus oculos etiam suos habet. Verum
ενθυμουμένου ταύτας , μηδε λογιζομένου , ότι κριτής laulæ: cecitatis est ,, ut judi
hujusmioli delinquens 1ail
ει δίκαιος , και ισχυρός, και μακρόθυμος. Παρέλ- cia, que a te proferuntur ,, non videat , non consi
χουσα δε η αντ ! πρόθεσις , και καταχρηστικώτερον, deret , non animadverlal, le juslum , fortem cllon
ώσπερ επί της ανταποδόσεως ήρμηνεύκαμεν ήρχει aulcw preposi
ganiniem judicem esse.. Redundat autem
γαρ ειπείν , Αναιρείται. Ή και άλλως : "Αναίρεσις μεν Πιο αντί , el abusive usurpatur , ut in voce αντα
της αμαρτίας , αι του θεού κρίσεις, ας ο αμαρτάνων ποδόσεως interpretati sous . Sat enim eral licere
ενθυμούμενος παύεται • ανταναίρεσις δε τούτων dvarpeitar. Vel alia ratione : Peccati quiilem oblit.
αυθις , η λήθη αυτών. leratio sunt Dei judicia, quippe quæ recogitaus is
qui peccal, a peccalo desistit , Divinorum vicissim
oblilteratio judiciorum est eorum oblivio.
Πάντων των εχθρών αυτού κατακυριεύσει. B Omnium inimicoruin suorum dominabitur. Ulci
Πάντας άμυνείται τους ανθισταμένους αυτώ , διά την scetur omues qui adversus eum insurrexerunt,
του Θεού μακροθυμίαν παραχωρούμενος πολλάκις Deo, longanimitate sua, permittente illunı sæpius
νικών και εν τοις πολέμους . in bello ipinicos suos superare .
Είπεν γαρ εν καρδία αυτού • Ου μη σαλευθώ . VERs. 6. Dicit enim in corde suo : Non morebor.
Παράμονον ενόμισε την ευημερίαν · σαλευθήναι δε, Putat felicitatem suam diu esse permansuram .
το μετατραπήναι της δυνάμεως . Moveri enim hic, intellige pro mulari, a priori
nimirum potentia alque a propriis viribus.
Από γενεάς εις γενεά , άνευ κακού . Λείπει το A generatione in generationem sine nalo . Sube
Ασομαι , ή διαβήσομαι • ενενόησε γάρ ότι ανέπαφος
O

intellige verbnm ero,, vel pertransilho : cogitavit

έσται κακώσεως , από γενεάς εις γενεάν , τουτέστι , eniin peccalor ille el credidil , se a generatione in
παρ' όλην ζωήν» γενεάν γάρ ενταύθα την ζωήν generationem , hoc est per lvlam vilam , fulurum
οιητέον , τουτέστιν , από της εαυτού άχρι της μετ' absque afflictione aliqua. Generalionem enim hic
αυτόν . posuit pro vila : quasi dical, ab ejus vila ad cain
C que eril post ejus mortem .
Ού αράς το στόμα αυτού γέμει , και πικρίας , VeRs . 7. Cujus maledictione os ejus plenum , el
και δόλου. Ου τινος αυτού το στόμα : σύνηθες δε ameriludine et lo. Verba illa Os ejus, more He
και τούτο το σχήμα τη των Εβραίων διαλέκτη , και braici idiomalis posita sint, quemadmodum mul
πολλαχού κείμενον , λέγω δή το συζευγνύειν τα lis in locis reperitur. Solent enim llebræi prono
άρθρα ταις αντωνυμίαις , ώς το • Μακάριος ο και mina articulis conjungere; cujusmodi et illud est :
Θεός Ιακώβ βοηθός αυτού και το Μακάριος Bealus cujas Deus Jacob adjulor ejus *8. ltem illud :
ανήρ , ή έστιν αντίληψις αυτό παρά σου . Πε.
.
Bealus vir cui est auxilium ei abs leº. Est autem
πλησμένον δε έστιν αράς , καταρωμένου πάσι • και
0
maledictione plenum os , cum omnibus maledicat :
πικρίας , οργίλως φθεγγομένου και δόλου, μή χρω- el amariludine , cum iracunde ad omnes loquatur.
μένου τοις λόγοις κατά την καρδίαν, αλλ' έτερα μεν Dolo eliam plenum dicitur, cum non ex corde ser
λέγοντος , έτερα δε κρύπτοντος . monem proferat, sed alia dical , et alia in secreto
animi habeat.
Υπό την γλώσσαν αυτού κόσος και πόνος . Sub lingua ejus labor el dolor. Ea , inquit , lo .
Εκείνα φθέγγεται, και κόπον και πόνον τοίς επιβου B quilur, quæ laborem et dolorem iis pariunt, qui
λευομένους παρέχουσιν . " Η και εν τη διδασκαλία αυ bus insidias lendit : vel quia in ejus doctrina la
του κάματος και οδύνη , ών μεθέξουσιν οι αυτο πει- bor est el dolor, quorum erunt participes qui ei
βόμενοι, μη ευρίσκοντες την άνεσιν , H και κάμη obletnperant, dan wullam in ejus doctrina requiem
και οδυνηθήσεται η γλώσσα αυτού , τα κατά των invenient ; vel in labore et dolore erat lingua cjus,
πολέμων φθεγγομένη . Διό δε της γλωσσαλγίας laboris nimirum et doloris verha adversiis eos
ταύτης την συνέχειαν των λόγων εδήλωσεν . proferens quos impugnabat. llujusinodi autem !
quendi modo loquacitatem illius ac maledicen '
indicavit .
Εγκάθηται εν ενέδρα μετα πλουσίων . "Ενεδρά VERs. 8. Sedel in insidiis cum divitibus . Per
έστι τόπος κρύφιος, ώ τις εγκαταδυόμενος , άφανώς dias occullum insidiarum locum intelligit,
επιτίθεται τοις παριούσι . Καταλέγει δε ο λόγος τας insidialores lalenter soleni impellin facere. Cei.
IvΟΓΗ
πολυειδείς κακίας των πονηρών , ας ποιείν ειώθασι . nujneral autem Propheta hic, mr .
τους δύλους , τας επιβουλάς , τας αρπαγας , τους φί- wominum rilia , dolos videli

* sal , CXLς , 3. 28 Γsal . LΧΧΧυι , 6 .

 159 EUTHYMII ZIGABENI
160
cedes , atque alia hujusmo.li. Abscondet enim, Α νους , και τα τοιαύτα . 'Εγκατακρύπτεται, φησί , τη
inquit, se in insidiis, simul cuin iis , qui vitiis di- ενέδρα μετά των πλουσίων, την κακίαν των επιφα
tiores sunt; hoc est qui præclariores et celebrio- νεστέρων αυτώ τούτους γαρ ως ομοίως έχοντας
res sunt in delictis : quus veluti cailem secum προσεταιρίζεται είτα σαφηνίζων την ενεδραν , άμα
sentienles socios sibi habebit . Deinde insidias de .
δε και την αιτίας αυτής προστιθείς , επήγαγεν :
clarans , insidiarum etiam causam addit :
In occultis ut interficiat innocentem . Ut morti , "Εν αποκρύφους του αποκτείναι αθώον. " Ωστε
inquit, sine causa eum tradat, qui nulla eum alle θανατώσαι άνθρωπον αναίτιον , μηδέν αδικήσαντα .
cit injuria . Hanc enim particulam toù , quæ cau Το του γαρ αιτιολογικών πολλάκις παραλαμβάνει
sain significat, adhibere veleres consueverunt , των παλαιών ή διάλεκτος .
Vers. 9. Oculi ejus in pauperem respiciuni. Assi οι οφθαλμοί αυτού εις τον πένητα απο6.16
duam ac perpetuam hujus insidiatoris altentionem πoυσι . Την έμμονον αυτού κατασκοπήν ενταύθα
narrat : qui cum pertranseundem aliquem viderit διηγείται , βλέποντος ατενώς , πότε παριόντα τούτον
Summa animi sollicitudine considerat,, quomodo ευκαιρως συλλήψεται.
eum comprehendat.
Insidiatur in abscondilo quasi leo in spelunca sua. B 'Ενεδρεύει εν αποκρύφω ώς λέων έν τη μάνδρα
Tandem repetit sententiam , vario quodammodo ,
αυτού . Το αυτό και νύν δηλοί, την πανουργίας
propalans, et in publicum lraducens eorum sce. εκείνου ποικίλην εκπομπεύων , και θηρίον αυτόν
lera actu ac malitia undecunque plena : ferasque άντικρυς γεγενημένον δείκνυσιν. "Ωσπερ και λέων
quodammodo illos feri demonstrat. Νam quem . τα οικεία φωλεά εγκρυπτόμενος τούτο γάρ και
admodum leo, es propria caverna allt latebra in
firmioribus animalibus insidiatur, quae nihil tale μάνδρα βούλεται • τους ασθενεστέροις ζώοις έπι
.

timentia secura pertranseunt : ita etiam iste fecit

βουλεύει , παρερχομένους απονήρως : ούτω και ούτος
occullis usus laiebrarum insidiis .
ποιεί, το αποκρύφω τόπω φωλεά χρώμενος.
Insidialur ut rapiat pauperem , ul rapial paupereni
dun attrahit eum . Cum leoni eum ob insidias , et 'Ενεδρεύει του άρπάσα πτωχών
άρπάσαι
ι Λέοντι, γάρ
πτωχόν εν τώ ελκυσαι αυτόν. αυτόν
cædium cupiditatem comparaverit , perstat adhuc 5

απεικάσας, κατά τε την επιβουλήν, και την απ .

in comparatione , docens congruere ei leonis opera . ήνειαν , και το φονικόν , επέμεινε τη τροπή , προσ »
.
Irruit, inquil, 111 leo, ut prædam rapial , ul ad lale αρμόζων αυτώ τα έργα του λέοντος . 'Αρπάζει γάρ,
bras trahat. Νeque enim insidialural feram aliquam C επιπεσών αιφνίδιον και λέων, και ελκύει προς την
perniciosam aut inimicam capiat, sed ut pauperem ,
εαυτού μάνδραν. Ένεδρεύει (49) δε , φησίν , ουχ ίνα
pauperein inquam , el bonis et viribus humanis. Et επίβουλον , ή πολέμιον , ή θηρίον έλη, αλλά πτωχόν, τη .
dum altrahere eum dicit , magis declarat rapinæ εν χρήμασι περιουσίαν, και καταπε πονημένον την
modum . Repelitione vero illa , ut rapial , summani ανθρωπίνην ισχύν . Εξηγείται δε και την αρπαγήν ,
hujus hominis impietatem denotat . Vel ideo fortas- ότι ελκυσμός έστι . Διά δε της επαναλήψεως του
sis sermonem ingeminavit , ut exaggeratione quadam ονόματος αρπαγής, εμφαίνει σχετλιασμόν . "Η και
Denm magis excitaret ad vindictam . διά της συνεχείας των παθητικών ρημάτων , διεγεί
ρει τον Θεόν εις άμυνας.
Vers . 10. In laqueo suo humiliabil eum . Hoc est,
dolo et calliditale sua ei dominabilur : vel occisum
:
το 'Ειδίω
ν τηδόλω
παγίδι αυτου
κυριεύσει αυτούταπεινώσει
• ή και ειςαυτόν
την .ρίψε
Ε.,
in terram projiciet . Humilis enim est qui humi κτείνας • ταπεινός γάρ, και προσγειος .
prostratus jacet.
Inclinabirur , et cadet cum dominalus fuerit pau- Κύψει και πεσείται εν τω αυτόν , κατακυριεύ
perum. Ubi polens iste pauperum dominalus fuerit, σαι των πενήτων . " Οτε κατακυριεύσει των πενήτων
tunc et ipse humiliatus inclinabitur ,, et peribit. Do δυνάστης, τότε και αυτός κλιθήσεται ταπεινού
Nam qui cadunt prius inclinantur. Hæc autem. μενος και απολείται . Οι γάρ πίπτοντες πρώτον
omnia fient, ut et immedicabile ejus vilium paleat,
κύπτουσι . Τούτο δε γίνεται, ίνα και το ανίατον συ
el Dei pariter longanimitas , et pauperum oppres του φανή, και μακρόθυμον του Θεού, και ή των
το
sorum palientia , el eorumdem demuin vindicta . πεπονθότων υπομονή , και η εκδίκησις των αδικου
μένων.
Veks. ll . Dicit enim in corde suo : Oblitus esi Deus, Είπε γαρ εν καρδία αυτού : 'Επιλέλησται ο
arerlit faciem suam ne videat in finem . Is cui, per- Θεός, απέστρεψεν το πρόσωπον αυτού , του μή
missum esse diximus anime sue concupiscentias βλέπειν εις τέλος. Παραχωρούμενος γαρ πληρούν
explere in valde absurdas decidit opiniones : dum τας επιθυμίας της ψυχής αυτού, πρός ατόπουςυπο
intra seipsum reputat quod Deus proprie provi- λήψεις εκπίπτει, λογιζόμενος εν εαυτώ επιλελήσθαι
dentiæ oblitus sit, qua mundum gubernal , quod- τον Θεόν της του κόσμου προνοίας , αποστρέψαντα

Vario lectiones.
(19) Græcc sic : Nunt enim insidialur, ul insidialurem aliquem capiat, vel inimicum , cel feram .
161 COMMENT. IN PSALMOS , 162
την επισκοπήν αυτού ώστε μη βλέπειν ό ως τα A que custodia , et protectionem suam ita averterit ,
.

γινόμενα • το γάρ εις τέλος, πη μεν, το άχρι παν- ut prorsus non vidcat quæ fiant. Quod vero ail
.

τος, πη δε, το όλως εμφαίνει • ταυτόν δε και άμφω in finem , alibi pro usquequaque accipitur ; : libi rero
δύναται, τοις λεπτώτερον επισκέπτομένοις . Xρή δε pro omnino . Utrumque iainen ad ideia lendit rccie
γινώσκειν, ότι τα προρρηθέντα νοούνται και εις τον consideranti : veruin prædicta omnia inielligi pos
Ιουδαϊκον δήμον και τον Χριστόν, προσαρμοζό- sunt de populo Judæorum , et de Christo. Quippe
μενα κατά μέρος . Και ούτος γαρ ενήδρευε μετά cum populus simul cuin priucipibus innoceniem
των αρχόντων του λαού τον αθώον από αμαρτίας , Christum , et peccalo omni prorsus carentem , et
τον δι' ημάς πτωχεύσαντα , και αεί παρετήρει , και pauperem propler nos eſecluin , insidiose obser.
πάντα επoίει , και τέλος ότε αυτόν απέκτεινε, και varine ul caperent , omniaque alia fecerint , quir
τους αποστόλους εδίωξε, τότε και αυτός άρδην υπό superius dicta sunt : et landem postquam eum oc
Ρωμαίων εξωλοθρεύθη . ciderunt , apostolos etiam persecuti sint : ipsi que
postremo a Romanis lunditus fuerint dileli.
'Ανάστηθι, Κύριε ο Θεός μου, υψωθήτω η Vers. 12. Exsurge, Domine Deus meus, eralieni
χείρ σου . Κινήθητι, φησίν, εις εκδίκησιν : το δε, manus lua. Commovearis , inquit , ad vindictam .
B
Υψωθήτω η χείρ σου , κατά μεταφοράν. Ειώθασι Quod vcro ait : Exallelur manus tua, permelapho
γάρ οι κολάζοντές τινας επαίρειν την χείρα, κατα ram dictum est. Solent enim qui aliquem castigant,
φέρουσαν την μάστιγα. "Η και υψηλή , φησιν, ούσα, manum erigere, ut plagas ac verbera inferam . Pel
και υπερφερής ή δύναμις σου, νυν μάλιστα το αυτό aliter : Cum potentia lua excelsa semper sil , el sue
δειχθήτω χείρα γάρ Θεού ταύτην υπoληπτέον. blimis, nunc præcipue quæso, inquit , ita omuibus
appareal. Per manum cnim Dei , ejus potentiam
intelligere debemus.
Μή επιλάθη των πενήτων σου εις τέλος . Το Ne obliviscaris pauperum fuorum in finem . In fa
είς τέλος , αντί του, μέχρι παντός . nem , hoc est, in perpetuum .
" Ενεκεν τίνος παρώργισεν ο ασεβής τον Θεόν ; YERs. 13. Propler quid irriſavil impius Deum ?
Σφόδρα δεινοπαθήσας επί τοις τοιούτοις των πονη Ægre ferens Prophela lam grandes pravorum ho
ρών τολμήμασιν , εις ερώτησιν χρηματίζει τον λό- minum ausus, per modum interrogationis scrno
γον. · ειτα λύει την απορίαν , επαγαγών: nem formal : el deinceps dubitationem respondendo
solvit, dicens :
Είπε γαρ εν καρδία αυτού • Ουκ εκζητήσει . Ο Dixil enim in corde suo, Non etquirel. Est , inquit,
Τούτο , φησί , της ανοσιουργίας εστίν αίτιον · οίεται taulorum scelerum causa , quod erislimalt Deum
γάρ , ώς ουκ εξετάσει Θεός τα δρώμενα . Dagilia eorum non disquirere.
Βλέπεις , ότι συ πόνου και θυμόν κατανοείς VERS. 14. Vides, quoniam lu laborem , el furorem
του παραδούναι αυτόν εις χείράς σου. Το Βλέ . consideras, ul Iradas eum in manus luas. Quod air ,
πεις , αναγνωστέον καθ ' εαυτό , στίζοντας τελείαν , Vides , per se legendum est, ac slalim poslea sislene
ίνα ή το νόημα τοιούτον • ως ει και τούτο μυριάκις dum , ul sit sensus : Licet millies pravus ila
ο πονηρός οίεται , διά την σην μακροθυμίαν εις από- existiniet, ob luam nimirum palieutiam ila in ar
νοιαν εκτραχηλιζόμενος , αλλά σύ βλέπεις πάντα, rogantiam lapsus : tu tamen ,, o Deus , vidcs omnia ,,
διήκων απανταχή , διότι συ οράς ακριβώς τον τε πό- quocunque penetrans, et in omnes partes perve
νον των αδικουμένων, και τον θυμόν των αδικούν- niens. Ideoque lu summa diligentia hominum on .
των . Κατανόησις γαρ, ή λεπτομερής διάγνωσις . nium injuria afectorum laborem perspicis, iramque
'Ακριβώς δε οράς, ίνα παραδώς αυτόν ύστερον εις el furorem corum qui injuriam inferunt. Cons de
.
τάς τιμωρίας σου · τούτο γάρ αι χείρες ενταύθα rare aulem , est subtiliter discernere. Magno, inquit,
νοούνται • φοβερόν δε εμπεσείν εις χείρας Θεού cum examine 111 perspicis ul in futurum illus pænis
ζώντος . D iradas. lia coim boc in loco danus sigu ficant
justa illud apostoli : Dorribile uc valde cimendum
est incidere in manus Dei virentis '.
Σοι εγκαταλελειπται ο πτωχός . Πάντων απο- Tibi relictus est pauper. Omues .a paupere aversi
στραφέντων , αυτό σου μόνο απέμεινεν εις αντίληψιν . Sunt,, unde tuo tantur auxilio relicius est ..
“Ορφανή σύ ήσθα βοηθός . Ως Πλάστης αυτού Orphano tu eris adjutor. Tanquam ejus Creator,
και Δεσπότης. Ταύτα νοούνται μεν και περί των et Dominus. I'æc tameu non tantum de pauperibus
απλώς πενήτων και ορφανών» ουχ ήκιστα δε και et orphanis intelliguntur, sed de gentium populo
περί του εξ εθνών λαού , πένητος μεν όντος , διά τάς qui diciam ob causam pauper erat ; et orphanus,
προειρημένας αιτίας, ορφανού δε, διά το μη γνωρί- quia patrcm ac ſaclorem suum nou noveral.
ζειν τον εαυτου Πατέρα και Ποιητήν θεόν .
Σύντριψον τον βραχίονα του αμαρτωλού και l'ers.15. Contere bruchium peccatoris et po !
πονηρού . Βραχίονα την δύναμιν λέγει· καί γάρ εν
.
Per brachium puleuliam ac vires
4 Peur , 8 , 31 .
 1

163 EUTIYMII ZIGI BENT 164

In Draculo clenim rolur hominis consistin. Pecca . A τούτιμή του ανθρώπου δύναμις : αμαρτωλός δε, και
sor autem ille est, qui concupisceniie dominanti ταις τυραννούσαις επιθυμίαις δεδουλωμένος και
joservil ( malignus vero is qui proposito ac volunlale πονηρός .
propria pravus est el sceleslus : pro peccalore
etiam et maligno ipsun pales dæmonem intelligere.)
Quærelur peccatum illius et non in vewielur. Quia Ζητηθήσεται η αμαρτία αυτού, και ου μη ευ
si Deus peccatum illius exquisierit, et longanimis peoſ. Ei ¿ EETáoņ ; råd shy Quapriav avtoü, xal
erga eum non fueril, slalini peribil judicalus morte μή μακροθυμήσης , αυτίκα απολείται αυτός , άξιος
dignus. lulel!igi etiam possunt bæc verba de θανάτου κριθείς. Λαμβάνεται δε και εις Χριστόν και
Christo , ila ut prænunticut ea quæ Pilalus erat λόγος , προαγορεύων, όπερ ύστερον ο Πιλάτος είρη
dicturus, quando ail : Nullar causa in inrenio in κε , ώς ουδεμίαν αιτίαν ευρίσκω εν αυτώ. Και
homine ' ; item et quod ipse Christus dixit : Nunc αύθις, όπερ ο Χριστός είπεν, ότι Νύν ο άρχων του
princeps hujus mundi ejicielur ( oras, el in me non κόσμου τούτου έρχεται , και εν εμοί ευρήσει ού .
inreniel quidquam . Neque enim Pilalus peccatum δέν ούτε γάρ ο Πιλάτος εύρεν αμαρτίαν, δι' ήν
aliquod invenit popter quod occidi Jesus deberet, έμελλε θανείν ο Χριστός , ούτε ο διάβολος εν τω χω
neque ipse etiam dæmon , lempore quo immaculata ρισμό της αχράντου αυτού ψυχής την ο! ανούν ισχυ
illa Christi anima ab ejus corpore separala est, vel σεν ευρείν αμαρτίαν, πολλά καμών.
tantillum poluil invenire peccalum , lanetsi in loc
multum incubuerit.
VeRs. 16. Dominus Rei esl in sæculum , el in se- Κύριος βασιλεύς εις τον αιώνα , και εις τον
culum sæculi. Verba hæc ad ens dicta sunt , qui αιώνα του αιώνος . Τούτο προς τους σκανδαλιζομέ
scandalizantur , quod pravi homines non slalim νους, επί το μή διδόναι δίκην ευθύς τον πονηρόν .
puniantur. Regnum , inquit, et judicium Dei , non Ουκ έστι γαρ, φησί, πρόσκαιρος η βασιλεία και η
c'st ad tempus , sed perpeluum . Unde licet κρίσις του Θεού · αλλά καν μη νυν δώσει δίκην,
nullas nunc dent poenas, aliquando tamen cas da- δώσει ποτέ. " Η και την του Χριστού προανεφώνει
buni. Vel Christi regnum præountiat, quod olim βασιλείαν, ήν ως θεός έχων , έλαβε και ως άνθρω
quidem semper habuit al Delis, sed post resurre- πος μετά την ανάστασιν . 'Εδόθη μοι γαρ, φησιν,
clionem etiam denuo accepit ut homo : Dala est εξουσία εν ουρανό και επί γης, ώστε βασιλεύειν
enim mihi, inquit, omnis poleslas in cælo elin terra '; ουκ εν τω παρόντι μόνον αιώνι , αλλά και εν τω
ila ut non in præserti tanluin sæculo , sed in Suturo C u dovti.
eliam regnalurus sil .
Peribilis gentes er lerra illius. Per gentes eos Απολείσθε , έθνη , εκ της γης αυτού . Εθνη νυν
intelligit hoc in lued fi evangelicam legim non ονομάζει τους μη δεξαμένους τον ευαγγελικών νό
susceperani. Genies siquidem sinc lege saint. Per μον · ει γαρ έθνη , άνομα . Του Κυρίου δε η γη ,
terram aulem illing, lolum orbem intelligit , cuin ευσεβείας εξαπλουμένης . Ή και την Κυρίου καλεί
dictum sit : Domiui est lerra el pleniludo ejus ' ; a την βασιλείαν αυτού , ής αποπεσούνται οι ανόμως
qua hos exterminanılos esse prædicit ] Ide nimirum ζήσαντες .
divulgala. Vel per terram Doinini , regnuin eins
intelligit , a quo omnes decidlent, qui male viserin !.
Vers . 17. Desiderium pauperwin exaudisti, Domine, Την επιθυμίαν των πενήτων εισήκουσας , Κύ
preparationem cordis eorum audivit auris iua . De- ριε ' τη ετοιμασία της καρδίας αυτού προσέσχες
siderium , inqnit , pauperum , et præparationcm το ούς σου . Τρόπον τινά κεκραγότων άμφω προς
corilis corum , clainamtia quod :aun modo ad lc , et σε • επεθύμουν μεν γάρ καταστραφήναι τους άδι
injustoria destructionem oplanlia , lu exaudisti . κους : ήσαν δε ευθείς τη καρδία , μηδεμιάς κακίας
Erant enim hi pauperes preparati et recti corde DO εμποδιζούσης. "Η και ότι επεθύμουν την ενανθρώ .
.

ac nullo vitio inspediti. Vel fortassis 60 pertinent πησιν του Σωτήρος οι προφήται • έτοιμοι δε ήσαν
isrc verba , αι proplhelarum indicent desiderium , εις υποδοχής της πίστεως οι ταύτην υποδεξά .
qui lucarnalionem Domini oplabanl , ct prompli p.evoi.
erant ad suscrplionem fidci : ii nimirum qui postca
cam siiscrperunt.
Vers . 18. Ul judices pupillo el humili. Exaudisti, Κρίναι ορφανό και ταπεινω. Εισήκουσας , φτσί,
injuit , et allendisli ul juder ficres orphano el και προσέσχες , ώστε κριτής γενέσθαι ορφανό και
Lumili, et vindiciam eorum faceres . ταπεινώ , και εκδικήσαι αυτόν.
Ui non apponal ulira magnificare se homo super "Ίνα μη προσθή έτι του μεγαλαυχεϊν άνθη ω
lerram . Ut omnis bomo oppressorum cernens ville πος επί της γης . "Ινα πας άνθρωπος, βλέπων την
dictam , audaciam ac temeritatem deponal , nec εκδίκησιν των αδικουμένων , μη τολμήση έτι μεγ1 .
glorietur quis amplius aut estollatur super inſe- λαυχείν, τουτέστιν επαίρεσθαι και αλαζονετεσθαι
• Joan , ΣΙΣ , 6. 3 Ioan. II , 31. * Μatth . ΧΧVΙΙ , 18. * Γsa!. ΧΙΙιι, 1 .
165 CONMENT . IN PSALMOS . 166

κατά των υποδεεστέρων. Το δε, επί της γης, το A riores se : quod vero ai sur lesram,iden signih
καθόλου και περιεκτικόν των ανθρώπων υποση cal quod inter homines.
μαίνει.
Εις το τέλος ψαλμός τώ Δαβίδ . In finem Psalmus ijisi Durid.
ΨΣΑΛΜΟΣ Ι . PSALMUS X.
Τούτον ησε τον ψαλμόν διωκόμενος υπό Σαούλ . Psalmum bunc cecinit bealus David cu perse
Είς τέλος δε, άτε προρρησιν έχων της γεγενημένης queretur eum Saul : et in finem inscrilitur , guia
.

τώ Δαβίδ εκδικήσεως , conuinel prophetiam vindictæ quam Deus ejus : r: -

tia in Saulen illalurus eral .
.

Επί τω Κυρίω πέπoιθα · πώς έρείτε τη ψυχή VERs . 2, In Domino confido : quomodo dicitis anime
μου , Μεταναστευου επί τα όρη , ως στρουθίον ; nea , Transmigra in montes sicut passer? Cum fugee
"Επεί προς την έρημον φυγόντι συνεβούλευον οι rei bealus David in desertum , suadebant ci benevoli
ευνοϊκώτεροι μεταναστήναι μάλλον επί τα όρη , διά ipsius ut ad montes potius pertransiret , utiores
.

την εντεύθεν ασφάλειαν, αιτιάται τούτους, ώς ουκ illic eum futurum esse asseverantes. llujusmo li
άμεμπτα παραινούντας : Επί τω Κυρίω γαρ, φησί, igitur arnicos tanquam non recte sualentes , accu .

πεποιθα , πάσαν άλλην βοήθειαν παραδραμών . Και B sat præsenti Psalino. Ego , inquit, confido in Domino,
διατί λέγετε τη ψυχή μου , τουτέστιν εμοί • Μετάβαι- el omne aliud auxilium respui. Quare igitur dicitis
νε στρουθίου δίκην επι τα όρη , και καθάπερ επτοη- aniinæ meæ , hoc est mihi ipsi , ut passeris inzlar
μένον άγαν πτηνών ενδιέτριβε τούτοις ; Παρατη- pertranseam ad montes ? el veluti tinniela avis illic
ρητέον δε , ότι πολλάκις από της ψυχής εαυτόν ονο- permaneam ? Illud observandum est quod Propbela
μάζει κατά περίφρασιν , ώς εν τώ, Πολλοί λέγουσι εεpenwniero circumloquendo per animaim suan»
τη ψυχή μου , προειμήχαμεν . seipsum intelligit, ut in tertio elian Psalmo dixi
mus, ibi : Mulii dicunt animæ meæ.
“Οτι ιδού οι αμαρτωλοί έτειναν τόξον , ήτοίμα- VERs. 3. Quoniam ecce peccalores intenderunt ar
σαν βέλη εις φαρέτραν . Διά της εντάσεως του τό- cum , paraverunt sagillas suas in phareira. Per in
ξου , και της ετοιμασίας των εν τη φαρέτρα βελών, lenluin arcum , el per sagillas præparatas quæ erant
την όλην του πολέ, ου παρασκευήν εδήλωσεν. Η in pharetra , lolum belli apparalum significavil.
και ότι τόξοις επί τούς φεύγοντας έχρώντο . Ταυτί δε Vel quia bis lelis contra fugientes utebantur. Hæ ::
τα ρττα τίθησιν αιτίαν της πεποιθήσεως . Τεθάρ- aulein verba fiduciæ ipsius David causam ostenduin .
ρηκα γάρ, φησίν , ότι πολεμούσί μοι οι αμαρτωλοί . C Hac enim, inquit, de causa ego contido, quia per
Και γάρ αμαρτάνουσι , καταδιώκοντες τον αναίτιον , calores sunt qui pugnant adversum nie. Pecrant
και αμειβόμενοι θανάτω τον γενόμενον αυτοίς σω- elenim duin lemere inc in sequvulur , el morle nie
τερία , αίτιον, εν τώ ανελεϊν τε Γολιάθ , και το affcere volunt , φui ci salutis causa fui , quando oc
καταδιώξαι το αποπνίγον τον Σαούλ δαιμόνιον . cidi Goliath , et quando a Saule sufocaniem ejeci
dæmonem .
Του κατατοξεύσαι εν σκοτομήνη τους ευθείς Ut sagillent in obscuro reclos corde. Praparati
τη καρδία . Παρεσκευάσθησαν δε , ώστε θανατώσαι sint , at nus ingonies perdant , qui in corde nihil
.

ημάς , τους απονήρους , και μηδέν εν καρδία σκο- non recluin gerimus. Ut sagilient vero ex insidiis.
λιον έχοντας . Κατατοξεύσαι δε , λαθραίως εξ επιβου- quod Greca ditione, σκοτομήνη significantius ex -
λής• τούτο γάρ ή σκοτομήνη νυν σημαίνει. Και γάρ prinitar [que noctem significal quando Iun ol
οι εν ασελήνω νυκτί βαλλόμενου, τους βάλλοντας 8curata est , et quam Latine unico νοcalbulo dicere:
ούχ ορώσιν . Η και ώς εν σκοτομήνη , κατ' έλλειψιν possonnas obscurilenium ). Νain si quis eo iconsore
του επιρρήματος . Το φθόνω γρ σκοτισθέντες , ουχ percussus fuerit , inimicum videre ηοιι poterit . Ve:
ρώσι τίνα τοξεύειν επείγουσι • τον ευεργέτην γάρ aliter , subintellige lic adverbίum qμπεί , nt sit
και φίλον αυτών. D sensas, quod in mici suinma invidia, qua-i obisco
rilunio quodam obtenebrati, non cognoscunt, nec vident, quisnam is sit quem sagittare conlenlunt ,
quodque adversus amicuin et bercłactorem firigunt lela.
"Οτι και συ κατηρτίσω αυτοί καθείλον . Και τού- VERs. 4. Quoniam quæ per fecistidestruseruri. Hæc
το της πεποιθήσεως αιτία . Τεθάρρηκα γάρ έτι, ότι est etiam alia fiduciæ causa . Confido, inquit, ea
δν σύ έχρισας εις βασιλέα , καθείλον οι αμφί τον eliam de causa , quoniam ili eum destruxcrunt
Σαούλ . Kατηρτίσω γάρ, λέγει , τo (50 ) κοιήσω quem tu in Regem unxisti. Perficere vero hic po .
καθε.λείν δε , το καταβαλείν , εκ μεταφοράς των ανα- suit pro facere, el destructe pro dejicere : quod
τρεπομένων οικοδομημάτων. Τούτο δε τολμήσαντες , neiaphorice tractain est ab edificiis, que event
έχoυσι σε πολέμιον , ον ουχ υποστήσονται. Η και lur. Cumque calia audeant, le inimicum linbent ;
ότι ους ενθου νόμους , ανατρέπουσιν · ενετείλω γαρ quem tamen non sustinebunt, quia leges cas
μηδένα αδικείν, μηδένα αποκτείνειν αθώον everterunt quas lu posuisti. Mandasti enim mi
nem injuria esse aficiendow : mandasti etiam innocentes occidi non debere l quæ præcepla
prorsus twegliguntur).
Variæ lectiones
(5 ) γ . εποιήσω.
 167 EUTJIYMII ZIGABENI 168
Jusius aulem quid fecit ? Quid fecit, inquit, ju- A “Ο δε δικαίος τι εποίησε ; Τι δε επτα:σεν ο δι
slus , ut hujusmodi persecutionem sustinere debe- καιος, ίνα ούτως διώκεται ; Περί εαυτού δε τούτο
ret ? quod de seipso Propheta dicit, veluti qui in- φησιν, ώς ουκ αδικήσαντος τους αδικούντας. “Η περί
.

juria eos minime allecerit, qui sibi adeo fuerant της άνωθεν επισκοπής βούλεται διδάσκειν · ο δε
inimici. Vel de superna Dei custodia et protectione Θεός, και κυρίως δίκαιος, ο μισών την αδικίαν , ο μό
loqui intendit, dicens : Deus qui proprie ac vere νος κρίνων ορθώς, τούτων ούτω γινομένων , τι εποίη
juslus dicitur, qui omnem semper odit injusliliam , σεν , άρα παρείδες ; Ού μεν ούν.
qui solus recte judicat , quid ſecil ? post tanla nimirum scelera quæ ab illis patrala sunt ? numquid
fortassis despiciet aut non videbit ? Minime.
Vers . 5. Dominus in lempio sancto suo, Domi- Κύριος εν ναώ αγίω αυτού , Κύριος εν ουρανό
nus in cælo sedes ejus. Esi, inquil , Dorvinus in ο θρόνος αυτού. Εν τω κατά την Ιερουσαλήμ ναώ
lemplo Jerusalem ; est etiam Dominus sedens in εστι, και των ουρανώ κάθηται , τουτέστιν , απανταχού
cælo. Quasi dical : Ubique adest Deus, el omnes πάρεστι , και τους αδικουμένους ορά . Τούτο γάρ διά
prospicit qui injuria aficiuntur : quod ex sequenº των εξής επήνανεν ·
libus magis etiam declarat dicens :
Oculi ejus in paupcrem prospiciuni, palpebræ B Οι οφθαλμοί αυτού εις τον πένητα επιβλέ
ejus eIquirunt filius hominum . Non dixi : Aspiciuni, πoυσι τα βλέφαρα αυτού εξετάζει τους υιούς
sed Prospiciuni , protectionem illam nimirum si- των ανθρώπων . Ουκ είπε Βλέπουσιν, αλλ' επιβλέ
gnificans, quam ex allo habet. Oculi autem Dei πουσι, την εξ ύψους δηλών επισκοπήν. "Οφθαλμοί
intelligendi sunt , exquisita illa scientia et cognitio .
δε Θεού , η ακριβής γνώσις των γινομένων · βλέφαρα
rerum omniuin que fiunt : palpebræ vero hujus, δε, η εποχή της τοιαύτης γνώσεως · τα βλέφαρα
ejus cognitionis velamen . Palpebræ siquidem teg . γάρ, καλύπτραι των οφθαλμών. Διά μέντοι των βλε
mina oculorum suni. Per palpebras igitur signiſia φάρων παρέστησεν, ώς και ότε δοκεί μη ορίν, οίον
care voluit, quod si quando videtur Deus non εν τοις αποκρύφους της ψυχής, ουκ έλαττον ορά . Η
aspicere , sed in absconditis anini ac mentis ino- και το παντέφορον αυτού δείκνυσιν εντεύθεν , ου
rari,, tunc tamen nililo minus videt :: vel quod μόνον οφθαλμοίς, αλλά και βλεφάρους ορώντος, και
Omnia prospicit,, veluti qui non oculis tantum,, πανταχόθεν πάντα γινώσκοντος. Εξετάζειν δε, το
sed ipsis etiam palpebris intueallır, el ex omni διαγινώσκειν. Υιούς δε ανθρώπων, πάντας τους αν
parle omnia cognoscat . Exquirere eliam idem est θρώπους. Απλώς διστός και ο πένης, κατά τε την
quod cognoscere. Filios autem hominum pro ho- έν χρήμασι περιουσίαν, και την εν αρεταίς. Σαφές δε
minibus simpliciter posuit. Pauper vero dupliciler C ούτως: Τον μεν ούν κατά την εν χρήμασι περιουσίαν
dicitur, patrimonii scilicet possessione, et virtu- πένητα επιβλέπει , πλουτoύντα την αρετήν " τον δε
tum . Verum illud manifeslum est quod pecuniis κατά την εν αρεταίς αποστρέφεται , πλουτουντα εν
pauperem , qui virtute dives sit, respiciat Domi. χρήμασι. Τον μεν ουν πρώτον ορά, πλουτουντα δις
nus : quodque contra , virtutibus pauperem abo- ο δεύτερος πένεται: τον δε δεύτερον αποστρέφεται ,
minatur , quamquam pecuniis sit dives. Primum πενόμενον οίς ο πρώτος πλουτεί, κατ ' εναλλαγήν .
iyilur pauperem Dominus respicit, qui rebus iis abundat, quibus secundus indiget : a secundo antem
avertitur, qui iis caret , quibus abundat primus.
Vers. 6. Dominus exquirit justum el inpium , Κύριος εξετάζει τον δίκαιον , και τον ασεβή.
Per lloc declaralur quid significent illa verba , filios Τούτο διακριτικός της των ανθρώπων σημασίας .
hominum ; justos nimirum et injustos, quos impios ότι και τους δικαίους λέγει, και τους αδίκους, άσε .
etiam appellal, quia Deum negligunt, dum illius βούντας εν τη ατιμάζειν Θεόν, διά της των εντολών
precepia observare conlemnunt. αυτού καταφρονήσεως .
Qui aulem diligit injustiliam , odil animam suam . Ο δε αγαπών την αδικίαν , μισεί την εαυτού
Wiec est aulem callsa quare confidat Propheta. ψυχήν . Και τούτο θάρσους αίτιον , και διδασκαλικών ,
Documentum praeterea continent Mec verba, quod Dώς άδικος της εαυτού ζωής τον θάνατον κατεργά
injustus quisque vitæ propriæ mortem operatur, ζηται, εχθρός της οικείας ψυχής γινόμενος . Διά χάο
animæ suæ inimici13 effeclus . Pravis etenim των ανοσίων πράξεων παροξύνει κατ' αυτής την
ac scelestis actionibus suis, Deuin semper niagis Θεόν.
irrilat ac provocal adversus animam suam .
Vers . 7. Pluel super peccatores laqueos. Addu- 'Επιβρέξει επί αμαρτωλούς παγίδας. Έπι
cel, inquit, Dominus supplicia super peccatores, βρέξει, τουτέστιν άνωθεν επάξει, τοις αμαρτωλοίς
quibus detenti a pristino impetu compescentur. παγίδας, ήτοι τιμωρίας, δι' ών θηρευόμενοι, της
lac autem pluvia metaphora , sin mam supplicio . ορμής εφέξονται. Τη μέντοι βροχή την δαψίλειαν
rum abundantiam ac perpeluitalem denotavit . και συνέχειαν των τιμωριών ηνίξατο.
Ignis el sulphur et spiritus procellie pars calicis Πυρ και θείον και πνεύμα καταιγίδος ή μερίς
ejus. Ignis quidem efficacissimus est ; sulphur vero του ποτηρίου αυτού. Δραστήριον μεν το πυρ :
pinguis el crassa illius esca . lloc enim fomnilis λιπαρά δε τροφή πυρός, το θείον : είδος γάρ τούτο
genere , ignis valde rulritur. Spiritus etiam seu λίαν θρεπτικών πυρός: αναρριπιστικών δε της φλογος ,
169 CONVENT , IN PSILMOS. 170
το πνεύμα . Τούτο δε το είδος της τιμωρίας, πάλα: A ventus pari molo la miam cxcitat. Ηoc autcm
Σόδομα κατέστρεψε. Βούλεται δε λέγειν, ώς το μέρος supplicii genere Sodomam olim eversam fuisse le
του ποτηρίου , τουτέστι της εκ θεσυ τιμωρίας , πυρ gimus. Scnsus ilaque est, quod pars calicis , hoc
και θείον και πνεύμα συστρέφον εστίν . Ει δε το est pars supplicii a Deo in lligendi, ignis est et
μέρος ούτως ανύποιστον, τι άν τις είπoι περί των sulphur et spiritus, lioc est venlus, convertens.
άλλων της τιμωρίας μερών , τουτέστιν ειδών ; Πολ- Quoil si vel sola hujus calicis pars adeo intolera
λαχου δε της Γραφής ποτήριον και κόνδυ την τιμω- bilis est , quis dicendum cst dc reliquis supplicio
φίαν ονομαζομένην ευρίσκομεν , ώς και εν Ησαια : rum partibus, lioc est, de aliis suppliciorum ge
'Εξεγείρου Ιερουσαλήμ , εξεγείρου , η πιούσα το neribus ? Sæpenumero enim apud Scripluram po
ποτήριον της πτώσεως, το κόνδυ του θυμού , και culum cl caliceni pro poena posilom invenire licet ,
τα εξής. lit illud Isaie : Ersurge quæ bibis poculum ruina ,
el culicem furoris ", el que sequuntur.
"Οτι δίκαιος Κύριος , και δικαιοσύνας ηγά- Vers. 8. Quonian: jusius Dominus el justilius di .
πησεν , ευθύτητας είδεν το πρόσωπον αυτού. boxil, aquilaleli vidit vultus ejus. Quemadmodum
" Ωσπερ άγιος εν αγίοις επαναπαύεται , ούτω και Deus sanctus est el requiescit in sanctis, ila cliam
B
δίκαιος ών , δικαιοσύνας αγαπά ούτω δ' έχων, αμυ- jusins est et justitias diligit ; unde injuistos om
νείται πάντας τους αδίκους και διά τούτο θαρρητέον nes, ci eos qui injuria aliquem alliciuni, punire
αυτώ · τούτο γάρ συμπέρασμα της εν αρχή του solet. Quia de causa bealis David sibi magis conli
ψαλμου προτεθείσης πεποιθήσεως . Το δε, Ευθύτη- denduin esse dicit. Hæc elenim ratio est cl con
τας είδε το πρόσωπον αυτού , ταυτόν δύναται το, clusin quare fiduciam habet, de qua in principio
Δικαιοσύνας ηγάπησεν · ον γάρ τις αγαπά , τούτον Psalmi dictum est . Quod vero ail : Æquilalim
και οράς καθάπερ ούν και όν μισεί, αποστρέφεται. vidil valius ejus, seu (uit in Græco verius h..bclur)
Πρόσωπον δε νοούμεν την εποπτικήν δύναμιν του reclitudines : idem significat, quoil, Justitia dile .
Θεού. Αλλ ' ούτω μεν την κατά τον Δαβιδ συμβαί- sil . Nam quem quis amal , eundem etiam libenler
νουσαν ιστορίαν ο ψαλμός ήρμήνευται. 'Aρμόζει δε inluelur : qucmadınodum contra, ab illo qnein quis
και παντί αδικουμένκο , και πολεμουμένιο, είτε υπό odit statim avertitur. Per vullim vero seu faciemº
όρατων εχθρών , είτε από αοράτων. Ηνίκα και το, Domini, intelligiinus potentiam videndi quæ est
Πώς έρείτε τη ψυχή μου , δηθείη αν πρός τε τους in Deo. El hæc quidem interpretalin dicta esi pron !
λογισμούς τους υποτιθεμένους μεταβαίνειν εις εν- congruit historiæ beati David . Convenit etiam hic
νοίας ακανθώδεις , και κρημνώδεις , και αθάτους C Plus cuilibet opress0 atque oppugnato 1 visi
έρθοδόξοις , και σφαλεράς : οίον , ότι φέρεται τα πάντα bilibus seu alian invisibilibus inimicis . Et fillic ea
κατά το αυτόματου , και ουκ έστι Θεός εκδικήσεων. verija : Quomodo dicilis animæ meæ ? dicla esse
(51 ) Ναι μήν και προς τους δαίμονας , προτρεπομέ- intelligatar adversus cogitationes quæ
que suadent
νους επί τα τοιαύτα τών έννοημάτων χωρείν. 'Αμαρ- transeundum esse ad spinosa quodammodo et price
)
τωλούς δε, νοητέον και τους αδίκους άνδρας (52), εipianitis Consilia ,, qn idelibus inaccessibilia
και τους πονηρούς. Τόξον δε και βέλη , είτε τα εν suni ct non lila : cujusmodi illa sunt, quod ſor
αναιρετικοίς οργάνοις , είτε και τα των ατόπιων luna omnia ac casu rezantur, quod non sil Denis
προσβολών και τα εξής δε του ψαλμού , κατά ανα - qui scelera ulciscalur, el quæcunque alia hujus
λογίαν . morti. Quinimo el adversus duinones, dicta esse
intelligi possunt, qui conantur in hujusmoili nos sententias atque hæreses inducere ; per peccatorcs
enim intelligi possunt tam injusti homines quam pravi dæmones. El per arcu el sagillas vel leren
ticorum instrumenta intellige , rel.copilation and absurdarum impetus : et quæ sequuntur in Psalmo
juxta hujusmodi analogiam intellige.
Εις το τέλος υπέρ της υγδόης ψαλμός τώ Δαβίδ. ) In finein pro oclava Psalmus ipsi David .
ΨΑΛΜΟΣ ΙΑ' . PSALMUS XI .
Τοιαύτην και ούτος έσχεν επιγραφήν, οίαν κα! Hic l'salmius eandem habet inscriptionem culing
και έκτος, και ικανώς εν εκείνη διηρμήνευται. Και sexio, ubi cain abunde sumus interpretati : et
γάρ ούτος περί της αναστάσεως του Χριστού προφη- prophelian pariler continct lam de Christi resur
τεύει, και της εκδικήσεως των αδικουμένων πιστών , reclione quam de fidelium oppressorum vindicia .
Και άλλως γάρ τέλος της εν κόσμο ζωής διά Ei aliler : Christi fumanitas, finem presentis
θανάτου δεξάμενος , ανέστη κατά την ογδόην ημέραν, vite suscepit per mortem : el octava , hoc est Do
την Κυριακήν ήτις ώς μέν αρχή των ημερών , minica die resurrexit : qu.c dies , el prima dicitur,
πρώτη λέγεται • διά δε το πάλιν επιέναι μετά την lanquam dicrum omuium principium : el ociosa ,
εβδόμην, ήτις εστί το Σάββατον, ονομάζεται και quia rursus post septimam viem , hoc est post
Js . L1, 17 .
Variæ lectiones .
( 51 ) γρ . κα !.
152) k.jus luci sensus cst : Injusti el pravi homines.
6
PATROL. CXXVIII.
 171 EUTHYMII ZIGABEN 172
1
Salbetanm , redit. Pro octata ctial, et nou De Λογδόη . Ουκ επιγέγραπται δε , Περί της ογδόης, αλλ'
octava inscriplum est. Nequc enim docet Psalmus, Υπέρ της ογδόης · ου γάρ διδάσκει , τί έστιν Ι

quid sil oclara, scd rogat Jiem illum cilo adven - ή ογδόη , αλλά παρακαλεί , θάττον ελθείν την ημέραν
lare, ul liomincs nimiruni, qui sub sæva dæmo- εκείνην, ένεκεν της εκδικήσεως των τυραννουμένων
dum opprimuntur Igrannide , atque idolis scr . υπό του διαβόλου , και δεδουλωμένων τη ειδωλο
viunt, lanlo cilius servilutis jugo liberentur : et λατρεία .
dæmoncs commissorum in Dcum criminum panas
luant inajores.
Vers. 2. Saloum me fac, Domine, quonium defecit Σώσον με , Κύριε, ότι εκλέλικεν δσιος . Δίκαιος
sanctus . Justus is licitur qui Jimniis in negotiis, μέν έστιν, και τα προς ανθρώπους αρρεπής του καλού:
ab eo quod hourstum est , non declinal : Sncius όσιος δε , και τα προς θεον ευσεβής : άγιος δε , και διά
vero (cum apud Græcos duplici dicatıir nomine, του τέλους των αρετών θεώσεως μετασχών. Και
bolo ; nimirum ut hic, el ãylos ( utraque enim dictio εοίκασι ταύτα κλίμαχι , προς τον Θεόν αναγούση
sanctum significal ) consequenter el in duplici sumi τους βαδίζοντας δι ' αυτών. Είρηται δε , ότι δίκαιον
μεν λέγουσιν αι Γραφαί έστιν ότε και τον τέλειον
polest siguificatione ); ille autem proprie colo; dici-
tur, qui pietatem et religionem colii, que ad Dean B την αρετήν· αλλ ' ου περί εκείνου νύν ο λόγος ημίν.
pertinct, åyro; vero ille qui per semilam virtutem , Ως ουν δικαίων μεν την ανθρωπίνην και μερικήν
divinitatis eficitur parriceps. H.ec autem viriulim δικαιοσύνην όντων τινών, των δε οσίων εκλελοιπό
nomina, scale quodammodo comparari possunt, των • των μεν , τώ θανείν • των δέ (53 ) , τω ελεύ
Ι

per quam qui gradiuntur, perveniunt ad Deum . Alibi νεσθαι παρά των ανοσίων εύχεται σωθήναι από
etiam diximus quod apud Scripturam , justus sæ- των επικρατούντων πονηρών ανθρώπων. Προσώπων
penimero is dicitur, qui non solut justitia , sell . δε των μελλόντων υποδέξασθαι το κήρυγμα του
onni virtutum genere orinatus est : sed de hujus- Ευαγγελίου, ποιείται την εντευξιν ο προφήτης.
inodi justo nunc non est sermo. locat igitur Tηνικαύτα γαρ οί όσιοι εξέλιπον μάλιστα , ότε και
Propίiela Salvari se a maliguis lielminibus qui διά σαρκος ημίν ο Κύριος επεδήμησεν.
prævalucrani, cun sauçui homincs qui olim fuerant erga Deum , partim morie, partim eliam tyranno
rum persecutionibus prorslis defecissent : lamelsi fortassis aliqui achouc essent, qui humana hao
justitia alquc jul ila dicam; ex parle justi esse viderentur. Sermonem puiem suura Prophela es
corum habet persona, qui Evangelium erant suscepluri . Tunc enim masine sancti defecerant, quando
Christus in carne ad nos advenil.
Quoniam diminula sunt verilales a filiis hominum . C “Οτι ώλιγώθησαν οι αλήθειαι από των υιών
Sancti quidem prnitus defeceruui, veritales vero των ανθρώπων . Οι μεν όσιοι , παντάπασιν επιλε
pauce winodum relictz sunt : secundus enim λοίπασιν · αλήθειαι δέ , ολίγαι τινές υπελείφθησαν 1
casus lic pro tertio sumitur. Quandoquidem in έν ανθρώπους . Γενική γάρ, αντί δοτικής ενταύθα :
rebus majoris momenti , mentiri solent, qui in περί γάρ τα καίρια μεν έψειδοντο · εν δε τοις έλα
parvis fuerant veraces. χίστοις πράγμασιν, ήλήθευον.
Vers. 3. Vuna loculus est unusquisque ad pro- Μάταια ελάλησεν έκαστος προς τον πλησίον
simum suum . Vana, hoc est deceploria. Nec alienos αυτού. Τουτέστιν άπατηλά · ου μόνον γάρ επάτων
ranlum decipiebant, sed familiares eliam et dome- τους αλλοτρίους , αλλά και τους οικείους αυτοίς.
sticos. Proximuni enim nou loco, sed familiaritale, Πλησίον γάρ καλεί τον έγγιον , ου τόπω , αλλ' ο!.
alque amicitia, aut alio conjunctionis vinculo , κειότητι .
propinquum vocat.
Labia dolosa in corde, el corde loculus est mala . Χείλη δόλια εν καρδία , και εν καρδία ελάλησε
Per dolosa labia, dolosim ipsum intelligit ( veluti a κακά. Χείλη δόλια λέγει τον δόλιον, ώς από μέρους
parte lolum ), qui in duplicitate cordis et mentis το • πάν .
και γαρ δόλιος έν διπλή και καρδία και
sue , niala 20 10xia Iocutus est, aliam intra ani . γνώμη ελάλησεν κακά και βλαβερά • έσω μεν αλ
num sententiam servans, et aliam verbis espri- λοίαν γνώμην έχων•Εξωθεν δε αλλοίαν δεικνύς .
mens .

VERS. 4. Disperdet Dominus universa labia dolosa, Εξολοθρεύσει Κύριος πάντα τα χείλη τα δόλια ,
el linguam magniloquam.. Αpud Scripturam sacram γλώσσας μεγαλουρήμονα . Πολλάκις ή Γραφή το
sæpenumero oplativum modum Corinari reperimus ευκτικόν εις μέλλοντα χρόνον σχηματίζει , καθάπερ
in fulurum indicalivi, veluti nunc, Oplat enim επί του παρόντος . Εύχεται γαρ προορίζους αφανί
Propheta ut dolosi penitus perdantur , et ii pariter σθήναι τους δόλους, έτι & και τους αλαζονευομένους
qui adversus infruiores quosque gloriari ac ja- κατά των ασθενεστέρων, και μεγάλα περί εαυτών
dc seipsis Imagna praedicare.. κομπάζοντα ;. " Η και προφητεύει την τούτων παν»
clare 50se solent ,, etcl de
Ι
Variæ lectiones .
(53 ) γρ . τω. T
 173 COMMENT . IN PSALMOS . 174

mai 9piso asiswu oz zivas aérzt Heyainbihuo- A Vel eorum fuorum cxterminationem pra :dicit : et
νας , εξήγιν decous quinam ii sint, qui suam magnificant line
guam subjicit :
Τους έχοντας · Την γλώσσαν ημών μεγαλυ VERs . 5. Qui dixerunt : Linyuan nosiram magnifi
νούμεν . Τους σκεψαμένους εν αυτοίς , ότι Μεγαλυ- cubimus. Eos , inquit, qui intra se cogitarunl die
νόμεν, ήτοι μεγάλα και αλαζονικά φθέγγεσθαι centes : Magnificabimus linguan nostram, hoc est ,
τanasrευάσομεν την γλώσσαν ημών. Magna et jactabunda quedam præparabimus, qu : e
nostra loquatur lingua.
Τα χείλη ημών παρ ' ημίν έστι , τίς ημών Κύ- Labia nostra apud nos sunl, quis noster Dominus
ρες έστιν ; Είποντας έτι , ός lμείς εξουσιάζομεν est ? Qui cl illud dixerunt : Nos labiorum nostro
των χειλέων ημών , και λοιπόν τινα δεδοίκαμεν μη rum potestatem habcmus, el quemnam deinceps
τοιαύτα λέγειν ; Και τις ημών κωλυτής των τοιούτων timebimus : ui isia non dicamus ? el quis erit qui
είων ; sermones nostros coinpescal ?
"Ενεκεν της ταλαιπωρίας των πτωχών και του VERS. 6. Propler miseriam inopuin el gemilum
στεναγηση των κινήτων , νυν αναστήσομαι , pauperum nunc exsurgam , dicit Dominus. Dictio
λέγει Κύριος . το νιν, αντί του τότε ληπτέον , κατά nunc pro lunc accipienda esl, hoc est , cum oppor
τον τρίποντα καιρών , ίν ' ή τοιούτον , ως Tηνικαύτα, lunun tempus fuerit, it sil scisus : Tunc, inquit
στσίν ο Χριστός , αναστήσομαι του τάφου, ένεκεν Christus, resurgam c sepultura propier corum
της ταλαιπωρίας των δεδομένων τη πλάνη δι ' άγνοιαν , miscriam , qui ignoranter in erroren captivali sunt.
Στις ταλαιπωρία γέγονεν αυτοίς αντί του στεναγμού , Miseria autem illa chimoris loco eis fuil el semi
καθ ' ήν αποδεδώκαμεν εξήγησιν , ερμηνεύοντας το , Ils : juxta ca quæ superius diximus in Psalmo 1x ,
Ούκεπελάθετο της κραυγήςτων πενήτων . 'Aκήκοε ibi : Non est oblilus clamorem pauperum . Dici vero
δε τούτο Δαβίδ τοις προφητικοίς ωσί. Φασί δέ τινες hæc a Domino audiebai beatis David propheticis
πτωχόν μεν καλείσθαι τον από πλούτου πεπτωκότα, auribus suis . Inops, justa Grieci nomiuis etymolo .
κατά το πλούσιο : επτώχευσαν πένητα δε , τον giảm , is dicilur, qui a slalu suo decidil, qucmu ci
και που των οικείων χειρών τροφήν αναγκαίαν nos dicimus quasi sine opibus, juala illud : Inopes
κομιζόμενην. Τοιούτοι δε και οι πιστεύσαι μέλλοντες: ( acti sunt diviles. Pamper vero jusla cauder Greri
τός τε γάρ ουσίας περιηρέθησαν , και αι χείρες αυ nominis clymologiam , is dici potest, qui proprio
τις εταόουν είς τήν χρείαν του σώματος • λαμβά labore necessarium sibi vicium p.iral , cujusmodi
και ά πολλάκις και αδιαφόρως , αντί θατέρου c fuere omnes qui primi fident suscepturi erant ;
€ τερη. Έστι δε και άλλως ειπείν : Φησιν ο Θεός : ηιιippe qui bonis omnibus privati , propriis Dianibus
Διά την τει : τωρίαν και τον στεναγμών των κατα . necessaria sibi omnia paraverunt : camelsi sir pe
ποουμένων , νυν κινηθήσομαι, τουτέστιν , αυτίκα , nuincro promiscue alterum pro allero accipiatur.
ευθύς , ταχέως . θεοπρεπώς δε νοει το κινηθήσομαι , Possumus et aliter dicere, Deus propter aMiclorum
και το 'Αμυνώ , εί και ανθρωποπρεπέστερον είρηται. gennitus et miserian » , «dixit : Nunc movelor , seu
ulciscar, boc est, cito ac stalim id faciain. Decenler tamen ac digne Deu intellige verba illa : Morebor ,
et : Findicam suniam , lametsi humano quodam more dicla sunt.
θήσομαι εν σωτηρίω , παρρησιάσομαι εν αυτώ. l'onam in salulari , libere agam in eo. Con
Afνημονεύτας της αναστάσεως, μνημονεύει και της de resurrectionc niemincrit , nmeminit et sepul .
ταφής , αναστρέψις τον λόγον επί τον δια σταυρού luræ sermonein faciens de morte quam in cruce
Εανατον . " Ετι γάρ , φησι , και τούτο λέγει ο Κύριος , sustinuit ; ex Christi chim persona liirc cliam
ότι Τεθήσομαι , τουτέστι , προσπαγήσομαι εν τω dicta sunt . Polar , inquit , hoc est infigar, in cruce ,
σταυρώ . Τούτον γάρ υποληπτέον σωτήριον. Το qua salutare illud esse credimus , de quo nunc
έρετε γάρ του σταυρου κατακoντήσας τον τύραν . Ιouitur, φuippe cum Ιιοc crucis jaculo , Clirist :13
νου, έσωσεν ημάς , και σώαν την ελευθερίας της ιyrannum dienonem transfixerit : uncle el salvavit
πλάνης έχαρίσατο · και ασθενούντας πρίν, έρρωσε nos , et libertalcm nobis erroribus liber.im ac sulle
D
κατά των δαιμόνων · παρρησιάσομαι δε εν αυτώ, larein donavit ; el cum anlca infirmi csscious , fo !.
τουτέστιν , εν αυτώ δημοσιεύσω την επικρυπτομένην les contra dicmones reddidit. Quod vero ait :
εν εμο ! δύναμιν •διερράγη γάρ το καταπέτασμα , Libere agnm in eo, idem sibi vull ac si diceret,
ο ήλιος εσκοτίσθη . αι πέτραι εσχίσθησαν, ή γή quod in ipsa cruce publicalit ac lilare propal: bit
εσπίσθη , και όσα τότε γεγόνασιν εξαίσια. " Ή πάλιν occultan anlea , atque ignolam potentiam suam .
θήσομαι αυτούς εις σωτηρίαν, ήγουν σωτηρίας Nain et velun lempli lunc scissum est, et sol ob !ce
εξωσω, και παρρησιάσομαι εν τη τοιαύτη σωτηρία nchralus, et lerra conmola , el pueræ disciss ?', oh
αυτών, ήγουν φανερώσω, δείξω την ισχύν. admiranda alia contigerunt. Vel aliter : 1 quid
Græcum verbuin On Gojai, lit ſulurum medium , iam activam quam passivam significa:io :iem bahel,
legere poles alio ino:lo : Ponam in salulari, bnc cs!! , Ponam eos in salulen : boc est faciam cos sa
luce dignos ; in bujusmodi eliain salulc libere agam : hoc est libere loquar, el palam onnibus
Balasabo vires mcas.
Τα λόγια Λιρίου , λόγια αγνά. Ειπών ότι τάδε l'Ebs. 7. Eloquia Domini eloquia cusia. Cuni no
175 EUTHYMII ZIGABENI 176
minuin narraverit Irac atque illa dixisse, nunc le A και τάδε λέγει Κύριος, διαβεβαιούται και περί της
verilale sermonum ejus testimonium reddie, di- των Κυρίου λόγων αληθείας , ως καθαρά ψεύδους
ccns, quod inunda ac pura sunt ab omni men- εστίν .
dicio .
Argentum igue eraminialum prubulum lernt. Adeo 'Αργύριον πεπυρωμένον , δοκίμιον τη γη. Ού
munda ac nilida sunt cloquia Dei , ab omni dolo τως εισιν αμιγείς απάτης , ώς το κεχωνευμένον αρ
et ab omni deceptione , ut argento contato, φιοι γύριον ακοινώνητόν έστιν ύλης χείρονος . Δοκίμιο
viliori omni carerc solel materia , puritate ac nun- δε τη γη, αντί του, δοκιμαζόμενον εν τη γη και
dilia sua possint comp:orari. Probalum vero lerræ γάρ εις γην έχεον οι τεχνίται το χωνευόμενον. " Η
dixii , pro , in terra . Fabri elenim cougatum argen και δοκίμιον τη γη, αντι του , δόκιμον εκ της γης
kuru rundunt in terraili. Vel P'robuluin lerræ , hoc επιτείνων γάρ την καθαρότητα των του Κυρίου λό
csi, ex lerra . Deinde hanc cloquiorum Dei mundio γων , επήγαγεν :
tiam adhuc magis escollens , adilil :
Purga!um septuplum . Sepluplum , hoc est, srpius. Κεκαθαρισμένον επταπλασίως . Το επταπλα
Solent enim llebræi seplies poncrc pro plurics. σίως , αντί του πολλάκις " το γάρ επτάκις , αντί του
B
Argealum autem quod sa'pius comNalum csi , mun- πολλάκις ή των Εβραίων παραλαμβάνει διάλεκτος.
dius omnino ac purius essc solct . Sunt igitur cle- Το δε πολλάκις κεχωνευμένον , παντάπασιν εστι
onia Dei vera cl nitida, ac siamilia argento sapίες καθαρόν. Ούτως ούν εισιν αληθείς , ως αργύριον κε
conBalo. Abyla vero dicit, non diminuivo ulens, scd χωνευμένον πολλάκις. Λόγια δε είπεν , ου καθ'
quia oracula eloquia , propter corum Dresitatem , υποκορισμόν ευτελείας, αλλ' ότι τους χρησμούς λόγια
appellare consueverant. Paucis cnim lilleris mari- εκάλουν διά την βραχυλογίαν αυτών . Εν ολίγαι;
main cogitationis vim complectebantur. γαρ λέξεσι, μεγάλην δύναμιν εννοίας εμπεριείχον.
Vers. 8. Tu , Domine, cusludies nos, el conserrabis Συ, Κύριε , φυλάξεις ημάς , και διατηρήσεις
nos 4 generatione hac in seculum. Τα μος , Dominc , ημάς από της γενεάς ταύτης και εις τον αιώνα.
custodies ab exterioribus inimicis, cl conservatis Το μεν Φυλάξεις , από τών έξωθεν πολεμούντων:
ab iis qui julerius insidias parant. lol cuslodies το δε Διατηρήσεις , από των έσωθεν επιβουλευόντων .
quidem a præsent gcncratione, cl surrabis ab iis "Η και το μέν Φυλάξεις , από της παρούσης γενεάς :
qui posica in sæculum futuri sunt, hoc est , semper το δε Διατηρήσεις, από των εσύστερον, όπερ έστιν
el perpctuo proleges nos . Nam et Niles corum qui εις τον αιώνα, δηλονότι , μέχρι παντό :. Και μέντοι
Evangelium susceperunt , ab illa generatione stabi- C η πίστις των δεξαμένων του Ευαγγελίου το κήρυ
is permansit : et in seculum adeo manelit in victa , γμα , και από της τηνικαύτα γενεάς ακαταγώνιστος
mt neque gentiles, qui apeile eam oppugnanl, ne έμεινε , και τον αιώνα μεγεί, και ούτε οι φανε
que hæretici, qui intra nos clam contra cam insi- ρώς πολεμήσαντες "Ελληνες, ούθ' οι εν ημίν λα
dias disponiini, prævalere possint. θραίως επιβουλεύοντες αιρετικοί , κατίσχυσαν αυτής,
ή κατισχύσαι δυνήσονται .
Vers . 9. In circuitu impii ambulant. Undique, Κύκλω οι ασεβείς περιπατούσι. Πάντοθεν γάρ,
inquir, nos circundant, obsidere cerlantes lidem φησίν, ημάς περικυκλoύσι, πολιορκήσαι την πίστιν
noslram . Ellioc si de gentilibus intelligas. Quod si σπεύδοντες . Και τούτο μεν επί των Ελλήνων» επί
loqui Prophctam intelligas de hæreticis, dicatur : δε των αιρετικών, το Κύκλω περιπατούσιν , αντί
Ambulant in circuilu , hoc est , non recle , seil obli του, ουκ επ' ευθείας, αλλά περιεστραμμένης παρ
que : cum sacram omnem Scripturam perverse ερμηνεύουσι γάρ τάς θείας Γραφάς .
interpretentur.
Secundum altitudinem luan magni pcpendisli Κατά το ύψος σου , επoλιώρησας τους υιείς
filios hominum . Tu , inquit, in cruce exallatus sum- των ανθρώπων . Υψωθείς, φησίν, επί σταυρού ,
D πολλής φροντίδος τους ανθρώπους ήξίωσας, ότι δι'
mam de hominibus curam haberc dig ? alus es :
quam ob causam mortem cliam subiisti . Ei quod αυτούς πεπονθας. Πολυωρία γάρ, η πολλή φροντίς,
it Magni pependisti, Greece Isabetur επολυώρησας; ώσπερ και η ολιγωρία , τουναντίον . " Η και υψωθείς
el quemadmodum apud Græcos ibyopla vilipensio εν τω καιρό της αναλήψεως , ευηρέτησας τους
diciu ! r el negleclio, ila touwgia ejus contrariam . ανθρώπους , εξαποστείλας του Παράκλητον, φωτί
Vel aliter fum ad cælos usque csallalus, assuin- ζοντα και οδηγούντα τους ανθρώπους εις το κήρυγμα.
ptionis ninirum lua lemporc, magna in humanam Δύναται δε και ιστορικώς ούτος ο ψιλμός αρμόσαι
naturam contulisli benclicia , misso ad eam Spiritu τω Δαβίδ φεύγοντα γάρ τούτον από προσώπου
Paracleto , qui apostolos illuminavil, alque in Evan- Σαούλ , τινές υποκρινόμενοι φιλανθρωπίαν, επεχεί .
gelii pra :dicationem dirixil. Polest etiam hic Psil. ρησαν προδούνας τη διώκοντι. "Ων διασύρει την απ..
m113 juxta bistoria : sensum accommodri berito στίαν, και την κρίσιν, και τον δόλον, και την παν
David , illo potissimumin teinpore quando eum fugien- ουργίαν, και μόνον επικαλείται Σωτήρα τον Θεόν,
icm a lacie Saul , quidam se ci ansicos fingentes, σία των φίλων τροσθεμένων τους εχθρούς αυτού, και
Ionlaverunt, ui in perseritoris manus eum Irade- πριλέγει τούτων την απώλειαν . Αλλά και την μεγα
scal. Quorum infidelitatem , simulationcm . dulos λορρυμοσύνης των αμφί τον Σαούλ αποσβεσθήναι
177 COMMEXT . IN PSALMOS . 178
προαγορεύει επιγέγραπται δε Υπέρ της ογδόης , Ael scelera hoc Psalmo repreluendit, unicum ad pro
διά το Νύν αναστήσομαι , και τα εφεξής, τή αναστά . priam salutem Deum invocans : quasi nulla jamu
σει μάλλον του Σωτήρος αρμόζοντα . Ει γάρ και ταυ- amplius ei spes superesset in auxilio amicorum ,
τα προς τον Δαβίδ ελκύσομεν , ώσπερ ακηκοότος του qui sese hostibuscadjunxissent ,, etel quorum interi
Θεού και υπισχνουμένου κινηθήνα: κατά τον καιρόν lum hic prædicil : ipsius etiam Saul ac sociorum
της επιβουλής εις εκδίκησιν αυτού , και είναι τους jactantiam everterdam esse prenuntians .. Ρτο
Pro octa
πτωχούς και πένητας εις σωτηρίαν, και παρρησιά- θα vero jinscriplus est propler illa verba , Nunc
.

σασθαι, τουτέστι φανήναι ισχυρός και δίκαιος διά resuryam : quæ lanien resurrectioni Salvatoris
της σωτηρίας αυτών · εναντιωθήσομαι τη επιγραφή congruere magis videntur . Νam si quis trialiere
της ογδόης . Ιστέον δε, ότι το σωτήριον ουδετέρως , η
> velit sensum verborum ad bealum David , tanquam
σωτηρία . ipse audirorit Deum promittentem se ci , insidiarum
lempore in auxilium adventurum , et ad ejus vindiclam : ct posilurum insuper pauperes omnes alque
inopes in salille, demuin libere se aclurum , hoc est , foriem ac justum se conspiciendum csse, pro
pler illorum salutein : si quis , inquam , sensum Psalmi illuc Iraliere volueril, non videbuntur verba
Psalmi inscriptioni, Pro oclara, convenire. Sciendum est etiam , quod salutare bic neutrum Ποιοι

substantivum est , el ponitur pro salute.

εις το τέλος ψαλμός τώ Δαβίδ . B In finem Psalmus ipsi Darid.
ΨΑΛΜΟΣ ΙΒ . PSALMUS XII .
Μετά την μοιχείαν Βηρσαβεε , και τον φόνον του Post adulteriurn Bersabeæ et post cælen Uriir ,
ανδρός αυτής θυρίου , διαφόρους περιπεσών πειρα cum in varias incidisset calamitales bealus David :
σμοίς ο Δαβίδ, ήτε θυγάτηρ αυτού παρά του αδελφού quippe cum et alia ejus Thamar ab Ammon ſoalre
αυτής 'Αμνών » και τον 'Αμνών ο αδελφός αυτής fuisset corrupla , el Amnon a fratre Absalone in
'Αβεσαλώμ ανείλε , και των βασιλικών οίκων ουκ Ieremptus ; unde non mediocris confusio in regia
ελαχίστη γέγονε σύγχυσις · έπει τελευταίον και τυ- illa domo orla es! : præcipue cum ipsc Absalou
ραννίδα μελετή σας και παίς ούτος 'Αβεσαλώμ , απήλα- postremio tyrannidem etiam affeciaverit, vt patrem
σε μεν αυτόν της βασιλείας , ουκ έστησε δε μέχρι regno expulerit, et cresceule in immensum furore,
τούτου τον θυμόν, αλλά τας δυνάμεις τούτου συνεκρό . copias etiam collegeril el perseculus sil patrem , el
τησε , και παρεσκευάζετο καταδιώξαι τον πατέρα, interimerc eliam eum conalus sil : cum igitur in
και ανελεϊν. Αναλογιζόμενος ο Δαβίδ το πλήθος και has omnes calamilales incidissel bealus David , at
μέγεθος των συμφορών , ώετο την δηλωθείσαν μοι- que animo eas semper revolverei, existimavil se
χείαν και τον φόνον τα τοιαύτα προξενήσαι κακά, C ob commissuin adulterii, al cædis crimen lantis
εγκαταλιπόντος αυτόν του Θεού , ει και τηνικαύτα opprimi malis : ct quanquam olim sibi remissuin
συνεχωρήθη. Διό και τον παρόντα συνέθηκε ψαλμδυ, Suissel peccatum , verilus tamen se a Dco fuisse
μετά τον τρίτον, ότε ο Χουσι διασκεδάσας την βου- derclictum , liunc Psalmum conscripsit, posi lep .
λήν Αχιτόφελ, ως προειρήκαμεν, εμήνυσεν αυτή την Liusi , quando Chusi fregit consilium Achilophci, ut
μελέτην πάσαν 'Αβεσαλώμ, και το πρακτέον υπέθε- jam prædiximus. lloc allem Psalmo, ! Absalonis
το. Εις το τέλος επιγέγραπται , διά τήν εν τούτω filii rogitationes explicavit, el quæ eventura erant
τρόδρησιν της του πολεμούντος ήττης, εις το τέλος pradixil : atque ideo in finem inscripliis est : quia
έχβεβηκυίας. 'Αγαλλιάσεται γάρ , φησίν, ή καρδία μroligationem Absalonis predicit,,que verum fine
μου επί τω σωτηρίω σου. erat conseculura. Exsultabil , inquil, cor meum in
salulari ( uo .
"Εως πότε , Κύριε , επιλήση μου είς τέλος ; Λήθη Vers. 1. Usquequo , Domine , oblirisceris mei in
μέν έστιν αποβολή μνήμης : τω Θεώ δε πάντα εν- finem ? Oblivio est memorie deperditio. Deo vero
ώπια, και ουχ αι πράξεις μόνον, αλλά και τα του omnia præsentia sunt : nec laulum actiones noslræ ,
γού κινήματα . Λήθην ούν επί Θεού , την εγκατάλει- sed ipsius eliam mentis cogitationes ac molis.
ψιν των πεπλανηκότων οίητέον, παραχωρούντος πει- D Oblivisci vero dicitus Den alicujus , quando ol
ράζεσθαι τούτους εις παίδευσιν. Το δε εις τέλος, illius delicia cum Deus derelinquil, lentarique
αντί του, μέχρι πολλού παρείλητται. permittit atque alligi , ut dagello erudiatur. In finem
autem posuit pro diu.
“Έως πότε αποστρέφεις το πρόσωπόν σου απ' Usquequo avertis faciem tuam a me ? Facies Dei
εμού ; Πρόσωπον μεν ούν εστι Θεού η εποπτική και polentia illa in Deo est, qua aspicit nos , ac coisludit
ευεργετική αυτού δύναμις " αποστροφή δε, ή προς el beneliciis donal . Aversio vero Dei contraria
τουναντίον αυτής ενέργεια , ως αποστρεφομένη τους operatio est : quando niinirum indignos quosque a
αναξίους της επισκοπής αυτού , διά το βδελύττεσθαι custodia el proleclione sua averlil , tanquam ca
τις πράξεις αυτών. Από των ανθρωπίνων δε, χα. operentur que in ipsius conspcctu abominabilia
ρακτηρίζει και τα θεία . Και γάρ οι εγκαταλιμπά. videri possint : verum humanis loquendi mollis
νοντές τινα , και την μνήμην αυτού συναπολιμπά- Propiela divinas nobis actiones caprinit.. Νam qui
νουσι, και οι αποστρεφόμενοι ουχ ορώσιν, ούς απο . aliquem derelinquunt, illius pariter memorian
στρέφοντα:. perdunt, el qui aliquos averlant, amplius 80s non
vident, a quibus aversi sunt.
179 EUTHYMI ; HIG : BENI 180
VERS. 2. εγκεφκο ponal consilia in anima mea, A Kως τίνος θήσομαι βουλας εν ψυχή μου,
dulorein in corde meo die er nocle ? Sollicitus, in- οδύνας εν καρδία μου, ημέρας και νυκτός : Φρον
quil, ac cogitabunius, quo parte valeam a cala- τίζων και μεριμνών πως απαλλαγείων των πειρα .
milatibus liberari, et viano wullaas inveniens, assi- σμών, και μη δυνάμενος ελευθερίαν ευρείν , οδυνω
duis doloribus premor . μαι δια παντός .
VeRs . 3. Usquequo era !labilur inimicus meus su- " Εως πι'τε υψωθήσεται ο εχθρός μον επ' εγε ;
per me ? Parricida , inquit, lilius Absalon , qui jamu “Ο πατραλοίας , και διά πολλού μηνύων μοι , α;' ου
diu fucrit contra me ( er eo sane lempore 410 τον παϊδά μου 'Αμνών έθανάτωσεν . Υψωθήσεται
Amnon fralien intereinil ), usquequu csallabilir ? δε, αντί του Ευπραγήσει . Ο μεν γας χαιριων, σύρει
Hoc est , Usquequo prospere ci omuia succederit την κεφαλήν όδ' ανώμενος , συγκέκυψε , ταπεινού
:: dversum me ! extollere eviin se subent alipie μενος . " Η εχθρών, τον διάβολον υποληπτέον : αυτός
erigere capul, owne's qui läti sunt, ct quibus es γάρ έστιν, και των πειρασμών αίτιος , επεμβαίνων τους
aniini volo cuncta continganl ; coutra vero lumi. πάσχουσι , και οίον καταπατών και θλίβων, έστερη
les ac demissi, qui mæsti suul ac Irisles . Possimus μένους της παρά θεού όοπής .
el inimicum demonen intelligere qui lentationum nobis ac calamitatum est causa, dum afflictis in
sullal ; quinimo el gravius cus ctiam allligit, qui divinn auxilio destituti sunt.
Vers . 4. Respice , 6fhudi ine, Domine, Deus meus . B 'Επίσ.λεψον , εισάκουσόν μου , Κύριε ο θεις
Verbo averlis convenienter apparuil vei buni res . μου. Προς το αποστρέφεις κατάλληλον το, Επι€.ιε .
pice : Dignum nc elicito, inquit, lienevolentia : res- ων. Αξίωσον με της ση ; ευμενείας.• επιδε κακώς
pice me graviter alliciun : et iniserlus, eum exaudi , πάσχοντα , και ελεήσας , εισάκουσόν μου , παρακα
.

qui le advocat in ausiliuin . λύντος εις βοήθειαν.

Illumina oculos nieos ne unquam obdormiam in Ψώτισαν τους οφθαλμούς μου , μήποτε υπνώ .
morle. Est elenim Super wie circumflisa tristis σω εις θάνατον . Της νυχτός μοι περιχυθείσης των
calamitalum nox , delenlique suul oculi wei : συμφοσών, κατέσχα τους οφθαλμούς μου ύπο: άθι
mæroris sopore . Solent enim qui mesti siint facile μίας ειώθασι γάρ ε !; ύπνον οι λυπούμενοι καταφέ
in somnum deferri. Dodane scilicel corilis gravedi ρε σθαι , της οδύνης της καρδίας σκότος και βάρος
nem quamdam ac lenebras in corporis oculos ini εμπoιoύσης τους οφθαλμοίς . Φωτισον ούν αυτούς ,
millente . Tu igitur eos illumina : hoc est ouncedito τουτέστι καθαρός οράν δος . χαράν ενσταλάξας τη
uit reele ac pure vidcant. Et gaudiuru instilla cordi καρδία μου, υφ' ής αύτη σκιρτώσα, τον ύπνου απο
meo , ila ul exsullads, somnum ab oculis expoflul, διώξει τον δρθαλμών , μη ποτε υπνώσω εις θάνατον ,
ne aliquando fortassis hujusmodi Sormus ol dolo : είτ ' ούν, μήποτε ο ύπνος ούτος εις θάνατός μου
ris mei vastitatem ; desinat in mortem . Vel ocu C καταλήξη δι' αθυμίας υπερβολήν , μήποτε υπνώσω
los ipsius animæ intelligit, neutemu ipsowu nimiruin, θανάσιμον . "Η κα όριαλμούς τους της ψυχής έχει ,
seu intellectum . Illunsiva, inquit, intelleclush mieum δηλαδή τον νούν , ώς έσποτισμένον όντα τη ζάφω της
peccali caligine obscuratum , et libera me als αμαρτίας , αν απαλλαγήναι του σκότους ικετεύει ,
hujugnodi leuebris, ne aliquando mori mie comin μήπως απόθάνη των εν αμαρτίαις θάνατον νεκρός
gal morle peccali , quæ hominem virtutibus tuor . εις άρε την ήδη γεγονώς ή και τον εν απογώνες
luum reddit : vel ne porte desperationis moriar, νεκρωθείς όλως εις ελπίδα την σην.
esslincta ac worlua Oinai spe quam in le liabe
bam .
VERs. 5. Nequando dical inimicus meus, Prævalui Μή ποτε είπη ο εχθρός μου : “Ισχισα προς
adrersus eum . Nam si quid hujusmodi xciderit , αυτόν . Ει γάρ τοιούτον τι πείσομαι , τη εαυτού δη
ineam iniınicus morbeni suæ ascribct potentiæ : ct νάμει ο εχθρός τον εμόν επιγράψεται θάνατον, ώς
quemadmodum ab initio ille mibi calamitalum και των αλγεινών γενόμενος αίτιος. " Εχθρόν δε
omnium causa fuit, ita et interilus nunc. ſuisse νοήσεις, είτε τον ορατόν, είτε και αόρατον .
gaudebit. Inimicun vero el visibilem ol invisibilem D
poles intelligere .
VeRs. 6. Qui tribulani me exsultabunt si molus Οι θλίβοντές με , αγαλλιάσονται , εάν σαλευθώ .
fuero. Si Nuctuavero, inquit, ab illa securilate Εί παρακινηθώ από της ασφαλείας, οι εχθροί μου
quam in te habeo, inimici mei lætabunur, spe- χαρήσονται , κατακρημνισθήναι με του λοιπού θαλ
rantes me deinceps facillime in præceps delatum ρούντες , ώς ουκ έχοντα σωτηρίας βάσιν.
iri, veluti qui nullam basom aut lundainealum ha
beam salutis.
Ego autem in misericordia tua speravi. Postquam , "Εγώ δε επί τω έλέει σου ήλπισα. Την εξαγετών
inquit, ob scelera quæ commisi, Gduciam omnem παρρησίαν απολωλεκώς , διαπέπραχα κακά, επί τη
abjeci quam antea de virlule babcbam, quod reli- ελέει σου μόνω ήλπισα • δαψιλές γάρ τούτο, και
quum est , modo in lua lantum speru arisericordia :
Σ ανεξάντλητον .
tametsi abundantissimum lioc mihi remeiliuni csse
noverim atquc inexhauslum .
 181 COMMENT. IN PSALMOS. 182
'Αγαλλιάσεται η καρδία μου επί τω σωτηρίων Ersullabil cor meum in salalari tuo . Previdens
σου . Προκατιδών τήν του πολεμούντος ητταν τοις propheticis oculis inimici profligationem bealus
προβλεπτικοίς όμμασιν · εγώ δε, φησίν , ευφρανθή- David : Lixlabor ego, inquit, de salube wibi a to
σομαι επί τη παρά σου δωρουμένη μου σωτηρία . prie tita .
"Ασω τω Κυρίω τω ευεργετήσαντι με, και ψα . Cantabo Domino qui bona tribuil wihi et psallam
λω τώ ονόματι Κυρίου του υψίστου . "Ασω διά nomini Alissimi . Cantabo ore, psallam vero Psal .
γλώττης , ψαλώ δια του οργανικού ψαλτημίου . " Η και lerio ; vel , Obleclabo ip , inquit, contemplationis
θεωρητικώς ευφρανώ , και πρακτικώς . 'Αρμόζει δε studio el sile niece actionibus .. Accounmodari
ούτος ο ψαλμός και πάσιν αδικουμένους .
etiain polest hic Psaliruis oppressis omnibus et in
juria adectis.
Εις το τέλος ψαλμός τω Δαβίδ . In finem l'salmus ipsi Darid.
ΥΑΛΜΟΣ Ι . PSAI.MUS XIII.
Και ούτος και ψαλμος πέρας υπισχνείται των εαυτό Finem rerum pollicelur bie Psalm 118 quæ in en
προηγορευμένων: οι μεν γαρ, αυτόν προλέγειν φασ! - prenuntiantur .. Αlii dicunt predici hic , ea que
,
τι χρόνοις ύστερον επί 'Εζεκίου του βασιλέως Ιε . B Ezecbi.e regis lempore eventura erant in Jerusa
ρουσαλήμ , και του πολιορκούντος αυτήν 'Ασσυρίου lem,, quando civitas olescessa est aa Sennaclieril
Σεναχηρείμ γεγενημένα : οι δε , τα επί των χρόνων , Syro ; alii vero ca que ad tempora Incarnationis
καθ ' ους ο Κύριος ενηνθρώπησεν . "Ημείς δε , άμφω Christi pertinent . Nos utramque expositionem re
τις εξηγήσεις αποδώσομεν . Seremus .
Είπεν άφρων εν καρδία αυτού , Ουκ έστι Θεός . Vers. 1. Dizil insipiens in corde suo : Non est
" Ο άφρων Σεναχηρείμ εν τη αυτού καρδία απεφή- Deus. Insipiens Sennacherib , divit in corde suo
να : ο μή είναι θεόν τον θεόν των Ιουδαίων . Ει γάρ Deuin non esse ; Dium, inquam , Juleorum . Quod
εφρόνει, ουκ αν είς τοιούτον ήλθε λογισμών , και si sapieos fuissel, in bujusmodi errorem non esset
ταύτα καθ' εκάστην ακούων , όσα παράδοξα κατά prolapsus, praecipue cum audirel assidue quanta
των εχθραινόντων Ιουδαίοις ο θεός εποίησεν. Ούτω Deus Israel adversus eos operalus sit , qui Judæo
δε παρ' εαυτώ λογισάμενος , και διά προφορικού λό . rum genlem oppugnare conati fuerant. Cum auien
γου τον θεόν έβλασφήμησε , τον άρχοντα των δυνά . hoc pacto in corde suo Deum jam neglexisset ,
μεων αυτού Ραψάχην τώ τάχει της πόλεως παρα- addidit et aliud facinus : ut verbis proprio ore
στήσας, και δι' αυτού μηνίσας, οία την κατ' αυτόν C prolatis ei palain malediceret, quando principem
αναγινώσκοντες εύρήσομεν ιστορίαν .
csercitus sui lapsacea misid. qui ad mcenia
civilaris ca populo annutiliavil , que bistoriam illam legentibus in libris Regum licet inspi
cere .
Διεφθάρησαν , και είδελύχθησαν εν επιτηδεύ . Corrupli suut el abominabiles facii sunt in sludiis
μασιν . ο! αμφί τον Σεναχηρείμ διεφθάρησαν μεν, suis. Sennacherib nimirum el qui cum eo erani ,
εκπεσόντες της ορθής υπολήψεως · έβδελύχθησαν δε corrupti sunt, quando a recla opiniowe deciderunt :
τω Θεώ, διά τάς ανοσίους πράξεις αυτών. Υβριζον insuper el abominabiles facii ob uefaudas eorum
γάρ τον Θεόν, και ως μη όντι θείύ ασθένειαν ονείδι- acliones . Jurgiis quippe. Deum impelebant , inlir .
ζον, και τω λαώ αυτού πανωλεθρίαν ήπείλουν. Και mnitatem ci atque impotentiam improperantes ,
ούτως αλαζονευόμενοι , μέθαις και ασελγείαις, ενι . quasi Deus nou esset. Præterea el populo Dei ju
λυσπώντο και κατεμολύνοντο . Νοίτο δ' αν και καθ' lernecionem minilabantur : cumque adeo jacta
υπερβατόν ο στίχος , ότι διεφθάρησαν εν επιτηδεύ- bundi essent, ebrielalibus insuper ac libidinibus
μασι , και έβδελύχθησαν. immersi erant el coinquinali. Construi etiam potest
Iric versiculus per figuram hyperbaton , hoc modo · Corrupii sunt in sludiis, et abominabiles facti
sunt.
Ουκ έστι ποιών χρηστότητα . Ουδείς εν αυτοίς Non est qui facial bonunt. Nullus, inquit , inter
χρηστος, αλλά πάντες πονηροί . eos bonus est , sed onines sunt pravi .
Κύριες εκ του ουρανού διέκυψεν επί τους υιούς Dρ VERS. 2. Dominus de cælo prospexit ad filius ho
των ανθρώπων , του ιδείν , ε! εστι συνιών , η εκ . minum , ut viderel, si esl qui intelliyul, aul qui re
ζητών τον Θεόν . Έπί τους υιούς των ανθρώπων. φuiral Deuωι . Αd hliosIouliani, Iboc est , ad illos
τουτέστιν, επί τους ανθρώπους εκείνους , τους έχον- Ironmines, qui ita dispositi sunt , οι diximus . De
τας, ώς ειρήκαμεν. Εκ του ουρανού δε, υφ' ου κατ . colo vero ideo dixit, quia opinio quædam esse
οικείν υπολαμάνεται, κατά το • O κατοικών εν videtur , Denin illie :: bilire , justo quod alibi di
ciρανοίς . Επέβλεψε δε , ώστε ιδείν , εί τις εν αυτοίς clum est : Qui habitat in cælis irridebit cos ?. Prose
έστι συντών από των τεραστίων τον θεόν, η έκζητων perit auteini ut videret , si quis inter cos esset , φιι
αυτών, τουτέστιν επικαλούμενος , ώς το · 'Εξεζήτησα ex miraculis el prodigiis Deum intelligeret, aut
τον Κύριον , και επήκουσέ μου τινές γαρ συνιέν. sallem qui esquireret ( 1911 ), hoc est qui invorare!

* Γsal. ΧΧνι , 13.

183 EUTEYMII Z GABENI 194
juxta illud : Eauisiti Dominum et exaudivil nie " . Α τε : έν τισιν, εθελοκακούσιν . 'Ανθρωπίνως δε τον Κύ
El licee in aliquibus quidam cum intellexerini, pe;- ριον εσχημάτισεν , ώς εξ υπερσων επικύπτοντα , και
jora t:oeu sertantıır . llamano autem inore (X θεώμενον " και γάρ απανταχού παρών, άπαντα γι
pressit Deum Propheta , quasi ex alto renaculo νώσκει. Παρατηρητέον ότι το σχήμα τούτο πολλαχού
procumbere el spectare : cum lauien el ubique sit κείται της Γραφής. "Αλλως δε, και το παντεφοριν
Deus, et omnia exactissine noverit. Observandum τούτο μηνύει της θείας επισκοπής , ως εξ ουρανού
« ligo quod hujusmodi loquendi modus sape apud βλέπειν εις γην, και διαγινώσκειν , μηδέν είργοντος
Scripturam reperitur. Et aliter his verbis signifi- του τοσούτου διαστήματος .
care videtur quomodo Deus omnia vid : 1 al sprclat, quasi qui ex cælo prospiciat in lerram , et
cognoscat omnia , et uuello ci impedimento tantun sil intervallum .
Vers . 3. Omnes declinureruni, simul inutiles facti Πάντες εξέκλιναν, άμα ηχρειώθησαν , ούκ έστι
sunt , non est qui faciat bonum , non est usque ad ποιων χρηστότητα , οικ έστιν έως ενός. Ε;. κλ:
Hrum . Declinaverunt quidcu in jar! connumcrata ναι μεν εις τα προβληθέντα επιτηδεύματα : χρειώ
.

sludia atque exercitia ; inutiles vero facti sunt, θησαν δε βδελυροί γεγονότες, και ουδε κάν γούν είς
cum adeo abominabiles essent ut inter ipsos 12- εν αυτοίς χρηστος .
que unus etiam reperiretur, qui bonas appellari
possil.
VERS. 4. Nonne coguoscent oxines qui operanlur συχη γνώσονται πάντες οι εργαζόμενοι την
iniquitatem ? Per interrogationem hoc legendum est, ανομίαν ; Τούτο κατ' ερώτησιν αναγνωστέον , 15 '
ul hujusmodi eficialur sensus : li qui Deum Israel εμρήνη τοιούτον νούν, ώς, Ε και είπον μή είναι τον
dixerunt verum Deum non esse, qui et lingua sua θεόν, άρ' ου γνώσονται πάντες ούτοι οι ακόλαστοι
el omnibus aliis voluptatibus adeo intemperantes και κατά γλώσσαν και πάσαν άλλην ηδονήν , ότι θεός
sunt , nonne aliquando cognoscent quoil Julaorum έστι των Ιουδαίων ο Θεός ; Ναι γνώσονται , όταν
Deus , verus Deus est ? Certe aliquando id cos . πέντε και όγδοήκοντα και εκατόν αναιρεθήσονται χι
gnoscent, quando uiunirum centurm ocloginta quin- λιάδες υπό του αγγέλου του Θεού. Και αυτός δε φυ
que inillia eorum interempla erunt ab angelo D. i . γών αισχρώς ο Σεναχηρείμ, είσεται το τρόπαιον .
Ipse etiam Sennacherib turpiler fugicus limc co- "Η μή μόνον αυτούς, αλλά και πάντα τ' άλλα άνομα
gnoscct, quisnam fuerit qui in hoc populo trinn- έθνη , μεμαθηκότα λέγειν, τηλικαύτην 'Ασσυρίων
phum erexit . Nec tantum , inquit, Assyrii , sed απώλειαν επιγνώναι ότι θεός έστιν ο διαφθείρας
omnes eliain genles , ubi tantam illorum sir.igem Cascsúą .
didicerint, cognoscent Judicorum Deum , qui ila eus
perdidii.
Vers. 5. Qui comedunt populum menni in cibu Οι εσθίοντες τον λαόν μου εν βρώσει άρτου ,
panis, Dominum non invocaverunt . llic versiculus τον Κύριον ουκ επεκαλέσαντο. Τούτο το ρητόν , εκ
x person: Dei proferenclus est. Dii , ηuit, φαί προσώπου του Θεού λέλεκτα: • ότι οι δαπανώντες ,
instar cibi panis , populum meum consumul, ore και αναλίσκοντες δίκην βρώσεως άρτου τον λαόν μου,
nimiruni obsidionis, famis el minarum , ii , inquam , εν στόματι πολιορκίας και λιμού και απειλής, εμε
one omnium Deum non invocaverunt : hoc est τον Κύριον πάντων ουκ επε καλέσαντο , τουτέστιν ουκ
Jeuni non appellaverunt. Possunt et populi omnes ώνόμασαν θεόν . Λέγουντο δ' αν και λαός του Δαβίδ
Judæoruin , qui , obsidente Sennacherib , erant in οι πολιορκούμενοι τότε, ως εκ της αυτού καταγόμε
Jerusalem , dici populns beati David, veluti qui ab νοι βασιλείας, ίνα και προσώπου του Δαβίδ ο λόγος
illius regno descenderunt : atque hoc pac! o ex εξη . Κύριον ούχ εαυτόν, αλλά τον Θεόν ειπιών .
ipsius Prophelix persona verba versiculi cliam poterunt proferri ; et Dominuin , lunc, non se ipsum
Propheta, sed Deuin intelligit.
Illic trepidaverunt limore ubi non erat timor. D Εκεί έδειλίασαν φι € ω , ου ουκ ήν φόβος. Εν
Ezechias iunc et qui cum eo erant in Jerusalem “Ιερουσαλήμ τότε έδειλίασαν οι αμφί τον Εζεκίαν ,
timuerunt polentiain Sennacherils, qui timendus εν φόβο του Σεναχηρείμ, ου ουκ ήν φόβος , τουτέ
non erat . Neque enim dicebal ut Judæi Assyrium στιν, ον ουκ έδει φοβηθήναι , μη δυνάμενον φοβήσαι
hunc tincrent, qui cum Deum sibi adversantem διά το έχεις αντίπαλον τον Θεόν · τούτο γάρ εδήλω .
haberet, jure cos perlerrere non poteral, quod ex σεν διά εξής, είπών:
sequentibus magis declaratur . (Illud tamen advertendum , quod aliqui legunt : Cujas non eral timor ,
« ujus lectionis diversitas ex vicinitale provenil Græcarum vocum .)
Vers . 6. Quoniam Dominus in generatione juslo- "Οτι Κύριος εν γενεά δικαίων . Δικαίου , λέγει ,
Yum est. Per justos hic fileles intelligit ac pios in τους ευσεβείς · τοιούτοι γάρ οι περί τον Εζεκίαν ,
Deum . Talis erat Ezechias rex , qui magna cum θεοφιλώς τους υπηκόους ποιμαίνοντες . Γενεάν δε : ι .
piclair, ac religione in Deum, subjecios sibi popu . ρηκεν , ότι πάντες εκ μιας ρίζης o! Ισραηλίται . " Η
jos regrbal. Generationem aulem singulari numero και αύθις : Εκεί έδειλίασαν οι αμφί τον Σεναχηςείμ
• Ρο !. ΧΧΧ11 , 5 .
185 COMMENT . IN PSALMOS . 186
αν φόβο Θεού , ου φόβος ουκ ήν παρ' αυτούς πρό πεί- A dixit , quia Israelite omnes ex una sunt radice .
ρας . Και γάρ αυτός ήν ο Θεός εν τω γένει των πο- Vel aliter : Illic Irepidaverunt, Sennacherib nimi.
λιορκουμένων Ιουδαίων , υπέρ αυτών μαχόμενος. "Η rum , el qui cum eo erant, rinore Dei, cujus Dei ,
και έδειλίασαν έν φόβο του Εζεκίου , ού ουκ ήν φο- antequain experimientuin hoc sumerent, nullus
βος , μάλλον υποπτήσσοντος , και την αύριον προσ . apud eos lucrat tinor. El causa quare postmodu :n
δοκώντος μετά των συν αυτώ πάντας αναιρεθήναι • tinuerint , Ιιοε versiculo declaral Propheta : quia
κατασφαττόμενοι γάρ οι 'Ασσύριοι , έδόκουν από του scilicet Deus in Judæorum obsessorum generatione
βασιλέως Ιουδαίων ανηρήσθαι, και ότι θεός έστιν ο aderat , et pro eis pugnabat . Vel aliter : Trepida
Θεός Εβραίων , βοηθών αυτοίς , εντεύθεν έμάνθα - verunt Assyrii, limore Ezechiæ rcgis , eujus non
νον . eral limor ; hoc est qui cimeri non debebal, cum
ipse polius ab eis maxime formidarel, exspectaretque se una cum universo populo, sequenti die in
Terimenduin esse. Nasp cum occiilerentur Assyrii , eristimarunt se a Judæorum rege occidi. Ex his
itaque cognoverunt, quemadmodum Deus Judaeorum , verus Deus est, cum lanlain populo opem 14
leril .
Βουλήν πτωχού κατασχύνατε, ο δε Κύριος Consilium inopis confudistis, Dor:inus aulem spes
ελπίς αυτού έστι . Τούτο λέγει προς τους Ασσυ Β ejus est. Ad Assyrios sermonem dirigit. Yos, in
ρίους, ότι 'Εφαυλίσατε, και εξουθενήσατε την σκέψιν quit, o Assyrii, Ezeclaiae regis universo belli appa
ήν εσκέψατο Εζεκίας και πτωχός , όσον επί τη τού ratu inopis consilium neglexislis ac vilipendistis,
πολέμου παρασκευή . Έβουλεύσατο δε, των άλλων quando omni alia prorsus salute desperata , in sacco
απάντων απογνούς, εν σάκκο και σποδη καταφυ- el cinere coringit ad Dominum , id enim intelli
γείν εις Θεόν. “Ο μεμαθηκότες οί του Σεναχηρείμ, gens Sennacherib crepit hujusmodi consilium ve
διεκωμώδησαν , ώς άνωφελές . Υμείς μεν ούν, φησί, Juli inane atque inutile deridere : verum Ezechias
χατησχύνατε την βουλήν αυτού · αυτός δε τον Κύ- in Dco recle spem suam collocaverat , ab eo lantının
ριον ελπίδα έχει, προσδοκών αυτών μόνον έχειν. auxilium postulans, qui vere illud poterat præ
stare .
Τις δώσειεκ Σιών το σωτήριον του Ισραήλ ; VeRs . 7. Quis dabil tI Sion salutare Israel ?
Τις των κατοικούντων εν Σιών, δώσει την σωτηρίαν Quisuam eorum , inquit, φui habitant in Sion, in
των Ισραηλιτών , άγαν ήσθενηκότων ; και τις αυ . lirmio ac debilitalo populo Israel salutem daliit ?
τους ρύσεται των χειρών του Σεναχηρείμ ; Ουδείς quis enim eripiet ex manu bostis Sennacherib ?
ανθρώπων, ει μή ο Θεός , εφ' ον ήλπισαν. Και ούτος Nullus liominum prolecio, sed solus Duus, in quo
C speraverunt, el qui in lemplo Sion , hoc est in
γαρ εν τω ναώ της Σιών έδόκει οικείν .
Jerusalem habitare viilebatur.
Εν τω επιστρέψαι εις την αιχμαλωσίαν του Cum converteril Dominus caplivitatem plebis sua ,
λαού αυτού, αγαλλιάσεται Ιακώβ και ευφραν- ετεullabic Jacob ει Ιαιabitur Israel.. Caprivilates
θήσεται 'Ισραήλ . Αιχμαλωσίαν μεν λέγει, ου γενο . aliquanm non dicit que jan) exstitisset,, sed can
μένην, αλλά δοκούσαν αυτοίς υπό του επηρτημένου quan lunc ob immensum limorem omnes incumi
φόβου της όσον ούπω αλώσεως • κεκυκλωμένοι γάρ ,
.
bere arbitrabantur , el qualis nunquanto antea in
και σε σαγηνευμένου ταίς αιχμαίς , τρόπον τινά κατ- minere visa fueral ; circumdati enim Judæi ac cir.
είχοντο. Ιακώβ δέ και Ισραήλ, αυτούς δή τούτους, cumvallali inimicorum armis , de tineri ab eis, ac
ως καταγομένους εκ της ρίζης Ιακώβ , του και captivi quodammodo esse videbantur. Per Jacob
Ισραήλ . “Ο δε λέγει , τοιουτόν έστιν , ότι του Κυ- rero et per israel ipsum Judæorum populum in
ρίου ελευθερώσαντος αυτούς, οίον αιχμαλωτισθέντας , siis
telligit ex illorum radice descendentem.. ΕιEl set sus
αγαλλιάσονται οι ελευθερωθέντες , και ευφρανθήσον- est, quod cum Dominus eos er hac, quani d'ixi
ται • και αγαλλιάσονται μεν, σωματικώς : ευφραν- mus quodammodo captivitate liberaverit, exsulta
θήσονται δε και ψυχικώς · τούτο μεν, τη ευθυμία D Dunt tunc et letabuntur : corpore quidem exsiltia
της τροφής τούτο δε, τη μελέτη των θείωνλόγων,
.
hunt, animo vero ac spiritu lalabuntur ; et alterium
ών εν ταυτώ είργοντο πολιορκούμενοι . Αλλά κατά quidem ob alimentorum copiam , allerun vero oli
μεν Εζεκίαν και Σεναχηρείμ, ούτως εποιησάμεθα studia ac meditationes eloquiorum Dei ; quibus
την εξήγησιν . Εξηγητέον δε λοιπόν και κατά τα omnibus carebant quando civitas obsessa eral .
επί των χρόνων καθ' ους ο Κύριος ενηνθρώπησεν.. Ει haec quidem interpretatio est juxta sunsum,,
Είπε , φησίν, ο ανόητος Ιουδαίων δημος, ο μη συν- quo Psalmum intelligimus de Ezechia el de Serie
εις τας περί Χριστού προφητείας , ότι ουκ έστι nacherib . Alia etiain datur espositio , ul prophetia
θεός, και τας θεοσημείας εν αυτοίς εργαζόμενος Χρι- in co sil Iradila , que contineal illorum temporuma
στος. Ούτω δε παρ' εαυτώ πρώτον λογισάμενος , και gesla , quibus Dominus incarnalus est. Jusipiens
φανερώς αυτή την του Θεού κλήσιν ενεκάλει . Τα δε Jud:rorum populus, et prophetias de Christo non
εξής, κατά την ανωτέρω ρητέον εξήγησιν. Ουκ ήν intelligens, dixit , Dominum Jesum , qui inagni?
δε ποιών χρηστότητα εν αυτοίς , δηλαδή τοίς μη alioquin inter eos et divina miracula ac signa
δεξαμένοις την διδασκαλίαν αυτού . Κύριος δε εκ operatus fuerat, Deum non esse : cumque primum
του ουρανού διέκυψε, τουτέστιν, ο Υιός εξ ουρανού bouc dixissct ac copilasset intra se, postmodum
187 EUTIIYMU ZIGABENI 188
palau etiam , ac Inanifeste euillem accusavit , « i A διακύψας , κατήλθεν εις την επι τους ανθρώπους ,
Dei nomen indebilc sibi usurparet. Quit sequantur και διά σαρκός ώμίλησεν τούτοις · κύπτειν γάρ, το
justa priorem exposicioneri intelligenda sunt . Non εξ ύψους εις γην κάμπτεσθαι . Τα δε εξής , κατά την
est qui facial bonant inter eos , scilièet, qui Cleri . ανωτέρω εξήγησιν . Το έ, Ουκ έστιν έως έτς, απ!
sti doctrinam 1011 susceperunt . Dominus de colo τού, ει μή είς , ήγουν ο Χριστός μόνος άγαθοεργός
prosperit, Hoc est Pilins , de coelo hominuli misc- εν αυτοίς αποστρεφόμενος . Το δε , Ουχί γνώσονται
vjim prospiciens ad eos in terram descendit, et πάντες οι εργαζόμενοι την ανομίar , κατά απόφασης
per carnem cum eis conversatiis est ; qui sensus αναγνωστέον ενταύθα · ου γαρ ηθέλησαν αυτόν επι .
ex Græco verbo Oléxime imaniſesi!or roldilir : γνώναι οι δίκην ανέμων εθνών φθονούντες, και πο
quod aspechitno onenidam ex aliiori loco significal νηρευόμενοι . Το δε, οι εσθίοντες τον λαόν μου,
cuin inclinatione quadamn el denexione. El que λεκτέον εκ προσώπου του Χριστού, προς τους έχρή .
sequuntur, juxta predictam interpretationem στους Ιουδαίους , έσθίοντας ένα στόματα μαχαίρας
exponantur. Quod vero ait , Usque ad unum , intel . και πάσης κακώσεως τους μαθητές αυτού , δίκην
lige , hoc est , nisi unus Christus. Unicus quippe βρώσεως άρτου , οι τον Κύριον αυτόν , τουτέστι τον
erat inter eos qui bonam facerel. Et quia Greca Υιον του Θεού , ουκ ώνόμασαν Θεόν. Εκεί δε έδει.
O
dictio ovxl non solum pro interrogativa dicridne λίασαν φόβω , όπου ουκ ήν φόβος : ηυλαβούντο γαρ
surilor, nunne, sed nendlive aliquando deternii ομολογήσαι τον Χριστόν Θεόν , μήποτε παραδώσει τον
1:31 , ila 116 lioc in loco legcre etiant possimits : νόμον θεσπίζοντα , ότι ουκ έσται σοι Θεός έτερος .
Non cognoscent omnes qui operonllev iniquiralem " ; Και αύθις τότε έδειλίασαν , άτε ουκ ήν φόβος · οτε
die, quod Judæi noluerunt Christesini cognoscete, γάρ αναρτήσαντες αυτόν επί σταυρού , εδοξαν
el quod ob eorum iniquitalem merilo iniqui, sen απηλλάχθαι αυτού , ήδη τεθνηκότος • τότε εφοβήθησαν
potius (til verior Greci nominis gignificario poslu- σφόδρα , ιδόντες τον σεισμών, και τα γινόμενα την:
bat ) exleges appellantur ; eo quotherlegain gentium καυτα σημεία • και πάλιν δειλιάσαντες, μήπως έλ
insfar, et invidia labescebant , et maligna opera- θόντες οι μαθηταί αυτού νυχτός. κλέψωσιν αυτόν.
bantur. Et quod ail : Qui comedund populum merim , Και διά τούτο στρατιώτας επιστήσαντες τη τάφω .
es Christi persuna adversils ingrains Judæois le- εκεί έδειλίασαν έν φόβω, ου ουκ ήν φόβος ' ουδε
gandum est, qui Cliristi discipulos, intslap cilii γάρ εις νουν οι μαθηται το τοιούτον έβαλον , εκείνου
panis in ore gladii ae persecutionis (levorabant : προειπόντος αυτεξουσίως αναστήναι μετα τρίτην
qui etiam Dominum suum Dei Filinin , Deum noiri ημέραν. Ο δε Κύριος εν γενεά δικαίων , αντί του ,
appellaverunt , et φιτι illic trepidaverint timore , C εν τω συστήματα των εξ εθνών πεπιστευκότων , ο !
robi non erat linor . Tinebant enim fateri quod μετά την επίγνωσιν, όδω δικαία, και βασιλική επο
Cliristus Deus esset , atφue hoc ne legeth transgre- ρεύθησαν. Τών γαρ Ιουδαίων μή δεξαμένων αυτόν ,
ucrentur, dicentem : Non eril 10% altut Ders ; et επί τα έθνη μετέθετο. Το δε, Βουλήν πτωχού
rursus tinc limuerint qiranolo viesti erat tinpor. κατηγχύνατε, νοήσωμεν ειρήσθαι προς Ιουδαίους .
Suspenso eniin Christo in cruree , arbiltali sunt se διά τον εξ εθνών λαών, την πάλαι μεν πτυχών την
esse liberatos, veluti en erstincio , porem vereban- ουσίαν της θεογνωσίας , ής εξέπεσεν εις είδωλα και
tur : verumra nien truc maxime finurrunt, com ενεχθείς: ύστερον δε, και την εν χρήμασι περιουσίον
terreilocum videreure el alia puie con serilla Smit διά Χριστόν • τούτου γάρ την βουλήν λαού έφαύλισαν
.

signa, pritfirear oliisin linnenleg ne morto venirolit οι Ιουδαίοι , και διεκωμώδησαν , ώς ματαίαν . Βουλή
discipuli , ci furlo Willerent corporis pjus, stala TINE δε, τούτο ήν, το παραδέξασθαι την εις Χριστον πί
milites in sepulcrici miant. igitur fimuerunt στην . Ρ8 δε , τις δώσει εκ Σιών το σωτήριον του
timore , uli non eyall limitor . Nrque euiin cliseigira Ισραήλ , αντί του , τις αναβάς εις το κυκλούν την
lis unquam late puiel in inentem vrnil, conto cis "Ιερουσαλήμ βρος Σιών καλούμενον, αναγνώσεται το
Dominus prædixisset, se pinst tricherint propria λαό το σωτήριον ; τουτέστι τους νόμους. "Εθος γάρ
D
polostale resurrecinrith . Qanul vero ait : Dourintis ήν εν ημέραις ώρισμέναις τούτο ποιείν . Τούτο δε
in generatione jersturum exi , ileti est qood , in con λέγει προμηθευών, ώς της Ιερουσαλήμ υπό Τ »
firegione fidelium , qui este genicidai's crediderunt, ματων πολιορκηθείσης , του Ευαγγελίου τα πέρατα
qui post cognitionem via jn -ti ritime regia incedere, της γης περιλαβόντης , ουκ έτι τούτο γενήσεται. 'Εν
nam ex quo Juuri enite ont prceperunt, ad gentrs Q É RITINÉTudi epicris pihr alygia.iwolar roi
conversas ost. Illud cirani you ail : Consilium lirci avrcü Δώσω σοι γάρ, φησίν , έθνη την
inopis confulisiis , intelligent dehrl. lll dirluni sil κληρονοίας σου , ήν ήχμαλώνευσε τώ δόματι της
ad Julæas, propter populum ex omnibers, qui olint πλάνης και διάβολος : αγαλλιάσεται Ιακώβ , και ευ
pauper fuit , gulistantia nimirum arrucopiilors φρανθήσεται δραήλ , τουτέστιν οι εκ της ρίζης
cognitionis Dei : da qua cognilioure derider.it , "Τακι 6 φύντες τροφήται , οι τούτο προκατήγγειλαν ,
quando ail idolorum cæpit coluni prolati, qui "Αγαλλιάσονται δε , xi! ευφρανθήσονται , βλέποντες
riiam postituem propter Christuin temporalibus των προφητειών αυτών τας εκδώσεις. Ιακώβ και
honis proper eftirlits est . llaruin igiior zertimi Ισραήλ, οι πιστεύσαντες εισιν, ώς αντεισαχθέντες
Consilium neglexerunt ive deriseruul Juildi, talle των Ιουδαίων, οίς ήν πρόγονος Ιακώβ. Επιστρ: -
.
Psa!. χοι , .
189 COM EST. IN PSALMOS. 190)
de &, od dostpetar els så oix : ii, ev is. A quam inasse . Eral aulei id consiliuinul Cliristi
.

έπεσαν . them susciperent. Sequitur : Quis dabit er Siun

satuitare Israel ? Quis est, inimil, qui nimitem suplius illum ascendei, qui dicitur Sioil, et est in
cirruitu Jerusalem ? Ei quis est qui legno populo s::Jutare ? lioc est leyes : quemaduodum ceriis
pribusitain ac statulis diebus facere mos rral. Qu1.c vrha prophctiain videntur contincre destructionis
Jerusalem : quasi indi: el propliela quod e's urbe a Romanis deleta, et Evangelio in finibiis lerrie
predicato, uins ille amplius servandus non esset . Sequitur : Cuin arerlerit Dominus caprivitalem
plebis suce (dabo enim , inqnit, ribi genies hæreditatem tuam, quam demon anica erroris jaculo ca.
plirap.rat), exsultaliil Farob et laetabitur Israel, Pruphela nimiruni qui de Jacob alque Israel
stirpe nati sillil , quiqu : bac antea prænuntiavitunt. Exsultabunt ctenim , el lælabuntur ridentes
a.fimplera esse, quæ prædiseram . Vel per Jacob et Israel fideles intellige : quasi Judæorum loco in
Ipodnetos'quorum progrnitor fuit Jacobs, Mladeliain , Cum converteril, idem sibi vult ac si dixisset :
Cani ai proprias doinos cos reverti fecerit linictligtinido captivitatem , lioc est, ipsos eaptivos).
Εις το τέλος ψalμός τώ Δαβίδ. B In finem Psalmus ipsi David .
ΨΑΛΜΟΣ ΙΔ ' . PSALMUS XIV.
Εις το τέλος ούτος επιγέγραπται , διότι όποιον In porein idcu inscribitur hic Psalmus quia pipo
είναι χρή τον κατ ' αρετήν τέλειον υπογράφει. fretissime ac consummalissime describit qualem
esse oportet virun virtule præditurm . [Greca enim dictio =!105 non caniuni finem , sed perfectioncm
ctiam significat . )
Κίμα , τις παροικήσει εν τω σκηνόριαct σου ; Vers. 1. Domine, quis incofet tabernaculuh luum ,
ή τις κτηνώνει εν όρει αγίων σου ; Ο μεν nui quis reqniescel in monte sanciD Ido ? Ubi vidit
'Ibuizing Smoky growse tsoi, xas opaz aylov Juvæns tabernaculum Jurl montein sanclüm, animo
ευθύς του εν Ιεροσολύμοις εννοεί ναόν, και το γει. slatim ad cemplum percurril anoil drill in Jerusa
τνιάζον όρος Σιών: ίστων δε, ότι ούπω ο ναός φλο- lem ctail ricinum illi nonton Sion : sciendum est
δδμητο , ούτε το όρος Σιών ήγίαστα με τα γάρ τον tamen quoil tempore beati David , templomi nondum
Δαβίδ πάντα γεγόνασει Λοιπών συνανακτέον τά ρητά. a dificatını erat, ncc mons Sion adhuc sanctifica
Σχημαtfξει τον λόγον και Δαβιδ εις ερώτησιν , πυνθα- lus: flac enim omnia posr illius inortem facta suni.
νόμενος , ότι τις εστίν , ός ποιήσει τηε και τότε ; Restat igitur ut per anagogen intelligantur hac vi.
Kipre , Th * dy Crijos ir tocard garlgov'; Nag- cts . Foto : t itaquc beatus David scrilioneai siuni
οικία μέν έστιν, ή εν αλλοτρίω οίκω πρόσκαιρος por jirterrogationem , qurrelis, quisn: in hoc alt
C
διατριβή : σκήνωμα δε ψυχής το σώμα, η εγκατ. illud failurus sil . Domine, inquit, quis biberna
ώκισται. Ερωτά δε μαθείν τις έστιν ο τέλειος , ος cuft liti inco!a futurnis est ? incoli niien sea pe
παροικίαν πρόσκαιρονηγήσεται την εν σώματι ζωήν, regriansis dicitur , φui aliens in dolio 1αι regione
και ώς αλλοτρίω τω σώμα: χρήσεται , μικρά τούτου ad tempus moralur : animo aulein tabernacullim
φροντίζων. Την σου δε αντωνυμίαν προσέθηκεν το corpus est, in quo hallitar . Interrogat igitur Pro
στηνώματι , δηλών , ότι του Θεού και Λόγου έργον Feta educeri cupiens , quisiani είt , φui vitam
έστι , και παρ' αυτού τη ψυχή ώκοδομήθη ή ότι logic in humano corpore, incolaliin aut peregri.
και αυτός τούτο σκηνώσει ποτέ δι' ημάς γενόμενος nationem esse pulct lemporalem : quique hoc cor .
άνθρωπος . "H τις κατασκηνώσει εν όψει αγίω σου ; pore girasi aliena re olarar, et modicami ittius ha .
κατασκήνωσις μεν, ή εξ οδοιπορίας βεβαια κατάπαυ . beal curam . Tuo adigm dixit tabirinuculo , ad Deum )
σις • όρος δε άγιον, ο υπερουράνιος τόπος, των τα . serinoneni ſaciens , judicatis ah coiffuit creatum
πεινών και εγκοσμίων υπερηρμένος . Φησί γάρο'Aπό. osse, ci ad animx liabitationmi destinalının : vel quod
στολος: Προσεληλύθατε Σιών ίρει, και πόλει θεού nimirum homo aliquando Deus ipse illud rallitalile
ζωντος Ιερουσαλήμ επουρανίω . Και τίς, φησίν , rus erat , factus propter nos . Aut quis reruiescer
από του παρόντος βίου, ός έστι στάδιον , ευθυδρο- Dp in monte sancto un ? Re.uiescere is dicitur ti ex
μήσας , κατασκηνώσειε ταϊς επουρανίαις σκηναίς longo itinere fiss116 rcqniem capit. P'er montım
ταις αιωνιζούσαις ; sanctum supercæleslein locuin iniclligere debemus
supra lumiles ac niundanos fiomincs elevalun : Accessistis eniin, inquit Apostolus, ad monien Sivis, el
civilalem Dei viventis Jerusalem cælesteni ". Et quisnam igitur, inquitPropheta , a curriculo prarsimis
vitæ recto corsu veniet, el requiescel in cælestibus alque in æternis lenioriis?
Πορευόμενος άμωμος , και εργαζόμενος δικαιο- Vers. 2. Qui ingredirur sine m :acula el operolier
σύνην . Τούτο της ερωτήσεως ή απόκρισις, ώς εκεί- justitiam . llæc est enim intcrrogationis facie l'e
νος παροικήσει , και κατασκηνώσει , ο κεκτημένος τα sponsio . llic , irrquil, incolet ct requiescel, qui ca
ρηθήναι μέλλοντα , και διάζωγραφεί το λόγω τον possidebil, qui dicenda sunil. Describit ulei ac
ενάρετον . Εκείνος, φησίν , ός αν πορεύεται άμεμ. ſerc pingit his verbis liominem summa virtute præ
πιος , και εργάζεται δικαιοσύνην . Και άμωμον μεν, stantem . Ille, inqnit , qui siilc macula , seu potius
νοητέον τον εν θεωρία τελειούμενον · διά ταύτης (μι Creca dictio verius significal ] qui irreprelier
• Ηebr . II , 22 ,
191 EUTIIYMII ZIGAGENI 192

sibilis ambulaverit , et justitiam fecerit . Irrepre- A γάρ οδεύει προς ουρανόν ο νούς · δίκαιον δε, τον
hensibilis eliana lioc in loco dici potest , ille qui πράξει καταρτιζόμενον · η εργασία γάρ, πράξεως.
contemplando, perfectionem assecutus ( sl . Con- Ένεστιοτι δε χρόνω επ' αμφοίν έχρήσατο, διά το μή
lemplatione quippe mens in cælum ascendens in- χρήναι ποτε λήγειν τον ούτως έχοντα . Πολυμερούς
greditur : et justus , seu justitiam operaus ille φuί δε της πρακτικής ούσης, περιέλαβε πάσαν τα της
per acciones moralem virtutem , præstantior evasit . καθόλου δικαιοσύνης ονόματι • μόνη γάρ ή δικαιο
Operatio quippe ad actiones pertinet . Præsenti σύνη πάσαις εποχείται ταϊς αρεταίς • δικαιοσύνη γάρ
lempore Prophela in utroque usus est : quasi έστιν, η εκάστης δικαιοπραγία. Καθόλου δε την δι
nunquam oporient ab hujusmodi contemplatione , καιοσύνην θείς , είτα και τα κατά μέρος αυτήν επ
aut a bonis actionibus desistere. El cum vita acliva εξεισιν .
multiplex sit, et in plures partes divisa solo justiliæ nomine cam : ppellavit, eo quod virtus supra
cæteras omnes vehitur. Vera enim tunc justitia dicitur, quando unusquisque lacit quod suum est, et
quod ad se pertinet. Cumque in universum justitiam posuerit, singulas partes deinceps sigillatin
prosequitur.
Vers. 3. Qui lojuilur rerilaiem in corde 1010. B Λα.λών αλήθειαν εν καρδία αυτού. 'Αληθή δο
Qui vera nimirum dogmata in animo sentit el ore γματίζων, και λογιζόμενος.
proferi.
Nec egil dolum in lingua sua . Fl rursum qui vera "Ος ουκ έδόλωσεν εν γλώσση αυτού. Και αύ
Cicit et non dolosa : hoc est qui vera in seipso co- θις αληθή και άδολα λέγων, τουτέστιν, αληθή και
gital el aliis dicit. Nam quod ail , in corde suo , s:- λογιζόμενος εν αυτώ , και λέγων προς άλλους. Διά
sium ac rectum atque intus bene disposiliim ser- μεν γαρ της καρδίας, τον ενδιάθετον λόγον έδή .
nionem denolal : similiter et eum qui orc profertur, λωσε · διά δε της γλώττης, τον προφορικόν,
dum dicit, in lingria sua .
Nec ſecil prorimo suo malum . Proximi quideru Και ουκ εποίησε το π.δησίον αυτού κακόν.
omnes muluo sumus, vel communicationc humani. Πλησίον εσμεν αλλήλων , και τη φύσει της ανθρωπό
lalis , vel fidei unilale, vel ralione cognationis. Per τητος ή τώ αυτή της πίστεως, ή τη σχέσει του γέ
malum vero hic læsionem intelligit ; consequenter νους. Κακόν δε λέγει την βλάβην . Ακολούθως δε
autern primo cordis meaninit , et postmodum lingun, πρώτως εμνημόνευσε καρδίας, είτα γλώσσης, είτα
el postremo actionum . Primo cnim quis cogitat, ποιήσεω ; · ενθυμείται γάρ τις, είτα λέγει, είτα
deinde loquitur cogitata , et demum operatur quæ C ποιεί,
antea locuitus est .
El opprobrium non accepil adrersus ricinos silos. Και όνειδισμούς ουκ έλαβεν επί τοίς έγγιστα
idem hoc in loco sibi vull vicini nomen quoil pro αυτού. Ταυτόν έγγιστα και πλησίον και ος ουκ
ximi . El qui, inquit, opprobrium quasi lelum ali έλαβεν ονειδισμόν, καθάπερ όπλον, επί των έγγιστα
ynol non accepil, contra proximos, hoc est qui αυτού, τούτεστιν , ος ουκ ονείδισεν αυτούς πλημμε
delinquentem proxiinum , aut membro mutillum λήσαντας, ή πηρωθέντας , ή άλλως ατυχούντας. Ο
aul alio quovis infortunio oppressim , non oppro μεν γάρ ονειδισμός , τέλος έχει κωμωδίαν · ο δε
Jario aficit aut contumelia . Opprotirium ad deri- έλεγχος, διόρθωσιν πταίσματος. "Οθεν τον έλεγχος
sionem lendit : reprchensio vero ad eniendationen μεν , επί καλώ λαμβάνομεν ουδέποτε δε τον ονε:
delicii . Unde repreliensionem in bonam partein
parteil δισμόν, ως έναντιώτατον .
accipimus, opprobrium vero nusquam : quinimo
ul reprehensioni quid valde contrarium .
VERS. 4. Ad nihilum deductus est in conspcclu ejus Εξουδένωνται ενώπιον αυτού πονηρευόμενος .
malignus, timentes autem Dominum glorificat. Uni- . τους δε φοβουμένους τον Κύριον δοξάζει . Διανέ
cuique condigna, ut derel, distribuit. Nam et μων γάρ εκάστω τα προς άξίαν , τον μεν πονηρόν,
malignuni nibili : 'slimaudum putat, lametsi ille και ουδενός άξιον ηγείται φαυλιζόμενος , κάν πλούτο,
diviliis ſoriasse aut nobilitate glorielır, all alio κάνευγενεία κομα, κάν άλλη περιφανεία λαμπρό
splendore clarus vidcallır : el limenles Dominum τατός έστι» τους δε φοβουμένους τον Θεόν, μεγα
magnipendii, licet adversa delineantur fortuna : δύνει , κάν εν τοις εναντίοις ατυχήμασιν ευρίσκων .
Beali enim onines qui liment Dominum 10. ται · Μακάριοι γάρ πάντες οι φοβούμενοι τον
Κύριον .
Vers 5. Qui jurat proximo suo el 110n spernil. " ομνύων τώ πλησίον αυτού , και ουκ αθετών . 1

Antiqui confirmationem sermonis juramentum ap- Το ομνύειν, αντί του διαβεβαιούσθαι παραλαμβάνου
pellabant. Jurament::m enim uiliil aliud csl quam σιν οι παλαιότεροι. “Όρκος γάρ ουδέν έτερόν έστιν ,
dictoruin confirmalin , in qua testeni assuminds ή βεβαίωσες λόγου, μάρτυρα παραλαμβάνουσα τον
Deum . El lege quidem antiqua juramentum conci's Θεόν . " Η και τη παλαιά νομοθεσία συγκεχωρημένος
Sun crat, in quo Dei nomen , ad confirmandam ήν και κατά Θεού γενόμενος αληθής όρκο;, ίνα μη

10 Psil . CΧΧVΙΙ , 1 .
193 COMMENT. IN PSALMOS.
κατά των ειδώλων ομνύοντες, συλαγωγηθείεν. OA verifalein proferclatur, ne per ilola fortassisje-
δε του Ευαγγελίου νόμος , τοίς τελειοτέροις τα τε. Tanies seducerentur : verum Evangelii lex , quic
λειότερα νομοθετών , παντάπασιν τον όρκον εξέκοψεν. perfectioribus perfectiora mandavit, juramentuin
Είσι δέ τινες λόγοι σχήματα μεν όρκων έχοντες. penitus abscidit ; tametsi loquendi modi quidam sunt,
ουχ όρκοι δε όντες, αλλά θεραπεία προς τους ακού- qui juramenti formam pr.eseſerre videantur, et ju
οντας . Νή την υγείαν Φαραώ, φησί» και προς ramenta vcre non sunt , sed in reverentiam alil 05se
Κορινθίους δ'Απόστολος Νή την ημετέραν καύχη- φui audientium sic prolati, ut illud : Per sanitales
σιν · Τύπον δε Χριστιανούς όρκων και θεσπέσιος κατ Pharaonis. llem illud Pauli ad Corinthios : Per glo
ελιπε Παύλος • Μάρτυς μου έστιν ο Θεός , ώ λα. rialionem (54) vestrain " . Formajn vero juramenti di
.

τρεύω εν τω πνεύματι μου . Και πάλιν: Μάρτυρα rus Paulus Christianis reliquit dicens : Testis est mihi
τον θεόν επικαλούμεν · και τα τοιαύτα. - Crusquem colo " ; et rursus : Testem Deum invoco . ' .
Το αργύριον αυτού ουκ έδωκεν επι τόκο . Τους Argentum suum non dedit ad usuram . Apud anti
αρχαίους λίαν επονείδιστον ήν ή τοκογλυφία , και quos usura summoin dedecore erat alyue exprobra
.

αισχρών , και κατάπτυστον · ο γάρ ελεήμων , εν και Lione. Nam qui misericors est , el opporluno lem
ρω δανείζων , αγαπητον ηγείται μόνον απολαβείν και pore muluum præstal , dignum ducit, id lantoui
δέδωκε. Νοοίτο δ' αν και ούτως, ότι τον περί ευσε- B recipere quod delit . Ει aliter intelligi potest, de
βείας λόγον, ός έστιν αργύριον δόκιμον τη γη , ου eo qui divina eloquia, quæ argenlum ignc exami
κατεβάλετο χάριν του κομίσασθαι τι σωματικών αγα nalum ac terræ probatum appellantur , eo præ .
θόν , αλλά προίκα και αμισθί πάντας εδίδαξε. lexlu apud aliquem non deposuit, til illinc bonum
aliquod externum reportarel : quininio gratis ac
sine mercede omnes docuil.
και δώρα επ' αθώοις ουκ έλαβεν . " Ενεκεν α. Ei muncra super innocentem nor accepil. Qui
.
Θεώων • ώστε βλάψαι τους αναιτίους . propter innocentem nulluni munus recepit : ul cos
videlicet lordcrel qui insonlez suint .
Ο ποιών ταύτα, ου σαλευθήσεται εις τον αιώνα. Qui facit hæc, non commorebirur in sæculum.
Διαζωγραφήσας τον εις αρετήν τέλειον, επέθηκε Cum descripsil Prophela virum summa virlule
τω λόγω τέλος επάξιον . Ο ποιών γάρ , φησί , τα προ- prædium , sermoni suo condignum finem app suit:
ειρημένα, τέλειος ών, ου παρακινηθήσεται της εν Qui facil, inquit, ea quae dicta sunt, veluti ex omni
Θεώ βάσεως . Το δε, Εις τον αιώνα , αντί του, διά parle perfectis, nunquam a solidirale illa con:
παντός ή κατά τον παρόντα βίον. Ει δε κατά τον movebitur, alil stabilitate , quam in Deo babel .
C
παρόντα , πολλώ μάλλον κατά τον μέλλοντα . El quod ail , in siculum , id signiſicat quod nun
quam . Vel etiam non commovebilur in priesenti sæculo, hoc est in præsenti vila : quod si in præ.
senti seculo non commovebitur, multo minus in futuru.
Στηλογραφία τώ Δαβίδ Tituli inscriptio ipsi Darid.
ΦΑΛΜΟΣ ΙΕ'. I'SILMUS XV .
Στήλαι , και εικόνες , και ανδριάντες τους αριστεύ- ( Apud Græcos, pro tituli inscriptione str, oypz
σεν εις ανεξάλειπτον κλέος απονενέμηνται , κηρύς- φίαν legitus : que dictio st: lue sca colause
τουσαι την εκείνων ανδραγαθίαν. "Οθεν αντί τούτων, potius inscriptionen significat quam tiluli ] . Mos
ο παρών ψαλμός ενετέθη το νικητή Χριστώ, καθ- autem eral antiquis, il columnas, imagines, and
ελόντι τω του σταυρου δόρατι και τον θάνατον, και stalus, strenuc militantibus siris in perpetuam
τον το κράτος έχοντα του θανάτου διάβολον. 'Αν- ponerent 1 :2111orian ). Loco igitur hujusmodi co
αμαρτήτου γάρ μείναντος, ούτε η ψυχή αυτού το lumnæ aut statue presens Pstnlinus victori Christo
Iunne
άδη εγκατελείφθη , μάλιστα και σκυλεύσασα τούτον, conscriptus est : φui oti strenuus miles crucis
ούτε η σαρξ είδε διαφθοράν, τριήμερος αναστάτα , jaculo, et nortem ipsa , et mortis pariter inpe-
περί ου και Πέτρος ο Απόστολος έν τη βίβλω τιων mum obiincniem diabolum destruxil , dum ex co
Πράξεων διέλαβεν, εφαρμόζων τον παρόντα ψαλμόν. φuod peccatum non fecit , anima ejus in inferno
"Επί τοις οικείους ούν κατορθώμασι την στήλην ταύ- D, relieta non est ; quinimo inferium potius spolia
την ανέστησε διά γλώττης του Δαβίδ ο Σωτήρ, του vil , nec ctiam ejus caro vidit corruptionem , cum
παναγίου Πνεύματος εμπνεύσαντος και κινήσαντος tertia moriis die resurrexerit : de quia Christi resuir
τον προφήτην . Αναγράφει δε το είδος της νίκης, reclione. Petrus apostolus, in libro Actionum dis
και όσα προ του τέλους αυτού εγένετο. screns, præsenti hoc Psalmo auctoritatem ac robur
dictis suis addere arbitralus est. In rebus itaque a sc pr:eclare gestis Salvator, slaluam scu colum .
nain hanc per linguam beati David sibi crexit : sancio nimiruin Spiritu prophetam inspirante at
labia ejus aperiente. Describit aulem , non laulum victoriæ genus, sed c quæcunque anic victoriæ
linem gesla slint .
Cor . 1 , 20. 16 Πολ . 1 , 9. 15 II Cor. 1 , 95 .
Variae lectiones .
(51) Grace ημετέραν , nostram, pro quo Latinus interpres legit υμετέραν.
105 EUTHYMII ZIBABENI 196
VERs. 2. Conservu me, Domine, quoniam spcravi in a Φύλαξόν με, Κύριε, ότι επί σοι ήλπισα .
le. Hujus Psalmi verba bumano omnino more dicta " Ανθρωποπρεπώς οι του ψαλμού λόγοι . Και γάρ ουχ
sunt cei homini magis quam Deo videntur conve- ως Θεός, αλλ ' ως άνθρωπος κατε πολέμησε τον εχθρών ,
ε.ire ) . Neque enim ut Deus, sed at homo deio- διδάσκων, ώς έστιν ευκαταγώνιστος τους νηφουσιν
nou divicit, erudienis nos quod el facillime dæmon άμα δε και τους τρόπους , δι' ών αυτών κατεπάλαισεν,
a prudentibus superari potest : el arten pariter απολιμπάνων ημίν ακριβώς αρχέτυπον εις μίμησιν,
tradens qua ipse eum di bellavil, seque nobis , ut Εύχεται τοιγαρούν ως άνθρωπος εις θεόν· και γόρ
fidelissimum archetypum , imitandum proposuit. κάν τοις Ευαγγελίοις διαφόρως εύξασθαι μνημο
Fundit igitur velul bomo preces ad Deuin : quod νεύεται και παρακαλεί δε φυλαχθήναι από πάσης επι
ctiam apud evangelistas sæpenumero fecissc euin βουλής , φανεράς και αφανούς , λέγων· Συμφύλαξον,
legimus : oralquc servari se ab omnibus lam ma- ότι επί σοί μόνω ήλπισα, μηδενί των άλλων τι .
niſestis quam occultis insidiis. Tu, Domine, in- θαρρηκώς : οίδα γαρ, ότι σώζεις τους ελπίζοντας
quil, serva mc, quoniam in le solo speravi . Neque έτι σε .
cnim alia in re confisus sum , quoniam lo salvare
omnes novi, qui in le sperant.
Diri Domino : Deus meus es tu. Dixi ergo Patri B Είπα τω Κυρίω· Κύριός μου εί σύ . Είπα τω Πα
cl omnium Domino : Tu , l'ater , es etiam meus τρί τω Κυρίω πάντων , ότι κύριος εί κάμου, ως
Dominis, atque ideo nei custodiam habelo ( ut ab ανθρώπου και ουχ ως θεού, και διά τούτο με περι
liomine enim diximus dici hæc verba , non ut a φρούρησον. "Ως γαρ άνθρωπος, εδείτο της από του
Deo ]: nani il homo divina el ipse iadligebal custo- Θεού φυλακής • Υπετάγην γάρ , φησί , τώ Κυρίω,
dia . Subieclus enim , inquit, fui Domino el orari και ικέτευσα αυτόν.
eum .

Quia bonorum meorum non eges. Ad hæc, illud " Οτι των αγαθών μου ου χρείαν έχεις . Είπον
etiam amplius dixi , quod 11 donis meis, quæ in δε προσέτι , ότι τών δώρων μου την θυσίαν ου χρείαν
sacrificium offerri solent, non indiges. Neque enim έχεις , ίνα και θύσω σοι , και ούτω βοηθόν έξω. ΕΙ 1

eges lit tibi sacrificem , aique boc pacio le placa- γέρ και προσθεται θεός τα ευσεβώς προσαγόμενα ,
10 ! mihi adjutorem reddam . Licet eni!n grale αλλ' ουχ ώς έγδεής αυτών , αλλ' ώστε ταύτα κρίνειν 1

recipiat Deus quit ei pie ac religiose a nobis os- ευγνωμοσύνης απόδειξιν , και ποιείσθαι πρόφασιν
feruntur, verum non ut is qui indigeal, scd ut αντιδόσεως των πολλώ κρειττόνων .
illa , gratitudinis ac benevolenti:e noslræ erga eum , indicium habeal : alque in prælestum et occasio
nem retributionis majorum donoruni .
VERS.5. Sanctis qui suntin terra ejus mirabilia C Τοις αγίοις τοις εν τα γη αυτού έθαυμάστωσεν
fecit Dominus. Bonæ, inquit, sum spei , sciens quod ο Κύριος . Εύελπίς είμι, φησίν, ειδώς, ότι τους
Dominus quædam fccit mirabilia , ac præler om- αγίοις, τοίς εν τη γή αυτού θαυμαστά και παράδοξα
njun opinionein , sanctis hominibus qui in terra εποίησεν ο Κύριος. ' Αγιος δε, και τον Θεόν ειλικρινώς
ejus sunt. Sanctis autem illo cst , qui Dcuin sincere αγαπών, και επ' αυτώ πεποιθώς, οίος ήν ο ταύτα 2

anat , et in eo confidit : qualis erat quί presentis λέγων. Είεν δ ' αν ούς λέγει, πάντες οι τρό της
psaluni verba protulit. Et sanctos, de quibus nunc Χριστού παρουσίας ευαρεστήσαντες τω Θεώ. Γην
loquitur, omnes intellige , quicunquc ante Christi δε αυτού , η ταύτην είπoις, Του γάρ Κυρίου ή της
advcntum Deo placuerunt. Per lerran vero aut ή την άνω Ιερουσαλήμ, εν ή και κάτω όντες, επολι
banc intellige, de qua alibi consonc scriplum est : τεύοντο, και εν ή οι λανθάνοντες πολιτεύονται. " Η
Domini esl lestu " aut supernain Jerusalem , in και αγίους μεν υποληπτέον τους αποστόλους , και
qua conversabantur, lamelsi adhuc in lerra essent , τους εξ αυτών πιστεύσαντας , πολυειδών ρυσθέντας
el in qua post mortem habitare existimantur. Vul κινδύνων, και θανάτων , την δε την Εκκλησίαν , εν
per sanctos intelligere possimus apostolos et fille- ή αναστρέφοντα:. Είτα τίθησι και την αιτίαν, δι' ήν
les qui per illos credidcrunt : qui a multiplici morle αυτοίς θαυμαστά ποιεί.
et a gravibus periculis liberati fuerunt a Domino, ci per losram , Ecclcsium in qua versantur. Deinde
causam ponil, propter quam fecit eis Deiis hiec mirabilia.
Omnes voluntales ejus in eis. Ubi enim fil Dei D Πάντα τα θελήματα αυτού εν αυτοίς. Οπου
voluntas, illic Deus semper manel, dirigens ci con- γάρ τα του θεού γίνονται θελήματα, και ο Θεός
Versans . πάντως εν αυτοίς έστι, φυλάττων και κατευθύ
νων ,

Vers. 4. Multiplicalæ sunt infirmilales corum , 'Eπληθύνθησαν αι ασθένειαι αυτών μετά

postea acceleraverunt. Per infirmirales , labores al ταύτα ετάχυναν , 'Ασθενείας λέγει τους τόνους και
que aflictiones corum intelligit , quae sic dispene τας θλίψεις αυτών. Επληθύνθησαν κατ' οίκονομίαν,
sante ac pcrmilieute Deo erant inultiplicatæ : et quæ είτα Θεού νεύσαντος , ταχέως παρήλθον : Πολλοί
postmodum co:lem annuente cilo pertransierunt ; γάρ, φησίν, αι θλίψεις των δικαίων , και εκ πα

16 Psal . xxill, 1 .
 COMMENT . IN PSALMOS .
197
σών αυτών δύεται αυτούς ο Κύριος . Η και άλλως: A Muller cnim, inquit. Tribulations Julou ,
Eπληθύνθησαν πρότερον αι αμαρτίαι των πε5ι- omnibus his liberaril evs Dominus. Vel aliser : I
στευκότων εις Χριστόν · ασθενούσης γάρ της ψυχής, formvilalris , id est peccata rorum , kilire qui in
η αμαρτία γίνεται είτα του Ευαγγελίου κηρυχ- Christum crediderunt, prius multiplicate eum ,
θέντος , ετάχυναν εις ευσέβειαν . Τα δ' εντεύθεν , Nam ubi anima inlirmia est, peccatum oritur. Pre
υχ ώς άνθρωπος , αλλ' ως Θεός αποφαίνεται . dicato vere posimodum Evangelio , acceleraverunt
in religionem ac pietatem . Quæ sequuntur non ut
ale homine, sed tanquam a Deo proferenda sunt.
Ου μη συναγάγω τάς συναγωγής αυτών εξ αι- Non congregabo congregationes eorum de sangui
μάτων . Τούτο, περί των ανελόντων αυτών Ιουδαίων , uibus . Hinc de Judæis dictum est, qui Dominum oc
ών τα πλήθη συναγαγών από σφαγής ανανεύει , δια- ciderunt, et quorumi Muusimam partem Romanorum
φθαρησόμενα ταίς των Ρωμαίων χερσίν . manibus perdendam , negal se Deus de ea strage
congregulurum .
Οιδ' ου μή μνησθώ των ονομάτων αυτών διά Nec memor ero nominum cornm per labia mien .
χειλέων μου. Ονομάζετο γαρ ο λαός έχείνος , λαός Appellal :sur autcm populus ille,, populas Pei et
ct
Θεού, και περιούσιος , και άμπελος , και μερίς , και η μομυlus peculiaris , et viuea, et pars, ct hereditas ,
κληρονομία , και σχοίνισμα , και όσα τοιαύτα , Ουκ. es funiculus Domini, atque alia hujusniodi. Non
έτι ούν Ιουδαίους καλέσω τοις ονομασιν , οίς και amplius, inquit, hujusmodi nominibus, ni anlea,
πρότερον αλλά τέκνα μωμττί , και γενεάν σκολιών , eos appeHabo : quinimo lilios reprehensibiles, ge
και γεννήματα έχιδνών , και σπέρματα πονηρά , και sierationem pravam ae pcrversam , generationem
εί τι τοιούτον . Η και περί των εξ εθνών άμφω τα viperarum , soment malum , all quid aliud simile .
ρητά νοήσομεν , ότι ου μη οικειώσομαι τις εκκλη- Val atriunque dictum intelligamus de iis qui ex
σίας αυτών , εξ εναίμων θυσιών · αλλ ' εξ ειλικρινούς gentilις crediderunt . Now relificalho , inquit, Pc
πίστεως , και πνευματικής θυσίας • οδδε μνησθήσομαι clesias eorum ex sanguinolentis sacrificiis , sed ex
των ονομάτων , οίς αυτούς ωνόμαζoν πάλαι διά των sincera fide, "I spirituali hostia : neque memor
προφητών , αλλ ' αντί μεν έχθρεύν , καλέσω φίλους. CIO HOMINm , quibus olien per prophetas cos ap
άνει απίστων , πιστούς , και όσα τούτων ακόλουθα . pe:Hiboum , sed quos olim inimicos dicebam , amicos
Χείλη δε θεού νοιντ' αν οι λόγοι • και ταύτα vocalw ) : et quos infideles , fideles, el quacunqne.
γάρ, λόγων όργανα . " Αλλως τε και, ο Σωτήρ έναν- alia lis congruentia guni. Labia : tem Dei intel
θρωπήσας , ώνόμαζε και Ιουδαίους , και τους έξς Iigi possunt εμιε erla , cum alia verborum sint
.
C
εθνών , τοις εναντίοις των προτέρων ονόμασιν , ώς instrumenta . El aliler : Salvator nosler Judæos et
Golokes on gooibus, contrariis noniinibus appel
δεδήλωται .
lavil, quien nulea appellarentur , ut jam declara
ΜΙΑ .

Κύριος μερίς της κληρονομίας μου , και του VAAs. 6. Dominus pars hæreditatis mer el calicis
ποτηρίου μου . Ο παρά γνώμην, φησί , του Πατρός wei. Non sum fivcrus homo, inquit, præler Patris
εγενόμην άνθρωπος και αυτος γάρ τη ευδοκία μέτ- mei sententiain.. Ipse eni Paler clenientia ac Dona
οχός έστι του λαού, του πιστεύσαντος εξ εθνών : voluntale sua , particeps factus est populi, qui e's
τούτο γάρ καλεί κληρονομίαν , ώς εν τω δευτέριο gentibus credidit . Hinc enim populum hæreditatem
ψαλμώ προείρηται· ει δε και του θανάτου ' ποτή- appelli, φueundliolum in secundo Psalino dictumi
ριον γάρ παρά της Γραφής και θάνατος ερμηνεύετα :: csl : quinina el parliceps faclis est mortis. Cali
καν τους Ευαγγελίοις γάρ λέγει · το ποτήριον και c'cup enim el poculum ( ut alibi wizimus) mulus in
εγώ πίνω, υμείς ου δύνασθε πιείν και αύθις : locis apnel Scripturam pro morte positum legimus.
Πάτερ εμού , οι δυνα τόν έστι, παρε λθέτ ω απ' Unde in Evangeliis : Calicem quem ego bibo, ros
έμου το ποτήριον τούτο. Ευδόκησεν ο Πατήρ γάρ D κα » poleslis bibere 1. Ει rursum : Paler mi, si pos
και επί τη ανακλήσει εων εθνών , και επί των θα sibile est Iranseni a me calix isie " ; couscnsit
νάτω του υιού . " Η και μερίδα , τον πλούτον νοήσεις . quippe Pater tam in gentiuni vocationem quam in
ίν' τοιούτον : Ο θεός πλούτος εστι της εξ εθνών Filii morlem . Vel quod ait Pars bæreditatis meæ ,
κληρονομίας μου " έτι δε και της διδασκαλίας μου divitias potes intelligere , ut sit sensus : Deus
πλούτος και κεφάλαιον· πανταχού γάρ του Ευαγ- Paler, thesaurus est et divili :r , bæreditatis mea
γελίου , περί του Πατρός διεξεισιν. 'Αλλά πλούτος ex gentibus, insuper, el thesaurus doctrinir mcæ :
.
μεν , ή μερίς , ως το• Μερίς μου ει εν γή ζώντων. unde in Evangelio Christins ubique Polrein conime
Και γάρ επί των μεριζόντων την ουσίαν του πα . moral. Moc itaque partis seu portionis nomen , pro
τρός , ή μερίς εκάστου πλούτος εστιν . " Ωστε συμ- divitiis similur justa illud : Porliv , scu pars mea
βαίνει λέγεσθαι το αυτό και μερίδα , και πλούτον, Dominus in terra virentium ' 7. Unde in Giliis paler
και κλήρον το μεν , ώς μεριζόμενον · το δε ώς nam dividentibus substantiam , singulæ portiones,
πλουτίζον • το δε πάλιν , ώς καταγόμενου από τα- ut cuique obveniunt, loco divitiarum sunt. Quocirca

15 Μatth . 35 , 99 .
10
vli . XII, 6). 17 Psal . CALI , 6.
 199 EUTIIYMII ZIGABENI 200
recle convenit, ut eadem rcs, et portio dicatur , et Α τρός. Διδασκαλία δε , το ποτήριον , ότι και οίνος
divitie , et hereditas : ea nimirum ratione , φuia αύτη , διά το ευφραίνειν , και άμπελος ο Χριστός.
el dividitur, el quia divilem reddit, el quia relinquilit a Paire . Calix ctiam pro doctrina accipi potest,
quæ vino inerilo comparatur, et quia latificat, el quia Christus vinea appellatus est.
Tre es qui restilues hæreditatem meam mihi . Συ ει ο αποκαθιστών της κληρονομίαν μου
Geotes que olim a Palre atque a Filio create fue- Τα γάρ έθνη πλάσμα του Υιού και θεου τυγχάνοντα ,
rant , et Dei Agnientum dicebantur , discesserant απέστησαν εις ειδωλολατρείαν , είτα πάλιν άπεκατ.
ab eo, et conversæ ad idololatrias, postremo ei per έστησαν αυτώ διά της πίστεως. Ανατίθησι δε τώ
fidem iterum restillitæ sunt : hanc allem restilu. Πατρί την χάριν , ώς αιτία. Και έστι τουτι το ρητόν
tionis gratiam Filius , in Ρatrem tanquam in prin- έφερμηνευτικών του προ αυτού . Διά τούτο γάρ,
cipium refert. Aplissime vero hic versiculus ad φησί , κοινωνός εί της κληρονομίας μου , και του
precedentem interpretationem consequitur. Jac , ποτηρίου μου , διότι συ μοι ταύτην αποκατέστησας .
inguii, de causa tu es particeps bæreditatis meæ Προ του ποτηρίου δε, την κληρονομίαν τέθεικεν ,
el calicis mei, quoniam lu mibi eam resliluisti. Et ότι αυτή γέγονεν αιτία του θανάτου αυτού • δι' αυ .
thereditalein posuit priusquam calicem, quoniam τήν γάρ απέθανεν. Ρητέον δέ τι και γλαφυρόν θεώ.
hæreditas mortis illi causa fuil. Propter ipsam enim ρημα περί των προκειμένων · ότι τον κατ' εικόνα
morluus est. Nec tacenda nobis est quædam non Θεού πεπλασμένον άνθρωπον, και διά τούτο κλήρον
B
inelegans de prædictis speculatio. Hominem ad του πλάσαντος όντα, δελεάσας και δυσμενής , και τυ
iniaginem et similitudinein Dei factum et plasma- ραννήσας, επεσπάσατο , και τον αλλότριον εσφετερί
lum , alque ideo hæreditatem Creatoris dictum , sub σατο , πεπομφε δε προς αυτόν ο κληρονόμος γράμ
propriam redegerat dæmon lyrannidem , et alienum ματα διά προφητών, απαιτούντα την αφαιρεθέντα
mancipium sibi usurpaverat : ad quem, Dei Filius κλήρον. "Ως δε μάλλον αντείχετο, λαβών αυτός ο
et lieres, litteras nisit, scribens ei per prophetas , κληρονόμος διαθήκας του Πατρός , κάτεισι προς τον
liereditatem illamm repelens , qua fueral fraudatus. άρπαγα , και δικαστής αυτού γίνεται ο Πατήρ. Και
Et quia dæmnon continue magis resistebat, et ra. καταδικάσας τον βιαστήν, αποκαθιστά το Υιώ την
pinam reddere negabent, lieres accepto Patris sui κληρονομίαν. Ου χάριν, και κοινωνόν αυτόν του κατ.
lesiamienio , ad raploren descendit. Inter eos autem ορθώματος ο Υιός εκάλεσεν .
judex fuit Paler : qui condemnalo raplore, Filio ba realitatero restituit . Hujus rei gratia , Filius
nunc participem illum lam præclari operis appellavil .
Vers. 6. Funes ceciderunt mihi in oprimis meis . Σχοινία επέπεσέ μοι εν τοις κρατίστοις μου.
li qui terram dividunt, funibus eam meliendo desi . Οι κληροδοτούντες την γην , σχοινίοις ταύτην δια .
gnantes determinant . Ει sensus est : Restitula C μετρούντες, περιορίζουσι. Βούλεται γούν λέγειν, ως
mihi hæredilale niea , funes mulli niihi ceciderunt, 'Αποκατάστασις μοι της κληρονομίας μου , επέπεσε
hoc est, obvenerunt, et sorte quasi mihi contige- μοι, τουτέστιν επέβαλον, και έλαχον εμοί σχοινία
runt . Per funes aulem credentium muilitudinem πολλά, κάντεύθεν διεμετρήθη τε αύτη και περιω
intelligii . Hoc elian loquendi modo, denolare vide- ρίσθη, και εγένετο γνώριμος · διά γάρ των σχοι
iur quod hæreditas bæc sua , designala esset ac σμάτων , τό τε πλήθος των πιστευόντων ήνεξατο,
delerminata , el quod omnibus notissima esse debe- και την γνωριμότητα . Δύο γάρ έργα ταύτα του
bat, Bina enim hæc opera funiculi suni, ut dixi- σχοινίσματος, ώς έφη μεν. Κρατίστους δε λέγει , την
mus . Quod veru per oplimos , suam hæreditatem κληρονομίαν αυτού , και τούτο παρέστησεν διά των
significet, in sequentibus magis declarat, dicens :
Etenim hæreditas mea oplima est mihi. Supra Και γάρ ή κληρονομία μου, κρατίστη μοί
plurali numero oplimos dixit proplcr fideles qui εστιν. "Ανω μεν πληθυντικός κρατίστους είπεν,
variis sunt in locis, nunc vero singulariter opti- διά τους κατά μέρος πιστούς· κάτω δε ενικώς, κρα
mom appellavil : quia fideliuin omnium , qui in τίστη , διά τήν τών κατά μέρος μίαν συναγωγήν , και
diversis sunt mundi partibus, una est congregatio p όμοδοξίαν. Κρατίστην δε λέγει , την εξαίρετον, και
una Ecclesia ), una opinio ac fides. Optimam vero έγαπημένην. "Η και την γενναίαν, ώς καταπαλαίου
appellat, quasi præcipuam ac dileciam . Ve! (justa σαν τον αντίπαλον. Νοούνται δε σχοινία, τα δεσμά ,
aliam Græce dictionis xpatloin siguilicationem , & έπεσον το Χριστό, παρά των Ιουδαίων αγομένων
1:01 oplimani taulum , sed ] forlissimam ac polen- προς Πιλάτον. Επέπεσον δε αυτώ διά τους κρατί
lissimam appellat. Cum adversariuin ac polentem στους, ήτοι τους πιστούς, υπέρ ών έπασχε . Πάλαι
damonem superaverit. Funi's cliai intelligi possunt μεν ούν οι Ιουδαίοι ήσαν Θεου κληρονομία: Εγενήθη
pro vinculis qua: Christo ceciderunt, hoc est obli . γάρ, φησί, μερές Κυρίου , λαός αυτού Ιακώβ ,
gorunt : a Judaris nimirum , quando ad Pilarum σχοίνισμα κληρονομίας αυτού Ισραήλ . Απο .
dictus est. Obtigerunt auten ei , propter optimos , βλήτων δε τούτων γενομένων, ετέραν αντέλαβε κλη
hoc est , propter fideles, pro quibus pari voluit. ρονομίαν, την βασιλείαν των εξ εθνών, ήν κρατίστην
Olim Judæorum populus hæreditas Dei dicebatur : είπεν, ώς υπέρ την παλαιοτέραν.
Fucla est enim , inquil, pars Domini populus ejus Jacob , funiculus hæreditatis ejus Israel " Verum
38 Deut . ΧΧΧ11 , 3 sec. LΧΧ .
201 COMMENT. IN PSALMOS . 202
populo Judæoru:n abjccto aliam loco illius suscepit bereditatem : reginam viilelicct ex gentibus Eccle
siam , quam ct optimam appellat et fortissimam, veluti quæ antiqua illa ac repudiala læreditate ex
cellentior sil.
Ευλογήσω τον Κύριον , τον συνετίσαντά με . Α VERS. 7. Benedicam Dominum qui tribuit mihi
Τα εντεύθεν φησιν ως άνθρωπος • λέγει γάρ ο ευ intelleclum . H.cc, el quae sequuntur, ut liomo lo.
αγγελιστής περί αυτού • Το δε παιδίον ηύξανεν , φιitur .. De humanitate ctian Claristi Ioquebatur
.

και εκραταιούτο πνεύματι, πληρούμεναν σοφίας . Evangelista, quando consona Ilis verla illa dice
Ευγνωμονεί τοίνυν περί τον δωρησάμενον αυτώ Οη- bat : Puer aulem crescebal, et spiritu invalescebal,
σαυρόν σοφία ;. el implebatur sapientia (el gralia apud Deum el ho
mines '') . Gratias agit igitur de sapientii thesauro
sibi a Deo præstilo .
"Ετι δε και έως νυκτός έπαίδευσάν με οι νε- Insuper usque ad noclem erudierunt me renes mei.
φροί μου . Νεφρούς νοητέον το επιθυμητικόν μέρος l'or rencs partcm illam anime intellige, quam
της ψυχής περί τους νεφρούς γάο κείται , καθώς
.
concupiscibilem dicimus. Concupiscentia enimin
εν τοις προεξηγηθείσιν εφημεν · νύχτα δε, τον Δ:- reuibus jacel : el per noctem , ipsam Domini nor
σποτικός θάνατον. "Αχρι γάρ, φησί , θανάτου , έπαι- lem . Concupiscentia mea , inquit, nulla nimirum
δαγώγησε , και ερύθμισέ με ή επιθυμία μου , μη- appelens lerrena , sed divinis tantum eloquiis, ac
δενός των γήινων ερασθείσα , μόνων δε των θείων piis operationibus inlenta,, erudivit me , ct ad
έμειρομένη. " Η και νύχτα οιητέον τα απόκρυφα ΒB ipsam usque Imortem vitam meam direxit. Vcl .
μυστήρια , ίν ' ή τοιούτον , ότι Μέχρι και αυτών των per mortem, occulta mysteria intellige. Ul sil sen
αγνώστων τοις άλλοις ανθρώπους , έπαιδαγώγησέν Sus : Concupiscentia mca erudivit ac perrexit
με ή επιθυμία μου. me usque ad occulla ipsa mysleria, el plerisque
hominum ignota .
Προωρώμην τον Κύριον ενώπιον μου διά VeRs. 8. Prævidebam Dominum in conspectu mea
σαντος . Προ παντός άλλου έβλεπαν τον Θεόν τοις semper. Anleonines alios ego sempor videbam
οφθαλμοίς της ψυχής μου , ενώπιόν μου φαινό Deum : qui mihi in oculis animæ meæ , quasi in
μενον , conspectu ipso apparebat,
" Οτι εκ δεξιών μου έστιν, ίνα μη σαλευθώ. Quoniam a dextris esl mihi ne commovear. Vidca
"Έβλεπον δε αυτόν ενώπιόν μου, διότι εν ταις δεξι εις bam autem eum in conspectu meo, quoniam in
μου πράξεσιν έστιν , επαναπαυόμενος αυταίς εγγί . dextris actionibus neis semper ades!, in eis re
ζεται γάρ ο Θεός τοις εγγίζουσιν. Εκ δεξιών μου quiesccns. Appropinqual enim Deus omnibus iis
δε έστιν, ίνα βοηθούμενος υπ' αυτού , μή παρακινη- qui per virlilem ei appropinquant. A destris vero
θω της ευθείας οδού προς την εναντίαν Φυλάσσει C meis adest ut adjuvel me, ne a recla unquam via
γάρ Κύριος τους αγαπώντας αυτόν . coinmorear ad non reclam . Custodit enim Deus
omnes qui eum diligunt so.
Διά τούτο εισράνθη η καρδία μου , και ήγαλ . Vers . 9. Propler hoc lætatum est cor meum , et
λιάσατο η γλώσσα μου. Της καρδίας μου γάρ exsultavit lingua mea . Cor mun lætitia implelum
πληρωθείσης ευφροσύνης, ώς απολαβόντος την κλη- est, quia lixreditale recepi , quiainimicum devici ,
ρονομίαν , και καταγωνισαμένου τον εχθρών, και quia talem mecum adjulorein labui : unde lingua
τοιούτον έχοντος επίκουρον, παρατήλαυσεν και η mea polita atque oblectala lanto gaudio , hymnum
γλώττα της άγαν χαράς, οία τον επινίκιον ύμνον ol laudes victoriae cauit, et magnalia Dei comme
έδουσα, και τα του Θεού μεγαλεία διηγουμένη . morat,
" Ετι δε και η σάρξ μου κατασκηνώσει επ' ελ . Insuper el caro mea requiescet in spe. iloc de
πίδι . Τούτο περί της ταφής του Δεσποτικού σώμα- sepultura Dominici corporis dictum est, quod in
τος • κατοικήσει γάρ τον τάφον επ ' ελπίδι ταχείας sepultura jacebat : in spe tamen celeris resurre
.

αναστάσεως ειδώς γαρ προειρήκει πολλάκις τοις clionis. Scicns enim id Dominus prædixeral sæpe
μαθηταίς, ότι Μετά τρείς ημέρας εγείρομαι . discipulis se post triduum rcsurrectiram.
"Οτι ουκ εγκαταλείψεις την ψυχήν μου εις D VERS. 10. Quoniam non derelinques animam
ίδην. τίθησι και της ελπίδος την αιτίαν • Και γάρ meum in inferno. Hujus etiam spei causam appo
ουκ εγκαταλείψεις την ψυχήν μου εις άδην , όπου nit. Tu eniin, inquit , non dereliny nes animam
των τελευτώντων αι ψυχαί κατέχονται. Τόπος γάρ meam in inferno , ubi ca terorum mortuorum ani
ο αδες υπό την αποκεκληρωμένος ταις των αποθα- mæ delinentur. Inſernus quippe locus est sub
νόντων ψυχαίς . Που τοίνυν ο λήρος 'Απολινάριος, ο terra animabus morborum designalus. Ubi igitur
την προσληφθείσαν σάρκα δογματίζων άψυχον και sunil Apollinaris nugie, qui assumplam Christi car.
άνουν , ώς ανόητος ; nem sine aniina, sinc intelleclu ct sinc niente css3
dicebal ? Sed o quan ipse polius sinc menic ſuisse
convincitur !

Luc. 1 , 10.10 Psal . CLIν , 20 .

PATROL . Ga. CXXVIII.
203 EUTHYMII ZICACENI 205
Nec dabis sancium luum videre corruptionem . A Ουδε δώσεις των οσιόν σου ιδείν διαυθοράν .
lloc de corpore Domini similiter dicluin esi, Tu , Τούτο περί του Δεσποτικού σώματος. Ουδε γάρ έμε,
inquil, cui ob parlas virtutes , oblatis, dedicalus, τον ανακείμενον σοι δι' αρετών οικειώσεως, ταρα
« t sanctificates Sum, non me permilies corruptio . χωρήσεις υποστήναι την κατά το σώμα διαφθοράν
nem corporis sustinere : quinimo illud tanquam αλλ ' ώς αναμάρτητον τούτων , συντηρήσεις αδιάλυ
quod omni caruit peccalo, in suis partibus indis . τον εν τοις οικείους μέρεσιν, ίνα της ψυχήςεγκατοι
solulum conservabis, ut anima in incorruptum κισθείσης αυτώ, παντελώς αρτίω , θάττον ανασ : ω
corpus remeanle, cilo resurgam . Illud etiam adno- Φθορά μεν ούν, επί των θανόντων, η διάζευξις της
tandam est , quod interilus in mortuis disjunctio ψυχής από του σώματος • διαφθορά δε , η διάλυσις
esl ac separatio anim :c a corpore : corruptio vero των του σώματος μερών και μελών εις χούν.
est membrorum alqlc aliarum partium in terram
el in pulverem resolurio ,
Verş. 11. Nolas miki fecisti vias vitæ . Docnisti Εγνώρισας μοι ιδούς ζωής . "Εδειξάς μοι τας
ine, inquil, virlules quæ ad immortalem vilam αρετάς , αι ποδηγούσε προς την αθάνατον ζωήν. Η
bominem dirigunt (per quas et incederem ipse απεκάλυψάς μοι τους τρόπους της έμής αναστά .
discipulis meis incredendum esse Traderem). Yel B σεως και παλινζωίας , (54) ας αυτός βαδίσας , τεμυ
niites : Revelasti lil mibi, inquit, vias vilæ , boc τους μαθηταίς .
est, resurrectionis nes algue iterate vilæ modos ; per quas vias docens discipulos ingressus
sum .
Adimplebis me l @ lilia cum rullu luo. Filius vul. Πληρώσεις με ευφροσύνης μετά του προσώπου
1118 esl et facies Patris. Qui enim , inquit, vidit σου . Πρόσωπον Πατρός Υιός . Ο έωρακώς γαρ.
we, vidit el Patrem meum " . Nain et character φησίν, εμε, εώρακεν τον Πατέρα μου · επεί και
ctiam ejus dicitur et imago " . ost resurrectio χαρακτήρ αυτού λέγεται και ειχών . Ευφρανείς ούν
wein , inquil, laetificabis me, nie , inquam , assum με , φησί , τον προσληφθέντα άνθρωπον , μετά του
plum Ioaninem, et assu menti conjunctum divini- προσλαβόντος Θεού , μετά την ανάστασιν • προ ταύ
lali. Anle resurrectionem enim mæslus eral ac της γάρ, και ελυπείτο , και εδάκρυε, και ηγωνία
Iristis, Iacrymaliaturque , a sollicitudinibus erat νόμω φύσεως. "Η και μετά του προσώπου σου ,
nlenus, lege nimirum humanæ naturæ . Vel aliter : αντί μετά σου, περιφραστικώς ο μεν γαρ ηνωμέ
Cum vullu tuo, circumloquendo dixit ; id est, le νος ήν τω Υιο , ο δε Υιος, την Πατρί , και κοινών
cum. Ipsum enim Christi corpus Filio unilum έσχον την ευφροσύνην επι τη σωτηρία των ανθρώ
cral ct Filius Patri : unde communis erat corum πων , ήν ο δια σταυρού θάνατος ειργάσατο .
lielitia proplør humanain salutem , quam mors per
crucem operala est.
Veleclulio in dexlera lua usque in finem . Dexlera C Τερπνότης εν τη δεξιά σου εις τέλος . Δεξιά
Patris, Filius dicitur, quemadmodum el brachium του Πατρός , ο Υιός, ώσπερ και βραχίων , και δύνα
cjus, et polentia el delectatio. Ail igitur quod per- μις. Τέρψις , φησί, και αγαλλίασις έσται το Υιώ
pelua exsultatio erit Filio Dei, quia secum eos σου διά παντός , τους πεπτωκότας συναναστήσαντι,
exsurgcre ſecil, qui olim ob peccatum decidcrunt : και την αυτου κληρονομίαν απολαβόντι.
tl quia hæreditalem suam rccepil.
Oralio ipsi Darid. Προσευχή τώ Δαβίδ.
PSALMUS XVI . ΨΑΛΜΟΣ ις '.
P'ersccutionem sustinens a Saule bealus David , Υπο του Σαούλ διωκόμενος , και ποικίλως επι
el inultis imperitus injuriis, psalmum hunc conscri βουλευόμενος , έγραψε την ψαλμόν τούτον , εις επι
psil, quo Deum in auxilium advocal. Qui lamen κουρίαν τον Θεόν εγκαλούμενος . 'Αρμόζει δε και
unicuique viro virlule prædilo alque oppresso ab παντί εναρέτω επιβουλευoμένω .
juimicis accommodari poiest.
VERS. 1. Exaudi, Domine, justitiam meam . Exaudi, Εισάκουσον , Κύριε , δικαιοσύνης μου . Της περί
inquit, justitiam meain : lioc est affectum atque το δίκαιον διαθέσεως, ήτις δια των πράξεων ως διά
aliorem uleum erga justitiam, qui actionibus atque D γλώττης, βοά : διαφόρως γαρ δυνάμενος ανελεϊν τον
operationibus suis, quasi lingala quadaio ad le cla- πολεμικώτατον μοι Σαούλ , έρεισάμην , ως επί Θεού
alat. Νam cum potuerim spenumero inimicissi- βεβασιλευκότα, και ουδέν υβρίσει τούτον λόγω ετόλ .
mum mihi Saulemu occidere, abstinui tamen justi- μησα. Κεφαλή γάρ έστι παντός του λαού· δίκαιον
liæ hujus amorc ; quia a le constiiulus est rex . δε τούτου διά ταύτα φείδεσθαι κατά πάντα. Η δι
Quinimo nec verbis illum objurgare ausus fum , καιοσύνην ενταύθα λέγει την δικαιολογίας αυτού ,
cum sil populi capil, el ab illius injuria abstinere καθ' ην δικαιούται, ήν και προχών τίθησιν. Ούτως

si Joan . xiv , I. 11 Πεύr . 1, 3.

Varia lectiones .
154; "Ας , δηλαδή εά ; άε : άς .
205 COMMENT. IN PSALMOS . 206
ούν νοούντων ημών , ου δξει κομπάζειν ο Προφή - A semper equuno sit . [ Scriptum est enir. : Principί
της , αλλά λόγω παρακαλείν. populi tui non maledices " . ] Vel per justitiam loc
in loco justificationem suam et juris sui rationes intelligit, quibus causa sua justificatur, et quas in
progressu pouil. Atque hoc pacto a jactantiæ suspicione Prophctam vindicabimus, quoniam magna
cum cum ratione sic pelere perspecluri simais.
Πρόσχες τη δεήσει μου. Δέησιν υποληπτέον , το Intende deprecationi meæ . Deprecationem accipit
σχήμα της παρακλήσεως : ελεεινόν γάρ, ώ; μεστόν pro ligura el forma precum suaruni, quæ miseranda
κατηφείας, και συντριβής , και ταπεινώσεως , και eral, mærore nimirum 1plena ac contritionc et bu
μόνον από της όψεως δυσωπείν δυνάμενον . militale : quæque vel solo intuilu conciliare sibi
poterat Deum .
Ενώτισαι την προσευχήν μου , ουκ εν χείλεσι Auribus percipe oralionem meam , non in labiis
δολίοις . Τούτο καθ' υπερβατον αναγνωστέον , ίν ' ή, dolosis. lloc per liguram hyper balon legendum est,
την ουκ εν χείλεσι δολίοις προσευχήν μου . " Η και ut sit sensus : Suscipe orationcin meain , oblalam
ελλειπτικώς : Ενώτισαι την προσευχήν μου, ουκ εν libi non dolosis labiis. Muuda quippe sunt labia mea
χείλεσι δολίοις γινομένην , ή προσαγομένην· καθαρά ab omni mendacio el dolo. Neque enim mibi colla
γάρ ψεύδους τα χείλη μου, και ου συνοιδα λαλήσας B* scius sum,, quod Sauli dolosa aliquando Iορυβως
loculus
ποτέ δόλια τω Σαούλ , αλλ ' ομολογήσας την εις αυτόν sim : quinimo amorem el dilectionem meam in eum
αγάπην, φυλάττων καθαρών την ομολογίαν , ει και palam confessus , integrain adhuc confessionem con-,
αυτός τας προς εμέ ψεύδεται συνθήκας . Τρία δε servo : lamelsi is pacla inccum inila confregerit
προβάλλεται προς αντίληψιν , την δικαιοσύνην αυτού, et mentitus sil. Tria vero in auxilioin suum pro .
το σχήμα της δεήσεως , και την εξ αδόλων χειλέων ponit :: justitiam , supplicationis forumain elet oralia ,:
προσευχήν , ίνα και μάλλον ερεθίση προς άμυνας. nem a non dolosis labiis provenientem , ut per læg
tria nimirum in auxilium suum Deum magis com
moverel.
"Εκ προσώπου σου το κρίμα μου εξέλθοι . Σύ VER3. 2. De vullu quo judicium meum prodeal,
δικαστής ημίν, και τα ημέτερα προς ακρίβειαν ειδώ;, Urinam , inquit ,, tu
il nobis juder sis, qui nostra om
και μόνος άρρεπής δικαστής. Ο Θεός γαρ,, κριτής mia exactissinue Bosti ; el solus justus judes es ,
; , et
δίκαιος , και ισχυρός περατώσαι την οικείαν από- potens, qui ad exitum propriam deducas senlen
φασιν. Εκ aρoσώπου δε , αντί του , εκ σου , περι- tiam . De vullu luo, circumloquendo dixit ; hoc est,
φραστικώς, και ενώπιόν σου. Το κρίμα μου δε , C a le ipso , vel coram te : Judicium aulem meum, hoc
τουτέστιν, ή περί εμε απόφασις . "Αδικον γάρ ήγου- est sententia , quae de me ſercnda cst . lloc, inquam ,
μαι δικάζειν έμαυτώ , και κολάζειν τον αναιρείν judicium,, opίο υι feratura te le :: injustum enim re
επαγόμενον (55 ). pulo, ut in propria mibi causa juder sim , ct a me
ipso prvirc illum debeant, qui ad meum festinal
imeritum .
οι οφθαλμοί μου ιδέτωσαν ευθύτητας . Ιδοιμι Oculi mei videant æquilales . Utinami ego, in :
ψήφους εφ' υμίν (56 ) εξενηνεγμέναι . quil, sufragia videam el aquas de subis profercu
das a le sententias.
Εδοκίμασας την καρδίαν μου έπεσκέψω γυ- VERS. 3. Probasli cor meum el visilasti nocte . Non
κτός.00 μόνον αδίκου πράξεως απεσχόμην , αλλά και lantum, inquit, ab injustis ego actionibus al slinui,
πονηράς ενθυμήσεως : ερεύνησας γαρ , ο καρ- sed a pravis etiam cogitalionibus. Tu cuim qui
διογνώστης , και ουχ εύρές τινα μελέτης κατά του scrulalor es cordium investigasti me, nec ullam in
Σαούλ , εν τη καρδία μου και έδες αυτήν ουκ corile meu iniquam adversus Saul cogitationem
εν τη ευπραγία μόνον ορθώς έχουσιν , αλλά invenisti. Tu mentem mcam reclan semper fuisse
και εν τη νυκτί των πειρασμών και θλίψεων , & D nosti, necin secunda id tanlui fortuna , sed et in
σκοτίζουσι τον νούν , και της ευθείας αποπλανάσθαι ipsa eliam tentationum alque aMictionum nocic :
παρασκευάζουσι. Κατά γάρ τον Ιώβ ειπείν , Εν quæ mentes hominum oblenebrare solel, et occa
τω φωτί σου επορευόμην εν σκότει , ότι λύχνος siones præstare, ut veluti crrabundos a reclo calle
ήν τοις ποσί μου ο νόμος σου, και φως τοις quis deviet . Nam, ut verbis et am ular beati Job .
• μίσοις μου. Ή και νύκτα λέγει, καθ ' ήν εν τω In lumine luo ambulabum in tenebris : quoniam lex
σπηλαίω λαβών υποχείριον, ουκ ανείλεν , qua lucerna eral pe:libus meis , el lumen semilj ,
meis " , vel nociem fortassis illam dicit, qua in poleslale sua Saulem habuit iu spelunca , cl lamon
Occiderc evin noluit.
Επύρωσάς με , και ουχ ευρέθη εν εμοί αδικία. Igne me examinasti, el non est inventa in me ini.
"Επύρωσάς με πυρί των πειρασμών, ώς οι τεχνία: quitus. Examinasti we; inquit, igne tentationum ,
τώ πυρί τον χρυσών, όπως γνoιεν , ει έστι καθαρός : non secus ac cum artifices ignc aurum esaminani,
11 Exo.Ι. ΧΣΙ, 8. 16 Ιου ΙΙ. 3 .
Varia lectiolics.
(65 ) ία , επειγόμενον,
.
(56) γρ. τζενηνεγμένας .
207 EUTIIYMII ZIGABENI 208
ut cognoscant an mundum id sit et purum. Ει curn A και χωνευθέντος μου τουτους και βασανισθέντος,
auri inslar fusus sim el probalus, nulla lamen in ουχ ευρέθη εν εμοί αδικία κατά Σαούλ , ουδέ μι
ae iuventa cst injustitia , quam patraverian adver :
1 κροψυχήσας υπό της ανάγκης έβουλευσάμην τι
sus Saul. Neque enim inter angustias maluna ali- πονηρόν .
quod adversus eum , ut pusillaninis , aut consultavi
finquam aul decrcvi.
Vers. 4. Ui vor luqualur os meum opera homi. "maως αν μη λαλήση το στόμα μου τα έργα
num . llic vcrsiculus consequcntia non carel ad των ανθρώπων . Ούκ έστι το παρόν ρητών ανακά
præcedentia , ut aliqui existimarunt, quiuimo com λουθον , ώς τινες φήθησαν · αλλ ' αιτία δικεί της
modissime eis adjungitur , et causam continet, qua- πυρώσεως" δια τούτο γάρ παρεχώρησας πυρωθήναι
re examinatus fucrit et afflictus beatus David . Hac, με πειρασμούς , ίνα μη μένων ανώτερος αυτών
inquit, de causa to me lentationibus examinati υπεραίρωμαι, και διαβάλλω τους αμφί τον Σαούλ,
permisisti, ne si major fuissem quam quod tentari . θριαμβεύων && πράττουσιν άδικα
άδια . Η
“ και ένα προς σε
aul alligi possem , extollerer forlassis : neve ac- συντόμως επιστρεφόμενος (εν θλίψει γαρ εμνήσθη
cusarcai Saul, sui illius injuslilias superbe deri- μέν του ) , τα σά έργα λαλώ , πώς άπαντα προς το
derem algne esprobrarem . Vel aliler : Tu ideo me B ourqdpov olxovogel ;.
( saminasti, ut cgo conrcrsus ad te , non lumana opera, sed lua commemorarem beneficia, el quo
modo la omnia in mclius semper dirigis. Solemus enim io amictionibus lui semper magis memi
nisse .
Propler verba labiorum fuorum ego cuslodivi rias Δια τους λόγους των χειλέων σου εγώ εφό
duras. Per verla labioruna Dei , Haudata legis in- λαξα οδούς σκληράς . Λόγους χειλέων καλεί τας
telligit, que per Moysein data sunt. Labiorun εντολές του δια Μωσέως δοθέντος νόμου ' χειλέων &
autem Dei , improprie dicit, goasi a Deo prolata sinς θεού , καταχρηστικώς , οία παρά θεού υφηγηθείσας .
ca mandala. Propter bæc ilaque mandala cgo, Διά ταύτας ούν , φησίν , εγώ εφύλαξα , τουτέστιν ε6ά .
inquit, costodivi , hoc est, ego ambulavi vias du-
δισα οδούς σκληράς , τας των αρετών τραχείαι γαρ
ras : virtulum nimirum vias quæ asperæ sunt el αύται, και επίπονοι , πάσης σωματικής ηδονής απε
laboriesse ,, etel omni corporis delectatione prorsus στερημέναι. Φυλάττειν δε παρά τη συνηθεία της
carentcs .. Custodire ctiam apud Scripturam sepis.. Γραφής, το ενεργείν, ως επί το πλείστον, λέγεται,
sime positum reperimus, pro operari, ut illal : ώς το • Εφύλαξα τας εντολάς σου, τουτέστι ,
Custodivi mandala tua ' , hoc est adimplevi. πράξας επλήρωσα.
Veas. 5. Perfice gressus meos in semilis luis, ar C Κατάρτισαι τα διαβήματά μου εν ταις φίβους
non commoveantur gressus mei. Bis gressuum mc- σου , ίνα μη σαλευθώσι τα διαβήματά μου . ' Ανω
minit, et per cos priori loco mentis molas iniclli- μεν ώνόμασε διαβήματα τα του νου κινήματα κάτω
Ti,, δε , τα του σώματος . Οιον τέλεια και δρα ποίησον
git, secundo vero motus corporis.. Ait igitur,, Το
bil,
I)omine , perfectas ac reclas lucilo cogitationes τα νοήματά μου εν τοις προστάγμασι σου , τους φέ
meas, in mandatis tuis, quæ gradieplcs per ea ho- ρουσιν είς σε τους δι' αυτών οδεύοντας τούτων τις
le mentis cogitationes
mines ferunt ad teie.. Nano si hæ τελειωθέντων , ουδε αι διά σώματος πράξεις αποσφα
perfectiores reddantur ,, celerie ctiam operationes λείεν άν . " Η κατάρτισαι τα διαβήματά μου , τουτέστιν,,
corporis non titababunt ,, quinimo tutiores crunt,. ενέργειάν μου πάσαν εν τω οδεύειν τας τρίβους σου,
1

Vel perlice gressus meos, hoc est, omnes acliones ας διά των εντολών έτεμες τοίς σπεύδουσιν ελθείν
sneas, dum ambulo per vias luas, quas in manda- επί σε , ίνα μή παρακινηθώσι του προσήκοντος , μη
iis luis essc slaluisli iis qui festinant venire ad 14 : παρά σου καταρτιζόμενα· συ γαρ ει ο διδάσκων αν.
nc si forte commemorali gressus mei nullam a le θρωπον γνώσιν .
perſectionem acceperint, deviont aliquando ab honesto, et sequantur quæ deteriora supl. Tu enim
es qui doces hominem scicntiam .
Vers. 6. Ego clamavi quoniam eraudisti me, Deus. D 'Εγώ εκέκραξα , ότι επήκουσάς μου , ο Θεός .
Non frustra, inquit, fundo preces ad te, nam et Ου μάτην ποιούμαι την παράκλησιν , ότι και πάλαι
alias cuni ad le orarem exau : lit:1 $ sum . παρακαλέσαντός μου ήκουσας.
Inclina aurem luani mihi el craudi rerba mea . Κλίνον το ούς σου έμοί , και εισάκουσον των
Atqui aures in nobis inclinari pon possunt : sed ρημάτων μου . Και μην άκλιτόν έστιν εν εμοί (57 )
enm inclinalo capile erga illum quem audituri το ους · αλλ ' ότι κλινομένης της κεφαλής επί τον
sunius , condescendimus , videntur etiam aures in λέγοντα, δοκεί τούτο κλίνεσθαι . Προείρηται δε , ότι
nobis inclinari. Ini superioribus jam diximus quem- από των ανθρωπίνων ενεργειών τα θεία χαρακτηρί
admodum Propheta sæpenuniero ab humanis ope- ζει, συγκαταβατικώτερον , δ.α την των ακροωμένων
ralionibus divinas esprimil, imbecillitati ac cras- ασθένειαν. Οι γαρ βουλόμενοι τινος ακριβέστερον

25 Psal . CΧν111 , 166.

Varia lectiones.
(37) Io . huiv, ut logisse vidctur Latinus interpres.
1
209 COMMENT . IN PSALMOS . 210
ακούειν, αδρανώς υπ ' ασθενείας φθεγγομένου , κλί- A situliui auditorum condesceitdeus. Solent itaque
νουσι αυτώ διά της κεφαλής το ούς. Κλίνον ώς υψη- ii caput inclinare, qui esilis louliueur νοcis audire
λος επι ταπεινώ, ως Ιατρός επί νοσούντι. Είη δ ' άν diligentius cupiant :.: uodu
unds ob
τι cum capite aures
όρασις μεν θεού , ή απλώς γνώσεις των πραγμάτων» pariter inclinare videntur . Inclina igitur et ,
ούς , ή λεπτοτερα τα γάρ ορατά των ακουστών , Deus , ouren tuam , tanquam cxcelsus ad huntile»,
παχύτερα , διά την ύλην. ' Ανω & και κάτω της lanquam medicus ad infrmum. Et visus quidem
παρακλήσεως το , εισάκουσον , και πρόσχες , και ενώ . in Deo est simplicior quiedain rerum cognitio, ani
τισαι , και τα τοιαύτα , εις έμφασιν της προς την dilus rero exactior et perſeelior scientia. Nam quæ
αίτησιν όλοψύχου διαθέσεως. visibilia sunt, propter materiam quæ visibilibus
rcbus inest, crassiora sunt. Guam quæ audiri queuul. Snpcrius igilur atque inferius supplicans
bralus David, bajusmodi verbis usus est, quze majorem Dei cognitionem ac majorem allentiouem
Jesidercnt. Exaudi enim , inquit, intende, auribus percipe, et alia hujusmodi, quie verlia eliam sæpius
replicavit in najorem nimirum emplasim , ac majoren significationcm sumnæ affectionis sux,
ex lola cupicutis anima petitionem a se oblatam impleri.
θαυμάστωσον τα ελέη σου , και σώζων τους ει- Β Vers. 7. Mirifica unisericordias luas qui salros
αίζοντας επί σε . θαύματος άξια φανήναι ποίησον. Ιοείο ερεranle : in e . Fac, inquit, et unisericorilia
"Ελέη δε λέγει, την αντίληψιν . ου γάρ ιδόντες αυ- luæ admiratione digude videantur . Misericordias
τον υπερασπιζόμενων , εθαύμασαν αυτήν, ώς τα- autein Dei bic divinum auxilium appellat. Onincs
χείαν, και πανσθενή , και ως μή μόνον δίκαιον, αλλά cnim qui bcatum David a jutum a Deo , el serva
και αμαρτωλόν αντιλαμβανομένην . lum a lantis viderunt periculis, admirali sunt tam
celcre ac validum auxiliam : quinimo et illud, quod non lauluw juslis Deus, sed quod peccatori
.

bus eliajn opem przstat.

' Εκ των ανθεστηκότων τη δεξιά σου , φύλαξύν VERS. 8. A resistentibus dexleras luc custo:li ms ,
με ως κόρην οφθαλμού . Φύλαξόν με , Κύριε , από Dontine, al pupillam oculi. Custodi ina, Domine, ab
της επιβουλής των περί Σαούλ , οι ανθεστήκασι τη insidiis Saul et couplicum cius, qui electioli per
χειροτονία σου. Διά γάρ της χειρός, ταύτην εδήλωσε . le factæ res Blunt. Per manum enim , basic siguili.
Συ μεν γάρ εχειροτόνησάς με βασιλέα , διά του cavit. Tu enim per prophetam , a quo inunclus
προφήτου χρίσαντος: ούτοι δε σπουδάζουσιν ανελεϊν, sum, me in regem elegisti : isti vcro non susci
ου καταδεχόμενος . Θαυμαστή δε όντως ή περί την pientes quod fecisti , milli necem parant . Αdmirauda
κόρης του οφθαλμού φυλακή» χιτών γάρ επί χιτώνε , est autem quam maxime custodia illa, quam oculms
και περιβολαι ποικίλαι ταύτην περιτοιχίζoυσι . Και pupille præslat. Siquidem lunica super tunicami,
ο! μεν λεπτοί και διαφανείς , ίνα μη τραχύνωσιν C el quxdam leguarenta cain mupiunt : quorum alia
υγράν ούσαν και απαλήν έξωθεν α, παχύς και των tenuia ac transparentia sunt, ne pupillæ quæ sua
βλεφάρων , δυσιν ημικυκλίους διηρημένος . ίνα και plc ualura humida est ct mollis, asperitatem in
τον κονιορτον αποσοβή , και την εξ αέρος βλάβης, κraut,
ferant, alia vero estrius crassiora ,, ut palpeira-
και τα περιττά ζωύφια . Τετρυχωται δ' ούτος , ένα runi lunica, quæ duobus est seinicirculis distincia ,
τον εγγύς ιδρώτα καταρρέοντα κωλύη » δριμύς γάρ ut pulveris ct aeris læsionem , el parvula quæque
εστι και λυπηρός. Έπάνω δε τούτου , φάραγξ οφρύος . aniuantia , repellat : et pilis etiam φuibusdam
Εσχημάτισται δε καθάπερ τις στερρεός όροφος . rallata , ut ul sudoreal prope fuente prohibeat..
πεπύκασται δε και ούτος θριξιν , ίνα μή ο φερόμενος Aculus cnim sudor est atque admoduin moleslus.
άνωθεν ιδρώς επί την σκηνήν της κόρης εμβάλλοι : Superius prælerea supercilii vallis formala est.
ελλ ' ανακρουόμενος εκείθεν , επί τους κροτάφους Ipsum autem superciliana, veluti lectum quodda.
μετοχετεύεται . firmun ac validum jacet : quod pilis etiam multis
ac condensis ornalum ac inuuilum est, nc suilor desuper Aliens in pupille habitaculum irrual. Ilinc
enim repnlsus, in ipsa derolvilor Tempora . (Cum tanta igitur præstes oculus pupillic custodiam ,
non miranduni si parem sibi a Dco Propheta præslari oplat. }
Εν σκέπη των πτερύγων σου σκεπάσεις με D Vers. 9. In protectione alarni luarum prolegos
από ανθρώπων ασεβών , των ταλαιπωρησάντων me a facie impiorum , qui me afflixeruri. Adinventa
με . Ετέραν εικόνα φυλακής εορών , αξιοζ κοττού alia custodiæ similitudine, pulli in morcm rogal
τρόπον επισκέπτεσθαι , πτέρυγας καλών τας συνο- Prophela se prolegi. Per alas aulem divinæ Provi
πτικάς , και φρουρητές , και θαλπτικές δυνάμεις της Jenliz vires intelligit : quibus continere conser
παντοδυνάμου προνοίας , εκ μεταφοράς των ταις vareque omuia Dcus solct ct ſuvere . Quod ex me
εαυτών πτέρυξι σχε πόντων τους νεοττους πετεινών. Ιaphera aviata sunplum e-t , que proprios pullos
Το γούν Σκεπάσεις , η αντί ευκτικού νοήσομεν : alis luenlur ae prolerunt. Quod vero , ait Proleges.
πολλαχού γάρ της Γραφής το τοιούτον είδος • ή και futurum pro oplativo posilum intellige, ul sitpc
προφητεύει την παρά Θεού βοήθειαν . Πρόσωπον δε apud Scripturam positum reperimus. Vel quia
ασεβών , αυτούς λέγει τους ασεβείς . Καταχρηστικώς praelicit Dealus David ,, ut Propheta ,, auxilium quod
δε ούν είπεν ασεβείς τους αμφί τον Σαούλ , ως δίκην sibi a Dwo præstauduin eral. Faciem etiam impio
ασεβών ζώντας εν ανομίαις , και διψώντας ελεϊν rum pro ipsis impiis intellige. Improprie autem
211 EUTHYMII ZICABENI 212
Saulein el socios, impios (seu potius, ut sæpe alili A :03 ; luov ;, xaw in shortyou ; thy in.00: toa
diximus, juxta Græcæ diclionis åvéugu ; veriorem επ' αυτώ του Θεού χειροτονίαν · ο! και έταλαιπώ
significationem, exleges] appellavit : eo quod gen- ρησαν αυτόν , περί την φυγήν πάσαν κακοπάθειαν
lium more, culeges viverent in peccatis, el quia Úpustausvov.
innocentem occidere studebant ; nec electionem illam verebantur, quain eis Deus signifcaveral se
ſecisse de David , dum imiaodice cum amigerent, ct in causa essent ut exsul ac profugus omne calami.
talum genus sustineret.
VERs . 10. Inimici mei animam meam circumde- Οι εχθροί μου την ψυχήν μου περιέσχον .
derunt. Per animam suam seipsum intelligit , totum Απο της ψυχής εαυτόν ενέφηνεν, ώς από μέρους
exprimens a parte. Circumdederunt autem, insidiis το πάν. Περιέσχον δε , αντί του, περιεκύκλωσαν
nimirum undique deposiiis. πάντοθεν καθίζοντες λόχους.
Adipem suum concluserunt. Per adipem cor in- Το στέαρ αυτών συνέκλεισαν . Διά του στ ! ατος
telligit ct viscera : quoniam circum hæc mulla so- την καρδίαν και τα σπλάγχνα δηλοί περί ταύτα γάρ
lei inesse pinguedo. Αίι igitur, omnem eos a corde πολλή πιμελή . Και φησιν ότι 'Απέκλεισαν μου τον
htte a visceribus nuisericordiarn intra seipsos Ex καρδίας και σπλάγχνων αυτών ελεον , εξ ών ου
clausisse . Misericordia cnim a corile alquc a visce- τος πρόεισιν. "Αλλοι δέ φασιν ερμηνεύοντες σταρ
B
ribus dicitur descendere. Αlii adipem exponunt " την ευδοξίαν είναι και ευημερίαν , ήν απέκλεισαν
pro bona babiludine ac felicitate, quam illos clau- και οίον συνείχον, ως μηκέτι φευξομένην , αλλά
sissc dicit Propheta , alque in seipsis continuisse, δι' άλου εσομένην αυτοίς .
veluli nunquam amplius recessuram , sed cum eis
perpello luluram .
Os eorum loculum est superbiam . Jaclabant enimi Το στόμα αυτών ελάλησεν υπερηφανίαν . Έχόν
illi cilo se comprehensuros beatum David , lec παζον γάρ θάττον αυτόν συσχεϊν ως αθηρευτον , μη
posse illum ab eorum manibus evaderc : quasi ex δαμόθεν έχοντα βοήθειαν .
nullo latere exspectandum illi aniplius esset auri
lium .
VERs. 11. Ejicientes me nunc circumdederunt me. 'Εκβάλλοντές με νυνι περιεκύκλωσάνμε. Εξω
Expulerunt ne, inquit, ex omnibus bonis meis : σαντές με των εμών απάντων , ουκ έρχεσθησαν :
nec satis lioc eis fuit, sed rursus eliam circumdc- αλλά και νυν περιεκύκλωσάν με , θανατώσαι σπου»
derunt, morti me tradere festinantes . δάζοντες .
Oculos suos slaluerunt declinare in terram . De- C Τους οφθαλμούς αυτών έθεντο εκκλίναι εν τη
creverunt, inquit, declinare oculos suos, le nimi- Yή. "Εθεντο, εσκέψαντο εκκλίναι τους οφθαλμούς
rum, qui io calis liabitas : atque a mandalis fuis, αυτών από σου, του εν ουρανούς οικούντος , και των
quibus mandasti ne insontem quis lædat ; alque σων προσταγμάτων , και κελεύουσι μη αδικείν την
hoc ui illos in terram convci lerent, hoc est ad αναίτιον, εις γην, τουτέστιν εις γεηράς επιθυμίας:
terrenas concupiscentias. Quod nihil aliud est, αίτινές εισιν αλόγως αποπλήσαι πάν το καθ' ηδονήν.
quam absque ulla ratione quidquiul libido postulat Και τους οφθαλμούς αυτών εστήριξαν, επιτηρούντες
explere. Vel aliter lilleram lege : Oculos suos εκκλίναι και καταβαλείν με εις γην , υπ' αυτών
slaluerunt ut declinent in terram ; el liinc expone αποσφαττόμενον.
slaluerunt, hoc est stabilivcrunt ct firmaverunt, observantes nimirum ul illum inclinent el dewillani in
lerram , quem olim morti tradere contendunt. Oratio enim Græca utrunque scnsum recipit.
VERS. 12. Susceperunt me quasi leo paralls ad "Υπέλαβών με ώσει λέων έτοιμος εις θήρων , και
prædam , el quasi cululus leonis habilans in abditis. ώσει σκύμνος oικών εν αποκρύψοις . Οσον επί
Quantum ad corum spem aitinet, ipsi wc ila sise ταις εαυτών ελπίσιν , ύπέλασόν με, τουτέστιν υπ.
ceperunt ; quasi dicat : Illi sperabant accclere ad ελθόντες, μετεώρισαν της γης ανάρπαστον φέροντες .
ne , el suscipere ne : 1hoc est surgum accipere, p Διαφοράν δε του λέοντος και του σκύμνου τοιαύτην
alquc extollere a terra , ct discerplum clerrc . τινές αποδεδώκασιν , ώς ο μεν αλκή πεποιθώς , φα
Differentiam inter leoueno et leonis callulum, φui. νερός εστιν επί τω θηρεύειν · ο δε σκύμνος , μήπω
dan Iujusmodi tradiderunt dicentes : quod leo θαρρών εκ του προφανούς αρπάζειν, κάθηται κρυ
proprio fielus ruborc manifeste ac palam rapit , el πτόμενος . Και των εχθρών αυτού τοίνυν οι μεν
quod calculus Lanta carens confidentia , claim atque εθάρρουν προφανώς αυτόν άρπάσαι · τινές δε λα
occulle se accingil aid prædam , unde abditus con- θραίως , εαυτοίς ου τεθαρότηκότες. Ουδέν δε κωλύε !
siderc dicitur. lloc parlo etiam inimicorum beati ταυτό και άμφω δηλούν» είωθε γάρ πολλάκις εν τοις
Daviil, alii aperto Marte suis freli viribus in euan παθητικούς λόγους ο Προφήτης ταυτολογείν , εν υπ.
irruebant , alii autem veluti tiiliores sibi ipsis αλλαγαίς λέξεων , ίνα ( 8 ) αυξηση το πάθος , εις
Bon adeo lide :iles , clan insidias struehaul ; tametsi έλεον επισπάσηται
tribil impedit quin lloc idem sibi velit ile we lileo siznilicri. Solet enim Proplocia sp.penumero
Vaja lortiu : es .
( 8 ) γρ . αυξή σας vel silde και ante : ις .
213 COMMENT, IN PSALMOS . 214
in hujusmodi locis alectu plenis, casdem sententias varia orationc repelere , ut aucto alleelli ad
majorein Deum misericordiam trabal.
'Αγάστηθι, Κύριε . Δοκών καθεύδειν διά την μα Α . VERs. 15. Επεκrge, Donine . Quippe cum ob Ioa .
κροθυμίαν, κινήθητι ποος άμυνας. ganimitatem dormire quodammodo videaris . Er
surge igiluir el movcaris aid vindiciam .
Πρόφθασαν αυτούς. Πρό του δούναι πέρατα τα Præreni cos . Tol, inquit, eos præoccupa prius
μεμελετημένα , κατάλαβε αυτούς . quam ea quæ ineditali sunt eſſeclum aliquem sor.
tianlur.
Και υποσκελισον αυτούς . Εμπόδισον τώ κατ ' El supplanta cos. Esio illis imprimento duen
εμού δρόμο τούτο δε εκ μεταφοράς των βουλομέ . currunt el festinant adversiin me. Quod es corum
νω: τισιν επικόπτειν τον δρόμον, οι τρεχόντων τοίς metapliora dictuτη est, qui dun currentem impe
ποσίν αυτών και ποτιθέασι τα σκέλη κατά πάροδον , dire volunt, tibiarm aut pelein transenti sulyi
και ούτω ; ευχερώς καταβάλλουσι . ciunt, ut bujusinodi ofendiculo cu :n in terraru
proslernani.
Ρύσαι την ψυχήν μου από ασεβούς , ρομφαία Eripe animam meam ab impio framea lun, αν
σου , από εχθρών της χειρός σου . Εν τη ρομφαία inimicis manus tuc. Tua, inquit, frainca, hoc est
σου δυσαι την ψυχήν μου από του ασεβούς Σαούλ, και tuo telo , libera animam meam ab impίο Saul atque:
και από των υπηκόων αυτού, των εχθραινόντων τη ejus sociis, qui electioni luz de me faclæ tanquam
.

χειροτονία σου , τουτέστιν εμοί · ή , των πολεμούν- inimici adversantur . Yel, Eripe we ab iis qui ini
των τη χειρί σου, δηλαδή σοί , περιφραστικώς . Ει mici sunt maius ac powinii luia, hoc est ab ini
γάρ οι μεν εμοί πολεμούσιν , εγώ δε, σος • οι πολε . nicis luis : nam qui me oppugnani, qui a le electus
μούντες τω σώ, σοι άρα πολεμούσι. Τίνος χάριν suin , lecum eliam pugnarc videolur. Saalem vero
άο :βή τούτον λέγει, προειρήκαμεν. Καθ' εαυτά δε cur impium appellei , superius diciam est . Per se
τα ρητά αναγνωστέον , απολύτως . Κατάλληλα δε, και vero legenda sunt verba absolute . lla autem
ιο, Ρύσαι την ψυχήν μου, προς το ρηθέν ανωτέρω verba : Libera animam meam , congrue dicta suni,
7

οι εχθροί μου γάρ, είπε, την ψυχήν μου περι- ut prioribus verbis respondeant, dum dixit : Ini
έσχον . Απορούσι δέ τινες , πώς ο φεισάμενος Σαούλ mici mei animam meam circumdederunt. Dubitant
εν τω σπηλαίω, νυν αναιρεθήναι τούτον εύχεται qoidain quomoι!: ο Deatus David,, qui in spelunca
φηillain
ρομφαία Θεού · και λέγομεν ως αυτός μεν αυτόχειρ inimico Sauli pepercit , nunc precelur occidi eum
βασιλέως ουκ ήνέσχετο γενέσθαι , καθώς εν προι- gladio Dei . Et dicendum , quod ipse quidem regis
μίους εξηγησάμεθα του ψαλμού • τον Θεόν δε παρ- sui noluit occisor esse , ut circa principium psalmi
εκάλει προς εκδίκησιν , ταλαιπωρούμενος . και C diximus, et tamen Deum ad vindictam advocal,
εν πάση κακοπαθεία. "Ωσπερ γαρ το πρώτον velui qui omni eral calamilalım genere amictus.
άδικον , ούτω δίκαιον το δεύτερον. " Η και εν
. Neque enim si occidere regem , injustum dicimus,
ρομφαία λέγει, ουκ αναιρούση , αλλά φοβούση τους ila etiam injustum dicimus, advocare Deum 21
εχθρούς μόνον. 'Ανθρωποπρεπώς δε είρηται · και vindiciam . Vel aliter : Libera me, inquil, frane :
γάρο θέλων εξελέσθαι τον υπό πολεμίων κατεχό- lua , non ut occidas , sed ut ea tantuin inimicos
μενον , ρομφαίαν σπασάμενος , ορμά κατ' αυτών. perterreas et repellas. lloc etiain humano more
Και ότι ουκ αναιρεθήναι τους αμφί τον Σαούλ , dictum est ; nam cilin quis sociam ab inimicis
αλλά δυσπραγήσαι (59) βούλεται, δηλοί τα εξής. delentum eripere volueril , evaginalo gladio in ens
ruii. Qunul autem non pelal bealas David Saulem el socios interimi, sed disjungi tatilinin ac dissolvi ,
manifestun fil ex sequentibas.
Κύριε. απο ολ /γων από της διαμέρισον αυτούς Vers. I4. Domine , a poucis de letra divide eos in
εν τη ζωή αυτών. " Ετι ζώντας αυτούς αφόρισαν από vila eorum. Allbuc viventes cos , inquit, divide a ;
των αγαθών ανθρώπων, και μη εστωσαν αυτοίς εν- distingue 2 probis hominibus, ne cuin eis conver
αρίθμιοι » και και αλλαχού φησι Μετά δικαίων μη sentur : quod aliis verbis alibi dicit : Et cum justis
γραφήτωσαν " αφορισθέντες γάρ ,7 την αξίαν απ- non scribantur ' . Nam si disjungantur, condignas
D
είσονται ποτε δίκην . Πολλάκις δε η Γραφή ολίγους aliquando penis dabuul. Solet eliain sa penumeru
καλεί τους αγαθούς. Οι γάρ πλείους , αει κακοί , και Scriplura per palicos, probos homines significare :
αεί τα χερείονα νικά : ολίγοι γάρ. φησίν, οι συζή- quia el provi loomines plures sunt, el pejora nn .
μενοι , και ολίγοι οι εκλεκτοι. Ολίγων δε είπών , mero semper vincunt. l'auci enim sunt, inquil,
επήγαγεν : από γης, δεικνύς, ότι και ούτοι από γής qui salvanilir , el pauci etiam qui clecti . Et posle
είσι » και όμως ουδέν εμπόδιον τούτο γέγονεν αυτοίς quam dixit a puucis, addidit de terra , denotan's

16Pal. 1.13, 19 .
Variae lectiones .
(19 ) Colex quidem babet EUsaparicat al Latintis interpres logiese videur 8 :28p : 91,va! sel
aliud cjusmodi.
215 EUTIIYMII ZIGABENI 216
quod pauci illi qui boni sunt , deterra sunt , quods Αε!ς αρετήν. Η δε σύνταξις, αύτη : Διαμέρισον αυ
que hoc eis nihil impedimento full ad virtutem . τους από των ολίγων , των από γης.
El constructio sic se habet : Divide eos a paucis
qui sunt de lerra .
El de absconditis fuis implelus est renler eorum. Κ ) των κεκρυμμένων σου επλήσθη η γαστήρ
Per abscondita quidain aurum atque argenluin in αυτών. Κεκρυμμένα τινες έφασαν χρυσών και άρ
telligunt , et alia hujusmodi metalla, que occultis γυρον , α τοις λαγόσιν εγκεκρυμμένα της γης, αν.
terre lateribus abscondida, foliatur ab iis qui oρύττονται, μεταλευόμενα . Τούτων ούν επλήσθη ή
illic ea perquirunt : quibus bonis illorum ventrem γαστήρ αυτών, τουτέστιν αυτοί , από γάρ μέρους το
implelum essc ail, a parle lolum significans, lioc πίν, ήγουν τα ταμεία , δίκην γαστέρων εμφορού
cst, quibus rcpleti sunt ; quippe cum eorum cella μενα · ή και αι κοιλίαι αυτών, οψωνούντων όσα κα !
atque liypothecæ, hujusmodi bonis, instar ventris, λάβοιεν. Πολλοί δε λέγουσι τας παρά Θεού τεθησαυ
plenae ac refert: e sint. Vel eorum ventres implelos ρισμένας τιμωρίας • επεί και Μωϋσής εν τη Δευτέ
csse obsoniis intelligo, quibus abundc vescentes ρονομίω περί ποικίλων τιμωριών εκ προσώπου του
ersalurali sunt. Multi etiam dicunt, per abscondila Θεού διεξιών, επήγαγεν : Ουκ ιδού ταύτα πάντα
penas intelligendas esse , que apud Deum veluti 6 συνήνται παρ' εμοί , και έσφράγισται εν τοις
in thesauri loco reconditæ sunt, com el Moyscs in θησαυρούς μου ; Προφητεύει γούν, φασίν , ότι των
Deuteronomio de vario suppliciorum Ioquens ge- αφανών τιμωριών πλησθήσεται η γαστηρ αυτών ,
ucre, ex persona Dei dixcrit : Nonne hæc congre- τουτέστιν αυτοί , από γάρ μέρους το πάν. Προς γάρ
gala sunt apud me, el sigillalu in thesauris meis " ? την πλησμονήν καταλλήλως έθηκεν την γαστέρα .
Bec igitur verba proplieliain continent et predi . Τοις μέλλουσι δε , ως ενεστώσιν έχρήσατο, τρόπον
cunt : inimicorum illorum ventrem, boc cst ini. τινά θεασάμενος αυτά τους προορατικούς οφθαλμοίς .
micos ipsos , abditis atque occultis apud Deum suppliciis implendos este : unde et adversus lan
tam eorum insatiabilitatein atque ingluvicin commodissime ventris nomen apposuit. Fuluro eliam
lempore pro præsenti usus est , quia propheticis oculis prospiciens, ut præsentia esse indicavit.
Salurali sunt porcis . Suem llebræi ut immun . 'Εχορτάσθησαν υών. Τον ουν ακάθαρτον είχον οι
dum labebanil, eo quod inter cælera animalia quæ Εβραίοι , διά τε το μή ανάγειν μηρυχισμόν εν τοις
τιιgularm scladunt non runnina . Praeterea etiain διχηλοίς , και διά το φιλείν τον βόρβορον. Διά γουν
quia in luio atque in immundiliis versatur. Per του υος ενταύθα την ακαθαρσίαν ηνίξατο. 'Εχορτά .
siicm igitur loc in loco eorum voluit immunditiain σθησαν γάρ , φησίν , ακαθαρσιών, τον πλούτον εις
subnolare . Saturati enim sunt , inquit, immundi- . φιληδονίαν αναλίσκοντες . Οι δε ακριβέστεροι των
tiis, constantριο nimirum patrimonio , ac bonis “ εξηγητών, υιών των τέκνων φασ!. Βανιών γάρ εν
omnibus, in varias ptates . Mulii etiain el do- ' το Εβραϊκό κείται, τουτέστι τέκνων , ίν' ή τοιούτιν,
cuissimi interpretes aliter expouentes legunt : Sa- ότι καθάπερ χρημάτων, ούτω και τέχνων εχορτά .
furati sunt Aliis , non autem porcis , dicenles in lle- αθησαν, πολύπαιδες γεγονότες. "II και κατά διπλής
bræn haberi dictionem banion , quæ filios, non sues εξήγησιν , εχορτάσθησαν τών είτε χρημάτων, είτε
significat ; el errorem bujus vailio lectionis orlum τιμωριών, μετά των υλών, ελλειπούσης της προθέ .
esse scriptorum vilio : c11m Græcæ dictiones, σεως · ουκ αυτοί γάρ μόνον, αλλά και οι παίδες αυ .
porcis el filiis , maximam habeant lillerarum simi. των ετιμωρήθησαν .
licudincm . Sensuin igilar esse dicunt, quod illi inimici ila salurali sunt filiis, sicut ct divitiis ,
multorum videlicet Nliorum clecti palres. Vel justa duplicem proxime præcedentis versiculi in .
terpretationem , salurati suat pecuniis, scu penis, si:nul cum propriis filiis, ila ut subaudiatur price
positio cum , el sil seusis : Quod non soluin ipsi patrcs, sed quod ipsi etiain eorum alii divitiis sa•
liali suni, seu suppliciis.
Et dimiscrunt reliquias parvulis eorum . Eo quod D Και αφήκαν τα κατάλοιπα τους γηπίοις αυτών.
tante fuerunt rcliquir , ut pos!cris filiorum sullice . Διαρκέσαντα και εις τους έγκόνους των υιών • νη
reni . Nam quod ait parvulis eorum , expone , par- πίοις γάρ αυτών, τουτέστι των υιών, τουτέστιν εις
vulis aliorum : adeo ut ille divilir , seu pucuz in όλην την γενεάν ταρέτεινεν , είτε ο πλούτος , είτε
onnen generationem se extenderint. Ει si panos τιμωρία. Και ει μεν περί ποινής ταύτα νοήσομεν ,
Intelligis , propletia erit nialorum , que inimicis προφητεία εστί των απηντηκότων τους εχθρούς αυτού
beali David eventura erant. Si vero divitias , ex κακών . Ει δε περί ευδαιμονίας , αύξησις κατηγο
aggeratiolunc quellam erit in illorum accusationem , ρίας, ότι τοσούτων αγαθών απολαύσαντες , παρα
quod tantis repleti bonis , prave lamen atque ini- νόμως έζων , της του Θεού καταφρονούντες ευδαι .
quc viserint , longanimitalein Dei summam con- θυμίας (60).
leminentcs .

11 Deut. XXX1ι , 34.

Varim lectiones .
(60) ίσ. ευδαιμονίας. Latinus interpres legisse videtur μακροθυμίας.
217 COMMENT. IN PSALMOS. 218

Εγώ δε εν δικαιοσύνη οφθήσομαι το προσώπη Α Vers. 15. Ego aulem ir juslitia apparebo con
σου. Δικαιοσύνη μου γάρ, περί ής εν αρχή του ψαλ- speciuituo. Fropter justitiain Ineam , inquit , de qua
μου λέλεκται, αξιόν με ποιήση της σης επισκοπής , in principio Psalmi disimus , fac me dignum lua
και εμφανισθήσομαί σοι κατά τον καιρόν της τελευ- le in ultimi judicii
protectione, et apparebo coram te
ταίας κρίσεως και ανταποδόσεως . tempore , quando unicuique pro factis condigna
realdes praemia , vel supplicia .
Χορτασθήσομαι εν τω οφθηναί μοι τήν δόξαν Satiabor cum apparuerit mihi gloria Ine. Cum
σου . Και ιδών την δόξαν σου, τηνικαύτα πλησθήσο- ridero , inquit , gloriam tuam, Inc desideriunt nieuro
μαι της επιθυμίας , ήτις εστί, το οφθήναι σοι, και implebitur , ut vilear a le , utque vicissim Titan
. .

ιδείν την δόξαν σου · οι γάρ αμαρτωλοί θεού πρόσ . ego conspiciam gloriam. Peccatores enim facien
.

πον (61 ) και ο Κύριος δέ φησιν εν τοις Ευαγγε » Dei non videbunt, et Doininus in Evangelio : Beati
λίοις • Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την φαί εsuriani ει είtiunt justitiam , φuoniam έρεί salu
.

δικαιοσύνην , ότι αυτοί χορτασθήσονται , δηλαδή ταυμηtur 18 , eternis nimirum et oplatis bonis.
των επιθυμουμένων αυτούς αιωνίων αγαθών . Αρμό- Congruit etiam hic Psalmus cuilibet τίτο virtute
ζει δε ο ψαλμός και παντί εναρέτη επιβουλευoμένω , B, predito , qui insidiis et persecutionibus alb inimicis
ό; μή αγαπών δόλους , ζητήσει κριθήναι μετά έχ- 2 imperatur , qui dolos non diligat et postulet cum
θρου : Σαούλ γάρ τον εχθρόν νύν αυτού λογισεται , inimicis judicari : hic Saulem inimicum suum
είτε αισθητόν ίσως , είτε νοητόν . Ο δ ' αυτές και λ esse repulabit , visibilem fortasse, seu invisibilem .
γους χειλέων του Χριστού νοήσει τάς ευαγγελικές Hic etiam verba labiorum Dei , mandata esse eyan
εντολάς . 'Ανθεστηκότας δε τη δεξιά του Θεού, τους gelica intelliget , et eos qui dextere Dei resistunt ,
δαίμονας , ως αντικειμένους και αποστάτας . Τους αυ dæmores putabit , quasi adversarios apostalas ac
τους δε, και ασεβείς , και εχθρούς · οι εξέβαλον αυ rebelles , quos etiam impios atque inimicos appel.
τον από της σχέσης του Θεού, ή από του παραδείσου , 1abit ; qui a protectione Dei, atφue a paradiso cut
και τα εξής ακολούθως εκλήψεται . Εύχεται δε δια ejecerunt, el qua. seqwnlus consequenler his ex•
σκορπισθήναι και διαμερισθήναι τους δαίμονας από ponel. Rogabit prülerea, disperdi ac dividi dænio .
των αγαθών ανδρών , έως αν ούτοι οι αγαθοί ζώσι· nes a probis viris , donec in presenli vila sunt.
μετά γάρ θάνατον ου δεδοίκασι . Και τα περί του Post moriem enim ab eis nihil aniplius verendum
πλούτου έ, ή και της τιμωρίας , και τα λοιπά προσ esl. Præterea et qua de divitiis, seu eliam pænis
αρμόσει τους δαίμοσιν , ώς κοσμοκράτορσιν , ών και el suppliciis dicta sunt , dæmonibus applicabit ,
υιούς και έγκόνους νοήσει τους μαθητές , και υπουρ- c tanquam mundi principibus , quorum filios ac po
γούς αυτών πονηρούς ανθρώπους των γάρ τοιούτων um
sleros eos esse intelliget, quos Jænion discipu
πατήρ ο διάβολος . los ac ministros appellamus : pravos nimirum ho
mines, quoruis omnium diabolus pater est.
Εις το τέλος το παιδί Κυρίου τη Δαβίδ , ελάλη- In finem puero Domini David , quæ locutus est Do.
σε τω Κυρίω τους λόγους της ωδής ταύτης : mino verba canlici kujus, in die qua liberaril eum
έν ημέρα ή ελβύσατο αυτόν ο Κύριος εκ χειρός Dominus de manu omnium inimicorum ejus, et de
πάντων των εχθρών αυτού , και εκ χειρός manu Saul, el dixit : « Diligam le, Domine, forli.
Σαούλ , και είπεν · 'Aγαπήσω σε , Κύριε , η tudo mea . )
ισχύς μου.

ΨΑΛΜΟΣ 1Z. PS.US.MUS XVII .

Εις το τέλος επιγέγραπται, ή διά το προφητείας In finem inscriplus est lic Psalmus , quia pro
έχειν εις τέλος εχθησομένας περί Χριστού γαρ και phelias continet quæ ad finem erant pervenlura .
κλήσεως εθνών εν μέρει διαλέγεται και διότι επί τη
.
De Christo enim el de vocatione gentium lracial.
συντελεία των εχθρών αυτού τον ύμνον τούτον D vel quia Propleta ir consummalione ac dissolutione
ανέθηκε τω Θεώ , ευχαριστήριον πάσης ευεργεσία;, inimicorum suorum cum Deo obtulit in gratiarum
ής απήλαυσεν . " Η και διό: ι επί τέλει της εαυτού aclionem , pro beneficiis omnibus quæ ab eo recce
ζωής τον παρόντα ψαλμόν συνέταξε . Το παιδί δε perat, vel quia in fine vile suc eum composuit.
Κυρίου Δαβίδ, και ου τώ βασιλεί , ή προφήτη . ότι Puero autem Domini David , el non regi , aut Pro
ταύτα μεν δωρήματα Θεού » παίς δε γίνεται τις phelæ , dixit : quia quod rer essel aut Prophetat
Κυρίου, και δε' ευγνωμοσύνης, ώς πιστός δούλος , η donum Dei erat , non ita donum quod puer . Puer
και δι' ευαρεστήσεως , ως ηγαπημένον τέχνον . Ούτος enim Domini quis dicitur vel ob animi gratitudine »
δε δι ' αμφοίν άμφω τας του παιδός έκληρώσατο ση- tanquam fidelis servis, vel quia Deo placeat tan
μασίας , και δούλος , και τέκνον χρηματίσας Θεού , και quam Alius dilectus. Bealus igitur David utraque
και μάλλον έφερεν αυτω μέγα καύχημα , διά φιλο- ratione utramque hujus nominis signiGcationein

st Matth. v , 6.
Varia lectioncs .
(61 ) Desideratur aliquid, quod per Latinum interpretew suppleri facile potcst, addendo ou
Ust, vel aliud bujusmodi.
219 EUTHYMIT ZIGABENI 220
80rtftus est , appellatus nimirum et servus Dei el Α πονίας κτηθέν . "A δε ε.ιιίλησε τω Κυρίω, λείπον
Glius : quaeque major illi fuit 'gloriatio , proprio τος του, ταύτα εισι, δηλαδή τους λόγους της ωδής
studio acTalbore silhi nomina comparavit . Unde live ταύτης ελάλησεν. Ωδής δε επέγραψε, και ου ψαλμού ,
pueri nomine magis sibi placet quam regis aut ότι ου διά μουσικών οργάνων, αλλ ' από μόνου στό
Prophelæ . Sequillir : Que loculis est Domino. ματος ησε την υδήν ταύτην, ήδη γηράσας, ως έν
Subintellige pronomen hæc, ut sit hæc quæ loculus τη βίβλο των Βασιλειών αναγέγραπται. "Ημείς δε
est Domino verba cantici hujus. Cantici vero dixit καταχρώμενοι, ψαλμόν και ωδήν ταύτην ονομάζο
el non Psalmi : quia non musico aliquo cum in- μεν. Εν ημέρα δε, ή ο Κύριος ερρύσατο αυτόν
sirumenio , sed ipso lantun ore verba liæc cecinit, εκ χειρός πάντων των εχθρών αυτού , τουτέστιν,
cum jam consenuisset, ill in Regum libris tradilur. εν ημέρα, ότε έδοξεν ελευθερωθήναι πάντων άχρι
Nos aulem improprie Cantica Psalmos appellamus. τότε πολεμίων , και αλλογενών , και ομογενών . Διε
In die qua eripuit eum Dominus de manu inimicorum λών δε των άλλων εχθρών τον Σαούλ, ιδία και τελευ
suorum : hoc est in die quando ab omnibus inimicis ταΐον τέθηκεν, η εώς πολεμιώτατος αυτού γενόμενον ,
quos eatenis habueral , lam alienigenis videlicet ή φειδόμενος τοις άλλοις εχθρούς συντάξαι τούτον, ώς
quam cognatis, ereptum se ac liberalıım putavit. βασιλέα και ευεργέτην αυτού τοτε γεγονότα , και
Privation toomen Saulem a cæleris distingueus ini- B 7t: vOspóv.
micis, ultimo eum loco, ac nominatim commenoravil, vel tanquam omnium inimicissimum , rel
foric quia ei regem el socerum , et de sc aliquando benemerilum simul cum aliis conjungendum nou
duxil .
VeRs. 2. Diligam re, Domine, fortitudo mea . Cum Αγαπήσω σε, Κύριε, η ισχύς μου. Πλλεών,
multa , inquit , et magna beneficia a tu recepcrim , φησί, και μεγάλων αγαθών τετυχηκώς από σου, κα!
el respondere illis nequeam , (quid enim retribuam μη δυνάμενος αμείψασθαι · Τί γάρ ανταποδώσω τα
Domino pro omnibus quo retribuit milii 11 ?) quod Κυρίω περί πάντων ών αντατέδωκέ μοι ; και μόνον
solun valeo id faciam : diligam te, non quod anica δύναμαι, τούτο και πο:ήπω ' αγαπήσω γάρ σε, ουκ
non amarem , sed quasi d'ayis imposterum amalu . ως πρώην μή αγαπών, αλλ ' ως επι μάλλον τούτο
rus . Hoc enim inter inandata omnia primum ac ποιήσων· τούτο γάρ και πρώτη των εντολών . 'Αγα
præcipuum est. Diliges eniin , inquit , Donrinum πήσεις γάρ, φησί, Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης
Deum fuum ex lolis viribus luis , el ex lolo corde της δυνάμεώς σου, και εξ όλης της καρδίας σου .
INO *. Foriiludinem vero Deum appellarit, veluti Ισχύν δε τον Θεόν εκάλεσεν, ώς την ασθένειαν αυ
cum qui ipsius beati David infirmitatem adversus του ενισχύσαντα κατά των τοιούτων, και τοσούτων
101 ac tales inimicos fortem ac validan reddebat . εχθρών .
VERs. 3. Dominus trmamentum meum , et refu - C Κύριος στερέωμα μου, και καταφυγή μου , και
gium meum, et liberator nieus . Firmamentoni quiderm δύστης μου. Στερέωμα μεν, ώς εδραιώσας αυτόν και
appellat Deum, quasi qui eun stabilial, confirmet, ποιήσας ακλόνητον πρός τάς εμβολάς των εκάστοτε
el ailversum leulalionum impetum iinmobilem red- πειρασμών• καταφυγή δε, ώς φεύγοντα δεχόμενος
dal. Refugium vero , tanquam qui cum pericula είσω της εαυτού σκέπης, και το τείχει της θείας
fugientem in suam protectionem cl custodiam re- βοηθείας περιφυλάττων ύστης δε , ως εξαιρούμε
ceperit : et qui muro ac septo divini auxilii eum νος των πολιορκείς και αιχμαλωτίζειν ελπιζομέ
conservel. Liberalorem etiam , quod erini eripue νων .

rit ab iis qui obsiilere el captivum facere eum

sperabant.
Deus mens adjutor mens, el sperabo in enin . Deus Κύριος βοηθός μου, και ελπιω επ' αυτόν . Ο
mens solus est, qui semper mihi opem lerat : al- Θεός μου μόνον έστιν άει βοηθός μου · διό και επ '
que ideo in eo solo spem ponam , non forosidans αυτόν μόνον ελπιώ, μη απολιγωρών προς τα συμπί .
que m'hi contingere possint, neque etiain uc s:- πτοντα, μηδ' απογινώσκων την σωτηρίαν.
lule desperans.
Prolector meus , et cornu salulis mere , et adjutor D Υπερασπιστής μου , και κέρας σωτηρίας μου,
meus . Qui in bello proleclionem suam ad defensio . και αντιλήπτωρ μου . Εν πολέμοις την σκέπην αύ
nem meam posuil ne vulnerarer. Solent enim qui του προ εμού τιθείς, ίνα μη βληθώ. Τις ασπίδας
in bello alicui periclitanli operm ferre volunt , cly . γάρ οι υπερασπίζοντές τινων , ειώθασι προ αυτιών
peun altollere ante eum , quem deſendunt , quo ανέχειν, εις αποτροπήν όθεν δή ποτε βολής. Κέρας
ictus et jacula ab eo undique avertail.cl lioc pa- σωτηρίας , αντί του, αμυντήριον , σωστικόν » τα γάρ
clo prolegere quis alium dicitur. Cornu autem κερασφόρα ζώα τοις κερασιν αμύνονται καρτερώς
salutis , id est salutare propugnaculu ). Cornula εν ταις μάχαις. Επει γέρ το μέντοι φυλακτήριον
enim aniinalia in pugna validissime cornibus cer- έστιν όπλον , το δε τι πολεμιστήριον " και τούτο κά
tant. Et quoniam arinorum alia ad defensionem κείνο , φησίν , ο Θεός εγένετο , και σκέπων εν πολέ .
sunt, alia ail ollensionem , utrumque, inquil, Delis μο, και διαφθείρων τους εχθρούς . Αντιλήπτωρ δε,
+

Ps..1 , CNN , 12. 30 Dent . VI, 5 ; Matth. ΧΙΙ , 57 .

221 COMMENT. IN PSALMOS . 222
ως αντιλαμβανόμενος εις αθυμίαν καταπίπτοντος, A factus est utilii . Nam et alb initicis me prolegit ,
και των Ολιβερών άλλως ανακ: ώμενος . el pariter cos perdil. Adjulor alitem , quia in ma:
stiliani deductuin me adjuval , et inter afflictioues
refovet:
Αιων επικαλέσομαι τον Κύριον , και εκ των Vers. 4. Erdar invocabo Dominum et ab ini
εχθρών μου σωθήσομαι . Ούτω ποικίλους ονόμασι micis meis salvus ero ; fun iam variis ac multipli
βοηθείας εξυμνήσας τον Θεόν, ώς ποικίλως αυτό cibus divini ausilii nominibus Deum ļaudaveril ,
βοηθούντα , και κατά διαφόρους τρόπους, φησίν, ότιveloci eum qui plurimis ac diversis raodis sibiopem
Ου πεποίημα του Κυρίου τον κατάλογος των τοιούτων tulerit, postea subintulit dicens : Νon ego tailorine
και τοσούτων ονομάτων, ώς μηκέτι τούτου δεόμενος , ac laliuin nominum auxiliorum Dei catalogum e ..
αλλά διά τούτων αινών και μεγαλύνων αυτών, εφ' οίς tantum recensui ratione , ut de receptis ab eo
ευεργετήθην, και δεικνύων την ευγνωμοσύνης και beneficiis gratias agerem , tanquam qui illius auxi
έτι τον Κύριον επικαλέσομαι , παρ' όλην την ζωήν. lio indigere amplius non deberem , sed per ea pro
Διά τούτο γάρ είπεν, Ελπιω επ' αυτών , και πάντως collatis in me donis ita laudavi Deum , et magnifi
'Εκ των εχθρών μου σωθήσομαι· ει γαρ και από B cavi , ct gratitudinem animi mei ostendi , ut foto
των μέχρι του νυν πολεμίων ερρύσθην, αλλ ' εικός tempore vitæ meæ illum invocandum mihi esse
και άλλους επαναστήσεσθαι , της ζωής εμοί παρα- cognoscam , et in co spes meæ omnes collocandio,
τεινομένης . Τοσαύτα ειπών, ανακυκλοί τον λόγον , sint. Ρropterea, Sperato, inquit, in eum , et , ab ini
και καταλέγει τους ποικίλους αυτού κινδύνους , και micis meis salvus ero. Nam etsi ab inimicis quos
τας πολυειδείς επικουρίας του Θεού. Τροπικώτερον - hactenus liabili liberalus sum , altamen verisimile
δε τη διηγήσει κέχρηται , προς πλείονα των πραγμά- est, si diutius vixero , el alios in me rursum esse?
των έμφασιν. insurrecturos. His dictis serionem convertit ,
varia connumerat pericu a, et multiplices Dei defensiones. Allegorica vero narratione ulilur ad
inajorem rerum eniplasim, et ad majorem sermonis sui ellicaciam .
Περιέσχον με ωδίνες θανάτου. Επί των ανδρών Vers. 5. Circumdevlerunt me dolores morlis . Quod
ωδίνας νοούμεν τους εκ θλίψεων πονους , καθάπερ και Laline dolores legimus, in Græco udives liabielur :
επί των γυναικών αι ωδίνες εισιν, αποθλιβομένων quæ dictio proprie parlurientis dolores significal .
των πόρων , διά την στενοχωρίαν · αλλ ' επ' εκείνων Hujusmodi itaque dolores in hominibus intelligi
μεν, ωδίνες αν ρηθείεν ζωής , εις φώς ζωής άγουσαι possunt labores el molestia, que de aflictionilus
το εχόμενον · επί τούτων δε, τουναντίον , ωδίνες θα- C atque angustiis proveniunt , ad dolorum illorum
νάτου , ώς εις σκότος θανάτου φέρουσαι τον συνεχόμε- είmilitudinem qui in mulierum parturitionibus, oth
νον . Bούλεται τοίνυν ειπείν , ότι Συνεσχέθην άφορή- angustiam et compressionem mealuum , molestis
τους οδυναις . Διά γάρ των ωδίνων την δριμύτητα siini oriuntur . Verum in muliere , dolores vitae
τούτων παρέστησεν . polius quam mortis dicendi sunt , cum ad hujus
vita lucem hominem producant. llic vero diversoin omnino accidit ; dolores eniin mortis dicuntur , en
quod ad mortis tenebras deducant, quem comprehenderint. Dicit itaque intolerandis se detentum
fuisse doloribus : illa enim dictione, quam in Græco haberi relulimus , maximam dolorum gravitatem
expressit .
Και χείμαρροι ανομίας εξετάραξαν με . Χειμάρ- Et lorrentes iniquitatis conturbarerunt me. Per
ρους ανομίας καλεί τας των ανόμων εθνών προσκαί- τorrentes iniquitatis , subitas , lenmporarins atque
ρους και αιφνιδίους και ραγδαίας προσβολές . Τοιού- impetuosasimpiarum gentium incursiones intelligit :
του γάρ οι χείμαρροι , χειμώνος ρέονται αιφνίδιον hujuscemodi enim nature torrentes sunt , φui in
και ραγδαίως • επονηρεύοντο γαρ φθονούντες , και hieme Ruunt, statimque ac coin impelli. Maligne
ανελεϊν ζητούντες αυτόν . Προσφυές δε το, Εξετά- enim illi e iniquo animo agebant querentes ein
ραξαν » κλoνoύσι γάρ και ελίσσουσιν οι χείμαρροι interimere . Cominodissime etiam apposuit verlin
τα περιπίπτοντα . Και αυτός ούν κλόνον και ίλιγγος D conturbaverunt . Devolvunt enim correntes ac pere
τοις λογισμούς έπασχεν υπό του αιφνιδίου των αδο- turbant omnia in quæcunque inciderint. Ait igitur
κήτων . Prophela se etiam circumquaque volutalum fuisse,
el vertiginem quasi passum ob iam repentinum po
varum atque insperalarının rerum molum .
Oδίνες άδου περιεκύκλωσαν με . Τουτί το ρη- Vens. 6. Dolores inferni circumdederunt me . Ilic
τον ταύτην δύναται τω, Περιέσχον με ωδίνες θανά- versiculus idem significat , quod superior ille : Cir.
του τό τε γάρ περιεκύκλωσαν, και το περιέσχον , cumdcderunt me dolores mortis , seu (οι verius illic
ταυτοσήμαντον και άδης , και θάνατος, αλληλούμε- bibri Grera lectio ) continuerunt me. Circumclare
ν1· άδην γάρ έλεγον, άτδή τόπον, υπό γήν των θα- enim el continere ac complerti idem significant.
νόντων . Επεν τοίνυν ωδίνες γεννήσεως εισι , περιε . Similiter el niors et infernus . l.feruus autem
κυκλωσάν με, φησιν, ωδίνες , γεννώσαι θάνατον, I jula Græci nominis ciymologiam I insuniem at
υπηρέτην άδου. Ο μεν γαρ χωρίζει την ψυχήν · και injucundum significal mortuoruιι !orum , qui sub
.
 1

223 EUTIIYMII ZIGABENT 29Α

Terra est. Quia igitur , ut diximus, accidere solent Αδε κατέχει παραλαμβάνων , " Η και ωδίνες άδου ,
dolores in partu atque in generaulo , Circuded . πόνος προς άδην άγοντες · η διάκονοι άδου,
runt me , inquit, dolores qui mortem generint, mortem , inquam , inferni ministram . Mors enim ami
main dividit a corpore : unde underous assiimens eam continel . Vel dolures inferni eos intellige,
qui in infernum dcuiqunia, vol qui 'ministri sunt inſerni.
Præoccupaverunione Inquei mortis. Preveurpane Προέφθασανμε παγίδες θανάτου . Προκατέλαβόν
me, ismini, insidis, quæ mortem operantur. Nani με λόχοι, θάνατον εργαζόμενοι και γάρ τοις θηρευ
qui venatoribus laquei adversus feras operantur, ταις αι παγίδες , τούτο τους πολεμίοις οι λόχοι.
Jope insidie hostibus coulra liostes præstant.
VERS. 7. El in tribulatione mea invocavi Dominui . Και εν τω θλίβεσθαι με επεκαλεσάμην τον
In ausiliuin scilicct. Κύριον . Εις αντίληψιν .
El ad Deum meum clamavi. Iu anglistiis consti- Και προς τον Θεόν μου εκέκραξα. Υψωσα την
lutus vocem ad Deum incuni levavi clamans. φωνήν μου έτι αναγκαζόμενος .
Audivit de templo sauclo suo vocem meam . Tem . " Πκουσεν εκ ναού αγίου αυτού φωνής μου.
plum saucium celui est, οι superios diximus , B Ναόν άγιον , τον ουρανών υποληπτέον, ώς προλα .
testimonii albernacuum . Tearplum enim in Jeru · βόντες ειρήκαμεν , και την του μαρτυρίου σκηνήν. Ο
sale Hullum adhuc crat , ela Salomone post- γάρ μέγας εν Ιεροσολύμοις ναός ύστερον εύκοδο
inodun constructum csi . Audisse aulein Deum μήθη παρά Σολομώντος . "Πκουσεν δε , ουκ αισθητός,
intellige, non liimano niorc, sed decenter Deo : αλλά θεοπρεπώς . Τάς γαρ συνεκτικές του παντός
lametsi nos , qui Dei vires ac potentias, quibus 10- δυνάμεις αδυνατούντες γνώναι και είπείν , εις αισθή. 4

tum continet orbem , nec coniprehendere animo σεων εικόνας ταύτας καταμερίζομεν, δι' ών ημείς
possumus, nec lingua exprimere, al sensililium αντιλαμβανόμεθα των όντων.
rerum similitudiues eas deducimus , per quas ea
quæ vere sunt comprehendimus.
El clamor meus in conspectu ejus. Clamor meus Και η κραυγή μου ενώπιον αυτού. Διά παντός
semper in conspectu ejus est : quia in angustiis ή κραυγή μου ενώπιον αυτού έστι, προς αυτόν μόνον
constiluliis ad ipsum solum clamo . κράζοντος εν ανάγκαις .
Introibil in aures ejus. In temporc etiam oppor- Εισελεύσεται εις τα ώτα αυτού . Και εν καιρώ
luno exaudiet me . His autem verbis uli el nos so- C. εισακούσεταί μου. Τούτοις δε τοίς ρήμασι και εμείς
lemus cum gratias agimus, et cum demonum pari- " χρώμεθα, ευχαριστούντες άμα, και τας επιθέσεις
ler insullationcs garramus . των δαιμόνων εκδιηγούμενοι .
VERS . 8. Commola est el contremuit lerra . Nuncira- Και εσαλεύθη και έντρομος εγενήθη η γη.
dere incipit prophetiam de Christo , el futura nar- Το εντεύθεν περί Χριστού προφητεύει, περί των
ral tanquam preterita prophetarum more . Beatο εσομένων ως γεγενημένων διαλεγόμενος : ιδίωμα
enim David nihil simile legimus contigisse ; et γάρ τούτο προφητικών και γαρ επί Δαβίδ ουδέν
quod LXX interpretes dixerunt : Commolu esi, scu ιστόρηται τι τοιούτον γενόμενον . Αντί δε τού ,
potius , fuctuauit et contreum uit terra : Aquila dixit, 'Εσαλεύθη και έντρομος εγενήθη η γη , ο 'Ακύ
Mola esl el concussa. Per terram autem linnincs λας είπεν : Εκινήθη και εσαλεύθη . Γη δε νύν, οι
in ea habitantes intellige. Doicnie cnim Christo εκ γής άνθρωποι , οι την γην οικούντες • διδάσχοντος
Judei et gentes perturbati sunt propter opinionem γάρ του Χριστού , και οι Εβραίοι , και τα έθνη
et famann que de eo increbuerat . Fluctuarunt igi . εταράχθησαν υπό της περί αυτού φήμης: σάλος γάρ
lur, boc est, perturbati sunt. Fluctuare enim idem ο τάραχος · και εφοβήθησαν, ορώντες & επoίει τερά.
est quod pertubari. Ei timuerunt, videnics nimi. στιατρόμο; γαρ, ο φόβος ενταύθα , διά το τρέμειν
rum sigua ac prodigia quae faciebat. Tretuere enim D τους άγαν φοβουμένους . Και άλλως δε , εκινήθησαν,
posuit pro limere, eo quod limidi bomines tremorc συρρέοντες επ' αυτόν κατά φήμης και εσείσθησαν,
corripi soleant. Et aliter : coinmoli sunt, ad Chri- ταις εαυτών γνώμαις θορυβηθέντες .
stum niinirum confluentes ob ſamam quæ de eo eral,
El lumultuantes propriis consiliis concussi sunt.
Fundamenta montium conturbata sunt , commola Και τα θεμέλια των ορέων εταράχθησαν και
sunt, quoniam iralus est eis Dominus. Per montes εσαλεύθησαν , ότι ώργίσθη αυτοίς ο Θεός . "Ορη
daemones intellige ob summam eorum elationem ac νοήσεις τους δαίμονας , διά την έπαρσιν , ή και άλα
superbiam ; nt per fundamenta , profundas eorum ζονείαν . θεμέλια δε λέγει τους βαθείς διαλογισμούς
cogitationes . Conspicientes enim darmones inexpιι- αυτών· ορώντες γάρ την άμαχον του Χριστού δύ
gnabilem Dei potentiam , propriis cogitationibus ναμιν , συνεχέοντο τοις λογισμούς , διαπορούμενοι ,
confundebantur, dubitantes quisnam essel,el repli- τις έστι, και αναλογιζόμενοι , οία πείσονται. Οι μεν
tantes qualia ipsi pati debercrit. llorum igitur oύν λογισμοί αυτών ούτως εταράχθησαν αυτοί δε
cogitationcs sic perturbatæ sunt, et ipsi etiam εσαλεύθησαν, αφ' ής ε6εβήκεισαν δυνάμειως παρα
pariter ab illa polentia commoti, in qua dum vigc- κινηθέντες. Τούτο δε έπαθον , ότι ώργίσθη αυτοίς και
rene validiorcs crant ac foiliores . lloc autcin ideo Θεός , επί τοσούτον τυραννήσασι , και καταδολωσα.
225 COMMENT. IN PSALMOS . 226
μένους τους αθλίους ανθρώπους. Δύναται δε ταυτί τα A accidit , quia iratus est illis Deus , quod anlam
ρητά νοείσθαι και περί των εν τω καιρώ του Δεσπο- eserccrent in homines vyraunidem . Possunt etiam
τικού πάθους γεγενημένων, (62 ) ότι γή εσείσθη , και lirc intelligi de bois quæ accidcrunt tempore Pas
πέτραι ερράγησαν, ότι ο Θεός ώργίσθη αυτοίς, δη- sionis Domini, quando terra comprota esi, ci peire
λονότι τους Ιουδαίοις. scissie sunt : quæ omnia divina permissione con
ligerunt, quia iralus erat Dominus Judæis.
Ανέβη καπνός εν ορτή αυτού . Οργισθέντος γάρ VeRs. 9. Ascendil fumus in ira ejus. Crealore irato
του δημιουργού διά την του πλάσματος απώλειαν , ob crealuræ suæ interilum , præcessit vindiciæ
προηγήσατο της εκδικήσεως καπνός , ός ήν μερική funnus , qui tyrannum demonem ex parte coercuit .
του τυραννήσαντος εποχή . Τους τε γάρ πιστεύοντας Nam et fideles ab illius erroribus abstrasil , el ab
αφήρει της εκείνου πλάνης , και από των δαιμονιζο- jis qui dæmoniaci crant, spiritus expulit immune
μένων απήλαυνε τα πονηρά πνεύματα . Τούτο δε dos. Hoc autcm initium ſuit postremæ ac majoris
προοίμιον ήν της εντελούς εκδικήσεως · έπει και vindictæ : quandoquidem igni ſumus solcl esse præ
ο καπνός , προοίμιον του πυρός. Έβόα γαρ ελαυνό- vius . Clamabant enim excontía dæmonia : Quid
μενα τα δαιμόνια • Τι ημίν και σοι , γιο του nobis el libi, Fili Dei ” ? venisli anle lempus tor
B
Θεού ; ήλθες προ καιρού βασανίσαι ημάς. quere Ros .
Και πύρ από προσώπου αυτού καταφλεγήσε- Ei ignis a facie ejus exardescel . Si præcessil fu
ται . Ει καπνός προηγήσατο , και πυρ εφεται , ότι mus , sequetur etiam ignis, boc est, perleclio :
η τελεία εκδίχτησις, και παντελώς ανενεργεσία του vindicta, et omnimoda dæmonis impolentia . A
διαβόλου . Από προσώπου δε αυτού , αντί του, facie vero ejus , id est , ab ipso Deo , gui in tribus
απ ' αυτού · ος ήν εν πρόσωπον των τριών υποστά- personis unam habet Divinitalis faciein . Vel, a facie
σεων της μιάς Θεότητος . "Η και από προσώπου εjus , id est , corani eo . Ignis enim, inquit , in con
αυτού , τουτέστιν , ενώπιον αυτού . Πυρ γαρ, φησίν , spectu ejus præcedei , el inflammabil in circuitu ini .
ενώπιον αυτού προπορεύσεται , και φλογιεί κύ micos ejus " . -
Erardescet vero , id est accen
κλω τους εχθρούς αυτού. -- Καταο.λεγήσεται δε , Jelur.
αντί του , εκκαυθήσεται .
"Ανθρακες ανήφθησαν απ' αυτού . Επειδή γαρ Carbones succensi sunt ab eo . Quia Deus ignis
πυρ έστιν ο Θεός καταναλίσκον την πονηράν δύνα. consumens est , omnem nimirum malignam polen
μιν, μετέλαβον οι μαθηταί της τοσαύτης ενεργείας , tiam , ipsius quoquc discipuli hujusmodi ellicaciæ
και από τούτου του πυρός ανήφθησαν αυτοί άνθρα- c ac virtulis participes effecti sunt , et ab hoc ipso
κες εμπιπρώντες την του εχθρού ισχύν , το πυρί igne, Deo, accensi sunt carboues : qui ignes pro
της οικείας πίστεως . Ιδού γαρ, φησί, δέδωκα priæ lidei omnem inimici polentiam combureret ,
υμίν εξουσίας του πατεί επάνω όψεων Ecce enim , inquit, dedi vobis poleslalem concut
και σκορπίων , και επί πάσαν την δύναμιν candi serpentes el scorpiones el ominem inimici poa
του εχθρού . lentiam 3 .
Και έκλινεν ουρανούς, και κατέβη . Το λεληθος Vers. 10. Et inclinavit cælos el descendil. Volens
της θείας σαρκώσεως εμφήναι βουλόμενος ο Προφή nobis Propheta abditum divinæ incarnationis my
της, είπεν, ότι έκλινεν ουρανούς άχρι της γης, και stcrium signiGcare, ait quod inclinavit cælos usque
άψοφητί κατέβη . Λαθών γάρ τάς δυνάμεις απάσας , ad lerram, el quod sine strepilu descendit. 00:
ενώκησε τη παρθενική γαστρί . Σωματικώτερον ούν culte cnini ac latenler , insciis nimirum omnibus
εσχηματογράφησε τα λόγω το πράγμα, και δήλον potestatibus, halitavit in Virginis ulcro . Propheta
από του επαγομένου . Φησί γάρ : vero corporalius ac sensibilius factum hoc descri
psit , ut ex sequentibus etiam magis patebit. Ait
enim :
D
Και γνόφος υπέρ τους πόδας αυτού . Γνόφος Et caligo sub pedibus ejus. P'er caliginein tene
μέν έστι σκότος " πόδες δε , η πορεία • κεκρυμμένη bras intellige, et per pedes viam. Obscura enim
γαρ η αιτία της ενανθρωπήσεως , και ακατανόητος Γuit via humanationis atque incarnationis Domini,
ο τρόπος αυτής . " Η και άλλως : Καθάπερ γη λέγον- et illius modus incomprehensibilis. Vel aliter :
ται οι γήινοι άνθρωποι πολλάκις , ή οι την γην οι . Quemadınodum terreni homines, vel qui terram
κούντες , ούτω και ουρανοί πάντως , οι ουράνιοι άγ- habitant, apud Scripturam sepenumero terra ap
γελοι , ή ο: τον ουρανόν κατοικούντες , ούστινας pellantur , sic et celestes angeli qui in celo con
έκλινε κατιών εις γην γέγραπται γαρ εν τοίς Εύ- moraplur , cælum etiam dici possunt quos ange .
αγγελίοις · οι άγγελοι διηκόνουν αυτώ κάθοδον lus inclinavit Dominus in terram , illuc nimirum
δε Θεού σωματικώς νοήσεις : απερίγραπτος γάρ descendentes ad ejus ministerium. Scriptum cst

* Μatth. νμι , 29 . * Psal . Cνι , 3. 14* Luc. 1 , 19.

Variæ lectiones .
(62) Latinus interpres ligisse videtur 7:e.
227 EUTHYMNI ZIGABENI 298
enim in Es arign:lio, quod ] Angeli nministrabant A και πάντα πληρών· αλλ' υπέρ κατάληψίν τινα , και
ci 30. Descensum autem Dei non corporalem inlel. άρρητον .
ligc. lucircumscriplus est enim Deus, el omnia implet, tametsi supra quam a nobis comprehendi
possil et ineſtabiliter.
Vers. 11. El ascendil super Cherubim et volaril, 'Επέβη επί Χερουβ.μ . και έπετάσθη , έπετάσθη
rolavit super alas ventorum . Hoc est proplhelia de επί πτερύγων ανέμων . Ταύτα , προφητεία περί της
Christi assumptione. Quod. autem ascendens Dυ- αναλήψεως του Χριστού "Οτι δε τα Χερουβίμ τότε
its susceptus fuerit a Clierubim, Ezechiervione τον Ιησούν επέλαβον , Ιεζεκιήλ τούτο θεασάμενος
sua declaravit dicens : El extuleruni Cherubim alas τοίς προφητικοίς οφθαλμοίς , διδάσκει λέγων · Και
suas , el role illis adjunclæ , et Dominus Israel in εξήρε τα Χερουβίμ τας πτέρυγας αυτών , και ο
ipsis, el desuper ipsa : el ascendit gloria Domini de τροχοι έχόμενοι αυτών, και η δόξα Θεού Ισραήλ
media civilale " . Quæ verba sine contradictione de επ' αυτά, υπεράνω αυτών , ανέβη η δόξα Κυρίου
Ascensione Domini dicta sunt. Nam ct Paulus εκ μέσης της πόλεως : αναντιρρήτως γάρ περί της
ipsum Dominum splendorem gloriæ appellavit ". του Σωτήρος αναλήψεως ταύτά φησιν . Επεί και Παύ
Volavil autein super alas Cherubiin , quæ et voulos λος απαύγασμα της δόξης αυτών εκάλεσεν. Επετάσθη
cliam appellavit ob molus celeritatem . Et revera B δε επί πτερύγων των Χερουβίμ, άπερ ανέμους εκά
φuidem vectus est in cαlum Dominus super Che- λεσεν, διά την ταχύτητα της κινήσεως . Και τη μεν
rubino , que Divinilali proximiiora sunt , licet aro . αληθεία, επί των Χερουβίμ επιχείτο, πλησιαζόντων
stolis vehi ventorum alis visus sit , hoc est ab ipsis τη θεότητι , τοις δε αποστόλους έδοξεν ανέχεσθαι πτέ
ventis, quos alalos esse Prophela introduxit, pro- ρυξιν ανέμων πτερωτούς γάρ εκάλεσεν τουςανέμους,
pler velocissimuin eorum in aere motum . Alala διά την οξείαν εν αέρι κίνησιν. Πτερωτά γάρ τα δια .
ovim stil omnia quze per aerem inre 'unt (63) (Et περώντα τον αέρα · έπει και νεφέλη ανέμω φέρεται,
quia de Christi ascensione scripluin legimus, quod nubes suscepit eum ab oculis eorum " , intellige quod
nubes illa a ventis ferebatur, quemadmodum aliæ omnes semper ſerri so'ent.)
Vers . 12. El posuit tenebras latibulum suum . Και έθετο σκότος αποκρυφήν αυτού . Σκότος
Per Tenebras significat quod videri non posset . οιητέον το μηκέτι βλεπόμενον . Τοιγαρούν ή αορασία
Invisibilitas enim erat que illumn legebat. Ηanc απέκρυψεν αυτόν · ταύτην γάρ έθετο περί εαυτόν
igitur invisibilitatem silii circumposuit in lalilu- απόκρυψιν. Αναληφθείς γάρ, εκρύβη από των o
lum , quia in ca :lum assumptis eorum oculos lale- φθαλμών αυτών. "Η σκότος οίητέον την σάρκα, κου
bat. Vel per lenelras carnem Domini intellige, c πτομένης εν αυτή της θεότητος . " Η έθετο σκότος ,
quæ divinitalein intra se occultabat ; scu incoin- τουτέστιν ακαταληψίαν , αποκρύπτουσαν αυτόν κατά
prehensibilitalem quæ illius divinilalein colabal . την θεότητα. Σκοτίζονται γάρ οι ενατενίζειν τω
Ohlenebrantur enim et cæcutiunt li qui divinæ βάθει της γνώσεως αυτού πειρώμενοι.
proſunduin scientide exacte nimis cupiunt pene
Trare..
In circuilu ejus labernaculum ejus. Tabernacu- Κύλλω αυτού η σκηνή αυτού. Σκηνην λέγει
lum hic assumplam carnem appeilat, quam et την προσληφθείσαν σάρκα, ήν και ναόν αυτός εκά .
ipse Dominus lemplum suum nominavit (dicens : λεσεν εαυτού, ότι εν αυτή έσκήνωσεν , ουχ ώς έν
Solrite templum hoc, et in tribus diebus edifcubo αυτή περιγραφόμενος, αλλ' αποβλήτως ενοικήσας,
illud " . In circuitu vero ejus dixit ) , quia intra ως παντοδύναμος . Τούτο δε είπεν δεικνύων , ότι μετά
ipsam carnem habitabat Deus, non tamen ut της σαρκός αυτου ανελήφθη, και ουκ απέθετο ταυ.
circumscriplus, sed ut omnipotens, ineffabili quo- την, ώς τινες ελήρησαν ύστερον . "Η και σκηνής
dami sodo illic permanens. Hoc autem dixit ut λέγει την απροσπέλαστον αίγλην · ότι και φως
ostenderet Christum simul cum carnc in celuin oικών απρόσιτον προσαγορεύεται , όπερ κύκλο της
assuυριατι esse, quodque illuc ascensurus can D θεότητος ον, αποκρύπτει μεν ταύτην , αποστρέφει
non deposuit, quemadmodum aliqui insipientes δε τάς όψεις των θελόντων ιδείν .
postea dixcrunt. Vel per tabernaculum divinum illuin splendorem intelligit, ad quem nemo polest
appropinquare, quoniam luccm inbabitare inaccessibilein dicitur, quæ in circuitu Divinitatis exsi
slens, illain oblegil, el oculos volentium illain intueri polenter avertit.
Tenebrosa aqua in nubibus aeris. Per aquam hic Σκοτεινόν ύδωρ εν νεφέλαις θέρων . "Υδωρ
occultum de Christo sacramentum intelligil, el per ενταύθα λέγει το περί Χριστού μύημα νεφέλας δε ,
aeren, seu (ui verius habct Grieca lectio in plurali τας προφητείας, και δίδωσι τοιαύτην έννοιαν ότι
numero, per aeres) preplietas , el sensus est , quod σκοτεινή εστιν ή περί Χριστού προκήρυξις, εν
prophelia eoruin quie ad Christum pertinent , ταις προφητείαις των προφητών, και δυσθεώρητος

as Malib . iv , 11 , et alibi påssim . * Ειech . Χι , 22 , 25. 58 IIellr. 1 , 3. 14 Act , 1 , G. 31 Joan . 1 , 19.

Variæ lectiones ,
(63 ) Græca verba ila sonant : Cuculuquidem el rubes inic ſerlur.
229 COMMENT . IN PSALMOS . 230
περί του τέλους . Και ύδωρ μεν, ώς άναψύχουσα A tenebrosa est et obscura in scripturis proplieta
τους λυσσοθυμούντας εν τη πλάνη νεφέλαι δε, ώς sum. Anle adventum enim perdiſlicile cognosceba
κεκρυμμένον έχουσαι το μηνυόμενον · άερες δε , tur. Aguam vero appellat quasi refrigerantem cos
δια την καθαρότητα και λεπτότητα του νου ότι δε nimirum , qui inter errores animo defecissent.
νεφέλας τους προφήτας πολλάκις ή Γραφή καλεί, Prophetias etiam nubes ideo νοcat, quia occullum
παρέστησεν Ησαΐας ' τον γάρ οίκον του Ισραήλ habeant id quod signilicant. Prophetas autem aeres
αμπελώνα προσαγορεύσας , εισήγαγεν νεφέλας εν- dixit, propler purilaleni ac subtilitatem intellectus.
τελλομένας μηκέτι βρέχειν εις αυτόν, και εστι, προ- Quod autem Scriptura Sepenumero per nubes
φήτας μηκέτι προλέγοντας . prophetas intelligat, Isaias docet ; qui cum domum
Israel vinean aprellasset, introdusit mandalum fuisse nubibus, ne pluerent super vineam ~, hoc .

est, we prophetæ populo Isr::el amplius prophetarent.

Απο της τηλαυγήσεως ενώπιον αυτού αι γε- Vers . 13. Præ fulgore in conspectu ejus nubes
φέλαι διήλθον . Επί της λαμπρότητας της επιφα. transierunt. A claritate , inquit , divine presentia,
νείας αυτού, της αυγαζούσης μη τοίς εγγύς μόνον , que nontantuτo proximis lucent praestat , sed et
αλλά και τους πόρρω, αι σκοτειναι προφητείαι διε- jis qui procul sunt, tenebrosæ atque obscuræ pro
λύθησαν. Ηλίου γάρ ανατείλαντος , και των νεφών Bη phetis portransierunt , lioc est , dissolute sunt :
διαλύεται ζόφος, και το κρυπτόμενον υπ' αυτών unde illarum destructa obscuritale, quod occullum
μέρος φανερούται. " Η και νεφέλας υποληπτέον ac velalum eral apparuit. Oriente enim sole, caligo
ενταύθα το νέφος του σκοτεινού νόμου• λάμψαντος nubium dissolvitur, et pars illa quæ olim nubibus
χάρ του Χριστού, διελύθη το κάλυμμα των αινιγμά- tegebatur,, apparet et conspicitur,, vel per nubes
των αυτού, και εφάνησαν ταύτα τυπούντα και προ- tenebras obscuræ legis intellige. Nam , i !lucescente
μηνύοντα τον Χριστόν . 'Αλλ' επί τούτων μεν των Chrislo , velum anigmatum ac ligurarum quæ in
εξηγήσεων , το ενώπιον αυτού , τω από της τηλ- lege erant, dissolutum est. Unde maniſesla appa
αυγήσεως συνάψεις , ίν ' ή , από της τηλαυγήσεως rulerunt quæcunque in ea significabant aut præli
της ενώπιον αυτού, τουτέστι της αυτού, και της gurabant Clirislum.. His autem expositionibus sic
επιφανείας αυτού · κατά δε τρόπον έτερον , δια- traditis,, conjunge verba illa :: In conspects ejus ,,
στείλης μεν το από της τηλαυγήσεως , και υπο- boc est, a summo Christi fulgore, vel a fulgore
στίξας το λοιπόν , τους έμπροσθεν αποδώσεις , και præsentie ejus , nubes transieruni. Alio etiain
τοιαύτην δώσεις έννοιαν , ότι του Κυρίου τηλαυγή- modo distinguere poles et legere præ fulgore :
σαντος , κατά την ενσώματον πολιτείαν, ενώπιον el sistendo ibi , quod sequilur superioribus appli
αυτού , τουτέστι προσώπω αυτού, και αντ ' αυτού, C callis , ut hujusmodi sententiam efficias, φuoll Do
οι απόστολοι τον του κηρύγματος λόγoν αποσταλά- mino resplendente, el per conversationem ac vilana
ζοντες, διήλθον την οικουμένην , τας αρουρας των suam in carne nos illustrante , in conspectu ejas,
ψυχών, ώς νεφέλας πληρούντες, καρπογονίαν άοετών seu a facie ejus , hoc est ipso Domino sic apparente,
εγείροντες . apostoli per loluin orbem transierunt : evangelicæ
nimirum prædicationis verbum instillanles, atque inslar nubium , animarum ai va ac cam.pos irrigantes, et
ad virtulum fructificationein excitantes .
Χάλαζαι και άνθρακες πυρός . Τούτο και προς Grando el carbones ignis. Hoc ad primarn expo
O

την πρώτην έννοιαν αρμόσομεν · αι προφητείαι siliouen coaplabimus. Grandini enim propletic
γάρ απεικάζονται και χαλάζη , διά το σκληρών comparantur, propler earuin duriliem ac difficul
της ασαφείας , και πυρί , διά το πιμπράν τας αντι- latem , hoc est prop:er obscuritalem : et igni, quia
λογίας των απιστούντων. "Ωστε το αυτό νοείσθαι inslar iguis infidelium argumenta el contradictio
νεφέλην και χάλαζαν και πυρ, διά τάς αποδοθείσας nes consumuut. Nubium igitur el grandinis alquc
αιτίας . Ουχ ήττον δε συμβιβάζεται και προς την ignis nominibus eadem res,, proplhelia ηn mn rum,,
εσχάτην εξήγησιν, εις τους αποστόλους ομοίως υπο- D ιobis loc in Ioco significatur : nec niinus tamen
ληψόμεθα χάλαζαν και πυρ το μεν, ώς την πλάνην ultimæ capositioni conveniunt hujus verba versi
.

αποτυφλούντας και διαφθείροντας το δε , ώς την culi, si apostolos ipsos pro grandine atque igne
ασέβειαν εμπιπρώντας . intelligamus : quia el instar grandinis , errorem
oninem dissipant ac contunduni, et velut ignis, im
pielalem absumunt.
Και εβρέντησεν εξ ουρανού ο Κύριος , και ο V'ers, 14. Et intonuit de cælo Dominus, et Allis
Υψιστος έδωκε φωνήν αυτού. Κύριος και Υψι- simus dedit vocem suam . Dominus et Allissimus.
στος , ο Θεός , ως Δεσπότης , και υψηλός. 'Εβρόντησε Deus est tanquam Dominus et excelsus. Inlonuit
δε και έδωχε φωνήν αυτού, ότε προς τον Πατέρα autem ac dedit vocem suam, quando Filius ad
ο Υιός έβόησε : Περιδόξασόν σου το όνομα . " Ηλθε Patrem clamavit dicens : Pater, glorifica nomen
γάρ, φησί , φωνή εκ του ουρανού • Και εδόξασα luum " . Venit enim tunc ( inquil cvangelista) vox
σε, και πάλιν δοξάσω. Ο δε όχλος, ο εστώς , και de calo dicens : El glurificavi et ilerum gloriſi.
» Jo . , 7. » Joan . Σ11, 28 .
231 EUTIIMII ZIGABEN 232
cuύο •0. Τurba autem quae aderat , hoc audito A ακούσας, έλεγε βροντήν γεγονέναι . " Ωστε το μεν
dicebal conilruum factum esse. El quod liic dici- έβρόντησε , προς την υπόληψιν των ακουσάντων
tur,, intensit,, intellige,, liabilo respectu ad audien- είρηται • το δε, έδωκε φωνήν αυτού , προς την
liurn opinionem.. Quod vero ail :: dedit vocem suam, αλήθειαν. Φωνή γαρ ούσα, βροντή τοις ακηκόασιν
ipsam respicit verilalem . Vox enim erat el loni- έδοξεν . Ου χρή δε θαυμάζειν, όταν ουκ έχωσιν ακο
truun visa cst. Admirari autem non debemus λουθίαν και ταξιν αι προφητείαι · δείκνυται γάρ
quando prophetiæ ordinem aut consequentiam εντεύθεν, ώς οι προφήται, ου προεφήτευον 8 εβού
rerum non scrvani . Es hoc enim demonstralur, λοντο · αλλ ' άπερ αν υπό του Πνεύματος ενηχήθησαν,
quod prophet non ea prædicebant que ipsi volebant, sed quæ sanctus eos Spiritus docebat.
l'ers. 15. Misil sagillas el dissipavil cos . Per Εξαπέστειλε βέλη, και εσκόρπισε αυτούς .
sagiltas discipulos intelligit in universum orbem Βέλη μεν λέγει τους μαθητάς αυτού, αποσταλέντας
missos, quibus dæmones dissipavil. Eus namquc εις άπαντα τον κόσμον. Έσκόρπισε δε δι ' αυτών
dum dicit, damones intelligit. A pertius aulcın eo- Ο Χριστός τους δαίμονας , ούς εδήλωσε δια της αντω
rum nomen lion espressit Pruplicia, cum non solum νυμίας . Μισεί γάρ το Πνεύμα το άγιον ώσπερ αυτούς,
illi, sed eorum etiam nomina, sancio Spirilui su- ούτω και την προσηγορίαν αυτών,
leanl esse in visa , B
El fulgura multiplicavit el conturbavil eos. Eos . Και αστραπάς επλήθυνε, και συνετάραξεν αυ
dem discipulos el sagillas esse intellige et fulgura, τους . Τους αυτούς οίητέων και βέλη και αστραπάς:
alterum quasi sagillantes atque everlenics dæmo- εκείνο μεν, ώς βάλλοντας και ανατρέποντας την
num errorem , alterum vero veluti illorum impieta- πλάνην εκείνων τούτο δε, ως εμπιπρώντας την
lem ac lucos eis dicatos comburentes. Discipulo- ασέβειαν, και τα τεμένη αυτής · βαλλόμενοί τε γάρ
rum enim orationibus victi, et inhabitantis in cis ταις ευχαίς, επιπτον οι πολέμιοι , και την αστραπήν
Spirilus ſulgoreni non suslinenles, conturbabantur, ου φέροντες του ενοικούντος τους μαθηταίς αγίου
mentisque ac consilii inopes reddebantur. Πνεύματος, συνεταράσσοντο , και εις αμηχανίαν
καθίσταντο .
VERs. 16. El apparuerunt fontes aquarum. Per Και ώφθησαν αι πηγαι των υδάτων . Πηγαι των
aquarum fontes apostoli rursus intelligendi sunt : υδάτων αύθις, οι απόστολοι τρώτοι διδάσκαλοι της
veluti primi Cbristianæ fidei doctores a Donino κατά Χριστόν πίστεως , υπ' αυτού χειροτονηθέντες ,
clecli. Per aquain enim evangelicæ prædicationis " Υδωρ μεν γαρ, η διδασκαλία του κηρύγματος • πη
doctrina supenumero apud Scripturam signatur. γαι δε , οι πρώτοι ταύτης κρουνοί, οι πάσιν ύφθη
sa .
Fonies igitur prini illius aqueductas, seu potius C σαν εις άπαντας εκπεμφθέντες .
primæ scaturigines intelligende sunt, apostoli nimirum, ut diximus, quod omnibus apparuerunt,
eo quod ad omwes missi sunt.
El revelala sunt fundamenta orbis terrarum . lidem Και ανεκαλύφθη τα θεμέλια της οικουμένης.
ipsi fundamenta orbis terrarum dicendi sunt, eo οι αυτοί και θεμέλια της οικουμένης , ως πρώτοι
quod primi credentes fuere, qui fidei sedem ac πιστεύσαντες , και υποτιθέντες έδραν πίστεως τη
stabilitatemfirinam atqueinconcussauposuerunt : οικουμένη στερεών και απερίτρεπτον, εφ' ή πάντες
in qua omnes ædificantur, revelata autem sunt ob εποικοδομούνται . Ανεκαλυφθησαν δε διά της του
vilt splendorem , ct miraculorun claritatem , Et βίου μαρμαρυγής και της των επιτελουμένων τερα
aliorum quidem itdificioruin fundamenta lalent in στίων λαμπρότητος . Και των μεν άλλων οικοδομή
lerra, liilei aulenu fundamenla e contrario, præ- μάτων εν τη γη κέκρυπται τα θεμέλια τι δε της
clarissimis lam dictis quam lactis relucentia, πίστεως, τουναντίον , υπέρ της εφαίνετο πάσι, και
oninibus paleſacla, ab omnibus videri possunt. πράξει και λόγω λάμπονται .
Ab increpatione tua, Domine. Hec autem facia Από επιτιμήσεώς σου , Κύριε. Ταύτα δε γέγο
sunt,, quoniam tolu increpasti denones, etel timore p νεν, επιτιμηθέντων υπό σου, και φοβηθέντων των
cos maximo percussisli . δαιμόνων .
Ab inspiratione spirilus iræ luæ. Ira igni similis 'Από έμπνεύσεως πνεύματος οργής σου . Πυρί
cst, Accensa siquidem atque excitata , vaporem έoικεν η οργή και αναπτομένης αναδίδοται καπνώ
quasi summuin cmillil, el per irali hominis narcs δης ατμός, και διά των μυκτήρων έμπνείται το
in aercw spiral. Unde ci spiritus ire dicitur, ct αέρι. Διό και πνεύμα οργής λέγεται , και τους
leos qui valde irati sunt iram spirare aiunt. llac γιζομένους αγαν, θυμού πνέειν φαμέν . Διά τούτου
igirur similitudine molum iræ significavit Propheta, δε , την κίνησιν της οργής ηνίξατο Προφήτης , άνθρω
buniano more loquens. Adco, inquit, lu , Domine, ποπρεπώς περί αυτής είρηχώς . Ές τοσούτον , φησίν,
iralus eras , ut spiralio (ut ita dican ) spiriius iræ ώργίσθης, ώς έμπνευσιν πνεύματος οργής των αέρι
quæ in acre essci, et inimicos dissiparci. γενέσθαι, διασκεδάζουσαν τους εχθρούς . Η
VERs. 17. Misil de summo el accepit me. Que 'Εξαπέστειλε εξ ύψους , και έλαβε με . Τα εν
sequuntur de se ipso Prolieia Ioquitur , ad scr- τεύθεν περ' εαυτού φησιν ο Προφήτης , εις τον είρ
Ι

• Joan. 1 , 28.

1
233 COMMENT . IN PSALMOS . 234
μον επαναδραμών του λόγου . Εξαπέστειλε γάρ, εί- A monis sti serienm , reversus. Misit enim, inquit,
πεν, ο Θεός εξ ουρανού βοήθειαν, και εδρύσατο με. Dominus de cælo auxiliuin et eripuil me .
Προσε.λάβιτό με εξ υδάτων πολλών . Τα ύδατα Assumpsit mc de aquis muliis . Agnæ apuu Siri
παρά τη θεία Γραφή ποτέ μεν εις κάθαρσιν και ανα- pluram pro purgatione quacumquc aut refizera -
ψυχήν λαμβάνονται , καθάπερ όταν ύδατα νοήσωμεν tionc accipiuntur, quemadmodum cum aquas pro
την διδασκαλίαν · ποτέ δε καταποντισμών και όλε- doctrina accipimus (quæ el refrigerat et purgat).
θρον,, ως επί του παρόντος. Τοιαύτη γάρ ή των quandoque pro denversione ac perditione,, it liic .
υδάτων φύσις ' το μεν, καθαίρουσα • το δε, Hæc etiam enim aquarum natura , ut ct abluat et
πνίγουσα , και μάλλον όταν είη πολλά και βαθέα. refrigerct, et suffocet, precipue si multa aqua sit
Xρή τοίνυν ύδατα πολλά νομίζειν το πλήθος των el profunda. Per multas itaque aquas calamitatum
συμφορών , ή των εχθρών. Προσελάβετο δε , αντί aut inimicorum multitudinem intellige. Assumpsit
του, εξήγαγέ με προς εαυτόν · ο γάρ εξάγων τινά, autem ine, hoc est, ad se me edusil. Nam qui ali
προς εαυτόν ελκύει τούτον αντιλαμβανόμενος . quem adjuvans e periculo edlucil, ad se traliero
illum solet .
Ρύσεται με εξ εχθρών μου δυνατών. 'Εχθρούς Vers. 18. Eripiet me de inimicis meis polentibus.
δυνατούς ενταύθα τους δαίμονας υποληπτέον, και Β Polentesinimici hic demories intelligendi sunt, qui
φανερώς και αφανώς πολεμούντας, και νύκτωρ και palam el clam , diu noctuque, ac per omnes sen
μεθ' ημέραν, και διά πάσης αισθήσεως , και φύσιν sus nos oppugnant : vcluti qui potentem alquc
έχοντας ακάματον εν μάχαις : πνεύματα γάρ. Ο indefessain in pugnando naturam habent. Spiritus
γούν εκ των αισθητών με δυσάμενος Θεός , αυτός enim sunt. Ille igitur, inquit , Dominus, qui me a
ρύσεται με και εκ των νοητων εχθρών, των δυνατών sensibilibus ac mundanis hostibus olim liberavil.
ει : πονηρίαν και όλεθρον. liberabit ctiam ab intellectualibus alquc invisibili
bus inimicis , qui ad perdendum atque ad mali
gnandui polentcs suni.
Και εκ των μισούντων με , ότι έστερεώθησαν El de his qui oderunt me, quonia.n confirmali
υπέρ εμέ. Οι γάρ αυτοί μισάνθρωποι όντες, μισούσι sunt super me. Ipsi enim dæmoncs qui universos
καμε , και μάλιστα βοηθούμενον υπό Θεού. Διά τούτο oderunt bomincs , oderunt el me, eo masime quoil
δε ρύσεται με εξ αυτών ο Κύριος , διότι συνεσκευά . a Deo a ljulus sum . Dominus autem ca me ratione
σθησαν, και συνηστίσθησαν , ή μάλλον ειπείν, συν- ab cis liberabit, quoniam na insidiali sunt adver .
έσπισαν και εκραταιώθησαν υπέρ εμέ, μή φυλαξά. C sum me, el simul juncti ; imo vero (ul melius di
μενον τοίς όπλους της αρετής, ώς ήν εικός, αλλ' cam ), quia fortiores facti sunt, el pra:valuerunt si:.
υπομαλακισθέντα . " Η και ότι οι μεν φύσιν έχουσιν per me . Cuni ego virtutum armis , ut oporluissel ,
άυλον , και ορώντες βάλλουσιν · εγώ δε υλικήν , ουχ munitus non cssem, sed mollis potius essem ac
ορώ τους τιτρώσκοντας . debilis, vcl quia dæmones naturam habent omni
carentemi materia, el illum facillime vident, quem Icrire rolun : go vero qui n.luram materiæ ac
corpori adınislam habeo , ferienles me illos non vidco.
Προέφθασάν με έν ημέρα κακώσεώς μου . Το Vers. 19. Pravenerunt me in die amictionis meæ .
προφθάνειν ου πάντοτε σημαίνει το προλαμβά- Verbum prævenire, non semper significal præoccu
Υεις • αλλ' έστιν οτε και το φθάνειν απλώς, και το pare, sed aliquando occupare simpliciter, alque
επιτίθεσθαι , καθάπερ και νυν : 'Επέθεντο γάρ, φη . aleriri, lil in præsentia . In lempore aulem amiclio
σιν , οι εχθροί μου, είτε οι ορατοί , είτε οι αόρατοι , niis mex, hoc est, in lcwpore infirmitatis, et
εν καιρώ κακώσεώς μου, τουτέστιν, ασθενείας των quando bellica arma nondum præparaveram , qui
πολεμικών παρασκευών , είτε των ορατών, είτε των bus adversus visibiles aut invisibiles inimicus prie
αοράτων ασθενούντα γάρ με βλέποντες , τότε μάλ- gnarem . Tunc enim illi præcipue adorti sunt, cum
λον επετίθεντο . mc infirmum viderunt .
Και εγένετο Κύριος αντιστήριγμά μου. Μέλ- D Ei factus est Dominus firmamentum meum . Cum
λοντος καταπεσείν , αντέρεισμα εγένετο τη ασθενεία futurum esset ill caderem , sustinens ac sufulciens
μου. Στηριγμός , αντί ράβδου υπερειδούσης . me Dominus , factus est infirmitali med fire
mamenlum , el quasi baculus quidam cui inni
lerer.
Εξήγαγέ με εις πλατυσμεν. Από της των Vers. 20. El educil nie in latitudinem , AMictio .
θλίψεων στενότητος εις ευφροσύνην (64 ) πλάτος , num angustia pressum , in lælitiæ latitudinem , lioc.
ήτοι διάλυσιν, κατά το • Εν ολίψει επλάτυνάς με: est in eſfusam exsullationem emisil. Juxta quod ,
ή και ότι περικυκλoύντες οι εχθροί, στενούσι τον alibi legimus : In tribulatione dilatasti me " . Vei

" Psal . iv , 2 .
Variæ lectiones .
(64) ισ. ευφροσύνης .
PATROL. GR . CXXVIIL 3
235 EUTUYMJI ZIGABENI 236
« uia ab ininiicis prius obsessus , qui eumomni A εναπειλημμένον . "Οτε δε εξαχθή τούτων, απολαύει
præcluso adilu in angustias conjecerant, et alro- ευρυχωρίας, μηκέτι στενούμενος .
cibus minis urgebant, in arclum quodammodo locum cogi videbatur : nunc e lantis cduclus dili
culentibus, lacus ac spaliosos campos sibi excurrere videtur.
Fripiel me quoniam voluil me, Deus qui cauta Ρύσεται με , ότι ήθέλησέ με . Ο τοιαύτης αξιώ
me cura ac studio suo diguum fecit, in futurum σας κηδεμονίας , και εις το μέλλον με πάντων ρυ
etiam ab oinnibus irruuntibus in ine malis libera- σεται . Ήθέλησε γάρ με , τουτέστιν, εξελέξατο με .
lil . Voluit cuin me , lioc cst clegil mc.
Vers. 21. El retribuei mihi Dominus secundum Και ανταποδώσει μοι Κύριος κατά την δικαιο
justitiam meam . Insidialores meos nulla unquam σύνην μου. Μη αδικήσας γάρ τους έχθραίνοντάς
injuria afeci, alque ideo eis comparalus justus vi- μοι, και δίκαιος τέως γε προς αυτούς φανείς , κατά
dcbor : τούτο τεύξομαι παρά θεού της αμοιβής : αντί τού
de el retributionem cliaio suscipiam a
.

Domnino. Hanc enim ob causalu , suum mihi του αποδώσει μου , καθάπερ οφειλήν, την εαυτού
anxilium in posterum tanquam debitum præsta- B Bor,Os:av,
bil .
El secundum puritalem manuum mearum relrihuel Και κατά την καθαρότητα των χειρών μου
mihi. Duis manuum purilalem dicit , qualis sua sil ανταποδώσει μοι . Η καθαρότης των χειρών, έφερ
justitia exponit. Non enim , inquil , rapni, non ali- μηνευκτικόν έστι της δικαιοσύνης • ούτε γάρ ήρ
quem circumveni, non insidialus suin iis qui insi. πασα, ούτε έπλεονέκτησα , ούτε επεβούλευσα τοις
diabantur mibi : unde si inimicoruin manibus ma- επιβουλεύουσιν, αλλά καθαράς έχω τας χείρας από
nus mex comparentur, purissimas ego cas ob παντός μολυσμού , συγκρινομένας προς τας αυτών .
omui inquinationc conservo . Vel per manus, actio. " Η και διά των χειρών, τάς πράξεις απλώς εδήλω
HCS atque operationes suas significavit, eo quod σεν · έπει και διά χειρών πράττομεν.
.

per eas opera fieri soleant.

VERS . 2. Quin custodivi rius Domini, nec impie "Οτι εφύλαξα τας οδούς Κυρίου , και ουκ ήσέ
gessi α Deo meo . Hoc poit, ut causas puritatis 6ησα από του Θεού μου. Ταύτα αίτια τίθηση της
manuum suarum . Mundæ emim erant, inquil, quia καθαρότητος των χειρών . 'Εχαθάρευον γάρ. ότι
custoilisi vias Domini, hoc est , ejus mandata ; εφύλαξα τας οδούς , ήτοι τας εντολάς Κυρίου , και
neque enim iropiorum more ab eis uniquam re- C ουχ ως ασεβής απέστην απ' αυτού . Ο δε ταύτα της
cessi . Qui vero divina observat præcepia, ac per ρων , και δι ' αυτών διεύων, αναγκαίως καθαρεύει ,
na gradiluir, necessario eliam mundus est .
VERS. 23. Quoniam oninia judicia ejus in cons- "Οτι πάντα τα κρίματα αυτού ενώπιόν μου ,
poctu meo , el justificationes ejus non recesserunt a και τα δικαιώματα αυτού ουκ ατέστησαν απ'
1.2 . Aliud est lex , aliud mandalum , aliud iestimo- εμού. "Ετερον νόμος , και έτερον εντολή κα! ετε
ninni, aliwi judicium , et aliud justificatio. Ler ρον μαρτύριον, και άλλο κρίμα , και άλλο δικαίω
cnim illa dicitur , quæ omnia in universum conti- μα. Νόμος μεν, και καθόλου περιεκτικός των εντο
wel mandata (quæque vilam ac conversationem λων , ώς το , Ο νόμος διά Μωσέως εδόθη εντολαί δε ,
plinam ordinat ac moderatur ), quemadmodum αι κατά μέρος , οίον, Ου φονεύσεις, ου μοιχεύσεις ,
(' s ! ler per Moysem dala . Mandatuin vero illud, και όσα κατ' είδος είρηται • μαρτύριον δε όπερ και
quod, quæ agenda sint (Domini ac Regis in mo- νομοθέτης μετά τινος διαμαρτυρίας παρεγγυά τοις
ron } .111 aliud quid particulatim jubet ; uil illud : ακούουσιν , ώς όταν ο Μωυσής λέγει προς τον λαόν ,
Non occides ; non futurum facies" : el quæcunque ότι Εάν τάδε και τάδε ποιήσητε , διαμαρτύρομαι
ala boc pacio in specie jubentur. Testimonium υμίν σήμερον τον ουρανόν και την γην, ότι απωλεία
D απολείσθε κρίματα δε , όσα του Θεού κρίνοντος
vero etiam ( quo: peccatores conleslalur, el trans
gressionum panas Jocell quodque legislator qua- εγράφη , καθάπερ επί του βλασφημήσαντος το φο
dilui cuoi alles ! atione ac confirmatione audientibus βερον όνομα • Μωϋσής μέν γάρ επί τον θεόν την
mandabat : veluti cum Moyses dicebat : Si hæc κρίσιν ανέφερεν εκείνου δε λιθοβοληθήναι τούτον
aur illa ſecesitis, lesior vobis caluin el Icrram , κελεύσαντος , κρίμα τούτο και όρος κατά των άλλων
quod morle loricaini. Judicium autem , id est βλασφημιών γέγονεν · δικαιώματα δε, τα τοιαύτα
que sententia Dei demonstrat lac ducet quæ. προστάγματα , οίον , Εάν κτήση παίδα Εβραίον ,
nam bona is colisccuturus sit , qui mandata Dei εξ έτη δουλεύσει σοι, και τα εξής : ταύτα γάρ
observaverii, et siiniliter quie' poena transgresso- δικαιοσύνης έστι μεστά . Και η μεν διαίρεσις αυτών
res mancal, ll sunt quircunque judicata ſuisse τοιαύτη. 'Ονομάζονται δε πολλάκις ταύτα τοις άλ
Traillantur :: Ibeo] : φual. est , quod de blasphemante λήλων ονόμασι, και μάλλον εν τω ριη ' ψαλμώ · εν
limendom Dei nomen seriplom legimus “ , quando ταύθα δε , τω ονόματι των κριμάτων και των δι
Moyses judicium in Pin retulit, et Deus Iussit καιωμάτων , όλας τας εντολάς περιέλαβεν, από μέ
.
lapidari : quod judicium pro cerla lege poslio- ρους το πάν • Πάσαι γάρ, φησίν , εντολαί αυτού ,

42 Εκod . xx , 12, 13, 13 Levit . ΧΧΙν, 10 seqq .

237 COMMENT . IN PSALMOS . 238

ενώπιόν μου, αι γινωσκόμεναι , και ουδέποτε πόρρω λ durm contra omnes alios blasphemantes susception
τιθέμεναι . ac determinalum est . Justificationes vero illæ di
cuntur, quæ docent quod juslun esl, et quod injustum cst prohibent (el cos qui secundum virtutem
vivuni, justos esse declarant, ut illud est : Si quis puerum Hebræum aquisirerii, ser anxis ei serviai " ,
el alia hujusmodi , quæ summa justicia plena sunt. El distinctio quidem horum nonimum lalis est, sice
penumero lamen promiscue unum pro allero accipilur : el maxime in centesimo decimo oclaro
psalmo. Hoc autem in loco, judiciorum et justificationum nomine, omnia mandata comprehendit,
quasi totum a parle. Omnia enim , inquit, mandala ejus in conspeciu meu ; ea siquidem sæpius lege
ac revoiro, nec unquam a mic procul ca esso permillo.
Και έσομαι άμωμος μετ' αυτού . Αντί του , δι ' VERS . 24. El ero inimaculalas cum eo. Hoc est ,
αυτού , ή μετ' αυτού ών. per eum , vel cum eo exsislens.
Και φυλάξομαι από της ανομίας μου. Φυλακήν El custodiam me ab iniquilale mea . Custodire lic
μεν λέγει νύν την αποχήν • ανομίαν δε, την αμαρ- posuit pro abstinere, et iniquitatem pro peccato .
τίαν. Η δε αντωνυμία πρόσκειται, διά το την Mee autem idco dirii, quia peccatum proprie est
.

αμαρτίαν οικείαν είναι της σαρκός • ή και κατατίθε- B ipsius carnis , vel quia seipsum etiam peccalore
ται σφαλήναι , ως άνθρωπος ουδείς γαρ εν ανθρώ- fatetur. Inter homines enim nullus est absque pec
ποις αναμάρτητος . Colo .

Και ανταποδώσει μοι Κύριος κατά την δικαι VERS. 25. El retribuet mihi Dominus secundum
οσύνην μου, και κατά καθαριότητα των χειρών justitiam meam, el secundum purilalent manuum
μου , ενώπιον των οφθαλμών αυτού. Ει δέ τοιούτος mcarum in conspeclu oculorum ejns . Quod si in
ήμην και έσομαι , πάντως αμοιβής τεύξομαι , καθώς prætcrilum talis fui, et ita etiam deinceps fuera,
προείρηται. Καθαριότητα γάρ των χειρών μου , την retributioneni omnino consequar, ut prædiximus .
ενώπιον αυτού γινομένην · ου γάρ εις επίδε ξιν αν- Purilalem autem manuuin suarum cam dicit, quiz
θρώπων. erit in conspectu Domini, i doceat, non ad uslen
tationenı aliqu.?:n se id facere, nelle ul ab homini
bus videatur, sed dit placeat Deo.
Μετά οσίου σιος έση , και μετά ανδρός αθώου VERS . W , 27. Cum sancio sancius eris , et cum
αθώος έση, και μετά εκλεκτού εκλεκτός έση, και viro innocente innocens eris , ei cum eloclo electus
μετά στρεβλού διαστρέψεις . " Οσιος μέν έστιν και eris , el cam perverso cowerles, Saneliis propric is
τα προς Θεόν ευσεβής : αθώος δε , και τα προς ανθρώ- C dicitur , qui pius ac religiosus est in iis que ad
πους ανεύθυνος εκλεκτος δε , και τα προς αρετήν Deum pertinent. Jonocens vero, qui circa beinu
τέλειος στρεβλός δε, ο σκολιός . Διδασκαλικός ούν και nam conversationem est inculpabilis. El electus
λόγος , και προς τον εντυγχάνοντα αποτεινόμενος , is, qui virlutibus perſuchus csl. Perversuis eliane
και λέγων , ότι οιός έστιν, ή συνοικείς , τοιούτος ille csi, qui non rcctis, sed obliquis, ac quasi lorº
έση και συ , προς την έξιν αύτου μεταβαλλόμενος . Illosis cst moribus el malignis. Est aukeru scrino
Το δε διαστρέψεις , αντί του, ορθός έση, διαστρέ- hic documentis plenus , el in univershil ad omnes
ψεις την κακήν γνώμην εις ευνομίαν . 'Ανάγονται pertinet ; eel sensus est : Qualis quisque ile
δε και προς τον Θεόν ταυτ! τα ρητά, και διδόασι lucrii, cum quo tu habitas, lalis cl lu elliceris. la
τοιαύτην έννοιαν , ότι το πρός άξίαν αποδώσεις illius nimirum habilunch naluram impiutilus
εκάστω , δικαιότατος ών • και τον μεν όσιον όσιων Quod vero ail , Conreries, idem est quod , reclus
έση : τον δε αγαθόν αθωών τον δε εκλεκτών εκ .
. .
eris, vei , convcries pravam nimirum sententiam in
λεγόμενος • τον δε στρεβλών διαστρέφων εις άγα- bonam . l'ossunt bac lamen referri eliam ad Deum ,
θδν, και εκ του κακού εμποδίζων. Και εστι το σχή- ul sil scnsus : Conligna, lu Domine, omuibus pro
μα , όνομα αντί μετοχής όσιος, αντί του οσιών. hicrilis rependes, justissimus cum sis. El sancium
quidem salictilicabis, cl innocentem facies innocentem , cluctum etiam eliges ; el perversum vertes,
ise bonum sane, et impediendo cum in malis. El est hic quidam lojucuji modus figuralus , in quo verº
dale nomen poni solel pro participio verbi : veluti saacius, pro sanctificans ( cl cleclus pro cligens :
qur ligura sermonis in Greca lectione clarius percipitur quam in Lalina.
"Οτι συ Σαν ταπεινόν σώσεις , και οφθαλμούς D Vers. 28. Quoniam iu populum humilem salvum
υπερηφάνων ταπεινώσεις. Τους εξ αρετής ταπει- facies, el oculos superborum humiliabis. Humilem
νούς • οφθαλμούς δε υπερηφάγων, τους υπερηφά . inquam virtute.. Per oculos vero superborum, ipsos
νους, από μέρους το παν. " Η και ότι από των οφ- superhos intelligil , veluti folum a parle : vel quia
θαλμών ειώθασιν οι τοιούτοι χαρακτηρίζεσθαι , αι- superbi cx oculis potissimum dignosci suleant,
ροντες την οφρύν υπερήφανοι γάρ, παρά το υπέρ
.
dum supercilia lolluut, quæ supra ucullus surib
άνω τα φάη τείνειν . Τους ούν τοιούτων οφθαλμούς (quemadmodum ilymologia Græci nominis iecle
εις την ορiν παρασκευάσεις εκ θλίψεως. " Η και declarat].. Ποs
llos itaque superborum oculos tu facies ,
λαόν ταπεινόν, τον εξ εθνών, τω βάρει των αμαρ- ut in tcrram speclent, per aMictiorcs nimiruni,
• Ειου. Ναι , .
238 EUTHYMU ZIGABENI 240
«Jeas in coς invilles . Tel per populum humile», Α τημάτων κάτω νεύειν αναγκαζόμενον. Υπερηφά
gentilem populum intellige, qui peccatorum pondere νου , δε, τον Ιουδαίων (65) , αλαζονευόμενον επί το
depressus, dceram aspicere pronus cogebatur : το νόμο , και τους προγόνους .
per superbos vero, Judæos gloriantes, et jactaules scipsos, lam de lege Dei, quam de propriis proge
nitoribus.
VERS . 29. Quoniam in illuminabis lucernam " Οτι συ φωτιείς λύχνον μου, Κύριε ο Θεός ,
meam Domine , Deus meus , illuminabis lenebras meas . φωτιείς το σκότος μου. Της ψυχής οφθαλμός , ο
Intellectus jo nobis cst quidam animæ oculus ; νούς και δε οφθαλμός , και λύχνος , ώς οδηγών • σκό
oculus aulem oon immerilo lucerna dici potest, τος δε αυτής , ο θυμός , και η επιθυμία. Λέγει γούν ,
cum veluti dus in Tenebris viam demonstrel. Per ότι Φωτίσεις τον νούν μου ταίς θείαις ελλάμψεσι .
animæ vero tenebras, irain el concupiscentiam in- Τούτον δε φωτίζων , φωτίσεις και το σκότος μου .
lelligimus. Tu , Domine, inquit , intellectus ac men- Ει ούν το εν σοι το φώς σκότος έστι , το σκότος πό
tem meain divina luce ac splendore illuminabis : σον ; τουτέστιν, ει ο νους εσκοτισμένος εστί , πολλά
quod faciens illuminabis pariler el lenebras meas πλέον αι άλογοι της ψυχής δυνάμεις . " Έστι δ ' ει.
[nam simul cum intelleciu, cæleræ animæ parles πείν τον νούν , και φώς , και σκότος : πρός μεν την
ac polentire proficient). Et hoc est quod Salvator B φύσιν των πραγμάτων, φώς · προς δε τον Θεόν,
in Evangelio dicebal : Si lunien , quod in le esi, σκότος , αόρατον αυτώ τυγχάνοντα . " Η λύχνος μεν , και
Tenebra fani, lenebræ quantæ erunt " 7 lloc est, si Μωσαϊκός νόμος , οδηγών επί τα καλά τους αναγι
intellectus obienebralus sit, multo magis et reli . νώσκοντας σκότος δε , το επικείμενον αυτώ κα.
φue anime partes tenebris involventur. Dicere λυμμα της ασαφείας, ού τα κεκρυμμένα προφητεύει
cliam possumus, ipsuin intellectuin , lucem csse Δαβίδ φωτισθήναι , και ανακαλυφθήναι , δηλοντι
pariler el lenebras. Nam si ad naluram maleria. σαρκωθέντος Θεού • η λύχνος μεν, το κήρυγμα του
lium rerum compretur , fax erit, si vero ad Deum , Ευαγγελίου , φωτισθεν και γνωρισθεν ημίν παρά
leneure : eo quod, ab eo Deus conspici non possil του Σωτήρος αυτού • σκότος δε , ή των ειδώλων
(neque illius lex) ; vel per lucernain hic Mosaicam πλάνη , και η άλογος άγνοια της ορθής πίστεως.
legein iutellige, quæ lectorem ad rectam dirigit "Η λύχνος μεν, ο νους , οδηγών τον άνθρωπον σκότος
callem ; per tenebras vero, velum ipsi legi super- δε , το σώμα , δια την επιπρόσθησιν , και παχύτητα .
imposilum , qund obscurilalem general : cujns oc- Φωτισθήσονται δε άμφω και μεν , ταις θείαις ελ
enlla, beafus David nunc illuminanda esse predi- λάμψεσι•το δε , τη καθάρσει . Τινές δε λέγουσι λύ
cit et revclanda , incarnalo nimirum Deo. Vel χνον ενταύθα κληθήναι τον έκαι σπέρματος Δαβίδ
Jucerna , Evangelii est pradicatio, clare ac lucide C Ιησούν , δν έφώτισεν ο Λόγος ενωθείς αυτώ, και
omnibus lradila, ct a Domino dcclarala : lenebræ παρέσχεν αφιέναι τάς ακτίνας απανταχού , φησί γάρ
vcro idolorum error, ac rectæ lidei ignoratio. Vel 'Εγώ είμι το φως του κόσμου σκότος δε , την σάρ
lucerna quidem , intellectus est, qui bominem di- κα (66) . .. προσλαβών , εθέωσε και ελάμπρυνεν .
rigit : tenebræ ipsum corpus, quod quodammodo ante oculos intellectus consistit, el crassitudine
sua umbram quasi gencrat ac lenebras : utrumque autem illuminabilur, intellectus nimirum, divinis
splendoribus, corpus vero purificatione et inuaditia. Quidam vero per lucernam Dominum Jesum
intelligunt, nalum de semine David, qui a Verbo Dei illuminatus est ; illa nimirum divina unione,
quæ illi præbuit nl splendoris radios quocunqne emilleret ; unde de seipso dicebat : Ego sum lux
onundi • ; per tenebras vero carnein tantum assumplam , quam Christus illuminaril, ac divinam
reildid l .
VeRs. 30. Quoniam in le eripiar a lenialione. "Οτι εν σοι ρυσθήσομαι από πειρατηρίου , -
In le, hoc est , per le . A lentalione aulcm lam lio- 'Εν σοι μεν, ήτοι διά σου · πειρατηρίου δε , τουτ .
minuni quam demonum . έστι πειρασμού, παρά ανθρώπων, η δαιμόνων ιπ.
αγομένου .
El in Deo meo irausgrediar murum . Deo meo , C Και εν τω Θεώ μου υπερεήσομαι τείχος . Τώ
inquit, mihi adjutore, ego percala omnia , viam mihi Θεώ μου βοηθούμενος , υπερπηδήσω τα αποφράτ
ad Deum , veluti sepc quadam otstrucntia , trausi- τοντά μου την προς αυτόν οδόν αμαρτήματα · οίς
li:im. lo illis quippe vires suas anlea Salanas έχει την ισχύν ο Σατανάς , και δι' ών κωλύει την
babcbal, ac per ea aditum mihi ad cælei quasi εις ουρανούς άνοδον. " Ο πειρατήριον μεν , ο βίος ,
muro quodam ) præcluserat. Vel lentalio pro vila κατά τον Ιώβ , ενώ δελέατα ηδονής, και παγίδες θανά .
bominis juxta Jobum " intelligenda est, in qua του, και λόχοι , και πολέμιοι , νοητοί και αισθητοί •
mula esca , et mullæ sunt voluplaluin illecebrae, τείχος δε , το σώμα , προβεβλημένος της ψυχής, και
mulli mortis laquei, el multa etiam visibiliunr el αποφράττον αυτην τάς θείας αυγάς • ή και τείχος,

* Maith. vi , 23. " Joan . viii , 12. “ Job vi, 1 .

Variæ lectiones .
(65 ) Αdde δημoν , vel scribe Ιουδαίον .
160 ) Repune #v, quam , ut legisse videtur Latinus interpres.
 241 CONMENT . IN PSALMOS . 242
οι εναέριου δαίμονες , διαβαινούσαις ταις ψυχαίς εμ- Ainvisibilium inimicorum insidie ; wurus vero wo
ποδίζοντες . corpore, quod posilum anle animam veluri muro
quodam eam circaudal, alque obstruil, el prohibet a divina luce. Vel per muros, ipsos demones
intellige versantes in aere : qui animam ad Deum pertransire cupientem, muri iuslar impediunt.
“Ο Θεός μου, άμωμος η οδός αυτού. Σχήμα και Vers. 31. Deus meus, impo!lula ria ejus. Hic est
τούτο της Παλαιάς Γραφής : αντί γάρ του ειπείν , etiam quedanw agura loquendi apud sacram Scri .
ότι Του θεού μου άμωμος ή διός , είπεν, ότι ο Θεός plurano esitatior . Pro enim quod dicendum erat ,
μου , άμωμος η οδός αυτού : οδός δε Θεού , αρετή, Dei mei impolluta vie est, dixit : Deus meus,in
προς αυτόν ανάγουσα . Xρή γούν άμωμον είναι και polluto via ejus. Via suleni Dei virius est , que ad
τον δι' αυτής ιδεύοντα . Η και περί του Σωτήρης Deum ducli. Oportet igitur irreprehensibiles illos
ο λόγος : οδεύσας γάρ τον βίον αμαρτίαν ουκ εποίη- esse , qui per viain islaam incessuri sunt. Yel de
σε . Salvatore nostro cst scrmo, qui per viam banc
anbulans peccatuin pou fecit.
Τα λόγια Κυρίου πεπυρωμένα . 'Αληθινά και Eloquia Domini igne examinala . Vera sciliecl pura
καθαρά ψόγου παντός , ώς το κεχωνευμένον χρυσίον : B
ac muada ab omni macula , auri justar quod fusun
αλλαχού γάρ είρηται · Τα λόγια Κυρίου, λόγια sil. Alibi elian dixit : Eloquia casla , argentum igne
αγνά, αργύριον πεπυρωμένο» . esaminalum ".
Υπερασπιστής έστι πάντων των ελπιζόντων Prolecior est omnium sperantium in se. Cum pol.
επ' αυτόν . Επαγγελλόμενος γάρ βοηθείν , ου ψεύ- licilus sit se aurilium præslaturun , minime nien
δε : ιι . lielur.
"Οτι τις θεός παρέα του Κυρίου ; Το ότι , VERs. 32. Quoniam quis Deus præler Dominum?
παρέλκον ενταύθα . Η αντί του, Επειδή τις άλλος Dictio , Eti, abundal boc in loco. Vel sensus est :
φύσει Θεός παρέκ του Κυρίου και τουτέστι , του Πα. Quoniam quis alius natura ipsa Deus est, preter
τρό ;. Dominuw ? boc cst, extra Deum Palrem .
Τίς Θεός πλην του θεού ημών ; Θεόν ενταύθα Hul quis Deus præler Deum nostrum ? Deum loc
τον Υιόν εκάλεσε · Ημών δε είπών, συνέταξεν ημίν in loco Filium appellavii . Den autem nostrum
εαυτόν τους πιστούς , οία προγνούς το ευτελές της dicens Prophela , scipsum nobis fidelibus coujur .
πίστεως . sil, animo prospiciens fidei simplicitatein.
Θεός και περιζων» ύων με δύναμιν . Τούτο περί VERS. 33. Deus qui præcinzit me polentia. Hoc
του αγίου Πνεύματος. Ει δε και τους τρεις στίχους c de Spiritu sancta dictum est. Quod si quis etiam
εκ παραλλήλου το αυτό φήσει τις ερμηνεύειν , ού . hos Tres versiculos idem significare dixeril , abso
δεν απεικός : περιζωννύων δε με δύναμιν εν πολέ . num non erit. Præciaxit autem me polettia , in
μοις. bello scilicet.

Και έθετο άμωμον την οδον μου. Διά των έντο. El posuit irreprehensibilem viam meam. Vile
λών ερύθμισεν την κατά τον βίον αναστροφήν μου . niek conversationem composuit ac direxit Domi
"Η και περί του Σωτήρος ο λόγος , προσώπων της mus mandatis suis. Vel de Salvatore est serudo
'Εκκλησίας των πιστών, ότι εξωμάλισέ μοι την ex persona Ecclesiæ fidelium dicentis : Salvalorem
gressibus suis viam ei explanasse atque irrepre
οδών διά της εαυτού πορείας, και άμωμον άπειργά . bensibilem
σατο . reddidisse .
Καταρτιζόμενος τους πόδας μου , ώσει ελάφου . VERS. 34. Qui perſecil pedes meos quasi cervi.
Εντρεπίζων , τελειών εις δρόμον εν καιρώ φυγής . Perficit, hoc est præparat vel perfectos facit ad
cursum , in tempore scilicet ſugr.
και επί τα υψηλά ιστών με . Και εις τα όρη Ει super cicelsa slaluil me. Qui in montibus ser
σύζων με, και ιστών, και παύων τον δρόμον, δίκην o val me , atque illic sistere facil, et cessare a cursu,
των φευγουσών ελάφων , και αναβαινουσών εις τα wore fugientium cervorum : qui ubi inontes ascen
δρη. και τηναπαλλαγή του δέους ισταμένων και derunt et liberati sunt a limore, consistere incipiunt
αναπνεουσών . Η και δρομικώτατον με ποιών , ώστε el respirare; vel Qui me cursu proinplissimum
φυγείν τους ελείν ζητουντας δαίμονας , και επί το ſeci:, ita ut perquirentes me dæmoncs eluzerew ;
ύψος των αρετών ανάγων . unde el ad virtulum culmen me pervenit.
Διδάσκων χείρας μου εις πόλεμον . Αυτός μου Vers. 35. Qui docet manus aicas ad prælium .
και τηνσύνεσιντης πολεμικής εμπειρίας δέδωκεν, ου Hic præterea bellicæ artis peritian mc docuit, scd
μόνον της κατά των όρωμένων εχθρών, αλλά και ila ul nou tanlum adversus visibilcs hosles , ctiam
της κατά των δαιμόνων ως εν μέν , τον θυρεον της
.
adverzus invisibiles contendcre valeam , sculo ni
πίστεως · ευ δε , την μάχαιραν του Πνεύματος μετα- mirum fidei armalus el gla :lio spiritus : quinimo
χειρίζεσθαι , και διά των πρακτικών αρετών, αι δη- non tantum cum illis contendere, sed ipsis mani
λούνται διά των χειρών, καταπολεμείν αυτους . Είη bus, hoc est virtutibus illis quae ad actioncs perti
• Γsal . 1 , 7 .
343 EUTHYMII ZIGABENI 24
nent, me eos etiam docuit superare . Illud praeterea Αδε και η πρός Θεόν των χειρών εκτασις, παράταξις
dici polest quod extendere manus ad Deum , adver- κατ ' εχθρών.
ang inimicos validissimum est genus certaminis.
Et posuisti arcum æreum brachia mea . Subintel- "Εθου τόξον χαλκούν τους βραχίονάς μου.
lige dictionem quasi, iil sil sensus : Posuit brachia Λείπει το ώς , ίν ή : "Ως τόξον χαλκούν, τουτέστι ,
mea quasi arcum xreum , hoc est, valiilissimos στερεούς και μη κάμνοντα; εν ταις αφέσεσι των
mihi dedit laer rtos, qui crebra sagillaruw niissione βελών.
non fatigarentur.
VERS. 36. Et dedisti mihi proleccionem salutis. Και έδωκάς μοι υπερασπισμόν σωτηρίας. 'Α »
Auxilium mihi prestitisti non inutile, quinimo sa- τίληψιν ουκ ανόνητον , αλλά σώζουσαν .
Ntare .
El dextera lwa adjuvil me. Soleni enim qui ali- Και η δεξιά σου άντε.λάβετό μου . Ειώθασε
us opem ferunt uti deitera ;; quippe que el po- γάρ οι αντιλαμβανόμενοι τη δεξιά χρήσθαι χειρί "
«cui
Tentior est apliorque atque agilior quam sit lav2 .. δραστικωτέρα γάρ αύτη, και δυνατωτέρα , και επ:
fVel quia dictio Græca & rte abeto non tantum ado BΒ τηδειοτέρα της λαιάς. "Η δεξιάν oίητέον τον έναν
juvil significat, sed suscepill . per dexteram Crea . θρωπήσαντα Δημιουργός της κτίσεως , ός αντελάβετο
toren lumanalum iulellige, qui naturam nostram της φύσεως ημών.
assumpsit.
El disciplina ina direrit nie in finem . Per isci- Και η παιδεία σου ανώρθωσε με εις τέλος .
plinam hic legem intellige, quia ermilitus est , et Νοήσεις παιδείαν τον παιδαγωγόν νόμον, δι ' ου κατ
instruclus ad virtutem : vel calamitates ac tenta- ηρτίσθη παντελώς εις αρετήν. "Η και παιδείαν
liones, in quas permisit eum Deus incidere, discia Θεού λέγει τα; κατά παραχώρησιν Θεού παιδείας
plina atque eruntitionis gratia :: Ex utroque , inquit,, ένεκενεπενεχθέντας πειρασμούς . 'Αμφοτέρωθεν γάρ
Halere 111 ulilia mili operatus est , dum videlicet με , φησίν, ωφέλησας · τούτο μεν αντιλαμβανόμενος ,
spein lulisti in periculis, et affligi atque crudiri τούτο δε παραχωρών πειράζεσθαι.
præinisisti lent: tjonibus.
El disciplina lan ipsa me ducevil . El adhue ine και η παιδεία σου αυτή με διδάξει . Και έτι με
Hocebis atque erudies hit filium . In tribulatione διδάξεις, και παιδεύσεις ως παιδί σου : Εν θλίψει
enini, inquil, modica disciplina lua nobis " . Inler γάρ, φησ , μικρά ή παιδεία του ημίr. Ευπριγούντες
felicitates quippe negligentes sumus; sed cun C μέν γάρ, απορραθυμούμεν , θλίψεσι δε περιπίπτον
propler fidem in calamitates incidinius, lunc ex- τες περιστάσεως , διεγειρόμεθα , και σωφρονέστερου
citamur, erigimur, et moderatiores ellicimur. γινόμεθα.
Vers.37 . Dilalasti gressus meos sublus me . Dissipa. Eπλάτνις τα διαβήματά μου υποκάτω μου .
lis nimirum laqueis ac decipulis , per quas cum mihi Eπλάτυνας, περιελών και παγίδας και τα θήρα
pertranseundum esset, quasi angustiis quibusdam τρα , ών εν μέσω διαβαίνων , έστενοχωρούμην
detinebar : MMC aulem fugalo omni timore se . και νυν εκτός φόβου βαδίζων (67) , μηδενός ενεδρεύον
curus iter facio , cum nullie amplius adversuni nie τος .
dispositæ sint insidiæ .
El non sunt in firmala vestigia mea . Nam cum an- Και ουκ ήσθένησαν τα ίχνη μου. Πρότερον μεν
tva inimicos meos ſugerem , in superficie quod : nie γάρ φεύγων τους εχθρούς , επιπολαιως επάτουν την
modo ac leviter kerram premebam : ila ul incerta γήν, αμυδρά ποιούμενος ίχνη , διά το σπεύδειν μη
pene ac non apparenria essent vestigia nea. Stu- γνωρίζεσθαι ταύτα τους καταδιώκουσι , μη ποτε του
diose aulem id agebaio , ue per ta indicarer iis τοις έψωνται· νύν δε στερεώς βαίνω , μηδένα δεδιώς .
.

qui persequebanturine, et per ea me insequcrentur :

D
Ε !η δ' αν και από της Εκκλησίας ο λόγος, ευχαρι
al nunc firmiter ac valide incello nihil amplius στούσης, ότι πλατύνεται η οδός αυτής, πολλών καθ '
dimens . Polesl eliani sermo accipi er persona ημέραν όδευόντων, και ουκ αμαυρονται τα χαρά .
Ecclesiæ D:o gratias agentis : quod ejus via dilate- γματα της ευαγγελικής , πολιτείας, αλλ' αίξει και
lur , mullis assidue per cam inccdentibus, quod- λάμπει διά της συνεχείας των πολιτευομένων.
que vestigia, hoc est, caracteres atque impressiones evangelicæ conversationis, non solum nen
delentur, hiec obscuriores fiunt, sed potius assiduitale er frequentia fidelium seinper augescidi, el
clariores redduntur .
Vers 38. Persequar inimicos nivos el comprehen- Καταδιώξω τοίς εχθρούς μου , και καταλή
dum illos . Es prioribus admirandis Dei operibus Pro. ψομαι αυτούς . Από των προλαβόντων θαυμασίων
pleta, certior reudilus, ile luturis, ail : Si rursum πληροφορηθείς, και περί των μελλόντων φησιν, ώς
nie insurrexerint iniinici, rursus ol cyn eng :: πάλιν εχθροί μου τινες γένωνται, και τούτους
4)
• Isa . 111, 16 .
Vari lectiones.
( 7 ) ίσ. βαδίζω.
245 COMMENT IN PSALMOS. 246
καταδιώξω , μή δυναμένους αντιστήναι, και ουδέ τάς A persequat. Νeque enim nmihi resistere poterunt ,
χειρός μου διαδράσoυσι . aul a mianibus meis cffugere .
Και συκ αποστραφήσομαι , έως αν εκλιπωσι . El non converlar donec defecerint . Comprehensis
Καταλαν δε αυτούς , ουκ αναζεύξω μεθείς , ώς vero inimicis, non slalim , inquil, discedam , negli.
ήττηθέντας ήδη . αλλ' άρδην πάντας διαφθερώ. gens eos , et dimiliens uit jon penilus supralos,
quinino ſundilus ouines cos perdam .
'Εθλίψω αυτούς , και ου μή δύνων ται στήναι . VERS. 39. Convertan ilios nec poterunt slare .
Σπύ , ότι Καταδιώξω τους εχθρούς, λέγει και τον Dixit se perseculurumi inimicum , nunc modum
τφόσον : Αναγκάσω αυτούς, στενοχωρών και πιέζων etiam addit. Urgebo cniin eos, inquit, et compri.
πάντοθεν και ου μή δυνηθώσι στήναι κατά πρόσ- mam ex omni parle, ila ut in acic advcrsum me
ωπον εις παράταξιν. consistere non possint ..
Πεσούνται υπό τους πόδας μου . Καταλαμβα- Cadent sublus pedes miros . Comprehensi autem
μενοι δε , και εν αφύχτα σαγηνευόμενοι, πεσουν- in loco , unde fuga eis nulla dabitur, supplicanles
ται καθικετεύοντες . procident coram me .
Και περιέζωσάς με δύναμιν εις πόλεμον . Πά- VERS . 40. El prarcinaisii mie potentia ad belluni .
λιν τάς προγεγενημένας ευεργεσίας του Θεού κατα. B
Rursuni præstita sivi a Dco beneficia commemo
λέγει . ral.
Συνεπίβησας πάντας τους επανισταμένους επ' Supplanlasti omnes insurgenles in me subius me.
έμε υποκάτω μου . Εμποδίσας κατέλαβες . Jopedisti enim eos el destroxisti.
Και τους εχθρούς μου έδωκάς μοι νώτον. Δη- Vers . 41. El inimicos meos, deilisti mihi dorsum .
λαδή ωτίζοντας, και εστι φεύγοντας οι γάρ φεύγον- Fecisti cnini eos, inquit , icrga mihi dare : hoc est
τες , τα νώτα στρέφοντες , νώτος λέγονται. “Η fugere . Νam qui fugiunt Ierga dant , et larstar
λείπει το , γενομένους , ίν ' ή νώτον γενομένους , εν ostendunt. Vel dedisti eos nihi dorsum , lone est
τω μεταστραφήναι . Η λείπει το , εις, ίν' ή , εις in dorsium : ut scilicel securius, et certiori jetu
κον · ώστε βάλλειν άφυλάκτως αυτούς. eos ferirem .
Και τους μισούντας με εξωλόθρευσας . Εκ El odienies me exterminasti. Hoc est e liria pe
της παντελώς εθέρισας . nilus derasisti .
'Εκέκραξαν , και ουκ ήν ο σώζων , προς Κύριον , Vens . 42. Clamarerunt el non eral qui salros fe
και ουκ εισήκουσεν αυτών.- 'Εκέκραξαν ειπών , cerel , ad Dominum el non exaudivit eos . Dixit eos
Ishrayt xal Fpds tiva • xad ydp old zic drapelas c peccala
αυτών ουκ εισηκούσθησαν .
clamasse,exaudil
ci addit ad quem , tametsi propter eorum
i non sint.
Και λεπτυσω αυτούς ώσει χνούν κατά πρόσ VERS. 43. Et ailenuabo eos ul pulverem anle ſa .
ατον drέγιου . 'Αφανίσω αυτούς, ώσει χνούν λεπτυνό- ciem verii. Delebo eos, inquit, ut pulveren in
μενον ενώπιον ανέμου και γάρ ο άνεμος επ' ευθείας conspectu venti alienurlumt ; venlus quidem statini
εμπίπτων , αποκρίνει της γης τον χούν, ώς λεπτώτα- irruens pulverem a lerra aufert, ul levissimum
τον και κουφότατον . quid ac lenuissimum .
Ός τηλών πλατειών λεανώ αυτούς.- Λεανώ , Ui lulum platearum comminuam eos . Comnii
τουτέστι , καταπατήσω και γάρ ο εν αγοραίς πηλός nuam , lioc esi , ronculcabo. Lulum quippe quod in
καταπατούμενος λεαίνεται . Από του επομένου τοί- viis jacel, conculcalione comminuitur. Ex sequen
νυν εδήλωσε το προηγούμενον . Πλατεία δε , η λεω- cibus enim depolavil præcedentia. Plalca lala via
φόρος , έπει και αμαξιτός πλατεία δε, προς συγ- csl et ampla , ac quasi regia , per quam populus in
κρισιν της ατραπού , στενοτάτης ούσης . cedit. Sunt et quiclam aliæ viar, amaxili .diciæ ,
per quas currus transeunt. Dicitur autem platea quasi lata . Græca enim diclio esl platea, et lalumi
signilical. Lala aulein est ad comparationein vici, sul callis , qui angustiores sunt.
Ρύσαι με εξ αντιλογίας . Ανώτερόν με ποιή- Vers. 41. Eripies me de contraditione populi. Slo
σες της αντιλογίας του υποτεταγμένου μου λαού , D periorem me facies a contradictione populi mibi
τρέμοντας ως βασιλέα , και μη τολμώντος αντιλέγειν subjecli , ita ut nie veluti regean sun veteatur,
τοίς εμοίς προστάγμασι . et mandatis meis adversari non audeat .
Καταστήσεις με εις κεφαλήν εθνών . Ου μόνον Constilues me in capul gentium. Non solun sub
πάσαν αντιλογίας των υπηκόων μου περιελείς Ιου ditorum mihi Jucæoruin contradictionem auferes a
δαίων , αλλά και έθνη υποτάξεις μου. 'Αρμοδιώτερον me , scd el genles cliam mibi subjicies. Verum hæc
δε προς Χριστόν ανάγειν τα εντεύθεν , λέγοντα πρό, Cbrislo magis, quam beato David , videntur conic
τον Πατέρα , κατά το ανθρώπινου , ότι Καταστήσεις nire , ita ut cx illius humanitate dictum sit all Ρa
με εις κεφαλήν εθνών , κατά το• Δώσω σοι έθνη treni, lu constitues me in capul gentium : juxta
την κληρονομdar σου. Του γάρ πριν οικείου λαού illud : Dabo tibi genies haereditatem inoin ΜΙ , Nam
μη δεξαμένου αυτόν, αλλ ' απειθούντος , και αντιλέ- cum Jud.coruin populus, qui anica populus pecu
Υντος , και τέλος ανελόντος τον Δεσπότην , ερεύσθη liaris Domini dicebatur, Clorislum non susceperit ,

21 's I. 14 , 8 .
247 EUTHYMII ZIGABENI 248
quisimo cum inobediens el etiam fuerit , et contra- Α μεν αυτών, περιτρέψας αυτοίς τον θάνατον, και
dixcrit, ac landem eum occiderit, liberalus ab eis αναστάς , και ούτως διαδράς αυτούς κατασφαλισαμέ
fuisse dicitur, ci ereplus ea ratione : quia a morte νους τον τάφον • εις τα έθνη δε εβασίλευσε , την εκού
que illis permissa fuerat , resurrexit , atque a cu- στον υποταγήν τούτων δεξάμενος .
sloduin manibus sepulcro assistentium evasit : et consequenler super gentes regnavit : voluntariam
que eorum subjcctionem suscepil.
Vers. 15. Populus quem non cognovi, servivit Λαός εν ουκ έγνων , εδούλλευσέ μοι . Λαός και
mihi. Populus nimirum ex gentibus qui mihi aulea εξ εθνών αγνοούμενος μοι πρίν , ώς άγνοών με :
ignolus eral : veluti qui me antca ir norabal. Co- γινώσκει γαρ Κύριος τους αυτόν γινώσκοντας.
gnoscere enim illos lantun dieitur Deus, qui euni
cognoscuril.
In audilum auris obedivit mihi. Hoc est in a'u . Εις ακοήν ωτίου υπήκουσέ μου . Εν ακοή
dilu auris suæ meum suscipit Evangelium. ωτίου παρεδέξατο μου το Ευαγγέλιον .
VERS . 46. Filii alieni mentili sunt mihi. llunc Υιοί αλλότριοι εψεύσαντο μοι . Τουτί το ρητόν
versiculuin prolatum essc intelligimus ex Prophelæ από του Προφήτου νοήσομεν, καθαπτομένου των
B
persona carpentis Judæos : quod patriuni genus Ιουδαίων το γένος. Έπιγράφοντες γαρ εαυτοίς τον
B1entiti sint : quippe qui inscriberent habuisse se πατέρα τον Αβραάμ , και τον Δαβίδ, εναντία τούτοις
parentes Abraham et David , et tamen contraria illi επετηδευον . Και υιούς μεν αυτούς λέγει , διά το εξ
sludia sint scctati . Et filios quidem eos appellat , αυτού κατάγεσθαι • αλλοτρίους δε , διά τήν τών τρό
cum ab ipso descenderent : alienos vero, propter των ανομοιότητα .
morum ac studioruin dissimilitudinem .
Filii alieni invelerali sunl, el claudicaverunl 4 Υιοι αλλότριοι έπαλαιώθησαν, και εχώλακα
semilis suis. Pauci ac nullius prelii a stimati sunt, από των τρίτων αυτών. 'Ητιμώθησαν , άχρηστοι
atque inutiles effecti, vasorum veterun instar . Ηoc γεγόνασι , δίκην σκευών πεπαλαιωμένων, διά τάς
allem illorum scelere effectum est. Claudicarerunt πονηρίας αυτών . 'Εχώλαναν δε , τουτέστ.ν, ήτι
enim , hoc est , perverse aversi sunt a via manda- μώθησαν και παρετράπησαν από της διά των εν
lorum Dei, qua gradiendum eis esse Doniiniis præ- τολών ορισθείσης αυτούς οδού . Του χωλού γάρ ή
ceperal . Claudorum enim gressus obliqui sont πορεία , παρατετραμμένη, διά την παρατροπής των
ob campagioun obliquitatem αρμονιών.
VeRs . 47. Vivit Dominus. llæc est prophelia de C Ζή Κύριος . Γούτο περί της αναστάσεως ο Δα
resurrectionc Domini, quam prædixit beatus David βίδ προαναφωνεί τους υπολαμβάνουσι τεθνάναι
ad Judæorum illorum instructionem , qui Christinn τον Χριστόν Ιουδαίοις , βοών , ότι ζή · ανέστη
mortuum adhuc esse credebant, clamans Dominum γάρ .
vivere , eo quod resurrexit .
Et benedictus Deus. Dignus est siquideni benedici Ευλογητός ο Θεός. "Άξιος ε ευλογείσθαι και
et laudari . ευφημείσθαι.
El exaltelur Deus salutis meæ. Oratione ac votis Υψωθήτω ο Θεός της σωτηρίας μου . Επισπεύ
suis Prophcta Christum ad Ascensionem accele- δει αυτόν εις την ανάληψιν, όπως απελθών, πέμψη
ral , ut Paracletum ad apostolos mittal , qui in τον Παράκλητον τοίς αποστόλοις, μέλλουσιν οδεύειν
Evangelii predicationem ituri erant . Verum olim έτι το κήρυγμα • αλλά πάλαι μεν ην ο Υιός Θεός
Filius , creationis Deus, nunc autem el reformalio . πλάσεως • νύν δε, Θεός αναπλάσεως , ήτοι σωτηρίας.
nis Deus est,id est, salutis. Aρροsuit etian Pro- Τήνδε μου αντωνυμίαν προσέθηκε, κοινωνούμενοςεαυ
pliela pronomen meæ , ut sibi coinmunia faceret τώ τα ημέτερα. "Έστι δε και άλλως κατά την του Δα
quæ nostra sunt. Possumus et aliter ex persona 6 : δ υπόθεσιν ειπείν , ότι Zή Κύριος , τουτέστιν , άt.
D
Prophetæ intelligere : Vivit Dominus , hoc est , διός έστιν, μήτε αρχήν μήτε πέρας έχων, αλλ ' ών
sempiternus est , nec principium babens, nec linem , αεί • παμαμίγνυσι γάρ έστιν ού και δόγμα τους λό
sed semper ersistens. Adiniscetnamque Propliela γοις ο Προφήτης, διά τήν των εντυγχανόντων ωφέ
sæpenumero dogmala sermonibus suis ad legentium λειαν. Ευλογητός δε, δι' & εποίησεν θαύμα
uliliiatem . Benediclus autem propler illa adiniranda σια. Υψωθήτω δε, αντί του, μέγας λογισθήτω
que fccit. Exaltelur vero, id est magnus a nobis ημίν .
existimelur.
Vers , 48. Deus qui doi vindiclas mihi, el subjecil Ο Θεός ο διδους εκδικήσεις εμοί , και υποτά
popuios sub me. Vindictas de inimicis nimirum . ξας λαούς υπ' εμέ . 'Εκδικήσεις κατά των εχθρών :
Populos autem quos subjecit, intellige Judæos, qui υποτάξας δε τους διά τον Σαούλ πολεμούντάς με
simul cum Saule adversuin ipsum pugnabant : qui Ιουδαίους (68), οίον και άκοντες νύν , ως βασιλεί
tandem vel invili ci succubuerunt nt regi. Quod si μου, υπέκυψαν . Επί δε του Χριστού νοήσεις εκδι

Varia lectiones
(68) ίσ . οι.
249 COMMENT, IN PSALMOS. 250
κήσεις μεν κατά των Εβραίων , εξολοθρευθέντων A de Christo intelligas , per vin.licias a intellige, quae
υπό Ρωμαίων • υποταγήν δε λαών, την τών εξ Judeis acciderunt a Romanis : et per salijectionem
εθνών . populoruin , conversionen gentium ad fidem .
“Ο ρύστης μου εξ εχθρών μου οργίλων . Εύ- Liberalor meus de inimicis meis iracundis . llre
χαριστία ταύτα προς Θεόν πάντα , εις ευθείαν μεν omnia ad Deuin dicta sunt in gratiarun actiones :
μετασχηματισθέντα , κλητικής δε δύναμιν έχοντα , quae licet per rectus prolaia sint , vin tienen Ita
Εχθρούς δε οργίλους λέγει τους αμφί τον Σαούλ , beat vocativi . Per inimicis allem iracuulos , Su
μηδέποτε την οργήν απολελοιπότας έως περίησαν : le) intelligit , φui iral nunquain resilie: a',
και τους δαίμονας. donec superasset : vel ipsos dæmours.
Απο των επανισταμένων επ' εμέ υψώσεις Veas. 49. Es ab insurgentibus in me eralınbis me.
με. Α προλαβών είπε , ταύτα πάλιν φτσί , χαίρων Εadem repetit , quae superius dixit, gardens e. se
επανακυκλούν αυτά, χαράς όντα πρόξενα . pius revolvere atque ingeminare, que sibi liflitiam
adduxerant.
'Από ανδρός αδίκου ρύσαι με . Εί τινες επανα . A viro iniquo eripies me. Si aliqui in me insur
στήσονταί μοι, κατά τους θεράποντας του Σαούλ, BΒ rexerint,
.
rexerint , at Saulis milites ac socii fecerunt,
ul olim Saulis
ανώτερον θήσεις με αυτών και εί τις έσται μοι κατά 10 superiorem ine illis facies : et si quis instar
Σαούλ αδίκως επιβουλεύων τώ σώζοντα , δυσαι με Saulis injustus, insidias mihi telenderit , lu clism
και εκ τούτου, ab hujusmodi homine me eripics.
Διά τούτο εξομολογήσομαί σοι εν έθνεσι , VERS. 50. Proplerea confitebor tibi in rationibus,
Κύριε . Διότι τοιούτος εί , οίον έμός εξύμνησε λόγος , Domine. Quoniam tu talis es, qualem sermonc uro
ευχαριστήσω σοι εν πάσι τοις έθνεσι » και μέντοι laudavi , gratias agam tibi in omnibus gentibus .
τούτο πεποίηκε διά της βίβλου των οικείων Ψαλμών, Quod sane optime perfecit, hoc psalmorum libro , .

εν πάσι έθνεσιν αναπτυσσομένης . qui in omnibus gentibus legilur.

Και τώ ονόματί σου ψαλώ. Δηλαδή σοι , κατά το El psallam nomini tuo. Hoc est ibi : justa illud :
Ψαλω σοι εν κιθάρα Psallam tibi in cithara " .
Μεγαλύνων τάς σωτηρίας του βασιλέως . VERs. 51. Magnificans salutes regis. (Subaudied .
dum est, o Domine : ut sit sensus : Tu, o Domine, magnas facis salutes meas. Per regem eniin seip
sum intelligit. ]
"Ο ποιών έλεος τη χριστώ αυτού . Το χρισθέντι C Ei faciens misericordiam chrislo suo. Christo, boc
υπλ σεαυτού , δηλάδη προστάξει σου. est unclo , a te uimirum , hoc est jussu tuo.
Το Δαβίδ, και το σπέρματι αυτού , έως αιώνος . David , et semini ejus usque in sæculum . Cum
Ειπών βασιλέα, είτα χριστον , επήγαγε το όνομα. Το Regem et Christum dixerit , postremo addit et no
μεν ούν θεόθεν ελεείσθαι , προσαρμόσει τοϊς εκ γε- men David. Qui igitur misericordiam se a Deo
νους του Δαβίδ βασιλεύσασιν Ιουδαίους • το δε , έως conseculum esse dicit , posleris bcati David recto
1

αιώνος , ανοίκειόν έστι. Μετά γάρ την αιχμαλωσίας accomodari potest . Quod vero ait usque in seculum ,
επάνοδον, μόνος Ζοροβάβελ ηγεμονεύσας , ου κατ- improprie diclum est. Nam post reditum e capli
ελιπε κληρονόμους της ηγεμονίας . Λείπεται τοίνυν vitale solus Zorobabel regnavit , nullis in regno
τον Ιησούν Χριστόν σπέρμα του Δαβίδ ενταύθα successoribus relictis. Superest igitur ut Christum
λέγεσθαι, διά το έκ Δαβίδ κατάγεσθαι την μητέρα de semine David hoc in loco intelligamus , cujus
αυτού, ού της βασιλείας ουκ έσται τέλος. Διό και ο nialer fuit es progenie David , el cujus regni non
ευαγγελιστής είρηκεν · Βίβλος γενέσεως Ιησού erit finis. Hac de causa elia evangelista dixit :
Χριστού υιού Δαβίδ . Ποιών δε αυτώ έλεος και Liber generationis Jesu Christi filii David " . llle
Λόγος και Θεός , ο ηνωμένος αυτό και τεθεικώς . aulein qui huic semini Cbrislo inisericordiam fecit
D
Verburn Deus est ., ipsi semini unitum ac Deum il
lud facicns.
Εις το τέλος ψαλμός τώ Δαβίδ . In finem Psalmus ipsi Darid.
ΨΑΛΜΟΣ 11' . PSALMUS XVIII .
Εις το τέλος και ούτος ο ψαλμός, ότι γηραιός Hic Psalmus cliam in finem inscribitur, quia se.
γενόμενος , τούτον συνέταξεν , εις τέλος ζωής ήδη mex erat beatus David , et ad finem vilæ suæ aspi .
βλέπων • ή ότι προαναφωνεί πράγμα είς τέλος απο. ciebal, quando eum conscripsit. Vel , quia finem
βησόμενον . Επιστομίζει γάρ την μέλλουσαν αθείαν conseculura erant, quæ in eo prædicuntur. Fulu
των ληρούντων αυτόματα γενέσθαι τα πάντα . ram enim quorumdam impietatein reprobat , qui
dicturi erant , casu ac fortuito omnia fuisse facia .
οι ουρανοί διηγούνται δόξαν Θεού. Αυτοί , Vers. 3. Cæli enarrant gloriam Dei. Ipsi , inquit,
φησίν , οι ουρανοί πάντοτε ανακηρύττουσι το μεγα- cæli ubique Dci magnificentiam prædicant , pro
λείον του Θεού , φωνή χρώμενοι τη δψει. 'Εκ γαρ prioque aspectu ad il tuntur pro νοcc . A magni
31 Psal . LX8 , 92. 51 Mit / h . 1 , 1 .
 951 EUTHYMII ZIGABEYE 252
tuline enan ac pulcliritudine creatarium rerum , Α μεγέθους και καλλονής , φησί , κτισμάτων, αναλόγως
.

quani proportione quadam , carum artifex conside- ο γενεσιουργός αυτών θεωρείται . Και πάς οριών
ratur .. Νain φui celi nmagnitudinem special , el
et pul- ουρανού μέγεθος , και σχήμα, και κάλλος, και θέσιν,
chritudinem , el formam , tl siluin , el cælera hu- και τα τοιαύτα, μονονουχί διδάσκαλον έμων την
jusmodi , visuque veluti doctorc quodam ulilur , Oέαν , πιστεύει περί της δυνάμεως του Θεού . Ουρα .
ic facillime summumsumm.in Dei potentiam , et digno- νους δε λέγει τον υπέρ το στερέωμα , πληθυντικές
sert , «vtt credet :: per celos vero,, ipsum celum in- χαρακτηρι χρησάμενος , αντί ενικού , κατά την
telligii , quod est supra Armamentum , plurali sol "Εβραιδα διάλεκτον , ποτέ μεν πληθυντικός, ποτέ &
mero usus Hebræorum more, qui ul pileraquc alia ενικώς ονομάζουσα τον ουρανόν. Ει γάρ και αφενής
plurali numcro aliquando , el aliquando singulari έστιν, αλλ' εκ του στερεώματος κακείνον συλλογιζό .
ipsuni cælum appellant : quod lamelsi lalct , ex μεθα . "Η και μόνον το στερέωμα φησιν , ώς μόνον
ipso lamen firmamento dignoscitur. Vel fortassis δρώμενον, ώς είναι τον δεύτερον στίχον του πρώτου
solum ipsom firmamentum cælos appellavil , Cum σαφηνιστικόν .
solum ipsuin sit, quod videalur : juxta quem sensum subsequens rersiculus , præseoliscrit inter
prelalio.
Ει opera mannum ejus annuntiαι ταmentum. B Ποίησιν δε χειρων αυτού αναγγέλλει το στε
Si huc versiculum prioris expositionein esse in- ρέωμα. Ε ! του πρώτου στίχου τον δεύτερον λάβης
selligas, quod illic cælos diril , bic firmamentin εφερμηνευτικών, όν εν εκείνο κέκληκεν ουρανούς .
vocal : el quod illi narrant , hic annuntiat ; quodque τούτο είπεν εν τούτω στερέωμα και ο διηγούνται ,
illic gloriani , liic opera manuum ; et ad summa'nı τούτο αναγγέλλει και ο δόξαν εκείνο , τούτο ποίησιν
sensits est , quod cælum istud lantum quod vide- χειρών, ήτοι εργασίας . Συντόμως δε ειπείν , τούτο
lair, suffiriens est atque idoneiis doctor, ad demon- φησιν, ότι ουρανός μόνον φαινόμενος , αυτάρχης
strindain factoris suli magnificentiam : quam el έστι διδάσκαλος του πεποιηκότος αυτόν Θεού της
gloriam: Dei, et opera inanutin ejus appellavil. μεγαλουργίας ταύτην γάρ ώνόμασε και άξαν, και
ποίησιν χειρών .
VERS. 3 Dies diei erucial verbum . Si casu , inquil , “ Ημέρα τη ημέρα ερεύγεται ρήμα . Κι αυτόματος
ac spoole siia mundis regeretur, dies noctesque, ο κόσμος εφέρετο , ουκ άν ετήρουν τους οικείους
Suo : certos tcrminos non servareal : verum Lanila όρους αι ημέραι και αι νύχτες. Νύν δε τοσούτον
ubique patet in 10lo orbe ipsius Dei providentia, τρονοητής έστι του παντός , ώς υπό της άγαν ευ
ut ex lam exaclo ac diligenti rerum ordiuc, prior ταξίας δοκείν την πρώτην ημέραν αει την εξής δι
C
clics viilealur subsequerilem se dirm docere deler- δάσχειν περί του όρου της αποκληρωθείσης αυταίς
minalioncni illius ordinis qui ei olivenlurus est ; τάξεως . Τρόπον γάρ τινα ερεύγεται αυτή, τουτέστι
videtur enim quodammodo ipsa dics eruclare, hoc μηνύει δε μα · ήτοι το περί τούτου πρόσταγμα του
est, significare verbum : hoc est, mandatum Dei. Θεού .
Juod de liujusmodi nimirum ordine ab eo consLily •
lum est.
Et nog nocli annuntiat scientiam , lloc etiain in Και νυξ νυκτί αναγγείλει γνώσιν . Τούτο δε και
noctibus, inquit, videre licet. Scientiam autem , επί των νυκτών έστιν ιδείν γνώσιν δε, ήτοι την
livc est doctrinam de constilulione nimiruin hu . διδασκαλίαν περί του όρου της τάξεως , ως μή αλ
jusmodi ordinis, qui lanta cum regula moderalus λήλαις λυμαίνεσθαι, αλλά και τάξει τινι , τούτο μεν
est ut nocles ac dics mul110 non lædantur . quin της ημέρας πλεονεκτείν , τούτο δε τάς νύχτας , τούτο
imo lamp recle omnia disposita sunt, ut certis vi . δ' ισομοιρείν, και διά πάντων εναρμοστεϊν . Η έρευ
cibus modo dicm nox, modo noctem dies, longi . γεται βήμα, και αναγγέλλει γνώσιν, ότι εστί πρό .
Audine superet , el modo jequis etians partibus νοια θεού · τάξις γάρ , προνοίας διδάσκαλος . " Αλλως :
Contenta sint, et in onibus linuen amaximain p Ημέρα μεν, ο Πατήρ ημέρα δε , και ο Υιός , δι:
concinnitalem etconvenientia'n deillionsireul
. Vel , την αίγλην της θεότητος . Λέγει δε ο Πατήρ τω Γι :
eruclal verbum el annuntial scientiam , de provi- και γάρ φησιν· 'Εγώ εξ έμαυτού ουκ ελάλησα ,
dentia Dei . Ipse enim ordo, providentiam Dei esse 4.2.1 ' ο πέμψας με Πατήρ , αυτός μοι εντολήν
nos ducel. Vel aliter, dies dici potest Paler, et δέδωκε τί είπω, και τί λαλήσω. Νυξ δε πάλιν και
«lies Filius, per coιnnuuen utriue diviuitatis Χριστός , κατά την ανθρωπότητα , προς σύγκρισιν
splendorem . (Eruclal igitur, line esi , ) dicil Paler της θεότητος , και αναγγέλλει τη νυκτί , τουτέστι ,
.

Filio verbiui, juvia illud : Ego a me ipso lacu · τοις ανθρώποις θεογνωσίαν .
Ius sun nihil, sed qui misit me Paler, ille mihi mandatum dedit, quid dicam, el quid loquar " . Ei rup
sus nox Christus est, secundum humanilalcio , si divinitati consparelur, que nox apuuntiat nocti,
boc est aliis hominibus, scientiam, ct cognitionein dc Deo.
VERS, 4. Non sunt loquelu neque sermones quo Ουκ εισί λαλιαι ουδέ λόγοι ών ουχί άκούονται
rum non audiuntur voces corum ? Cum interroga . αι φωναι αυτών ; 'Ερωτηματικώς αναγνωστέον ,

Joan . ΧΙΙ , 19 .
 COMMENT. IN PSALMOS. 254
ώσανε λέγοντας του Δαβίδ, Άρ' ουκ εισί λαλιαν , ουδε Α tione legenduin est ; quasi dical : Numquidl non
λόγοι των γύχων τούτων κτισμάτων αυτών, ουδε sunt loquelæ , neque sermones earum rerum quæ
φων : 1ατονται ; Μή ακουομένης γάρ της αυτών aniina carent , el quaruin voces non audiuntur ?
φυής, παρά το μή είναι, δηλον ουδέ λαλιά , ουδε Nain cum nulla earum audiatur vox , quia scilicet
λόγος έσται ' μέρη γάρ ταύτα της φωνής. Ούτως nullam habent, credere etiani quis potuisset quod
απορήσας , επάγει την λύσιν . nec loquela nec sermo earuni audiri possil . Sunt
autem loquela el serio, rocis partes : cumque dulilationem moveril subjungit solutionein . [ Ese
elian llebraii un idioma, antepositio illa pronominum , quorum , eorum . Verum ordo sic liai, cum
tailerrogatione, ut diximus : Non sunt loquela neque serniones corum , quorum non audiuntur
roces ??)
Σίς πάσαν την γην εξήλθεν ο φθόγγος αυτών , VERS . 6. In omnem terram erivil sonus eorum , et
ειι εις τα πέρατα της οικουμένης τα βήματα in fines orbis terreo verba eorum . Profecio, inquit,
αυτών . Ναι , φησί , τοσούτον (69) εισιν, ότι και lanti suni , oil omnis lerra illoruin voce plena sit,
πάσα ή γή πεπλήρωται του φθόγγου αυτών , καθ' declarando ut diximus . Et idem sibi volunt verba
δν ειρήκαμεν τρόπον . Ταυτό δε δύναται και το, εις quæ sequuntur : El in Anes orbis terræ verba eo .
τα κέρατα της οικουμένης τα βήματα αυτών " D rum. All majoren enim euplasin aliis verbis re
Ιταλιλλόγησε γάρ εμφάσεως ένεκεν. Εμφαντικά δε plicavit, quod jam dixeral, ul sæpe solent Proplice
μήκους και πλάτους τα πέρατα , ώσπερ ούν και λαλιά læ , et præcipue bealus Navid. Vel aliter : Cuin
και λόγος ταυτόν . "Εθος δε τοις προφήταις και μά . docueril Prophela crealuras superil18 comnicmo
Αιτα τώ Δαβίδ το αυτό νόημα δι' άλλων και άλλων ralas, vocem quodammodo emillere, ac fateri
εκφέρειν ονομάτων. ' Έστι δε και άλλως ειπείν , ότι providentiain Dei , qua universa reguntur, ac con
διδάξας και Προφήτης ότι τα δηλωθέντα κτίσματα Linentur, tannelsi el anima , el articulata carent
μονονουχί φωνήν αφιείσιν, ότι εστι πρόνοια θεού, voce ; modo prædicens, quomodo in omni genera .
διαπράττουσα το παν και συνέχουσα , βούλεται προσ- lione semper erunt aliqui , qui hujusmodi crralli
αγορεύσαι, ώς άρα εν παντί έθνει έσονται τινες · rarum vocem inielligant , subdit non esse loquclas
συνιέντες της τοιαύτης των αψύχων φωνής . Διό aui sermones alicujus idiomatis, per quos non aue
φτσεν : Ουκ εισί δαλιαι ουδέ λόγοι διαλέκτου τινός liuntur , hoc est , non annuntientur muta illæ
εθνικής , δι ' ών ουχί άκούονται , τουτέστιν , επαγγελ- creaturarum voces , de quibus dictum est. Quie
λονται αι δηλωθείσαι των κτισμάτων αλάλητοι φω- prophelia jam implela est , quoniam ubique Gen
ται . Τούτο δε τετέλεσται· πανταχού γάρ της γης εν lium sunt, qui intelligunt et annuntiant providen
παντί έθνει οι συνιέντες , απαγγέλλουσιν, ότι εστί C iam Dei . In line ultiana tamen expositione ver
πρόνοια θεού . Επί μέντο: του παρόντος νοήματος bum , nudiantur : accipi delel pro audientiir, ut
το , Ακούονται , αντί του , 'Ακουσθήσονται νοήσο- sil lempus pro tempore. Vel ileo furtassis presenti
μεν, κατ ' αντιχρονίαν. "Η και το ενεστώτι έχρήσατο, tempore usus est, φuia proplieta futura veluti pre
διά την προφητείαν , ώς ήδη γινόμενα τα μελλοντα sentia intuentur.
βλέπουσαν .
' Εν τω ήλιω Εθετο το σκήνωμα αυτού . Ο μεν Vers . 6, 7. In sole posuil tabernaculunt illic.
νούς του ρητου τοιούτος εστιν · ότι ηλίω έταξεν ο Ηujus versiculi sensus talis est , quod Deus habi
θεός κατοικίαν εν τω ουρανώ φησί γάρ Μωυσής lationem soll posuit in cælo . Ait enim Moyses de
περί των δύο φωστήρων των μεγάλων: Και έθετο duobus magnis luminaribus, quod posuit ea leus
αυτούς εν τω στερεώματι του ουρανού , ώστε ini firmamenlo cæli , ul lucerent super terrani. Ali
φαίνειν επί της γης . Εδοξε δε τοις πολλοίς ασυν- quibus eliam visum est, versiculum liunc recic con
ταχτον ημείς δε μετά το σκήνωμα υποστιζοντες , strui non posse : nos allein post dictionem laber
και το αυτού νοούντες μη αντωνυμικώς , αλλ' επιρ- naculum, virgulam ponentes, ci dictionerm que
ρηματικώς , ευχερώς το ρητόν συντάττομεν · οίον , Græce autoù habetur, 100 pro relallio, scd pro
Εθετο και ώρισε τη θλίω το σκήνωμα και την κατοι- D adverbio Ioci intelligentes , commodissinle ordinem
χίαν αυτού , και έστιν εκεί, δηλονότι εν τω στερεώματι reddimus . Posuit Deus ac (lelerminarit soli liabi
του ουρανού , περιττής κειμένης της εν προθέσεως , lalionem illic , id est in firmameniv cæli : ita tamen
ώς και άλλα πολλά εν άλλοις ρητοίς παρατετηρήκα- οι superfua sit prepositio, in , quemadmodel
μεν . Και ο ήλιος τοίνυν μη απολιμπάνων ποτέ το muliis in locis observaviinus. (Nain cum Grieci
αφωρισμένον αυτό σκήνωμα τον ουρανόν, κήρυξ sexlo casui careant, et illinis loco tertio llantur ,
γίνεται της του Θεού δόξης και προνοίας . dictio sole, hoc pacto, soli, apud eos cst, cordo
trailitus recte fieri potest , ut diximus.) Sol itaque qui constitulum sibi in cælo habitaculum nunquam
reliquit, divinæ gloriæ ac providentiæ perpetuus est præco
Και αυτός ως νυμφίος εκπορευόμενος εκ πα- El ipse ianquam sponsius procedens de chaiunio
cτου αυτού . Λείπει το, εστίν. "Ωραιός έστι , φησι , SNo. Subiulellige verbumu esi, l'ulcher cal inquii,

Varia lectioncs.
(69,10 . 20 50:0., ut lrgisse videtur Latinus Interpres.
253 EUTHYMII ZIGABENI 256
sol et decirus , radiorum fulgentiuin splendore , in- Α τα κάλλει των αστραπτουσών ακτίνων, δίκην νυμ
slar sponsi exeuntis a thalamo. φίου προβαίνοντος από του θαλάμου .
Etsultabit ul Gigas ad currendam viam . Hoc in 'Αγαλλιάσεται ώς γίγας δραμεϊν οδόν . Κάν
loco etiam tempus positum est pro tempore , ut fil- ταύθα νενοήκαμεν αντιχρονίαν· χαίρει γάρ δραμείν
turum scilicet pro præsenti. Gaudet quippe ac την αποκεκληρωμένην αυτη πορείαν , ώς γίγας τη
Tælalur sol constilulum sibi iler percurrens, ac δυνάμει τεθαρρηκώς, τουτέστιν , ακάμας έστιν ιε ) ,
quasi gigas propriis viribus frelus : ac si dicat, τοσούτους ενιαυτούς δουλεύων τώ του θεού προσ .
indefessus scmper est sol , lanielsi jam lot annis táquati .
mandato Dei inservial.
A summo cælo egressio ejus , et occursus ejus 'Απ ' άκρου του ουρανού η έξοδος αυτού , και
usque ad sunmum cæli, Egressio seu exilus solis, το κατάντημα αυτού έως άκρου του ουρανού .
est oriens, secundum quem malatinum atque orien- " Έξοδος μεν, η ανατολή , καθ' ήν υπερβαίνει τον
talem horizontem ascendit. Per occursum vero , εώον ορίζοντα κατάντημα δε, η δύσις, καθ' ήν εις
occasum ejus intelligiinus, secundum quem vesper- τον εσπερινόν ορίζοντα καταδύεται, και διά μιάς
tinum horizontem subit, unico die dimidiuin sphers B, ημέρας το ημισφαίριον όλον διατρέχει : ει βούλει
percurrens : φuin imo et ιοιain spliceram integro " δε, δι' ενός ήμερονύκτου τον συμπαντα κόσμον .
nimirum die ac nocle.
Nec est qui abscondal se a calore ejus. Non est Ουκ έστιν ος αυτοκρυβήσεται της θέρμης αύ
homo aliquis, inquit, ait locus, ita ut per locum του. “0ς τόπος , η ος άνθρωπος και διά του τόπου
elementa , per hominem animantia omnia com- μεν, τα όντα, διά του ανθρώπου δε , τα ζώντα συμ
prehendantur. Hoc elenim maxima admiratione περιέλαβε και τούτο γάρ το θαυμασιώτατον , ότι το
dignum est, quod lanto a nobis sol distans inter- αυτό αποστήματα και φωτίζει και θερμαίνει το
vallo, illuminet el calefaciat. Ignis quippe isle δε παρ' ημίν πυρ φωτίζει μεν πόρρωθεν , ου θερ
inferior , procul quidem illuminat,, sed non cale- μαίνει δε, ει μή πλησιάσεις. Ούτως επαινέσας και
facil , nisi ad illam accesseris.. Solis preterea pul- το κάλλος αυτού , και την ρώμην, και τον δρόμον
chritudinem , robur, cursum et utilitatem laudans αυτού , και την χρείαν, δείκνυσι κάντεύθεν του πε
Propheta , magnificam ac liberalem Dei polen- ποιηκότος αυτόν την φιλότιμον ισχύν. Αλλ ' ή μεν
tiam omnibus manifestat.. Αtque haec quidem est ευθύς (70 ), εξήγησις των ρητών, αύτη . Τινές δε εις
reita verborum interprelatio. Quidam vero alle- αλληγορίαν εμβάλλοντες αυτά, φασιν ουρανούς μεν
gorice hæc exponentes dicunt per cælos quidem C είναι τα ουράνια των ασωμάτων τάγματα , διά παν
calestrs atque incorporcos vrdines intelligi, φιιτος τον Θεόν δοξάζοντα, ως Ιεζεκιήλ και Ησαίας
Deum assidue laudant , ul Isaias el Ezecbiel tra- ήκουσαν· ή τους υπερκειμένους των γηίνων ανθρώ
Juni, qui audisse se illos reſes unt ; vel homines πους , και διά της θεωρητικής φιλοσοφίας εις ουρα .
illos, qui terrena branscendentes, prophetiæque ac νούς ανατεταμένους στερέωμα δε , τους στερεουμέ
contemplationi Dei incumbenles in cælum len- νους διά της πρακτικής άνδρας, και άρρήκτους ταις
olunt : el per firmamentum eos liomines qui circa των πειρασμών προσβολαις ημέραν δε πάλιν , τις
nundi actiones stabiles ac constantes sunt , et ad φωτεινές δυνάμεις των ασωμάτων, φώτα γάρ ούτου
omnes calamilalum impelus infracti, et per diem δεύτερα λέγονται , διαπορθμευουσας αλλήλαις τα
rursus, præclaras illas celesles alque incorporeas θεία προστάγματα νύχτα δε , τους ανθρώπους, διά
potestales, quæ secunda dicunlur luniina ; quæque τον επιπροσθούντα τη ψυχή ζόφον της σαρκικής
diviva mandata sibi ipsis mutilo deſerunt, el re . παχύτητος και τα εξής ακολούθως . Το έ , Εις πά
Buntiant : per noclem vero, hominem ipsum , ob σαν την γην εξήλθεν ο φθόγγος αυτών , ο μέγας
carnalis nimirum crassiindinis caliginem , quæ ani. Παύλος εν τη προς Εβραίους Επιστολή ευκαίρως
mam circumdal. Et quæ sequuntur consequentes επί τούς ευαγγελιστής και αποστόλους του Χριστού
prelictis exponunt. Verla autein illa :: In omnem D μετήγαγε και προσήρμοσε . Το δε Εν τω ηλίω
lerram crivil sonus eorum , magnus Paulus in Epi- έθετο το σκήνωμα αυτού, τοιουτοτρόπως αλληγο
86
stola ad leureos * , congrue ad evangelistas atque ρούσιν, ως ο Χριστός εν τώ ανθρώπω οικεί , τη
ad apostolos transtalit , atque eis accommodavit. λάμποντι ταις των αρετών ακτίσιν. Εγώ γαρ,
11la vero : In sole posuit tabernaculum illic, hoc φησί, και ο Πατήρ έλευσόμεθα , και μονήν παρ'
pacto per eosclem exponuntur , dicentes : quod αυτώ ποιήσομεν . "Η και σκήνωμα του Χριστού , και
Christus in homine habitat ; in eo, inquam, ho- προσληφθείσα ανθρωπότης , ήν oικήσας, έθετο εν
mine, qui virtulunm radiis coruscaverit . Ego enim , το φωτί , πολιτευόμενος υπό τον ήλιον, και φανερώς
inquit , et Ρater ad cum venienmus, et mansionene βιών και αυτός ως νυμφίος. ' Οραίος γάρ, φησί ,
apud eum faciemus 68. Vel Christi tabernaculum , κά...λει παρά τους υιούς των ανθρώπων , οία περ
est assum pla lunmanitas : quam cum illic habita- λελαμπρισμένος ταίς των αρετών ακλίσιν, ή χάρι
Ι

"' lmno, Rom . x , 18 . It Joan, siv, 23 .

Variæ lcctiones
(70) γρ. ευθεία .
257 COMMENT . IN PSALMIS . 258
σιν . "Ος και γαλλιάσατο δραμείν υπέρ ημών την A ret , psuit in luce , degens sub sole , lioc est, in
επί τω θανάτω . 'Απ' άκρου δε του ουρανού κατιών , aperto ac palam vivens. El ipse tanquam sponsus :
εις αυτό πάλιν επανήλθεν . Ουδείς δε αποκρυβήσεται Speciosas enim, inquit , forma pre fliis honei
της θέρμης των λόγων αυτού και οι μεν , καλυφθή- num ", illustratus nimirum virtutum radiis ac
σονται , οι δε καυθήσονται (74 ), ότι αυτώ Πάν γόνυ nailtiplicibus charismatuo donis : qui etiam ex
κάμψει , κατά τον Απόστολον . sultavil ut pro nobis curreret viam ad mortem .
alque a summo cælo descendens in illud rursum reversiis est. Prælerea etiam nemo se abscundes
a calore sermonum ejus, quia alii quidem vere calefient, alii vero vel illud sallem addisceni, quod ei
omne genu flectitur cælestium lerrestrium e infernorum ) ut dixit Apostolus " .
"Ο νόμος Κυρίου άμωμος , επιστρέφων ψυχάς . VeRs. 8. Ler Domini irreprehensibilis , conrerlens
'Αρκεί, φησίν , εις διδασκαλίαν θεογνωσίας και ο αnimas. Suficeret, inquit , ad priestandanm nobis
άγραφος νόμος , διά μεγέθους , και κάλλους , και ευ- cognitionen de Deo , ipsa les natura, que magni
ταξίας των κτισμάτων λαλών · νύν δε και γραπτών 1udinem , pulcliritudinem et ordinent rerum que
δέδωκε , δι' ού καταμάθος της την αυτού και πρόνοιαν create sunt, Οιnnes homines docuit ; verum hoc
και σοφίαν . Διαφόρους και ονόμασι τον νόμον καλεί Deo salis non fuit ,scd scriplam cliain legem nobis
νόμος μεν γαρ , ώς ρυθμίζων την πολιτείαν " μαρ- tradidit, per quam de divina Providentia ac sapicu
τυρία δε , ως τους αμαρτάνοντας διαμαρτυρούμενος : B tia etiam doceremur . Yariis autem nominibus
δικαιώματα δε , ως διδάσκων το δίκαιον • εντολή δε , legem νοcat . Νam et legem appellat, veluti que
ως το πρακτέον εντελλόμενος φόβος δε , ως αδυσώ- conversationem vile concinnat et constituit : et
πητος : κρίματα , ως ψήφους εκφέρων, ως προλα- testimonium, quia peccatores contestatur : et
βόντες ειρήκαμεν πλατύτερον εν τω ις ψαλμώ . justificationem , quia quod justum est docel : et
mandatum , quia quæ agenda sunt præcipit : el timorem , veluti inexorabilem : el judicium, quasi
senleatiam ſeral el sufragium quemadmodum latius diximus in psalmo xvII.
Ο νόμος Κυρίου άμωμος , υποστρεφων ψυχάς Lex Domini irreprehensibilis, et convertens ani.
Τί γάρ αν έχoι τις αυτού μέμψασθαι ; ός γε mas. Quid enim iu ea est, quod accusari possil, cum
και (72 ) επιστροφήν ψυχών ετέθη, διά των μικρών et ad animarum conversionem sit posita , et ex par .
τα μείζω διδάσκων . vis majora doceat .
" Η μαρτυρία Κυρίου , πιστή , σοφίζουσα νήπια. Tesiiinonium Domini fidele, sapientiam præstans
.

'Αξιόπιστος, επεί και παρά θεού · νήπια δε , η καθ' parralis . Fide digna sunt sec Testimonia : φuia
ηλικίαν , ώσπερ τον Δανιήλ, και τους κατ' αυτόν , η A Domino sunt : Parvulos autem vel etate dicit,
κατά άμαθίαν ανθρωπίνης σοφίας , ή κατά άκακίαν. quemadmodum videmus accidisse in Daniel (cui
puero adbuc dala est sapientia) , aul ob bumanæ sapievliæ ignorantiam , aut cliam ob summam sim
plicitatein . (Omnibus enim his modis parvulus quis dici potest.
Τα δικαιώματα Κυρίου , ευθέα , ευφραίνοντα C VERS . 9. Justificationes Domini rectæ , lætificantes
καρδίαr . Μηδέν σκολιών έχοντα , μάλλον νούν και corda. Nihil lortuosum aul obliquum habent :
διά του διδάσκειν τας αιτίας ευφραίνοντα . Η ευθέα , quinimo summa hominem lælilia alliciunt, dum
ώς ευθύτητος δημιουργά . Causas dureul. Vel rectas appellat justificationes
Domini, quasi quæ rertitudinem in omnibus ope
rantur.
Και εντολή Κυρίου , τηλαυγής , φωτίζουσα Præceplum Domini lucidum , illuminans oculos.
οφθαλμούς. Τους της ψυχής : δι' αυτών δε , και τους Animæ oculos intellige per quos corporis etiam
του σώματος ώστε μή βαίνειν οδόν πονηράν . oculos illuminabit : jla ut per pravas vias non
incedant.
" Ο φόβος Κυρίου αγνός . (73) Αγνός μεν, ότι Vers. 10. Timor Domini mundus, permanens in
μετά κάθαρσιν επιγίνεται διαμένων δε, ότι εκείνος sæculum seculi. Mundus veluti qui accusari non
μεν άχρι καθάρσεως φθάνων εκβάλλεται διά της possit, aut viluperari. Humanus enim timor arcile
αγάπης . Ούτο ; δε αντεισαχθείς, συνδιαιωνίζει . sari solet et pusillanimitas appellatur. Timorem
aulem hic eum intelligii prophela qui perfectiorem hominem reddit, quique purus est ac mundus :
quem quoties quis habei, a benevolentia Dei nunquam excidit.
Διαμένων εις αιώνα αιώνος . Αγνος ως καθαρός D Initialis autem timor mundus non est, quia
διαβολής : ο γαρ ανθρώπινος φόβος διαβεβληται , ex propriis nascitur peccalis. Vel mundus ideo
δειλία καλούμενος . Ή φόβον ενταύθα τον τελειωτι- dicitur bic timor, quia munditiæ est causa, ct
χόν λέγει, ός μόνος έστι καθαρός , διά μόνον το μή inundos homines reddil . (Præterea alia est hujus
εκπεσείν σής του Θεού οικειώσεως συνιστάμενος . tinoris ad alios differentia : humanus timor, aut

* Psal . Σειν 5. " Philipp. 1 , 10.

Variæ lectiones .
(71 ) ια , καμφθήσονται. (73) Hæc inverso ordine legisse videtur Latinus
( 2 ) Advendunι εις , vel πρός. Interpres.
259 EUTIIYMII ZIGABENI 860
ille quem initialem diximus, tempore siepe exstin- A “Ο γάρ στοιχειωτικός ουκ έστιν αγνός συνίσταται
guilur, nec perpelio permanet] ; non sic ti- γάρ διά τα οικεία πλημμελήματα , κα . τούτων ήρ
mor iste perfectior quem laudat Propheta , qui per τηται . Η άγνος , ώς άγνείας ποιητικός. Ούτος δε
jotain vitam homicis extenditur, ut derolant illa ουκ έστι πρόσκαιρος, ως ανθρώπινος, ή ώς και στοι
verla : In saculum εαculi. Yel ideo mundus dici- χειωτικός, αλλ' όλη τη ζωή παρατεινόμενος το
tur, quia post aliinae purgationem inrnascitur; et γάρ διαρκές αυτού νύν, oίμαι, δηλοί τό, εις αιώνα
permanens, quia timor ille qui ad munditiam αιώνος .
perrenil, ejicitur a dilectione, ( Dilectio enim , inquit, foras pellit timorem ). Hic aulcin timor,
qui munditiam subsequitur , permanel in æternum .
Judicia Domini vera . Ea enim sola propric omni Τα κρίματα Κυρίου, αληθινά . Αληθινά , ως μόνα
prorsus crrore careil. Nam humana judicia si ad κυρίως απλανή, προς αντιδιαστολής των ανθρωπί
suinmam et exaclam divinoruin judiciorun dis- νων κριμάτων, και πεπλάνηται , όσον προς την ακρί
quisitionc: comp:rrentur, erronica eliam essc ap- δειαν, διά τήν του νόμου ασφάλειαν.
parebunt, propier buniani nimirum intellectus in
firtnitatein .
B
Justificata in idipsum . Hoc est quæ vera pariler Δεδικαιωμένα επί το αυτό. 'Εν αυτώ δε κα. δί
sunt et jusia . Nam quod propric verum ſueril, iilud καια: :ο γαρ κυρίως αληθές και άμα και δίκαιον
eliain justum eril. εστιν.
VERS. 11. Desiderabilia super aurum et lapidem 'Επιθυμητά υπέρ χρυσίον και λίθον τίμιον
preliosum mullum. liuc est supra omnia hujus πο.lύν. Υπέρ τα παρ' ανθρώποις δοκούντα τίμια
mundi bona, quæ preliusa ab hominibus regularl των υλών. Ο γάρ της ορέξεως τούτων αποστάς
lur ; qui vero ab ' ujusmodi materialiniu rerum de τών του Θεού κριμάτων ακορέστως επιθυμήσει ,
siderio procul ſueril , ille divina judicia, hoc est , τουτέστι του θείου νόμου .
legem Dei, quasi famelicus, semper appelet, cisque
nunquam saliabilur.
El dulciora super mel el ſarum . Mellitis clenim Και γλυκύτερα υπέρ μέλι και κηρίον . Υπέρ το
Savis, qui el visu jucundi sunt, el gustul suaves, σίμβλον , όπερ ήδύτατόν έστιν εις όψιν και γευσιν.
dulciora sunt cloquia Dei. Per preliosissimas au- Διά δε των τιμιωτέρων υλών , και του δυτέρου βρώ
lemi materias el per cibum suavissimuin , deside- ματος , ενέφηνε την επιθυμίαν και γλυκύτητα των
rium et dulcedincia divirorum judiciorum demon- C Osiwv xpsjáiwy.
stravit .
VERS. 42. Elenim serrus luus custodil eu. De scipso Και γάρ ο δούλός σου φυλάσσει αυτά. Περί
Propheta hoc dicit. Vel in universum , quod oninis εαυτού τούτο είπεν . "Η δει πάς ος έστι δουλός σου ,
qui servus Dei , atque ita per virtutem affeclus, κατά την από της αρετής διάθεσ:ν, εξ ανάγκης φ
necessario omnia obisersal que superius dicia sunt. λάσσει αυτά, δηλαδή, τα προρρηθέντα. Φυλάσσει
Cusludil enini posuit pro eo quod est, amal alque δε , αντί του, φιλεί και ενεργεί.
operalur.
In custodiendis illis retriburio mulla . Nou in fu- Εν τω φυλάσσειν αυτά, ανταπόδοσις πολλή.
tura lantum vila sed etiam in præsenti. Ουκ εν τη μελλούση ζωή μόνον, αλλά και εν τη παρ
ουση .
Vers. 13. Delicta quis intelliget ? Quia prædicto- Παραπτώματα τις συνήσει ; 'Επεί η φυλακή
rum observalio , e peccalorum abstinentia prullcisci . τούτων δι' αποχής γίνεται πλημμελημάτων , τούτο δε
1r, wol difficillium est, nicrito dubital Propela δυσκατόρθωτον , είκότως διαπορεί , Τίς ούτος έσται
quisnam ſuurus sit adco sapiens ad discernendum συνετός , λέγων , εις διάκρισιν των πλημμελημάτων ,
veccala, in c3 non incidal, cui aliqua peccala Dώστε μή περιπίπτειν αυτοίς ; τινα γάρ αυτών λε
illl ma sime laleutia, ea praecipue quæ in animo πτά και λανθάνοντα , και μάλλον τα κατά ψυχήν συν
consistunt. ιστάμενα .
Ad occultis meis munda me. Occulla appellat pec- 'Εκ των κρυφίων μου καθάρισόν με. Κρύφια
cala , quæ clain commissa sunt ; vel lurpes cogita- λέγει, ή τα εν κρυφή πραττόμενα πλημμελήματα , και
liones, quæ in aniino versantur, pro quibus arden- τους κατά διάνοιαν συνισταμένους αισχρούς λογι
ter supplicat. Nani quanto magis latent, laulo σμούς , περί ών έχετεύει θερμώς ούτοι γάρ όσον εί
dillieilius expelli ac superari possunt : quippe cum σιν αφανείς , τοσούτον και δυσκαταγώνιστοι , κατά
summa securita!e aninuin nostrum inquineat. Ma . πάσαν άδειαν μολύνοντες . Τών γάρ φανερών αμαρ
wifesta enim peccala facilius superantur, nisi τημάτων περιγενήσεται τις, ει μή πάντη έκδεδιή
quis perditis prorsus sil mporibus. Vei per occulla , τηται. Κρυφίων νοήσεις, των εν αγνοία ημαρτημέ
peccata ca intellige , quæ per ignorantiam commit νων .
tulur .
El ub allenis parce servo ino. In alienis, 'inquil, Και από αλλοτρίων φείσαι του δούλου σου .
puciatis parce mihi, cum noverim regis, pontifi- Και εν τοις άλλοτρίας αμαρτήμασι φείσαι μον.
261 COMMENT. IN PSALMOS. 262

ενέχεται γαρ και βασιλεύς αμαρτίαις υπηκόων , και A tes , parentes , et dominos , ebnoxios essesullito
αρχιερεύς τους του λαού , και τοατήρ ταις των παι- rum , plebium , liliorum , el serporum peccatis :
δων , και δεσπότης ταις των δούλων , όταν εξ αμε- quando nimirum ob illorum negligentiam deliques
λείας αυτών αμάρτωσιν ούτοι. " Η και αλλοτρίων λέ- rint. Vel ab alienis, hoc est, a peccatis quix for
γει των τυχερών παραπτωμάτων , και μή κατά προαι- luilo ac casu commissa slint et non elcrtionc ; vel ,
μσιν, αλλά κατά περίστασιν γίνονται. Η άλλοτρίων ab alienis , hoc est , ab inimicis, lan; visibilibus
κτήσεις των εχθρών, είτε ορατών , είτε αοράτων. quam invisibilibus.
Εάν τον μή μου κατακυριεύσωσι , τότε άμω- Vers. 14. Si mei dominali non fuerint lunc irre
μας έσομαι . Εάν ταύτα μη νικήσωσι, τότε τέλειον prehensibilis ero. Si hæc, inquit, pecenia mc non
έξω νών γάρ φύλαξ ειμί του νόμου , αλλά γε ταύτα vicerint, tunc perfectionein assequar. In presentia
περίδημαι . enim lamelsi legem observo, timeo lamen a pec
calis..
Και καθαρισθήσομαι από αμαρτίας μεγάλης. El emundabor a delicio magno. Per magnum pec
Μεγάλην αμαρτίαν τα ειρημένα καλεί , ει και τισι caluin , ea juiclligit quæ superius Jicla sunt , licet
έχoυσι ευκαταφρόνητα και ο κατά διάνοιαν γάρ (oriassis quibusdam contemptibilia videantur. Blen .
λογισμός διώκει την χάριν του πνεύματος. Το παρ- B tis elenim inquinatio spiritum fugal, et neglectio
ορών τους υπό χείρα πλημμελεϊν , της ίσης έστι eorum deiicioruin quæ a subditis commillurlar,
καταδίκης , και μείζονος άξιον . eandem coudemnationem , vel majorem esiain , ini
retur.
Και έσονται εις ευδοκίαν τα λόγια του στόμα- VERs. 15. El erunt ul piaceani eloquia oris mei.
τός μου. Τότε , φησίν, έσονταί σοι και οι λά- Tunc, inquit, preces pieir, eruni tibi gratæ, atque
γοι της προσευχής μου εις ευαρέστησιν , ότε και από cas suscipies : quando scilicel a prirdic !is omnibus
των ειρημένων καθαρισθώ . muudatus ſuero .
Και η μελέτη της καρδίας μου ενώπιόν σου για El cogiialio corais mei in cor:spectu tuo semiper .
παντός . - 'έσται , δηλονότι· ει γαρ μη απομάθη Subintellige verbum , erii. Nisi enim dediscal cor
μελετάν αυτη τα αισχρά , ουκ αν τα σα μελετήσει , melim turpia cogitare, iua cerie , el ea quibus lu
και οί : χαίροις (74) αυτός. delectaris , unnquain considerabil .
Κύριε, βοηθέ μου , και λυτρωτά μου. Συ γάρ μοι Domine ndjulur meus el redemplor meus. Tu enim
και βοηθήσεις Αυτρωθήναι , και λυτρώσεις των ειρη- milii adjutor eris vt redimar, et re.fines me a
μένων. Η, Κύριε ο βοηθών μου , εν οις κατορθώ , και prædictis peccalis. Vel, lil o Domine, adjuvas me,
λυτρούμενος εν οις περιπίπτω. Το μέντοι , Εκ των C in iis omnibus qua per virtutem ago , et liberas
κρυφίων που καθείρισόν με , και τα εξής άπαντα, me de omnibus perieulis, in quæ incido . Illud clian
αρμόσουσι πάσι πισ : οις λέγεσθαι . adverlendum est , quod verba illa : Ab occullis meis
munda me, el quæ sequun ! ur, untibus possunt ſi
delibus accommodari.
Εις το τέλος ψu.λμός τώ Δαβίδ . In finem Psalmus ipsi David ,
ΨΑΛΜΟΣ ΙΘ' . PSALMUS XIX.
Εις το τέλος και ούτος ως προαγορεύων τα μέλ- In fonem criam hic psalous inscribitur, quia fue
λοιπα τέλος λαβείν επί "Εζεκίου βασιλέως. Του γάρ tura predicir, el que linem habitura erant lempore
'Ασσυρίου Σεναχτρείμ διά Ραψάκου τα βλάσφημα : Ezechis: regis. Νam cuuu Sei12clierib Assyriortin
Exiνα μηνύσαντος, περιαλγήσας Εζεκίας, έδραμεν rex per Rapsacem blasphema illa verla populo
εις τον θείον ναόν, ώς και των Βασιλειών βίβλος ιστο . annuntiari jussissel, doleus alque id ægre fercus
μεί, και ανήγγειλε πάντα τω Θεώ , προς άμυνας Ezechias, cucurrit ad templum Dei, ut in libris
εκκαλούμενος · ο δε περί αυτόν πάντες, εν οις και ο Rogum legimus : et on aia Deo annuntians ::e
" Ησαίας ο προφήτης, ιδόντες την συντριβήν της ψυ- acta erant, advocavit eum in auxilium . Omne's
χής αυτού, μονονους των παρόντων ρητών την δύ- aulem regis familiares, inter quos eral criam Isaias
αμιν αυτώ επεφώνησαν, ευχόμενοι δεχθήναι την propleta , anime illius contrilioreal vietentes ,
ixz : 7, piay coj Basiàtw;: 0px 0 rūs ☆ Oala zápis quædam ad eum lunc verlia in sententiam ac leo
επέδειξε τη Δαβίδ ου τα πράγματα μόνον , τα πολ- norem præsentis psalmi loculi suni, orantes stip
λος έτεσιν ύστερον (7.) , αλλά και ά εικό; ήν ειπείν plicationein regis exaulliri . Illud autem considera
τότε τους περί τον βασιλέα. quomodo divina gratia, Propheta. nostro non tail .
lum ea revelaveril que futuris ticri dcbebant icmporibus, sed ipsa criam verba quien serisimile eral ,
illius regis domesticos Jieturos csse.
Επακούσαι σου Κύριος εν ημέρα θλίψεώς σου. Vess. 2. Exaudias le Dominus in die tribulationis.
Και γάρ ότε απέστειλεν Εζεκίας και οι μετ' αυ- Nam cum Ezechias misisset nuntios 34 Isaiam , hoc

Variæ lecliones .
( 74 ) Ισ. χαίρεις . (75) Adde, vel subaudi Yevr, Cueva
263 EUTIIYMII ZIGABENI 264
pacio ei locut: sunt, dicentes : Dies tribulationis A του προς Ησαΐαν, ούτως ειρήκασιν · Ημέρα θλί
atque improperii "..
ψεως και ονειδισμού .
Proiegui le nomen Dei Jacob. Quod negl clum Υπερασπίσαι σου το όνομα του Θεού Ιακώβ.
niodo est, el blasphemaluni ab Assyriis. Meminit Το εξουδενωθεν και υβρισθέν υπό των Ασσυρίων :
autem patriarcha: Jacob, quia et ille in magnis ca- του Ιακώβ δέ εμνημόνευσεν, ώς κάκείνου πειρασμούς
lamitatibus versalus est et periculis, et ab omni . όμιλήσαντος μεγάλους και φόβοις, και ρυσθέντος
bus landemn Dei auxilio liberalus, πάντων διά Θεού . ,
Vers . 3. Emislel tibi auxilium de suncio. San- Εξαποστείλλαι σοι βοήθειαν εξ αγίου. "Αγιον και
ctum , templum appellabant antiqui, quod adventare ναός ωνομάζετο, ενώ φοιτάν έπίστευαν τον Θεόν.
illuc Deum credebant.
El de Sion luealur le. Mons Sion dedicatus eral Και εκ Σιών αντιλάβοιτό σου. Η Σιών γάρ τω
Domino . Ει sensus est : Deus qui habitat in Sion, Θεώ ανέκειτο· ο Θεός, και εν τη Σεών ών, εξ αυτής
illinc veniet in auxilium luum . κινούμενος . βοηθήσαισου
VERs. 4. Memor sit omnis sacrifcii lui. Quodcun- Μνησθείη πάσης θυσίας σου . " Ην εν τω καιρό
que scilicet in pacis leupore ut pius ac religiosus B της ειρήνης προσήχες , θεοσεβέστατος ών.
ei obelisti.
El holocaustum tuum pingue fat. Per holocau- Και το ολοκαύτωμά σου πιανάτω . “Ο μέλλεις
stam viciinian intelligit,, quam folani atque inte-. προσενεγκείν εις ολοκάρπωσιν θύμα, πιανθείη :
grain eral oblalurus. lec , inquit , victima pingue- πιανθήσεται δε, νομής ελευθέρας απολαύον . Έστα:
scal. Fiel aulem pinguis, si libera ei pascua dimnil. δε τούτο, λυθείσης ποτέ της πολιορκίας • ώστε διά
lantur, quod eril , dissolula obsidione. Per victima της πιότητος του θύματος , την λύσιν της πολιορκίας
itaque pinguedinem, obsidionis etiam dissolutio . η ευχή βούλεται . "Η Πιανάτω, αντί του, Πιον ήγη
Τιem fieri opat . Yel, pinguefat, hoc est, pingue σάσθω, και ευαπόδεκτον . 'Ολοκαύτωμα δε εκαλείτο,
repulelor el acceplım . a olocauslum Græca dictio διότι όλον έκαίετο · και γάρ των θυμάτων τα μεν
est, ex nominis elymologia sic dictum , quod 10 ώλοκαυτoύντο » των δέ μόριά τινα κατεκαίετο , επί
cum comburatur. Sacrificiorum enim alia lolaliter, πλους , και νεφροί , και στέαρ , και άλλα τοιαύτα , κα
alia alilem in parie con bureliantur : veluti omen- θώς το Λευιτικόν εδίδαξε.
lum , renes, el adeps, el alia hujusmodi, ut habe .
lur in Levilico.
VERS . 5. Tribual libi Dominus secundum cor luum . C Δώη σοι Κύριος κατά την καρδίαν σου . Ως η
Ul cor luum oplal. Cor autem Prophela sape po καρδία σου βούλεται. Καρδίαν δε την ψυχήν πλ.
nit pro anima, eo quod præ ciele aliis membris λάκις ο Προφήτης λέγει, διά το εξήφθαι ταύτην της
cor ab anima inspiretur. Sic etiam alibi accipitur : ψυχής, μάλιστα των άλλων μελών , ώς τό : Η καρ
Cor meum el caro mea exsullarerunt in Deum vi. δία μου και η σάρξ μου ήγαλλιάσαντο επί θεόν
t'entem. ζωντα .
El omne consilium luum impleal. Quodcunque Και πάσαν την βουλήν σου πληρώσαι . Αγα
scilicet rectum ac justum fuerit. θήν και δικαίαν ούσαν .
VeRs. 6. Lælabimur in salutari luo. Speramus, 'Αγκιλλιασόμεθα επι τη σωτηρία σου. Πεποίθμ
inquit, quod Deus suam ob clementiam , et ob liiam μεν ότι διά την αυτού χρηστότητα , και την σην κα
probitatein , prestiarus tibi sit salutem,, teque in- λοκαρδίαν , ο Θεός την σωτηρίαν ποιήσει, και ακατ
superabilem reddilurus, quo beneficio el nos tecum αγώνιστον θήσει σε , ής και ημείς απολαύσομεν.
pariter fruemur.
Et in nomine Dei nostri magnificabimur. Nam 'Εν τω ονόματι Κυρίου Θεού ημών μεγαλυν
si inimicus Deus conterie, formidabilis etiam erit Dp θησόμεθα . Ει γάρ συντρίβει τους εχθρούς, φοβερός
gentibus, boc solo pomine Deus Israel invocatis : έσται τοις έθνεσι , και μόνον ονομαζόμενος ο Θεός
per quod nomen c nos magnificabimur, veluti του Ισραήλ · διά δε του τοιούτου ονόματος και ημείς
exaudita invocatione nostra. μεγαλυνθησόμεθα συνεξακουόμενοι .
Vers. 7. Impleal Dominus omnes peliciones luas. Πληρώσαι Κύριος πάντα τα αιτήματά σου .
Oralioni insistunt el precibus, ob diuturnam ac Επιμένουσι τη ευχή , διά την επίμονον του βασιλέως
conslanleu contritionem atque humililalem re- συντριβήν και ταπείνωσιν .
gis.
Nunc cognovi qnoniam salvum ſccit Dominus Chri. Νύν έγνων , ότι έσωσε Κύριος τον Χριστόν
slum suum. IIæc quasi ab unoquoque eorum lunc αυτού. Τούτο ως αφ' εκάστου των εύχομένων, τηνε
pariter comprecalilium dicta sunt, certitudinc quae καυτα πληροφορίαν τινά δεξαμένων παρα του αγίου
dlam salutis habita a sancio Spiricu . Cliristum au- Πνεύματος . Χριστός γάρ ο βασιλεύς , ώς χρόμε
lem Regem appeliat ul unclum . VIS .
Exaudici illum de cælo sancio suo. In coelo habi . 'Επακούσεται αυτού εξ ουρανού αγίου αυτού .

88 150, X111,
 265 COMMENT . IN PSALMOS.
Και εν ουρανοίς γάρ κατώκει , και εν τη ναυ επε- A talbat, et in leinplo obumbrabat : atque ideo 266
ali
σκίαζε . Διό ποτε μεν εκ του ναού, ποτέ δε εξ ουρα. quando e templo, aliquando vero e cælo illuin ad
νου τούτον παρεκάλουν. Αγίου δε, του αφωρισμένου vocabant. Sanctum vero cælum appellat quasi san .
αυτό. clificalum Deo ac dedicalum .
' Εν δυναστείαις ή σωτηρία της δεξιάς αυτού. In potentatibus salus derlere ejus. Salus illa ,
"Εν υπερβολή δυνάμεως ή παρά της θείας δεξιάς qur obvenil a gratia Dei , fundata est in abundan
γινομένη τινί σωτηρία • διο χρή θαρρείν , και μη δε- tia quadam algue excessu divinæ polentiæ ; alque
διέναι την δοκούσαν ανυπόστατον των πολεμίων ideo nus conlidere oportet et inimicorum apparatum
παρασκευήν .
non timere, quanquain immensus admodum atque
intolerandus videatur.
Ούτοι εν άρμασι , και ούτοι εν ίπποις. Οι κυ . Vers . 8. Hi in curribus, el hi in equis. Hi qui cir.
κλώσαντες ημάς εν άρμασι και ίπποις εισι, και πε . cumdant nos, in curribus el in equis sunt, in qui.
ποίθασιν · ούτοι δε και ούτοι, οι αυτοί • και τούτο γάρ bus confidunt. Eosdem enim inimicos utrobique
ιδίωμα της Εβραϊδος διαλέκτου. intelligit, ( tanietsi repetat articului ), estque hoc
ctiam Hebraicæ linguæ idioma .
B
"Ημείς δε εν ονόματι Κυρίου θεού ημών (76) Nos autem in nomine Dei nostri invocabimus. Nos
μεγαλυνθησόμεθα . "Ημείς δε εν ονόματι Κυρίου , auten ), inquit, illud Dei nomen, quod ab inimicis
(77) το εξονειδισθεν παρά των εχθρών , είς βοήθειαν esprobratum ac contumelia afecturn est,in auxiliτιηι
επικαλεσόμεθα · ή διά το όνομα Κυρίου , το υβρι
.
nostrum invocabimus : vel, propter nomen Domini,
σθέν, επικαλεσόμεθα τον Κύριον βοηθόν . quod ab illis spretum est invocabimus Dominum
adjulorerm .
Αυτοί συνετοδίσθησαν , και έπεσον : ημείς δε , Vers. 9. Ipsi obligali sunt el ceciderunt , nos au
ανέστημεν , και ανωρθώθημεν . Τα μεν προλαβόντα lem surreximus et erecti sumus . Superiora verba ,
ρητά, κατά τον καιρόν ήσαν του θρήνου και κοπέ lamentationis ac planctus lempore prolata fuerunt :
του · τα γάρ εντεύθεν, μετά την αόρατον αναίρεσιν quæ sequuntur post invisibilem Assyriorum cædeni
των Ασσυρίων εγίνοντο, λυθείσης της πολιορκίας, dicla sunt, obsidione scilicet dissoluta , oninibus
και χαιρόντων πάντων , και τον Θεόν δοξαζόντων , και gaudentibus et Deum glorilicantibus , atque hujus
λεγόντων ταύτα : Συνεπολίσθησαν γάρ τη θεία δυ modi verba dicentibus. Obligati enii sunt et iin
νάμει , και κατηνέχθησαν πτώμα θανάσιμον · ημείς pediti potentia Dei, atque in lethalem ruinam prae
δε πεπτωκότες τη δέει, ανέστημεν τω φρονήματα. C cipites delati : Ios autem qui in multo eramus
timore, surreximus , animumque et fiduciam rece
pimus.
Κύριε, σώσον τον βασιλέα , και επάκουσον Vers . 10. Domine , salvum fac regen , el exaudi
ημών, έν ή αν ημέρα επικαλεσώμεθά σε. " Ωσπερ uos in quacunque die invocarerimus le. Quemadino
νυν έσωσας αυτόν εκ χειρός εχθρών, ούτω και εις το dum nunc de manu inimicorum regem salvasti ,
εξής (78) , άξιον όντα σώζεσθαι, διά την αρετήν αυ sic et in fulurum salvalo , cum ob proprias virtu
του • επάκουσον αύθις ημών, ώς και νύν , οσάκις αν les, dignus sit, qui a le salulem consequatur : et
επικαλεσάμεθα σε. Ο μεν ούν ψαλμός, εις τα κατά nos rursum etiam exaudi , quotiens le invocaveri .
τον Εζεκίαν ήρμηνεύθη και ήρμοσε : τινές δε , το mus, quemadmodum nunc exaudimur . llaque sic
Δαβίδ αυτόν αρμόζειν βιάζονται, παραταττομένω dictis , prosenlis psalmi expositionem de Ezechia
προς επιόντας εχθρούς, και φασιν , ως αυτός ο Δαβίδ perfeciinus. Quidam congruere eum dicunt bealo
εσχημάτισε τον ψαλμόν εις τα πρόσωπα των περί David , cum in acie adversus inimicos consisteret ,
αυτών εταίρων . 'Αρμόσειε δ' αν και παντί πιστω el conscriplum ab eo esse ex sociorum persona,
παραταττομένη κατά των δαιμόνων, οία του σώματος qui cum eo aderant. Congruit etiam unicuique
υπερευχομένου της ψυχής. Και οι δαίμονες γαρ εξου- D fideli adversus demones decertanti, ipso nimirus
δένωσαν το όνομα του Θεού. "Αγιον δε νοήσεις , και corpore, pro anima preces porrigente. Nain et dæ.
Σιών , τον ουρανόν, ώς ειρήκαμεν πολλάκις . Χριστός mones nomen Dei contempsere. Per sanctum au
δε αυτού και βασιλεύς, ο Χριστιανός , ως προείρηται . term,, etel per Sion,, celum intelliges, il sepe «li
die
'Εν άρμασι δε και εν ίπποις, οι δαίμονες, διά το clum est. Per Christum vero el regem , quemlilet
τάχος , και την εν πολέμοις παρασκευήν. Λέγοιτο δ'
Christianum,, ut
ul alibi prediximus .. In curribus
αν ο ψαλμός ουτος κατά των αισθητων εχθρών aulem et in equis dæmones incedere dicuntur , ob
ημών , των Βαρβάρων, και υπέρ του βασιλέως ημών. corun velocilalem et ob summum belli apparalum .
Bici eliain polest hic psalmus adversus inimicos nostros Barbaros , et pro regibus nostris lidia
lings.

Variæ lectiones.
(76) γρ . επικαλεσάμεθα . ( 78) Adde , vel subaudi σώσεις.
(7) ίσ. τω εξονειδισθέντι .
PATROL. GR. CXXVIII . 9
267 EUTHYMJI ZIGABENI 268
In finem psalmus ipsi Darid. A Εις το τέλος ψαλμός τώ Δαβίδ.
PSALMUS XX . ΨΑΛΜΟΣ Κ ' .
llic Psalmus similiter in linem inscribitur, vcluti Και ούτος Εις το τέλος , ως προφητείαν περιέχων
qui prophetiam continct , quæ Ezechie regis lens . ή και αυτός τέλος έλαβεν επί 'Εζεκίου φασί γάρ
pore fidem accepit. Aiunt enim quod post eam ότι μετά την αβοήθητον νόσον εκείνην , προτεθείσης
εgritudinem qua e illius νιιa desperatum est, all- αυτώ ζωής των πέντε και δέκα, ως και των Βασι
dilo ci postmodum så annorum vitae spalio, ut in λειών υφηγείται βίβλος , οι περί αυτόν ιδόντες το πι.
libris Regum traditur, fanuiliares ac domesticiejus på & Env, nüxapiatr,oav tu sip.Toutwi tiv tk; pe
gratias Deo egerunt : quorum verba ac voces præ- νός ο παρών ψαλμός υποκρίνεται· Ζωήν γάρ. φησίν ,
.

sens psalnius initatur ac fingίt. Vitam erim, inquit, ητήσατο σε, και έδωκας αυτώ. “ και ο Δαβίδ τούτο
petiit a te, el tribuisti ci . Vel aliser : Bealus David τορίδων , υπέρ Εζεκίου τούτου εξεφώνησεν.
fulura ea case prænoscens, presentem psalmum
pro
Ezechia rege Deo obiulit.
Veks. 2. Domine ., in potentia ina lætabitur res . Κύριε , εν τη δυνάμει σου , ευφρανθήσεται ο
In illa nimirum potentia , quze ci hactenus ad- βασιλεύς. Τη βοηθούση αυτή, καιτα εξής, ευφραν
P
jumento fuit , cu in futurum Interitur . In enim θήσεται. Και τούτο πιστεύομεν από των προλαβόν
eredimus, ob recepla a lc in ptirlerilum bene- των ευεργετημάτων ,
licia.
El in salulari luo exsultabil rehemenler. Hoc est
'Εαι τη σωτηρία του αγαλλιάσεται σφόδρα .
in salute, quam a lc est consecuļos. Επί τη παρά σου σωτηρία.
Vers. 3. Desiderium animæ ejus Iribuisti ei . Vel Την επιθυμίαν της καρδίας αυτού έδωκας αύ
victoriain de hostibus, vel vilæ diuturnitatem , vel τω. “Η την κατ' εχθρών νίκην , και την προσθήκης της
omne denique ejus volum. ζωής . ή απλώς πάσαν αξίωσιν .
El voluntate labiorum ejus non prirasli eum . και την θέλησιν των χειλέων αυτού ουκ έστε
Quod superius dictum est , iterum repetit , quasi ρησας αυτόν . Το αυτό πάλιν δεδήλωκεν , οίον εν
obleclans se in gratiarum actione. Νam quod quis- ηδόμενος τη ευχαριστία · ου γάρ τις επιθυμεί,τούτο
.

que animo cupil, orc cliain ac labiis pelil. Per vo- και δια των χειλέων αιτεί. Θέλησιν χάρ νύν , την
luntatem auleni hic petitionem intellige. αίτησιν νοήσομεν.
VERS. 4. Quoniam prævenisti erm in benediclioni- " Οτι προέφθασας αυτόν εν ευλογίαις χρηστά
Bus bonitatis. Quoniam eum prevealisti , et preoc- C τητος. Επειδή και προέλαβες αυτόν, προ της αι
cupasti sepius benefciis Cuis anlequain ipse ali- τήσεως ευεργετών πουλάκις: ευλογίαν γάρ νύν, την
quid peteret a le. Benedictionem hic pro beneficiis . ευεργεσίαν υποληψόμεθα · Ευλογίαις δε ταις της
accipere debemus, quæ a Dei bonitate profici. cis zonorćintos.
seuulor; et ideo dicit : In benedictionibus boni .
Ialis.
Posuisti in caput ejus coronam de lapide precioso. " Εθηκας επί την κεφαλήν αυτού στέφανον εα
Beneſcia ei prestita conmemoral ; el in primis : λίθου τιμίου. Καταλέγει τας ευεργεσίας , ότι προ
Donasti illum , inquit, corona rrgia . πάντων έχαρίσω το διάδημα του βασιλέως .
VERs. 5. Vilam periil a le, el tribuisti ei. Ul ne- Ζωήν ητήσατό σου και έδωκας αυτώ.Ωστε μήτε
quc ab inimicis interemplus sit, neque morbo υπ' εχθρών, μήτε υπό νόσων αποθανείν. Αμφότερα
confectus. Utrumque enim lioc sermone intelligere ydp tvtzüla vchoouev.
dcheinus.
Longitudinem dierum in sæculum sæculi. Non co- Μακρότητα ημερών εις αιώνα αιώνος . Ου μόνον
luni vilam dedisti ei , sed eam etiam longani præ- απλώς ζωής , αλλά και μακράν . Το δε, Εις αιώνα
stilisti . Quod vero ait, In sculum seculi, Pro . D αιώνος , ο Προφήτης κυρίως μεν επί του μέλλοντος
phela proprie his verbis uli solel , quandu futuruan και ακαταλύτου αιώνος τίθησιν · έστι δ' ότε και επί
atqueindesinens seculum desigmaf ; 1amcasi ali- της μακράς χρονικής παρατάσεως ποτέ δε, και επί
quando aut longum aliquod temporis spatium , aus του βεβαίου και αμεταπτώτου , ως επί του προκει
firmain atque immutabilem deliberationem codein μένου · οίον : “Εδωκα ; αυτώ ζωήν, και ζωήν μακράν,
scrmone demonstret, ul lioc in loco : Tu dedisti, και μακρότητα ημερών βεβαίαν. Ει δε και διά την
inquil, ei siiam, vitam , inquam , longam , et lon .
αιώνιον λέγει ζωήν, ουδε τούτο πόρρω σκοπού .
filudinein dierum firmam ac stabilem . Nec tameu ab re fuerit, si verba hæc, propler æternam vilam
dicta fuisse credantiir.
VeRs. 6. Magna est gloria ejus in salutari no . Μεγάλη η δόξα αυτού εν τω σωτηρίω σου .
l'ost divinum hoc auxilium ct beacfciuin a Dio Μετά γάρ τήν θείαν συμμαχίας και ευεργεσίαν.
acceptua, magus , celelber, el cospicurus apud μέγας ταρά πάντων γέγονε και περίβλεπτος, ώς και
ome's effectus est, ita ut legalioncs nulla ab βασιλείς διαπρεσβεύεσθαι προς αυτόν, και χρήματα
aliis regibus ad illum venirent, el duna ei plurima τέμπειν. Τούτο δε γέγονε δια την γενησομένου
essent allala : quæ omnia ob hujuscemodi divinam αυτώ θεόθεν επισκοπήν .
proieclioncm illi accideruit.
269 COMMENT. IN PSALMOS . 270
Δόξαν κα. μεγαλοπρέπειαν επιθήσει επ' αυ- και Gloriam et magnum decorem impones super cum .
τών, Και έτι τούτον δοξάσεις , και μείζονα ποιή- Ampliori abue, inquit, gloria illum dovabis , el
σες , δια την ευεργεσίαν αυτού . niajora efficies , cum ob perspeclan in lc anini
ejus voluntatem , pergralus libi ac carissimus sit .
" Οτι δψης αυτώ ειλογίαν , εις αιώνα αιώνος . Vers. 7. Quoniam dabis benedictionem in sæcu ·
Η ευλογία , ποτέ μεν σημαίνει την ευφημίαν , ώς το lum sæculi. Benedictio aliquando laudeal significat,
Σύλτι , η ψυχή μου , τον Κύριον · ποτέ δε την ul illud : Benedic , anima mea , Domino 69. Aliquando
χάριν, ώς το • Προέφθασας αυτόν εν ευλογίαις gratiam seu benelicium , 116 illud : Prævenisti euni
2ηστότητος · έτι δε και την μετάδοσιν του αγια- in benedictionibus bonitatis 66. Aliquando participo
σμού , ως επί του παρόντος. Έστι δ ' ότε και την tioneu sanctificationis , ut hic . Aliquando blasphe .
βλασφημίαν , ώς το • Εν μή εις πρόσωπόν σε ευ. miam ac malcdictionem ul apud Job : Nisi in fa .
λογήσει · ναι μήν και την προσαγόρευσιν, ώς εν τη rie benedirerit tibi “ . Ad hæc , ci sululationem si
τετάρτη των Βασιλειών φησιν Ελισσαίος προς Γιεζή : gnificat , utin quarto Reguna, quando Eliseus dixit
Εάν εύρης άνδρα, ουκ ευλογήσεις αυτόν , και ad Giezi : Si inveneris homineni, non bencdices ei ,
εάν ευλογήση σε ανήρ, ουκ αποκριθήση αυτώ.- el si benedixerit tibi vir, non respondebis ei “s.
B
Δώης δε , αντί του , Δώσεις , ευκτικών αντί του μέλ.
λοντος .
Ευφρανεις αυτόν εν χαρά μετά του προσώπου Lætificabis eum in gaudio cum vultu luo. Syni
σου . O Σύμμαχος ήρμήνευσεν, από του προσ machias a vullu tuo, boc est a prolectione el culo
ώπου σου , τουτέστι διά της σης επισκοπής : επι slodia lua. Aspicies enim in eun, el gaudio re .
βλέψεις γάρ εξ αυτών , και χαράς πλησθήσεται. plebitur. (Vel non simpliciter lalitiam habebit , sed
simul cum benevolentia lua . El causam adjunxit :
Quia sinceraia scilicet habet in le spim .
" Οτι ο βασιλεύς ελπίζει επί Κύριον , και εν τω Vess. 8. Quoniam rei sperat in Domino, el in
Ελέει του Υψίστου ου μη σαλευθή . Ουκ επί στρα- misericordia Aliissimi uon commorebitur. Non in
τεύμασιν , ουδε επί πλούτο πέπoιθεν , ή τισι τοιού- csercilu amplius aut in diviliis confidit, neque in
τους : αλλ ' επί μόνο τα βοηθούντι Θεώ • διό ού περι- aliis humanis viribus, sed in solu adjutore Deo ;
τραπήσεται . atquc ideo non commovebitur nec Auctuabit.
Εύρεθείη ή χείρ σου πάσι τοίς εχθρούς σου . VERs. 9. Invenialur manus lua oin nibus inimicis
θεού χειρ , η θεία δύναμις, η περιπεσείν εύχεται C luis. Manus Dei divina cst polentia, in quam inci
κάντας τους τον Θεόν βλασφημούντας • Ευρεθείη dere omnes eos oplal , qui Deo naledicunt : Inyo .
αυτοίς , φησίν, εις τιμωρίαν . nialur, inquit, ab illis ad supplicia el ad pænas.
Ή δεξιά σου εύρη πάντας τους μισούντάς σε . Derlera lua irrenial onines qui le oderunt. Inve .
Καταλήξαιτα. nial, hoc est, comprebendat.
" Οτι θήσεις αυτούς ως κλίβανον πυρός , εις l'ERS. 10, 11. Quoniam pones eos ut clibanuit
καιρόν του προσώπου σου . Εμπρήσεις αυτούς το 1gis in tempore vulius ιαι . Combures , inquit, eos
πυρί της οργής σου. Κλίβανον δε πυρός , το οπτα . igne ira: tue : per Clibanum ignis, furnum intelli .
νείον των άρτων. Είς καιρόν δε του προσώπου σου, gil , in quo cnqui solet panis. Int tempore auiem
αντί του , 'Εν τω καιρώ της επισκοπής σου , όταν vullus lai , hoc est , in tempore visitationis lux ,
επίσης αυτούς δυσμενές : Πρόσωπον γάρ, φησι, quando nimirum in eos severe ac torre aspicies.
Κυρίου εal ποιoύντας κακά , του εξολοθρεύσα : εκ Vultus euim , inquit, Domini super facientes mala ",
γης το μνημόσυνον αυτών . ul prrdal de lerra memoriam coruni.
Κύριος εν ορτή αυτού συνταράξει αυτούς , και Dominus in ira sua conturbabil eos , el derorabit
καταφάγεται αυτούς πύρ , των καρτών αυτών από eos ignis, fructus eorum a lerra perdes, el semen co
της της απολείς , και το σπέρμα αυτών , από D ruwι a fliis hominum . Perditioncm iniu : icoruno
υιών ανθρώπων . Προαναφωνεί την των εχθρών futuram praliei , et penaruin species connume
εκοίλιαν, και επαριθμούνται τα είδη των τιμωριών ral : quod scilicct ab ira Dei molestati conlurla .
ετών , ότι πειρασθέντες της θείας οργή :, συνταρα . buntur, dubitantes ci omni latere : quodque igno
χθήσονται πάντοθεν, εξισορώμενοι , και πυρπολη- etiam creatabuntur , et fructus agrorum ipsorum
θήσονται , και ο καρπός των γεωργιών αυτών δια- etiam corrumpentur : et quod lola denique coruin
φθαρήσεται , και , απλώς ειπείν , ακολούνται παγ- generatio perilit, ut satis indicant illa verla : Ει
γενή . Τούτο το νοείται το σπέρμα νύν. Υιούς για semen corum a fliis hominum. Per Gijos aulem ho .
ανθρώπων , το σπέρμα των ανθρώπων εκάλεσεν . minnm humanam generationem significat.
"Οτι έκλινα εις σε κακά . Ταύτα πείσονται , διότι VERS. 12. Quoniam declinaverunt in le mala .
αεκινήκασιν εις αι κακά , βλασφημούντες το σον Omnia vero hac patientur , quia moverunt mals
όνομα , και τοις σοίς δούλοις επιβουλεύοντες και adversuim le, el quia nomen 1010m blasphemaul, cl
κυλοποιούντες. servis tuis insidias leudunt, multisque cos clannis
ac malis :: ſliciuni .
» Psal . CI, 1 , 2. • sal , xx , 4. 61 Job 1 , 11. " IV Reg. 18, 4. » Tsal . ΣΧNI, 17.
911 EUTHYMII ZIGABENI Σ7
Cogitaverunt consilia in quibus sistere non potue- A Alelorlourto Boulas, ourwrtat
βουλας, als ou mais δύνωνται
runt. Licet mulia, inquit, adversus le ac servos στήναι. Ει γάρ και πολλά κατά σου και των δούλων
tulos cojilaveriul, hujusmodi tamen cogitationibus σου έμελέτησαν , αλλ' ούν ουκ ισχύσουσιν εμμείναι
immorari atque insislere non poluerunt. Destruen- τοις δεδογμένοις " περιτραπήσονται γάρ αί τούτων
tur enim eorum consilia . βουλαί.
Vers. 13. Quoniam pones eos dorsum . Dorsum " Οτι θήσεις αυτούς νώτον . Νώτος γίνεται και
poni dicitur qui ſugit ac lerga dal. Nihil enim aliud φεύγων · ουδέν γάρ έτερον αυτού φαίνεται , και μόνον
corporis ejus lunc , quam dorsum , hoc est, quam και νώτος .
lergum videri potest.
In reliquiis luum præparabis vullum eorum . Hoc 'Εν τοίς περιλοίποις σου ετοιμάσεις το πρόσ
per hyperbaton figuram construendum est, si sen- ωπον αυτών. Τούτο καθ' υπερβατόν συντάξομεν,
iculiæ tenorem servare voluerimus, hoc pacto : In ει μέλλουμεν συντηρήσαι την ακολουθίαν της δια
reliquiis corum præparabis vultun luum ; ac si νοίας. Οίον εν τοις περιλοίποις αυτών , ετοιμάσεις
dicat, quod neque etiam ii salvabuntur qui relicti το πρόσωπόν σου , τουτέστιν, ουδ' οι περιλειφθέντες
sunt et superfueruul a strage belli, el qui in fu- από της εν τω πολέμω σφαγής , και εις φυγήν τρα
gani conversi sunt, sed contra eos elianm, visitatio. Β πήσονται • αλλά και κατ'αυτών επισκοπήν την σην
nem tuam præparabis, adeo ut non possint eva. ευτρεπίσεις , ώστε μη διαφυγείν αυτούς.
dere. (Et hic quidem erit sensus si legas : In reliquiis luum, etc. Verum quia diclio Græca sou
|
polest intelligi, vi referatur ad præcedentia , ita ut sit lectio : In reliquiis tuis, elc. , juxta banc le
.

clionem, paulo post secundam psalmi expositionem tractabimus. ]

Vers . 14. Exaliare, Domine, in potentia lua. Υψώθητι, Κύριε, εν τη δυνάμει σου . Εν
In psalino να declaravimus quid significet verbum τώ εβδόμο ψαλμώ σε σαφήνισται, τι σημαίνει
hoc : Εταliare. Eunic'em enim sensum italiet hic το , Υψώθητι
το, Υψώθητι .

το παρόν γαρ ρητόν , ταυτόν

versiculus , quent ilbi ille : Ει exaltare in fuibus δύναται τω Υψώθητι εν τοις πέρασι των έχ
inimicorum luorum 64. θρών σου .
Cantabimus el psallenus polenialus luos. In fine "Ασωμεν και ψαλούμεν τας δυναστείας σου .
psalmi xli , declaravimus quid significent lipc Εν τω τέλει του ιβ' ψαλμού προδιελάβομεν, τι
verba cantare el sallere. Aliqui hunc psalmum βούλεται το, άσω, και το, ψαλώ . Τινές δε και τον
congruere asserunt ipsi beato David, dicer:les, quod C, παρόντα ψαλμόν τώ Δαβίδ αρμόζουσι , λέγοντες,
pro seipso illuτη cecinit. Quod si susceperinus υπέρ εαυτού τούτον άσαι. Ει δε τούτο δεξόμεθα ,
(nihil enim impedit), exponi poterit, ut suljicie- κωλύει γάρ ουδέν, μεθερμηνεύσωμεν τα ρητά . Κα!
mus. Quod igitur in principio psalmi ait : In po- γάρ αυτίκα το, Εν τη δυνάμει σου ευφρανθήσε
lentia tua lætabitur, et in salutari luo exsultabil, ται , και επί τη σωτηρία του αγαλλιάσεται, επί
intelligemus dicta fuisse propler Christum qui et τον Χριστόν ειρήσθαι νοήσομεν . Επει γάρ ο Χρι
potentia Dei est, et dicitur , juxta Apostolum 68“8,
.
στος, και Θεού έστι δύναμις, φησι γαρ ο μέγας
ct Salvator. Ipse enim , ut ail Evangelista , Salva- Παύλος : Χριστός Θεού δύναμις και πάλιν αυτός
.

bit populum suum " . Ad Patrem itaque dicit Pro- και Σωτήρ έστι: φησι γαρ ο ευαγγελιστής : Αυτός
plicta : Dumine in polentia tua , et ad Filiunı : In γάρ σώσει τον λαιν αυτού • πρός μεν τον Πατέρα
salutari luo, lioc est in ea salute, quæ per te hu- είπεν · Κύριε , εν τη δυνάμει σου : προς δε τον
mano generi dala est. lloc pacto eliam in sequen- Υιον • Και επί τη σωτηρία σου, τουτέστι , τη παρά
libus alia ad Patrem , et alia ad Filium referri σου γινομένη σωτηρία των ανθρώπων. Ούτω δε κα!
Jebent. Vere aulem bealus David , post morlem τα εξής, τα μεν προς τον Πατέρα , τα δε προς τον
suam lælatus est, alque exsultavil, cernens ac Υιον λέγοιτ' άν. Και όντως ηυφράνθη, και ήγαλ
contemplans divinæ incarnationis mysterium . Nam D
λιάσατο Δαβίδ , θεασάμενος και μετά θάνατον το της
si dum adhuc tenebris humanae carnis indulus θείας ενανθρωπήσεως μυστήριον. Ει γάρ την αχλύν
erai, animæ tamen ac mentis oculis fulura pro- της σαρκός περικείμενος έτι, τοίς της ψυχής οφθαλ
spiciebal, multo magis hujusmodi corporis tene- μοίς είδεν τα μέλλοντα, πολλώ μάλλον ταύτην απο
vris depositis, crclcndum est eum purius ac per- θέμενος καθαρώτερον εώρα και τηλαυγέστερον.
lircidius oninia speculatum esse. El consequenter 'Ακολούθως δε και επιθυμίαν καρδίας υποληψόμεθα |
ad predicta , per cordis desiderium intelligemus τον πόθον του ιδείν τήν του Σωτήρος ενανθρώπησιν,
desiderium videndi incarnationem hanc divinain , ής προείδε τον τύπον. Θέλησιν δε των χειλέων, το
cujus lypum ac figuram viderat ; et per volunla- θέλειν δια παντός άδειν Θεώ • και μέντοι και αδει
lem labiorum , iudesinens ac perpeluum illud slu- πάντοτε, τοίς των πιστών χείλεσι χρώμενος. Ζωής
diun canendi ac laudandi Deum , quo diesiderio δε ήτήσατο, και έλαβε , πολλάκις κινδυνεύσας άτο
nunquam frustralus est. Canit quippe Deo assidue , θανείν υπ' εχθρών, και δι' ευχής περισωθείς. Με
fidelium omnium ore utcns ac labiis . Viiam autcm γάλη δε ή δόξα αυτού εν τω σωτηρίω σου , του?*
petiit a Deo, et accepit, cum in summis sæpe peri- έστι , διά την παρά σου σωτηρίαν • εδοξάσθη γάρ
* Pal , v15 , 1 , 65 1 Cor. 1 , 24. 68 Matth. 1 , 21 .

Η
 273 COMMENT, IN PSALMOS. 274
αληθώς , ότι εκ της ρίζης αυτού η σωτηρία ημών Α culis fuerit ac morfi proxious, et lernun precilus
έβλάστησε, και μέγας γέγονεν, και περιβόητος . suis ad Deum intercedentibus ab eo salvalus sil .
Ευφρανείς δε αυτόν εν χαρά μετά του προσώ . Magnα εει gloria ejus in salutari tuo : hoc est,
που σου , αντί του , Τέρψεις αυτόν διά του Υιού propter salulem illam , quæ a le est . Magnam
σου . Πρόσωπον γάρ Πατρός, Υιός : φησί γάρ : φuippe gloriam assecutus est Deus David, cum ex
>

" Ο έωρακώς εμέ, εώρακε τον Πατέρα . Εχθρούς ejus radice salus nostra pullulaverit : unde major
δε του Θεού νοήσεις τους μισοχρίστους Ιουδαίους , ac celebrior apud omnes electus est. Lælificabis
οίς και τα δεινότερα έπαράται , και προφητεύει autem eum in gaudio cum vuliu ; hoc est, dele
όσα και πεπόνθασιν, ών το σπέρμα πανωλεθρία clabis eum per Filium tuum. Valtos enim seu
διεφθάρη, δηλαδή των σταυρωσάντων τον Κύριον . facies Patris, Filius dicitur : Qui enim vidil me,
Οι γαρ εν ταις διασποραίς, διαπεφεύγασιν εκείνον inquil, vidit el Palrem meum "7. Per inimicos autem
τον όλεθρον , θήσεις δε αυτούς ως κ.λβανον πυ- Dei Judæos intellige, Christi inimicos, quibus
ρος εν τω καιρώ του προσώπου σου, δηλαδή του gravia imprecatur Prophcta, prædicens boc pacto
Υιού σου, καθώς ειρήκαμεν. Μετά γάρ την επιδη- quæcunque postea passuri erant, el quorum se
μίαν αυτού του Χριστού πεπόνθασι , και ήρξαντο men jam prorsus delelum est ; eorum dico, qui
B
κατ' αυτών φύεσθαι τα δεινά, αφ' ού Χριστός είπεν Chrislum crucifixerunt . Nam qui erant jam per
αυτοίς : 'Αρθήσεται αφ' υμών ή βασιλεία , - ' Εν orbem dispersi , illi Romanorum Dagellum esase
δε τους περιλοίποις σου , τουτέστι τοίς εξ αυτών runt. Pones etiam eos ul clibanum ignis in tempore
πεπιστευχόσιν είς σε τον Υιόν, και υπολειφθείσιν . vulius iui, hoc est, in lempore Filii lui , ul jauı
'Ετοιμάσεις , ήγουν κοσμήσεις , και δοξάσεις το disimus : quæ res post adventum Christi accidit.
o

γένος αυτών • δόξα γάρ τους Εβραίους τέως , ότι Ex illo enim lempore quo dixit Dominus ad Judæos :
πατέρες των αποστόλων γεγόνασιν, ει και καθ' εαυ· Tolletur a vobis regnun 6, etc. , gravia adversus
.

τους έδοξοί είσι και φευκτο!. 'Aρμόζομεν τον ψαλ- eos in dies cæperunt oriri flagella. In reliquiis
μον τούτον και τη βασιλεί ημών κατά των Βαρβά- εκis , hoc est in iis Judeis , qui crediderunt in
ρων , ως και τον προ τούτου. le Filium Dei , et qui tibi relicti sunt ut fideles.
Præparabis, hoc est , ornabis, el gloriacabis genus eorum . Suinma quippe gloria eliam hactenus J11
dæis est , quod patres apostolorum fuerint : iainelsi ipsi per se inglorii sint el abominabiles.
Possumus et hunc psalmum regi nosiro lideli accommodare, el adversus inqueles Barbaros,
quemadmodunu diximus proxime præcedentem etiam accommodari posse.
Εις το τέλος υπέρ της αντιλήψεως της εωθινής In Enem pro ακrilio malatino Psalmus έρεί David .
ψαλμός τώ Δαβίδ.
ΨΑΛΜΟΣ ΚΑ' . PSALMUS XXI.
“Ο ψαλμός ούτος φανερώς εις Χριστόν ανάγεται : .
Präsens Psalmus manifestissime ad Christum
προαναγορεύει γαρ τα του προσλήμματος , και τα referendus esi , et mulla prædicit, quæ ad assum
του σωτηρίου πάθους αυτού, και τέλος ειλήφασιν. ptain carnem et ad salutarem ejus passionen per
“Υπέρ της αντιλήψεως δε επιγέγραπται , διά το 1inent,, el jaro finem suum consecula sunt . Pro
περιέχειν ικεσίαν, υπέρ του ελθείν αυτό παρά του auxilio autem ideo inscriplum est, quia supplica ·
Πατρός εν τω καιρώ του πάθους, εις αντίληψιν tionem Christi continet, qua passionis tempore
ενισχύουσας της εωθινής δε πρόσκειται , αντί της
.
a Palre auxilium petiit. Malutinum vero seu etiam ,
του Χριστού . " Ορθρος γάρ ούτος ονομάζεται , ό έστιν ut Græca dictio sonal, orientale auxilium Prn
ημέρας αρχή. "Οντως γαρ ανέτειλεν ημίν τοίς εν pliela Christum appellavit , qui mane atque oriens
σκότει της πλάνης καθημένους ήλιος δικαιοσύνης, νοcatur, hoc est diei principium. Vere enim nobis
και φώς γνώσεως. Ικέτευε δε ως άνθρωπος, διδά- Dominus , sedentibus in umbra mortis, non setus
σκων εύχεσθαι κατά τον του θανάτου καιρόν. Φύσει ac sol quidam justitiæ ortus est, seu lumeo scien
γάρ τότε και ο πάνυ δίκαιος , δειλιά το καινόν της D tie. Quod autem supplicat , facil tanquam In: no,
διαζευξεως . Τινές δε νοούντες πρόθεσιν αντί προθέ- ut nos orare doceret, in mortis tempore : quan
σεως , έθος γαρ και τούτο τους παλαιούς φασί τον doquidemis etiam qui natura ipsa justissimus
ψαλμόν τούτον είναι περί των παθών του Χριστού . est, propter insuetam anima ac corporis disjun
ταύτα γάρ έστιν εωθεινή αντίληψις, ότι τότε μάλλον ctionem tunc temporis foruuidat ac perhorrescit.
αντελάβετο ημών και δηλωθείς όρθρος, και εστι Χριστός, Quidam vero prepositionem pro, Ioco prepositio
θανάτω νικήσας τον το κράτος έχοντα του θανάτου . pis de, positam esse intelligentes (ut alibi ple
rumque reperitur) , aiunt psalmum bunc de Christi passionibus conscriptum esse. Christi enim
passiones significari dicunt, per auxiliam natutinum ; quia commemorato passionis tempore
inane, illud, atque oriens, quod diximus, hoc est. Christus ; inaximum nobis auxilium prestitii , dea
vicio per mortem propriam , illo tyranno qui mortis antea imperium occupaverat.
Ο Θεός , ο Θεός μου, πρόσχες μοι , ινατί έγ- Vers . 2. Deus meus respice iv, me quare me de
κατέλιπές με Δειλίας μέν ανθρωπίνης ο λόγος : reliquissi ? Humanæ est formidinis sermo, qno ma

•1 Juan . ΧΙV , 9. 8 Mail». ΧΧΙ , 43.

975 EUTHYMN ZIGABENI 276
Time Dei humanatio confirmatur , quodque verus A πιστούται δε τούτο ενανθρώπησιν , ότι τέλειος ως
ac perfectus homo fueril Christus, et Qalurali άνθρωπος , και το φυσικό υπέκειτο φόβω. Πρόσχες
obnoxius timori . Ruspice me, inquit. Solent en itu μοι · ειώθασι γάρ οι παραχωρούντής τινα δημιους ,
qui carnifici quempiam traduil, oculos averiere. αποστρέφειν τάς όψεις εαυτών. Ικάτι εγκατέλιπές
Quare dereliquisti me ? inquit. Atqui, nunquain με ; και μήν ουδέποτε διέστη απ' αυτού, άπαξ ενω .
discessit Deus a Jesu, ubi semel Dei Filio et uni θέντος τω Υιώ και Θεώ · αλλ' εγκαταλελειφθαι
δις 20 junctus est ; verum pre summa formidine λέγει, δια την δειλίαν. Ει γάρ μη συ, φησιν, την
se derelicluin putal. Nisi enim , inquit, lu ap::d le παρά σου βοήθειαν επέσχες,ουκ αν εγώ τον θάνατο
auxilium luuin continuisses, ego -saue morlein non έδειλίασα . Περί ταύτης δε της δειλίας και οι ευαγ
timerem . De boc Christi limore tridunt etiam γελισται διεξίασιν , ότι και προσηύξατο παρελθείν
Evangelistir, el quando oravit dicens : Paler, si το του θανάτου ποτήριον. Και αυτό δε είπε τούτο
possibile est , transeat a me Calix isle ** : et φuando ψαλμού ρητόν επί του σταυρου : Θεέ μου, θεέ μου ,
introducunt cum in cruce, præscrilis versiculi ένατι με εγκατέλιπες , Ηγουν , ίνατε εγκατέλε
verba protulisse , d'cenlem : Deus Deus meus, quare πε ; εις δειλίαν, ειδώς ότι το μεν πνεύμα πρόθυμον ,
dereliquisli me " , hoc est, quare in loc nie ti-
. η δε σαρξ, ασθενής ; ή, Διατί με παρεχώρησας το
.nore reliquisti , sciens spirituin quidem prompturn 8B θανάτω , γινώσκων , ότι ουδέν ήμαρτον άξιον θα .
esse, carnem autem informam ? Vel quare nie νάτου ;
morti concessięli, sciens quod ego vibil morte
lligi um feccriin .
Longe a salute mea cerbo delictorun meorum . Μακράν από της σωτηρίας μου οι λόγοι των
Realiis, inquit, peccatorum meorum , procul sunt a παραπτωμάτων μου . Αί γάρ ευθύναι των αμαρ
salulc mca , 1 : oc est , nullo impedimento sunt saluri τιών μου , πόρρω εισί της σωτηρίας μου, τουτέστιν ,
mex : Iniquilalén cnim , inquit alibi Scriplura " , ουκ εμποδίζουσιν αυτή διά το μηδ' ολως είναι αυτές .
qullan ſecil; mors aulem est peccantium mulia . 'Ανομίαν γαρ, φησίν , ουκ εποίησε. Των αμαρτα
Vel aliler : Subit Dominus, alijue accepit in se νόντων δε ο θάνατος επιτίμιον. “Η και άλλως , το
folius humanæ naluræ personam , ut cognatæ ; el , πρόσωπον της όλης των ανθρώπων φύσεως , ως συγ
Quare, inquit , me hominem , lioc est, universain γενής ημών, υποδύεται , και, Διατί με , φησί , τον κα
bianc humanain naluram dereliquisti, sinens eam βόλου άνθρωπος κατέλιπες αποθνήσκειν ; Είτα έπι -
upprimi a morte ? ét causam inſert : Quia nimiruin φέρει και την αιτίαν · “Οτι με μάχρονται σωτηρίας
condemnationes meorum scelerumi , procul sunt a αι καταδίκαι μου ας άρα κάγώ συναπομεμάκρυ
C
salute mea . Nam cum his ego pariler elor: galus μάι . Ει γάρ ήγγιζον, έσωζόμην αν από του θα .
sum a le : quod si apud le essem , servarer sane νάτου .
ab hac morte .
VERY . 3. Deus meus clamabo die , el non erax- “Ο Θεός μου, κεκράξομαι ημέρας , και ουκ εισ .
dies , el nocle et non ad insipientiam mihi, Hoc illo ακούση και νυκτός , και ουκ εις άνοιαν έμοί.
die accidit, quando comedit Pascha cum disci- Τούτο γέγονε , καθ' ήν ήμέραν έφαγε το Πάσχα μετά
pulis . Tradunt eniin evangelislæ, quod nocie illa των μαθητών ότι γαρ εν τη νυκτί τότε προσηύχετο ,
oravil. El verisimile, imo etiam credendum est , δεδηλώκασιν οι ευαγγελισται · δηλον δε εντεύθεν,ότι
die elian urasse. Nec mireris quod ultimo loco id x:ί προ της εσπέρας ηύξατο. Μη ξενίζου δε , πως το
posuit quod præcessit (ait enim , Et nou exaudies : πρώτον τέθεικεν ύστερον . Τοιαύτα γάρ εν πολλοί ,
el nocle; cum tamen clamorem nocle faclum pre- τα προφητικά. Η δ' αιτία, ίνα μη δοκoιεν οίκοθεν
ponere debuissel, et lunc demum inferre : El non λαλείν, αλλά και και αν ως ακούσειεν υποτού ενηχούντος
σταudics] Inujusmodi enim Ioquendi modiapud pro- Πνεύματος. Εν τη ημέρα , φησί , παρακαλέσω παρ
plicias frequenter conspiciuntur : quod ea uimi- ελθείν τον του θανάτου καιρόν , και ουκ εισακούση
ruin ratione factum est , ne ex se ipsis Ioqui , sed p μου . Και εν τη νυκτί πάλιν ομοίως , πλήν ουκ εις
quoinodocuinque el quæcunque audiunt, ita ea re- άνοιαν έμοί το, πως εισακούση . Νενόηχα γαρ ότι διά
citare vileantur queimadiodum sanctus Spiritus την σωτηρίαν των ανθρώπων, ής ένεκα και σεσέρ
in ipsis ilia insonabal. El in die , inquil, rogabo , κωμαι. Τινές δε ημέρας και νύχτα , τον καιρόν της
ul transeat a me tempus mortis, et non exaudiar. σταυρώσεώς φασιν . Από 1αρ ώρας έκτης έως ώρας
Novi enim le obLumani generis salutem id fa- ενάτης σκότος εγένετο, ώς λέγεσθαι την ημέραν
cere, pro qua ego etiamo incarnatus suii . Quidam ταύτην, ήμερονύκτιον · ότε και αφεθήναι τοις εσταυ
per diem et noctem templis ipsum crucis intelli- ρωκόσι την αμαρτίαν παρεκάλεσεν μεν, ουκ ειση
giunt. A sexta enim hora usque ad nunam tenebræ κού 50η δε, πανωλεθρία παραδοθέντων. Τούτο δε αι
1

facte sunt. adeo ut tenipus illud el dies el nox τιον, ειδέναι σαφώς, ότι εμελλον συκοφαντήσαι την
merito appellari possil ; et intelligunt quod rogave- ανάστασιν αυτού , και αυξήσει την αμαρτίαν.
rit Patrem ut dimillerel peccata iis qui enn crucifixerant, el quod cxauditus non est, cum illi poslo
moclum funditus esterninai i sint : et quod exauditus non sit in causa fuit, quia manifeste illos voveral
ejus rasurrectionem calumnjaluros, el proprium aucturos percalum .
* Μatth . ΧΧνι, 59. in Matth . XXVII . 46 . 11 Isa . LΙΙ , 9.
277 COMNENT. IN PSALMOS .
Συ δε Η αγίω κατοικείς , ο έπαινος του Ισραήλ. Α YERs. 4. Tu aulem, Domine, ir sezc ! o kabiss,
" Αγιον καλεί τον ηνωμένον εαυτο Υιόν και θεόν . laus Israel. Per sancium , Filii personas in: elligit,
Και εν τώ ευαγγελίες δε , φησίν: ' Εγώ εν τω Πατρί , bumanæ conjunctam naturæ . Ego enim , inquil,
και ο Πατήρ εν εμοί . Έπαινος δε του Ισραήλ , ο Πα- in Patre el Paler in me est " . Laos igilar popali
τέρ, ότι Ιουδαίοι την θεογνωσίαν μόνον ένεκαυχώντο Israel , Deus Paler est , φui habitat in Filio . Jaeli
μη ποιoύντες κρίμα και δικαιοσύνην , μηδ' έχοντες φίppe , solos se cognoscere Deum gloriaantor ,
αρετήν. Διά δε του ειπείν, ότι Κατοικείς εν τω Υιω . Ιannetsi nec judicium facerent ,, nec justitia,, nec
έδειξεν, ότι θέλει και ο Υιός την σωτηρίαν των virtutem semilas sectarentur. lis autem verbis
ανθρώπων, και ουκ αποσείεται τον θάνατος του quibus Palrem ait babitare in Filio , demonstrat
προσλήμματος · εν γαρ τω Πατρί και το Υιώ quod Filius et salutem hominum optaverit , el as
θέλημα . simpli corporis mortem non recusaveril. Una enim
atque eadem est Palri Filioque rolunlas .
Επί σοί ήλπισαν οι πατέρες ήμών · ήλπισαν , Vers. 5. In le sperarerunt patres nostri, sperare.
καιερρύσω αυτούς πρός σε εκέκραξαν , και εσώ . runt et liberasli eos, ad le clamarerunt el solrali
θησαν · επισοίήλπισαν , και ου κατησχύνθησαν . sunt, in le speraverunt el non sunt confusi. Seipsum
Ζεύγνυσιν εαυτόν τοίς επηρεαζομένους , και φησιν, cum aldictis conjungit, atque ait : Quemadmodum
ώς οι κατά σάρκα πατέρες ήμών , οι προ της έμής paires nostri secundum carnem , qui ante mcuin
επιδημίας εν τω βίω λάμψαντες , έπι σο ! ήλπισαν, adventum, in hac vita clari ſuere speraverunt in
και βοήσαντες, ερρύσθησιν των κινδύνων . Εκείνους le, et clamantes ad le in periculis, ex iis liberali
οών καγώ μιμούμενος , ως όμοιος αυτούς , ομοίως και sunt : ita ego illos imilatus, ac veluti illorum si
αυτός ποιούμαι την δέησιν. Σύνηθες δε τω Προ- nmilis , sintiles etiam ad te effundam preces . Ert
φήτη τάς λέξεις πολλάκις αναδιπλούν, και τριπλούν , autem prophetarum mos, ut ad majorem empha
εις έμφασιν του τόνου της καρδίας . Λύτρωσιν δε sim , algıle ul intensionem cordiumi suorum melius
κινδύνου λέγουσιν οι σοφο ! τα θεία, ου μόνον επί declarent, dictiones ac sententias plerumqne rc
σώματος , αλλά πολλώ μάλλον ετ ! ψυχής, όταν γεν- pulant el inculceni . Per liberationem aulem a pe
ναίως ενεγκούσα τας οδύνες , μηδέν εντεύθεν πάθη riculis , si qui in sacris Scripturis docli ac dia
περί την πρόθεσιν. Ούτω γαρ οι μάρτυρες αναι- versati sunt , non corporis solum, verum anima
ρεθέντες , νενικηκέναι λέγονται διά το αήττητον της Imagis literationem intelligunt : quando scilicet
ψυχής . aninia dolores omnes ac supplicia generose ſerens
nihil illinc in suo læditur proposito . Hoc pacio sanctos martyres, lainelsi occisi fuerint , vicisse
dicimus, et liberatos esse , propter invictam nimirum animæ fortitudinem ..
'Εγώ δε ειμι σκώληξ , και ουκ άνθρωπος (79). C Vers. 7. Ego aulem sum vernis el non homo .
Τούτο είπε , ταπεινών εαυτόν. Και Δαβίδ γαρο προ- Boc etiam es persona Christi dicit, se ipsum bumi
φήτης και βασιλεύς, κύνα τεθνηκότα καλεί εαυτόν liantis (79 ). Hoc pacto bealus etiam David , qui alio
εν τη βίβλω των Βασιλειών . Ει δ' και αναμάρτητος συin et propheta erat, et res , canem 8e mortuunt
Ιησούς ούτως εαυτόν φαυλίζει, τέθνημείς οι αμαρτω- appellabat, et in libris Regumlegimus. Quod si Do
λοι και φαύλοι ποιήσωμεν ; Φασι δέ τινες, διά την ninus Jesus qui sine peccato erat, se ipsum adeo
ασυνδία στον τούτο ρηθήναι γέννησιν. Ως γέρο σκύ. vilipendι , quid faciendυτη nobis est , qui et pecca
ληξ άνωθεν επελθόντος του υετού , τη γη κυίσκεται , 1ores et aleo inutiles sumus ? Quidam putant verla
ούτω και ο Χριστός, άνωθεν υπελθόντος του αίου hujus versiculi, dicta esse propter humanam Chri
Πνεύματος τη Παρθένιο, γεγέννηται. Σκώληξ μεν α: sti generationem , quæ absine ulla viri fuit con
λέγοιτο διαταύτα : άνθρωπος δε πάλιν , διά την junctione : ut hujusinodi verbis illud nobis in.li
υπερφυή γέννησιν και σύλληψιν. " Η και άλλως, cetur, quod quemiadmoduan verinis e pluria na
ότι δέλεαρ τους δαίμοσιν εφορει την σάρκα, υφ' ήν εcitur desuper in terram cuiente, ita et Christus
το της θεότητος έκρύπτετο άγκιστρον · δέλεαρ γάρ siperho sancti Spiritus in Virginem advoolu sit
ιχθύων ο σκώληξ. Εγένετο γάρ δέλεαρ εις άλωσιν του generatus. Ob banc igitur ralioneni Christus, ver
νοητού κήτους, του τη θαλάσση του παρόντος βίου D mis dicitur, quod alia insuper ratione dicituretiam ,
έννηχομένου . Το της θεότητος δε αγκίστρο περιε . non homo, propler conceptionem illam vimirum
τέθη η ανθρωπότης . Ο κήτος το δέλεαρ περιχανών, el generationem ejus supernaturalemi, quae humana
ατελής μεν το είδος, αφανιστικός δε της ύλης · ούτω generationis ordinem non servavit. Vel aliter : qui:
και ο Χριστός , ατελής μεν ην το φαινόμενον· αφανι - verines in escain piscibus dari solini, dic ea ra

στικός δε , της αντικειμένης δυνάμεως . tione Christum vermem appellari posse, quia ejus
caro , sub qua divinilas veluli occullus quidam bamus latebal, instar vermis facta est esca , in cap
lurain intellectualis illius celi, qui in mari præseatis vitæ versabaur. Nam cum celus osciialun -
dus ad illam escam biarel, llenti illic bamo diviailalis penetratus est. Vel quia vermis lametsi
• Ioan , 1, 38 .
Varige lectiones .
(79) Græca verba ila sonant : Hoc dixii, seipsum humilians.
 279 EUTHYMII ZIGABENI
ESO
specie exigius sit, materia lamen corrogendo delet et ac perdil, ila el Christus licet aspectu ac præ
sentia exilis viderelor, contrarias tamen ac sibi resistentes demonum atque aliorum potestales disº
perdidit.
Opprobrium hominum et neglectio plebis. Hec Α " Ονειδος ανθρώπων , και εξουθένημα λαού .
verba manifesle prænuntiant ea quæ Passionis Τούτο προαγορεύει σαφώς, και εις αυτόν πεπαρωνή
icmpore Judæi contumeliose adversus Dominum χασε κατά τον καιρόν του πάθους , εμπαίζοντες και
dixerunt, il!udentes nimirum et deridentes . Oppro- χλευάζοντες. Και ταυτόν μέν αν είη το όνειδος αν
brium autem hominum et neglectionem populi in- θρώπων , (80) το εξουθένημα λαού . "Η όνειδος μεν
iellige, ut idem signiſicent. Per bomines autem hic ανθρώπων, των εx Ρώμης στρατιωτών• εξουθένημα
Romanos milites ilitellige, et per plebem , populum δε λαού , των Ιουδαίων .
Judæorum .
VeRs. 8, 9. Omnes videnles me subsannaverunt Πάντες οι θεωρούντες με , εμυκτήρισάν με ,
me ; loculi sunt labiis el moverunt capul : Speravil ελάλησαν εν χείλεσιν , εκίνησαν κεφαλήν , Ηλ
in Don.ins, eripial eum, salvum facial eum, quoniam πισεν επί Κύριον , ρυσάσθω αυτόν , σωσάτω αυ
ruli eum . llæc apertissime invenies scripla apud τον, δτι θέλει αυτόν . Ταύτα σαφώς εύρήσεις παρά
Matalieuni 1. Αίt enim quod illi qui pertransibant , τω Ματθαίω κείμενα " φησί γάρ: Οι δε παρα
blasplien :abant , moventes capita sua, et alia licen- πορευόμενοι έβλασφήμουν αυτόν , κινούντες
Ies, quæ illic sequuntur.
τας κεφαλάς αυτών, και λέγοντες , και τα εξής.
VERS. 10. Quoniam iu es qui exlraxisli me de B "Οτι συ ει ο εκσπάσας με εκ γαστρός. 'Ανδρος
ventre. Viri copula virginalia ventris claustra ape- μεν ομιλία διαλύει τα παρθενικά (81 ) κλείθρα της
ril : immissum enim semen naluraliter vulvam ape- σαρκός : ακοντιζόμενον δε το σπέρμα , φυσικώς
Tit, quæ deinceps conclusum illud continet, donec
sælus perficiatur. Ac demum pondere gravala rur- ανοίγει
χει τούτοτην μήτραν •αναύτη
, μέχρις είς δεβρέφος
λοιπόν τελεσιουργηθή
μύσασα, συνέ:
sun aperitur, ct feluin labi permittit. In Salvatore
201em nosiro quemadmodum conceptio absque ulla και ούτω στενοχωρηθείσα πάλιν τω όγκω, ανοίγε
fuit viri copula , ita el progressio fetus supra ται
δε του , ώσπερτούτο
παραχωρείται
και Σωτήρος διολισθαίνειν
άνευ ομιλίας . Έπ!
η σύλληψις,
naluram exslitit ; ipsa scilicet divina vi le . ούτω και η πρόοδος του βρέφους όπερφυής, της
cum extrahenle , et virgineis claustris nullatenus
apertis . του Θεού δυνάμεως ελκυσάσης αυτό, των κλείθρων
Spes mea ab uberibus malris mere . Tu ab ipso, μηδαμώς
"Η ε.λπίςανοιγέντων
μου από. μαστών της μητρός μου .
inquil, lacle fuisti spes mea. Ex illo enim lempore Η ελπίς μου εξ αυτής θηλής. Από τότε γάρ σε
cognovi spes meas omnes in uno collocatas esse:
edoclus nimirum a divinitate mihi conjuncla . Scri εγνώριζον , ελπίδα μου συνετισθείς υπό της ένω.
bil eniin de Christo Lucas " quod pucr crescebat , C θείσης μοι θεότητος.
Το παιδίον ηύξανε ,Φησί
και δεεκραταιούτο
περί τούτουτωΛουκάς
πνεύ .:
atqueinvalescebat spiritu, et replebatur sapientia , ματι, πληρούμενον σοφίας, και χάρις Θεού ήν
cl gratia Dei erat cum illo. επ' αυτό.
VeRs . 11 , 12. In le projectus sum ex ulero . Pro- Επι σε επερρίφης εκ μήτρας . Τη οή σκέπη :
curatiοne tua , inquit , projectus sum ex ulero, veluti επερρίφην , οία μή έχων επί γης πατέρα .
qui palrem in terra nullum habui.
A venire matris meæ Deus meus es lu . Salim , 'Από γαστρος μητρός μου Θεός μου εί σύ . Ευ .
inquit, le Deum cognovi , edoctus ab ipsa divinitale θυς σε Θεόν επέγνων, συνετισθείς, ως προείρηται.
ut predictum est. A centre allen dixit, vel quia Το δ' από γαστρός, ή ότι εν τη γαστρί (82 ) ών , η
in carne eral , vel quia egressus de venire (bæ.c au- ότι της γαστρος εξελθών.
lem ex Christi persona dicta sunt. Ego, inquit, Deus quidem sum , et Glius æternus, sed postquan
mihi carnem in utero virginis crealain assumpsi, ex tunc, o paler, lu Deus meus es.
Ne discesseris a me, quoniam tribulatio proxima D Μη αποστής απ' εμού, ότι θλίψις εγγύς , ότι
est , quoniam non est , qui adjuvel me. De hoc etiam ουκ έστιν ο βοηθών μοι . Και περί τούτου φασιν
tradunt evangelistæ, quod Cæpit tristis ac mestis οι ευαγγελισται , ότι , "Ηρξατολυπείσθαι καιάδημο
esse, el ruisus, quod discipuli omnes relicto eo ſuge- νεϊν . Και πάλιν: Τότε οι μαθηται πάντες αφέντες
runt.
αυτόν, έφυγαν .
VeRs . 13. Circumdederun ' me viluli mulli, lauri Περιεκύκλωσάν με μόσχοι πολλοί , ταυροι πίο
pingues obsederunt me. Per vilulos plebeiani Ju- νες περιέσχον με . Μόσχους καλεί το δημώδες πλή
dæorum multitudinean intelligit, veluti juvenlu ! em θος των Ιουδαίων , διά το νεώτερον και άτακτον
omni prorsus regula carenten : per lauros vero, ταύρους δε , τους αρχιερείς και γραμματείς και πρέ
pontifices , scribas et seniores
seniores populi propter
populi,, propter σβυτέρους του λαού , διά το προβεβηκός και έξαρχον,
18 Matth. ΧΧVΙΙ , 39 . 7. Luc . 19 , 40 .
Variæ lectiones .
( 80) ίσ . τι . (82) Græcc yassp . , rentre, pro quo Latinus Inter
(31 ) ίσ. γαστρός . pres legisse vidctur japxi.
 281 COMENT . IN PSALMOS .
ούς και πίoνας λέγει, διότι πολλών απήλαυσαν δω- A elalenm nimirum , et praeentinentiam : ητεο5 €ia Ba
ρεών αυτού . Προείρηκεν γάρ Μωύσης , ότι και "Εφα- pingues appellai , quia inullis Dei donis prærale
γεν Ιακώβ και ενεπλήσθη , και απειλάκτησαν και ris fruebantur . Ad hanc sententiam facit quod alibi
ηγαπημένος , ελιπάνθη , έπλατύνθη, και εγκατέ- ajt Moyscs : Comedis, inquil, Jacob et im
λιπε θεόν τον ποιήσαντα αυτόν . plelus est el recalcitravit dilectus , impinguatus
el incrassalus est, el dereliquit Deum factorem
" Ηνοιξαν επ' εμε το στόμα αυτών, ώς λέων stκmm 78 .
αρκάζων και δρυόμενος . "Οτε συλλεγέντες έβόων • VERs . 14. .A ; eruerunt super me os suum sicut
Αρον , άρον , σταύρωσον αυτόν . leo rapiens el rugiens. Quando congregati clama
Lant, Tolle, Iolle , cruciſige eum .
"Ως ύδωρ εξεχύθη , και διεσκορπίσθη πάντα τα VERs. 15. Quasi aqun , eſfusa ac dispersa sunt
οστά μου. Οστά αυτού τους αποστόλους νοήσομεν, omnia ossa niea . Per Christi ossa , apostolos intelli
ως συνέχοντας και στερρεούντας το λοιπόν της Ex- gimus, veluli firmanlis ac continentes reliqua Ec
κλησίας Χριστού · πάντε ; γαρ αυτον αφέντες, έφυ . clesiæ Christi membra. Omnes enim lunc eo reliclo
γον τηνικαύτα, Φησί γάρ Ζαχαρίας : Πατάξω τον auſugerunt, ut p.p Zachariam prophelam fuerat
ποιμένα , και διασκορπισθήσονται τα πρόβατα . Β etiam predictum : Perculiam,. inquit,, pastorem etel
Χύσιν δε λέγει , την απ' αυτού κίνησιν αυτών. dispergenlur oves ? . Et per eſfusioncm , illorum a
se digressum er fugan significal.
'Εγενήθη η καρδία μου , ώσει κηρός τηκόμε- Factum est cor meuml quasi cera liquescens in
νος, εν μέσω της κοιλίας μου . Έτάκη δίκην medio ventris mei. Liquefactum est cor meum , in
κηρού , το πυρί των θλίψεων έκλυθείσα, και τέλειον quil, instar ceræ. Defecil enim el debilitatum est
ασθενήσασα. Κοιλίαν δε λέγει νύν, το κοίλον όλον in amictionum igne. Per ventrem autem (juxta
του σώματος . Græci nominis significationem tota in corporis con
cavilalem intelligil.
Εξηράνθη ως όστρακον η ισχύς μου. Το δη- VERS. 16. Aruil qunsi lesta fortitudo mea . In
λωθέντι πυρί παγείσα , εξιχμασθείσης της ενεργειας commemorato nimirum igne amictionum infixa :
αυτής . unde exsiccala est illius efficacia.
Και η γλώσσα μου κεκόλληται το λάρυγγί μου. Ei lingua mea adhæsil faucilus meis. Quando vi
" Οτε κατηγορούντων των ψευδομαρτύρων αυτού, delicel falsis lestibus eum accusantibus, ipse nihil
ουδέν απεκρίνατο,
σταυρώ
αλλ' ίστατο σιωπών · ή άτε εδίψη- Cc respondit , sed lacebat ;; vel etiam quando in cruce
σεν επί τω . sitivit.
Και εις χούν θανάτου κατήγαγές με. Χούς Et in pulverem mortis deduzisti me. Per pulverem
θανάτου εστίν ο τάφος , οία δή χωννυμένων των mortis, sepulturam intellige : quia qui in sepulcro
θαπτομένων,
των ανθρώπων
εις δν έκών με, φησί, κατήγαγες υπέρ jacent, terra ac pulvere involvuntur ; ad quod se
. pulcrum lu volens, inquit, deduzisli mie, propler
hominum salutem .
“Οτι έκύκλωσάν με κύνες πολλοί . Ταύρους μεν VeRs. 17. Quoniam circumdederunt me canes
εκάλεσεν τους Ιουδαίους, ως υπό τον ζυγόν του multi, Judeos merito lauros superius appellavii ,
νόμου όντας, ει και τον νόμον παρέβαιον " κύνας veluti qui jugo legis premebantur, lamelsi ipsi
δε λέγει τους εκ Ρώμης στρατιώτας, ως κατά legem Iransgrederentur ; nunc auten Ronanos nai
νόμον ακαθάρτους , και αναιδείς. Ούτω και ο Χρι- lites jure etiam canes vocal , veluti immundos se
στο, την Χαναναίαν ώνόμασεν, είπών: Ούκ έστι cundnm legein , et prælerea eliau valde impuden
καλόν τον άρτον των τέκνων δούναι τοίς κυνα- les.Qua ralione Dominus in Evangelio ad Cananæam
ρίοις . dixit : Non est bonum sumere panem filiorum el
D dare canibus.
Συναγωγή πονηρευομένων περιέσχον με. Των Synagoga malignantium obsedit me. Iuvidorum
φθονερών Ιουδαίων. scilicei Judæorum ,
"Ωρυξαν χείρας μου και πόδας μου . Τη δια- Vers. 18. Foderunl manus meas el pedes meos.
τρήσει των ήλων. Clavis nimirum per foralles.
Εξηρίθμησαν πάντα τα οστά μου . Γυμνών Dinumeraverunt omnia ossa mea . Nudum me cruci.
κρεμάσαντες , και σφόδρα διατείναντες , ώς και φαι- figentes, alque in cruce extendentes, ita ut ossium
νεσθαι και τας αρμονίας των οστέων, και αριθμείσθαι nieorum compagines a quocunque numerari pos
ταύτα τους βουλομένοις . seni .
Αυτοί δε κατενόησαν . Eπολυπραγμονη ταν κρε- Ipsi vero consideraverunt. Hoc est , curiose , de me
μάμενον ει υιός είμι Θεου · έλεγον γάρ Ει Υιός ει
.
lunc suspenso, disquisiverunt, numquid Filius Dei
του Θεού , κατάβηθι από του σταυρού . essem . Dicebant enim : Si filius Dei es , descende
de cruce .

1 " Deut. 121, 15. « Zacli. Χτι , 7 ; Marc . Χιν, 27. 11 Matili . XV, 26 . 78 Malth . XXVI, 40 .
 EUTOYMII ZIGABENI 281
283
Ει piderunt me. Hoc est , cognoscrunt quisianm Α ' Και επειδόν με. Και επέγνωσαν , (85 ) ότι είμι,
essen , cernentes nimirum universam creaturam mc- βλέποντες την κτίσιν συμπάσχουσαν , ει και σκληροί
com.pall, Lamelsi duri adhuc perinanserini. Scribil έτι διέμειναν. Φησι γαρ ο Ματθαίος , ότι και εκατό
enim Matthæus, quod censuriu el qui cum co erant, ταρχος , και οι μετ ' αυτού τηρούντες τον Ιησούν,
videnles lerræniolum et alia quæ contigerant, li- εξόντες τον σεισμών και τα γενόμενα , εφοβήθησαν
muerunt valde dicentes : Vere Filius Dei eral σφόδρα , λέγοντες · 'Αληθυς Θεού Υιός ήν ούτος .
isle " . Vel aliter :: Curiose egernini, ne auſerrer de " Η και άλλως · Έπολυπραγμονησαν , μή ποτε 11t
« ruce a Discipulis meis. Unde vidcrunt , seuinspe· ενεχθώ από του σταυρού δια των μαθητών μου ,
Terunt me , hoc est , observaverunt cum niliun cu . και διά τούτο επείδόν με, τουτέστιν, ετέρησάν με
stodia . φυλακή στρατιωτών .
Diviserunt sibi restimenta mea el super restein Διεμερίσαντο τα ιμάτιά μου εαυτοίς , val tal
meam miserunt sortem . Manifesic hoc Joannes τον ιματισμός μου εβαλον κληρον . Ταυτα σαφώς
evangelista declarat dicers : Milites ubi crucifie- ερμήνευσεν ο ευαγγελιστής Ιωάννης " φησί γάρ ώ
rurl Jesuin , ceperunt restimenta ejus ( el ſecerunt τος · οι ούν στρατιώται , ότε έσταύρωσαν τον
g'aluor parles, unicuique milili parlem ) el lunicam .
B
'Ιησούν, έλαβον τα ιμάτια αυτού , και εποίησαν
trut autem lunica inconsulilis , lola desuper cox τέσσαρα μέρη, εκάστη στρατιώτη μέρας , και τον
lezla. Dixerunt igitur muluo inter se, Non scindamus χιτώνα: ήν δε ο χιτών άρραφος , εκ των άνωθεν
cam , sed sortianur de ea , cujus erit: ut Scriptura υφαντος δι' όλου . Είπον ούν προς αλλήλους
implerelur " . Ea nimirum quæ in hoc loco nobis Μή σχίσωμεν αυτόν , αλλά λάχωμεν περί αυτού,
cravila est per Prophelanı : cujus verba illic Joan • τίνος έσται · ίνα , φησίν , η Γραφή πληρωθή, δη .
ses distincte apposuit Per vestimenta igirur indu- λαδή τα παρόντα ρήματα, και και παρέθηκεν έχει.
cienta illa intelligil , que consula erant , et quid " Ωστε μάτια μεν λέγει τα ερραμμένα , 4 και διεί
divisa ſucrunt per milites : per vcslein vero , luni- λοντο εαυτοίς • ιματισμών δε , τον όρραφον χιτώνα ,
cain illam inconsulilem , quæ superne eral contexla , τον έκ τών άνωθεν υφαντόν , υπέρ ου έβαλον κλήρον.
et pro qua sorlem miserunt.
VERs. 20. Tu aulem, Domine, ne longe facias Συ δε μή μακρύνης την βοήθειάν σου α' εμού
autilium κυνη α me, ad defensionem mean conερίε. εις την αντίληψιν μου πρόσχες . Τούτων δηλαση
llis scilicet omnibus sic se habentibus . γινομένων.
VERS. 21 , 22. Libera a framea , Deus, animam "Ρύσαι από ρομφαίας την ψυχή μου, και εκ
meam, el de manu canis unigenilam meam . Salva C χειρός κυνός την μονογενή μου • σώσον με εκ
me et ore leonis, el a cornibus unicornium humitita- στόματος λέοντος , και από κεράτων μονοκειώ.
lem meam. Per frameain Romanos milites intele των την ταπείνωσίν μου . Ρομφαίαν καλεί τους
ligit, qui frameas, boc est gladios et arma fere. Ex της Ρώμης στρατιώτας , ώς ξιφοφόρους τους
bant : quos eriam canes ea ratione appellat, quanı αυτούς δε και κύνας, καθώς ανωτέρω δεδηλώκαμεν"
superius diximus. Per · leonem vero Judærs, ob λέοντας δε, τους Ιουδαίους , διά την απήνειαν , και
summan niinirum corum srviliam , et quia fi:orl.m το διψαν τον αυτού θάνατον, και την ενεδραν · ούτω
ejus siliehall, el quia insidiis uiebantur : quo'no- γάρ και πρό μικρού τούτους ώνόμασεν . Τους αυτούς
mine paulo superius illos etiam appellaverat. δε λέγει και μονοκέρωτας , ώς εις μίαν υπόστασιν
Eosdein eljam unicornes rocal, veluti in unani θεού πιστεύοντας . Ζώον δε άγριον ο μονόκερως,
tanum Dei personam credentes. Silvestre autem φερωνύμως εν φέρον επί του μετώπου κράτιον.
animal ost unicornis, cl jarla sui nominis elyino- "Ενικώς δε είπε κύνα και λιοντα , διά το γένος , δι'
Jogian , unum tantunn:odo cornu gestal in fronie. ου τον καθ' έκαστον γινώσκομεν · μονογενή δε λέ
Singulari vero numero [rraineam ,) Iconem el ca.γει την ιδίαν ψυχήν , ως μεμονωμένην , διά το μό
nem dixit, considerato universo eorum genere perνην των άλλων ψυχών άγευστον αμαρτίας είναι,
quod u1squisque lignoscitur. Per unigenilani D και διά το μόνον τον Υιόν έχειν ηνωμένον καθ' υπό
autem , animam suam intelligil , quasi unicam ac
Σ στασιν . Περί δε της αυτού ταπεινώσεως και αυτός
singularem inter cæleras , quippe quæ sola inter εν τοις ιεροίς Ευαγγελίοις εδίδαξεν, ειπών : Μάθετε
olunes alias peccatum non fecil, el que sola Dei απ ' εμού , ότι πραός είμι και ταπεινός τη κιιρ:
Filium secum in eadem habet persona . De sua δία. Τίνος δε ένεκεν ούτως ηύχετο , προειρήκαμεν
auten hurnililate ipse eliam in Evangeliis disit : έτι δε και όποίαν εζήτει λύτρωσιν.
Discile a me yuria milis sum , ei humilis corde " . Quare julem hujusnodi preces fundat j:m dixi
*

mus , el qualem etiam liberationem anime perquirerel.

VeRs . 23. Narrabo nomen luum fratribus mieis. Διηγήσομαι το όνομά σου τους αδελφούς μου.
Animadverte quomodo dirimas Spiritus quidam uit Σημείωσαι πως τα μεν ήδη γεγενημένα λέγει το
jam facla commonorai, reluti qui ſutura ea esso θείον Πνεύμα προθεωρούν » τα δε, ως μέλλοντα,
15 Matth . 111, 31 . 60 Joan . Σιτ , 23 , 24. 11 Mitili . V , 4 .
.

Varia lectiones .

(83) και τι, vel όστις.

 286
NηT. IN PevSid
τηOς NπαMτρEότ
έμα προφητείας . " Όνομα δε φησι , το C A pr ALebMatOS: .quedam vero tanquam futura : atque
τος : Θεόν μεν γαρ ώμολόγους Εβραίοι • Πατέρα boc ex lege propheli.P . Per nomen anden Dri,
έγινωσκον , ώς εν τω χατά Ιωάννην nomen Palernitatis intelligit. Deum eniin oliin
29δε5 Yίου ουκ
Ευαγγελία είρηκεν · 'Eφανέρωσα σου το όνομα semper fatebantur Judæi , sed Palrem Filii non co .
τους ανθρώποις • αδελφούς δε καλεί τους αποστό- gnoscebaul . Ηujus aulein versiculi propluelin
λους , ως προς τας γυναίκας μετά την ανάστασιν εί- plelam esse legimus apud Juannem ; apud quien
ρηκεν : Πορευθείσαι , είπατε τους αδελφούς μου . Christom dixisse legimus ad Patrem : Maniſestavi
romen suum hominibus " . Per fratres autem aposlolos intelligil , quemadınodum el alibi post resuir
.

φή :
reΕclνioneμmέσenωs 'Εκ it us bus la
•
appeκll νήibσω σεilli. sΟdi
ληavσία,ς muυliμer υ ceμόnsνον: lle elInnume iale
ntdi o Ec riiæ
frclates .
isabos.o le. Neque enim apo
meud
γάρ διά τους αποσ τό λο υς εδίδ ασ κε ν λά
, αλ κα εν sl ι ol os la nl ui n pr iv at im docuit ; sed in Judii oram
να γω γα ίς ν υδ αί ων επ αλ λη σι άζ ετ ο , ei ia in sy na go gi s pa la m ac libere loculus est , naro
ταις συ τω Ιο
διηγούμενος τα μεγαλεία του Θεού και Πατρός . rans nimirum Dei Palis magnalia . Ilanc autem
10
Περί τούτων ούν η παρούσα προφητεία . Τούτο δε prophetiam hodie etiam manifesti adinipleri viile
και εισέτι ποιεί διά του Ευαγγελίου αυτού , και mus , dum Cliristi Evangelium el privalim et publie

οι φοβούμενοι τον Κύριον , ανέσατε αυτόν . B co Vein rsEc. cl24es.iisQule r .lis Dominum , landale eum .
tume
i gili
Ώ; ήδη δηειμοσασίκοαυσανθεαγίςιν,ωσπρκοοτ
μέρέ υ ται τους πιστούς
νοπε Veluli jani erau litus a Palre, hortalus cæleros lide
ιδια και ρι στ ία ν .
Κ. εις ευχα και πρώτον , τους εξ εθνών , ότι les ad gratiarum actionell, el primo liveles ex gro •
και πρώτον εις τα έθνη τους αποστόλους μετά την tibus , ad quos post resurrectionem sun apostolos
112 εκ νεκρών ανάστασιν εξαπέστειλε . Πορευθέντες γαρ , primum nisit ( Eunles enim , inquit , doccle omnes
πρ φησί , μαθητεύσατε πάντα τα έθνη , ούς και φο- genles " ) ; quosque nunc. Prophela ob silinmam
βυμένους τον Κύριον καλεί , προσαγορεύων αυτούς eorum virlutem limentos Dominum appellavil :
από της αρετής . Και Πέτρος γάρ όντως εν ταις quenadinnduin alibi etiam appellat Petrus in
Πράξεσιν ωνόμασεν αυτούς · "Artρες Ισραηλίται , Aclibus apostolorum dicens : Viji Israelilee el qui
και οι εν υμίν φοβούμενοι τον θεόν . Επει δε η in robis riment Deum *5 . Yeron quia Ecclesia lide
Εκκλησία των πιστών , ουκ εξ εθνών μόνον , αλλά
.
lium non ex gentibus tantum , sed etiam ex llebræis
και από Ιουδαίων συνίστατο , και τούτους εις δοξο- constitula est , les pariter ad glorificandum Deum

u d rgel ieens :
" Απαν το σπέρμα Ιακώβ , δοτεξάςσατε αυτόν , C Onne semen Jacob glorificale eum . Oinnes qui
ανεςκινε
γίντ
λοΠά • φηΙο
οιί εξ αίρων πεπιστευκό
σίυδγά : προπάτωρ ei Judæis fideles sant. Omnidint enim tribuuni
Φοβηθήτω δή απ ' αυτού άπαν το σπέρμα Ισ . prog RSit. or25.fuil
YEen a li
Timdacco . rin onine Heilen Israel . Per
! eu
ραή ... 'Ενταύθα και άμφω τα μέρη λέγει , διότι semen Israel utrumque gemus smpra commemor
a
γπαωρςτωεπνιγφνυολύώςν ΧρΙιασκτώόβν . Ισραήλ έστι . Ισραήλ γάρ lum intelligit ( genuiles nimirum et Judeo.i, qui
ι
με θερμηνεύετα τους ορών τόν Θεόν . Κελεύει τοί- fideles sunil ; omnis enim qui Christum cognoscil,
νυν και υμνείν τονν θεόν , και αει φοβείσθαι αυτόν . r
vere Israel appellatur, coin Israel interpreteri ,
: ως παντοεδιύναμο . Η και τοις άλλοις Ιουδαίους mens videns Danm . Iuvel igitur ut Deum1 laudemis ,
παραγγέλλ αν, φοβείσθαι αυτόν , ώς επάξοντα τούτοις 1
ulque eutli semper veluli omnipotente iimeamus,
πανωλεθρί , διά την λύσσαν, την κατά του Υιού er
vel cirl .Juos d r o s jube isl eumm limeaul , veiuti
l
allalurum eis exterminatione ob furoresti ac
ralviem quam erga illius Filium demonstrarunt .
"Οτι ουκ εξουδένωσεν , ουδέ προσώχθισε τη Quonianı xon sprevil , neque molestani huvuil de
δυετήοσύε. ι του πτωχού . Ου παρείδεν, ουδέ φορτικήν pprecationem φακperis . Non moleste illi fuerunt
α ο one
ηγήσατ την εμήν , φησί , δέησιν , την περί του τον preces quas ei obluli , el pro dæmonis profligati
διάβολον νικήσαι , και υμίν την νίκην δωρήσασθαι . D el pro vestra victoria . Seipsum eliui pauperein
Πτωχον δε ώνόμασεν εαυτόν , διά τε τη δεήσει του Christins appellat , el propier carnis esiguitatem , et
πτωχού , και ότι άλλως πένης ήν , όσον εις χρήματα qua pecuniis , et Ounillus aliis exiernis Donis
ουδέ απέστρεψε το πρόσωπον αυτού απ ' εμού . care c l .averiii faciem suam a me. llunc loquendi
Neba
Περι τουουιδ ς
ιώματο τούτου προειρήκ αμ εν εν τη εξη- wodum declaravimus in psalmo duodecimo.
και περι σίαν.
' Εν τώ κεκραγέναι με προς αυτόν , εισήκουσε El dum clamarem ad eum erandiril me . Stalin ,
μήοσε» ι ς ενκά
. Ευοθυύδω με πρ. ος αυτόν , επήκουσε .χθη inquit, clamans ad eum , cxaudilus sum .
υ άν λμ
τωτοβο
γ Παρτά νος ού
σουδεο έπαιψα μου . "Οτε φωνή κατηνέ VERS . 26. A le taus miea . Tunc scilicet quanda
εκ του ουρανού , λέγουσα : Ούτός έστιν ο Υιός vos e cælo delata est dicel : Hic esi Filius iticus

16 111. 19 . 65 Act . 1 , 10.

• Hallh . Ixvii, 10 .
** Joan . XVII , 6 .
287 EUTITYMII ZIGABENO 288
dilectus in quo complarui 86 ; et alibi : Ει glorificaui A μου ο αγαπητός , εν ώ ηυδόκησα. Και αύθις:
el ileruin glorificubo 87. "Εδόξασα, και πάλι δοξάσω.
In Ecclesia magna con flebor tibi. Per confessio- 'Εν Εκκλησία μεγάλη εξομολογήσομαί σοι .
nem hoc in loco laudationem intelligil. Est allem "Εξομολόγησιν ενταύθα λέγει την αίνεσιν · μεγάλη
vere magna fidelium Ecclesia, quæ ad ultimos δε ή των πιστών Εκκλησία, ως μέχρι περάτων της
usque terræ fines pervenit ; vel quia et magnis ac φθάνουσα , ή και ως από μεγάλων ανδρών συνιστα .
suunnis viris consislil. Assiilue autem Christus in μένη . "Αεί δε διά του Ευαγγελίου μέσον αυτής υμνεί
mrdio Ecclesiæ Patrein laudal, per Evangelium τον Πατέρα . "Ανω μέν ούν απλώς εκκλησίαν την
suum ; et siiperius quidem Judæorum Syn : gogam των Ιουδαίων συναγωγήν είπεν , ή και την εν εκά
Ecclesiam appellavit ( nisi illic fortassis per Eccle- στη παροικία μερικήν των ευσεβών· νύν δε , μεγά
siam , singulares fidelium Ecclesias ubique locorum λην λέγει, την καθολικήν τών πιστών ,
essistentes intelligas) nunc autem pro ipsa univer
sali Erclesia loquitur,
l'ola mea reddam in conspectu limentium cum. Τας ευχάς μου τω Κυρίω αποδώσω , ενώπιον
Per vola , proniissiones Deo factas intelligit : B
των φοβουμένων αυτόν . Ευχάς νύν τας υποσχέ
quod nimirum et narraluras esset nomer Palris, σεις καλεί, δηλονότι το διηγήσασθαι το όνομα του
et illud laudalurus, Πατρός, και το υμνήσαι αυτόν.
VERS . 27. Edent pauperes et salurabuntur. li sci- Φάγονται πένητες , και εμπλησθήσονται . Ο!
licet, qui eousque religione ac pietate pupcres μέχρι τότε πένητες όσον είς ευσέβειαν, ή και όσον
fuerant , vel etiam Iumanis divitiis. Pauperes εις ανθρώπινον πλούτον . 'Aκτήμονες γάρ οι κατά
enim sunt, veri omnes Christiani, qui tamen αλήθειαν Χριστιανοί . Φάγονται δε την πνευματικήν
spiritualem ciburn evangelice comedlunt doctrin , τροφήν της ευαγγελικής διδασκαλίας, την αύξουσαν
qua vere alilur alque augescil anima. την ψυχήν .
El laudabunt Dominum qui exquirunt eum. Quia Και αινέσουσι Κύριον οι εκζητούντες αυτόν .
ob humani generis salutem proprio Filio non pe- "Οτι ουκ εφείσατο του Μονογενούς αυτού διά την
percil . Exquirit autem Deuin ille qui per semitan σωτηρίαν των ανθρώπων. Έκζητεί δε τις τον Θεόν,
mandalorum ejus gradilur, quibus recla ad illum ιδεύων την τρίβον των εντολών αυτού, φερουσών
via perducimur . Vel aliter : Comedent ideles, άντικρυς εις αυτόν. "Η και άλλως · Φάγονται το
Salvatoris corpus, cum quo et sanguinem ejus σώμα του Σωτήρος, ώ και το αίμα συμπεριλαμβά
bibent, et saturabuntur , sancto nimirum repleti c νεται, και εμπλησθήσονται Πνεύματος αγίου, και
Spiritu , hymnisque et laudibus in mensa Illa Deum ύμνοις περί την μυστικής χρήσoνται τράπεζαν, ως
extollent : ita ut versiculus superior, non solum είναι τούτο προφητείαν, ου μόνον περί του Ευαγγε.
prophetiam contineau de Evangelio, sed de mystico λίου , αλλά και περί της μυστικής τραπέζης .
etiam miensæ illius sacramento.
Viveni corda eorum in sæculum sa'culi , Ail enim Ζήσονται αι καρδίαι αυτών εις αιώνα αιώνος .
Dominus in Evangelio : Ego sum pantis είία 88. Ει Φησιν εν τοις Ευαγγελίοις ο Κύριος : 'Εγώ ειμι ο
rursus : Si quis manducaverit ex hoc pane, vivel in έρτος της ζωής . Και πάλιν : Εάν τις φάγη εκ
elernum 89 custodiens videlicet pariler mandala .
9 του εμού άρτου , ζήσεται εις τον αιώνα• φυλάτ.
Per cor aulem, lolum hominem intelligit : co quod των δηλαδή τις εντολάς. Διά δε της καρδίας , όλον
illa pars cæteris omnibus pariibus in quovis ani- το ζώον εδήλωσεν, από του καιριωτέρου μέρους “ ει
mante , vite sit Imagis particeps. Licet moriantur, γάρ τεθνήξεται κατά φύσιν, αλλ ' αύθις αναστήσεται
inquit, resurgent tamen in vilam ælernam . εις ζωήν αιώνιον .
VeRs . 28. Reminiscentur el convertentur ad Do- Μνησθήσονται , και επιστραφήσονται προς Κύ
minum universi fines terræ . Reminisci dicimus de ριον πάντα τα πέρατα της γης. Μνήμη επί προ .
re olim precognita. Ex liis igitur verlis illnel no- D εγνωσμένου πράγματος λέγεται. Φαίνεται τοίνυν,
bois denotatur, quod cognitio Dei in hominibus na- ώς η θεογνωσία τους ανθρώποις έμφυτός εστιν · αλλ'
Turalis est, lanelsi erroris nelula quæ eral in εν τοις έθνεσιν ή της πλάνης αχλύς εκάλυψεν αυτήν
ouibus gentilus , cognitionem illam obtegeret της αχλύο; δε σκεδασθείσης τώ ηλίο της δικαιοσύ.
atque occuliarel ; verum ubi dissipala cst illa ne . νης Χριστό , εμνήσθησαν του Δημιουργού, και προς
Bala , et illacescere coil sol justitia Christus , αυτόν απεστράφησαν. " Η, Μνησθήσονται, αντί του,
reminisci statim coeperunt Creatoris, el ad ipsum Μνήμης αξιωθήσονται , παρά τω θεώ μέχρι τότε πα
εοιιτersi sunt . Vel , reminiscentur in passiva signi . ρειραμένοι. "Ορα δε όπως έχρήσατο τη τάξει, Μνη
liculionc intellige, quod memores eruni ( « x vi enim σθήσονται, είπών, είτα Επιστραφήσονται, είτα
Græci verli uterque poiest sensus elici : ita ut sil Προσκυνήσουσι .
sententia ), quod digni cficientur, quorum Deus reminiscalur, tamen si consque repulsi ac neglecti
fuissc viderentur. Illud etiam considera, quomodo ordinale alque apposite, verbis Propheta ustis esl ;
nam cuni prinio dixerit Reminiscentur, deinde Convertentur, inzulii, ac demum Adorabuni.

as Malih . XVII , 5. 81 Jo ) . ΣΤΗ , 28 . 8 ° Joal:. νι , 55 , 48 . 8 : ibid . 52 .

289 COMMENT . IN PSALMOS . 290
Kui aproxurujcoioi ti 6.igr airoù nàoai al d El adorabunt in conspectu cjus universæ fumiilive
πατριαι των εθνών . Και μην ούτε πάντα τα πέρατα genlium . Atqui nec universi fines lerre credide
της γής επίστευσαν, ούτε αι πατριαι των εθνών. runt, neque omnes gentium familie ; verum quia
'Αλλ' έπει και εις πάντα τα πέρατα της γης, και in omnem lerram Evangeliuin el ad omnes gentes
ει ; πάντα τα έθνη το Ευαγγέλιον έφθασεν, από του lulo parlem significat :: quemadmo ..
penetraril,, a toto
όλου το μέρος δεδήλωκεν , ώς έν άλλους τουναν- dum alibi contra, loium a parle. Et a'iler : Per
τίον, από μέρους το όλον. "Αλλως τε δε πατρια ,. τις Sawilias (quas jusla Græci nominis vim , parentclas
συγγενείας καλεί δηλον δε ότι παντός έθνους συγ- polius dicere possumus ), cognationes intelligit.
γενείς επίστευσαν εις Χριστόν, και δι' αυτού πρου- Maniltslun vero enim quod de oinnilius nationibus
εκύνησαν τον Πατέρα . plurimi qui inter se cognati erant, Christo credide
runt, et per ipsum , Patrem adorarerunt.
"Οτι του Κυρίου η βασιλεία , και αυτός δεσπό- Vers. 29. Quoniam Domini esl regnum et ipse
ζει των εθνών. Ούτός έστι και βασιλεύς αυτών dominabitur gentiuni . Ipsc enim eorum Rex est et
και Δεσπότης , κατά το • Και δώσω σοι έθνη Doininus juxta illud : Postula a me el dabo cibi gen
την κληρονομίαν σου, και την κατάσχεσίν σου les hæredilalem tuam , et possessionem luam termi
B
τα πέρατα της γης και διά τούτο προσκυνήσου- minos terræ ' . Et ideo adorabunt eum a dæmonis
σιν αυτόν , της διαβολικής τυραννίδος ελευθερω- tyrannide liberati..
6έντες.
"Έφαγον και προσεκύνησαν πάντες οι πίονες VERS. 30. Manducarerunt el adoraverunt omnes
της γης.Πίονας λέγει τους πλουσίους , τους πλουτή- pingues terrar .. Per pingues terre
lerræ divites intelligίι ::
σαντας την ευσέβειαν, οι πρότερον πένητες ήσαν, divites , inquam , pietate et religione, qui antea pal
ως προειρήκαμεν. percs llerani, ut prædiximus.
Ενώπιον αυτού προσπεσούνται πάντες οι In conspeclu ejus cadent omnes qui descendunt in
καταβαίνοντες εις γην. Προσκυνήσουσιν αυτώ letram . Adorabunt eum mortales omnes qui in
πάντες οι αποθνήσκοντες, και εις την αναλυόμενοι . lerrani revolvuntur : quia posl coinmunem omnium
Μετά γάρ την κοινήν ανάστασιν, αυτώ παν γόνυ resurrectionein , omne genu ei feclelur secun.
91
κάμψει, κατά τον Απόστολος και οι μεν, εχόντες duin Apostolum " ; alii nimirum sponte sua ac
και πόθω : οι δε , άκοντες και φόβο. libenti animo, alji vero inviti et cum timore.
Και η ψυχή μου αυτή ζη . Αυτός εστιν ο ταύτην Vers. 31. El anima mea illi vivil. Ipse enim est
ζωών, και μη εών αποθνήσκειν υπό της αμαρτίας " c φui eam vivificat, φuίque a peccato occidi eam non
τούτο δε και επί του Πατρός νοείται, και επί του sinit ; lioc autem et de Palre intelligi potest el de
Υιού. Και άλλως δε , Zή τω θεώ, φησίν , η ψυχή Filio. Vel aliler : Vivit, inquil, anima inea Deo,
:

μου , ως ενεργός ουσα προς αυτόν, ώσπερ και εκ του veluti qua actiones suas omnes ad eum dirigil,
εναντίου , τέθνηκε τη δαίμονι , ώς ακινητούσα προς quemadmodum contra : dæmoni dicitur mortua,
τις υποθήκας αυτού. quanilo ad pravas illius suggestiones immobilis per
manel.
το σπέρμα μου δουλεύσει αυτό. Σπέρμα El senen meum serviet ipsi. Semen (8! ) , inquit,
Χριστού, ήτοι τέκνα, πάντες οι διά του Ευαγγελίου meum Christus, Patri meo serviet . Per semen , om
γεννηθέντες αυτώ, ούς και υπέταξε τη Πατρί . nes Glios intelligas, qui ei per Evangelium generali
sunt, el quos ipse (ut inquit Apostolus] Patri suo
subjecit .
Αναγγελήσεται τω Κυρίω γενεά η έρχομένη . V'ers. 32. Annuntiabitur Domino generalio ven
Γνωρισθήσεται τω θεώ ή εξ εθνών γενεά των πι- Iura . Cognoscetur a Deo, inqnit, generatio fideliun
στών, η έλευσομένη εν ταις ημέραις της ενανθρω ex gentibus, quae ventura est in diebus Incarna
πήσεως του Υιού . D lionis Filii ejus.
Και αναγγελούσι την δικαιοσύνην αυτού μας Ei annuntiabunt justitiam ejus populo qui nasce
το τεχθησομένη. Οι διά πίστεως τεχθέντες , αναγ . lur. li qui per lidem generali sint, annuntiabunt
γελούσι τοις τεχθησομένοις , και το καθεξής αεί. eam posleris, et hi sticcessive aliis, Justitiam vero
Δικαιοσύνη, δε, ότι καθείλε τον αδικούντα τους ideo appellat, quia humani generis inimicum de
ανθρώπους πολέμιον. struxit, qui injuria illud semper ac damnno alle
ceral.
"Ον εποίησεν ο Κύριος . - " Ον εποίησεν , ήτοι Quem fecit Dominus . Hoc est , quem sibi popu .
συνεστήσατο λαόν εαυτώ , πρότερον λαόν όντα , αλλ ' lum constiluit cum antea Dei populus non dicere
απωσμένον · η ον εδημιούργησε . Το δε , αναγγελή .
.
lur : quinimo repulsus erat et exusus. Vel aliler :
σεται τω Κυρίω , τινές άλλως ήρμήνευσαν, ότι Quem ſecil, boc esl , quem creavil. El qund diclum

0 Psal . J , 8. 11 Philipp. 1 , 10.

Variæ lectiones .
(84) Græcorum verborum scnsus est : Semen Christi, scu Filii , sunt omnes qui per Evangelium , eto
291 EUTIYMII ZIGABENI 292
est : Annantiabitur Domino generatio rentura , qui . Α προφητεία του:ή εστι , περί των εν Ιεροσολύμοις
dam aliter exposucrunt,dicentes , propbetiam illic (nenoártwv loziv zly ' Inscūv 'E2fwy . 99,0 yap
contineri de gentilibus illis, qui in Jerusalem quæ- ο ευαγγελιστής Ιωάννης • Ούτοι προσήλθον Φι .
rebant videre Dominum . Scribi! enim Joannes linny, Orri duw ) B : Ovdïda rnc l'allaiuc, xal
arcessisse eos ad Philippum , qui erat a Bethsaida ήρώτων αυτόν , λέγοντες • Κύριε , θέλομεν ιδεών
Galilez, et interrogasse euin, dicenics : Domine, τον Ιησούν . Έρχεται Φίλιππος, και λέγει τη 'Αν
υοίκωMA idere Jesum » ; et Philippum deinde id δρέα • "Ερχεται 'Ανδρέα ; κι ! Φίλιππος , και λέγουσι
σιχίsse Andrea : et drumque eorum denuin id τώ Ιησού · ο δε αποκριθείς, είπεν : 'Ελήλυθεν . ή
sill retulisse ad Jesum ; et Jesum respondis86 , ώρα, ίνα δοξασθή ο Υιός του ανθη ώπου . Ιδού
Quod veneral kora ut glorificarelur Filius homi- τοίνυν ανηγγέλη το Χριστό παρά των αποστόλων ,
vis " . Ecce quomodo Christo Domino annuntiala τουτέστιν οι Έλληνες, οι εξερχόμενοι προς αυτόν,
est ab apostolis generatio illa gentiliana : illi ni- προοίμιον όντες πάντων των εξ εθνών εληλυθότων .
mirum Græci, qui exer!nles el accedentes ad Jesum , exordium quasi ac principiun cuve gen
lilium omnium , qui in Christuin eraul credituri.
Psalmus ipsi David. B Ψαλμός τώ Δαβίδ .
PSALMUS XXII . ΨΑΛΜΟΣ κB.
Nunc Psalmum sanctus Spirilus beato David ex "Εκ προσώπου των εθνών τον παρόντα ψαλμόν τη
persona fideliuin qui es gentibus ſuere conscriben- θείον Πνεύμα τώ Δαβίδ υπηγόρευσε .
duin mandavit.
VERS. 2. Dominus pascil me el nihil mihi deeril. Κύριος ποιμαίνει με , και ουδέν με υστερήσει .
Ipse enim Dominus in Evangelio ait : Ego sum pa- Αυτός γαρ εν τω Ευαγγελία φησίν • Εγώ ειμι ο
stor bonus 4. Qui cum primos Adeles ex gentibus. ποιμήν ο καλός . Ως πρόβατα γάρ πλανώμενα επί
quasi oves, præruplis in locis errabundos invenis- τόπου απωλείας τους εξ εθνών εύρε, και εις μάνδρας
8et , a.lovilesium duxit eos ac pavil : pro quo benef- ήγαγε, και λοιπόν ποιμαίνει. Διό και έκαστος αυ
cio eorum quisque a Propheta nostro introducitur των ευχαριστών , απαγγέλλει τις ευεργεσίας αυτού ,
in gratiarum actionem Deo canere ac dicere : Do λέγων· Ο Κύριος ποιμαίνει με, και ουδέν με λοι
minus pascit me, atque ideo nullus est mihi limor πιν επιλείψει των επιτηδείων . Ιστέον δε, ότι τα
quod posthac necessariuin aliquid aut opportunumi πάνυ εγνωσμένα χωρίς άρθρου πολλάκις εκφέρον
deficiat . Sciendum est autem , ea , quæ plane C τα ..

perspecta habeanlur, sine articulo efferri con .

Suesse .
In loco herbarum ibi me collocavit. Locus her- Εις τόπον χλόης , εκεί με κατεσκήνωσεν . Το
barum virtus practica ; aqua autem requielis, con- πος χλόης, και πρακτική αρετή : ύδωρ δε αναπαύ
trmplativa philosophia. Constituit me, inquit, in σεως , η θεωρητική φιλοσοφία . Και εκεί με , φται ,
Ioco ubi erant optima herbarum pascua . Persistit κατασκήνωσεν , όπου τοπος χλόης . Επέμεινε εε τη
enim Propheta in pascendi melaphora . Herba antem τροπή του ποιμαίνειν · χλόη γάρ και ύδωρ , ευθη:
el aqua de qua inſerius dicel, uberlalem gregi præ- νέα ποιμνίου. Τούτο δε βούλεται δηλούν, ότι 'Εν άπο
stant : el sensus est, quod uberrimum ei pabulum λαύσει νομής με κατέστησε . Και άλλως δε · τόπος
Dominus ad vescendum dedit . Yel, per locum qui- μεν χλόης, η Εκκλησία· χλόη δε , οι πιστοί , αν
dem Ecclesiam, per herbas vero virescenles rirlu- θούντες κατ' αρετήν. "Η και χλόην, την των Χρι
libus fideles intelligil. Vel , per lierbam Christia- στιανών π’στιν νοήσεις , νεάζουσαν αε : • ή γάρ των
norum lidem intellige, quæ semper renovalur ac "Ελλήνων, ως χόρτος εγήρασε , και απεξηράνθη .
virescit, Gentiuin eniin lides consenuit el aruit ut facnum . (Vel, per lerlaran pascus, virlules mora
Ics, per aquam vero requielis, pacatissimum contemplativæ philosophice confugium significat. )
VeRs. 3. Super aquam requielis educavit me, lloc o Επί ύδατος αναπαύσεως εξέθρεψέ με.Τούτο διά
propler baptismi lavacrum dicluin esl, cujus aqua το λουτρόν του βαπτίσματος · διά του τοιούτου γάρ
cmundali laborem oinnein et pondus peccatorum ύδατος ρυπτόμενοι ρίπτομεν τον πόνον και το βάρος
projicimus, ac deinceps requiescianus . Quapropter της αμαρτίας , και λοιπών αναπαυόμεθα . Διό και ο
Dominus dicebat : Venile ad me omnes qui labora . Κύριος έλεγε : Δεύτε πάντες οι κοπιώντες και πε
lis et onerati eslis el ego requiescere ros faciam " . φορτισμένοι , καγώ αναπαύσω υμάς . Ή και άλ
Vel aliter, per aquana Muenta illa intellige vivi- λως · ύδωρ , το ζωτ ρον νάμα της του Χριστού διδα .
Micr Christi doctrine , de quibus in primo psalmo σκαλίας, ως προειρήκαμεν εις τον πρώτον ψαλμών,
dictua) est, in expositione illius versiculi : Quod το, Παρά τας διεξόδους των υδάτων, ερμηνεύον .
plantalum est secus decursus aquaruin * . τες .
Aniniam nieain convertit . Ab idolorum errore. Την ψυχήν μου επέστρεψεν . 'Απο της πκάνης
των ειδώλων.
Deduzil me super semilas jusliliæ. Per justitiam hic "Ωδήγησέμεεπί τρίβους δικαιούνης. Δικαιοσύ

1 Joan. ΧΙΙ, 21 . » Ιbid . 23. * Ioan . 11 , 14 . Di Jalth . 51 , w8 . * Psal . 1 , 3 .

 COMMENT IN PSALMOS. 294
293
νην ενταύθα λέγει την καθόλου, την εμπεριέχουσαν Auniversalem illam justitiam intelligit, que omnes
πάσας τας αρετάς · τρίβους δε ταύτης , τις μερικές complectitur virtules ; per seirilas vero alias parti
αρετάς , διότι φέρουσιν εις αυτήν. Αυτός γάρ έναν- culares virtutes, quæ ad illain lendunt. Ipse evini
θρωπήσας , είτε με ταύτας , και βαδίσας υπέδειξεν , Dominus incarnains, has nobis vias aperuit, et
per eas ingrediens , re ac verbis dus nobis itineris
έργω και λόγω καθοδηγήσας ημάς .
factus est .
" Ενεκεν του ονόματος αυτού . Διά το κληθήναι Propler nomen suum . Propler lioc quod Chri.
με Χριστιανών • ή ίνα μη βλασφημίται το όνομα stianus vocor : vel , ne noen suu . ob mala no
αυτού δια των πράξεων παρά τοις άπιστους . sira opera ab infidelibus bliuspheinelur.
Εάν γαρ και χορευθώ Εν μέσω σκιάς θανάτου , VERS . 4. Nam et si ambularero in medio ambre
ου φοβηθήσομαι κακά , ότι συ μετ ' εμού ει. (85) mortis, non linebo mala , φuoniam ta mccus es . Umb: 2
Σκιά θανάτου , και παρών κοσμος · ώσπερ γάρ ο θάνα- mortis labor ille est, qui in quocunque reperillis
τος χωρίζει την ψυχήν από του σώματος, ούτω και periculo, quique ob doloris Acerlitate ) que morti
ο παρών κοσμος χωρίζει τον φιλόκοσμον από του persimilis est , unibra mortis esse dicitur. Mala vero,
θεού . Εί τις δε μετά θεού, και ο Θεός μετ' αυτού jentaljones sunt el calamjiales. Esse etiam lomi.
εστιν . " Η σκιά θανάτου , πόνος κινδύνου παντός , οία B aus dicitur ac conversari cum Clhristianis , eo modo
και έoικώς θανάτω , δια την πικρίαν της άλγηδόνος : quo ipse declarasit dicens : Ecce ego vobiscum sum
σκιά μέντοι , διά την ομοίωσιν · κακά δε , οι πειρασ- omnibus diebus usque ad consummationem sæculi " .
μο !. Σύνεστι δε πάσι τοις αληθώς Χριστιανοίς ο Κύ- Vel aliter : Unibra mollis est vita pr :rsens ; nam
ριος αυτού γαρ ο λόγος : Και ιδού εγώ μεθ' υμών queinadmodum InOrs aniznan separato3 corport ,
ειμι πάσας τας ημέρας , έως της συντελείας του ila el præsens mundus amatores suos separat a
αιώνος . Deo : quod si quis cum Deo est, erit etiani Deus
CuIn eo.

Η ράβδος σου και η βακτημα σου , αύται με Virga lua el baculus luns , ipsa me consolala
παρεκάλεσαν . (86) Ράβδος μέν, η κρίσις του Θεού sunt. Virga est qua triantes corrigiinus, baculus
βακτηρία δε , η πρόνοια αυτού , αι παρακαλούσιν εις vero, quo pusillanimes innituntur . Sensus est :
σωτηρίαν . "Η Ράβδος μεν , ή παιδευτική των σφαλ- Tu el peccanles correrisii , laborantesque ac la
λομένων• βακτηρία δε , η υπερειστική των ολιγοψύ- banles stabilisti, ci uiroylic pacto noliis open
χων · τουτέστιν , Αμαρτάνοντα έπαίδευσας, και πε- Tulisii. [ Illud autem anin: allvertendum est, quod
τονηκότα υπεστήριξας , και δι' αμφοτέρων ωφέλη- C, Crica dictio παρεκάλεσαν που aplum signific:44
σας . Έστι δε και η σύνταξις ούτως : Αυται με consolala suni, sed diam adrocaverunt : unde
παρεκάλεσαν, ή ράβδος σου και η βακτηρία σου » Para lelum advocalum ci consolatorem interprc.
Παρεκάλεσαν , αντί του , Ένουθέτησαν. Ο γάρ Iamur. ] Ordo igitur sic ist : Insa duo haec , virga
νουθετών, παρακαλεί και έλκει προς το συμφέρον . nimirum el baculus, advocaverunt me, boc esi ,
Τινές δε ράβδαν και βακτηρίαν , τον σταυρόν εκάλε . admonuerunt. Nam qui aliquem admonet, advocah
σαν , ώς εκ δύο τμημάτων συγκείμενον , ών το μεν ορ- euin el trabit ad id quod conlert. Quidam vero per
θόν , βακτηρίαν, δι ' ής ώρθώθημεν κείμενου έν πλάνη " virgam et baculum crucein intellexere. Ex duabus
το δε πλάγιον, ράβδον, δι' ής έπληξε , και κατήραξε cnim partibus, crus componilur, quarum reclam ,
τους δαίμονας . Πλαγίως γάρ οι στεφρώς πλήττοντες , baculum dicunt : a quo erecti sumus, cum in er
την πληγήν καταφέρoυσι. Προταγήναι δέ φασι την rore jaceremus : transversam vero , virgam esse
ράβδον, διότι πρώτον διά του σταυρού καθείλε τον aiunt, per quam percussit Dominus ac confre, il
τύραννον , είτα διά του αυτού και ημάς ερρύσατο. dæmones. Solent enim qui valide percutiunt es
" Ως είναι την ερμηνείαν , ότι , “Ο σταυρός σου με transverso ictuin inferre, ut graviorem plagam
παρεκάλεσεν εις ευσέβειαν . in digant. Przeponi autem dicunt virgam baculo ,
quia primo, cruce Tyrannum destruxit, el eadem postinodum nos rodenit ; ita ut sensus sil : Quod
crus lua ad pielatem me , el ad religionem advocavil. El aliter : Virgo quidein pro Dei judicio sumi
potesi, el baculus pro providentia, quorum utrunque non ad salutem advocat.
Ητοίμασας ενώπιόν μου τράπεζα » , εξ εναν- D Vers . 5. Parasti in conspectu meo mensam nd .
τίας των θλιβάντων με. ου μόνον, ώς προείπον, tersus eos qui tribulanı me. Non solum , ul pradini,
ευηργέτησας , αλλά και τρυφήν πνευματικήν έχαρί- me belleiciis allicisti, sed et spiritualia etiam oh .
σω· τούτο γάρ νυν η τράπεζα βούλεται , και ταύτην lectainenia donasli, que per mensam hic signifi
ενώπιον των εχθρών μου , ως ανιάσθαι βλέποντας . cantur . Hanc autem in conspecial, inquit, inimi
" Η 'Εξ εναντίας , αντί του, Το εναντίον όπερ ούτοι corum meorum parasti , ut videntes dolore labesce
βούλονται και γάρ αυτοί μάλλον αεί ανιάν με σπεύ- rent : vel adversus eos, hoc est contra id quinoch
δουσιν · η τράπεζαν λέγει την απόλαυσιν των μελ- cupiunt. Illi enim mærore me semper ac tristitia
* Μatth. ΣΧν11 , 20 .
Yariæ lectiones .
(85) Hæc alio ordine legisse videlur Lalinus in. (86 ) Hæc itidem alio ordine leguntur apud Lati
lerpres. pum eumdem interpretem .
 205 EUTHYMII ZIGABENI 996
magis aficere sludent. Vel per mensam , futurorum λόντων αγαθών και ητοίμασεν ο Θεός τους αγαπώσιν
bonorum fruitionem intelligit,, quam preparavit καιA αυτόν. "Η και την του θυσιαστηρίου τράπεζαν, έφ
Deus diligentibus se ;; vel allaris niensam ,, in qua ής πρόκειται ο δείπνος ο μυστικός · η τράπεζα μεν,
cæna mystica illa jacet, vel etiam virtutem mora- ή πρακτική αρετή : έλαιον δε, λιπαίνον τον νούν ως
lem : et per oleum quod mentem impingual, con- κεφαλήν, η θεωρία των εν τοις ούσι λόγων · ποτή
.

templationem earum rationum intellige, quæ in ριον δε, ή περί Θεού γνώσις · έλεος δε αυτού, ο έλε
.nentibus insunt . ήμων Yίος και Θεός, ός διά της ενανθρωπήσεως
αυτού, καταδιώκει αεί έως oύ καταλάβη πάντας τους σωθησομένους οίκος δε, η βασιλεία αυτού εν ή απο :
καθίστανται πάντες οι άγιοι • μακρότης δε ημερών, η αιώνιος ζωή .
| mpinguasli in oleo caput meum . In oleo nimirum 'Ελίπανας εν ελαίω την κεφαλήν μου . Τω του
spiritualis gratie : et per caput mentem seu intel- πνευματικού χαρίσματος • κεφαλήν δε , τον νούν οιη.
leclun intellige , veluti contenlum a continente . τέον , εκ του περιέχοντος το περιεχόμενον . Το χάρι
Gralia enim Spiritus inipingual el hilarem reddit σμα γάρ του Πνεύματος ιλαρύνει και πιαίνει τον
mentein . Fortassis etiain inctionem olei baptisma- νούν. "Η το χρίσμα του βαπτιστικού ελαίου, και το
lis prædicil , aul unguentuin illud , quo Dominus a B
του μύρου προαναφωνεί, εφ' όν (87) από της κεφα .
muliere inctus est, in quibus omnibus per capαι λής όλον τον άνθρωπον νοήσωμεν .
lolum hoininein signilical .
Et calix iuus inebrians me , quam optinius est ! Και το ποτήριόν σου μεθύσκον με , ώσει κρά
Poculum , inquam , evangelicorum sermonum, quod τιστον. Το πόμα των ευαγγελικών λόγων , μεθύσκον
ine ebrium reddit , Excellere eniin me facit a priori με έστιν . "Έκστασιν γάρ εμποιεί του προτέρου φρο
pertinacia , utpole poteris contra inimicos. Vel νήματος , ώς κρατούν κατά των εχθρών. " Η και πο
aliter , poculum incruenti sacrilicii intelligit. τήριον , τό της αναιμάκτου θυσίας .
Vers. 6. Ei misericordia tua persequelur me Και το έλεός σου καταδιώξει με πάσας τας
omnibus diebus vitæ meæ . Persequelur, hoc est, ημέρας της ζωής μου . - Καταδιώξει αντί του ,
sequelur me, ita incedenlem nimirum , el fugieniem " Έπεται, ούτω δηλονότι πορευομένω, και την πλά
errores. Vel , persequelur, hoc est , perquirel me ct νην φεύγοντι . "Η και, Διώξει , αντί του Έκζητήσει
non discedel .
με , και ουκ αποστήσεται .
El ul inhabilarem in domo Domini in longitudine Και το κατοικείν με εν οίκω Κυρίου εις μακρό
dierum . Persequetur autem me, il tulus in prote- τητα ημερών . Καταδιώξει δε με και το κατοικείν εν
clione Dei habilem . Yel per donιurn Domini Ec- C τη σκέπη του Κυρίου περιφρουρούμενον . " Η οίκον
clesiam dicit , et congregationem fidelium , in qua Κυρίου λέγει την Εκκλησίας και συναγωγήν των
babilal Donlinus , et iis apparet , qui Deo digni πιστών , έν ή οικεί ο Κύριος , οπτανόμενος τους αξίοις ,
sunt ; el sensus est : Ego et divina misericordia τουτέστι , Και ελέου αξιωθήσομαι , και φρουρηθήσο
dignus censebor, et prolegar a Deo , el Gidelis per- μαι, και πιστός μενώ. "Η και άλλως · Το κατοικείν
.

manebo . Vel aliter ; Dabitur mihi in longitudine με εν οίκω Κυρίου , έσται μου εις μακρότητα ήμε
dieruin , hoc est per folam vitam , ut inhabitem in ρών, ήγουν , δι' όλου του βίου.
domo Domini . Et aliter : Calix (88) cognitio Dei est,
. misericordia autem ejus, misericors nimirum Deus
Filius , qui per incarnationem suam , semper nos persequitur, donec omnes comprehendat , qui sal .
vandi sunt . Domus etiam L'omini est ejus regnum , in quo restituuntur omnes soncli ; per longitudinem
vero dierum , æternam vitam intellige.
Psalmus ipsi David prime sabbatorum .
Ψαλμός τώ Δαβίδ, της μιάς Σαββάτων .
PSALMUS XXIII .
ΨΑΛΜΟΣΚΓ' .
Hic psalmus inscriptionem habel : Prime sab- “Ο ψαλμός ούτος , της μιάς Σαββάτων εστιν ,
balorum : hoc est, illius diei , qua Christus resur- ήτοι της ημέρας καθ' ην ο Κύριος ανέστη, περί
rexit ; illam etiam diem predicit quarm Evangeliste, αυτής προσαγορευθείς , ήν και οι ευαγγελισταί μίαν
prin•amm sabbatorum: manifeste appellarunt : tametsi D Σαββάτων σαφώς εκάλεσαν . Διεξέρχεται δε και περί
in fine de assumptionc etiam Christi trac!el. [ ll ! ud της του Σωτήρος αναλήψεως εν τω τέλει .
tamen observandum quod in Græca lectione unam Sabbalorum legimus, quod Lalini interpretes pas.
siin , primam dixerunt,
VERS. 1. Domini est erra el plenitudo ejus. Ex Του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής. " Οτε
quo nimirum de sepultura resurrexit , et liscipulis δηλαδή του μνήματος εξαναστάς , ενεφανίσθη τοις
apparuit, dicens : Dala est mihi omnis poleslas, in μαθηταίς, και είπεν : Εδόθη μοι πάσα εξουσία εν
celo et in Terra 83 , ex illo sane tenapore , quo hac
93
ουρανώ, και επί γης. Έξ εκείνης γαρ της ημέρας,
acciderunt , Christi elecla est omnis lerra , quæ του Χριστού γέγονεν η γή , πρότερον υπό των δαι
anlea sub dæmonum poiesiale detinebalur. El ubi- μόνων κατακυριευομένη . Πανταχού λοιπόν της γης
que cerraruin, pro idolis templa Deo erecla sunt , αντί των ειδώλων θείοι ναοί καθιδρύθησαν , του κη
Variæ lectiones .
( 87 ) ίσ . εφ' ών.
189) Grieca bic Latinis respondentia leguntur supra , in fine exposilionis versiculi : Parasti id
conspeclu luo mensam ,
297 COMMENT . IN PSALMOS . 298
ρύγματος διαδραμόντος άχρι των περάτων της οι- A predicatione idci ad usque terre fues dilalala ,
κουμένης, ως προλαβόντες ειρήκαμεν. Πλήρωμα δε lil supra diximus, pleniludo aulem lerræ homines
αυτής, οι ταύτην πληρούντες άνθρωποι . Από δε του sunt, qui ea:n habitant, el implent. A toto aulem
όλου τους πλείους εδήλωσεν ου γάρ πάντες του Κυ- parlem significavit. Neque enim omnes crediderunt
ρίου γεγόνασι. Το μέντοι της γης ονόματι, και τας Evangelio, neque Cliristi omnes electi sunt. Αμ
νήσους συμπεριέλαβεν , ότι γη και αύται. pellatione autcm terrarum insulas onincs pariler
comprehendil. Niin et ipsæ, lerræ parles sunt.
Η οικουμένη , και πάντες οι κατοικούντες εν Orbis lerrarum , et universi , qui habitant in eo.
αυτή. Τούτο του προρρηθέντος εφερμηνευτικόν» και Hoc ad pripcedentis dicti interprelationem conse
γάρ είπεν εκεί γήν, τούτο ενταύθα οικουμένην , και quitur. Nam quod supra terram dixit, hic orbem
και έχει πλήρωμα , τούτο ενταύθα κατοικούντας εν αυ- terrarum appellavil, et quod ibi plenitudinem , hinc
τη. Και άλλως δε · ει και μη πάσα και πάντες του habitantes in ca dixit. Et aliler : Licet ncc lola
Κυρίου γεγόνασιν, αλλ' ούν παρά τους πιστεύσασι terra , nec omnes Domini elccti sint , a fidelibus
του Κυρίου έδoξαν • επληροφορήθησαν γάρ ότι αυτό; lamen omnia Domini esse reputantur : qui certio
τούτων ποιητής και Κύριος. res facti suut Creatorem illum ac Dominum eorum
B esse ,

Αυτός επι θαλασσών έθεμελίωσεν αυτήν , και VERs. 2. Ipse super inaria fundavit ean, el super
επί ποταμών ήτοίμασεν αυτήν . Χ. ή δε γινώσκειν , Kumina propαταυit eam. Sciendum est , quod una
ότι ο μέγας Βασίλειος θεμέλιον είναι της γης μόνον gous Basilius solum Domini in.perium pro fun
το Δεσποτικών πρόσταγμα λέγων , και μήτε ύδωρ , damento terra , esse dixit, non aquam, neque aliud
μήτε έτερον, διά του προκειμένου ρητου την εν αρχή quidpian; per presentein autemversiculunm ostendi
της κοσμογονία ; θέσιν του ύδατος δηλούσθαί φησιν, lanluin , quisnam ab initio creationis mundi aquæ
επικειμένου τη γή , και οίον έπεωρημένου , και συν- situs fuerit :: quod scilicel lerræ aqua injaceat , et
εχομένου , και μη απορρέοντος . Το αυτό και θάλασ quasi custodiat el contineat, nec ab ejus defluat
σαν και τ.οταμούς προσαγορευθήναι εικός , διά το superficie: [Juxta quem sensum congruenijus for
πλήθος . Έπει και άβυσσον ο Μωϋσής ώνόμασε Lassis legendum esset, quod Græca lillera non de
τούτο, διά το βάθος. Και Πνεύμα γάρ, φησι , Θεού negut : Ipse in maribus fundavit eam, et in Aumini
έπεφέρετο επάνω της αβύσσου . Ο δε Χρυσόστο- bus præparavil ean . ] Ipsam vero aquain non ab
μος Ιωάννης το παρόν ρητόν εις επίδειξιν λαμβάνει re et mare et Numina a Propheia appellatam fuisse
μάλιστα του υποκείσθαι πάση τη γή, δίκην θεμε C constal, ob aquarum in eis multitudines , cum et
λίων, ύδατα , και ουδέν καινόν · αυτός γαρ ο ταύτην ° abyssian eam Moyses appella verit, ob ejus profun
εν αρχή θεμελιώσας • Πάντα γάρ, φησί , δι ' αυτού ditatein . Spiritus enim Doniini, inquit, ferebatur su
εγένετο . Είτα παραπλέκει και το καινον της θεμε- per αθyssum 0.Joannes autem Chrysostomus dictum
λιώσεως, ότι επάνω θαλασσών και ποταμών ήδρασεν hoc ait, illud potissimum demonstrare , quod ague:
>

αυτήν. Τούτο δε λέγει πάντως ου καθολικώς , ή γάρ loli terrze subjaceant instar fundamnenti ; et nihil
κατώτερον ήν το ύδωρ. Ο δε Μωυσής κατωτέραν mirum : ipse enim Deus est , qui hanc ab initio
έδίδαξεν είναι την γήν. Δήλον ούν ότι μερικώς τούτο ſundavil : Onnia enim , inquit, per ipsum facta sunt' .
φησι• διότι εν πολλοίς κοιλώμασι της γης συραγγώ- Admirandam autem fundationis rationem exagge
δεσιν ( 89) υποτρέχουσι μέρη τινά της θαλάσσης , rans Propheta, una hæc complicavit ; quod ſun
α και θαλάσσας εκάλεσεν, τω του όλου χρησάμενος davil eam super maria , el quod stabilivit super
ονόματι. Και ο Μωϋσής φησι• Τα συστήματα των lamina . Tu vero boc non in universum intellige.
υδάτων εκάλεσεν θαλάσσας περί γάρ των ποτα- Nam alioquin inferior essel aqua , veruin Moyses
μών , τί χρή και λέγειν, όπως υποβρύχιοι ; της θα- inferiorem esse lerraw docuit ; unde manifesluni
λάσσης γάρ όλα τους τοιούτοις ύδασιν εφήδρασται: est, hoc diclum esse respectu certæ partis aquarum .
και όμως μένει , τεθεμελιωμένη επ' αυτών, και ο Ιn multis namque terre concavitatibus el caverno.
συνεχομένη το προστάγματι του ποιήσαντος . Ήτοι- sis locis subler currunt parles quædam maris, quas
μασε δε, αντί του , εκόσμησε . maria appellavit. De Quminibus apertissimum est,
quod sub terra longo intervallo ferantur, et landem einergant. Admiranduin vero est , quomodo non
consideant lanla lerræ pondera . Omnes enim montes in hujusmodi aquis stabiliti sunt , et lamen in
his fundata permanet lerra sulo Factoris sui mandato contenta . Præparavil aulem , hoc est, ornavit.
Τις αναβήσεται εις το όρος Κυρίου ; ή τις VeRs . 3. Quis ascendel in monteiri Domini, aul
στήσεται εν τόπω αγίω αυτού ; Τούτο περί των φuis stabit in loco εαncto ejus ? Hoc de sacerde
ιερέων , οίμαι , προσηγόρευται , διαγράφων οίους tibus puto predictum fuisse, ut descrilieret, quales
αυτούς είναι χρή. Και όρος Κυρίου νοήσεις τον eos esse oporteret. Per nonlem vero Domini,
καθολικών έκαστον ναόν , διά το υπερανεστηκός commune unicuique lemplum intelligas, ob suin
" Maills . sivIII , 18 . 99 Gu. 1 , 2 . 1 Join . 1, 5 .
Vario lectiones .
(8 )) Mallein φαραγγιώδεσι.
PATROL. GR . CXXVIII . 10
 299 EUTHYMIT ZIGABENI 300
wam ejus excellentiam el conspicuam omnibus A xal otáôngo (90). xat el Trifol toalsba: tais ára:
claritale , sic dictum, et qui: aelvorsis undique πνοίαις των εχθρών της πίστεως • τόπον δε άγιον ,
llantibus inimicorunu fidei circumflatur : o per τον ενώπιον του θυσιαστηρίου . “υρα δε της λέξεως
locum sanctum , allare quod in conspectu Dei est. την ακρίβειαν· αναβήσεται γάρ, είπε , διότι προ
Considera etiam proplielici sermonis diligentiam. της εισόδου βαθμίδες τινές ειώθασι κατασκευά .
Ascendet enim, inquil, ea ratione, quia ale lens. ζεσθαι. Τινές δε όρος Κυρίου λέγουσι το ύψος των
pli ingressumi nonnulli inuesse grales solebant. αρετών, δ; ο Χριστός ενετείλατο δια του Ευαγγελίου
Quidam per kuontem Domini, sublimilalem earumn τόπον δε άγιον , τόν της επαγγελμένης βασιλείας
intelligent virtulum, quas in Evangelio Dominus των ουρανών. " Η και άλλως · όρος το ύψος της περί
observari jussit : et per locum sanctum, coleste acτου Χριστού θεολογίας, και των ορθών δογμάτων
promissum wubis regnum . Vel aliler : per montem ens įvavOpwth oew ; autoü .
sanctum , rubrimenu de Christo Ilocologiam intellige rociori:moue morum et divine Imrarnationis
scientiam .
VERS. 4. Innocens wanibns el mundo corde. Αθώος χερσί , και καθαρός τη καρδία. Δι'
Superioris versiculi verba per interrogationcina ερώτησιν σχηματίσας ο Προφήτης το προλαβων στη
Propliela formata sunt, ad quorum responsionem
· priesens subscquitur versiculus : et permanus
B τον,είτα νύναποκρίνεται και διά μέντωνχειρών
τις πράξεις δηλοί • διά δι της καρδίας , τις ενθ
quidem aciioncs significat ; per cur vero, rojila- μίσεις , ότι εκείνος αναβήσεται και στήσεται , και
liones. Ille, inquit, ascendit, et stabil, cujus el και πράξεις άμεμπτος ( 91) έχων , και καθαρός
actiones irreprehensibiles , el cogitationes una ενθυμήσεις . Αθώον δε ενταύθα , τον άμεμπτο ).
puræ fuerint , ac mundit : quasi asceusurum illum και όγε μη τοιούτος , ούτε αναβαίνει , ούθ' έστατα :
siegel, aut permansurum , qui hujusinodi non re- καν τούτο δοκή . Σκόπει δε πως άμφω συνέζευξεν :
crit, lanielsi aliler videatur. Considera eliamo εκάτερον γάρ εκατέρου χωρίς αδόκιμον ,
quomodo ulraquc biec pariter conjunxit ( opera scilicel, ci wentem ), ailerum enim sine allero tor:
probalur .
Qui non accepit in rano aniinam suain, Qui a "Ος ουκ έλαβεν επί ματαίω την ψυχήν αυτού ,
Deo aniicam suam propler vanum aliquod nou ac . “0ς ουκ έλαβε παρά Θεού την ψυχήν αυτού ένεκεν
repit ; lioc est, ul vana perlracici. Vel , qui anima ματαίου, ένα μάταια μεταχειρίζεται • η ουκ έχρή .
sua, quæ ad bona opera ſuil creala, ad prava usus σατο εις πονηρά τη ψυχή αυτού , κτισθείση επ'
-ΙΙΟΙ) est. αγαθούς .
Nec juravil in dolo prorimo suo. lloc est qui non C Και ουκ ώμοσαν επί δόλω τον πλησίον αυτού .
pejeravit. Nam is qui pejerat dolo agit, vel ut li- Ούκ έπιώρκησεν · ο γαρ ορκών, δυλιεύεται, ένα και
berclur cum debcal, vel accipial, quod ei nou αφεθή χρεωστών , ή λάβη μή χρεωστούμενος . Τοιαύτα
dehelur. Similes etiam sententias babuimus in είπεν και εν τις ιγ' Ψαλμώ . και ζήτει εκεί περί
Psalmo χι,, ubi invenies latius de juramiento όρκου πλατύτερον , ένθα κείται το
•· 'Ομύων τω
pertractaluna ,, in illo versiculo:: Qui jural proximo πλησίον αυτού , και ουκ αθετών.
suo ei non spernit '.
VERS. 5. llic accipiel benedictionem u Domino. Ούτος λήψεται ευλογίαν παρά Κυρίου . Χάριν ,
[Benedictionem , boc est) gratiam, seu divinum δωρεάν παρά του Κυρίου , κατά τον παρόντα βίον,
aliquod donum , in pritsenli vila prästitum ; hic και την πράξιν αγαθώς και ενθύμησιν καθαρός , και
vir, inquit, qui in actionibus suis probus, el in των ματαίων αφεστώς, και μη επιορκών τώ πλησίον.
cogitationibus mundus fuerit, quique ab inauibus rebus seipsum segregaveril, et non pejeraverit ad
versus proximumu sum.Accipiel benedictionem, etc. )
El misericordiam a Deo salutari suo. In luluru Ελεημοσύνην παρά Θεού σωτήρος αυτού
nimirum tempore. Unusquisque enim , aliam qui Κατά τον μέλλοντα • πάς γαρ, και ο πάνυ δίκαιος,
marime jusius halieatur, misericordia Dei iudiget : o ελέους
inclus δείται παρά θεού.
ocital rapá την olxslar
Besi. Ei ydp with sov
qui , si compassionem suam non commiscueria παραμιξη συμπάθησιν , ου δικαιωθήσεται ενώπιον
Deus, non justificubitur in conspectu ejus ominis vi . αυτού πάς ζών . Και άλλως δε • Ποια έργα αντάξια
rcus ' Quænam cnim illa sunt opera , que co- της βασιλείας των ουρανών ;
loruni regno condigna sini !
VERS. 6. Hæc est generatio quærenlium Domi- Αυτη η γενεά ζητούντων τον Κύριον . Αύτη και
num.. Generatio illa,, oquit,, que sic vixerit (ul
[ut γενεά ούτως βιούσα, γενεά εστιν ανδρών ζητούντων
docuimus] merito appellari poterit generatio viro τον Κύριον , ήτοι αγαπώντων ο γάρ αγαπών ζητεί.
rum quaerentiis , hoc est diligentium , Dominum ,
qui enim diligit, quxril.

• Psal. Σιν, 4. • Γsal. CΙI.I, 2 .

Variæ lectioncs.
(90) ίσ. έξοχον. (91 ) γρ . αμέμπτους, vel άμεμπτως .
301 COMMENT. IN PSALMOS , 302
Ζητούντων το πρόσωπο του Θεού Ιακώβ . A Qκαrentium faciem Dei Jacob . Deus Jacob Deus
Ατός του Ιακώβ , ο Πατήρ έδόκει τους Εβραίους : Paler ab llebræis putabalur, ſacics aulem Patris,
πρόσωπον δε του Πατρός , ο Υιός : Ο έωρακώς Filius : Qui vidil me, inquit, vidil, el Pairem
γάρ , φησίν, έμε , εώρακεν τον Πατέρα. Τον Ιακώβ menm , Patriarchæ aulen Jacob frequentius in
τα σιχα εν Υαλμοίς τίθησιν, ώς πατέρα Psalmis propheta meminit, οι κι tribuum patris.
τι εεεε φυλών. Η και άλλως • ζητούντων ιδείν Vel aliier : Quærentium videre Neum in futuro
τον θεία, κατά τον μέλλοντα αιώνα , ότε πρόσωπον Seculo , quando facie ad faciem illi eum videbunt,
εργαλεωπον ονται αυτόν οι άξιοι , καθώς φησι ut inquit, Paulus ', qui digni fuerint ut videant.
Παύλος .
Διάψαλμα . Περί δε τούτου είρηται εν προοιμίοις . Diaplasma. Dc hoc dictum est in operis exordio.
Άρατε πύλας, οι άρχοντες , υμών . Εντεύθεν Vers. 7. Tollile porlas , priucipes, veritas . Er lioc
προαγορεύει και την εις ουρανούς ανάληψιν του luco Proplieta, Salvatoris in cælum assumptioncai
Σωτήρος · εισάγει γάρ τους τα Χριστη διακονούν- predicit , el angelos, qui ei in terra ministrabant ,
ταςεπί της γης αγγέλους, συνανιόντας αυτή, και introducit , cum eo simul ascendere praireque, 20
προάγοντας, και διακελευομένους τους φυλάττουσι jubere aliis angelis, qui celorum alitain serra-.
την εις ουρανούς είσοδον αίρειν τας πύλας . Συντάσ . Β Dant, ut tollerent portas. Ordo autem verlorum sie
σεται δε το ρητόν ούτως · οι άρχοντες , άρατε πύλας fial : Vos principes, lollile porlas vestras, hoc est,
υμών, ήγουν οι εξουσιάζοντες των πυλών τούτων, porlas , quibus præestis et quarum estis principcs.
έρατε ταύτας. Υμών δε , αντί του , ών άρχετε . Ουκ Nec diserunt : Aperite, sed Tollile : summan nimi
είπε δε · 'Ανοίξατε , αλλ', 'Άρατε παντελώς , εντεύθεν rum gloriæ incomprehensibilitatem illius signifi
το αχώρητον της δόξης του μέλλοντος εισελθείν εμ- cantis, qui cælum erat ingressurus. Per porlas
φαίνων πύλας δε την φυλακήν οιητέον. autem ipsam custodiam intelligere debemus.
Και επάρθητε, πύλαι αιώνιοι . Η φυλακή , η Ei elevamini, poriæ æternales. Custodia ipsa
αιώνιος , διά την αιδιότητα των φυλαττόντων αγγέ- ælerna est, eo quod angeli custodes ælerni sunt.
λων. Η αιώνιοι , διά το μηδέποτε ανοιγήναι. Κε- Vel ideo æternales dicit, quia ab ælerno nunquam
κλεισμένων γαρ αυτών κατήλθεν εις γην , λαθών antea speriæ fucrani. Clausis enim januis descen
πάσας τας δυνάμεις . derat Dominus in lerrani, clam coelestibus omnibus
potestatibus.
Και εισελεύσεται ο βασιλεύς της δόξης. El intro:bil res gloriæ . Rer gloriæ Chrislus
Βασιλεύς της δόξης λέγεται και Κύριος της δόξης , dicitur ct Dominus gloriæ, veluti qui suiniam
C
ώς υπερένδοξος , και ως χορηγός αυτής , και ώ : dissecutus est gloriam, et qui ealli aliis præslal ,
βασιλεύων και κυριεύων πάντων των ενδόξων . el qui alioruin omnium qui gloriam assecuti sunt,
Rex cst ct Dominus.
Τιςέστιν ουτος ο βασιλεύς της δόξης ; Ακού- l'ers. 8. Quis est iste res gloriæ ? Introducic
σαντες οι άρχοντες των πυλών , εξηπορήθησαν, οία proplicta portarum principes ad haec verba dubi
μόνον τον Θεόν ειδότες βασιλέα της δόξης , ον εν tare, veluti, qui solum Deum scirent esse Regen
τρισίν υποστάσεσιν όντα τον υπερουράνιον τόπον glorie, quem in tribus personis, super celestia
προσεδόχων οικείν . "Αλλως τε και η περιβολή της habilarc loca arbitrabantur. Vel aliter : carnis ac
σαρκός εξέπληττε τούτους . "Οθεν ερωτώσι , και corporis amiclus eos fecit obstupescere, quocirca
αύθις ακούουσιν interrogant, et vicissim audiunt :
Κύριος κραταιός και δυνατός . Κύριος δυνατός Dominus fortis el polens, el Dominus polens ir
πεολέμοις . Ο Κύριός έστιν ον οίδατε , ο κραταιός pretiis . Dominus hic est, inquiunt, ille, qnen
και δυνατός · εί α πάλιν : Ο Κύριος ο δυνατός εν nostis, fortis ac polens ; . ac rursus : Dominus po
πολέμους . Η δε αναδίπλωσις εις αναγνώρισαν lens in præliis. llac autem replicatione ad majo
αυτούς άγει · άμα δε και εξυμνεί την κατά του τυ- D rem illos cognitionem adducunt, ac pariter vicio
ένου νίκην , ώ πολεμήσας προσβαλόντι καθείλε , riam , quam retulerant Dominus de lyranno, quem
και τη σταυρώ , καθάπερ δόρατι, κατηκόντισεν . in ccrlamine devicerat : el cruce, quasi hasla
quadam , jaculatus iransfixeral.
"Άρατε πύλας , οι άρχοντες . υμών , και επάρ- Vers. I. Tollile porlas, principes , reslras, el ele.
θητε , πύλαι αιώνιοι , και εισελεύσεται ο βασιλεύς υαmini porta ternales, et introibit Rex gloria.
της δόξης . Οι άρχοντες του δευτέρου ουρανού Principes portarum secundi cali, hoc est, firnia
τουτέστι του στερεώματος , ακούσαντες τα ρηθέντα ιnenti, auditis iis, qua: a.praeuntibus angelis dicta
παρά των αγγέλων, και ιδόντες, και υπερευφρα . fuerant , summo gaudio ac lætitia aſſecli , et
θέντες διά την σωτηρίαν των ανθρώπων, παρέδρα- de humani generis salute exsultantes , stalim'præ .
μον , τα αυτά έγκελευόμενοι τους άρχουσι των πυ- cucurrerunt , cadem cl ipsi mandantes aliis prina
λών του πρώτου ουρανού, του υπέρ το στερέωμα . cipibus primi cali , hoc est supra tirmamentum .
τις έστιν ούτος ο βασιλεύς της δόξης ; VERs. 10. Quis est iste Rex gloriæ ? Eodem

• Joan. ιν , 3, 3TCor. ΧΙΙΙ,

303 EUTIIYMII ZIGBENI 204
nolo isti dubitant , atque ilco eadern interrogant, Λ Ομοίως άπορούσε κακείνοι, και τα αυτά πυνθάνου .
el audiunt : ται και ακούουσι •
Dominus polestarum ipse est Rex gloriæ . Dominus, Κύριος των δυνάμεων , αυτό , έστιν ο βασιλεύς
inquit , poleis qui aliis potential praestat . Vel , qui της δόξης. Ο δυνατός Κύριος, και χορηγός των δυν
potestatibus imperat : bic, inquam , ille est, quem μεων • ή και δεσπότης των δυνατών, αυτός έστιν ο
Annuntianaus esse Regen glorise. Scire oportet καταγγελλόμενος παρ' ημών βασιλεύς της δόξης.
quod Judei tai preseiten psalmum, quam pro- Xρή δε γινώσκειν, ώς οι Εβραίοι και τον παρόντα
xine superiores, congruere dicunt illis Judieis , ψαλμών , και τον προ αυτού, τοις εν Βαβυλώνι αιχμα
φui captivi fuerunt in Babylone. Ει priorem quί . λώτους αυτόν προσάπτουσιν · εκείνον μεν, κατά
«lein, quasi in eorum relita , juela narrie , lunc την επάνοδον αυτών, χαρμόσυνα διηγούμενος • του.
autem ob Tristia qu :e captivi pariebaulur consolari τον δε , παραμυθούμενον τα εν τη αιχμαλωσία λυ
cos, ac docere, ne locum illuu Babylonis ægre πηρά, και διδάσκοντα, μη δυσχεραίνειν τω τόπω ,
ferrent, cum omnis terra Dei sil , el pussit unusquis- od trions rñ ; toh Dzou cüsns, xai õuvauěvou
que, ubicunque gentium fuerit, placcrc leo. Ve- παντός εν παντί τόπω ευαρεστείν τω θεώ • ελέγχον
rum convincuntur hujusmuodi inkırpretcs maniſeste ται δε προδήλως και από της τάξεως : η χαράν
decipi , vel ex ipso psaliorum ordine , cum alio . Β εκείνος μετά τούτον ετάγη, ώς τα μετά την επάνω
quin ille pust prix'sentem polius collocari debuis- δον των αιχμαλώτων ευαγγελιζόμενος ναι μεν και
sce , veluti ea auuuuliaus, quæ post captivitatem από των ρητών που γάρ το έλεος του Θεού ταρ
accilissent : non solum ex ordine , sed ex ipsis έμεινεν εν αυτοίς άχρι ζωής της, ως ο προ τούτου
diciis. Ostendant cuiru illi nobis, quæso, ubi mi- λέγει ψαλμός ; ποίας δε πύλας αιωνίους έχει τι.
sciicordia cum cis per lolam vilami permaiisil ul Ιεροσόλυμα , καθώς ο παρών φησιν , ίνα τ' άλλ ..
in præsenli halvelur psalmo, el quastiam æternales παρήσωμεν ·
purias haberet Jerusalem, quæ hic nowinantur,
uc cætera alia ommia commemorem .
Psalnius ipsi David . Ψαλμος τώ Δασ.δ.
PSALMUS XXIV . ΨΑΛΜΟΣ Κ ' .

Quidam dicunt below David conscripsisse lunc Τινές λέγουσι γράψαι τον Δαβίδ τουτονι τον ψαλ
psalaus in supplicationis atque orationis specieur μον ικέσιον, αρμόζόντα πάσι τοις εν ανά καις επι
ad Deum : cumque omnibus inter calamilaies alquc καλουμένοις , και διδάσκοντα τως δί ποιείσθαι την
angustianı, Deum invocantibus, congrucre : a : C δέησιν ουδέν δε κωλύει προηγουμένως υπέρ εαυτού
duccrc quomodu supplicare debcamus. Nihil lames τούτον εκφωνήσαι, πολεμουμένου παρ' εχθρών, οία
τα εκείνου.
velal, quin dici possit lealus David pro seip.o cilin
præcipue pruitulisse cum ab inimicis opprugua
retur..
Vers. 2. Ad le, Dumine, levavi animam meam . Lio Προς σε , Κύριε , ήρα την ψυχήν μου . Πρα ,
vavi, huc cst clevavi , eresi, a lerrcnis 1. j.niru ύψωσα , των γηίνων αποστάσας αυτήν, αφ' ών ουκ
cam rcllus altollcus, in quintis nulla mibi est siliis . έστι μου σωτηρία .
Deus meus , in le coulido, non cunfundur in SW1 “Ο Θεός μου, επί σοι πέπoιθα, μη καταισχυν .
lum . Vol præsens dicil sæcuium , vel fullurum : vil θείην εις τον αιώνα. Η εις τον παρόντα , και εις τον
11: sxculum non couſuuda :, pro , aunquam . μέλλοντα και εις τον αιώνα , αντί του , μέχρι πολλού ,
και act..
VeRs . 3. Neque irrideani me inimici nei. Quicio Μηδε καταγέλασάτωσαν με οι εχθροί μου. " Η
que illi sini, visibiles vel invisibiles. Irridebunt au- αισθητοι , ή νοητοί. Καταγελάσουσι μεν γάρ, ει νική
1cm , si superavering me. σουσί με .
Elenia universi qui le sustinent , non confundex- D Και γάρ πάντες οι υπομένοντές σε , ου μή κατ-.
nr . Sustinent usuit pro caspecant , ut plerisquυ αισχυνθώσιν. Υπομένοντες , αντί του , αναμέ.
un louis facil ; ila cura interpretatur Aquila. Nam νοντες · τούτο γάρ ή λέξις εν πολλοίς παρά του
ojui le adjutorem susceperii, non confundulur. Δαβίδ βούλεται σημαίνειν, ώς και ο Ακύλας ερμή
νευσεν ο γάρ σε βοηθόν απεκδεχόμενος ου καται .
σχυνθήσεται .
VERS. 4. Confundantur iniqna agentes superracue. Αίσχυνθήτωσαν οι ανοιoύντες διακενής. Οι
Alii casu quopiam , aut infortunio inigia siguil, uby, ix Trpistosus avououo: v . vlt, ex qUSIXT
alii o nalaria infirilatei. Quic lique igitur ασθενείας • όσοι δε μή διά ταύτας ανομούσι τας αι .
alias ob causas liansgrediuulur, ii supervacue τίας. ούτοι διακενής ανομούσι , τουτέστιν άνευ λό
iniqua 38, 're dicendi sunt, hoc est uulla rationc, seu γου, υπό της άγαν κακίας εξαμαρτάνοντες , οποίοι
pore summa inalitia, quales cr : fil visibiles alque san ol rohejLOūvts; aü:q, site épxtol, elte åíça
invisibiles inimici, qui adversum beatum David τοι · μάτην γάρ επολέμουν το μηδέν αυτούς αδική
pugnabant. Siue causa cnide atque inauiler po odyti .

pualur cum co, yui null.in al eri injuriam inferi,

305 COMMENT. IN ISALMOS . 306
Τας οδούς σου , Κύριε, διαγνώρισόν μοι , και τας Λ Vias luas, Domine, demonstra mihi, el sentilos
τρίβους σου δίδαξόν με . Το αυτό δι ' αμφοτέρων luas edoce me. ln bis duobus vcrsiculis eamdem
λέγει των ρητών , ώς είωθε ποιείν εν πολλοίς , nbique dicit sententiam, ut sæpenumero facec
εμφαίνων την τάσιν του πόθου της καρδίας . Οδοι solei, cum desiderii atque afeclus sui intensioneın
δε και τρίβοι , πάντα τα άρεστα τω θεώ, δι' ών βα- cupi: demonstrare. Vie autem semitæ Dei sunt
δίζει προς Θεόν απλανώς ο ταύτα πράττων. Εύχεται omnia qöæcunque ei placent . Per cas enim secu .
δε παρά θεου διδαχθήναι τα τοιαύτα διά την ακρί- rus, nec jam amplius vagabundus incedit, qui quæ
βειαν · ο γάρ άξιοι θεόθεν τα πρακτέα μανθάνουσι . Dco placila silnt perficit. Rogat Propheta edoccii
Τινε ; δε οδού ; και τρίβους τις οικονομίας των πραγ- se a Deo ca diligenter, quia qui id pronverentur a
μάτων λέγουσιν, αίς η θεία πρόνοια επιπoρεύεται , Deo omnia addiscuul, quæ agenda sunt. Quidam
ζητούντος του Προφήτου μαθείν, πως διακυβερνώνται per vias et semilas, dispensationes atque admi
τα πάντα, ίνα τη πρακτική και την θεωρητικήν nistrationes rerum esse intelligent ,, ad quas divina
προσλάβηται. Και οδούς μεν, τάς καθολικωτέρας : se estendlit providentia, ila ut quærerc a Deo Pro
τρίβους δε , τας μερικωτέρας . 'Αλλοι δε οδούς και phelam bis verbis intelligamus, quonam modo
τρίβους φασι τις εντολάς , άς εν βίβλω μαθών , και B oinnia gubernentur : ut per acliones nimiruin
έν έργω μαθείν ηύχετο, ίνα παρά Θεού ταύτας πράτ- contemplatio dirigentior consequatur. El per vias
τειν αναγκασθείς , και πείρα γνοίη και λόγω μόνη quidemo universaliora ,, per semilas vero magis par
εγίνωσκε . licularia intelligit mandala : quæ omnia tameisi
in libris divinis ante didicissel, oplat tamen reipsa, aque operationibus melius addiscere, ul coactus
quodammodo 1a Deo ca operari, esperimenlo deinceps cognoscal, quod sola prius ratione didiceral.
Οδήγησόν με επί την αλήθειάν σου . "Ινα μη Vers . 5. Deduc me in veritatem fuam. Ne boma .
πλανώμαι λογισμούς ανθρωπίνοις, έτερα ανθ ' ετέρων nis cogitationibus sedurat, alia pro aliis eligendo.
αιρούμενο ;.
Και δίδαξόν με , ότι συ ει ο Θεός ο σωτήρ μου. Ei doce me quod tu es Deus salvator meus. Atqui
Και μην δει αυτόν Θεόν αυτού · αλλ' έργη και deum suum eum esse sciebat, et tamen adhuc de
τούτο ζητεί μαθείν » μαθήσεται δε εν τω ρυσθήναι ceri cupit : lunc aulein addiscet, quando ab inipi
των πολεμίων. Τότε γάρ αναντίρρητος και απόδει- cis fuerit liberatus . Nam lunc sine controversia
ξις, ότι επ ' αυτώ μόνη πεποιθώς , ερρύσθη παραδό- maniſeste deinonstrabitur , quod in solius Dei auri
ξως , μηδενός ανθρώπων βοηθήσαντος . lio fretus, liberaliis sii , præler omnium opinionem ,
.

nullo hominum illi opem ferenie.

Και σε υπέμεινα όλην την ημέραν . Έργω, καθώς C El le sustinui lota die. Re ipsa ac factis, ut dixit,
είπον, δίδαξόν με , ότι συ ει ο Θεός , και σώζων με , και inquil, doce me, quod lu es Deus, qui salvas me,
ότι σε όντως ενέμεινα , και προσεδόκησα βοηθών, και et quod le vere siistinui, ac adjulorem exspectavi,
ουκ διεψεύσθην . Το δε , όλην την ημέραν , αντί του , et deceptus non sum . Quod vero ait : Tola die, sa :
διαπαντός , τίθησιν εν πολλοίς ο Προφήτης, ώσπερ penumero Propheta ponit pro semper,, quemadmo.
και το, εις τον αιώνα . Και άλλως δε , όλην την dum et illa verba : In scculum . Vel aliter : llebræi,
ήμέραν την όλην αυτών ζωήν λέγουσιν Εβραίοι• lota die, pomunt, pro loco vile lempore. Noctu
της γάρ νυκτός υπνούντες , ου δοκούσι ζήν. Αλλ' ου. enim cum dormimus , vivere non videmur . Hæc
τως μεν καθ' ιστορίαν ανηρμήνευται το ρητόν. Δύνα . aulem juxta historiæ sensım dicta sunt. Juxla
ται δε και περί του Χριστού νοείσθαι κατ' αναγω- anagogem , possunt lec de Christo intelligi , cujus
γην, οία προϊδόντος του Προφήτου την ενανθρώπη . incarnationem ipsis quasi oculis spiritus, previdens
σιν αυτού τους πνευματικοίς οφθαλμοίς, και παρα- Propheta, el melius lainen intelligere cupiens, ro
καλούντος μαθείν τρανώτερον, οποίας οδούς και fat verius, ac sincerilis sibi vias illas, ac schilas
τρίβους σαρκωθείς έληται. Αλήθεια δε του Χριστού , φτιας Incarnandus Deus elal in
demonstrari,, per quas
η διδασκαλία αυτού , ήν και αυτός εύχεται μαθείν » cessurus. Veritas etiam Christi doctrina ejus est,
φησίγάρ εν τοις Ευαγγελίοις · 'Εγώ ειμι η αλήθεια " D quam addiscere optat Propheta ; Ego enim , ιιηuit,
και πάλιν : Εγώ την αλήθειαν λέγω υμίν , Δίδα verilus sum ' ; el alibi : Veritatem dico vobis , Doce
ξόν με, φησίν ο Προφήτης , ταύτην, είτα στικτέον, igitur me ,, inquit ,, verifalein
vc: quæ verb ,,
lianc ;; post que
και από άλλης αρχής το επαγόμενον αναγνωστέον , slalim sistendum est : et quod deinceps sequitur,
οίον • Tαυτά με δίδαξον. Και συ ει ο Θεός και Σωτήρ quasi aliud principium per se legendum , boc pacto :
μου , και πεπληροφόρημαι περί τούτου . Ιησούς γάρ Tu, inquit, Deus, liac doce me : lu enim es Salva.
ο σωτήρ ερμηνεύεται , και όντως έσωσεν αυτόν, εις lor meus, quemadmodum vel loo edoclus sum
άδου κατελθών ο Σωτήρ , εξάγων εκείθεν. Σε ούν , nomine ; Jesus quippe diceris quod nomen Salvator
φησί , και αει προσδοκώ , και ουκ απελπίζω . interprelatur; et vere Prophetam nostrum Jesus
salvavil, quando in infernum descendens, illinc eum duxit. Te igitur, inquil, seinper exspecto, et
son despero. (Adverteudum esl samen , quod jusla hujusmodi scnsum non legen.lum est : Doce me quod
IX es Deus meus, sed : Doce me quia iu es Deus meus. Græca enia Jiclio őtt utramque babot sigui .
frationem . )
Jell . Iν , 6. 1 Joan. Sy1, 7.
301 EUTHYMI ZIGABENI 308
Vres. 6. Reminiscere miserationum tuarum , Dυ- Λ Μνήσθητι των οικτιρμών σου, Κύριε , και τη
nuine , 1 misericordiarum tuarum φκα α εαculo ελέη σου , ότι από του αιώνος εισι . Μνήσθητι ,
Sunt : Memento , inquit, qnod a sæculo, hoc est, ότι οικτίρμων ει και ελεήμων , από του αιώνος .
scmper el nalura lud , miscricors es , el nuiserator τουτέστιν, άει και κατά φύσιν . Τα ελέη δε αδια .
(eu quia in lectione Graeca dictio, misericordiarum, φόρως κατά αιτιατικήν πτώσιν τεθείκασιν οι ερ
est in quarto casu , misericordias sciliceul ; anno- μηνείς, και ως και της Εβραϊδος λέξεως εκείνης
12infiderinlein verli Injus constructionero apιι τοιαύτην εχούσης πτώσιν , ή και ότι οι παλαιοί
LXX, lam cum secundo quam cum quarto casu : άδειαν είχον εναλλάττειν τας πτώσεις, ώς εν πολλοίς
το fortassis ea ratione id factum est , quia antiqιι ευρήσομεν . Μνήσθητι δε, ουχ ώς επιλαθόμενος , αλλ'
licentius casum ponebant pro casu , ul sæpenu- ώς δοκιών ημίν επιλανθάνεσθαι τούτων , ότε βραδύ
mero factum invenimus. Illud autem adverle, quod νεις προς την ημετέραν αντίληψιν .
verba hæc ad Deum, non ut ignarun all obliviosum dicta sunt : scd quia ignorare videlur Devs
acque oblivisci, quando ad defensionem ,' allt in auxilivu nostrum tardius venit.
VaRs. 7. Delicia juventutis mere , e ignorantias "Αμαρτίας νεότητός μου και αγνοίας μου μή
meas ne memineris. Considera quoworlo bealus B μνησθής . "Ορα όπως και υπέρ των εν νεότητα
David perfectior adınoduin cffectus, pro delictis αμαρτημάτων Ικετεύει , και υπέρ των εν αγνοία ,
supplicet a se in juvenlule comniissis : el nos la- ότι λοιπόν τέλειος εγένετο, ει και ημείς οίδεν τα
mieu bujuscemodi, hæc minime cogitamus. Sed τοιαύτα λογιζόμεθα . Διατί δε και περί των εν γνώσει
goare non supplicavit pro scienter a se commissis ου παρεκάλεσεν ; "Οτι εκείνα μεν προσευχή μόνη
peccatis ? quia scilicet quæ ignoranter cominissa αφανίζονται • ταύτα δε και της πρακτικής μετα
sunt, kola oratione delentur, ista vero majori in- νοίας δέονται.
digent pænitentia (factis nimiruin , atque operibus ).
Serundum misericordiam luam memenlo mei lu, Κατά το έλεός σου μνήσθητί μου σύ . " Ωσπεο
Quemadmodum misericordia lua mulla est, ita et το έλεός σου πολύ, ούτως εν πολλώ ελέει μνήσθητί
lo in inulia misericordia memento mei. Vel in μου , τουτέστιν, ίνα ελεήσης, ουχ ίνα κολάσης .
misericordia lua memento moi lioc est, ut mi
sprearis, non ut punias.
Propler bonilalem luam Domine. Quia natura , "Ένεκεν της χρηστότητός σου , Κύριε . Διότι
inquil, bonus es, lamcisi præter voluntatem tuam χρηστος ει φύσει, και ει παρά φύσιν έρχη προς το
ub peccala nostra etiam punias. C κολάζειν διά τας αμαρτίας ημών .
VERS. 8 , 9. Bonus el rectus Dominus. Bonus qui- Χρηστος και ευθύς ο Κύριος . Χρηστος μεν ,
dem , ut misericors ; reriis autem , tanquain qui ελεών · ευθύ ; δε, ως δίκας απαιτών των πλημ .
feliciorum penas exigit . Rectum enim hic in juli- μελημάτων · ευθύς γάρ νύν, ο ορθός εν τω κρί .
cando intelligit . νειν.

Propter hoc legein dabit delinquentibus in via , Διά τούτο νομοθετήσει αμαρτάνοντας και δδώ .
dirigel mansuelos in judicio. Quoniam misericors οδηγήσει πραείς εν κρίσει. Έπει και ελεήμων
est, et reclus, legen dabit peccaloribus, hoc est εστί και αρρεπής, νομοθετήσει , μη υποθήσει, και
peccatores legi subjiciet, et castigabit delinquen . τιμωρήσεται τους αμαρτάνοντας έν οδώ , ήγουν εν
les in via, hoc est, in hac vila : quam ideo viam βίω . Τούτον γάρ οδόν καλεί νυν, διά το τάντας δι '
appellat , quia omnes per eam , non secus , ac per αυτού φέρεσθαι : οδηγήσει δε τους πραείς , ίνα μη
viam transeunt. Dirigel aulem mansuelos , ne se- πλανηθώσιν. 'Εν κρίσει, τουτέστι, μετά κρίσεως , ως
ducantur. In juilicio, hoc est jure merilu , siquidem deinu; yelpaywylas. Nosita. ok xal állws 78, Na
digni soni qui dirigantur. Aliter eliam verbum vo- μοθετήσει, ότι Nόμους θήσει τους αμαρτάνουσιν .
μοθετήσει intelligi potest , hoc est Legem statuet "Αδιαφόρως δε κενταύθα ή σύνταξις . Ευθυτάτου δε
D το νομοθετείν · ώστε διορθωθήναι , και μη κολασθη -
peccatoribus. Ad æquissimum aulem legislatorem
pertinet leges ferre, quibus non lam punianlur, qui ναι τον αμαρτάνοντα. Ταύτα δε και εις Χριστον
peccant , quam dirigantur . Rec etiam juxta anago- αναχθήσονται, ; τοις αμαρτάνουσιν ένομοθέτησε
gem ad Christum referri possunt , qui peccatorilus διά της οδού , ήν και αυτός ωδευσεν , ώστε ταύτην
illam viam slaluit , qua ipse gradiebalur : il per ιδεύοντας μηκέτι εξαμαρτάνειν και οδήγησε τους
cam incedenles amplius non peccenl ; quique cliam πραείς εν τω μακαρίσαι αυτούς , και ούτω καρα .
mansuetos direxit , dum healos eos predicat , itaque θίξαι· Μακάριοι γαρ , φησίν , οι πραείς.
incital : Beati enim , inquil, miles .
Docebit miles rias suas . Hoc de Christo , ac de Διδάξει πραείς οδούς αυτού . Τούτο σαφώς περ
rjus discipulis manifeste dictum est : miles enim του Χριστού και των μαθητών αυτού πραείς με
rrant Christi discipuli , veluti qui ei non adversa- γάρ ούτοι γεγόνασιν , ώς μη αντιλέγοντες συτη.
santur : Discile a me , inquil, gaia milis sum, el Μάθετε γάρ, φησίν , απ' εμού , ότι πράος είπε,
hreinilis corde ' . Doerit autcm pos Christus vias και ταπεινός τη καρδία. 'Εδίδαξε δ: αυτούς τας

• Matth . v , I. Μ.ιιιιι. 31 , 29.

309 COMMENT. IN PSALMOS. 310
οδούς της εαυτού πολιτείας , ως αυτόπτας , και A conversationis sue , due nos spectatores et comi
επομένους αυτώ. les sibi esse voluit.
Πάσαι αι οδοι Κυρίου , έλεος και αλήθεια τους l'ens. 10. Universu virc Domini nisericordia el ve
εκζητουσι την διαθήκης αυτού και τα μαρτύρια τitas crquirentibus testamentum ejus et testimonis
αυτού . Οδούς ενταύθα τις νομικές εντολές νοή- ejus . Per vias hic sola legis manulata intelligenus,
σομεν , αίτινες τους ερευνώσι τον γραπτόν νόμον que iis qui scriptam legem servant , pro misericor ..
quæ
ελεος και αλήθεια είσι • φαίνονται γάρ , ότι ελεών dia el verilale habenda sunt : cum manifestiim sit ,
τους ανθρώπους ο Θεός ένομοθέτησε ταύτας, και Deum misericordia comoolum , ca staluisse man
αληθεύουσιν εφ' οίς λέγουσιν , ώς και παρά αληθινού data ,, el cuin vera contineant, ut pole que a vero
θεού ταγείσαι . Τον νόμον δι εκάλεσεν και διαθήκης Deo sunt condila. Legem enim el Testamentum
και μαρτύρια· διαθήκην μεν, ότι διέθετο αυτην 2ηpellavit, et testimonia. Testamentum quidern ,
τοις υιούς Ισραήλ : μαρτύρια δε , ότι διεμαρτύρατο seir potius,juxta
, ereci nominis vien ,, dispositionerm ::
Cræci
εν αυτώ . Πάσαι γαρ αι πορείαι της επί γής άνα . quia illam disposuit ad ilios Israel. Testimonia
στροφής αυτού ελεος και αλήθεια εισι τοις εκ- vero , quia in his contestalus est, quæ futura erant
ζητούσε την καινήν διαθήκην αυτού , δηλαδή τους . ([quemadmodum in 1νιιι psalmo declaravimus .
B
πιστεύουσι τη διδασκαλία αυτού , και ταις υπέρ Quod si de Cbrislo intelligamus, facilis est inter
αυτού προφητικαίς μαρτυρίαις. 'Εν όλη γαρ τη preialio) . Omnes enim viæ conversationis Christi
πολιτεία αυτού ευεργετών ηλέει , και διδάσκων ήλή- in lerra , misericordia sunt, ct verilus, iisque 10
θευσεν. vum ejus Testamentum esquirunt: hoc est, its
qui doctrinæ ejus creilunt, el testimoniis quæ a Proplelis de eo prædicta sunt. ln omni cniin vila
sua Christus, et benefaciens miserebatur, et docens vera prædicabal.
"Ενεκεν του ονόματός σου , Κύριε , και ιλάσθητι VeRs. 11. Propter nomen luum, Domine, et prue
τη άγκιρτία μου • κολλή γάρ έστι. Περιττός ο και piliare peccalo meo , mullum est enim . Superflua
σύνδεσμος ενταύθα : ιδίωμα γάρ τούτο των Εβραίων est in loco conjunctio , et ; idioma hoc est elian
εν πολλοίς . φησίν ουν, ότι Διότι ονομάζη ελεήμων lingue Hebraico, quod multis in locis reperitur.
και χρηστος , διά τούτο ελάσθητι τη αμαρτία μου , Ait igitur : Quia misericors appellaris , et bonus,
τη πεπαυμένη πάντως πολλή γάρ έστι, όσον εις propter hoc, quæso , propilius esto peccalo meo ,
σύγκρισιν όσης χρεωστώ καθαρότητος και προς τον quod antea commisi ; mulluin est enim , si ad cain
Χριστόν δε λέγοιτ ' άν, ότι ονομάζεται άμνος αίρων munditiam comparetur, quam præstare debuissem ,
την αμαρτίαν του κόσμου . C Ad Cliristum etiam referri potissimum possunt
hæc verba , qui Agnus Dei appellatur, qui lollis
peccala mundi .
Τις έστιν άνθρωπος και φοβούμενος τον Κύριον ; Vers . 12. Quis est homo qui timet Dominum ? Ra
Σπάνιος μέν • ευρισκομένω δε οιαι αμοιβαι επαγ- rus sanc. Quod si quis invenialur, audi, que re
γέλλονται , άκουσον . tributiones ei promillanlur :
Νομοθετήσει αυτό , εν όδω ή ηρετίσατο. Διά. Legem slaluel ei in via , gram elegil. Diversæ
φοροι μεν αι οδοί των σωζομένων , τουτέστιν αι enim vix sunt corum qui salvanlır, hoc csi , di
πολιτείαι : η μεν γάρ κοινοβιακή · η δε αναχωρητική . versæ vilæ, ac conversationis rationes ; alia enim
Και η μεν πρακτική, και δε θεωρητική, και άλλη ratio vile est Ιιοιminum in commune viventium .
άλλως έχουσα• πάσαι δε φέρουσαι εις Θεόν · οποίαν alia eorum qui solitariam vilam degunt : alii etiam
δ ' αν ο φοβούμενος τον Θεόν έληται, εν ταύτη ο agendi vitam deligunt, alii conteinplanali, alii vero
Θεός διδάσκαλος αυτώ γενήσεται των πρακτέων, ως aliam : omnes lomen hujuscemodi rationes ad
ανωτέρω δεδηλώκαμεν , Φόβον δε Θεού μη τον απλώς Deum ducunt, ct quamcunque sibi clogeril is qui
νοήσης , αλλά τον εγκάρδιον . limet Dominum , in ea Dominus illi eri: priecrplor,
et docebit quid agendum sit, ut declaravimus . Timorem vero non simpliciter intellige, sed cordi
figuin .
Η ψυχή αυτού έν άγαθοίς αυλισθήσεται. D Vers . 13. Anima ejus in bonis demorabilur. Soluta
“Ατοπτώσα του σώματος , εν εκείνοις έσται τοις enim a corpore, in illis erit bonis, que nec oculus
αγαθοίς , και οφθαλμός ουκ είδε , και ούς ουκ ήκουσεν. vidil, nec uuris audiril " , etc.
Και το σπέρμα αυτού κληρονομήσει την. Et semen ejus hæredilabit terram . Pergraia crat
Επειδή ευκταία ήν τους Εβραίοις ή παιδοποιία , και Judris liberorum procrcatio ': atque ideo bujusmo-li
ταις ταύτης επαγγελίαις εις αρετήν προτρέπεται, pollicitatione ai virtutem eos pellicit, promillens
υπισχνούμενος , ότι και παίδας έξει κληρονόμους ής φιoll
quod ii, qui Deim timuerint,, alios habituri sint.
είχε γής νοείται δε σπέρμα και η διδασκαλία , και illius terræ hæredes , quam ipsi possidebani. Se
διά ταύτης πάλιν οι μαθητευθέντες . Λέγει γάρ, ώς oύ men etiam pru doctrina intelligitur , et per illam ,
μόνον αυτός σωθήσεται , αλλά και οι κατά πνεύμα ij rursus, qui edocentur : el Sensins est, quod non
ταΐδες αυτού τήν τών πραέων κληρονομήσουσι γήν. laulum ipsc salvabitur, seul quod ii etiam filii,
qoros juria camdem babuerit morvin ac spiritus rationem , terræ mansueloruin hæreditatem consequentur.
» Ι... 1.820 , 4 ; 1 Cor. 1 , 9.
311 EUTHYMII ZIGABENI 312
VERS. 14. Fortitudo est Doininus limentibus eum . A Κραταιωμα Κύριος των φοβουμένων αυτόν .
Talium hominum fortitudo fit Deus, lioc est robur Κραταίωμα των τοιούτων γίνεται ο θεός, ήγουν
ac murus .
ισχύς, τείχος .
El lestamentum ejas manifestabil eis. Les, in- Και η διαθήκη αυτού δηλώσει αυτούς . Ο -
quit, Domini, eis declarabil , quod Deus est forli- μος αυτού δηλώσει αυτοις , ότι των τοιούτων ο θεός
liludo limentium se. lla enim lcx omnibus pol- κραταίωμα γίνεται ούτω γαρ ο νόμος επαγγέλλε .
licelur, Vel Testamentum proponit quocunque di- ται. " Η διαθήκην την απλώς θεόθεν υποθήκης
vino documento , quod docetquæ agenda sunt ; nec νδει , δηλούσαν το πρακτέον . ου μόνον δε το πρα .
lanlum quæ agenda, sed ipsa ctiam divina mysle- κτέον, αλλά και θεία μυστήρια , δ και ο νόμος ποιεί
ria : quod Dominilex iis præstare solet, qui mundi
ac puri ad eamı accesserint.
τους καθαρώς μετερχομένους αυτόν.
Vers 15. Oculi mei semper ad Dominum , quoniam οι οφθαλμοί μου , διαπαντός προς τον Κύριον ,
ipse mellet de laqueo pedes meos, Oculos animz ότι αυτός εκσπάσει εκ παγίδος τους πόδας μου .
intelligii, quos intentos, inquit, semper habeo ad οι της ψυχής οφθαλμοί , ούς αει τεταμένους, φησιν,
Deum . Novi enim quod ipse solus pedes meos a έχω πρός Θεόν , οία ειδώς , ότι αυτός μόνο ; εκσπά
laqueis extrahel, et ab invisibilium (99 ) inimico - B σει τους πόδας μου από βρόχων και της ενέδρας
rum insidiis .
των ορατών εχθρών, ει και εμπα ρωσιν .
VER3. 16. Respice in me el miserere mei. Quomodo Επίβλεψον επ' εμέ , και ελέησόν με . Πώς επι
dicalur Denis respicere , supra in aliis psalmis dixi- βλέπει ο Θεός , ειρήκαμεν προλαβόντως έν άλλους
nus .
ψαλμοίς.
Quoniam unigenitus et pauper sum ego. Sed quare "Οτι μονογενής και πτωχός είμι εγώ . Και μην
se unigenitium appellat bealus David ? nonne mul.
los habuit fratres ? verum hac dictione sæpe πολλούς είχεν αδελφούς αλλά μονογενή πολλάκι:
utilur
τον μεμονωμένον καλεί , ως μόνον γενόμενον· τοιού
Propliela , pro solitario seni solo et unico : quasi
solus essel, et ab aliis destitutus . Alibi ctiam τον γάρ ήν το , και εκ χειρός κυνός την μονογενή
μου. Πτωχός δε ήν, ώς γυμνός ανθρωπίνης βοη
hac dictione abulilur Propheta dicens : Ei de mana θείας.
canis unigenilan merm " .Paupercm etiam se appel
lal, veluti mundano omni spoliation auxilio .
VeRs. 17. Tribulationes cordis mei multiplicatæ AI θλίψεις της καρδίας μου έπληθύνθησαν .
sunil . Cordis tribulationcs dicit : quia sive a mali- Πάσα γάρ θλίψις, είτε από ανθρώπων πονηρών , είτε
guitale hoininum , sive a cogitationibus et ab C από λογισμών εμπαθών, κατά της καρδίας φέρετα:.
anini passionibus , alfictioncs omnes semper de .
lirentur ad cor.
De necessitatibus mieis erre me. Ab inforlunjis, 'Εκ των αναγκών μου εξάγαγέ με . Τών περι
quire me angunt et vim mihi inlerini, στάσεων , αί με βιάζουσιν .
VERS . 18. Vide humilitatem meam et laborein " Ιδε την ταπείνωσίν μου και τον κόπον μου .
meum. Per humilitatem , juxta historia sensum , Ταπείνωσιν αισθητός μεν, την σωματικήν ασθ!
corporis ac virium infirmitalem intellige, adversus νειαν, πρός τηλικαύτην δύναμιν των εχθρών · νοη ·
tantam inimicorum potentiam. Sed jula spiritua- τώς δε , την ψυχικήν συντριβήν. Και κιπον πάλιν
lem intellectum , summam expone animæ contri. αισθητως μεν, τον σωματικών δν υφίστατο φεύγων
tionem. Simili modo per laboren , juria primum και αγωνιών • νοητώς δε, τον ψυχικών, εξ εγκρα
sensum , corporis defatigationem intellige quam τείας και στάσεως και χαμευνίας και λοιπης αρε.
perpessus est, cum fugiens inimicos, mullis in της .
angustiis versarelur ; et juxta alterum sensum , laborem eum intellige, quem er abstinentia, ry
stabilitate sua , ex lerreno accubitu , atque ex cæteris aliis virtulum operationibus sustinebat.
El dimilte omnia delicia mea. Præleriia nimi- D Και άφες πάσας τας αμαρτίας μου . Τις προλα
ruin , it quibus postmodum abstinni. Illud aulem βούσας, ών απεσχόμην . "Ορα δε όπως ου χρεία μό
cousidera quomodo non solum abstinere oportet a νον αποχής, αλλά και ταπεινώσεως και κάπου προς
peccalis, sed molla ctia : humilitate opus est , el τελείαν άφεσιν .
labore ad hoc , ut plene cuipiam peccala remit
lantur.

Vers. 19. Vide inimicus meos quoniam multipli. " Ιδε τους εχθρούς μου , ότι έπληθύνθησαν .
cali sunt . 'Tam sensibiles, quam intellectuales. Είτε τους αισθητούς είπης, είτε τους νοητούς.
El odio injusto oderunt me. Neque enim visibilcs Και μίσος άδικον εμίσησαν κε. Ούτε γάρ τους
* Psal . XXι , 21 .
Varie lectiones .
(92) Cod. Opatūr, risibilium , scd legendum fortasse copánov, ui lezisse vilelur Latinus inter
pres. Idem codes addil al xal turiapüsiv. Eliamsi irruant.
1
313 COMMENT . IN PSALMOS . 314
ορατούς ήδίκησι , μηδέν αυτούςεπηρεάσας, ούτε τους A inimir 0 Neos injuria aliqua afeci , neque damnum
αοράτους : αμαρτήσας γαρ, ου τους δαίμονας , αλλ' aut calumniam in eos inluli : similiter neque invi
εμαυτόν ήδίκησα . Λοιπόν ούν, αναφορμoν τo κατ ' εμέ sibiles,, φuia si peccavi, non illos,, sed me iμsim
μίσος , και εκ μόνου φθόνου. læsi . Roslal igitur ul nullani adversuin me odii or
casionem balieani, sed lolum quod est, ex sula
orialur invid a .
Φύλαξον την ψυχήν μου . "Ινα μή περιπέση VERS . 20. Custodi animam meam . Ne incidat in
αυτοίς. Διά δε της ψυχής και το σώμα νόει. Ταύτη eos ; per animali aulem corpus simul intellige.
γάρ τούτο διεξάγεται. Eu cnim est, quae corpus moderatur.
Και ρύσαι με. Μή ποτε περιπέσω. Ή και άλλως Et eripe ihe. Si aliquando cecidero . Vel aliler :
Φύλαξον μεν την ψυχήν μου από των αοράτων έχ- Cartoli animam , ab invisibilibus nimirum inimicis;
θρών · ρύσαι δε με από των αισθητων, οί του σώ. El eripe nie, a sensibilibus scilicel, qui corpus
ματός μου κυριεύσαι σπεύδουσιν. meum in poteslale sua habere perquiruni.
Μη καταισχυνθείην , ότι ήλπισα επί σε. Ειδώς , Non confundar, quoniam speradi in le . Scicie,
φησίν, ότι πάντες οι υπομένοντές σε ου μή καταισχυν- B inquit , quo qui sperant inle, a concepta Spethan
Οιώσιν, ώς εν προοιμίοις είρηκα του ψαλμού , μηδε frustrailer ( lii dictum est in principio psalmi), oro
εγώ καταισχυνθείην , διότι και αυτός επί σε ήλπισα. ne conlunar, cum et ipse speraverim in le .
Ακακοι και ειθείς εκολλώντό μου , ότι υπ VERS. 21. Innocenies pl recli adhæserunt mihi,
έμεινά σε, Κύριε . Περί παρελθόντος πράγματος λέ- qui sustinui le . De præleritis rebus cst sermo. Alibi
γει και άλλοτε γάρ, φησί , σε υπομείνας , και μη enim ail : El le exspecians non sum confusas "
καταισχυνθείς, πολλούς εις τον όμοιον ζήλον επε- Multos, inquit,ad mulationem altraxi, ac per
σπασάμην εκ των εμών πεισθέντας, ότι συ ει μόνος suasi ,, ex iis que
quæ mili contigisse viderant , le solumn
άψευδής βοηθός " οί και εκολλώντό μοι, τουτέστι, verum adjutorem esse , ac minime fallacem ; unde
συνεδεσμεύοντο φιλίας νόμω, εξεχόμενο! μου , διότι σε eriain Adhaeserunt mihi, hoc esl, mecum lege ami.
υπέμεινα , φρονήσας ορθώς. Τίνες δε ούτοι ; “Οσοι ciliæ colligati sunt : quoniam rccle sentiens, le
άκακου, τουτέστιν αγαθοί και ευθείς , είτουν δίκαιοι. exspectavi . Sed quinam sunt bi ? Quicunque scili
Και διά τους τοιούτους ούν επάκουσόν μου . cel innocentes, probi , el recli , huc est, justi. Pro
pler hoc itartie exaudli me, ul per mic alii pariter
tibi gratias agant.
Λύτρωσαι , ο Θεός, τον Ισραήλ εκ πασών των C VERS. 22. Libera , Deus , Israel ex omnibus tribu
Ολίψεων αυτού. Ικανώς υπέρ εαυτού δεηθείς, και lationibus suis . Cum abundo ac salis pro scipso
υπέρ του λαού παντός εύχεται, συμπάσχοντος και orarerit Prophcta, demum pro populo etiam sup
αυτού . Ου μόνον γαρ ότε βασιλεύοντι επέθεντο, plicat, qui secum pariter amigebatur. Neque enim
συνέπασχεν ο λαός, ει τότε δώσωμεν ειρήσθαι τον tantum iunc angebalur populis quando regnante
ψαλμών , αλλά και επί Σαούλ , ότε Δαβίδ έφευγες, bralo Daviil Philislari irruebant, si concesserimus
και επί 'Αβεσαλώμ , πολλοί δι' αυτόν έθλίβοντο, illo tempore composilliin fuisse hunc psalmum , scil
ούς και Ισραήλ εκάλεσεν, ώς απ' εκείνου κατα . et antea cum fligaretur a Saule ; el poslea eliani
γομένους . Ουκ άλογον δε και εαυτόν ειπείν Ισραήλ , lcmipore Absalonis, quando multi propter ipsum
ως εκείθεν έλκοντα το γένος . Εί βούλει δε , και εις opprimebantur , φuos nunc Israelem appellavis ,
Χριστόν ανάξεις την ευχήν • ώστε βοηθήσαι τοις veluti ab eo descen lentes : nec lamen prieter ra
δι' αυτόν θλιβομένους παρά των εχθρών της πί- tionem fortassis fuerit intelligere, quod seipsum
στεως " προειρήκαμεν γαρ, ότι ορθώς αν ειεν Ισραήλ οι Propheta Israelen appellet ,, ea ratione quod al»
τον Χριστόν ορώντες Χριστιανοί διά πίστεως: "Ισραήλ illo genus trahebal : et si libet, poleris etiam ad
γάρ ερμηνεύεται τους ορών τόν Θεόν . Christum orationem hanc referre ut ab eo pelat
Prophela, quod jis præslo sil, qui propter eum a lidei hostibus aliguntur. Jam enim prædiximus.
quod Christiani recle Israel dici possunt : illi nimirum Christum Dcum per fidem vident. Israr )
enim , ut diximus, interprelalur mens videns Deum .
Ψαλμός τωΔαβίδ . D I'salonus ipsi Daria.
ΨΑΛΜΟΣ ΚΕ' . PSALMUS XXV .
Τούτον έγραψεν τον ψαλμόν επί Σαούλ , ότε φεύ . Hunc psalmum bealus David eo lempore conscri.
γων , παρ ' αλλοφύλους διέτριβεν . Αρμόζει δε κατά psit, quando Saulein fugiens, apud Pinilislæos
Την αρετήν και τους εν Βαβυλών: αιχμαλώτους • δι. commoralus est. In aliquibus tamen congruere
καιολογείται δε εν προοιμίοις , ειδώς δίκαιον τον etiam ils videlur, qui captivi postca in Babylone
θεόν . delenti sunt . Sciens aulem Proplieta Deum vere
juslum esse, illud ante omnia conalur demonstrare, quomodo causam ipse justissimam foverel, in mici
aulem injustam .
Κρίνον μοι, Κύριε , ότι εγώ έν ακακία μου επο• VERς . 1. Judica mihi Domine , quoniam ego εν
* Psal. xx1 , 6.
315 EUTHYMII ZIGABENO
316
Innocentia mea ingressus sem. Tametsi omnia , in- Α ρεύθην. Κρίνον, ήγουν εξέτασον έτι, καίτοι πρόει
quil, noveris, judica mihi lameu adhuc magis : hoc δώς άπαντα θαρρώ γάρ, ότι εγώ έν ακακία μου
est, examina causam meam. In hoc enim confido, ενεστράφην άχρι νύν. 'Ακακίαν δε λέγει την ανε
ξικακίαν
quod hactenus in innocentia mea conversalus sin . μακροθυμίαν
και . Πολλά γάρ, φησίν, έπι
Per innocentiam vcro longanimitalem ac patientiam του Σαούλ αδικηθείς , ουδέν αυτώ ανταπέδωκα , και
suam intelligil. Mullis enim injuriis affectus sum a τοι δυνάμενος . "Έστιν ότε και η των βασιλειών α .
Saul, et tamen injuriam in nullum reluli , lamelsi έγραψεν βιβλος.
sæpius poluerim , qucmadmoduni ex Reguin histo
ria perspicere licet .
Erin Nonino sperans, non in firmabor. El sperans , Επί τω Κυρίω ελαίων , ου μη ασθενήσω. Κα
inquit, in Domino, ab bac sententia non decidam : ελπίζων επί τω θεώ, ου μή καταπέσω τη φρονήματι ,
quininio invalescet semper magis, ac confirmabilur ρωννυομένω ταίς εις αυτόν ελπίσι. Προς τους εχθρούς
nec mea opinio, ου summan spem , quam in ipso ούτος ο λόγος .
baleo . Hæc autem verba ad inimicus diriguntur.
VERS. 2. Proba me, el lenla me. Non, ul extol- Δοκίμασόν με, Κύριε , και πειρασόν με . Ουκ
B
lens se , hoc dicit , sed veluli duo hæc rogans , alque έπαιρόμενος ταύτά φησιν , αλλά παρακαλών δοκι
obsecrans, probari nimirum de prælerilis vitæ suæ μασθήναι μεν , τουτέστιν εξετασθήναι επί τοις προ
actionibus, hoc est, esaminari et erquiri earum λαβούσι • πειρασθήναι δε , ήγουν πείραν δούναι και
rationem ; el lentari, hoc est, experimentum ab εις τα μέλλοντα , ε! και μη αύθις και αυτός έσται.
eo suini in fuluruu , an ila se geslurus sit, ul olim
besseral.
Ure renes meos, el cor meum . Renes concupiscer- Πύρωσον τους νεφρούς μου και την καρδίαν
tiam significant. Per cor iram : Cre , inquit, Ιιος μου. Διά μεν των νεφρών το επιθυμητικόν δηλοί :
cst proba, to nimirum pacto, quo artifices aurum διά δε της καρδίας, το θυμικόν . Πύρωσον δε , αντί
probant. Neque enim ego, aut regnum concupiri, του , δοκίμασον , ώς οι χρυσοχόου διά πυρός τον χρυ
aul in Saulem injurias ullas reluli. σον · ούτε γάρ επεθύμησα της βασιλείας, ούτε αντ
απέδωκα τη Σαούλ .
VERs. 3. Quoniam misericordia lua ante oculos "Οτι το έλεός σου κατέναντι των οφθαλμών
meos esi. Ila disposilus sum , inquit , quia coram μου έστιν. Ούτως δε διάκειμαι , διότι προ οφθαλμών
oculis meis misericordiam illam tuam proposui , ρC έχω το παρά σου έλες , και παρέχεις τους ανεξικα L.

quam omnibus iis præstas, qui palienti animo ad- κούσι.

versa omnia 8118linent.
El placui in verilale lua. Cum de cæteris viriu . Και ευηρέστησα h τη αληθεία σου . Και περί *

tibus suis tractare intendal, que in progressu των άλλων κατορθωμάτων αυτού προθέμενος ειπείν ,
psalmi ponil, prius sermonem leinperal, el Deo & προϊών εκτίθεται, θεραπεύει τον λόγον , και το
gratias agis , quod in reliquis virtutibus per illius θεώ την χάριν ανατίθησιν , ότι και άλλα τινά κατ .
veritatem profecerit .In lege enim lus , inquit, pol- ώρθωσα διά την σην αλήθειαν· επηγγείλω γαρ εντω
licitus es, eorum le miserlurum esse, qui tibi όμω τους ευαρεστούντάς σου ελεειν. Το έλεός σου
placerent. Misericordia igitur lua , et veritas lua, τοίνυν και η αλήθεια σου αιτία μου πάντων του
horum ompium bonorum mibi calisa cxstiterunt. των εγένετο. Είτα λέγει και τα κατορθώματα
Et deinceps virtules bas suas commemoral.
VERS. 4. Non sedi cum concilio ranitatis . Hoc Ούκ εκάθισα μετά συνεδρίου ματαιότητος.Των
est, cuni iis qui ad nugas, out ad intempestivos συνερχομένων επί φλυαρία, και λόγους αναίροις ,
sermones conveniebant, aut ad fabulosa eloquia. και μυθικοίς διηγήμασι .
Et cum iniqua agentibus introibo. Cum iis qui D Και μετά παρανομούντων ου μή εισέλθω. Των
muluo inter se aut qui adversus Saulem insidias επιβουλευόντων αλλήλοις , ή και αυτό το Σαούλ : ει.
disponunt. Verisimile aulem est leulalum sæpenu- κός γάρ τινας εγκαλείσθαι αυτόν εις ανταρσίαν .
mero eum fuisse ab aliquibus de conjuratione.
Vers. 5. Odi Ecclesian malignantium . Congre- "Εμίσησα εκκλησίαν πονηρευομένων . Την συν
gationem et conventum pravorum omniumn : pra- αγωγήν πάντων των πονηρών : όλους γάρ τους κα
vos enim quoscunque, malignitatis nomine com- κούς συμπεριελάβετο της πονηρίας ονόματι.
prehendit.
El cum impiis non sedebo. Per inpios , ' bic Και μετά ασεβών μη καθίσω . 'Ενταύθα τους
Philisticos intelligit, apud quos exsul fuji : quorum αλλοφύλους λέγει, παρ' οίς ήν φυγάς, ών απείχιτ »
conversatione tamen abstinebal. Vel Non sedebo, της κοινωνίας. "Η Καθίσω , το , χρονίσω νόει .
hoc est , diu non comniorabor.
VeRs. 6. Lavabo inier innocentes manus meas . Νίψομαι εν αθώοις τας χείρας μου. Οι παλαιοί
Antiqui quando conteslari volebant se alicujις διαμαρτυρασθαι θέλοντες , ότι αναίτιοι εισί τινος
sceleris esse innoxios , coram multitudine manus πράγματος , ενώπιον του πλήθους ένιπτον τας χείρο ;
311 COMMENT. IN PSALMOS . 318
Cδατι , το καθαρόν της συνειδήσεως διά το καθαρόν Λ lavabant : ut scilicet ex illa manum mundilia ,
των χειρών εμφαίνοντες και και ο Πιλάτος ύστερον anime puritatem significarent, quemadmodum fe
επί του Χριστού πεποίηκε . Φησιν ουν ο Δαβίδ, ότι cisse legimus Pilatum in Christi nece. Ail igitur
Και αυτός μετά αθώων νέψομαι τας χείράς μου , μαρ- Prophela : Ego una cum aliis innocentibus viris
τυρόμενος , ότι αναίτιος είναι (93 ) πάντων αν είπον . lavabo manus meas , conleslans me scelerum o
nium, quæ dicta sunt, innocenteni esse.
Και κυκλώσω το θυσιαστήριόν σου , Κύριε. Το El circumdabo allare turm , Domine . Propitialo
μεν ελαστήριον έσω ήν παρ' Εβραίους . Το δε θυσια . rium quidem , interius erat apud libros, altare
στήριον , έξω του καταπετάσματος , και κυκλώσαι πλή- vero extra velum . Hoc allein allarc ab innocen
θει θυσιών και των αρί ταύτας διακονούντων προ- ljam suam Propbeta hostiarum , ac ministrorum
φητεύει διά την ακακίαν αυτού . multitudine circumdaluruin se pradicit .
Του ακούσαι με φωνήν αινέσεώς σου . Οστε VERS. 7. Ut audiam pocenu landis ine. Adeo nt
και φωνής ψαλλόντων αχούσαι , χορευόντων επι ει- vocem canentium audiam , et lætantium de prestila
ρήνη. a le nobis pace.
Και διηγήσασθαι πάντα τα θαυμάσια σου . Διά Ei enorrem omnia mirabilia lue. Legendo nimi .
B
της κατά σχολήν αναγνώσεως του θείου νόμου και rum legem tuam , el cæteros Moysi libros, qui, ju
των Μωσαϊκών βιβλων : ταύτα γαρ συνεχώς τω λαώ liente sic lege, frequenti populo Icgr- bantur . Per
υπανεγινώσκοντο , τούτο του νόμου κελεύοντος . θαυ- mirabilia autem ea miracula intelligii, quæ in
μάσια δε λέγει τα κατά των Αιγυπτίων τερατουρ- Ægypiu aill alibi postmodum facta sunt ; vel sem
γηθέντα , και τα εξής : ή απλώς πάντα όσα ο θεός per admiranda, omnia quæ ab initio wundi Deus
απ' αρχής έθαυματουργησε . operalus est .
Κύριε , ηγάπησα ευπρέπειαν οίκου σου. Ήγό- VERS. 8. Domine, dilezi decorem domus tuæ. Di
πησα · διό και θεάσασθαι πάλιν γλίχομαι. Οίκου δε lexi , alque ideo videre illun rursus desidero .
ευπρέπειαν καλεί την ευταξίαν της Μωσαϊκής σκη- Decorem autem domus, ordinent illum admirabilem
ής • ούπω γάρ ο ναός ώκοδομήθη . diosaici appellat tabernaculi . Nondum enio lem
plum construclum eral.
Και τότον σκηνώματος δόξης σου. Αλλά και Ei locum iabernaculi gloriæ tuæ. Quiniino et
αυτόν τον τόπον ηγάπησα , έφ' ου η σκηνή της δόξης ipsum locum 2movi , in quo tabernaculum gloria
πέπηγεν. Η τόπον λέγει σκηνώματος αυτήν πάλιν wæ fisum est. Vel per locum tabernaculi, ul ei
την σκηνήν, ώς έθος αυτώ. C
sæpe mos est, ipsum intelligit labernaculuni.
Μή συναπολέσης μετά ασεβών την ψυχήν Vers. 9. Ne simul perdas cum impiis, Deus , ani
μου . Παρ' οίς διατρίβω νυν · αλλά κατάγαγε με mam meam. Apud quos nunc vilam aga ; soul me in
θάττον εις την πόλιν . Τούτους γάρ, όσον ούπω, κα- civitalem restitue . Islos namque Philistros, ob
ταλήψεται απώλεια , διά τάς ανομίας αυτών . maxima enruna scelera , perditio summa compre
liensura esi .
Και μετά ανδρών αιμάτων της ζωής μου . Ού Et cum viris sanguinum vilam meam . Neque
μόνον γάρ εισιν ασεβείς , αλλά και άνδρες αιμάτων , enim tantummodu, inquil, impii sunt, sed etiam
τουτέστι περί αιμάτων διατρίβοντες . viri sanguinum : hoc est, sanguinarii.
"Ον εν χερσιν ή ανομία . " Ων ανομία πρόχειρος VERs. 10. In quorum manitus iniquilales sunt.
άε !. Quibus semper in proinplu, alque in manibus est
iniquitas.
Η δεξιά αυτών επλήσθη δώρων . Και ου μόνον Derlera eorum repleta est muneribus . Nec lan
εισίν ασεβείς και φονείς, αλλά και δωροδόκοι , δώροις tun», ηquit , ipii sunt , et sanguinarii , sell τηune
απε μπωλούντες το δίκαιον. rum susceplores : muneribus nimirum justitiam
D commulantes .
Εγώ δε έν ακακία μου επορεύθηr. Πάλιν υπο- Vers . 11. Ego aulem in innocentia mea ingressus
μιμνήσκει τον θεόν διά της ακακίας αυτού , μεσίτην sum . Rursum innocentiam suam commemorat,
οιονεί ταύτην προβαλλόμενος . eam sibi medialricem quodammodo proponens
apud Deum .
Λύτρωσαι με , Κύριε . Της αδίκου ταύτης φυγής, Redime me. Ab injusto exsilio, eoque periculo ,
και της περί τοιούτοις (94) . quod circa sales homines est.
Και ελέησόν με . Και μηκέτι των τοιούτων τυ- Et miserere mei. Ila ut in hujusmodi bomines
χείν . amplius non incidam,
“Ο χούς μου έστη r ευθύτητι. Διότι ο πούς VeRs. 12. Pes mens slelil in recritudine. lloc a le
μου εδρίσθη εν ορθότητι, τουτέστιν , Λι οδοί μου σκο- pelo, inquit, quia pes meus stabilitus est in receive

Variæ lectiones .
(93) ία . ειμί. ( 0 ) γρ . τοιούτους , η τούτων .
319 EUTHYMIT ZIGABENI 320
tudine, διοc est , guia itinera vitae mee onli pror- Α λιότητος απέχονται : όπερ όμοιόν εστι τω. Εν ακα
sus obliquitale careat, ac lorliiosilale : quod ejus- xla jov tropeuOny .
dem sententiæ est jam dielis verbis : In innocentia
mea ingressus sum " .
In Ecclesiis benedicam 18, Domine. His ita dispo- 'Εν εκκλησίαις ευλογήσω σε , Κύριε . Τοιού .
silis ego deinceps, inquit, psalmos componai , του δε γινομένου, λοιπόν συνθήσω ψαλμούς , δι' ών
per quos ego te in omnibus Ecclesiis laudabo. E! αινέσω σε παρά πάσαις εκκλησίαις · και όντως πάσα
vere omnis Christianorum Ecclesia bealum David 'Εκκλησία των Χριστιανών τον Δαβίδ έχει μελωδών
Canlorem suum label, et præceptorem . Aplari και διδάσκαλος . Αρμόσει δε εκάστω ημών ο ψαλμος .
cliain potest liic psalmus unicuique fideli inter επιβουλευομένων και διωκομένω παρ' εχθρών . Δι
inimicorum insidias ac persecutiones constitulo , καιολογήσεται γάρ τις : Έμακροθύμησα βλαπτό
qui simili modo justificare poterit cairsam suam , μένος , και ουκ ήδίκησα τον πολεμουντά μου, και
ut fecit bealus David , si vere diccre poteril se ασεβείς μεν υπολήψεται τους ετεροδόξους και θυσια
patienter omnia Sustinuisse, cum injuria aficere- στήριον δε, τον κατά χώραν ναόν, ώς από μέρους το
lur, et neminein ex illis qui sibi infesli erant affei όλον τον αυτόν δε και οίκον Θεού , και τα εξής συμ
cisse injuria. Ilic etiam onines, qui alterius ſides βιβάσει πάντα , κατά αναλογίαν.
suni, impios essc reputabil. El juxta hunc sensum per altare, templuin intelliges, quod in ea lueri!
regione, veluti a parle lotum : quod similiter signatur per domum Dei ; el jisla analogiam , it
proportionem hanc , reliqua poterunt accommodari.
Psalmus ipsi David aniequam ungerelur. B Ψαλμός τώ Δαβίδ προ του χρισθήναι .
PSALMUS XXVI . ΨΑΛΜΟΣ κ '.
Ter unclum fuisse legimus ad regnum beatum Tρίς έχρίσθη Δαβίδ εις βασιλείαν· πρώτον υπό
David : prinio a Samuele in Bethleem ; Jeinde a του Σαμουήλ, εν Βηθλεέμ » είτα υπό της Ιούδα φυ.
tribu Juda, post morlem Saul, in Hebron ; el tertio λής , εν Χεβρών , μετά την αναίρεσιν του Σαούλ και
ab omnibus tribubus, post mortem Mempbiboseth : τρίτον, υπό πασών των φυλών, μετά τον θάνατον
lunc autem psalmum conscripsil anle secundam του Μεμφιβοσέτ . Προ της δευτέρας ούν χρίσεως,
unctionem , cum Snul adhuc eum persequeretur. Qui εποίησε τον παρόντα ψαλμών , έτι διωκόμενος υπό
sainen unicuique etiam fidelium poleril accommo- του Σαούλ . Αρμόζει δε και ημών εκάστη κατά τε
dari, si per analogiain ejus verba adversus visibiles, των κρατών και αοράτων εχθρών αναλόγως εκλαμβα
scu invisibiles inimicos dicta esse intelligainus. νόμενος .
Vers . 1. Dominus illuminatio mea , salvator meus , Κύριος φωτισμός μου και σωτήρ μου , τίνα
φuem timebo ? l'utninatio Deus dicitur , veluti qui φοβηθήσομαι ; Φωτισμός μεν, ώς την από της λύ
omnem ab oculis nostris tristitiæ nebulam dissol- πης αχλύν των οφθαλμών μου διασκεδάζων , και
vit , et deinde agilii sui luce eos illuminat ; Sal- c φωτίζων αυτούς τώ φωτί της βοηθείας αυτού · σω
vaior autem , quia ab inimicorum nos insidiis libe- τήρ δε εί, δυόμενος της επιβουλής των εχθρών . Τίνα
rat. Quod vero per interrogationein ait : Queni δε, αντί του , ουδένα .
limibo ? idem significal, ac si diceret : Neminem
timicbo .
Dominus proleclor vilæ meæ, a quo trepidabo ? Κύριος υπερασπιστής της ζωής μου , από τινος
Quem enim forn:idare is debel , quem prolegit δειλιάσω ; Ου γαρ αυτός υπερασπιζη, τίνα ούτος
Deus ? quid autem sit protegerc, dictum est in δειλιάσει ; Περί δε του υπερασπισμού σαφώς ειρή
psalmo xvII . καμεν εν τω ις ' ψαλμό.
Vers . 2. Dum appropinqunrenl adversum me læ. Εν τω έγγίζειν επ' εμοί κακούντας , του φα
denies, ul ederent carnes meas, qui tribulant me ini- γειν τας σάρκας μου , οι θλίβοντές με και οι
mici mei, ipsi informati sunl el cediderunt. Summa εχθροί μου , αυτοί ήσθένησαν και έπεσον . 'Απαγ
cum admiratione annuntiat Propbela collala sibi a γέλλει μετά θαύματος και ευηργετήθη • εν τω έγγίζειν
Deo beneficia . Dυιη appropinquarent milii , inquit , γαρ , φησί, τους λοχούντας εχθρούς επί τω διαμασ
inimici illi , qui mullas ad hoc insidias adversum σήσεσθαι τάς σάρκας μου , και την άγαν θηριωδίαν αυ
me disposuerant , ut seve admodum ederent carnes D των εμφαίνει , αυτοί ήσθένησαν , μηδέν με βλάψαι
meas, ipsi polius infirmati sunt, non valenles in δυνηθέντες » και έπεσον , μη τυχόντες του σκοπού .
aliqua re mihi læsionein inferre ; el ceciderunt , hoc est, deciderunt a concepla spe , non consecuci
qund optabant.
Vers . 3. Si consistant adversum me cosira, non Εάν παρατάξεται επ' εμέ παρεμβολή , ου φο
limebit cor meum . Per castra , Hebræi exercitum 6ηθήσεται η καρδία μου. Παρεμβολή παρά τοις
intelligunt. Adeo, inquil, mirandum in modum libe- "Εβραίους και στρατός. 'Επεν ούν ούτω παραδόξως
raliis sum, ut deinceps, ne universas quidem, atque έδρύσθην, ουκέτι φοβηθήσομαι, ουδε παρεμβολήν
integrias hostium copias pertinescam, nedum in- όλην , μήτο:γε λόχον.
sidias .
15Psil . ΧΧν , 11 .
321 COJINEIT . IN PSALMOS. 399
Εάν επαναστη επ' εμέ πόλεμος , εν ταύτη εγώ και Si exsurgal adversum me prælium , in hoc ego
ελπίζω . Εν ταύτη τη καρδία μου, τη μή φοβουμένη operato . I we scilicet corde 1:.€ 0, φuod amplius
του λοιπού διά την τύ Θεού βοήθειαν. Τινές δε ελ . non imel, ob fiduciam , quam in divino posuit
λειπτικώς ερμηνεύοντες , εξωθεν λαμβάνουσι το, τη auxilio . Quidam dicunt subintelligi debere, ul sil
ελπίδι , τη εις θεόν. sensus : Hac scilicet spe, quam in Deum habeo .
( Nam quod hic dicitur : In hoc, necessario referendum videlur, vel ad ipsani spum , lit dictum est, vel
ad cor, non autem ad prælium , cum in Græca Jeclione lam prononen , hoc, quam dictio cor, fomi
nez voces sini, dicriu autem prælium masculino variclur articulo. L'uide conjungi ca minine con
sentaneum est.)
Allar ήτησά, την παρά Κυρίου . Μίαν επίρρημα, Vers. 4. Onam petii a Dominu . Postquam libera
αντί του, άπαξ . " Η και τούτο ελλειπές • λείπει lus sum , pelilionem unani pelii a Doniino . Ila
γάρ το αίτιον " σχήμα δε και τούτο των αρχαίων . enim subinielligendum est. Vel unam adverbialiter
intellige, pro semel, quemadmodum juxta Grace
dictionis significationen intelligi potest (95)
Ταύτην ζητήσω. Μετά γάρ το ρυσθήναι , μίαν Hanc rem am . Hauc scilicet petition cm , quam
ήτησάμην αίτησιν , ήν και επιζητήσω διά παρακλή- consolationis meæ gratia requiro. Quænam autem
σεως . Τίς δε αύτη , άκουσον . ea sil , audi :
Το κατοικείν με εν οίκω Κυρίου πάσας τας Β Ul inhabilem in domo Domini, omnibus diebus
ημέρας της ζωής μου . Ευλόγως τέτακται μετά τον vilæ meæ . Miriin bic psaluius post proxime siij.eo
προς αυτού παρών ψαλμός . Εν εκείνω γάρ είπεν: riorein collocatus est : ibi enim dixit Propheta :
Κύριε , ηγάπησα ευπρέπειαν οίκου σου και νυν Domine , dileri decorem domus luæ " ' : ' l nunc si
ομοίως ζητεί την έν τη σκηνή κατοικίαν , είτουν wili wodo, in domo Donini, hºc est, in taberna
παροικίαν · διατί δε, αυτός επήγαγε. culo Dei habitationem habere desideral , El quare
ita cupiat, addidit, dicens :
Το θεωρείν με την τερπνότητα Κυρίου , και επι- Ut contempler delectalii nem Domini, el visitem
σκέπτεσθαι τον ναόν αυτού. "Ινα, φησί, θεωρών templum ejus . Uι «:eleratione, in.uit , aficiar, coll
την τερπνότητα αυτού , τέρπωμα:, και άμα εφορώ, lemplando ea quibus ipse Dominus delectatur.
μή τι παραμεληθείη των καθηκόντων • σφόδρα γάρ Præterea ( liam ratiorie illic semper adesse cupiui,
ήν φιλόθεος . ut prirspiciam numquid forte aliquod officium ang
torun aliquid , quæ ad divinum cullum Jebeulur ) omissum , aut neglectum sil : adeo quippe Dena
amabat.
"Οτι έκρυψε με ένα σκηνή αυτού , εν ημέρας Vers. 5. Quoniam abscondit me in tabernaculo
κακών μου. Διότι ευηργετήθην μεγάλα παρ' αυτού suo, in die malorum meorum . Maximis , inquil, b -
έν ημέρα γάρ κινδυνου μου έκρυψε με έν τη σκέ ! DeGciis ab eo alTectus sum : ju die enim periculorum
αυτού. Ταύτην γάρ σκηνήν εκάλεσεν , ότι δίκην meorum abscondit me proleclione sua . Quam ideo
σκηνής τον προσφυγόντα εφύλαξεν. toobernaculum appellavit, quia fugientem ad Deum
in periculis beatum David, diviva proleclio, tabernaculi cujusdam instar, hospitio quodautodo Sul
Slepit, ac susceptimi servavit.
"Εσκέπασε με εν αποκρυφή της σκηνής αι- Proleril me in abscondito labernaculi sui, Rursus
του. Το αυτό λέγει πάλιν , τρανότερον ανακηρύττων idleni dicit, manifestius divina predicaus Ineficia .
την ευεργεσίαν. 'Απόκρυφον δε , το ενδότερον, τουτ . l'er absconditiin aulem penitiora aique interiora
έστι, Παντελώς αθέατος με τις ανιχνεύουσιν εποίη- Taliernaculi intelligit , ac magis tuto ; si dicerct :
σεν . Suspectabilem me omnino alque invisibilem , inimicis
Vestigantibus reddidit .
Εν πέτρα ύψωσέ με . Εν ασφαλεια και αφοβία PERS 6. In pelra exultavil me. Sine timore me ,
με κατέστησεν, έκαι μεταφοράς των φευγόντων , και δημιίί , ac secr constituit . Tractum est autem
εις πέτραν απότομον αναβαινόντων. D hoc ex eoruin metaphora, qui periculorum , sibi ab
inimicis imminculium timore in petram aliquam
abscissain undique el prrruplam confugiunt.
Και νύν ιδού ύψωσε κεφαλήν μου επ' εχθρούς El nunc ecce exaliavit caput meum super inimicus
μου. Αισθόμενος απορρήτως, θείας αποφάσεω; β:- • nueos. Animadvertens Propluet: petitionen slan
αιούσης την αίτησιν αυτού , περί των μελλόντων Suisse sibi a Dco inedabili quodammodo confirma
ως ήδη γεγονότων προφητεύει λέγων , ότι Επακούσας laun
lami,, de futuris deinceps,, replictico more ,, veluti
με Κύριος, ιδού υπέρτερόν με των εχθρών εποίησεν. de praeterilis Ioquitur . Quis inquit , exaudivit nie
me
Οι γάρ νικώντες ύψαυχενούντο κατά των ηττωμέ- Dominus , ecce quod superiorem ctiam inimicis
15 Psal . XXV , 8.
Variæ lectiones.
(95) Græca ila sonant : Figura cnim hæc est relerum.
323 EUTHYMII ZIGABENS 324
posuit . Solent enim victores victis installare, et su - Α νων. "Αλλως γάρ ουκ ήν πληρωθήναι την αίτησιν,
pra illos quodammodo se extollere ; aliter enim pe- ει μη οι εχθροί αυτού προκατεργασθώσιν.
lilio beati David inpleri non poterai, nisi ejus ini.
inici prius destructi ſuissent.
Circuivi et immolavi in labernaculo ejus. Quod in 'Εκύκλωσα και έθυσα εν τη σκηνή αυτού .
precedenti psalaio tanquam futurum dixit : Ει cir- "Όπερ εν τω προλαβόντι ψαλμ , είπεν ως μέλλον,
cumdabo atiare (uum, Domine ; id nunc quasi jam τούτο νύν ως εχθέν εις τέλος φησίν . Έχει μεν .
adimplelum pouil, Circuivi, inquiens, et immolari, ρηκεν Και κυκλώσω το θυσιαστήριόν σου , Κύριε
Aquila vero : Erallabo , circuibo 1 et immolubo ενταύθα δε , 'Eκύκλωσα και έθυσα· ο δε Ακύλας,
Iranslulit, ut sit tempus pro tempore. Tabernacu- Και υψώσω , και κυκλώσω , και θύσω, εξέδωκεν ,
lum aulem id dicit, quod fixeral Moyses. ως είναι τον χρόνον ενηλλαγμένον. Σκηνήν δε λέγει,
ήν έπηξεν ο Μωσής .
Hostiam laudis et vociferationis. Laudis quidein , θυσίαν αινέσεως και αλαλαγμού . Αινέσεως
quia ab eo proteclus sum ; vociferationis vero, ob μεν, εφ ' οίς εσκεπάσθην αλαλαγμού δε , εφ' οίς
victoriain de inimicis. Vociſeratio enim , clamor νενίκηκα • αλαλαγμός γάρ έστι βοή κατ' εχθρών,
φuidam est adversus inimicos ; 1anuelsi live in Ioes B Τεθειται δέ νυν αντί του νικητηρίου παιάνος. Λέγει
pro cantu quodam triumphali posterit. Per lostiam δε θυσίαν , ευχαριστήριον άμα και επινίκιον.
aulem sacrilicium intelligit, in gratiarum actionein
oblatum , pro auxilio et victoria .
Cantabo el psallam Domino. Quid differant can "Ασω και ψαλώ τω Κυρίω . Περί της διαφοράς
Lare et psallere, dictum est in psalmo XII. του άσω, και του ψαλώ , προειρήκαμεν εν τω β
ψαλμώ .
Vers. 7. Etaudi Domine vocem meam qua clamavi. Εισάκουσον , Κύριε, της φωνής μου , ής επέ
Cum per Sancti Spiritus inspirationen ei pradixe- κραξα. Προθεσπίσας τα καθ' εαυτόν δι' επιπνοίας
rit, quæ ad se pertinebant , rursus ad priorem in- του αγίου Πνεύματος , αύθις έχεται του προτέρου
tentionem redit : et per vocen, unain illain peli- σκοπού , φωνήν λέγων την περί της μιάς αιτήσεως.
tionem intelligit, de qua superius dictum est. A

Miserere mei el exaudi me. Non me debes erau- 'Ελέησόν με , και εισάκουσόν μου . Ού χρεω
dire ob mea scelera, sed quod pelo est, ut ex tua στεί; εισακούσαι μου , διά το εμόν ανάξιον · αλλά
id facias misericordia . διά τον οικείον έλεον εισάκουσον .
VeRs. 8. Tibi dixit cor meum : Dominum quæram. C
Σοι είπεν η καρδία μου: Κύριον ζητήσω. Προς
Ex intimo, inquit, corde sic dixi . Neque enim quasi σε είπεν αυτή εκ βαθέος ή καρδία μου , και ουκ
in siiperficic solis labiis loculus sum . Dixi aulem : επιπολαίως τα χείλη μου . Είπε δε , ότι Κύριον ζη
Dominum quæram ; meum , inquam , Dominum , τήσω, δηλαδή τον εμόν Δεσπότην , περιφρονήσασα
megleclo prorsus ac sprelo omni alio bumano auxilio. πάσαν ανθρωπίνην βοήθειαν .
Exquisivit le facies mea . Præpositio illa , ce , 'Εξεζήτησε σε το πρόσωπόν μου . Η έξ τρί
julensionern quaindani denotat majorem . Ait igitur θεσις επίτασιν εμφαίνει. Φησιν ούν, ότι 'Επιμε.
summa cum diligentia perquisivisse se adjuioren λώς σε εζήτησα βοηθόν. Πρόσωπον δε του Δαβίδ,
Peum. Ει per facietn suam circuloquendo seip- αυτός ο Δαβίδ , κατά περίφρασιν · 'Εξεζήτησά σε :
sum intelligit, ac si diceret : Ego ipse exquisivi le. αυτός.
Faciem luam , Domine, perquiram . Hoc est prole . Το πρόσωπόν σου , Κύριε , ζητήσω. Την επισκο
crionem et custodiam luam , et nunquam cessabo . πην σου και έτι ζητήσω , και ουδέποτε παύσομαι.
Vers. 9. Ne averlas ſaciem luam a me . Hoc est Μή αποστρέψης το πρόσωπόν σου απ' εμού .
protectionem tuam , qua inter angustias protegebar. Την επισκοπήν σου , την εν ανάγκη σκεπάσασάν μ .
El non declines in ira a servo luv . Ne in ira sece D Και μή εκκλίνης έν οργή από του δούλου
das a me, cui hactenus suinmo cum studio el cura σου . Μη αναχωρήσης απ' εμού εν οργή , ο συμπαρών
astilisti : quod si ut homo Jeliqucro, tu me humane μοι κηδεμονικώς , εί και ως άνθρωπος πλημμελήσω
ac misericordiler castiga , ac rursum ubi opus ſue σοι παιδεύσας δε φιλανθρώπως , αύθις ανάλαβε .
rit adjuva.
Adjulor meus esto . Jo futurum . Βοηθός μοι γενού . Και εις το μέλλον .
Ne repellas me. Tale vocabulum autem a Græro • Μη αποσκορακίσης με . Μη απώσης με . Την δε
proverbio sumpserunt interpretes , qui Græce red- τοιαύτην λέξιν από παροιμίας Ελληνικής έλαβον οι
diderunt . εξελληνίσαντες ερμηνείς .
Nederelinquas me, Deus, saivator meus. Frequen- Μή εγκαταλίπης με , ο Θεός , ο σωτήρ μου .
ier rogal ac preces fundit Prophela , constantiam Πυκνά παρακαλεί , δεικνύς το της προσευχής έμμο
suam in orando sounam esse ostendens atque ex νον και εγκάρδιον .
corde proficisci.
Vers. 10. Quoniam pater mcus et maler mea de- "Οτι ο πατήρ μου και η μήτηρ μου εγκατ .
reliquerunt me. Quoniam , inquil, omni pareulum so- ελιπόν με. Διότι και αυτής της από των γονέων
25 CUMENT . IN PSALMOS , 326
stapayubla ; ! s :€ 87.881, zal ou póror sis and cord latio prorsus careo, ut rei amicos meos omnes in
φίλων συμμαχίας : εάντες γάρ δεδοίκαι τον Σιούλ . ream , qui Saulis polentiam vereatur.
Ο δε Κύριος δροσελάβετο με . Τούτο καρηγο- Dominus eulem assumpsit me. Hoc ail salamen
ρών εαυτόν είπεν • Eί και πάντες με, φησί , κοτέλε- suum dicit. Licet, inquit, onines me dereliquerint,
Βον , αλλά ούν ο Κύριος προσελάβετο με , σκέπων ipse Lamen Dominus assumpsit me , prolerens sci
και ρυόμενος . licet atque eripiens a periculis .
Νομοθέτησόν με ένα τη δει σου . Αντί του , Vers. Ii , 12. Legene pore miki in pia ina . Aquila
Νομοθέτησον , Συνετισον είπεν ο Ακύλας : ήτοι , pro legem pone, recheidit : Doce me, hoc est : Sale
νόμους με δίδαξον σωτηριώδεις βαίνοντα εν τη lares leges luas doce me ; me , inquam , por semitan
πνευματική ιδώ , τι πρός σε φερουση . spiritualis legis Inz incedenlem , ad quæ ad or sewlii.
Και οδήγησόν με ένα τρίβω ευθεία . Τρίβων της El dedoc me in a wilam rectam . Ad rerlain sa .
σωτηρίας , ίνα μη πλανώμαι, σκολιούς λογισμούς Iatis
lulis semilan , bene selecar de via , et in praias in
ia
εμπίπτων . cidam cogitationes.
" Ενεκα των εχθρών μου , μη εαραδώς με εις Propter inimicos meos me tradas me in animas
ψυχάς θλιβόητων με . Εις ψυχές Ολιβίντων, ήγουν tribulantium me. In animas tribubuntinuo circumlo
εις τους θλίβοντάς με στρατιώτας , κατά περίφρασιν. Β quendo dixit, pro , in ipsos trilelantes nie Haille .
Μή παραδώς με ουν αυτοίς όποχείριον , ίνα μή οι Ne tradas igitur me illis in poleslalewe, ne prieri
εχθροί μου αποστείλαντες αυτούς εις το συμβαλείν pui hustes mei qui illos miserunt el we cou pre
με , χαρώσι λέγε . δε τον Σαούλ , henderent, gandio de lætitia inde alicianlur. lutel
ligil aulein ipsum Saulem .
" Οτι επανέστησάν μοι μάρτυρες άδικοι. Κατ- Quoniam insurrereruni in me lestes iniqui. Ipse.
εμαρτύρει γαρ αυτού ο Σαούλ αδίκως, ώς ανελεϊν elenim Saul notam impingere cupiens bralo Davie
αυτόν μελετώντος . injuste , illud adversum eum attestabəlur , dicens,
scire se quod decreverat David ipsumu interficere.
Και εψεύσατο η αδικία εαυτή . Η δε τοιαύτη El nenlila est iniquilas sibi. Ipsa, inquit , inimi
μαρτυρία εψεύσατο εαυτό . τουτέστιν , ουι ευρέθη coruin alleslalio sibi ipsi mentita est ., hoc est , in
αληθεύουσα. Ουδέν γάρ αυτόν ήδίκησε , η μη και venla est vera non esse. Nihil enim illum læsi aus
μάλλον ωφέλησα . "
Η και άλλως : Αύτη υποσχομένη injuria afeci , quia imo potius adjnvi.. Yel sliter ::
εαυτή συλλαβείν με , εψεύσατο , μη τυχούσα του Ipsa injustitia qua: sibi pollicelalur comprehensw
σχοπου . rum me esse , meulita esl : hoc est, non cst asse
C cula quod sperabal.
Πιστεύω του ιδείν τα αγαθά Κυρίου . Πιστεύω VERS . 13. Credo videre bona Domini. Credo , in
τω πληροφορούντ ! μοι αγίω Πνεύματι, ότι νικήσω, quii, sancto Spiritui qui de omnibus his me cer
και απαλήψομαι την βασιλείαν , και απολαύσω των tiorem facit, quod superabo losles , et recuperabo
αγαθών αυτής . regnum, quodque illius bonis diu perfruar.
'Εν τη ζώντων . Εν τω κόσμω γη μεν γαρ ζών- In lerra viventium . In hoc inundo qui esi virorum
των, ούτος " γη δε τεθνεώτων, και άδης. Έστι δε κα! terra : Icrra eniin mortuorum infernus. Possumus
Eλως ειπείν, ότι περί της αναστάσεως δογματίζει eliam dicere, quod irailatur bic dogina de resur
των νεκρών• γήν μεν γαρ ζώντων λέγων βασιλείαν rectione mortuorum : et quod per lerraru viven
των ουρανών • αγαθά δε , & ητοίμασεν ο Θεός τους ljuin , regnum cælorum inlelligit : el per bona , illa
αγαπώσιν αυτόν. bona, qu:e preparavit Deus diligentibus se.
Υπόμεινον τον Κύριον . Τούτο και το εξής ρη- Vers . 14. Susline Dominum . llæc verba el que se
τον προς εαυτόν αποτείνεται , κατεπάδων εαυτώ quuntur Preplieta al scipsumi dirigit ,, veluti teni
lem
λυπoυμένω , και μη καταπίπτειν έγκελευόμενος . perans sese ac sibi ipsi solamen præstans. Jubet
"Υπόμεινον δε , αντί του, ανάμεινον , προσδόκα D aulei non decidere a bona spe : Sustine , inquit ,
•
.
βοηθόν . boc est, exsperla auzilialorem .
'Ανδρίζου , και κραταιούτω η καρδία σου , και Viriliter age, invalescal cor luum, el sustine Do
υπόμεινον τον Κύριον . Θαρσοποιά και δωστικά minum . Verba hæc sunt identis el constantis ani
ψυχής τα επιφωνήματα μεμονωμένος γάρ αυτός mæ. Solus enim exsistens bealus David ipse se
αυτόν ανεκτάτο, και παρεθάρρυνεν . Λύθις δέ το , confidere jubebal , et rursus ad majorem animae
Υπόμεινον τον Κύριον , εις πλείονα παράκλησιν consolationem et oblectamentum , reperit illa verba :
και ψυχαγωγίαν. Sustine Dominum .
Ψαλμός τώ Δαβίδ . Psalmus ipsi David .
ΑΛΜΟΣ ΚΖ' . PSALMUS XXVII .
Και τούτον τον ψαλμόν έτι διωκόμενος υπό του Hunc psalmum eliam conscripsit bealus David eo
Σαούλ έγραψεν . tempore quo persequebatur eum Saul.
Προς σε , Κύριε , κεκράξομαι . Oια προς μηδένα VERS . 1. Ad le, Domine,clamabo. Quasi ail nullum
έτερον αποβλέπων πάντων γάρ μεμονωμαι των alium respiciens : omnibus enim aliis auxiliis pri .
αξιομάχων. Διά της κραυγής και το της δεήσεως yatus su n . Per clamorem aulem , precum suarum
επιτεταμένον εμφαίνεται. intensionem demonstrat.
 327 EUTIIYMII ZIGABENT 322
Deus meus , ne sileas a me. Ne obaudias me, ine- A “Ο Θεός μου , μη παρασιωπήσης απ ' εμού . Μή
laphorice dictum . Soleni enint qui obandiunt , la- παρακούσης μου , κατά μεταφοράν. Ειώθασι γάρ οι
cere . et nihil respondere petentibus. παρακούοντες σιωπάν, και μηδεν φθέγγεσθαι προς
τους αιτουμένους .
Ne quando laceas a me. Ne me unquain ubaudias, Μήποτε παρασιωπήσης απ' εμού . Μηδέποτε
qui luo semper auxilio indigeo. παρακούσης μου , χρήζοντος αεί της σής επικουρίας .
El similis ero descendentibus in lacum . Si obau- Και όμοιωθήσομαι τους καταβαίνουσιν εις λάκ .
dieris me, inquit, statim similis ero ipsis morluis : κον. Εί και παρακούσης μου, ευθύς όμοιος γενήσο
hoc est, statim moriar. Per lacum euim sepulluram μαι τους νεκρούς , ήγουν αποθάνω λάκκος γάρ ο
intelligit. Potes etiam per lacun , forean intelli- τάφος . "Η και λάκκον τον βόθρον νοήσομεν , εις ον
gere, in quaın si quis inciderit, sine auxilio rema- και εμπίπτων αβοήθητος διά το άφυκτον γίνεται.
nel, eo quod illinc effugere non possit.
Vers. 2. Exaudi, Domine, vocem deprecationis mere , Εισάκουσον , Κύριε, της φωνής της δεήσεώς
duri oro ad 18, dum extollo manus meas ad templum μου, εν τω δέεσθαι με προς σέ, εν τώ αίρει με
sanctum luum. Per lempluin, ul diximus , laberna- χείρας μου πρός ναόν άγιόν σου. Ναόν, ώς κρεει
culum intelligit ad quod manus tendebat , dun » Βρήκαμεν, την σκηνήν λέγει , προς ήν έτεινε τάς
oraret, lametsi id procul essel. Sic etiam el Daniel χείρας ευχόμενος, ει και πόρρω ήν. Ούτω γαρ και
orans in Babylone , aperiebal ſenestras quæ con- Δανιήλ εν Βαβυλώνι προσευχόμενος , τας προς Ιε
versæ erant ad Jerusalem : non quod illic divinita- ρουσαλήμ τετραμμένας άνεώγει φωταγούς , ουκ έχει
tem circumscriberent, sed quia sciebant Deum illic περιγράφων το Θείον , αλλ ' εκεί την θείαν επιφάνειας
apparisse.. Vel templum pro colo intelligendan γεγενήσθαι μεμαθηκώς . " Η και ναδν τον ουρανός
esi, juxa illud : Qui habilal in cælis irridebil cos υποληπτέον , κατά το • O κατοικών: έν ουρανος,
εκγελάσεται αυτούς.
Vens. 3. Nesimul lrahas me cum peccaloribus. Qui- Μή συνελκυσης με μετά αμαρτωλών . Oις πλ
buscun sæpenumero conversor. Noli igitur ob λάκις συναναστρέφομαι. Μή ούν διά την αναστροφής
wcam hanc conversationem , cum illis me pariler συνελκύστης κάμε μετ' αυτών , εις το δούναι δίκτν :
ad luendas poonas trahere. Nosli quod invitus cum οίδας γάρ, ότι και άκων τούτο ποιώ περιττή δε η
ris conversor. El superDia viilctur dictio illa : συν πρόθεσις . Ημείς δε υπέρ εαυτών ταύτα προσευ
Simul. Quod si bis verbis iiti ei nos volumus cuin χόμενοι , αμαρτωλούς νοήσομεν τους ετεροδόξους , η
or: mus, per peccatores dæmones intelligemus, aut τους δαίμονας, ή και άνόμους.
alicnos a lide, aut etiam iniquos chines . C
El cum operanlibus iniyuitalem ne perdas me. lloc Και μετά εργαζομένων ανομίαν μη συνωπο.l
ad wajorem superioris dicti declarationem esh. σης με . Τούτο του προτέρου σαφηνιστικών , και
Idein enim signilical. ταυτό δηλούν.
Qui loquuntur pacem cum proximo suo, mala au- Των λαλούντων ειρήνης μετά των πλησίον
lei in cordibus eorum. Quidam « nia eorum qui αυτών, κακά δε εν ταις καιρδίαις αυτών . Τιές
erant culmi Saule, amicitiam simulabant erga David , γάρ τών μετά του Σαούλ , υποκρινόμενοι φανεράν
al insidias nihilominus adversus euni clain para- φιλίαν προς Δαβίδ , επεβούλευον αυτώ λάθρα , και
liani, el præcipue inter alios ipse etiams Saul. μάλιστα Σαούλ.
Vers. 4. Da illis, Domine , secundum opera eorum . Δες αυτοίς , Κύριε , κατά τα έργα αυτών . Αξια
Condigua siilicet corum prolervilalis. της κακίας αυτών .
El secundum nequitian adinventionum ipsorum . Και κατά την πονηρίαν των επιτηδευμάτων
Uec pari modo ad præcedentis versiculi declara . αυτών . Και τούτο του προ αυτού σαφηνιστικόν .
lionem dicta sunl.
Secundum opera manuuin eorum da illis . Dulorein D Κατά τα έργα των χειρών αυτών δός αυτοίς .
Propheta animæ suf zelo quodau udii in pravos Δια της ταυτολογίας την οδύνην εμφαίνει της ψυχής ,
accense, omnibus palefacit, duit eandem sepίus εμπιμπρώμενος το ζήλο της μισοπονηρίας .
variis verbis repelil sealentian .
Redde retributionem eorun ipsis. Redde illis de- 'Απόδoς τo ανταπόδομα αυτών αυτοίς . 'Απόδος
bilam ultionem pro malignilale, ex his allem ver- αυτοίς την κεχρεωστημένην εκδίκησιν αντί της κα .
bis demonstral, se non lit acerbum huslem adver. κίας. Εντεύθεν δε φαίνεται, ότι ουχ ώς πικός
sus eos imprecari, sed ut justitie amatorem , opiare καταράται τούτων , αλλ' ώς φιλοδίκαιο : επιταχύνει
illis debilas pænas : ut bac ratione pravi omnes την οφειλομένην τιμωρίαν, ίνα βελτίονες οι κακοί
reddantur meliores. γένωνται.
VERs. 5. Quoniam nox inlellererunt opera Domini. "Οτι ου συνηκαν εις τα έργα Κυρίου". " Οτι μέχρι
Quia hacienus dispensationes Dei non intellexerunt: του νυν ού συνήκαν τας θείας οικονομίας, ώς ανέχε
quod scilicet Deus praros siistinel , il corum pra • ται αυτών ο Θεός , ούτω πονηρευομένων, ίνα ναι και
15 Psal . 34 , 4.
 399 COMMENT . IN PSALMOS .
339
φαυλότης αυτών ελεγχθή , και εν καιρώ τιμωρηθώ- A vitas magis convincatur , cu in opportuno tempore
σιν ασύγγνωστα. irremissibililer alliciantur suppliciis.
Και εις τα έργα των χειρών αυτού. " Εργα δε Nec opera manuum ejus. Opera, inquam , dico quæ
λέγω, και αυτό ; εργάζεται μετά του σκοπού· αι χεί- ipse sunno consilio operatur , et non casu ; per
ρες γάρ ενταύθα , το λελογισμένος των έργων εμ- manus enim bic considerationem quamdam , el
φαίνουσι , studium in divinis operationibus essc denion
strani.
Καθελεις αυτούς, και ου μη οικοδομήσεις αυ- Destrues illos el non ædificabis eos . Prædicit Pro
τούς. Τούτο προφητεία της απωλείας αυτών, ότι chela inimicorum suorum perditionem , quæ ejus
9
πεσόντες , ουκέτι ανορθωθήσονται . modi ſulura erat , ut ubi semel in præceps ceci .
dissent , resurgere amplius , aul se erigere non
.

possent.
Ευλογητός Κύριος, ότι εισήκουσε της φωνής Yers. 6. Benedictus Dominus quia exaudivit vocem
της δεήσεώς μου . - Ευλογη τός, αντί του,
Ευλογητός, του, "Αξιος
"Αξιος deprecationis mea . Benelicius , hoc est, dignus cui
ευλογείσθαι και υμνείσθαι' οία δε πληροφορηθείς benedicatur , qui laudetur. Deinde quasi certus de
ών εζήτησε , φησίν , "Οτι επήκουσέ μου. B
iis quæ postulaverat , addit : Quia exaudivit me .
Κύριος βοηθός μου , και υπερασπιστής μου . Vers. 7. Dominus adjutor meus et protector
meus.
Τούτο της πληροφορίας . lloc, simili modo ad certitudinem illam pertinet ,
quam de divino auxilio conceperat.
'Επ' αυτώ ήλπισεν η καρδια μου . Ό; μόνο In ipso speraril cor meum . Veluti in solo pero
άψευδεί Θεώ .
ac non fallaci adjutore.
Και έβοηθήθην . Και ούκ απέτυχον της ελ- El adjutus sum. Ei spe concepta non sum fru
πίδος. stratus .
'Ανέβαλε η σάρξ μου . Ή προ τούτου εκτετη . El refloruil caro mea. Quæ anle ob solliciludine ;
κυία ταϊς φροντίσι και κακοπαθείαις . et amicciones parias labefacia erat
Και εκ θελήματός μου εξομολογήσομαι αυτώ. El er voluntate mea confitebor ti. Promplo animo,
'Εκ καρδίας , προθύμως, ουκ αναγκαστικώς. Τοι- inquit, atque ex corde id faciam , non ut coaclus.
ουτόν εστι και το · ' Εκουσίως θύσω σοι . Εξομο- Simile istud est : Voluntarie sacrificabo tibi " . Per
λόγησιν δε την ευχαριστείαν λέγει. confessionem vero graliarum actionem intellige.
C
Κύριος κραταίωμα του λαού αυτού, και υπερ- Vers . 8. Dominus fortitudo populi sui, el proie .
ασπιστής των σωτηρίων του Χριστού αυτού ctor salulum Christi sui est. Dominus , inquit, popu
έστι. Κύριος ισχύει τον ανατεθειμένων αυτώ λαών, Juin suum sibi dedicatum fortiorem reddit , et pro
και υπερμαχεί της σωτηρίας του χρισθέντος εις illius pugnal salute , qui mandato ejus ad regnum
βασιλέα κατά πρόσταξιν αυτού . Λέγει δε περί τε uncius est Christus etenim uncium significal ).
παντός του λαού , και περί εαυτού, ειδώς την έσο- De seipso aulein ac de toto populo sermonem fa
μένην μεταβολήν . cit , veluti præscius ſuturæ immutalionis .
Σώσον , Κύριε , τον λαόν σου, και ευλόγησον VeRs. 9. Salvum fac populum Iuum , Domine, be
την κληρονομίαν σου . Ως αποληψόμενος όσον nedic hæreditali lux . Quasi jam regnum susceptu
ούτω την βασιλείαν, υπερεύχεται του λαού . Εν δε rus esset, el huic rei propior quail antea , rogat
τη βίβλω της Εξόδου ο θεός λαιν αυτού περιούσιον, Propliela pro populo Dei ; el quod hæreditati suæ
ήτοι κληρονομιαίον τους Ισραηλίτας εκάλεσε . dicit , simile ei est quod legimus in Exodo , ulii
Israelilas Dcus populum suum peculiarem , hoc est
hæreditarium appellavit.
Και ποίμανoν αυτούς. Συμβασιλεύων εμοί , συμ D
El pasce eos. Sinui mecum regnans , mihiquc
βουλεύων εμοί . consulens.
Λαι έπαρον αυτούς έως του alώνος . Και El exiolle eos usque in saculum . El extolle eos
Εψωσαν τους τροπαίους μέχρι παντό,. Δύναται δε και tropeis perpetuis . llla eiiam imprecatio superius
ή άρα του , Δύς αυτοίς , Κύριε, κατά τα έργα ſacla : Da illis , Domine, secundum opera eorum ! ?
αυτών, και τα εξής , και κατά των σταυρωσάντων poleslead cruciſixores Christi reſerri : qui omni
τον Χριστόν Ιουδαίων έλκεσθαι, οίτινες παμπόνη- pravilale imbuli, non intellexcrunt miracula , aut
ροι όντες, ου συνήκαν εις α εργάζετο τεράστια . Διό a Domino facia . Quapropter et destructiuni,
καθαιρεθέντες , ουκέτι ανωρθώθησαν · ο δε Θεός el amplius non erecli : contra
autem Deus
εκραταίωσεν τον πιστόν λαόν, και τα εξής . Και populum suum ſoriificavil, et quasequuntur , ele .
αύθις η ευχή προς τον Χριστόν, υπέρ του εξ εθνών Et rursus cliam oratio ad Christum referatur , pro
λαού αυτού δοθέντος αυτώ εις κληρονομίαν , αν και populo ex gentibus, qui illi in bereditatem datus
εποίμανε και ύψωσεν αληθώς. esl, el quem pavil Chrislus alique exallavil.
16 Psal . L111 , 8 . 11 Psal . 1X1, 4.
PAI'ROL . Ga . CXVlI . 11
331 EUTHYMII ZIGABENI 332
Psalmus ipsi David egressionis labernaculi. Ψαλμός τώ Δαβίδ εξόδου σκηνής.
PSALMUS XXVIII . ΨΑΛΜΟΣ ΚΗ' .
Jurla bistoriam hic psalmus præceplum quod- Κατά μεν την ιστορίαν είη αν ο παρών ψαλμος
dai continet, ad sacerdulcs el Levilas, de egressu παράγγελμα τους ιερεύσι και Λευίταις , περί της 1
tabernaculi, vel de egressu templi : φuid scilicet εξόδου της σκηνής , ήτοι περί της εξελεύσεως , της
illinc egressi sequenti die facere debereul : aſerre από του ναού , τί εξιόντες μελλοιεν ποιείν εις την
nimirum filios arielun , masculos, nuper nalos, et εξής ημέραν αεί, ότι άγειν κριών άρδενα τέκνα ,
gloriani , per laudationes etel psalmos ,, et honorem,, νεογιλά , ότι και δόξαν δι ' ευφημίας και ψαλμών, ότι
per regulam et religionem : alyue boc in aula και τιμήν δι ' ευταξίας και ευλαβείας , ότι εν τη αυλή
templi, el non alio in loco. Jusia anagogicum vero του ναού, ουκ εν ετέρω τόπω κατά δε αναγωγήν,
sensum ,, intelligi potest de egressu 4a corpore , quod είη αν περί της εξελεύσεως της από του σώματος,
Apostolus tabernaculum vocat 14. Est enim corpus ο σκηνος ο Απόστολος καλεί σκήνωμα γαρ της
.
aniane tabernaculum. AlarOnei igitur hoc pealιωο ψυχής τούτο παρεγγυά δε ο ψαλμός τί ποιείν οφεί
Propheta quid facere debeamus, ut præparemur λομεν , συσκευαζόμενοι προς την έξοδον , την από
ad exilum ab hoc corpore . Actiones elegim nosira του σώματος •επείπερ αι ενταύθα πράξεις , εφίδ:
B
in liac vita , animæ tunc erant viaticum . της ψυχής τηνικαύτα γίνονται.
Vers . 1. Afferle Domino , filii Dei, afferle Domino 'Ενέγκατε τω Κυρίω , υιοι θεού , ενόγsame
filios arielum . Filii quidem Dei a posloli sunt, Ila τω Κυρίωυιούς κριών . Υιοί μεν θεού , ο ! απόστολοι .
enin Dominus appellavit eos dicens : Ascendo ad Ούτω και ο Κύριος αυτούς προσηγόρευσεν, ειπών
Puirem meum et Patrem vestrum " . Filii autem 'Αναβαίνω προς τον Πατέραμου και Πατέρα υμών .
arielum , Gjeles es gentibus, quorum parentes, ob Υ ! οι δε κριών , οι εξ εθνών, ών οι πατέρες άλογοι , διά
errorein summum in quo erant, irrationales Jici την πλάνην. Προτρέπεται ούν τους αποστόλους προσ
merilo , el ariclibus comparari polerant. Admonel άγειν τα Χριστώ τα έθνη ούτω δε τα ρητά συν »
igitur apostolos Propbela boc psalmo, ut festinent τακτέον : "Οσοι υιοί Θεού , ενέγκατε τω Κυρίω, έν.
adducere infideles gentes ad Christuin . Ordo est : εγκατε υιούς κριών . Εμφαντικών γάρ σπουδής και
O filii Dei , aſſerte Dornino, allerle ilios arielum . Illa αναδίπλωσες . Η και άλλως· υιοι μεν Θεού , οι διά
autcin ingewinatio verbi afferle, studium quoddam της παλιγγενεσίας του βαπτίσματος υιοθετηθέντες
ac diligentiam non vulgarcin adhibendum esse de- Χριστώ , και τελειωθέντες εις αρετήν • υιοι δε αριών,
wilonsrat. Vel aliter : Filii quidem Dei ii dicendi α διά του ευαγγελικού κηρύγματος γεννηθέντες τας
sunt, qui per baptismatis regenerationem Christo C αποστόλοις , έτι δε ατελείς . Κριούς γάρ αποστόλους ,
adoplati el ad virlules initiali suul ; glii vero arie ει βούλει , νοήσεις , ως αγελάρχας . Οίον • Οι τελειό
cum ii, quos apostoli per Evangelii prædicationem τεροι , χειραγωγείτε τους ατελεστέρους · τούτο γάρ
genuerunt, necdum ad iulegram perfectionem de ευαποδεκτον τώ Θεώ. Φησί γάρ προς Πέτρον• Εί
Venerunt.. Per arieties enim apostoli convenientis- φιλείς με , κοίμαινε τα πρόβατά μου .
sine intelligi possunt, cum el ipsi spiritualium gregum suorum sint duces. Quasi dicat Propheta:
Vos, o apostoli, qui perfectiores estis, adducile eos ad Deum , qui adhuc imperfectiores sunt, instruen
les cos doctrina vestra ; boc enim gratissimuin Deo est obsequium . Dictuin enim legimus Petro :
Si diligis me, pasce oves meas " .
Afferte Domino gloriam et honorem . Gloriam Deo Ενέγκατε τω Κυρίω δόξαν και τιμήν . Δόξαν
:iferent, caneodo illi hymnos ac laudes ; bonorem μεν, διά υμνολογίας · διά του φόβου δε , τιμήν, και
vero, per timorem atque observantiammandalorum. φυλακής των εντολών αυτού . Ει γάρ, κατά τον Από
Namn si (ut Apostolus inquit " ), per transgressionem
στολον ειπείν, διά της παραβάσεως του νόμου τον
le is Deus inbonoratur, manifestum est quod per Θεόν ατιμάζεις, είδηλον ως τιμής αυτών διά της
rjus observationem bonorabilur. φυλακής.
VERS. 2. Afferte Domino gloriam nomini ejus. D 'Ενέγκατε τω Κυρίω δόξαν ονόματι αυτού .
Per laudabiles nimirum actiones. Dictuin eninu Δι' επαινετών πράξεων » είρηται γάρ προς τους
legimus ad peccalores ex persona Dei : Nomen αμαρτάνοντας : Το όνομά μου δι' υμάς βλασφη:
ineum propter vos blasphemalur in gentibus " . Gen- .
μείται εν τοις έθνεσιν . Ο γάρ εθνικός όρων του
ules etenim cum bonam fidelis viri vitam ac con- πιστού την διαγωγήν , ει μεν είη καλή , επαινεί τον
versationen viderint, incitantur ut Devin nostruin Χριστόν, ώς αρετής διδάσκαλον · ει δε φαύλη , δια!
laudeul tanquain verum virtutis doctorem : quod σύρει μάλλον , ως κακίας εισηγητήν. Ενέγκατε ως
si perversis moribus lidelem viderint, Deo slalim τω Κυρίω έπαινον του ονόματος αυτού, τουτέστιν
slostro dviralull, el viliorum introductorem cre- αυτού , κατά περίφρασιν .
dunt. Ume in Evangelio legimus : Vi videant bona restra opera, el glorificeni Patrem vestrum qui in
cælis est ' . Allerle igitur Domino laude. nomini cjus ; hoc est, afferte ci lauden .
Adorale Dominum in aula sancla ejus. Per ah- Προσκυνήσατε τω Κυρίω εν αυλή αγία αυτού .
Jam sanctam , olim Synagoga intelligcbalur, quæ “hν πρότερον μεν αυλή αγία τους Ιουδαίοις, εν
18 1 Cor . 1 , 16. 19 Ioan . 13, 17. • Joan. ΧΧι, 17. * Κοι. , 23 . 11 Isa. L. , 5. * Μatth . 1, 16.
333 COMMENT. IN PSALMOS. 334
“Ιεροσολύμοις συναγωγή : μετά δε την εις Χριστον A eral in Jerusalem ; sed post contumehas 2 Juleis
ύβριν, εγένετο η έπαυλις αυτών ερημωμένη . Υστε. in Cbrislum illatas, ſacla est habitatio illa deso
ρον δε γέγονεν αυλή αγία του Χριστού, ή των Χρι- lala . Novissime autem aula sancia Christi, facia
στιανών Εκκλησία και πίστις, εν ή προσκυνείν αυ- est Christianorum Ecclesia ac fides , in qua pro .
τον ο λόγος προτρέπεται , κωλύων τάς σχισματικώς plielicus sermo adorandum esse Dominum jubet,
παρασυναγωγάς, και μόνην έκκρίνων την από Χρ:- omnes alias illegitimas congregationes prohibens,
στου παραδεδομένην πίστιν. Δυνατόν δε νοήσαι αυ- el solam eligens lidem a Christo eradilam . Jutclli .
λήν και την επουράνιον. Διά τούτο οι πεφυτευμένοι gere etiam possumus per aulam, celesten Labila
ενταύθα εν τω οίκω Κυρίου , δηλαδή τη Εκκλησία lionem . Nam ii qui in hac vila plantati sunt in
των πιστών , εν ταις αυλαίς εκεί του Θεού ημών domo Domini , illic in aulis Dei nostri forebuni.
εξανθήσoυσι .
Φωνή Κυρίου επί των υδάτων. Τούτο προφη- Vers. 3. Vox Domini super aquas . Prophetia hæc
τεία περί της ενεχθείσης άνωθεν φωνής εν Ιορδάνη , est dle voce quæ in Jordanc superne dernissa esi ,
ότε ο Χριστός εβαπτίσατο, λεγούσης : Ούτός έστιν quando Christus baptizabalur, dicens : Hic esl Fi.
ο Υιός μου ο αγαπητός, ενώ ηυδόκησα . B
lius meus dileclus, in quo complacui mihi " .
"Ο θεός της δόξης εβρόντησε. Ο Πατήρ αφήκεν Deus gloriæ intonuil. Ipse Pater vocem illam
εκείνην την φωνήν, ήν και βροντήν ονομάζει , διά emisit quam diximus. Tonitruum autem eam ap
το εξ ουρανού κατηνέχθαι , όθεν και αι βρονται, και pellavit Propheta, et quia e coelo delata est unde
δια το στερρόν , και εξακουστον . Θεός δε της δόξης, veniunt lonitraa et propter illius magnitudinem :
αντί του, ένδοξος , ώσπερ και Θεός της αληθείας, και nam ab omnibus de facili audita est . Deus autem
αληθινός , και θεός εκδικήσεως , ο εκδικητής, και gloτία dixit pro ,, Deus gloriosus,, quemadmodum
Θεός δυνάμεων, ο δυνατός , και Θεός ελέους , ο ελεή- el alıbi Deus dicitur veritatis, Deus ultionis, Dcus
μων , και όσα τοιαύτα • ιδίωμα γάρ και τούτο της potentiarum , et Deus misericordiarum , pro eo
5

Παλαιάς. quod est, Deus verus, Deus vindex , Deus polens, Deus
misericors. lilioma enim est veleris Scripturæ .
Κύριος επί υδάτων πολλών . Ο Χριστός εν Dominus super aquas mullas . Christus nimirum
υδασι , τοίς του Ιορδάνου , και δι' εκείνων εν πάσιν in aquis luminis Jordanis, et ubique per illas,
ύδασιν , αγιάζων τήν φύσιν αυτών εν Ιορδάνη . aquarum naluram sanctificans.
Φωνή Κυρίου εν ισχύι. Εν τω ισχυρώ κατά των VERS. 4. Vox Domini in fortitudine . In ſorti, in
παθών ανδρί φωνή γίνεται Κυρίου , φωννύουσα και C quit, ac robusto adversus passiones atque afe
υποτιθεμένη τα δέοντα. clus hoinine, vox Domini fit, roborans eum ac
suggerens quæ necessaria sunt .
Φωνή Κυρίου εν μεγαλοπρεπεία . Και εν τω Vox Domini in magnificentia. lloc est, in ma
μεγαλοπρεπεί, το καταφρονούνται μεν των γεωρών, gnifco co viro, qui terrestria spreverit, el celestia
.

φρονούντι δε τα ουράνια • ως δηλούσθαι διά μέν της tantum meditelur : ut per fortitudinem quidem
ισχύος , τον πρακτικόν · διά δε της μεγαλοπρεπείας , activa, ac moralis virtus, per magnificentiam vero
τον θεωρητικόν . contemplativa siznificelur.
Φωνή Κυρίου , συντρίβοντος κέδρους. Η κέδρος VERs. 5. Vor Domini , confringentis cedros. Ce
ποτέ μεν επί καλού λαμβάνεται , διά το άσηπτον drus aliquando in bonum accipitur, quia cedrina
και κατάκομον και ευώδες , ώς το • Δίκαιος ως ligna immarcescibilia sunt , atque inputrila , et
φοίνιξ ανθήσει , και ώσει κέδρος ή εν τω Λιβάνη earum maleria densa esl alique odorala , juxta illud :
πληθυνθήσεται » ποτέ δε επί κακού , διά το άκαρ- Justus ul palma porebil , el sicut cedrus in Libano
πον και δυσκαμπές, ώς τό : Είδoν τον ασεβή υπερ multiplicabilur " , aliquando autem in malum ,
υψούμενον και έπαιρόμενον , ώς τάς κέδρους του ο D
quia arbor cst sterilis atque iuflexibilis , juxta
Λιβάνου . Νύν ούν κέδρους ονομάζει τους δαίμονας , illud : Vidi impium superexallatum atque elevalum
διά το επηρμένον . Η έπαρσις γάρ αυτούς από του sicul cedros Libani ? . Hoc in loco igilur per cedros
ουρανού κατεκρήμνισεν. Φωνή , φησί, γίνεται Κυ . dæmones intelligit propler elationem ac superbiam
ρίου , ότε συντρίβει και ταράσσει τους δαίμονας . illam, quæ de cælo cos precipitavil. Vos, inquit,
"Υποστικτέον γάρ μετά το Κυρίου , ένα νοηθείη ή Domini lit , quando conterit ac confringit dæmo
πλαγεία σύνταξις . Τούτω δε τα σχήματα και υπο nes . Punctus enim ponendus est, posl dictionem ,
κατιών έχρήσατο . Domini , ut intelligalur esse obliqua quædam con
structiv ; qua loquendi figura infra etiamı usus est.
Και συντρίψει Κύριος τάς κέδρους του Λιβά . El confringet Dominus cedros Libani. Libanus
νου. Λίβανος όρος υψηλών Παλαιστίνης κεδροφόρον, mons est Palæstinæ regionis, allus , ac lerens ce
ειδωλικούς ναούς ανακείμενον. "Οθεν κέδρους Λιβά . dros, idolorum templis consecratun ; unde per ce
νου λέγει τα τεμένη των ειδώλων , τα εν αυτώ, εκ dros idolorum nemora ac lucos intelligit, qui in ipso
του περιέχοντος δηλών τα περιεχόμενα, και άλλως silil, per continens contenta significans . Similia

16 Malib . μι , 17. 18 Psal . XCI , 13. 16 Psal . x1Χνι, 33.

 II NI
335 EUTHYM ZIGAGE 336

rsse cedris videnturidola, propter eorum fasti- Α εοικότα κέδρους, διά τε υψηλών της οροφής και κατά
gium , densila !em ac sterilitatem , Prædicit igitur κομον και άκαρπον. Προαγορεύει δε το ρητόν την
Propheta hic idolorum destructionem : per quæ τούτου κατάλυσιν · διά δε τούτων αινίττεται και την
omnium hujusinodi delubrorum paritcr cversio- απάντων των τοιούτων σηκών,
nem significal.
VERS, 6. El comminuet eas ul riluium , Libanum. Και λεπτυνει αυτούς , ώς τον μόσχον , τον Αι
El quemadmodum vitulum illum qui ab Hebræis βανον . Και ώσπερ τον έν Χωρής κατασκευασθέντα
in Choreb fabricatus est , comminuit ac dissipavit τους Εβραίους μόσχον έλέπτυνε διά Μωσέως και
Deus per Moysem , sic etiam has cedros coinmi. διεσκόρπισεν, ούτω και ταύτα :. Είτα στικτέον, και
nuel. Deinde interpungendum est, et per se le- καθ' εαυτόν αναγνωστέον τον Λίβανον , ίνα νοηθείη.
genda dictio , Libanum ; non enim unum aut alle- ότι λεπτυνει αυτάς, λέγω δε τον Λίβανον όλον, ουκ
ram illius parlem , sed lolum atque in universum εκ μέρους, αλλά καθόλου αυτού γενησομένου του
co :n :uinuct. λεπευσμού .
El dilectus meus ut filius unicornium . De Cbristo Και ο ηγαπημένος μου , ως υιός μονοκες ώτων.
scro est :: qui dilectus quidem est ut nigenitus.. . Περί του Χριστού ο λόγος·ηγαπημένος γάρ, ώς ο μο
Ita enim eum Paler appellavit dicens : Hic esl fi- νογενής . Ούτω γαρ ο Πατήρ αυτόν εκάλεσεν , Ούτός
lius meus dileclus . Unicornium vero filius, veluti έστι, λέγων , ο υιός μου ο αγαπητός υιός δε
invictus , alque insuperabilis. llujuscemodi enim μονοκερώτων , διά τό άμαχον και ανυπότακτον :
Daluræ esse legimus id animal apud beatum Jub. τοιούτον γάρ είναι το ζώον τούτό φησιν ή βίβλος
Tu illud considers , quomodo Dei Filius Agn111in se Ιώβ. " Ορα δε όπως ότε μεν θυσίαν υπέρ των αμαρ
alque ovem appellari voluit, quando pro bumani τιών ημών εαυτόν ο Υιός τω Πατρί προσάγει , αμνός
gcncris peccatis in sacrificium se Pairi obrolis, ονομάζεται, και πρόβατον , ώς το• "Ιδε ο αμνός του
justa illud : Ecce Agnus Dei ” : ilen : Quasi ovis ad Θεού , και το · 'Ως πρόβατον επί σφαγήν ήχθη
occisioncin ductus est 18 ; filium vero vnicornium , ότε δε αμύνασθαι δέοι, και καθελεϊν την δυναστείας
quando vindicta opus fuit , el quando inimici po- του πονηρού, υιός μονοκερώτων. Λέγοιτο δ' αν υιός
lestatem destruendam predicit.. Dici etiam potest μονοκερώτων και ως εκατέρωθεν μονοειδώς γεννη.
Christus filius unicornium , veluti qui unico sc θείς · εκ μέν του Πατρός, άνευ μητρός · έκ δε της
singulari quodam modo ,, eltanquam liomo genitus μητρός , άνευ ανδρός. Τούτων ούν, φησί , συντριβο
-est , et tanquam Deus : quippe qui ut Deus, ex μένων, και λεπτυνομένων , ο Χριστός αήττητος έσται.
Patre generatus est , sine matre : atque υε liomo, c Πύλαι γάρ αδου ουκ αντισχύσουσι της Εκκλη
ox matre , sine paire. flis igitur idolis, ac dæmo- σίας αυτού .
nibus contritis, ac comminutis, Christus reddelur invictus. Porle cnim inferni non præraletunt
adrersus Ecclesiam ejus.
VERS 7. Vox Domini intercidentis flammam ignis. Φωνή Κυρίου , διακόπτοντος φλόγα πυρός.
Subaudilur ctiam in loco verbam fil. Prædicit λείπει κανταύθα το, γίνεται προαγορεύει δε προ
aulem Prophela ea inprimis quæ tribus pueris in ηγουμένως μεν, περί της Βαβυλωνίας καμίνου , ήτις
T
fornacc Babylonica contigerunt, ubi danima in- διακοπείσα, πνεύμα δρόσου διασυρίζον εδέξατο "
Ι
lercisa spiritum roris sibilantem suscepit : deinde επομένως δε, και περί των υποδεξάντων τους μάρ Ι
autem quæ Christi martyribus. Intelligi cliam τυρας του Χριστού . Λέγοιτο δ' αν και περί της απο
possunt hæc verba, ut perline:uil ad sententiain φάσεως της εν ημέρα της κρίσεως , ότε διακοψει και
Deci in die judicii , quando intercidel et divides διαμερίσει την φλόγα του πυρός » ώστε την μεν
Nammain ignis,, el splendida ac lucida ignis φωτιστικών και λαμπρύνουσαν δύναμιν αυτής τους
Deus Minnmain
potentia juslis descrviet. Caustica vero et aduslira δικαίοις αποκληρωθήναι και την δε καυστικής και χο
in poenam peccatoribus tribuetur. λάζουσαν, τους αμαρτωλούς.
Vers. 8. Voz Domini conculientis deserlum . Per Φωνή Κυρίου , συσσείοντος έρημον . "Έρημον
desertum gentes inlelligil, que omni divina co. D τα έθνη καλεί, διά την έρημίαν της θεογνωσίας, και
guilione prorsus vidualit ac dcsolatæ, quicque την ανυδρίαν της πνευματικής διδασκαλίας, κα!
spirituali etiam doctrina ac prorsus virliile ca. την ακαρπίαν των αρετών, ήντινα έρημον Χριστός
rentes , arida ac steriles, deserli inslar merito επιφανείς συνέστησε, μετακινήσα ; εις εαυτόν , και
dici poterant : quod desertum adventu suo Chri. δρόσας το αρότρω της πίστεως .
slus concussil, commovens ac couverlens illud ad
se, el arans aralro fiilei.
El concutiel Dominus deserlum Cades. Concutiel Και συσσείσει Κύριος την έρημον Κάδδης .
autem non omne deserlum , scd deserlun, Cades : Συσσείσει δε , φησίν, ου πάσαν την έρημον , αλλά της
hoc est desertum sanctuun , ct segregatum,
, dignitum- Κάδος, τουτέστιν την αγίαν, την άφωρισμένης και
que leo atquc ei destinatum . Cades enim sanclum αξίαν αυτού · το Καδδης γάρ, αγίαν (96) ερμηνεύει
Cracci interpretantur. καθ' "Ελληνας .
21 Joan . 1 , 56. 88 14 a . LI , 7.
Variæ lectiones .
(96) ίσ. ερμηνεύεται .
337 COMMENT. IN PSALMOS . 338
Φωνή Κυρίου , καταρτιζομένη ελάφους . Έντεύ- A Vers. 9. Vox Domini præparans cervos . Ex hoc
Οεν δισχυρίζονται τινες , ότι το, Φωνή Κυρίου loco aliqui contendunt , quod verba illa : Vox
συντρίβοντος , και τ ' άλλα τα τοιουτόσχημα , ουκ Domini confringentis cedros, et alia hujusmodi non
εισίν ελλειπτικά» αλλά πλαγείας συντάξεως , αλλά sunt defectivæ liguræ loquendi, nec constructiones
σχήμα ετερογενές ομού και ετερόπτώτον : Συντρί- oblique, sed quod sub alian cadunt Aguranm , quae
βοντος γάρ, αντί του Συντρίβουσα και ετερογενές genus ponit pro genere , et casum pro casu , veluti
μεν, διά το αρσενικών αντί θηλυκού • ετερόπτωτον conlerenlis pro eo quod est conlerens : et genus
δε, διά την γενικής αντί ευθείας. Ελάφους δε λέγει, φuidem pro genere positum est, masculinum vide
τους μαθητές του Χριστού . " Ωσπερ γαρ ή έλαφος licet participίum , pro fentineo [quod
( ex lectione
καταφρονεί της των ιοβόλων ερπετών βλάβης , και Græca discerni pulest, cum masculinum et fenii
διώκει ταύτα διά της οικείας οσμής , και ανέλκουσα neum parlicipiuin apud eos nunquam sit ejusdem
τη βία του πνεύματος , του από του στόματος αυ- generis] : et casus pro casu , genitivus niniirate
της, όλλυσιν · ούτως και πάς ο Χριστού μαθητής pro recto : per cervos autem Christi discipulosin
έλαβεν εξουσίαν πατείν επάνω όφεων και σκορπίων , telligit.Νam quemadmodum cervus omnes venenato
και επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού. Αυτή ούν ή quinimo odo
rum reptilium lesiones parvipendit;
B
φωνή του Σωτήρος , κατήρτισεν αυτούς εις τον δρό- ralu suo hujuscemodi quæque animalia persequi
μον του κηρύγματος και της αρετής, η λέγουσα· ιur,, ac vi spiritus oris sui ea attraliit ,, ac perdit :
Ιδού δίδωμι υμίν την εξουσίαν , και τα εξής . Και ita etiam omnes Christi discipuli similem a divina
εδίωκον μεν τους νοητούς όφεις τη οσμή του πνεύ- gratia consecuti sunt potestalem , calcandi nimi
ματος , αλλυον δε αυτους τη δυνάμει του εκπεμπο- rum serpentes et scorpiones, et oinnem inimici
μένου λόγου του στόματος αυτών. potentiam . Ipsa igitur Salvatoris vox , discipulos
omnes cervorum instar, ad prædicationis ol virtulum cursum præparavit ; illa , inquam , vox qua
dixit : Ecce do vobis poteslalem , etc. Qna voce freti ae confirmati , intellectuales serpentes oloraiu
spirilus persequentes perdebant : ea nimirum divini verbi polentia, quæ a spirituali eorum ore
produelit.
Και αποκαλύψει δρυμούς. Δρυμούς δε λέγει El revelabit silvas . Per silvas, infruclilosas ac
τας υλώδει ; και ακάρπους ψυχές των εθνών, αίς silvestres gentium animas intelligil, in quibus
ενεφώλευον ως θηρία τα ποικίλα και άγρια πάθη , ας multiplices atque aspere passiones seu affectus .
αποκαλύψει, περιελών την πυκνότητα του σκότους veluti feræ quædam , lalebras alique habitationes
αυτών τώ λόγω, ός έστι τομώτερος , φησίν , υπέρ silas collocarant : quas revelabit Deus, lenebrarum
πάσαν μάχαιραν δίστομον ως γενέσθαι τα θηρία densitalem auferens proprio sernione . Qui , (ut in .
.

φανερά , και ευεπιχείρητα ταις ελάφοις . C quit Paulus) , penetrabilior est omni gladio anci.
pili", ita ut feræ omnes maniſestä liant, el a cervis, quos diximus, facillime capi possint. ( illud autem
•

animadverlendum est, quod Græca dictio opurous silvas pariter et condensa, scu densilalem signi
fical. Solent enim silve densæ esse arboribus, et virgullis.
Και εν τω ναώ αυτού πας τις λέγει δόξαν . Το Et in lemplo ejus omnes dicent gloriam . In tem
κατά πάντα τόπον, και πάς πιστεύσας, και ου τα plo Dounini, ubicunqueillud fuerit, non in Ticro
εν Ιεροσολύμοις, ουδέ Ιουδαίοι μόνον. Λέγει δε solyamis, aut Judai tantum, dicent glorianm , hoc
δοξον αντί του ύμνον ευχαρισ
, 'Αδει , τών αυτώ, ώς est laudem Dei caneni, ei gratias ei agent, tanquam
Λυτρωτή και Σωτήρι. Λέγει δε τότε, ότι καιρός Redenipiori ac Salvatori : sed omnes credentes
καλεί . passim , ac fideles, ubicunque locorum fuerint :
gloriam vero hanc lunc dicent, quando temporum
opportunitas id postulaverit.
Κύριος τον κατακλυσμόν κατοικιεί . Κατακλυ- Vers. 10. Dominus diluvium inhabilare facil.
σμον λέγει τα κατακλυσθέντα τη πλημμύρα των πα- Per Diluvium gentes intelligit, quæ in inundatione
Oων έθνη . Ταύτα, φησίν , ενοικήσει Χριστός ταις ac pelago passionum ac humanorum affectuum de .
χώραις , ταις Εκκλησίαις αυτού. "Η κατακλυσμόν p nerse erant : bas ,inquit, gentes, Dominusinha
νδει το θείον βάπτισμα , κατακλύον τας αμαρτίας , Dilare facies in regionibus Ecclesiae sun. Yel per
και ενοικήσει ταις Εκκλησίαις. diluviuin , sanclum baptisma intellige, quo peccata
demerguntur : quod bap :isma Dominus inliabilare
faciet in Ecclesia .
Και καθιείται Κύριος βασιλεύς εις τον αιώνα , El sedebit Dominus Rex in sæculurn . Rcs lide
Βασιλεύς των πιστών, των αποκαθηραμένων. Εδόθη lium nimirum , atque eorum , qui baptismi lavacro
μοι γαρ, φησίν , εξουσία εν ουρανό και επί γης. purgati sunt. Data est enin nihi, inquit, potastas
Καθιείται δε , αντί του , Μενεί, διά το εδραίον του
. in cælo , el in terra 30. Sedebit autem , posi!um est ,
καθίζεσθαι . pro , Manebit , propter stabilitatem, quæ in scssione
denotallir .

15 leur . Ιν, 12. • Matili. Χν11 , 18.

339 EUTHYMII ZIGABENI 340
VERS. 11. Dominus fortitudinem populo suo dabit , A Κύριος ισχύν τω λαώ αυτού δώσει . Τω των Χρι
Populo Christianorum scilicet qui sub dæmonum στιανών πολεμουμένο υπό τυράννων ή δαιμόνων, η
ac passionum tyrannide olim opprimebanlur. παθών .
Dominus benedicel populo suo ix pace . Oppres- Κύριος ευλογήσει τον λαόν αυτού εν ειρήνη.
sum bello populum roborabit ,, et in tempore pacig Πολεμούμενον μεν, ενισχύσει, εν τω καιρώ της
benelicet : hoc est gratia sua dignum faciet, per ειρήνης ευλογήσει , τουτέστι , χάριτος αξιώσει, διά
donum sancti Spiritus. Vel benedicel, pro, lauda- της δωρεάς του αγίου Πνεύματος . " Η ευλογήσει ,
bit , lanquam sibi placentem et gratum . αντί του , επαινέσεται, ευχαριστούντα αυτώ.
Psalmus Cantici renovationis domus ipsi David . Ψαλμός Ωδής εγκαινισμού του οίκου Δαβίδ .
PSALMUS XXIX . ΨΑΛΜΟΣ ΚΘ' .
Quid sit Psalmus Cantici in proæmio dictum est. τι μέν έστι Ψαλμός ωδής . εν τω προοιμίω της
le reliqua bujus psalmi inscriptione variæ sunt εξηγήσεως της παρούσης βίβλου προείρηται · περί
interprelum sententiæ . Aliqui enim dicunt per do- δε της λοιπής επιγραφής διάφοροι λόγοι φέρονται .
muni hoc in loco, intelligi auimam ipsius beati Τινές μέν φασιν, οίκον μεν τήν του Δαβίδ ψυχήν
David, quæ prophetici charismatis quoddam erat ονομασθήναι, ως κατοικητήριον γεγονυίαν του προ
habitaculum : et per renovationem domus, reno- Β φητικού χαρίσματος • εγκαινισμόν δε την αυθες
vationem divinæ gratiæ intelligunt, quando nimi- ανανέωσιν , ότε μετά την πορνείαν και τον φόνον
rum post adulterii et cædis crimina, peracta pe- ουρίου μετανοήσας θερμώς , ήξιώθη πάλιν του προ
pitentia dignus rursum effectus est, cui a Domino φητεύειν, ώς το πρότερον . Τινές δε οίκον μεν, την
prophetiæ donum res!iluerelor. Alii domum , fide- Εκκλησίας των πιστών, εγκαινισμόν δε , την διά
+

lium Ecclesiam esse dicunt : et per renovationem της αναγεννήσεως του βαπτίσματος ανακαίνισιν
domus, renovationem illam intelligunt , quae fit per αυτής. "Αλλοι δέ εγκαινισμόν εκάλεσαν την έγκαι
regenerationem baptismatis. Alii ilein festivitatein νισμό έoικυίαν, ήν ο Εζεκίας εώρταζε μετά την
illam renovationi similem , quam Ezechias Rex αναίρεσιν των Ασσυρίων , εν τω ναώ τω οίκω Κυ
post Assyriorum proligationem in lemplo celebra- ρίου · ώς είναι τον ψαλμόν τούτον, ψαλμόν ωδής του
•

vit : templum quippe domus Domini est : ila ut εγκαινισμού του οίκου , προαναφωνούντα , τίνας εικός
præsens psalmus , cui inscriptum est, Psalmus can- λόγους ρηθήναι τηνικαύτα , είτε παρά του Δαβίδ ,
rici renovationis domus, enuntiet, quænam verba είτε παρά της Εκκλησίας, είτε παρά του 'Εζεκίου :
dicta fuerint a bealo David , si ai eum verba psalmi εκάστω γάρ τούτων αρμόσειεν αν. Το δε, του Δαβίδ ,
rcferamus , aut quænam verisimile essel dici αναγνωστέον καθ εαυτόν, δηλούν τον ποιήσαντα .
debere ab Ecclesia, aut ab ipso Ezechia. Unicuique enim eorum potest accoinmodari. Et quod ait
ipsius David, per se legendum est, ut auctoris tantum nomen exprimat.
Vers. 2. Ecallabo te, Domine, quoniam suscepisti C Υψώσω σε , Κύριε , ότι υπάλαβές με. Πώς και τα.
me . Sed quonarn pacto lunmilis liomo eum poterit πεινός υψώσει τον υψηλόν; Η δηλονότι υψηλών αυτών
exaltare ,, qui excelsus est ?? Contendo nimirum ac ομολογών · ούτω γαρ και μεγαλύνει αυτόν , ώς με
prædicando, quod allus is sil ac sublimis. Hac ra- γιστον δογματίζων , ώσπερ εκ του εναντίου ταπεινοί
fione magnificare etiam Deum quis dicitur,, qui και σμικρύνει, ο ταπεινά και μικρά περί αυτού
magnuin illum esse asseverat , quemadmodum φθεγγόμενος . Υπέλαβες δε , αντί του Μετεώρισας ,
contra, is Deum humiliat, ac deprimii , qui humi- εχούφισας κατερραγμένον τη αμαρτία ,υποθείς χείρα
lia ac vilia de eo loquitur. Suscepisti vero, hoc της βοηθείας σου.
est, sublimasli, alque allevasti, auxilii nimirum tui manuin supponens, cum peccatorum onere depres
sus jacerem .
Nec delectasti inimicos meos super me . Si de beato και ουκ εύφρανας τους εχθρούς μου έπ έμε .
David psalmum exponis , per inimicos, eos in- Κατά τον Δαβίδ μεν, οίς δοθήναι την βασιλείαν αυ .
lellige, quibus daturum se Deus illius regnum του ο Θεός διά του προφήτου του Νάθαν ηπείλησε :
comminalus ſuerat per prophctam Natlan ; si dc κατά δε την Εκκλησίαν, τους δαίμονας κατά δε
Ecclesia , demunes ; si vero de rege Ezechia , τον Εζεκίαν, τους 'Ασσυρίους : Ουκ ευφρανυς
D
Assyrios . Non deleclasli aulem, boc est, Non per δε , αντί του , Ουκ έδωκας ευφρανθήναι αυτούς κατ'
misisti ut delerlarentur adversuin me. εμού.
Vers. 3. Domine Deus meus , clamavi ad le , el Κύριε ο Θεός μου , εκέκραξα προς σέ , και ιάσω
sanasti me. Non sero , inquit , me curasli. Ubi με. Δηλονότι ουκ εις μακράν ο μεν γαρ Δαβίδ εί
enim confessus est bealus David delictum suum πών , Ημάρτηκα τώ Κυρίω , ήκουσεν ευθύς, ότι “Ο
dicens : Peccari Domino " , slalim ei dictum est a Κύριος αφείλε το αμάρτημά σου · η δε Εκκλησία,
Nathan : Abs!ulit Dominus peccalum luum " . Ec- επικαλουμένη αυτόν εν τω καιρό του βαπτίσμα
clesia ellam pari modo quando baptismatis tempore τος , ευθύς απολούεται τις πληγές της αμαρτίας :
Deum invocat, statim alluitur a peccatorum plagis : ο δε Εζεκίας σάκκον περιβαλλόμενος . Ο3 ττευσας ,
et bealus Ezechias sacco indutus, el supplicans ad ταχέως ιάθη από της πληγής της πολιορκίας.
Deum , confestim liberalus cst ab obsidionis playa.
31 Π Κeg . Χυ , 15. 31 Ιbid.
341 COMMENT, IN PSALMOS. 242
Και ανήγαγες έξ άδου της ψυχής μου. Κατά Α VERS. 4. Domine, deduristi ab inferno @r22
μεν τον Δαβίδ και την Εκκλησίαν, από του σχο- meam . Sive exponas psalmum de beato David , sise
τους της αμαρτίας. Ή και διά την του έδου κατά- de Ecclesia , per inſernum intellige len bras parenti.
λυσιν τούτο , και την των ψυχών ελευθερίαν. Κατά Vel his verbis inferni destructionem et animarum
δε τον Εζεκίαν, από του σκότους της δουλείας , η liberationem significat. Q1100 si de Ezechia , tene
σκότωσιν έμποιεί . bras formidinis. Solet enim formido tenebras
generare .
" Εσωσάς με απο των καταβαινόντων εις λάκ- Salvasli me a descendenlibus in lacum . Eamdein
.

κον . Το αυτό πάλιν είπεν • εθος γάρ τοις ευχαρι- iterum aliis verbis repetit sententiam, quemadmo
στούσι, ποικίλλειν την διήγησιν της ευεργεσίας . dum mos est ,iis, qui de acceptis beneficiis gratias
Λάκκον δε νοήσεις τον άφυκτον κίνδυνον, τοιούτος agout. Per lacum vero inevitabile periculum in
γάρ ο βόθρος , και τον τάφον , ή τον άδην και ταύτα tellige. Nam qui in lacum aut foveam aut infernum ,
rap ty tự Bábei tñs yns elol xal defuxta. "Eowoks quæ omnia in profundo terræ sunt, incidit , illinc
με , φησίν, από των καταβαινόντων εις κίνδυνος• evadere non potest. Salvasli me , inquit , ab iis
κατά μεν τον Δαβίδ και την Εκκλησίαν, ψυχικόν : qui descendunt in periculum ; in periculum ,inquam ,
B
κατά δε τον Εζεκίαν , σωματικόν. Xρή δε γινώ. animæ, si de Ecclesia , aut de David intelligas : sed
σκειν , ότι ου πάντα τα εξής ρητά, τούτοις αρμό- corporale, si de Ezcchia . Illud aulem animadrer
ζουσιν , αλλά τινα .
τοιαύτα γαρ , ώς έπίπαν, τα lendum est, quod quæ sequuntur , non omnia liis
προφητικά. tribus congruunt, sed aliqua tantummodo : sic cojine
fere se habent verba prophetica.
Ψάλατε τω Κυρίω οι όσιοι αυτού . Οι δαιοι VeRs. 5. Psellile Domino sancti ejus. Vos, o justi
αυτού , οι ενάρετοι · οι γάρ μη ούτως έχοντες , ψάλ- et virtute prædili. Nam qui hujusmodi non sunt ,
λοντες ου ψάλλουσιν . Ου γαρ δύναται δένδρον πονη- Lamelsi psallant, Domino non psallunt, neque enim
ρών καρπούς αγαθούς ποιείν , ουδε καρδία θανατη- polest arbor mala fruclus bonos facere , nec cor
φόρος , ρήματα εκβάλλειν ζωής . morliferum , ac cædibus plenum , verba vilæ emil
tere ,
Εξομολογείσθε τη μνήμη της δικαιοσύνης +
Et cunflemini memoriæ sanctilatis ejus. El gra
αυτού . Και ευχαριστείτε της (97) μνήμης αυτού , lias agite illius meinoria , quod nostrum scilicet
ότι εμνημόνευσεν ημών αύτη , των επιλελησμένων , meminerit , quorum antea , ob lelicta , fuerat
διά τας αμαρτίας ημών. C oblitus.
“Οτι οργή εν τω θυμώ αυτού , και ζωή εν τω Vers. 6. Quoniam ira in escandescentia ejus et
θελήματι αυτού. Οργήν μεν ονομάζει νυν την κό- vila in voluntate ejus. Per iram , castigationem seu
λασιν • θυμόν δε , την αγανάκτησιν . Έστι δε τοιούτος punitionem intelligit ; el sensus est quod castigatio
ο νους • ότι κόλασις μέν έστιν , εν τη αγανακτήσει in excandescentia Dei est ; vita vero in cjus volun
.
αυτού • ζωή δε , εν τω θελήματι αυτού τουτέστιν late, hoc est , quod licet, ut justus, puniat quoties
αγανακτών μεν, κολάζει, ώς δίκαιος θέλει δε άει escandescit, ut misericors lamen , semper cupit ac
ελεειν, ως ελεήμων , ώς είναι το μεν,, περιστάσει νult misereri ,ita ut alterum ,, quod puniat,, non ita
απροαιρέτω · το δε, φύσει θελητική : φησί γάρ διά
.
ex_electione Dei esse deinonstretur , sed casu quo:
Ιεζεκιήλ • Μή θελήσει θέλω τον θάνατος του dammodo, propler hominum delicta : alterum vero ,
αμαρτωλού , ώς το επιστρέψαι αυτόν . Προτάττει quod vivfleet , ex natura ejus esse apparent,, el vo
δε η Γραφή τα λυπηρά των ήδέων: (98) ηδύσιμα lunlarium : quemadmodum et alibi per Ezechielcm
γάρ μετά λυπηρά τα χρηστά , ως το • Εγώ απο- docet dicens : Non volens rolo mortem peccatoris ,
κτενώ και την ποιήσω· πατάξω, κάγώ ιάσομαι . sed ul converlalur, el viva! " . Præponil diam Pro
pbela mesta jucundis : eo quod dulciora videantur bona que post tristia obveniunt. Simile est
illud : Ego occidam el vivificabo, percutiam et sanabo " .
Το εσπέρας αυλισθήσεται κλαυθμός , και εις D. Ad vesperum demorabitur fetus et ad natutinum
το πρωί αγαλλίασις. Τούτο βούλεται δηλούν , ότι lælitin. Sensus est, quod pænilentia de peccatis ,
ή μετάνοια ταχείαν ανεπάγεται την συγχώρησιν. celerem secum adducit veniam . Nam qui vespere
" Ο γάρ εσπέρας κλαύσας , το πρωί αγαλλιάσεται , sila Neverit peccala, mane postmodum sumina l
παρηγορούμενος τη επιδημία του αγίου Πνεύματος . titia exsultabit, adventu nimirum sancti Spiritus
" Έστι δε και προφητεία περί των αποστόλων, οίς εν consolallis. Est et liæc prophelia de apostolis, qui
εστέρα του Σαββάτου , μετά την ταφήν του Σωτήρος, bus post Domini sepulluram respcre Sabbati rien
κλαίουσι , και το πρωί της Κυριακής αι γυναίκες έκό-
* libus ., mane , Dominico die mulieres jucundum
μισαν χαράς ευαγγέλια , και ότι ανέστη οο Κύριος. illud letitio
lætitiæ nuntium attulerunt , Dominuin resur.

* Εzech. Σνι, 23. * Deut. XXXII, 39.

Varia lectiones .
(97 ) Serile τη μνήμη, vel subaudi ένεκεν. (98) ίσ. δίονα.
343 EUTITYMII ZIGABENI 344
rexisse asseverantes. Ezeclaias autem et universits Α Και οι περί τον Εζεκίαν δε , μετά φορέν (99) απει
populas , Vespere in unum collecti debant , cum λήν του Σεναχηρείμ εσπέρας συλλεγέντες, και κλαυ 1
borrendas Sennacherib minas audissent , limentes σαντες, ώς ήδη κατασχεθησόμεναι , το πρωί χαρά;
se jamjam in inimicorum poteslalem perventuros : επλήσθησαν, διά της νυκτός αοράτως αναιρεθεισών
ei manc summo gaudio affecti sunt , intelligentes , των τοσούτων εκείνων χιλιάδων. Αύλισθήσεται δε,
quod ea ocie tot millia hostium fuissen ! ab an. αντί του , σκηνώσει .
gelo Domini interempla. Denorabilur vero , hoc
es!, babitabit.
.
VERs. 7. Ego autem dizi in abundantia men : Non Εγώ δε είπα εν τη ευθηνία μου : Ου μη σα
movebor in sæculum. Polest hoc lam Ezechiæ quam λευθώ εις τον αιώνα . Τούτο περί Δαβίδ εστι και
be:ito David accommodari, qui in tempore secunda 'Εζεκίου, οι εν ταις ευημερίαις αυτών, ώοντο , μη
fortance arbitrati sunt eam stabilem semperfutu- δυσπραγήσαι ποτε . Ευθηνία μεν γάρ, η ευεξία
ran , et ounquam adversam , Per abundantiam enim σάλευσις δε , ή παρατροπή της ευσταθείας .
bonum ac felicem slalum iutelligit, et per motio
nem , seu flucinationem , conversionem a slabililale.
B
VERS. 8. Domine, in voluntate lua prostilisti de . Κύριε, εν τω θελήγιατί σου παράσχου τω κά
cori meo potentiam , avertisli ſaclon iucn a me, e! λει μου δύναμιν, απέστρεψας δε το πρόσωπόν
ſaclus seni coniurbalus. Ad cosdem possunt hæc σου, και εγενήθην τεταραγμένος . Περί των αυτών
verba perlincre. Illain , inquit , polentiam Σ, quam
1 και ταυτά » φησί γάρ, ότι "Ηνπερ είχε δυναμιν το
pulchriludo scu decor meus anica balebat : illam κάλλος μου πρότερον , ήτοι η λαμπρότης και περι
nimirum claritatem alque excellentiam regni , non φάνεια της βασιλείας μου, σου θελήσαντος είχον,
mea ego virtute, aut meis merilis , seri te sic von και ουκ εξ έμής αρετής . Απέστρεψας γάρ την επι
lente habebam. Avertisii autem protectionem luam σκοπήν σου διά την εμήν οίησιν , και ευθύς εγενόμην
a me, propter existimationem maam , et statim in έν θορύβω-και συμφορά .
turbulentiam alque calamitates versus sum .
Vers . 9. Ad le , Domine, clamabo . Conseculus a Πρώς σε, Κύριε , κεκράξομαι . Απολαύσω ταχείας
le tempestivum 311xilium , ad te in futurum clamabo . επικουρίας προς σε εις το εξής κεκράξομαι. Παρα .
.

Ulilur aulem prophela siepenumero boc verbo , τηρητέον δε, ότι το κράζειν, και το βοών, επί των
quando preces ex intimo cmissas corde significal. εκ καρδίας δεομένων τίθησιν ή Γραφή .
Et ad Deum meum deprecabor. Eamdem repetit C Και προς τον Θεόν μου δεηθήσομαι . Το αυτό
sententiam . Yol , quod supra ait, Ad le , Domine, ad κάνταύθα. " Η πρός σε μεν, διά τον Πατέρα • προς
Patrem dictum est : et quod nunc ait ad Deum meun , τον Θεόν μου δε , διά τον Υιόν. " Εοιχε δε προσαγη
24
ad Filium pertinet.. Illum autem diein pronuntiare ρεύειν τηνημέραν καθ' ήν αυτός ο 'Αβεσαλώμ εδίωκε
mihi videtur bealus David , quo Absalon filius eun τον Δαβίδ : διωκόμενος γαρ ούτος, επεκαλέσατο τον
persecutus est, in qua persecutione Deun invoca Δαβίδ · ή καθ' ήν Εζεκίας πληροφορηθείς διά του
vil : ve! diem illum , quo Ezechias factus est certior προφήτου ότι αύριον αποθανείται, ικέτευσεν τον
per Prophetiain , (quod sequenti die ei moriendun Κύρων περί της εαυτού ζωής . Κεκράξομαι , φησί,
erat , quo audito , stalim Dco pro vila sua supplica- και δεηθήσομαι , λέγων ούτως
vil. Clamabo, inquit, et precabor sic dicens :
Vers . 10. Quæ utilitas in sanguine meo dum de τις ωφέλεια εν τω αίματι μου , εν τω καταβαί 1

scendo in corruplivnem ? Per sanguinem , propriain νειν με εις διαφθοράν ; Αίμα λέγει την σάρκα
carnem intelligil, quæ sanguine concrela esi . Q :sæ η σάρξ γάρ, αίμα πε πηγός έστι . Ποία, φησίν,
nani, inquit, est utilitas in carne mea , ila aucta ωφέλεια τη σαρκί μου, ούτως αυξηθείση , επεί κατα
atque ornata, si ad putrefaclionem dcventurus sum ? βηναι μέλλω εις σηψιν. "Αμεινον γάρ μηδε γεννη:
satius esset nunquam natum fuisse. Naturam enim Dθήναι με. Φαυλίζει δε την φύσιν, ώς επίκηρον, και
hutnanam vilipendit Propheta hoc in loco , quasi ολιγοχρόνιον. "Ανθρωπος γάρ, φησί, ματαιότητα
mortalein et brevi exstinguendain : unde alibi ώμοιώθη .
eliam ait : ilomo vanilati similis faclus est.
Nunquid confitebitur tibi plievis, aul annuntiabit Μή εξομολογήσεταί σοι χούς, η αναγγελεί
verilatem tuam ? Verba similia illis sunt Non την αλήθειάν σου ; "Ομοια ταύτα τω • Oύχι νεκροί
morlui laudabunt le , Domine , neque omnes qui αινέσουσι σε , Κύριε , ουδέ πάντες οι καταβαί
descendunt in infernum ; sed nos qui virimus benedi- γοντες εις άδην · αλλ ' ήμείς, οι ζωντες, ευλογή
cemus Domino 3698. Fidens enim in summa Dei pa- σομεν τον Κύριον . Θαδδών γάρ της ανεξικακία του
tientia ac longanimitate causam suain justifical Θεού , δικαιολογείται, λέγων· "Αρα ευχαριστήσει ο
dicens : Nunquid pulvis ille, in quem ego resci . χούς, εις δν αναλυθήναι κινδυνεύω ; ή διδάξει τους
38 Psal . CΧΙΙΙ , 4. 28 sal . Cx1, 17 .
Variæ lectiones .
( 9 ) ίσ . απειλής .
345 COMMENT . IN PSALMOS . 36
αγνοούντας , ότι συ αληθώς Θεός, και ότι αληθής ; Το A vendus sum , grafias aliquando tibi aget ? Nunquil
.

μεν, ( 1 ) των άλλων θεών ψευδών όντων · το δε , ώς etiamº ille, ignorantes docebit, quod vere ac verar
πληρούντός σου τα επαγγελμένα. Βέλτιον ούν έτι Deus es ? vere quidem quasi reliqui Dei falsi sint,
ζην με , ε! και μή δι' εμέ , αλλ' ίνα δοξολογώ σε και allerum vero ut jussa , ac mandala tua perficial.
υμνώ , και κηρύττω την αλήθειάν σου . Melius est igitur ui adhuc præsenti vita fruar, si
ob nullam privalain mei ipsius rationen , saliem ob illam vel maxime, ut glorificem le , el laudem ,
atque ut veritatem tuam prædicem .
"Ηκουσε Κύριος , και ηλέησέ με . Αισθόμενος Vers , Il , Audiril Dominus et miser! us est mei.
της μελλούσης βοηθείας , ώς ήδη γεγονυίας, αυτήν Previdens Propheta adfuturum sibi divinum auxi.
διηγείται . " Ηκουσεν της έμής κραυγής , τουτέστι , lium , illud narrat ut jam prestituin : Audivit , in
προσήκατό μου την δέησιν ' οι γάρ μή προσιέμενοι ,
.
φοίt, clamorem meum, hoc est, Admisit oratio
ουδ' ακούειν ανέχονται . nem meam. Nam qui non admittuntur, audiri non
possunt .
Κύριος εγενήθη βοηθός μου . Ακούσας δέησεν, Dominus factus est adjutor meus. Audiens miser
και ελεήσας, εβοήθησέ μοι , δυσάμενος εκ του τηνι- tus est, et adjuvit me, eripiens a morte, quac lunc
καυτα θανάτου . impendebal .
"Εστρεψας τον καπετάν μου εις χαράν . Κοπε . B
Vers. 12. Convertisli plancluin meun in gaudium
τός έστι το θρηνείν και το τυπτειν το στήθος και mihi. Plangere idcm est quod lugere, ac genas pe
τας παρειάς • κόπτω γαρ το τύπτω. 'Ενήλλαξε την eiusque pereutere . Vertum enim plango, undle
λύπην μου εις χαράν. plaga , idem signiſical, quod cædo seu percutio.
(Eamdem enim elymologiam servai Græca dictio.] Commutavit ilaque luctum ac moerorem meum in
lætitiam .
Διέρρηξας τον σάκκον μου, και περιέζωσάς με Conscidisti saccum meum, el præcinzisti me lælj
ευφροσύνην . Ο σάκκος , μετανοία ; ήν και ταπει- lia. Saccus , pænitentiæ , atque bumiliialis signun
νώσεως σύμβολον οι γάρ μεγάλη και απαρηγορήτιο
•

erat. Sacco cnim indui solebant, et cinere capul

συμφορά περιπεσόπες, σάκκον περιεβάλλοντο, και aspergi,, si quando in Hazimam atque inconsola
σπoδόν της κεφαλής κατέπεσσον · ότε δε εψυχαγω- bilem calamitalem inciderent , cl cessanle demuin
γούντο, περιρρήξαντες αυτόν, ευφροσύνης ιμάτια calamitate consolati , saceum scindebant , et latitie
περιεζωννύοντο. Διέρρηξας , αντί του , 'Εξέδυσας το vestibus induebantnr . Conscidisti itaque saccum ,
.
πένθος • Περιέζωσας δε , τουτέστιν, ήμφίασας ευ- hoc es' , Luclu me exuisti ; el dræcinzisli me, boc
φροσύνην. est, induisli lælilian ) .
" Οπως αν ψάλη σοι ή δόξα μου . "Ινα ανυμνή Vers. 13. Ut canlet libi gloria mea. Ut vita mca.
σε ή δεδοξασμένη ζωή μου• δεδοξασμένη δε , διά glorian assecuta laudel te ; assecuta dico gloriam,
την παρά σου βοήθειαν. “Η και άλλως , δόξαν λέγει ob auxilium a le mihi presiilum. Vel aliter : Per
τον νούν, ώ τετιμημεθα διά το κατ' εικόνα είναι gloriam, mentem, seu intellectum intelligit , quo
Θεού. maxime honoramur, cum ob illum ad imaginem
Dei facti esse dicamur.
Και ου μή κατανυγώ. Αντί του, ου μη κατα. El non compungar. Pro, Non compungar, Symma.
συγώ, Ου μή σιγήσω ήρμήνευσεν ο Σύμμαχος · εκ chus interpretalus esi, El non laceam. Ex co enim
του προηγουμένου ούν το επόμενον εδηλώθη · έπε . quod præcedit , significalum est qnod consequitur.
ται γάρ τη κατανύξει σιγή . " Η , Ου μη κατανυκώ , Compunctionem epirn taciturnitas comitatur . Vel
αντί του, ου μή αμαρτήσω έτι, ώς δηλούσθαι διά aliler : Non compungar, hoc est, Non amplius pec
του επομένου το προηγούμενον · έπεται γάρ τοις cabo : ut ex consequenti præcedens significe
αμαρτάνουσι κατάνυξις . tur. Nam post peccatuin sequitur compunctio .
Κύριε ο Θεός μου , εις τον αιώνα εξομολογήσο- Domine Deus meus , in sæculum confitebor tibi.
μαί σοι . Αεί ευχαριστήσω , ως τοιαύτης με σωτη- Perpetuo, inquit, tibi gratias agam , cum bujus
ρίας άξιώσαντι . Και άλλως γάρ • Δι' όλου του παρ- D modi mc salute dignum feceris. Vel aliter : Per.lo
όντος αιώνος ευχαριστήσει αυτό, τοίς ημετέροις lum hoc presens stculum , gratias semper Deo agit
στόμασι χρώμενος , οσάκις άβομεν τον ψαλμόν . bealus David , per ora , ac labia quorumcunque
Gidelium , qui illius celeberrimos psalmos Deo ca
nunt .
Εις το τέλος Ψαλμός τω Δαβίδ εκστάσεως . In finem psalmus ipsi David eisiasis .
ΨΑΛΜΟΣ Α' . PSALMUS XXX .
Εις το τέλος μεν , ώς περιέχων προφητείαν εις In finem quidem ideo inscriptum est, quia pro
το τέλος όρωσαν ; Εκστάσεως δε ψαλμός , ως phelia hir continetur que ad finein lendit. Erstasis
μνημονεύων της παρατροπής ήν παρετράπη, μη- autem Psalmus ideo diclus est, quia commutatio

Variae lectiones .
( 1) Addendum fortasse is.
 EUTHYMII ZIGABENI 348
347
•
nem illam commemorat , quam passus est beatns A χεύσας την Ουρίου γυναίκα, και ανελών αυτόν • εκ.
Dayid post ailullerium Bersabeæ , ei cædem Uriæ. στασιν γάρ, την παραφοράς της ευθύτητος ερμη
Exstasim enim reciiludinis transgressionem inter- νεύουσιν. Έργέθη δε καθ' ον καιρόν εδιώκετο παρά
prelaplur. Composilus esl alitem eo tempore, quo του υιού αυτού του 'Αβεσαλώμ. Ουχ ήττον δε , και
Absalon filius eum persequebatur , Possumus etiam εν εκάστω ημών προσήκει τα βήματα του ψαλμού ,
nobis præsentis psalmi verba accommodare, si loco νοούντι 'Αβεσαλώμ και Αχιτόφελ και τους τοιού
Absalonis et Achitophelis el aliorum inimicorum , τους εχθρούς , τον διάβολον και τους άλλους δαίμο
dæmonem principem , cum illius satellitibus et νας, και τ' άλλα οικείως εκλαμβάνοντι .
ministris intelligainus, et alia suo signifiealu simi
liter capiamus.
VERS. 2. Je le , Domine, speravi, non confundar in Προς σε , Κύριε , ήλπισα , μη καταισχυνθείην
sæculuin . Eumdem habent sensum hæc verba , εις τον αιώνα . Τούτο (2) ταύτην δύναται το • Ο
quem et illa : Deus meus, in le sperari, non CON θεός μου, επί σοι πέπoιθα, μη καταισχυνθείην
fundar in sæculum ; quæ exposuimus in secundo εις τον αιώνα . Και ζήτει λοιπόν την εξήγησιν εν
versiculo psalmi stiv. τη δευτέρω στίχο του κδ ' ψαλμού .
In justitia tua libera me, el erue me. Indignus B ' Εν τη δικαιοσύνη σου ρύσαι με , και εξελού
equidem sum two auxillo. Ob tuam tamen just- με . Εί και ανάξιος είμι βοηθείας, αλλάγε διά την
liam, qua iniquos omnes ac parricidas condemnas, σην ρύσαι με δικαιοσύνην, ήτις καταδικάζει τους
libera me. Idem autem est hoc in loco liberare , πατραλοίας , και απλώς πάντας τους αδικούντας .
quod eruere, ab inimicorum nimirum insidiis, Ταυτόν δε το, Ρύσαι με , και το , 'Εξελιού με :
allt ab ipsa morte, δηλον δε, ότι του θανάτου και της ενέδρας .
VERS . 3. Inclina aa me aurem tuam. De inclina- Κλίνον πρός με το ους σου . Περί της κλίσεως
tione , auris diximus in psalmo xvi , ibi : Inclina του θείου ωτός ειρήκαμεν εν τω εκκαιδεκάτω ψαλ .
aurem luam mihi, el exaudi perba mea. μώ, ένθα το • Κλίνον το ους σου έμοι, και εισά
κουσον των ρημάτων μου .
Accelera ni eruas me. Non tantum , inquit, libera Ταχυνον του εξελέσθαι με. Μη μόνον εξιλού
me, sed accelera ut id facias. με , αλλά και τάχυνον εις τούτο .
Esto mihi in Deum protectorem . Pro, Este mihi Γενού μοι εις Θεόν υπερασπιστής . Το , εις
Deus protector . Idioma est et hoc Hebraicæ line Θεόν υπερασπιστής , αντί του, θεός υπερασπι
gue. Vel ideo Deum protectorem dicit, quia antea c στης ιδίωμα γάρ τούτο της Παλαιάς. Και ίσο μο :
quidem Deus illi eral , at nunc in adversitatum εις τόδε και τόδε . Και μην Kύριος θεός αυτού· αλλ '
tempore non simpliciter ul Deum illum sibi adesse ουχ απλώς Θεόν αυτού τούτον είναι ζητεί , αλλά
postulat, sed etiam ut protectorem . Θεόν υπερασπιστών , εν καιρώ ταλαιπωρίας .
Ei in domum reſugii, ut salvum me facias. Ut Και εις οίκον καταφυγής , του σώσαι με . Επί
salves me in lempore ſugæ conſngientem ad tc, το σώσαι με εν καιρώ φυγής , καθάπερ τινί φρουρίω
lanquam ad præsidium aligirud , et ad locum mu- αναλώτω προσφεύγοντά σου .
nilum atque inexpugnabilem .
Vers . 4. Quoniam fortitudo mea et refugium " Οτι κραταιωμά μου, και καταφυγή μου συ ει .
meum es lu. Quia ulraque bæc quæ poslulo, lu Διότι και άμφω και ζητώ , συ μοι γέγονας, και της
olim mihi præstilisti . Nam et alias aurilium mihi παρά σου και άλλοτε πεπειραμαι βοηθείας .
tisum præsto alſuisse expertus sum .
El propler nomen tuum deduces me, et eilulries " Ενεκεν του ονόματός σου οδηγήσεις με, και
me. Et confido, inquit, non ob meam virtutem , διαθρέψεις με . Και πέπoιθα , ότι , ει μή διά την
sed propter nomen ιuum, quia nimirum vocaris D εμήν αρετήν, αλλά γε διά το σον όνομα , ελεήμων
miscricors . Deduces autem me ad locum vitæ , ab- γάρ ονομάζη, οδηγήσεις με είς τόπος ζωής , εξάγων
ducens a periculis. El enulries me, in angustia με του κινδύνου , και διαθρέψεις με, πιεζόμενον tv
necessariarum rerum constitutum . Vel propler no- δεία των επιτηδείων. "Η του ονόματός σου , επί
men luum , circumloquendo dixit , hoc est, pro- του , σου, περιφραστικώς .
pler le.
Várs . 5. Educes me de laqueo hoc quem abscon- Εξάξεις με έκ παγίδος ταύτης , ής έκρυψανμοι.
derunt mihi . Per laqueum nunc consilium intellige Παγίδα λέγει νύν την συμβουλήν 'Αχιτόφελ , ήν τω
ab Achitophel Absaloni daluni , ut sluderel quanto 'Αβεσαλώμ ούτος υπέθετο, συγκλείσαι τον Δαβίδ, εν
citius alicubi Iocorum concludere healum David αφύκτα διασκεψάμενος . Παγίς μεν γάρ, ώς (5 ) συλ
τnde evadere non posser . Laqueus enim dicitur, λαμβάνοντα τον περιπίπτοντα . Έκρύβη δε αυτώ , διά
quod capiat cum , qui in ipsum inciderit. Abseon- το λαθραίον » πάσα γαρ παγίς κέκρυπται . Υπολήνη

Variæ lectiones .
(2) ίσ. τούτω . (3 ) Γρ. Συλλαμβάνουσα , η συλλαβούσα .
349 COMMENT . IN PSALMOS . 350

δε και άλλως παγίδα την πρόσφατον επιβουλήν των A derunt autem eum, 00c est, secreto disposuerunt ,
δαιμόνων . ut nimirum lateret. Solent autem laquei clam dis
poni. Vel aliter, per laqueum , insidias intellige,
nuper a dzınone dispositas.
" Οτι συ ει ο υπερασπιστής μου , Κύριε . Πάλιν Quoniam tu es protector meus, Domine. Rursus
τω θεώ μόνο την βοήθειαν επιγράφει τούτο μεν εoli Deo auxilium sibi prestitum ascribit , atque
ευγνωμονών , ως προευηργετημένος • τούτο δε , και hoc parlim, ut acceptorum beneficiorum gralus
εις οχτον διά ( ) της αλόγου συνεχείας εκκαλούμε- ess stat, partim ut perpetuilale sermonis , Deum
νος αυτόν, οία μηδένα έτερον βοηθών αξιόλογον έχειν nmagis ac magis ad misericordiarm advocet , dum
διαβεβαιούμενος . nullum se alium in tantis periculis condignum
habere adjulorem ostendit.
Εις χείρας σου παραστήσομαι το πνεύμα μου . Vers. 6. In manus luas, Domine, commendo
Τη ση δυνάμει καταπιστεύσω ήδη την ψυχήν μου , spirilum meum. Potentiæ loæ, inquit, animam
τουτέστιν εμαυτόν, μηδεν άλλη βαρρών. Χείρας δε meam , hoc est me ipsum , servandum tradam , cum
Θεού , την ισχύν καλεί· εν χερσί γάρ ή δύναμις . in nullo alio confidam . Per manns autem Dei , fos
B
tiludinem illius intelligil, in manibus enim polen
tiam habemus et vires .
'Ελυτρώσω με , Κύριε , ο θεός της αληθείας . Redemisti me, Domine, Deus verilatis . Sæpenu
Πολλάκις γάρ με έσωσας από του Γολιάθ , από του mero enim me salvasli, a Goliath nimirum , a
Σαούλ , και από κινδύνων άλλων . Η και άλλως , Soul, atque a multis aliis periculis. Vel aliter .

προφητεύει περί της εαυτού σωτηρίας . Ο θεός δε prædicit quod salvandus esset. Et quod ait, Deus
τηςαληθείας , αντί του, 'Αληθινός,ώςκαι εν τω στίχα Μετitatis, erpone, hoc est , Dens verus : ut tradi
του κη ' ψαλμού παραδεδώκαμεν .
dimus in quarto versiculo psalmi xXVIII .
"Εμίσησας τους διαφυλάσσοντας ματαιότητας VERS . 7. Odisti omnes observantes vanitates su
διακενής . 'Απεστράφης τους εφ ' ικανόν τηρούντας φετιacue . Avertisti, inquit, eos omnes qui inania
τις ματαίας βουλάς, και μη μεταγινώσκοντας , αλλά obserrani consilia , et quos commissorum scele.
θαρρούντας , οποίος ήταν οι περί τον 'Αβεσαλώμ το rum non modo non penilct, sed in eis etiam con
διαχενής δε πρόσκειται, αντί του αχρήστως και Gdunt, quales erant Absalon, et ejus complices.
περιττώς , διά το αποτευκτικών του σκοπού . Quod vero ait, Supervacue, intellige pro, inutiliter
cac superfue : eo quod inaniter ac procula signo
suo iclu feriani.
Εγώ δε επί τω Κυρίω ήλπισα . Και ουκ επί
VeRs. 8. Ego autem in Domino speravi. Non in
πανουργίαις , ώς εκείνοι . astuciis ut illi sperari.
'Αγαλλιάσομαι, και ευφρανθήσομαι επί τω Exsultabo el lælabor in misericordia fua. Nac
Ελέει σου. Η διά της ταυτολογίας το υπερβάλλον repetitione sententia , summam delectationerm 20
της μελλούσης ηδονής παραστήσαι βούλεται : η letitiam demonstrare voluit , quefutura erat. Vel
ζήτει την διαφορών εν τω τρίτω στίχο του ο ψαλμού • illa polest diferentice ratio assignari,quam tradi
Επί τω εέει δε , και ποιήσεις εις εμέ , τον ελέους dimusin tertio Psalmi 1x versiculo . In misericor
έξιον δι ' & πέπονθα .
dia aulem lua, quam nimirum facies erga me. Nam
ob ea quæ passus sum, misericordia lua me dignum
puto.
" Οτι εαείδες επί την ταπείνωσίν μου . Ή τα. Quoniam respezisti hunililalem meam . Numilitas
πείνωσις ποτέ μεν δηλοί την άτυφίαν, ποτέ δε την aliquando pro ea virtute accipitur que directe
κακουχίαν και ταλαιπωρίαν , ώς και νύν. Πεπεισμαι , opponitur superbia, aliquando autem pro depres
φησίν, ότι επείδες επί την συντριβήν , ήν υφίστα- D sione atque aflictione , ut hic. Confido enim, In
μας παρά των καταδιωκόντων με · Οφθαλμοί γάρ φuίt, quod ad contritionem atque ad miseriam
Κυρίου επί δικαίους .
nieam respexisti, quam ab iis sustineo qui me per
sequuntur : Oculi enim Domini super juslos.
" Εσωτας εκ των αναγκών την ψυχήν μου . Salvasli de necessilalibus animam meam. Ecce
"Ηδη προαγορεύει την εαυτού σωτηρίαν, διηγούμενος quod saluten seam jam praedicit , eam narrans
αυτήν ως γεγενημένης λοιπόν νόμω προφητείας . " Η φuasi jam prastilam, atque hoc lege prophetie.
και άλλως , παλαιάς μνημονεύει βοηθείας αναγκών Ve! aliler, antiqua commemoral beneficia , et per
δε , των περιστάσεων και κινδύνων . Διά δε της ψυ-
.
necessitates , infortunia ac pericula , et per animamm
976. Con laurdy tsipavev. llort jèy yap and this suam, semelipsum intelligit. Accipitur enim sæpe
υχής δηλούτα : ο άνθρωπος , ώς εν τω. Λευϊτικό : numero anima pro ipso homine, juxta quod legi
Πάσα ψυχή ήτις φάγεται θνησιμαίον , ή θηριά- mus in Levitico : Omnis anima quæ comederit mor

Variæ lecliones .
4 ) Ισ. του λόγον .
351 EUTHYMII ZIGABENI 352
Ticinum aut capίum a fera * , el c2 φια sequuntur. Α λωτον, και τα εξής : ποτέ δε , από σαρκός , ώς το .
Siculi ctiam aliquando, caro pro homine accipitur, Πρός σε πάσα σαρξ ήξει.
juxta illud : Ad le oninis caro veniet 58 .
Ner conclusisli me in manibus inimicornm . Hoc Συνέκλεισάς με εις χείρας έχθρών . Τούτο σα
Ter se clarum est ., φές.
Slaluisli in loco spalioso pedes meos. lloc est, in " Εστησας εν ευρυχώρο τους πόδας μου . Εν
ampla liberlale , ab angustia nimirum circumdan- ευρυχωρία , τουτέστιν εις πλάτος ελευθερίας , από
lium me inimicoruin . της στενοχωρίας του κυκλώματος των εχθρών.
Vers. 10. Miserere mei, Domine,quoniam tribulor. 'Ελέησόν με. Κύριε , ότι θ.1/ βομαι . Πάλιν επι
Rursum ad propositum refugit solamen, salutem την προτεθείσαν ανατρέχει παράκλησιν, διά της
suam accelerans , ob intensam divinæ misericordiæ επιτεταμένης ελεεινολογίας επιταχύνων την σωτη
commemorationem . ρίαν .
Turbatus est in ira oculus meus. In ira tua nimi. 'Eταράχθη εν θυμώ ο οφθαλμός μου. Το σώ
rum . Nam si ob commissa aique errala mea iralus δηλονότι · ει μη γαρ εθυμώδης δια τα προγεγενη
mihi non fuisses , in lanlam sanc nunquam conci- Β μένα μου σφάλματα, ουκ αν ούτως έταλαιπωρούμην.
dissem miseriam . Quapropler turbatus est oculus Διό και εταράχθη ο οφθαλμός μου, από του συνεχώς
neus , oly assiduas lacrymas. Νam quod LΧΧ dixe- δακρύειν » το γαρ 'Eταράχθη , ο Σύμμαχος έθο
runt : Turbatus est, Symmaclius reddidit (Caligαυίι, λώθη ήρμήνευχεν.
Anima mea el renter meus. Anima quidem ob Η ψυχή μου και η γαστήρ μου . Η μεν, από
summam mestitiam et tedium , venler vero quod του σφοδρώς αδημονείν και ακηδιάν · η δε , από του
cibum non reciperet . Possunt nec etiam juxta μη προσβεσθαι τροφήν. Δύναται αναγωγικώς νοεί
anagogicum sensum intelligi , el oculus quidem σθαι, οφθαλμός μεν ο νούς , ώς εν τω έκτη ψαλμώ
sumi pro intellectu, ut diximus in psalmo vi ; et προέφημεν • ψυχή δε , ελπίδες , ώς άναψύχουσαι τον
anima pro spe, quæ pusillanimes refrigerat ; et ολιγωρούντα : γαστήρ δε , το μνημονευτικών μέρος
venler pro nmemorativa , ut ita dicam , illa anime της ψυχής, ενώ θησαυρίζεται η λογική βρώσις.
parle, in qua ralionalis cibus reconditur.
Vers. 11. Quia deſecit in dolore vita mea, el anni " Οτι εξέλιπεν εν οδύνη η ζωή μου , και τα έτη
mei in gemilibus. A cominuni sensu sumenda sunt μου εν στεναγμούς . 'Από κοινού ληπτέον το, Ελέη
verba illa : Miserere niei, Domine, quia præ nimio σόν με, Κύριε , ότι , φησίν, υπό της άγαν οδύνης
dolore defecit vila mea , et pra acerbis genmitilbus , C εξέλιπεν η ζωή μου, και υπό των πικρών στεναγ
anni mei, hoc est , dies vilæ meæ defecerunt. ldcm μών τα έτη μου, ήγουν αι ημέραι της ζωής μου :
cnim significat vila mea , quod, anni mei. Idioma ταυτό δε δι' αμφοτέρων σημαίνεται. Ιδίωμα δε της
est etiam peculiare apud sacram Scripluram , Παλαιάς το επί της άγαν περιωδυνίας λέγειν, ότι
quo quis in summio dolore constitutis, appellare 'Απέθανον , διά την ασθένειαν πάντως των σωμα
se morluun solcal , proptcr inbecillitatem videlicet τικών δυνάμεων ,
virium corporis.
firmala esl in pauperlale fortitudo mea . Pro . Ησθένησεν εν πτωχεία η ισχύς μου. Πτωχεία »
jalor paupertalem hic, inediam ei jejunium illº ενταύθα την από της ασιτίας νόει • και τούτο γάρ
Telligit , quod ex ipsa etiam historia conspici po: η ιστορία παρέστησεν.
iest .
El ossa mea conturbata sunt. Mota sunt a fortitu- Και τα οστά μου εταράχθησαν . Παρεκινήθησαν
dinc, cl soliditate illa , quam habebam , non valen- αφ' ής είχον στερεότητος , μη δυνάμενα συνέχειν, ώς
lia amplius, ut antea , me sustinere. Fortitudo το πρότερον. Νοείται δε πάλιν ή ανδρία της ψυχής ,
diam pro virilitate anime accipitur , juxta quod D εφ ' ή πτωχείαν είπης την από της θείας εγκατα
per paupertatem , hic cam intelliges, quam quis λείψεως · οστά δε, οι στερεοι λογισμο!.
palilur cum derelinquitur a Dco, el per ossa , solidas
atquc constantes cogitationes.
Vers. 12. Supra omnes inimicos meos factus sum Παρά πάντας τους εχθρούς μου εγενήθην όνει
opprobrium . Exprobrant enim mihi omnes , atque δος. Ανά πάντας , εις πάντας · ονειδίζουσι γάρ μου
oljiciunt ignaviarm, veluti qui ob propria peccata ως φεύγονται, ανανδρίαν, και ώς ήττωμένο διά τάς
aufugerim ac vicliis sim εμάς αμαρτίας.
Ei vicinis meis valde. Ipsis eliam gentibus, re . Και τους γείτοσί μου σφόδρα . Και ταίς γειτνιά
Eni mci finitimis , in summo opprobrio habilus σι τη βασιλεία μου έθνεσιν λίαν εγενόμην όνειδος :
simi, qux cum antca felicitalibus meis in videreni, φθονούντες γάρ μοι πάλαι διά τάς ευπραίας μου ,
modo inforlunium , ac calamitatem meam vehemen- νυν αφειδώς ονειδίζουσι την δυστυχίαν και συμ :
bir milii exprobrunt. φοράν.
37 Levit. XVII , 13 28 Γsal . 1. ιν, 3.
353 COMMENT . IN PSALMOS . 354
και φόβος τους γνωστούς μου. Δεδιόσι μή πως A Ei limor, nolis meis. Verenlur enim ne ob fa
κινδυνεύσωσι διά τήν εις εμέ οικείωσιν. ansliarilalem , alque amicitiam qua necum conjun
cli suni, periculure aliquod sustincant .
Οι θεωρούντες με, έξω έφυγον απ ' εμού . Εξε. Vers . 13. Qui videbani me, foras ſugeruni a me.
τρέποντο , μη δοθεν υπόληψιν, ώς έμοί πρόσκεινται , Convci si sunt a me, inquil, ne suspicionem ali
και τα ανήκεστα πάθοιεν . quam injicerent, se mibi adhærere . Illinc quippe
imminere eis periculum poterat.
Επελήσθην ώσει νεκρός από καρδίας . Έπ- Oblivioni dalus sum, ianquam morluus, a corde.
ελήσθην από καρδία , των φίλων, τουτέστιν, εμονώ- A corde, inquit, amicorum meorum oblivioni da
θην, ώς ήδη νεκρός , διά το άφυκτον της αναιρέσεως . lus sum : hoc esl mei obliti sunt, veluti hominis
" Ωσπερ νεκρός , έν λήθη ρίπτεται , ούτω κάγώ, δε- jamı morlui sunt. Ob inevitabilein enim interituin
δoικότων την υποψίαν . pro mortuo existimalus sum , vel eo pacio, quo
moriuus quis in oblivionem projicilor, ct ego oblivioni dalus sum : verentibus nimirum amicis
weis, ne in adversariorum meorum suspicionem venirenl.
"Εγενήθην ώσει σκεύος απολωλός . " Ωσπερ το Faclus sum quasi vas perdilum . Quemadnodom
σκεύος σωζόμενον μεν, χρήσιμον δοκεί , απολλύμε · Β utile esse videtur omne vas, seu instrumentum,
αν δε, εν αμνημοσύνη γίνεται , ούτω δή κάγώ. donec integrum ac salvum est, el contra inutile
elicitur atque e memoria bominum labitur , si deperdilum sit, ita etiam de me dici potest.
" Οτι ήκουσα ψόγον πολλών , περιοικούντων Vers. 14. Quoniam audivi vituperationem multo
κυκλόθεν . Κανταύθα ληπτέον από κοινού το , 'Ελέη- rum habitantium in circuitu . Hoc in loco etiam a
σου , ότι οικείους ώσιν ήκουσα ψόγον παρά πολλών , communi sensu sumendum est verbum , Miserere.
ών είς και ο Σεμεεί ήν, λοιδορούμενος και διαβάλλων Quia propriis auribus, inquit, viluperari me a
φεύγοντα τον Δαβίδ . muliis audivi, alqueinier cæteros a Semei , qui
fugientem me Absalonis insidias conviciis el ca
lumniis insecutus est.
Εν τω επισυναχθήναι αυτούς άμα επ' εμέ , Dum convenirent simul adrersum me, accipere
του λαβείν την ψυχήν μου έβουλεύσαντο . Συν . animam meam conciliati suni. Inimici mci in unum
αχθέντες δε οι εχθροί μου εν ταύτώ, κατ' εμού έβου . adversum me congregati consilium iuierunt, ut
λεύσαντο, ώστε αφελέσθαι από του σώματός μου animam meam auferrent a corpore. Nam quod
την ψυχήν μου . Το 'Απ ' εμού γάρ νύν, το σώμα δη- ait In me, intelligendum est, In corpus meum . Hoc
λοι. Λέγει δε περί της βουλής, ήν 'Αχιτόφελ υπέθετο. autem dicit de consilio suggesto ab Achitophel.
Fμάνθανε γάρ πάντα διά Σαδώκ και 'Αβιάθαρ των Resciebat enim omnia bealus David a Sadoch , al
ιερέων , ώς ή των Βασιλειών αναπτύσσει Βίβλος . C que ab Abiathar sacerdotibus, ul legimus in libris
Regum .
Εγώ δε επί σοι, Κύριε , ήλπισα. Εκείνοι μεν Vebs . 15. Ego quiem in le, Domine, sperari. Mi
ούτως · ενώ δε , σοι μόνο πέπoιθα .
1
quidem , inquit , hoc pacto se habent, ego vero in
le uno confido .
Είπα • Συ ει Θεός μου . Ο εξουσιαστής μου :
.

Dixi : Tu es Deus meus . Qui mihi scilicet, robur

τούτο γάρτο θεός νυνεμφαίνει • και λοιπόν, ως βού- ac poleniiam prestas ; ita enim sibi vult hoc in loco
λει , τι κατ' εμέ οικονόμησον . dictio ilia , Deus ; veruin lu , ut libel, inquil, omnia
.

quæ ad me pertinent dispensato.

'Εν ταις χερσι σου οι κλήροί μου . Οι κλήροί VERs. 16. In manibus luis sorles meæ. Surles
μου, και του θανάτου μου και της ζωής μου, και της nee , mortis nimirum et vita Diese ; vel sories, se
δυσπραγίας μου και ευπραγία ; μου, έν τη δυνάμει cundæ, alque adversæ fortunr. Hæc enim omnia,
κ :ϊνται τη ση ' χείρας γαρ ενταύθα ταύτην υπολη- in potelestate tua sunt. Per manus eliani potesta
κτέον . Κύριος γαρ θανατοι και ζωογονεί , ταπεινοί len intelligere debemus : Dominus enim mortificat
κι ανυψοί • ώστε , σου θέλοντος , ή νικήσας ζήσομαι, D el rivifical, humilial el exalial " . Quamobrem le
ή νικηθείς αποθανούμαι. volente, aui viclor vivain , aut vicius moriar.
Ρύσαι με εκ χειρός εχθρών μου, και εκ των κα- Libera me de mianu inimicorum meorum , el a per
ταδιωκόντων με. Οίδα ότι ου θέλεις τον εμόν θα . sequentibus me. Novi quod lu non vis moriem
Yτον, ώς ανοσιώτατον » παις μου γαρ, ο τού- meam , el quod a tanto facinorc abhorres ut
τον επείγων. Ου μόνον δε ήσαν εχθροι οι κατ- occidar a filio. Filius enini meus est qui mortem
άγοντες αυτόν της βασιλείας, αλλά και φεύγοντα nifi inferre conatur . Savitiam preterea inimi
χισεδίωκον. corum suorum in boc vel maxime ostendit, dum
salis non fuisse cis significat, quod ipsum regno expulissen!, sed audit quod fugientem etiam persc
quebantur.

• 1 Reg.ι , 6 , 7.
 355 EUTHYMII ZIGABENI 356
Vers. 17. Oslende faciem luan super servum A 'Επίφανον το πρόσωπόν σου επί τον δούλον
tuum . Ostende, hoc est, Converte. Averiere σου . - Επίφανον , αντί του, επιστρεψον. Μη
quippe ealo videris, quoties ob peccala mea cessas βοηθών μοι γαρ, δοκείς αποστρέψαι τούτο, διά το
mibi opem ſerre. Per faciem aulem Dei, illius visi- των αμαρτιών μου (5 ) ειδαχθές. Πρόσωπον δε , την
lationem alyue casiodianu , seu etiam benevolentiam επισκοπήν και οικείωσιν καλεί .
intelligit.
Saliuin me fac in misericordia lua . Si non Σωσόν μεεν τω ελέει σου . Ει μη δι' εμέ , αλλά
propler me , sallem ob misericordiam tuam . De διά το σον έλεος . Συ γαρ είπας εν τη βίβλω του
le enim disisti in libro Levitici: Ego misericors sum. Λευϊτικού, ότι 'Ελεήμων ειμι .
Vers. 18. Dumine, non confundar, quoniam in- Κύριε , μή καταισχυνθείην , επεκαλεσάμην
5

vocavi le . Simile est quod legimus psalmo 3x11 : σε. "Έοικε τούτο το εικοστω τετάρτω ψαλμώ : Μή
Non confundar, quoniam speravi in le. καταισχυνθείην , ότι ήλπισα επί σε .
Confundantur impii ei descendant in infernum . Αίσχυνθείησαν ασεβείς , και καταχθείησαν
Achitophelem impium appellat, veluti qui legen de εις άδου. 'Ασεβή μεν λέγει τον 'Αχιτόφελ , ως μη
parricidio non est verilus, duin filium irritavit B σεβόμενον τους κατά πατραλοιών νόμους του Θεού ,
adversus patrem, atque insurgere in eum εν τω επεγείρειν τον υιόν τώ πατρί. Τινές δε λέγουσι ,
ſecit. Aliqui autem dicunt, verba hæc formam τα παρόντα ρητά ισχύν μεν έχειν αράς, δύναμιν δε
quidem imprecationis babere, sed viin tenere προφητείας " προείρηκεν γάρ & έμελλε παθείν . Και
prophetiæ , atque prædici ea quæ passurus erat ήσχυνθη γάρ, προτιμηθείσης της του Χουσί συμβου
Achitophel,, qui summa referlus confusione ,, quod λής , και ανηρέθη, βρόχον αψάμενος . Διό πολλά δε
consilium Clausi suo prepositum fuisset , laqueo ταύτα την θείαν αγανάκτησιν κατά των πολεμούντων
.

suspensus seipsum interemit. Multiplicibus vero αυτώ εκκαλείται εν μέν, ώστε τούτους βελτιωθή
verbis bealus David , adversus inimicos se impu- ναι: Τύπτε γάρ, φησίν , αδόκιμον αργύριον , και
gnantes divinam advocat indignationem : primunm καθαρθήσεται»· έτερον δε , ίνα τώδε βασανισθέντες ,
ca ratione, ut castigali meliores redderentur : εκεί δυσθώσι των αιωνίων κολάσεων • τρίτον , ίνα
Percule enim , inquit, argentum reprobum , el pur- και έτεροι διά τούτο σωφρονισθώσι · πανούργος γάρ ,
gabirur " ; secundo, ut in hac vila lurmentis φησίν, ιδών άφρονα τιμωρούμενον κραταιώς , αυτός
affecti, in fulura ab ælernis parois liberentur ; παιδεύεται τέταρτον, ώστε και βίον λοιμώδους
1erlio , ut posteri hoc paclo moderatiores herent
ficrent;; απαλλαγήναι κακίας: πέμπτον , ίνα μή και άλλοι
scelestus enim videus sibi simile celi , eruditur ; c επιτεθώσιν αυτώ, τας επενεχθείσας εκείνους φοβη
quario, ut præsens rita ab hujusmodi pestilenti θέντες πληγάς • έκτον , ένα μή τινες είπωσιν , Ουκ
vilio liberelus; quinto, ne alii addantur : cernentes έστι σωτηρία αυτώ εν τω Θεώ.
nimirum ac verili plagas illis illatas ; sexto , ne quis illud dicere possit : Non est salus illi in Dco
ejus 11 .
Vers . 19. Mula fiant labia dolosa quæ loquuntur 'Αλαλα γενηθήτω τα χείλη τα δόλια , τα λα
contra justum iniquilates in superbia el despectione. λούντα κατά του δικαίου ανομίαν , έν υπερη
Per labia dolosa Achilophelis labia intelligit, ve- φανία και εξουδενώσει . Χείλη δόλια , τα τού 'Αχι
Juli yuæ antiquum dolum eo usque occullaverani, τοφελ, ώς κρύψαντα τον εκ πάλαι δόλον άχρι τότε,
et quæ mula facta sunt quia paulo post enectus & και άλαλα γεγόνασιν , αποπνιγέντος ουκ εις μα
est.. (( Justum autem seipsum appellat,,) eo quod κράν. Δίκαιον δε εαυτόν λέγει, ως μη αδικήσαντα ή
ncc Absalonem injuria unquanı aaffecerat, nec τον 'Αβεσαλώμ, ή τον Αχιτόφελ, ή τινα των συν
Achitophelein , aut alium ex eorum sociis . Per αυτοίς. Ανομίαν δε , την τούτου συμβουλήν ονομάζει »
iniquitatem vero, eorum consilium intelligit, quo άνομος γάρ, ώς παραθήγουσα υιον προς τον πατέρα .
filium adversus patrem irritabani. In superbia 'Εν υπερηφανία δε, ότι εμεγαλαυχησε δύνασθαι δι'
etiam addit, quia jactabat Achitophel nocle illa όλης της νυκτός εκείνης (6 ) αποπεσείν , και ανελεϊν
sese impelun facturum atque interempluruτη Da- D αυτός τον Δαβίδ , ώς εν τη Βασιλειών εδίδαξε βίβλο.
ut labetur in libris Regun.. In despectione
vid,, ul 'Εξουδενώσει δε , ότι και ύβρισεν αυτόν.
similiter, quia opprobrio ac contumelia eum affe
ceral .
VeRs. 20. Quam magna multitudo bonitatis luæ, "Ως πολύ το πλήθος της χρηστότητός σου ,
Domine, quam abscondisti timentibus te ! Quanı Κύριε , ήν έκρυψας τοίς φοβουμένους σε. Το ως ,
magna , pro, valdc magna : philosophialur aulem αντί του, λίαν. Φιλοσοφεί δε περί της του Θεού ποτέ
prophela, modo longanimitalem Dei , modo vindi- μεν μακροθυμίας , ποτέ δε αμύνης, και φησιν, ότι
clam admirans, alque ait , quod valde ampla est Λίαν πολλή ή χρηστότης σου, ήν προς καιρόν έκρυ
60 Psal . Α1 , 7. 64. Psal . 11 , 3 .
Variae lectiones .
(3 ) Γρ. Eιδεχθές. (6 ) Malem Προσπεσείν .
!
337 COMMENT. IN PSALMOS . 3.58

ας τους δούλους σου , γυμνάζων την υπομονήν αυτών, A divina benignitas , quam tamen 20 tempus abscor
εν τω αναβάλλεσθαι , dit servis suis, ut illorum patientiam exerceat,
dum diutius diffcrt illis præsio esse .
Εξεργάσω τοις ελπίζουσιν επί σε , εναντίον Perfecisti iis qui sperani in le, in conspeclu filiam
των υιών των ανθρώπων . Εξεπλήρωσας δε, και rum hominum . Iinplesti ac manifestam fecisti bovj.
Εκδηλον ειργάσω αυτήν τοίς ελπίζουσιν επί σοι , latem tuam , iis qui in le sperant : quandoquidem
έτι ήθέλησας ενώπιον πολλών, ίνα μάθωσιν , ότι nolum eis facere voluisti , quod tibi gratos viros
υπερασπίζεις των σων περί δε των υλών ανθρώ- pon deseris. Et quod ail : Filiorum hominum,
δων , προείρηται εν τω γ' του δ ' ψαλμού . intellige, ut declaravimus in terlio versiculo quarti
Psalmi.
Κατακρύψεις αυτούς και αποκρύφω του προσ- Vers. 21. Abscondes eos in abscondito faciei luæ .
ώπου του . Την ποικίλην του θεού βοήθειαν ομο- Varia auxiliorum Dei gencra conimemoral , el
λογεί , όπως τους φοβουμένους αυτόν παντοίας έξ- quomodo timeules eum 2 quocunque liberat
ειρήται περιστάσεως • αναζητουμένους γάρ, φησίν , periculo . Nano si ab inimicis , inuit , exquirant :σ,
υπ ' εχθρών, κατακρύψεις , εν αποκρύφω τόπο σου B
lu abscondes eos in abscondito faciei lux, boc
Πελονότι • Του προσώπου σου γαρ, κατά περί- esi, in abscondito loco luo. Est euim quxdam
τρεσιν , αντί του , Σού . circuinloculio .
Από ταραχής ανθρώπων σκεπάσεις αυτούς A perlarbatione hominum proleges eos in laberna .
τ σκηνή. Εν δε καιρώ ταραχής στασιαζόντων culo . In perturbationis seu contentionis tempore ,
σκεπάσεις αυτούς , εν σκηνή της σκέπης σου , ή ευ proleges eos, inquit, in tabernaculo protectio
Einην σκηνής . nis lux . Vel lu tabernaculi inslar eos proteges.
Από αντιλογιας γλωσσών . Από κοινού λη- A contradiccione linguarum . A communi sensu
πτέον σκεπάσεις αυτούς,εν καιρώ πάλιν άντιλογίας sinendum est verbum proleges . A contradictione
λαού » από των γλωσσών γάρ τους λέγοντας εδή- aulem linguarum , hoc est , a contradictione po
λωσεν αντιλογία δε , ή απείθεια των υπηκόων . puli. Per linguam eniin ipsos loquentes, el per
contradictionem , subditorum inobedicntiain intel
ligit .
Ευλογητός Κύριος , ότι έθαυμάστωσε το έλεος VeRs. 22. Benedictus Dominus, quoniam mirificavit
αυτού εν πολει περιοχής . Περιοχή μέν έστι το misericordiam suain in civilale munitionis . Per
τείχος • πόλις δε περιοχής , και περιτετειχισμένη. C munitionem, seu (un nagis 8onal Greca dictio
τησίν ουν, έτι Έπαινετός ο θεός, ότι θαυμάζεσθαι περιοχή ) per ambitum, menia civitatis intelligit ;
εποίησε το έλεος αυτού εν εμοί τω χρηματίσαντι unde civilalem munitionis seni ambilus, civitalem
πόλει περιτετειχισμένη δίκην γαρ πόλεως τοιαύτης appellat nιenibus circumdatam . Laudatulus, in
αναλωτος έσομαι, διά της αυτού φυλακής . quit, maxime Deus est, qui misericordiam suam
in me notam omnibus, atque admirabilem fecit, ita ut civilas bene munila appelluri pussim ; eo
quod propler summam in me Dei custodiam , inexpugnabilis suin , instar civitatis bene muuitæ .
"Εγώ δε είχα εν τη εκστάσει μου : 'Απέρριμ- VeRs. 23. Ego aulem dixi in eisiasi mea : Proje
μαι από προσώπου των οφθαλμών σου. "Έκστα- clus sum a facie oculorum (uorum . Per exslasim , ut
ειν , ώς προέρημεν , λέγει την εκτροπής της ευθείας superius dixinus , transgressionem atque aversίο
αυ των θείων εντολών: “Οτε, φησίν, έπλημμέλησα nem intelligil , a recla via mandatorum Dci . Eo,
την μοιχείας και τον φόνον, μεταμεληθείς είπον, inquit , tempore, quo deliqui , adulterium illud
ότι Του λοιπού απέρριμμαι από της επισκοπής σου. cædem commillens, ac deinde ail pænitentiam
conversus sum , disi me deinceps projectum esse a
præsentia, et conspectu proleclionis luge.
Διά τούτο εισήκουσας την φωνήν της δεήσεώς Propierea exaudisti vocem deprecationis meæ
μου , εν τω κεκραγέναι με προς σέ. Διά δε την D dum clamiarem ad v . Ob penitentiam et contritio
μεταμέλειαν και την συντριβήν μου , εισήκουσάς nem meani esaudisti me clananlem ad le . Coul
μου, βοήσαντος προς σέ . Πεπεισμαι γάρ τούτο, debam enim , quod auxilium nibi esses pra
και παρέξεις βοήθειαν . staturus .
'Αγαπήσατε τον Κύριον , πάντες οι όσιοι αυ. Vers. 24. Diligile Dominum, omnes sancli ejus.
του . Εξ ών αυτος (7) ησθάνθη της θείας ροπής , Divinum propheta sentiens auxilium , sanctos alios
προτρέπεται τους οσίους . ήτοι τους εναρέτους αγα- et virtute prædilos exhortalur, ut diligant Domi
εάν τον Κύριον , μή απλώς , αλλ ' εξ όλης καρδίας : num , neque hoc simpliciter, sed ex lolo corde.
πούτο γάρ διά των εξής εδήλωσεν, είπών : Quod ex sequentibus significavit, dicens :
"Οτι αληθείας εκζητεί Κύριος . Τάς αληθείς Quoniam veritales exquirit Dominus. Veras scili.
προς αυτόν αγάπας. cet dilectiones alque ex corde.
Variæ Iccliones .
( 7 ) ισ . Ησθάνατο ,
359 EUTHYMII ZIGABENI 300
El reiribuit iis qui avundunter faciunt superbian. A και ανταποδίδωσι τους περισσως ποιούσι
Hoc, ut prædiximus, propter Achilopbelem dictum υπερηφάνειαν . Τούτο διά τον Αχιτόφελ , ως προς
cst. Cum iis igitur qui simpliciter superbi sunt, ειρήκαμεν. Επί μεν τοίς απλώς υπερηφανευομένους ,
Dominus longanimis esl : cum iis vero qui nimii μακροθυμεί • τοις δε περισσως τούτο ποιούσιν, ουκ
sunt in eo vitio, condigna (nec sero) delictis εις μακράν αντί ταύτης αποδίδωσιν τιμωρίαν.
retribuit supplicia .
Vers. 25. Viriliter ayile, el fortificelur cor Ανδρίζεσθε και κραταιούσθω η καρδία υμών ,
restrum , omnes qui operatis in Domino.. Adjuvabit πάντες οι ελπίζοντες επί Κύριον . Βοηθήσει γάρ
procul dubio Dominus vos, el non despiciet. Nain αναμφιβόλως , και ου περιόψεται. Οι γάρ πεποιθότες
qui in illum confidunt, non confunduntur. Con- επ' αυτόν, ου μή καταισχυνθώσιν. Έπεφώνησεν και
sona autem hæc sunt iis quie habentur in fine ταύτα εαυτώ εν τω τέλει του κς' ψαλμού .
Psalmi sxvI .
Psalmus ipsi David intelligentiæ. Ψαλμός τώ Δαβίδ συνέσεως.
PSALMUS XXXI . ΨΑΛΙΟΣ ΛΑ' .
Intelligentia inscribitur, vel , quia mulla eral "Ή ότι συνέσεως πλησθείς έγραψεν ταύτα, ή ότι
Proplhela plenus intelligentia , quando hunc psal- Bχρεία συνέσεως ενταύθα, ή και ότι συνετίζει τους
mum composuit ;; vel,, quia ob profundissimoς αναγινώσκοντας. Φησί γάρ : Μή γίνεσθε ώς ίππος
psalıui sensus, lectori nulla opus est intelligentia : και ημίονος ,S οις ουκ έστι σύνεσις. Είρηκεν
vel , quia leciorem erudit atque intelligentem red- δε τον παρόντα ψαλμών μετά την μοιχείας και
dil. Admonel quippe eum dicens : Nolile fieri τον φόνον του Ουρίου. Διαφόρους γάρ περιπεσών
sicui equus el mulus, quibus non est iniellectus. εκ τότε λογισμούς, διαφόρους ψαλμούς έγραψεν,
Conscripsit elian bealus David hunc psalmum μνημονεύοντας εκείνης της αμαρτίας. Πρόσφορος
post commissun adulterium et cædem : ob quæ δε ημίν ο ψαλμός, αναλόγως εκλαμβανόμενος.
cum in varias incidisset calamitales, varios etiam psalmos conscripsit, illa deplorans peccala. Crilis
cliam crii hic psalmus, si justa anagogicum sensum intelligalur.
V'ers. 1. Beari quorum remissce sunt iniquitales , Μακάριοι ών αφέθησαν αι ανομίαι , και ών
el quorum lecia sunt peccala. Cum post commissa απεκαλύφθησαν αι αμαρτίαι . Αυτός μετά την
a se delicta , mulios pertulerit labores , bealos nunc αμαρτίαν πολλά στονήσας εν τη αμαρτία, μακαρίζει
illos fore dicit, quibus absque ullo labore conti- τους απόνως απολουομένους τα εγκλήματα , τους
gerit,, propria abluere peccala :: illos nimirum . si- βαπτιζομένους αινιττόμενος . Επει δε τούτων οι
gnificans, φui lavacro baptisinalis tuoc fuerint re- c μεν εξ εθνών εισιν, οι δε εκ περιτομής : ανο .
missionis donum consecuti ; et qnia ex iis alii es μίαν μεν είπεν, επί των εξ εθνών, οις ουκ εδόθη
bentibus futuri erant , alii ex circuncisione, ini- νόμος • αμαρτίαν δε , επί των εκ περιτομής, των
quitates quidem quæ Græca dictione &voulai hoc υπό τον νόμον αμαρτία γάρ, αθέτησις νόμου .
cst exleges erant, degentilibus dicit qui omni prorsus carebant lege ; peccala vero de Judæis, qui sub
lege erant. Peccatum enim negleclus est , aut contempius legis.
Vers. 2. Beatus vir cui non imputaverii Dominus Μακάριος ανήρ , ώ ου μή λογίσεται Κύριος
peccatum. Cui ea ratione peccatuin non ascripserif , αμαρτίαν. Ο ουκ επιγράψεται, ου μετρήσει, δια το
quod regenerationis lavacrum ablulum jam , ac pe- αφανισθήναι ταύτην παρά του της παλιγγενεσίας λου
nitus deletum sit. Peccatum indifferenter posuit pro τρού. Αμαρτίαν δε νύν αδιαφόρως το έγκλημα κέκλη
culpa. Quidam autem idem utraque gnificare con- κεν. Τινές δε τα άνω ρητά, αδιαφόρως λαμβάνουσιν ,
lendentes præcedentia dicta indifferenter capiunt. εκ παραλλήλου το αυτό λέγοντες άμφω σημαίνειν .
Nec est in ore ejus dolus . Nec post baptisma Ούδέ εστι εν τω στόματι αυτού δόλος . Ουδε
mentilus est, aut violavit pacta, quic cum Deo μετά το βάπτισμα εψεύσατο τάς εις Θεόν συνθήκας .
habet. Dolum eniin hic pro mendacio intelligere Δόλον γάρ νύν, το ψεύδος υποληπτέον. "Ομολογεί
debemus. Profitelur enim is , qui baptizalur , ope. γάρ ο βαπτιζόμενος αποτάξασθαι μεν τοις έργοις
ribus dæinonum renuntiare ., et Christi mandalis D του δαίμονος, συντάξασθαι δε τοίς του Χριστού .
se adjungcre.
Vens . 3. Quoniam lacui. Beati isli sunt , ego veru " Οτι εσίγησα. Μακάριοι ούτοι • και γαρ εγώ απο
.

plangendo fatigalus silui . χαμών εν τω κόπτεσθαι , έσίγησα.

Invelerala sunt ossa mea , duin clamaren 2012 die. Επαλαιώθη τα οστά μου από του κράζει » με
Næc fuil silentii causa . Per ossa aulcm vircs suas όλην την ημέραν. Τούτο ή α !τία της σιγής · διά δε
intelligil ; ossa enim coipuis sustinent, ac stabilem των οστών , την δύναμιν αυτού ένεσήμανε . Τα οστά
leidunt. Inveterala autem sunt, hoc est infirmala γάρ υπερείδoυσι το ζώον. 'Επαλαιώθη δε, αντί του
ac debililala . Nam quod antiquum esl , debilius fit. 'Ησθένησαν, ότι το παλαιόν, ασθενές. 'Ησθένησε , φη
Tulimmalæ , inquit, sunt vires sucæ . Tota vero die , σιν, η δύναμις μου. “Ολην δε την ημέ, αν , αντί
dicit pro, Semper, alque assidue. Quoties enim in του, Δ:ά παντός. 'Οσάκις γάρ αν πειρασμώ περιέ -
lentationes incidebat, loties suum lugebal pecca- πιπτεν , οδύρετο την αμαρτίαν εκείνην, ώς εκείθεν
luin , quasi omuis illinc vilæ suæ inæqualitas deſlu . αυτό της ανωμαλίας του βίου μυείσης. Επεί τέρ
361 COMMENT, IN PSALMOS . 362

xz! τη μοιχεία και το φόνο θάνατος ήν επιτίμιον, Α Αissel ; et quia pro delicio ceais et adulteri mors
τούτον μεν συνεχωρήθη διά του προφήτου Νάθαν, illum in pænam manebat, mortem quidem pro
ομολογήσας ημαρτηκέναι , φήσαντος : Ου μη απο : plieta Nallian ci reuisit , quando propriua pecca
θάτης. Συμφοραί δε αυτώ και τη οικία και παρά luin suum ingenue conſessus est ; dixissc enim
τούτου ήπειλήθησαν , ας και προ οφθαλμών έχειν illum ci legitatus : Now moricris , Ionesticas la
ώδυνάτο . men calamitales ei comminatus cst : in quas
modo cuin se cornerct incidisse, Dulal ac lamen
labalır.
" Ότι ημέρας και νυκτός έβαρύνθη επ' εμέ ή Vers , 4. Quoniam die ac nocie grarata eil super
χείρ σου. Τούτο πάλιν αιτία του κράζειν" χείρ δε me manus lua. llinc est rursum chimoris causa .
ενταύθα , ή κολαστική δύναμις τη χειρί γάρ κολάζει Malim aurem hic ponit pro puu endi polculia.
τις : εβαρύνθη δε , αντί του, βαρέως επηνέχθη : Manu cnim castigare solemus, quie gravala est, l:00
ημέρα ; δε και νυκτός, αντί του , δια παντός. est graviter delala. Dic vero ac noclc , disil pro ,
perpeluo .
"Εστράφης εις ταλαιπωρίαν τω έμπαγήναι μοι Conrcrsus sum in miseriam dum configitur mihi
B
άκανθαν . Ακανθαν ονομάζει την αμαρτίαν , και ως spina. Peccatum spinam appellat, veluti non inte .
έξωθεν παραφυείσαν , έμπειρομένην , και ως νύσσου- rius , sed cxtcrius penetrando adnatum , et veluti
σαν και άλγείνουσαν. Εμπαγείσης ούν μοι ταύτης, pungens ac dolorem inſerens. lutixa wihi igirur
περιτράπη μου τι της ευτυχίας εις αθλιότητα. hac spina peccati , omnia quæ secunda mibi o.im
erant ac prospera, conversa sunt in miseriam .
Την ανομίαν μου έγνώρισα , και την αμαρτίαν VERs. 5. Iniquilalem meam cognitam ribi feci, el
μου ουκ εκάλυψα . "Ινα μη δόξη γογγύζειν, μετέβα- peccalum incung non abscondi. Ne obmurmurare
λε τον λόγον, και διηγείται πως έτυχε φιλανθρω- Proplieta adversus Deum videatur, sermone -
πίας. Τούτο (8) γάρ Νάθαν επ ' άλλου προσώπου tal , el exponit quomodo misericordiam a Deo cor »
όραματουργήσαντος την παρανομίαν, είτα προστεθέν- scculus sil. Dum Naiban , inquil , sub alia persona
το;, ότι Συ εί περί ού ταύτα, εγνώρισα, φησί , την delicium meum mihi narra0s conlinxisset, ac dein
έμαυτού πλημμέλειαν, και ουκ ηρνησάμην . Τούτο crps addidissel : Tu es de quo hæc dicuntur, indi.
γαρ δηλοί το, Ουκ εκάλυψα · ανομίαν γάρ νύν την cari statim ego delictum mcum , nec negavi, lui
παρανομίαν νοήσεις, ήν και αμαρτίαν αυθες εχάλε- quitatent autem eam intelliges,, quam etel peccattini
σεν ,
C
appellavil.
Είπα : Εξαγορεύσω κατ' εμού την ανομίαν μου Dixi : Annuntiabo adrersum me injustiliain megal
τω Κυρίω. Γνους ότι εν αφύκτη καταδίκης γέγονα , Domino. Cognoscens me condemnationem cvitare
είπα εν εμαυτώ : Ποιήσω τόδε . Ευθύς γάρ εξωμολο- non posse , dixi intra mc ipsum id quod eram
τήσατο, φήσα; Ήμάρτηκα τώ Κυρίω. faciurus : et statim confessus suus dicens : Peccari
Dumino.
Και συ αφήκας την ασέβειαν της καρδίας μου . Et tu reinisisti impietalen cordis mei. Per Nathan
Δια του προφήτου Νάθαν, είπόντος αυτίκα • Και Κύ- scilicet prophetam dicenteni : El Dominus abstulit
γιος αφείλε το αμάρτημά σου. 'Ασέβειαν δε λέγει peccatum fuum » . Cordis: autem ipietatem ideo
καρδίας την αμαρτίαν , οία της μοιχείας μη σεβα- peccalum appellat, quia in corde suo mullas veri
σθείσης τους περί μοιχείας και φόνου νόμους. Αφή . lus fuerat leges a Deo ladas de liomicidio, aut de
κας δε, αντί του, συνεχώρησας . 'Α ::ορούσι δέ τινες adulterio. Remisisti aulen , hoc esi , pepercisti.
ώ; ει συνεχωρήθη την αμαρτίαν, πως λέει βαρυν- Aliqui dubitant , quomodo si retmissum ei fueral
βήναι επ ' αυτόν τήν του Θεού κολαστικήν δύναμιν ' peccatum , gravatam postumodum esse lical super
και φαμεν, ότι , επεί αυτός ο Δαβίδ την υποκριθείσαν se manum Dei. El dicimus, quod postquam bcalus
τη Νάθαν δίκην ευθύνων , απεφήνατο ένοχον είναι ο David causam illou 2 propheta Nalban confict :
και (9) θάνατον και ζημίαν τον ούτω πεπλημμελη- recle iniellexissel, ct scipsum , quod «leliq, issel
κότα • τον μέν θάνατον αυτίκα συνεχωρήθη , διά το r.on wortis Lantum , sed noix cliain reum esse jue
θερμών και εγκάρδιον της εξομολογήσεως " την δε dicasset ; mors quidem ci slatim remissa esi , ob
ζημίαν άπητήθη, διά των μετέπειτα συμφορών, promptain algue humilein cordis confessione »,
κατά την οικείαν απόφασιν , ίνα μή τελεον και τά- damnum vero ab co exactum est , per suliseculis
χιον απαλλαγείς , επιλάθoιτο ριδίως, και πάλιν εμπέ- calamiales , juxta proprian sententiam, ne tan
σοι . celerit: r, atque in lotum liberalus , lentum facimus
ac lantum benelicium oblivioni facilius mandarci,
cl rurstis in eadem incideret delicia .
Υπέρ ταύτης προσεύξεται πάς όσιος εν καιρό Vers. 6. Pro hac orabil ad ic omnis sanctus in
• 11 Reg. Χμ , 13.
Variæ lectioncs .
( 8) ισ . του .
9) Sallem Ozvá :ou 271 , vel Ozvá:o) x2: IngL :?, 111 babel alios codes ,
PATROL. GR . CXXVIU . 12
363 EUTHYMII ZIGABENI 361
tr1νουε ογγοrtano. Pro Inac, Iloc est, ΑΒ Ιιac ini . A ευθέτω. Το υπέρ ταύτης, αντί του, 'Από ταύτης
quitate mihi remissa, pius ac religiosus vir quili- της αμαρτίας κινούμενος , παρακαλέσει σε πας θεο
bet instincius rogisbil le. Ubi enim inuoluerit re- σεβής : μαθών γάρ, ότι εξομολογησάμενος , ευθύς
nuissim mihi fuisse percatus , slaliin , ul confessus συνεχωρήθην, μιμήσεται με εν καιρώ μετανοίας :
sulin , imitabuntur vie deinceps pii omncs in tem- τούτον γαρ εύθετον και επιτήδειον είρηκε, και αυ
pore pænitentiæ . lloc enim pænitentiæ tempus, τη έσται τους μετανοούσιν υπόδειγμα ο γάρ ανόσιος
quasi idonelin ac commodum , opporlunum lem- ου μεταμέλεται . "Έστι δε και άλλως ειπείν, ότι προ
pus appellavil. Eritque hæc remissio exemplum φητεύει περί των πιστών, οίτινες εν καιρώ ευθέτω,
omnibus papilcutibus : quos ideo vocavil sancios , δηλαδή τη μετά το κήρυγμα , χρώμενοι τους περί
quia impii atque omnino perditi ii sunt, quos nulla αμαρτίας αυτού ψαλμοίς , δοκούσιν υπέρ ταύτης προσ
duci contingit pænitentia. Possumus el aliter die εύχεσθαι .
cere, quod trailatur propliecia de lidelibus, qui tempore opportuno, hoc est post prædicationem
Evangelii, dum eos beati David psalmos canuul, qui illius peccala commemorant, pro eorum remise
sione 3d Dcum quodammodo orare videntur,
Verumtamen in diluvio aquurum mullarum ad Πλήν εν κατακλυσμό υδάτων πολλών προς
eum non approximabuni. Dictio verumtamen lioc in αυτόν ουκ έγιούσι. Το πλής, αντί του και συν
Ioes to copatiativa conjunctione sunenda est , υι Β δέσμου νοούμεν, ίνα ή τοιούτον , ότι και εν πλημμύρα
sit seng118 : quou el inundatione tentationum λογισμών , υδατα γάρ τούτους οίητέον, ώς το , Ρυ
( per aquas enim buc in loco lentationes ac cala- σαι μ και εξελλούμαι εξ υδάτων πολλών , ουκ
suitales intelligendæ sunt, quemadmodum et alibi : έγγιούσι ταύτα τα ύδατα προς αυτόν, τον ούτως
Libera nue de aquis maris ), quod in bujusniodi, in- εξομολογησάμενον και συγχωρηθέντα . Διά τούέγγί
quarn , undatione, nullæ aquæ ad eun approsinia- ζειν δε το άπτεσθαι και δάκνειν ηνίξατο . Η και άλ
bunt, qui sic confessus fuerit, et cui lac ratione λως κατακλυσμός , το δι' υδάτων βάπτισμα νοηθείη ,
reuissa fucriut peccala. Approximare aulem , seu ώς κατακλύζουν την αμαρτίαν υδάτων δε πολλών ,
appropiuquare, boc in loco idem est quod aitin- τη ποιότητα και δυνάμει του Πνεύματος, και ου τη
gere et lædere. Ved per diluviura baptisma intel- ποσότητα των ρύθρων · ούτω γαρ λέγομεν πολύν άνε .
lige, quod in aquis lit, el percala abluil. Aquas μον τον ισχυρόν. Προσεύξεται , φησί , πρός σε : πλήν
vero baptismatis inullas appellal, considerala po- εν τω βαπτίσματα προς αυτόν ουκ έγγιούσι , δηλον
lins qualitate ac polentia Spiritus, quam unda- ότι αι αμαρτίαι κατακλυζόμεναι και αφανιζόμε .
rum quanlitale ; quo pacto dicere sulemus ven val .

lum mullum , hoc est, validum . Orabil igitur, inquit, ad le, veruia in baptismo ad euin non ap
proximabunt peccata ; illinc nimirum deinersa ac delala ,
Vers . 7. Tu es refugium meum a tribulatione quæ C Συ μου ει καταφυγή από θλίψεως της περιε
circumdedit me. Ab hac ebenim ad lc confugio, χούσης με . Από ταύτης είς σε καταφεύγω , ώς εις
tanquam ad gaudium et lielitiam . ευφροσύνην .
Eisullalio mea, erue me a circunidanlibus me. Το αγαλλίαμά μου, λύτρωσαι με από των κυ
Opportuna est bicc in rocalio . Tu , o Deus, inquit, κλωσάντων με . Ενδιάθετος και επιφώνησις : Ο
qui es gaudium mcuin , eripe me a lentationibus, χαρά μου , ρύσαι με από των κυκλωσάντων με πει
quibus quodammodo circuud.:1916 detineor, seu ρισμών, ος εναπείλημμαι , ή εχθοών δοατών και
visibiles seu eliam invisibiles inimicos intelligas. αοράτων.
Viapcalma.)
Pers . 8. lavellectum libi dabo, el simul accedam Συνετιώ σε και συμβιβω σε εν όδω ταύτη ή χο
in via hac qua gradieris. Diapsalwa koc in loco γεύση . Το διάγαλμα προκείμενον ενταύθα μετα .
Bulationem indical consequentie scrmunis. Verba βολήν της ακολουθίας δηλοί : κα γάρο εξής λόγος ,
enim quæ sequunlur ex persona Dei proferenda από του Θεού λέγεται, διά φωνής ακουστής προφή
sunt , respondentis ad Prophciam , cui soli audilus ταις αποκρινομένου , ότι Συνετίσω σε , όπως αν υπερ
est : Ego le prudenlo faciam , ad loc, ut inimi- τερήσης, και συνοδεύσω σοι ήδη εν τη προκειμένη
corum superior evadas, el simul tecum veniam in D σοι πορεία του πολέμου · βιβω γάρ, το βαίνω, 'Αδιά .
hoc itinere, quo ad bellum accingcris. Du6w cnim φορος δε κανταύθα και συνταξες.
idem sonal , quod Baixw , grudior. Iuillereus autcm
est hoc quoque loco constructio .
Firmubo super le oculos meos . Nun simpliciler, 'Επιστηριώ επί σε τους ορθαλμούς μου . Ούκ |
inquil, ego le aspicians, sed constabler atque in . επιβλέψω μόνον, αλλάκαι ακλινώς , δίκην των εν
ikisinenter le observalo : eorum inslar qui in bello πολέμοις κεδομένων τινός, και τους οφθαλμούς επ '
alicujus curam suscipiunt, el oculos in eum fir- αυτόν απερειδόντων , ίνα κινδυνεύοντι βοηθήσωσιν .
nant, ut periclitanti sulveniant ac presto adsint . Ειρήκαμεν δε πολλάκις , ότι από των ανθρωπίνων
Alibi srpe diximus, quod Scriptura al hunianis .
διαθέσεων ή Γραφή σχηματίζει τα θεία , συγκατα.
actibus, art moribus sa penumero divinas actiones βαίνουσα τη ασθενεία των ακριωμένων .
describil, auditoruiu inibecillitati cosidesccadeus.
1
365 COMMENT. IN PSALMOS . 366
MH precbe is
Μή γίνεσθε ώς 1920
ίππος xal noros, os oux Αd
και ημίονος, Vers.. 9. Nolite fieri sicul equins et mulus, in
εσει σύνεσις . Το εντεύθεν αυτός πάλιν ο Δαβίδ εξ quibus που est intellectus. Admonei nos bcatu's
.

ών πέπoνθεν παραινεί , λέγων · Μή γίνεσθε θηλυμα- David ex iis queipse passus est : Nolite , inquit,
νείς , ως ίππος , και διά τούτο άγονοι προς αρετήν, amore mulierum furere, veluti Infrenes éqni, nec
ως ημίονος , οίτινές εισιν ασύνετοι καλού και χείρο- ad vinutem infructuosi feri , nt muh. 11ti , quid
νος , ως μή λόγω τετιμημένοι , καθώς και υμείς . bonum , aut quid malom (quid honestum , aut quid
lurpe sil) ignorant : quia ratione, ut vós, donati non sunt. [ Equi prætered binniunt ad voluptates.
cl muli semina virtutis nulla concipiuni, nec fruclum aliquem producunt : et hoc partim quidem
malitiæ causa qua imbuti suul , partim vero inertia, quam ad esercendas virtules prae se ferunt.)
'Εν κημα και χαλινά τάς σιαγόνας αυτών In camo er freno maxillas eorum constringas, qui
άγξαις , των μη εγγιζόντων προς σέ. Μνημονεύσας non aproximant ad vle.. Cum εφui
equi ac milli Dirmine
ίππου και ημιόνου , εικότως και χαλινόν επήγαγεν, rit, non temere perslans in Translatione, frenum
επαρόμενος τους διά της ομοιώσεως των δηλωθέν- addil : el contra eos imprecalur, yui irrationabi.
των αλόγων πόρρω γενομένοις θεού. "Αγξαις , φησί, lium hujusmodi animalium instar procul absunt
και δαμάσαις και πιέσαις τις σιαγόνας αυτών , των Deo . Angas, inquil, domesque, ac premax eoram
μη εγγιζόντων προς σε δι’ αρετής . Κημός μεν ούν, και hominum maxillas, qui per virtutum semitam ad
χαλινός : το μεν , ώς κάμπτων τον αυχένα το δε , ως
.

Le propius non accedunt. Camus, ex frenom , idem

χαλώμενος εις το στόμα . Είεν δ ' αν χαλινός αι διά B sunt, el [juxta Grecarum dictionum etymologiann)
πειρασμών παιδείαι . Από δε των σιαγόνων όλους alterum sic dicitur, quod in os millatur. Per stea
αυτούς εδήλωσεν, ώς από μέρους το παν. Έπαράται num etiam illa potesi disciplina Intelligi, quam
δε τοιούτοις , ώς αναπολογήτοις , μετά το καθ ' εαυτόν tentationes docent. A maxillis aulem lolum bomi
παράδειγμα. Οι δε λέγουσι , το άγξαις ευκτικού nem signiftcal, veluti a parle lolum. Contra hujus
μεν έχειν σχήμα , δύναμιν δε και σημασίαν μέλλου- cemodi igitur homines ideu Propheta imprecatur ,
τος . quia posi sui exemplum inexcusabile ; esse eos cen
& l. Alii eriam dicuul verbum , angas, Oplalivi quideni medi esse, sed in hoc toco accipi debere pro
Suluro.
Πολλαι αι μάστιγες του αμαρτωλού. Ταύτα, VeRs. 10. Nulla flagella peccatoris. Hoc, inquit,
φησί , λέγω, γινώσκων οίκοθεν, ότι πολλαι παιδεία , dico, cognoscens meo exempto, quod multæ ca
την αμαρτωλόν διαδέχονται . stigationes percatorem manent.
Τον δέ ελπίζοντα επί Κύριον έλεος κυκλώσει. Sperantem aalen in Domino misericordia circam .
Ει δέ τις μετά τας μάστιγας όλην μεταθέσει την dabit. Quod si quis post Nagella cor suum ac spent
ελπίδα προς θεόν ,ελεηθήσεται πάντοθεν . suam rere ad Deum convertat, is omnino ewani
snisericordiam consequelur.
Ευφράνθητε επί Κύριον , και αγαλλιάσθε , δί- C VERS. 11. Lalamini in Dominum el esultate,
καιοι, και καυχάσθε , πάντες οι ευθείς τη καρδία . justi , et gloriamini , omnes recti corde. Cum in 60
Προς τους ασθενεστέρους ποιήσας την παραίνεσιν , perioribus infirmos omnes admonuerit , nunc for
ήδη μεταβαίνει και προς τους ισχυροτέρους, συς δή είσres etiam exhortatur , quos ideo justoς τoel,
και δικαίους καλεί, διά το δικαίως βιούν , και ορθούς, quod juste vivant, et recios ob vile reclitudineu » .
δια την ευθύτητα του βίου. Και φησιν, ότι Ευφράν. Laetanifni , inquit, ensultale , et gloriamini, non de
θητε, και αγαλλιάσθε , κα ! καυχάσθε , μή επί ταίς restris virtutibus : infirma enim suni, nisi conser :
αρεταίς υμών • αβέβαιοι γάρ, ει μή φυλάττoιντο tentur 1a Den : sed in ipso Domino, qui adjuvat ac
παρά θεού · αλλ' επί μόνο τα βοηθούντι Κυρίω και prolegil vos. Nam et ego olim in virtute confidens,
σκέποντι » κάγώ γαρ τη αρετή θαρρήσας , ολίσθησα . Ιapsus sem . Differe : tiano autem letitiae el exsulta
Προειρήκαμεν δε διαφοράν ευφροσύνης και αγαλλιά- tionis prædiximus circa finem exmositionis psalmi
σεως εν τω τέλει της εξηγήσεως του τρισκαιδεκά- $ 111 , tametsi sæpenumicro iuem æque significanl.
του ψαλμού, εί και αυτό σημαίνουσιν εκ παραλλήλου : El quod ail, in Dominam, indifferens est constru
το δε επί Κύριον , αδιάφορου , αντί , επί Κυρίω . alio pro , in Dornino.
Ψαλμός τώ Δαβίδ , ανεπίγραφος παρ' 'Εβραίοις. D Psalnins ipsi David , sine inscripiione apud Hebræos.
ΨΑΛΜΟΣ ΛΕ. PSALMUS XXXII.
Ανεπίγραφος ούτος παρ' Εβραίους εστίν. " Έοικε Apud llebræos bic psalmus carel inscrip:ione, el
δε πεποιήσθαι εις την κατά τον Εζεκίαν υπόθεσιν , videtur mihi continere pertinentia ad lempaia
προτρέπων τους αξίους υμνείν τον Θεόν, αοράτως regis Ezechise , atque exliortari sanctos ac probos
ανελόντα τους Ασσυρίους . Είη δ' αν και ήμίν αομό- viros, at Deum laudent , quod Assyrios invisibilile
δις . destruxeril : tametsi possit etiam nobis omnibus
accorninodari.
'Αγαλλιάσθε , δίκαιοι , εν Κυρίω . Τι μέν έστιν VERS. 1. Exsultale, justi, in Domino. Quid sit
αγαλλίασις , ήδη προειρήκαμεν δικαίους δε λέγει : exsultatio jain pradiximus . Per justos autem hic
τους έναρέτους , ούς επί μόνο το βοηθώ και νικο- virlite prædilos viros intelligit, quos nulla alia in
ποιώ Χριστώ αγαλλιάσθαι κελεύει , και μη επί τινε c exsultare jube', quam in Christo, qui solus et
367 FUTAYMII ZIGABENI 363
vere aljuval ci victorian prestat . Νeque enim aut A των άλλων : ούτε γάρ ισχύς, ούτε στρατός , ούτε
fortitudo, alil exercilus, aut diviliæ, aut monia πλούτος , ούτε τείχος , ωφέλησε.
aliquid lunc illis profuerunt.
Rectos decel laudulio . Per cxsullalionem enim Τους ευθέσι πρέπει αίνεσις . Δ:: του αγαλλιά
laudationcm significavit. Nam qui aliqua in re ex- σθε , και το αινείτε δεδήλωχεν : ο γαρ αγαλλιώμενος
sullal, omnino eam laudal : el quia solis viris επί τινι, χαίρων επαινεί αυτό . Επει δε τοις εναρέ
virtutc praeditis exsultationem hujusmodi ac lau- τους μόνους ανέθηκε την αγαλλίασιν και τον αίνων,
dalionem apposuit, causam slaliin addidit dicens, τίθησι και την αιτίαν , λέγων , ότι τους ορθώς βιούσι
quod eos praecipue decei ut Deunm laudent, qui πρέπει και του θεού αίνεσις . Ου γαρ ωραίος , φησίν,
reclc ac duce ipsa vivunt virtule. Neque enim, ut αίνος έν στόματι αμαρτωλού , και σκολιός πούς ουκ
alibi dicitur, Torinosa est laus in ore peccatoris, εναρμόζεται ορθώ υποδήματι ευθύς γάρ Κύριος ο
nec pes oblortus recto congruil calccamento : re- Θεός ημών » ευθύτητας οίδε το πρόσωπον αυτού. Ο
clus autem est Dominus Deus noster, el rectitudi δε διάβολος , σκολιός όφις, και τους ομοίοις ήδεται
nes vidit vullus ejus. Contra vero diabolus ubliquus σχολιοίς.
ac lortuosus est, ul serpens : atque ideo sui simi
libus delcctalur . B
VERS. 2. Confilemini Domino in cirkara, in psal- 'Εξομολογείσθε τω Κυρίω εν κιθάρα , εν ψa.λ.
terio decem chordarum psallile ei. Antiquis les eral τηρίω δεκαχόρδω ψάλατε αυτω. Τοις τότε γάρ και
οι Deuin Inularent in cilliara et in psallerio algue νόμος ήν, υμνείν τον Θεόν εν κιθάρα, και ψαλτηρίω,
in aliis musicis inslrumentis , quieuiadmodum in και τους άλλους μουσικούς οργάνοις, ώς εν τω προοι
l'roæmio operis tradidimus, docentes guamnam μία της παρούσης βίβλου σαφώς εξεθέμεθα , διδάξαν
differentiain liabeat posalterium ad alia musica in. τες και πο! αν διαφοράν έχει το ψαλτήριον προς τα
strumenta . Juxta anagogem per cilliaram , que in- άλλα. Xρή δε γινώσκειν, και αναγωγικώς ειπείν .
ferne pulsalur , ipsum po- sumus corpus intelligere, Κιθάρας μεν νοει μοι το σώμα, διά το κάτωθεν ημίν
quia [ωι inquit magnus Basilius ] in cithara algue συμπεπλάσθαι. Φησί γάρ ο μέγας Βασίλειος, ότι εν
in lyra xs inferius resonal ad plectrum . Confilem- τη κιθάρα και τη λύρα κάτωθεν ο χαλκός υπηχεί
ni igitur Domino, lioc est, Gratias ei agile, vos ni- προς το πλήκτρον. Εξομολογείσθε τοίνυν, τουτέστιν ,
mirum, quicunque alb intellectualis Assyrii oisidio- Ευχαριστείτε τω Θεώ διά του σώματος πρώτον, όσοι
ne admirande liberali estis:: el primum quiden του νοητού 'Ασσυρίου παραδόξως έδρύσθητε , οίον
ips0 corpore, jejunancio , Reudo , humi culpando,, C
νηστεύετε , κλαίετε, χαμευνείτε , άδετε, και όσα της
psallendo eliam , lioc est, cancndu : si qua præler πρακτικής αρετής ευχαριστήρια δώρα, ταύτα προσ
ca alia sunt dona , quae ad mortalent pertinent άγοντες. Ψαλτήριον δε λάβε μου τον νούν» ως γάρ
virtutem , el quibus agi possunt gratia Deo, hæc τη μουσικό ψαλτηρίω δέκα μεν ενετείνοντο χορδαί :
omnia l'co ofleric. Per psaltcrium allein intelleciiis άνωθεν δε τας αφορμές είχε των φθόγγων, ώς εν
significatur ; φuia quemadmodum in Psalterio τω δηλωθέντι προοιμίω λεπτομερώς παραδεδώκαμεν,
decem chordie intenduntur, qu.e soni , seu vocuin ούτω και εν τω οι δέκα μεν επίκεινται νοηται έντο .
causas superne habent, ut alibi diximus, i'a inel- λαι • άνωθεν δε παρά Θεού ενηχήθησαν, α; φυλάτ .
lectui nostro decein adjacent legalia præcepla , των διά της συμφωνίας αυτών, ψάλλει τω Θεώ νοη
supernic nobis a Deo (ut ita dicam ) insonala : quie τον μέλος. Από γούν της κιθάρας έλθετε και επί το
qui observaverit , per illorum symphonias , alque
. ψαλτήριον, και φάλατε νοερώς , διά της πρακτικής
concentus spirituaicni alque intellectualem canlım αρετής .
Dco cancl. A cithara igitur accedilc ad psalterium , et per contemplandi virtutem psallite cuni julelli
genti: quæcunque canitis .
VeRs . 3. Caniale Domino canticum novum . Jusla "Ασατε αυτό άσμα κανόν . Ιστορικώς μεν,
historiæ sensumi, novum canticum dicit, veluti πρόσφατον επί προσφάτω τερατουργήματι• αναγω
de recenti ac nuper compositum , ob admirandum D γικώς δε , τα Χριστιανικά νοητέον άσματα, όσα το
nimirum Dei opus quo atan grandi fuerant Assy- Κυρίω οι πιστοί συνέθηκαν, Καινά γάρ ταύτα προς
riorum obsidione liberati ; juxta apo ogen vero , τα της παλαιάς νομοθεσίας .
Christianorum canus intelligil, quoscunque scilic : î jeles coin posuerunt, qui nori sunt comparatione
antiquorum mandalorum .
Bene psallile ei in vociferationc. Vociferatio cst Καλώς ψά ιατε αυτό εν αλαλαγμώ. Αλαλα.
ingeminala milibiru vox , que adversus hostes au- γμός εστιν αθρόα φωνή των συνασπιζόντων, θαρσο
daciam præstat. Per hujusmodi vcro vociſeratio- ποιός κατά των πολεμίων · διά του αλαλαγμού δε
nem conſidere nos admoniel, dicens : Psallile jubi- το θαρρείν προτρέπεται , Ψάλατε , λέγων , έν φωνή
lanti vocc ac fiduciam præstante , postquam hostes αλαλαζούση , τουτέστι θαρσαλέα , τροπωθέντων ήδη
omines lerrili aliquc in fiiga :n conversi sunt. Quod των εκφοβούντων εχθρών. Το δε καλώς , αντί του ,
vero ail, .Dene psallile, idem est quo:) , sulilimniter, αμετεωρίστως , ολοψύχως.
seu cregic, alque es lola anima.
VERS. 4. Quia · reclun ! est verbum Dornini, el "Οτι ευθύς ο λόγος του Κυρίου και πάντα τα
 369 CCMMENT, IN PSALMOS. 310
έργα αυτού εν πίστει. Τοιουτόν τί φησιν · “Ορθο, ο Α omnia opera ejus in ide. Rectus est, inquit , sermo
λόγος , η εμήνυσε διά του προφήτου Ησαίου περί Domini , φueno quem per Isaiam proplietan de dissolvenda
του λυθήναι την πολιορκίαν . Και ιδού τα έργα εποί- ol:sidione significavit. Ecce enim quod opera que
ησε κατά των Ασσυρίων πιστά , βεβαιούντα τον λό- Dominus con: ra Assyrios fecis, fidein præstant el
γον . Η πάντα τα έργα αυτού εν πίστει εισι , τουτέ . confirmant illius sermonem . Vei alitcr, omnia in
.

στιν, εις πίστιν του δημιουργου Θεού τον ορώντα universum opera Domini in fide esse dicuntur ,
κινούσιν αυτίκα γάρ, ίνα και άλλα παρωμεν, το λε. quia quoscunque ca cernentes movent ad fidem , ut
πτότατου κέντρου της μελίσσης σωληνοειδές ον, credant in opificem ac creatorein Deum . Nam (ul
ώστε δι' αυτού τον ιον εκχείσθαι , διδακτικόν έστι alia omnia omillam ) nonne vel unicus apis ac:
του μη αυτομάτως , αλλά θεία δυνάμει κοιλανθήναι leus , qui fistulein morein factus est, ita αι per
την τοσαύτην λεπτότητα . "Αλλως δε πάλιν , ορθός και eum ( lamelsi alioquin tenuissimus est ) apis re .
της νέας διαθήκης λόγος του Σωτήρος , μηδέν σκολιών ncnum effundat, abunile docere nos possil, quo :1
και δυσλυτον έχων, οία τα της Παλαιάς . " Ετι δε και όσα non fortuilo, aut ex sese, scul quod divina vi lanla
εποίησεν έργα πολιτευόμενος εν σαρκι , πιστούσε τον lenuilas fueril concavata ? Et aliter : Reclum est
λόγον αυτου συμφωνούντα τούτο και αυτά δε πιστά Novi Testamenti ac Salvatoris nostri verbum , nihil
B
εισιν, ώς αληθή και αναντίρρητα. "Η και λόγος ° obliquum, nihil olhscurum labens, ut Vetus les .
Præterea et quæcunque opera olim fecit Dominus,
αυτός ο Υιός, ός έστιν ευθύς, ώς οδος απλανής , και
αλήθεια · έφησε γάρ Εγώ είμαι η οδός και η αλή- dum conversarelur in carne, idelem rcdlunt cius
θεια . Και πάντα όσα εποίησε σημεία, διά πίστιν sermonem , duni sibi consona sunt ; et aliis cre .
των δρώντων εποίησεν , ίνα πιστεύσωσιν (10) αυτόν. denda, ulpole vera el quibus contradici non pos
sil. Vel aliter, per Verbuin ipse Filius intelligendus, et via non erraus, ac veril38. Ego enim sum ,
inquit, via el terilas " . Oinnia etiam sigua quecunque fecit, ob videntium et audilorum fidem
facta sunt, ut scilicet crederent in ipsum.
'Αγαπά ελεημοσύνης και κρίσιν ο Κύριος . “Ορα, VeRs . 5. Diligit misericordiam el judicium Domi.
προ της κρίσεως φιλεί την ελεημοσύνην · διό και nus.Vidc quomodo niisericordiam præponat judi
επί των αμαρτανόντων, πρώτον μεν αναμένει την cio, αιφue eam Deus magis diligat. Ηac elenim ra .
μετάνοιαν αυτών, όπερ έστιν ελεημοσύνης : έπειτα lione in peccatoribus Deus primum exspeciare
μένοντας ανιάτους κολάζει , όπερ έστι κρίσεως. Η als eis solct, an poenitentiam agant, quia nimirum
και ότι ελέω πάσαν κρίσιν αυτού κιρνησιν. Εάν miscricors est ; deinile , si imniedicabiles perinan
γάρ ανομοίας , φησί , παρατηρήσεις , Κύριε , τις serint, cos castigat, quod pertinet ad judicium .
υποστήσεται ; " Η αγαπά ελεημοσύνην μεν, εις τους Vel , quia cuicunque judicio suo Deus miscricor
διορθωθέντας : κρίσιν δε, εις τους αδιορθώτους . "Η C diam commiscet , juxta illud : Si iniquitates obser :
Ελεον μεν, εν τώ παρόντι αιώνι : Ου γαρ ήλθον , vareris , Domine, Domine , quis sustiwebit 4 ? Vel
φησί, κρίναι τον κόσμον κρίσιν δε εν τω μελλοντι . misericordiani quidem diligit Deus , in iis quos
Τοιούτόν έστι και το "Ελεον και κρίσιν άσομαι castigando erudit ac dirigit, judicium vero in
σοι, Κύριε. 'Ασομαι δε , αντί του, Ωδήν σοι ποι - iis qui perversi atque incorrigibiles perseveranl .
ήσω, και ύμνον τον έλεον, και την κρίσιν, οίον , ότι Vel misericordiam diligil in presenti sæculo : Noul
ελθών κρίνεις καθ' όν ειρήκαμεν τρόπον . Κέκραται veni enim , inquil, ul judicem mundum 4365 ; judiciune
δε και το έλεος κρίσει , και η κρίσις ελέω, ίνα μήτε aulem in futuro. Simile cst eriam qued alibi logi
ο έλεος χαύνωσιν εμποιήση μόνος, μήτε η κρίσις gimus : Misericordianm , et judicium cantabo tihi, Do
απόγνωσιν. Επί δε της υποθέσεως Εζεκίου ελλη- mine * , hoc est, misericordiam et judicium in
παι το ρητόν· ότι ελεήσας την Ιερουσαλήμ πο- canticum libi ac laudem coinponam , narrans nimi.
λιορκουμένην , κατέκρινε τους αδικούντας αυτήν rum , quomoilo misericordiler judicas, ut prrdisie
1

'Ασσυρίους . inus. Commiscetur enim misericorilia judicio, et

judicium miscricordiæ , nc misericorilia lasilalem ac mollitiem , neve judicium desperationem gine
rel . Quod si psalmum reſeras ad tempora Ezechiæ , Jic quod Dominus miscralus est obscssain Jerusa .
lem , el quod judicio suo Assyrins injuste obsidentes condemnavil.
Του ελέους Κυρίου πλήρης ή γη . Πάντας γαρ Misericordia Domini plena est terra. Omnium
ελεει, και τους αθέους και γάρ ουκ αν εία ζην: enim miseretur Deus, iinpiorum ctiam (ac se Deum
πλήν τους μεν πεπιστευκότας μάλλον, ήττον δε τους abnegantium). Nam alioqui , si naisericordia non ute
άλλους . " Η και έλεος Κυρίου νόει το κήρυγμα του retur, quomodo sinerel cos vivere ? credentium
ευαγγελίου, πλήρες όν ελέους, ως και δεδομένον εξ lamen semper magis miserctur, et impiorun mi
ελεημοσύνης του δημιουργήσαντος ημάς, ού πεπλή- nus. Vel per misericordiam Domini, Evangelii pre
ρωται πάσα ή γή διά της των αποστόλων διδασκα- dicationem intellige, quod misericordia plenum est

1 Joan . xiv, 6. ** Psal . CΧΧΙΣ , 3. Joan . 1 , 47. * Psal . C , 1 .

Variæ lectiones .
(10) ισ . εις αυτών .
371 EUTIYMII ZIGABENI 372
stone ex misericordia Crcaloris nostri Dei nobis Αλίας . Είτα κινεί τον λόγον εις υμνο» , διηγούμενος
Malum , et quo jaoi pleva est tota terra ob dissemi-
τα θαυμάσια του Θεού, και φησε "
nalam undique apostoloruni doctrinam . Surmoncin autem deinceps mulat in laudem , narrans trirabilia
1

Dei, el dicens :
VaRs. 6. Verbo Domini cæli firmali sunt, el spiritu Τα λόγω Κυρίου οι ουρανοί έστερεώθησαν ,
oris ejus omnis poipnlia corum . Vienlus quidem και το πνεύματι του στόματος αυτού. πάσα ή
hæc verba ideu . æque siguilicare . Dicit eni , Deus δύναμις αυτών . Κατά μεν το πρόχειρον , εκ παρ
ile unoquoque, Fial, et faclum es!. Verbum prælerea αλλήλου το αυτό φησιν · είπεν γάρ ο θεός έφ' έκα .
oris spiritus est, aercui verberans ; el qualis est τέρου • Γενηθήτω , και εγένετο · και ο λόγος γάρ
oris spiritus, qui acrein verberal, lale est el ipsum πνεύμα εστι στόματος το πλήττον τον αέρα τριώστε
vcrbum . Similiter fru.amenlum ac. polentia pro και το πνεύμα του στόματος πλήττον τον αέρα ,
codem suniuntur . Cæli cnim dilficile corrumpune τοιωσδε λόγος εστίν. Ομοίως δε και στερέωσις και
tur,, firsiue ac staliles stunt .. Sed juxta allioren δύναμις ταυτόν είη δ' αν το δύσφθαρτων αυτών και
sensum (quo dicere possumus bealum David hoc εύτονον κατά δε το υψηλότερον, περί της Αγίας
in loco de sancia Trinilale pbilosopbari ), per Do- Τριάδος ο Δαβίδ ενταύθα θεολογεί, Κύριον μεν τον
minum , l'atrem intellige : et Filiuiu, per verbum :: Πατέρα λέγων · λόγον δε , τον Υιόν : πνεύμα δε , το
rt per spirituwi oris ejus, Spiritum salicium : quem B άγιον Πνεύμα. Του στόματος δε είπεν, διότι της
ideo spiritum uris ejus appellavit, ut ejusdem eum αυτής ουσίας εστί τω προβαλλομένω, και ουκ έξωθεν
ostenderei esse subsiantie cum illo a quo einitti- κτιστόν . Δύναμις δε ουρανών, αι επουράνιαι δυνά
llir, el quod non creatus esset aliunde. Per cælo- μεις των αγγέλων . Οι διηρημένος δε ο μεν Υιός
rum vero potentiam , cælestes angelorum potentias τους ανθρώπους έκτισε , το δε Πνεύμα τους αγγέλους,
intellige. Illud tamen adverie, quod non separatim αλλ' ο μεν Υιός πάντα παρήγαγεν , Πάντα γάρ δι '
Filius homincs creavit, et Spiritus angulos ; sed αυτού εγένετο · το Πνεύμα δε το άγιον, ήγίασεν
Filius quidem omnia ad esse produxit: Omnia enim , τους αγγέλους , άμα τη κτίσει αυτών · όθεν και
inquit , per ipsum facta sunt 1 ; Sanctus vero Spi- δυσκίνητοι προς το κακόν εισιν ευθύς εξ αρχής,
rilus angelos sanctificavit, postquam creali sunil : οία βαφή τινι το αγιασμό στομωθέντες . Νοοίντο
quam ob causain non de facili morentur ad malum . δ'αν ουρανοί και οι απόστολοι , ώς τα ουράνια φρο
In bono confirmali angeli nullo modo moventur νούντες και υπερκείμενοι των γηίνων , οϊ τω λόγω
ad malia», cum ab initio statio, ipso sancto Spi- της του Σωτήρος διδασκαλίας στερεοι γεγόνασιν εις
rilu , veluti linclura quadam consolidati ac corro πίστιν, και εις θλίψιν , και το πνεύματι του στόμα .
Iorati sint. Intelligi autein possunt coli apostoli, c τος αυτού πάσα ή δύναμς αυτών γέγονε τούτο γάρ
quippe qui cælestia sapiuul , lerrenisque rebus supc- συνεξακούεται. Ενεφύσησε γάρ και είπεν αυτοίς •
riores sunt, qui verbo doctrinæ Salvaloris firmi Λάβετε Πνεύμα άγιον · δύναμις δε, ή διά των επι •
facti sunt ad file ), atque tribulationein, atque spi- τελουμένων σημείων .
ritu oris ejus ornnis virlus eorum exstitit . Id enim subauditur. InsiMavil enim, et dixit : Accipite Spi
sirum sauclum 68. Polentia autem , quæ mayiſestala est per signa atque prodigia, quie palrarentur.
Vens. 7. Congregans quasi ulrem aquas maria Συνάγων , ώσει ασκών , ύδατα θαλάσσης . Λεί.
Subin !c')'genda est præpositio in , ul sil ordo , quod πει το είς, ίν' ή, ώς εις άσκύν. Συνάγων, φησίν ,
congregat quasi in ulrem . Congregal, inquit, aquas ήτοι εις τι κοιλώματα της γης , ώς εις ασκών τα
maris in terra conicavitates , quasi in utrem . Vel ύδατα της θαλάσσης , ή ώσει ασχόν, αντί του, δίκην
aliter : Congrcg.il ajuus maris , quasi altresu , hoc ασκού , εξοιδούμενα μεν τη βα του ανέμου , συστελ .
.

cst, instar wris, lumenles simiruin, non sccus ako λόμενα δε τη απουσία. "Η άσκών λέγει το εν τω
que uter , ventorum vi , el pari modo remissas, ces. άσκα υγρών , εκ του περιέχοντος το περιεχόμενον ·
santibus ventis . Vel per ulrem , hurorem intelligil, οίον συνάγων τα ύδατα της θαλάσσης, ώς το εν
qui in utre continelur , a cosilinenle contentum ασκώ συνήκται, κατεχόμενα, και μη σχεδονούμενα
issum
; significans ,, ut sit sensus :: Congregans aquas D κατά της γης των προστάγματί σου, καθώς εκείνο(11)
waris, co modo quo humor aliquis in utre contiae- το δεσμώ . Τινές δε λέγουσιν, ότι περί των από
lur . Continenlur elenim in seipsis aquæ maris , θαλάσσης ατμών ο λόγος , οι κατά μικρόν αναφερό
mandato Dei , nec disperguntur in terrain , non se- μενοι, συνίστανται, και παχύνονται , δίκην ασκού ,
cus atque humor ille, qui quasi vinculis quibusilani xal vegéhat ylvovia !.
in Utre continetur. Quidam etiain dicunt , Prophetain hic de iis Inqui vaporibus, qui generantur e
mari, et paulatim circumlati in aere consistunt, et ulris instar condensantur et liunt in nubem.
Ponens in thesauris abyssos . Abyssiis dicitur aqua- Τιθείς έν θησαυροίς αβύσσους . - " Αβυσσος
rum profundum.. Est autein Grieca dictio ,, abyssus,, λέγεται το βάθος της θαλάσσης, εις δ ου βύεται τις.
1

ni juxta nominis etymologiam sic dicta quasi im- θησαυροί δε αβύσσων, οι κόλποι της γης, αφ ' ών
Η Joan . 1 , 3 . » Joan . Xx , 22 .
Variæ lectiones.
( 1 ) ΑΙ. εκείνω
313 COMMENT . IN PSALMOS. 374

αναδίδονται πηγαι , και δέουσε ποταμοί . Η θησαυ- Α possibile sit ut in illud profundum quis descendat.
ροι , και επάνω του στερεώματος τόπος , εφ' ού τα Abyssorum aulem thesauri suni sinus Icrric , c
ημίση των υδάτων καταρχάς ο Θεός έθετο: θησαυ- φuibus fonies proveniant et lumina . Yel per die
ροι δε , διά το δαψιλές , και το κεκρυμμένον , κατά
. sauros locuni intellige supra firmamentum , mbi
Deus a principio aquarum dlinidium posuit : tlic
χρείαν ανοιγόμενον και κλειόμενον · ταύτα γάρ ίδια
θησαυρού . Εγώ δε το ρητόν και τους αποτέλους sauros autem cum locum appcilavit, vel propter loci
προσαρμόζω, οι θησαυροί και φύλακες των αβύσ- amplitudinem, vel quia lalet et occultus est, lani
σων , ήτοι των βαθυτάτων μυστηρίων της πίστεως etsi opportuno tempore aperitur etiam a Deo , οι
εγένοντο . claudatur. Rujusinodi enim simt thesauri proprie
tales. Ego vero hunc versiculum pulo apostolis congruere, qui thesauri fuerunt, custodes nimirum
el conservatores abyssorum , hoc est, profundissiinorum fidei.
Φοβήθητε τον Κύριον , πάσα ή γη . Γήν πολλά . VERS. 8. Timele Donzinum , omnis terra. Terram
κις καλεί τους ανθρώπους, ώς και νύν , ή διά το από sæpenumero, ut nunc, homincs vocal , vel quia de
γης πεπλάσθαι , ή διά το επί γης οικείν . Παραδείξας lerra piasmali sunt , vel , quia habitant in terra.
γάρ από της μεγαλουργίας των κτισμάτων την του Nam cum a creaturarum magnificentia Creatoris
χτίσαντος δύναμιν , τούτον φοβηθήναι και σέβεσθαι Β potentiarn ostenderit , quod reliquuns est,, almonet
προτρέπεται , ώς μόνον Θεόν . " Η γήν λέγει νύν τους limendum eum esse el venerandum , quasi solum
μόνον τα γεώδη φρονούντας · έστι γαρ και τοιαύτη Deuin . Vel per terram , nunc eos dicit, qui terrena
σημασία πολλαχού της Γραφής: ούς κελεύει φοβη- lantum cogitant, quos jubel mi tlincant Deum scr .
θήναι τον Θεόν, και φυλάξαι τας εντολάς αυτού. venlquc ejus mandats . Ista enim significariper ler
ram sæpe apud Scripturam invenimus.
Απ' αυτού Ρε σαλευθήτωσαν πάντες οι κατ- Ab eo aulem cominoveantur omnes habitantes or
οικούντες την οικουμένην . Από δε του φόβου ben . Præ timore ejus, inquit , tremant homines,
αυτού τρομαξάτωσαν οι άνθρωποι, ότι μέγας και quoniam Imagnus est et terribilis. Magnus antenn
φοβερός εστιν. Ο δε μέγας Βασίλειος άλλως έδε- Basilius versiculum hunc aliter intellexit. llabilan
ξατο το ρητόν · το μεν γαρ απ' αυτού , ως αυτός les orbem , inquit, coonmoveantur ab eo , hoc est,
βούλεται το δε σαλευθήτωσαν , αντί του , κινείσθω- moveantur , quemadmodum ipse Deus rull ; ut sil
σαν . Οίον : "Έστω τούτοις και τα σωματικά και τα sensus, Proplielum precari , ul omnibus habitantilius
ψυχικά κινήματα κατά Θεόν, του θείου φόβου έχο- orbem , corporis atque anime #olds , sint secundin
μενα . Εγώ δε και εις αυτόν Χριστόν ] εκδέχομαι το Deum , el a divino limore dirigantur. Ego vero pules
ρητών από γάρ των λόγων και έργων αυτού εσεί- Choc de Christo dictum esse , a cujus operibus el
σθησαν πάντες οι μεν, μεταθέντες εις την πίστιν · verbis oinnes comm'oli suni, alii quidem ad fidem
οι δε , ταραχθέντες . mulali , alii vero lerrore ac perlurbatione affecti.
" Οτι αυτός είπε , και εγενήθησαν . Του φόβου VERs. 9. Quoniam ipse dixil, el facta suni.
το εύλογον παρίστησιν ο λόγος : Αυτός γαρ, φησιν, Traditur hic jusla timoris causa . Ipse enim
ο τούτων δημιουργός είπεν γάρ : Γενηθήτω τόδε , quit , onnium Creator cal. Disit enim : Fial lor, and
και γέγονε παραυτίκα . illud , ei faciun est slalim ,
.

Αυτός ενετείλατο , και εκτίσθησαν. Εκ παραλ- Ipse mundavit ei creala sunt, idein fere sibi vo
λήλου το αυτό • ή το , ενετείλατο, σαφηνιστικόν έστι lunt hæc verba, quiod prorime superiora. Vel vire
του , είπαν . Ου γαρ απλώς είπεν, αλλά προσέταξεν , bum ,mandavit,appositumesiad declarationen verbi ,
μεν , Είπε και εγενήθη-
ως παντοδύναμος » και τοαπλώς dixit , neque enim simpliciter dixit, sed jussii etian»,
σαν , τακτέον επί της δημιουργίας των αν- quasi omnipotens. Vel , quod ait : Dixil, el facia
θρώπων · το δε , 'Ενετείλατο και εκτίσθησαν , επί
3 sunt , ad ipsam tantummodo hominuin creationem
.

της διά του κηρύγματος αναγεννήσεως · ενετείλατο reſerendum est. Quod vero subdit : Mandavil , e !
γάρ τοις αποστόλοις , ότι Πορευθέντες , μαθητεύ-creala suni, ad regenerationem refertur, quæ per
σατε πάντα τα έθνη , και τα εξής: έπει και οι "Evangelii prindicationem facta est . Maudavit enim
πιστοί , καινή κτίσις ονομάζεται . apostolis ul irent el docerent omnes gentes " .
Nam ct ipsi fideles nova Dei crealura appel
lantur.
Κύριος διασκεδάζει βουλας εθνών• άθετει δε Vens. 10. Dominus dissipal consilia gentium ; 7e
λογισμούς λαών , και άθετεί βουλάς αρχόντων . probat autem cogitationes populorum, et reprobat
Διαφόρως και ταυτα νοητέον , επί τε των περικεκα- consilia principum . Varios sensus recipiunt lire
θικότων την Ιερουσαλήμ 'Ασσυρίων , επί τε των verba. Possunt enim de Assyriis inlelligi , qui ob
εσταυρωκότων τον Κύριον, και επί των τυραννούν- sederunt Jerusalem ; ct de Cliristicrucifixoribus, el
των τους αποστόλους και μάρτυρας και επί μεν de iis qui apostolos ac martyres vi alquc tyran
των 'Ασσυρίων , έθνη λέγει τούτους, ως εκ διαφόρων nide oppresserunt ; el, si quidem de Assyriis in .
εθνών συστρατεύσαντας κατά της Ιερουσαλήμ : telligns, dic quod gentes ideo eos appellat Ρroptica,
“ Malik , IXVIII , 19. so II Cor. V, 17 .
 375 EUTHYMII ZIGABENI
γιia ex liversis nationibus ad bellum Injusmodi A λαούς δε , τους Εβραίους · τινες γάρ αυτών ελογί 376
Sucraiit congregati adversus Jerusalem , cl per po . ζοντο δείν σφάς αυτούς εγχειρίσαι τοις πολεμίοι ,
pulos Hebræos ipsos intelligit. Quidam enim co- διά την ανάγκην • άρχοντας δε, τους στρατηγούς των
run propter angustias in quibus erant constituti , πολιορκούντων · επι δε των εσταυρωκότων τον Κύ
oportere cogitabant sesc in manus inimicoruin lra- ριον είση την διαφοράν, έντυχών τη εξηγήσει του
dere. Per principcs vero, dures ac proſeclos As- δευτέρου ψαλμου • επί δε των τυράννων , έθνη μεν,
syriorum . Quod si psalmum exponas de Christi τα διάφορα κατά πόλεις γένη : λαοί δε , ο! Εβραίοι
crucitixoribus , diferentiam personarum nosces , si άρχοντες δε, οι βασιλείς και ηγεμόνες .
cxpositionem legeris secundi psalmi ; si vero malis de tyrannis intelligere , per gentes nationes varias
in: ellige , quæ ubique locoruın sont : ct per populos , inimicos fidelium Judaeos ; per principes vero , reges
ipsos ac duces.
Vers . ll . Consilium aulem Domini in @lernum "Η δε βουλή του Κυρίου μένει εις τον αιώνα .
permanel. Per consilium autem Domini evan gelicam Βουλή του Κυρίου , το Ευαγγελικών κήρυγμα , βου
prædicationem intellige, quæ omnes homines cre- ο λόμενον σωθήναι δι' αυτού πάντας τους πιστεύον .
dentes per se salvari vult. Hoc igitur consilium τας , και μένει μέλλοντος αιώνος αήττητον .
stabile alquc inviclum usque ad fulurum sæculum
permanebit.
Cogitationes corais ejus in generalionem el genera- λογισμοί της καρδίας αυτού, εις γενεάν και
tionem . Quemadinodum superius consilia et cogi- γενεάν . "Ωσπερ άνω βουλές και λογισμούς είπεν ,
tationes dixit , ita et nunc. Est autem consilium ούτω και νυν. "Ετι δε βουλή μεν, ή καλώς δόξασα
quæ recta esse existimatur ,, cogitatio γνώμη » λογισμός δε , ή απλώς ενθύμησις . Εις τε
sententia , que
vero simplex consideratio . In generalionem el gene- νεάν δε και γενεάν , ειώθασι λέγειν οι παλαιοί το
rationem consueverunt antiqui dicere pro semper , άει , το εις πάσαν γενεάν εκ διαδοχής. Καρδία δε
quasi per omnium generationum successiones . Per Θεού ανθρωποπρεπώς είρηται η θέλησις αυτού.
cor autem Dei , iuunano quodam more loquens
7 Σκοπός δε τοις ρητοις τοιούτος , ότι ο βούλεται και
Prophela , voluntatem Dei intelligit ; el sensus est , Θεός, αεί μένει και ου τούτο μόνον , αλλά και ο
quodd semper id permanet φuod cult Deus ,, neque
σιo ενθυμηθή . Το γαρ εννόημα , φησίν, έργον νύν .
id solum quod vull, sed illud etiam quod cogital. " Έστι δε και άλλως ειπείν , λογισμός καρδίας
, Θεού ,
Cogitatio enim divina perfectum opus est . Possu- C την Παλαιάν και την Νέαν Διαθήκην · γενεάν δε
mus et aliter dicere quod cogiialiones cordis Dei , και γενεάν , τήν τε των Ιουδαίων και των Χριστια
Velus nimirum ac Novum Testamenlum , permanent νών: η μεν γαρ εκείνοις , ή δε τούτοις παραμένει .
in generationem : alterum videlicet in Judæorum Εκδεχόμεθα δε απλώς τα ρητά και επί τωνεπιβου
generationcm , alterum vero in fidelium . Antiquum λευσάντων ημίν ορατών ή αοράτων εχθρών, ότι Κύ
quippe illis , Novum autem istis permanet . Intelligi ρ:ος διασκεδάζει τάς βουλάς αυτών, και ο αυτός βού.
tliam possunt hæc verba simpliciter de visibilibus , λεται , ποιεί προς σωτηρίαν ημών .
scu cliam invisibilibus inimicis : quod Christus niniirum corum consilia dissipabil , et quod Domiuis
perficiel quæcunque ad salutem nostram disponere voluerit.
VeRs. 12. Beala gens, cujus est Dominus Deus Μακάριον το έθνος , ού έστι Κύριος ο Θεός
ejus. Beala gens, quiz regitur el gubernatur a Dco αυτού . Μακάριον το έθνος, το κυριευόμενον και
SIo . Hec allem sola est Cliristianoruno gcns , cui οικονομούμενον υπό του ιδίου Θεού είη δ' αν το
Salvator promisit dicens : Ecce ego vobiscum sum των Χριστιανών μόνον, οίς επηγγείλατο λέγων και
usque ad consummationem saculi " .
Σωτήρ Και ιδού εγώ μεθ ' υμών ειμι πάσας τας
Populus quem eleyil in hærcdilalei sibi. Nos live- ημέρας της συντελ
έως εξελέξ
Λαός, όν ατο είας του αιώνος
εις κληρον ομίαν. εαυτό .
les et geus dicimur , veluti ex gentibus in una D Ημείς εσμεν έθνος μεν, ώς εξ εθνών συλλεγέντες .
Exclcsiani congregali ; el populus, veluti qui loro λαός δε , ώς αντεισαχθέντες του αποβληθέντος λαού.
abjecti illius Jud.rorum populi introducti sumus . Εξελέξατο δε ημάς εις κληρονομίαν, κατά το • Δώσω
Elegit enim nos Deus in hæreditatem , juxta illud : σοι έθνη την κληρονομίαν σου. Μακάριον δε , δ:
Dabo tibi gentes hæredilalem tuam 58. Bealos rero την τών ήτοιμασμένων αγαθών απόλαυσιν.
nos appelia !, ob paralorum nobis bonorum frui
tioncm .
l'ens . 13. De cælo respexit Dominus. llæc verba Εξ ουρανού επέβλεψεν ο Κύριος . Τούτο και εν
cliam habentur in Psalmo XIII : Dominus de cælo το τρισκαιδεκάτω κείται ψαλμώ · Κύριος εκ τού
prospezil ad filios ligoninum . Viile que illic dicia ουρανού διέκυψεν επι τους υιούς των ανθ , ώπων:
Sun ' .
και ζήσει εκεί.
Vidil omnes filios hominum . Omnes enim sul, Είδε πάντας τους υιούς ανθρώπων . Πάντε ; γάρ
cælo habitant : el nullus eum latel.
υπό τον ουρανόν οικούσι , και λοιπόν ουδείς λανθά.
$ 6.
31 Mallh . XXVII, 20 . 52 Psal . , 8 .
 377
COMMENT. IN PSALMOS. 378
'Εξ ετοίμου κατοικητηρίου αυτού. Του προχεί- A Vers. 14. De præparalu habitaculo suo. Hoc est.
ρου εις το πάντα θεάσθαι ισον . habili ac commodo, ut facile illinc omnia per.
spicial .
Επέβλεψεν επί πάντας κατοικούντας την Resperit in omnes qui habilani terram . Dum re
Την . Διά της αναδιπλώσεως επέβλεψεν, εις φόβον petit Propheta Deum resperisse , videtur velle
εμβαλείν πειράται τους εντυγχάνοντας , ως ου λή- Ιeclori imorcm inculere, veluti ex eo quoal occulta
θοντας εφ' οίς αν ποιούσιν . esse Deo non possint mala quæ fecerit .
"Ο πλάσας κατά μόνας τας καρδίας αυτών . Vers. 15. Qui fingil sigillatim corda corum. Adbuc
" Ετι φοβερώτερον τούτο · ει γαρ έπλασε, πάντως formidabilius quoddam dicit. Nam si plasmavit
οίδε και τις κινήσεις αυτών. Χρη τοίνυν δεδιέναι, omnes Delis, omnino cli. el novil cogitationes el
ει μη μόνον εν τω πράττειν ου λήθομεν , αλλ' ουδ' molus omncs eorum quibus dedit ut essent. Timen
εν τη διανοείσθαι. Κατά μόνας δε , αντί του, μεμο- dum est nobis igitur a Deo, cum non prava tantum
νωμένας και κεχωρισμένας της κακίας και της opera , sed nec ipsæ cuiam cogitationes nostre
επιπλοκής των παθών. "Η κατά μόνας, αντί του κεχω- latere cum possint . Quod vero ait Deum sigillatim
ρισμένως ( 19 ) παρά τας των λοιπών ζώων, ως Sinxisse corda corum , idem est ac si diceret, ſecisse
λογικάς . B ca Deum singularia , ac separala a viliis , alque :3
nassionum vinculis, vel eliam sigillatim, hoc est separatim , ab aliis niinirum animalibus, quasi sa
lionabilia .
Συγιείς εις πάντα τα έργα αυτών. Και τούτο Qui intelligil in oninia opera eorum . Aique boc
μέγιστον , ότι μηδ' αισθήσεως δείται προς κατανόη- etiain nagnum est, quod nullis sensibus indiger
σιν των πραττομένων , η λεγομένων, η νοουμένων , Deus ad percipiendum quae funt aut cogitantur, sed
αλλ ' απλώς συνίησιν εν πάσιν. pure, simpliciter, ac sincere omnia intelligit.
Ου σώζεται βασιλεύς διά πολλήν δύναμιν , Vers. 16. Non salvabitur rer ob mullain polen .
και γίγας oύ σωθήσεται ένα πλήθει ισχύος αυ- tiam, et gigas non salvabilur in muliiludine forritu
του. Διά πολλήν δύναμιν , την εν πλήθει στρατιω- dinis sur. Ob mullam polentiam , hoc est , ob mili
των, και ίππων , και όπλων , και πλούτου , Γίγας δε , lum aut equorum copias, armaque aut divitias.
και κατά το σώμα γενναιότατος ώστε εί τις τούτων Per gigantem vero queincunque robuslum homi
σωθείη , διά χάριν Θεού σώζεται, και ου δι' οι. nem intellige, qui generoso ac præstanti sil corpo
κείαν ( 13). re. Quasi si quis istorum aliquando salvalur, non
propriis viribus, sed divina gratia salulem conse
quitur.
Τευδής ίππος εις σωτηρίαν . 'Αβέβαιος : άδηλον Vers . 17. Fallax equus ad salutem . Instabilis
γάρ, ει σώσει τον επιβάτην. C scilicet ac non lutus. Incertum enim est, an ascen
sorem suum salvölurus sit
'Εν δε πλήθει δυνάμεως αυτού ού σωθήσεται . In multitudinc autem polentine succ non salrabi
Ο ίππος δηλονότι τοίς γάρ επαριθμηθείσιν ο Σενα- lur. Equus scilicel. Unde Sennacherib qui connai
χηρείμ ευθηνούμενος , ουδέν ενταύθα απώνατο , κα- meratis viribus abundabal , nilil inde adjulus fuil,
κός κακώς διαφθαρείς . quinimo malus perdlilus est.
Ιδού οι οφθαλμοί Κυρίου επί τους φοβουγιέ- Yers . 18. Ecce oculi Domini super timentes eum ,
τους αυτόν , τους ελπίζοντας επί το έλεος αυ- el super eos qui sperant in misericordia ejus. Hrc.
του. Τούτο περί πάντων των τοιούτων προηγου- de oninibus iis qui cales sunt, in primis autem dicta
μένως δε , διά τους περί 'Εζεκίαν τοιούτοι γάρ sunt propier Ezechian regem el socios :: lales
ήσαν. Είτα τίθησι και την αιτίαν της εποπτείας : enim erant. Deinde causam divinæ hujus pro!cctio
nis atque custodiæ addit , dicens :
Ρύσασθαι εκ θανάτου τας ψυχάς αυτών. Του VERS . 19. Ui erual a morle aninias eorum . A
προσδοκωμένου καθ' ημέραν, ως προειρήκαμεν. Τυ morti , inquam , quæ post dicm illuin exspectabitur,
εσπέρας γάρ αυλισθήσεται κλαυθμός . D
ul prædiximus. Ad vesperum enim , inquit, demora
bilur pelus 5 .
Και διαθρέψαι αυτούς εν λιμώ. Τω από της πο- El alal eos in fumc. In fume quæ propler obsidio
λιορκίας και πάντα γεγόνασιν, ώς ή των Βασιλειών ne ) carisala est . Quæ omnia subsecula sunt, lit
βίβλος ερμηνεύει . in libris Reguin traditur.
Η δε ψυχή ήμών υπομενεϊ τω Κυρίω . Και αυ- Vers . 20. Anima nostra sustinebit Dominu . Et
θε ; εν καιρώ πειρασμών υπομενούμεν τον Κύριον : rursuin , inquit, in tentationum tempore sustinebi
δι ' αυτόν γάρ μισούμεθα παρά τους ετεροδόξοις . mus Donino ; id est, in gratiam Domini, seu pro
Είτα και την αιτίαν επήγαγε της υπομονής. pier Doniinuin propler quem oderunt nos in fideles .
Dcinde longanimitatis ac patientiæ causam infert .
15 Psil . XIA , 6.
Variae lectiones .
( 19) ίσ . κεχωρισμένα;, utin alio Codice. ( 13) Subaudi δύναμιν. ΔI, εκείνην.
379 EUTHYMII ZIGABENI 380
Quoniam adjxlor el proteclor noster est. Multa A " Οτι βοηθός και υπερασπιστής ημών έστι .
enim nobis adsunt jelicia, ob que certi reddimar , Πε πληροφορήμεθα γαρ έx πολλών , όπως ημίν βοη
quod inter pericula nobis opem ſerel. θεί.
VERS. 21. Quia in ipso lolabilur cor nostrum . " Οτι εν αυτώ ευφρανθήσεται η καρδία ημών .
Sustinebimus , inquit, quia Dominos adjutor noster Υπομενούμεν , φησίν , ότι βοηθός ημίν έστιν ο Κύ
est, quia per ipsom lætabimur cum vicerimus . ριος, ότι δι' αυτού ευφρανθησόμεθα νικήσαντες .
El in nomine sanclo ejus sperarimus. In no Και εν τω ονόματι τω αγίω αυτού ήλπίσαμεν .
mine sancto ejas. circumloquendo dixit, pro, inipso Περιφραστικώς, αντί του, εν αυτώ , ή εν τη επι
Domino ,, vel in invocatione nominis ejus,, que vel φωνήσει του ονόματος αυτού, δυναμένη τρέπειν
in fugam polest inimicos convertere. Possuni hæc τους εχθρούς. Νοοίτο δ ' αν τούτο και περί Χριστια
etiam intelligi de Christianis, qui victuros se spe νών, οι ελπίζουσι νικάν εν τω ονομάζεσθαι τω ονό
rant, qnotics vel nomen Jesu nominant. Mulla et. ματι του Χριστού και πολλά γάρ τεράστια το όνομα
enim miracula solum id nomen , lantummodo prQ τούτο μόνον ονομαζόμενον εποίησε, και ποιεί • Εν
latum, perfecil, quale illud est : In nomine Jesu τα ονόματι γαρ του Χριστού ανάστα, και τα το:
Christi surge el anibula " , atque alia hujusmodi. B αυτα .
Vers. 22. Fiat, Domine , misericordia la super Γένοιτο, Κύριε , το έλεός σου εφ' ημάς, καθ
nos quemadmodum sperarimus in le. Sic fiat ul nos απερ ήλπισαμεν επί σε . Γένοιτο ούτως, ως ημείς
speravimus. Speravimus autem quain maxime. ήλπίσαμεν· ήλπίσαμεν δε θερμώς • πολύ ουν γε
Maxima erit itaque et tua misericordia . νο : το .
Psalmus ipsi David quando mulavil faciem suan Ψαλμός τώ Δαβίδ οπότε ηλλοίωσεν το πρόο .
coram Abimelech , el dimisil cum , el abiil . ωπον αυτού εναντίον 'Αβιμέλεχ και απέλυσεν
αυτόν, και απήλθε .
PSALMUS XXXIII . ΨΑΛΜΟΣ ΛΓ΄
David ſugiens Saulem venit in Nomba civilalein Φεύγων Δαβίδ τον Σαούλ, ήλθε εις Νομβα πολιν
sacerdotum , el obviam lactus Achimelech , qui in των Ιερέων και εντυχών 'Αβιμέλεχ τα έντιμοτέρω
ter illos dignitate excellebai, linxit se missum αυτών, προσεποιήσατο παρά Σαούλ αποσταλεναι επί
ſuisse a Saule ad cerlum negotium , peliiique ab eo τινα χρείαν, και εζήτησεν άρτους και ρομφαίαν και
panes el glailium : cumque nullos alios invenis- C μη ευρών άλλους , έλαβε τους της προθέσεως, και
set, panes propositionis accepit , quos una cum έφαγεν αυτός και οι μετ' αυτού διά την ανάγκης
sociis fame impulsus comedit , atqueloc praler του λιμού, παρά τον νόμον τοίς γάρ ιερεύσι μόνοις
legem . Solis enim sacerdotibus cos edere licebai. απονενέ μηντο . Ναι μήν, ειληφε και το δόρυ Γολιάς
Accepit cliam el hastam Golialli , quæ illic obser. εκεί φυλαττόμενον, εις ανάθημα τω Κυρίω. Και εξ
valbatur in anathema , !ioc est , in oblationem Dρ-
1 ελθών, απήλθε προς τον αλλόφυλον 'Αχούς , τον Γεο
nino. Exiens aule ! illinc, profectus est ad Achis βασιλεύοντα των δε περί τον 'Αχούς αναγνωρισάν
Philislæum regem Geld ; cumque (aiņiliares qui των αυτόν, και υποψιθυριζόντων, δειλιάσας, προσ -
dam regis eum cognovissepi , el nescio quid su- εποιήσατο μαίνε σθαι, και παραφέρεσθαι , και ετυμ.
siirrassen !, timore correp !iis , ingil insanum . πάνιζεν επι ταις θύραις, και έπιπτε, και τα στελα
Circumfosebalur autem , el strepitu fores concı- κατέρρει του στόματος ( 14) αυτού, και ούτω άξας
tiebat ; deluetbal autem in barban spuma ab ejus επίληπτος , απελύθη, και διεσώθη εκείθεν. Η μεν
Φre.. Quamobrem sacro earn morbo corripi pula- ιστορία, τοιαύτη. Ονομάζουσι δέ τινες 'Αβιμέλεχ.
verunt, atque hoc pacio dimissus ac salvalus est. τον Αχιμέλεχ (15) , ως διώνυμον, και αλλοίωσιν
ilistoria φuidem hujus nofi est, Ει quidam Ali- D προσώπου καλούσε την υποκρισιν του πράγματος :
melech eumdem esse existimant , quen supra apo φεύγων γάρ , έπλάσατο αποσταλώναι πρός τινα
pellavius Achimelect , primarium inter sacerdo- χρείαν, ίνα μη φωραθείς, κατανοηθείη ( 16) . Πλήν ει
les, elimque geinini fuisse nominis adirmani, el και δωμεν διώνυμον είναι τον 'Αβιμέλεχ , αλλ' ούν
per mutationein faciei David , ficrionem illam ne- ή των Βασιλειών βίβλος παρά μόνο το Αχούς ήλ.
golii intelligunt, ad quod se missum esse dixeral λοιωκέναι το πρόσωπον αυτού τον Δαβίδ αναγράφει,
a Saul , limens de si ejus fuga a sacerdotibus co- και ου παρά το 'Αβιμέλεχ . Διό φησιν ο μέγας Βα
gnita fuisset, regi id fortassis deferri possel. Ve- σίλειος, ότι το 'Αβιμέλεχ όνομα κοινόν ήν των βα .
rum licet conccdamus sacerdotem Achimclecl ge- σιλέων της Γεθ, ώς και παρά 'Ρωμαίοις πάλαι το
mini fuisse nominis , Regum lamen historia coram Καίσαρ, και το Αύγουστος, και παρ' Αίγυπτίοις το
Achis lantum mulasse eum faciem iradil , cl non Φαραώ, και τα τοιαύτα. “Ωστε κοινόν μέν βασιλικών
corain Acbimelech . Unde ad prxser.lis inscriptio- είχεν ο Αχούς όνομα, το 'Αβιμέλεχ ιδιαίτατον δε ,
nis intelligentiam , Magnus Basilius animadverten- το 'Αχούς. "Ον και εφοβήθη Δαβίδ , και ου όσμενος
85 Act . 1:, 8 .
Variæ lectiones .
( 14 ) ΑΙ . πώγωνος , υι legi Interpres . 'Αχιμέλεχ .
( 15) ΑΙ . τον 'Αχούς. Ιnterpris legit utrobique (ΤΟ ) ΑΙ. κατα μηνυθείη ,
381 COMMENT. IN PSILMOS . 332
απαλλαγείς , άσε τον προκείμενον ψαλμον ευχαρι
A dum esse admonct, quod nomen Abimelech , comº
στήριον τω Θεώ το συνετίσαντι αυτών, ώστε δι' munc quodilain ſuit nomen , omuibus regibus Geib,
υπαρίσεως μενίας απολυθήναι. 'Aρμόζει δε και quemadmodum Cæsaris alque Augusti nomen
κανει απαλλαγέντι κινδύνου . Rumanorum imperatoribus, et Pharaonis nomen
regibus Egypti, el alia hujusmodi. Quocirca regi illi Gelli privalum nomen fuisse Achis lradii.
Corumune autem cuin aliis regibus Abimelech . Ex hujus igitur regis manibus liberatus Davidl cum
se coprosci formidassel, bunc Deo cecinit psalmun , in gratiarum actionem , quod sapientem eum red
didisset, at per insaniæ simulajioncm , viam liberationis insenerit. Congruit ctiam hic psalınus
cuichaque Ideli a periculis liberalo .
Ειλογήσω τον Κύριον εν παντί καιρώ. Δια- VERS. 2. Benedicam Dominum in omni tempore.
φυγών ήδη τον κίνδυνον , αμείβομαι τον σεσωκότα Cum periculum evaserim , retribuam deinceps
Θεόν , ευφημα διηνεκεί διηνεχώς βοηθούντά μοι. Salvatori naeo graljas : laudes nimirum perpeluas .
"Εντεύθεν ο μέγας Παύλος μαθητευθείς, φησίν, quia semper vilhi adjumor fuit . Electus 2nlein ex
"Αδιαλείπτως προσεύχεσθε, εν παντί ευχαρι- Iree Ioco magnus Paulus dicebat : Sine intermis
στείτε , sione orale : semper Deo gralias agiles .
Διά παντός ή ανεσις αυτού εν τω στόματι B Semper laus ejus in oτε meo. Sed quomodo pole
μου. Και πώς περί βιωτικών αναγκαίως όμιλούντός ril quis Deum semper laudare, alquc in ore suo
τινος, ή έσθίοντος , ή πίνοντος , ή κοιμωμένου , διά illius laudes assiduas habere , cum de vilä ne
παντός ή αίνεσις έσται το στομαχι; "Η δήλον, ώς ccssariis sæpenumero tractandum sil , comcden
εστat και νοητον στόμα , το ένδον ανθρώπου , δι' ου dum , bibendun , el dormienduin ? Num ideo for
μεταλαμβάνει της τροφής των θείων νοημάτων , περί Lassis, quia certum est, praler lioc corporalc.,aliud
ου φησι • Το στόμα μου ήνοιξα, και είλκυσα csse inira liominem . iolellectuale 09, per quod di
πνεύμα · καί • Πλάτυνον το στόμα σου , και vinarum contemplationum cibus accipitur, et de
πληρώσω αυτό: όπερ ουκ εμποδίζεσθαι ποτε δύ quo scriptum legiinus : Os meum aperui , el alirati
ναται μνημονεύειν (17) αει Θεού τοις νήφειν έθέ- spirilun 88. item alibi : Dilala os !uum, et implebo
λουσι . Και άλλως δε · εν παντί καιρώ , δηλαδή το illud 57. Iloc igitur os impediri nunquam potest, et
προσήκοντι και δια παντός . ότε δηλαδήχρεών. Χρή Dei seinper reminiscetur, si sobrii essc volueri
δε στόματι μεν αισθητή τον Θεόν υμνείν, ότι μη mus. Vel aliter : In omni tempore, hoc est, con
χρεια τις αναγκαία προσίσταται · νοητω δε , άει . gruo lenipore, el semper, quando opporlunum esl.
Μνημονευτέον γάρ Θεού μάλλον , η αναπνευστέον . Oporlet quideni, ul nostro boc corporis ore Deum
Και εν τω Ασιατι δε των ασμάτων φησίν : 'Εγώ C laudemus, quando aliunde nulla urgens adest ne
καλειδω , και η καρδια μου αγρυπνεί. cessilas, intelleclus vero ore perpetuo. Reminisci
enim Dei semper debemus (mil inquit Theologus) et, nunquam cessare . Unde in Canticis cauticorum
dicitur : Ego dormio , cor aulem meum vigila: " .
Εν τω Κυρίω επαινεθήσεται η ψυχή μου. Ού VERS.. 5. In Donnino laudabitur anima mea. Non
δι' αρετην οικείαν επαινεθήσομαι τους ανθρώποις , ου propriam ego virtutem ab hominibus laudabor ,
αλλά διά τον θεόν, ώς τον Θεόν έχων βοηθόν . Μακά. sed propter Deum ), quia, scilicet illum adjulorem
ριος γάρ, φησίν , ου ο θεός Ιακώβ βοηθάς αυτού. habui , Beatus enjai, inquit, cui Deus.Jacah adjulor
"Η ψυχή μου δε , αντί του, εγώ, περιφραστικώς . εjus». Anima autem mea laudabitur, circum
lognendo dictum est , pro eo quod est : Rigo lau
Jabor .
Ακουσατωσαν πραείς , και ευφρανθήσονται . Andiani. mansueli, el lælsuuw. dudiant ghout
"Ακουσάτωσαν , ότι σεσωσμαι παραδόξως . Πραείς δε admirandum in modum el præler omnium opi
λέγει τους ανεξιχάκους , οίος ήν αυτός . Και ευ nionen servalus sum . Per mansuetos auicm hoc
φρανθήτωσαν , ότι ου περιορά τους τοιούτους και in loco palienlos laborum appellat, alque in ami
Ακός , αλλά και κινδυνεύοντας διασώζει . Εμε , φησιν , ctionibus longanimes, qualis ipse erat , veacus Da
εχέτωσαν υπόδειγμα , και θαρρείτωσαν , vid . Et llentur, inquit, qoiu Deus hujuscemodi
Sustinentes viros non despicit ; quin imo in periculis constitutos salvat. Me igitur in exemplum
babeant et confJant.
Μεγαλύνατε τον Κύριον συν έμοί, και υψώσω- D VERs. 4. Magnificole Dominum mecum, el evalle
με το όνομα αυτού έκαοαυτό. Προς τους πραείς mul nomen ejus in idipsum . Ipsos adhuc mansuelos
ια απομίνεται, και καλεί τούτους εις το μεγαλύ- alloquitur, atque vocal, ut magnificent , ct
πιν και ύψούν ομού τον Κύριον, Πώς δέ τις ύψοί exalient Deum . Et quomodo magniticare, alique
οι μεγαλύνει την θεών , άρήκαμεν εν τη αρχή του exallare quis Deum possili diximus. in principio
εθ ψαλμώ. Είτα διηγείται , πώς έβρύσθη . psalıni #xix. Deinde barras quomodo liberalis sil.
** I Thess . 1, 17. ** Psal,cνια, 151 . 17 Psal . LΧΧΧ , 11 . 88 Canl. v, 4.59 Psal. cxLv, 5.
Varia lectiones .
(17 ) ΑΙ. μνημονεύον .
383 EUTHYMII ZIGABENI 384
VERS . 5. Erquisini Dominum, et erandisit me . A ' Εξεζήτησα τον Κύριον , και επήκουσέ μου. Η
Præpositio ex , intensionem quam lam majorem εξ πρόθεσις επίτασιν εμφαίνει ζητήσεως . Εν μέ .
deinonserat. In mediis, inquit , periculis dereli- σοις, φησί, τους κινδύνους απολειφθείς , εμπόνως
Clus, cum laborc perquisivi Dominum in auxilium , έζήτησα τον Κύριον εις επικουρίαν, και ταχέως
el stalim exaudivil me . επήκουσέ μου.
El ex omnibus tribulationibus meis eripuit me. Και εκ πασών των θλίψεών μου ερρύσατό με .
Variz eniin a Micliones eum delinuerant, dum ti- Διάφοροι γάρ αυτόν είχον θλίψεις , ότι μέλλει εκ
meret , ne in Saulis manis inciderel , ne conlu- δοθήναι το Σαούλ , ότι αικισθήναι , ότι προπηλακι
melia afli« iendus , et postremo ne sæve etiam in- σθήναι, ότι τελευταίον αναιρεθήναι πικρώς .
icrimendus essri.
Venş. 6. Accedile ad euin , el illuminamini, el fa- Προσέλθετε προς αυτόν, και φωτίσθητε , και
cies vesiro non confundantur. Solet amiclio men- τα πρόσωπα υμών ου μή καταισχυνθη . Η θλίψις
tem hominum confundere alque oblenebrare. Vos είωθεν συγχέειν και σκοτίζειν τον νούν. Οι εν σκότει
igitur qui in aMiciionum tenebris constiluli estis , ούν θλίψεως , προσέλθετε τω θεώ , διά του εκζητείν
.

::ccedile ad eum , ut quemadmocluin ego ſeci, ros αυτόν , ώς εγώ και φωτίσθητε τη ευθυμία δια .
pari modo eum exquiratis . Ει illuminamini ; ipsa B σκεδαζούση την αχλύν της θλίψεως , και ου μή κατ
nimiru :n lætitia atque alacrilale, calainitalum le- αισχυνθήτε ταις ελπίσι της σωτηρίας. Αναγωγικώ
pebras ac caliginem dissipante, ne confundarini τερον δε, περί του αγίου βαπτίσματος ή προτροπή ,
cliam spe ; spe , inquain , salutis . Juxta anagogen , λαμπρύνοντος την ψυχήν , και το δμμα ταύτης ανα .
porest hac Propheiæ exliortatio de divino Lapli- καθαίροντος . Και ου μη καταισχυνθήτε , διά το
stnate intelligi. Accedite, inquit, ad Cliristi fi- απολούσασθαι τα αίτια της αισχύνης . Τα οοσ
dem , vos, qui in errore estis, el illuminamini υπα δε υμών , αντί του 1, υμείς , από μέρους
per baptismum , quo anima illuminari solet , el το πάν.
anime oculus purgari : et non confundemini, quia omnem illic confusionis materiam , alque originent
abluelis . Facies aulem vestræ , circumlorprendo dixit, pro, vos , veluti loloni a parle.
VERs . 7. Isle pauper clamavil, el Dominus erau Ούτος ο πτωχός εκέκραξε , και ο Κύριος είc .
divil eum , el ex omnibus tribulationibus ejus salva- ήκουσεν αυτού , και εκ πασών των θλίψεων
vii eum . Quod ailisle , deinonstrative dictum est , έσωσεν αυτόν . Ούτος, δεικτικόν · τουτέστιν,
ac si diceret : Ego ipse quem cernitis. Pauperem 'Εγώ δν οράτε . Πτωχών δε εαυτόν καλεί, ως ένδεή
aulim se vocal , quia humano indigebat auxilio ; πάσης επικουρίας, ή και διά την εντέλειαν του γέ
vel ob humani gencris lenuitalem . νους αυτου .
Vers. 8. Castramelabilir angelus Domini in cir- C Παρεμβαλεί άγγελος Καιμίου κύκλο των φο :
cuilu timentium eum , et eripiet eos . Castra ponit Γουμένων αυτόν . Στρατοπεδεύει πέριξ έκαστον
Dominus circa unuinquenique hominum (qui li- ( 18) , περιτειχίζων αυτόν.. "Ορα δε την δύναμιν του
met Deum , illum nimirum adversus omnem no φύλακος της εκάστου ζωής αγγέλου · είς γαρ ών
in muliens adversitatem ]).. Verum illius angeli
riam όλων στρατό παρείχασται ( 19). Φοβουμένους δε λέ
potentiam considera , qui uniuscujusque nosirum γει τους τηρούντας τις εντολάς. Ου γαρ φόβος, εν
vilain custodit . Nam cum unus numero tanlun τολών τήρησις .
sii, universo alque integro hostium exercitui resistil . Timentes autem Dominum cos appellai , qui
illius observant mandata . Ubi enim , inquit, rst timor , ibi ctiam mandalorum observatio .
V'ers. 9. Gustale et videre, quoniam bonus est Do- Γεύσασθε και ίδετε, ότι χρηστος ο Κύριος .
minus. Cognoscite, inquit, el vos ; per gaslum enim Γνώτε και υμείς γεύσιν γάρ ενταύθα την γνώσιν
hic ca perientiam intelligil. Gustabilis autem (20) , ονομάζει. Πώς δε γεύσεσθε ; Eί καθάπερ εγώ
si mei exemplo ex lola ad cur anima clamaveritis, κράξετε, ε! εκζητήσετε αυτόν ολοσχερώς , ει ελπ!
vel si rxquisivcrilis eum diligenter, si non ambi- σετε επ' αυτόν αδιστάκτως. Προτρέπεται δε και άλ
guam in illo spem servaveritis . Vel aliter, eshorla - λως εις την μετάληψιν του Δεσποτικού σώμα
Tur nos Prophela ad Dominici corporis ac sanguinis τος και αίματος , ών ο! γευόμενοι αξίως ευ
participationem : que duo oιnnes φui digne go- Ρούς αισθάνονται της παρά Θεού ροπής και
staverint, sentient sibi stalim vires al:jue auxilium βοηθείας.
proslavi a Deo.
Bealus vir qui speral in eo. Nam si maledictus Μακάριος ανήρ, ας ελπίζει επ' αυτόν . Ει γάρ
liomo est qui speral in homine, contra erit bealus επικατάρατος και ελπίζων επ' άνθρωπον, τουναντίον
qui sperat in Deo . μακάριος και ελπίζων επι Κύριον.
Vers. 10. Timele Dominum , omnes sancti ejus . San- Φοβήθηκε τον Κύριον , πάντες οι άγιοι αυτού .
ctos eos vocat, qui Deo oblati atquc ci sanctificali "Αγίους λέγει τους αφοσιωμένους τω Θεώ. Φοβή

Yariæ lectiones .
( 18) ΑΙ. εκάστου . (20) Graca verla ila sonant : Quomodo gustadio
(19) ίσ. παρίσταται. lis ? Si nimirum clamabilis, ul cgo.
325 COMMENT. IN PSALMOS. 386
07 : viv, 8.6 : Co ; tou Ocu ecsusi id; ári A sunt. Timele igitur Dominum , quia hujusmodi li
Χυς όρους. Καθήλωσαν γάρ, φησιν, εκ του φόβου nior inordinalos molus coercel . Confige enim , in
του τάς σας ας μου . Είτα επάγει και το από του quit , timore luo carnes meas . Deinde inſeri lucrum ,
φίου κίοδος . quod ab isto provenit timore,
" Οτι ουκ έστιν υστέρημα τοϊς φοβουμένος
αυτόν . Οι γάρ τον θείον φόβον έν τη ψυχή φυτεύ Quoniam non est deſectio limentibus eum .
σαντες , ουκ ελλείπουσιν εις αρετήν, του φόβου τού Nam qui Dei titorem in sua anina plan
τους αναγκάζοντος . "Έστι δε και άλλως ειπείν, ότι laverunt , nunquam a virtutis operatione deficiunt,
ox έστιν έλλειμμα τούτοις . 'Εχουσι γάρ ένδυμα με », cogentc cos Dominum
limentibus limore. Possilinus
nulla cst etiain dicere,
defectio : quiaquod
et
το θείον βάπτισμα τροφήν δε, την του θείου σώμα. vesle sacri baptismalis induli suni, el corpore
της και αίματος όπλον δε, τον τίμιον σταυρόν , και
ac sanguine Domini vesciintir, el lelo crucis ar
απλώς, ών χρήζουσιν απολαύουσι .
mali sunt : el denique quia necessariis quibuscun
que rebus fruuntur ,
Πλούσιοι επτώχευσαν και επείνασαν » οι δε Vers. 11. Diriles eguerunt et esurierunl , esqui
εκζητούντες τον Κύριον ουκ ελαττωθήσονται renles autem Dominum non diminuentur onuni
B
καντός αγαθού . Ειπών ότι ουκ έστιν αυτοίς ύστί- bono . Cum nullam esse asseveraverit defectio .
ρημα , πιστούται τον λόγον αποδεικτικώς οι μεν γάρ nem iis qui liment Dominuin , nunc serinoni suo
πλούσιοι του βίου τούτου , επτώχευσαν πολλάκις , και lidem facit, docens quomodo hujus sæculi divites
επείνασαν • ευμετάπτωτος γάρ ο αισθητός πλούτος, siepius effecti sunt pauperes , et fame vexati . Ter
και άπιστος . Οι δε διά του θείου φόβου και της οδού renæ enim diviliæ fallaces sunt , et sæpe commu
των εντολών εκζητούντες τον Κύριον ουκ ενδεή- tantur, ac decidunt : conlia vero omnes, qui per
σουσι παντός αγαθού , δηλονότι του αποκειμένου τοίς Dei limorcm ac mandalorum oliservationem Do
εύρεστηκόσιν αυτώ . Τών γάρ ανθρωπίνων αγαθών minuin querunt , nullis unquam bonis indigelbunt ,
και πάνυ ενδείσουσι , διά στενής και τεθλιμμένης es jis nimirum quae reposita suol diligentibus
του βαδίζοντες . Αινίττεται δε ο λόγος και τους Dominum . Bumanis enim bonis quam maxialle
Ιουδαίους , οι πλούσιου πρότερον όντες εν πόλεσι, indigebuni, cuiu per arciam alicuionum ac lenia .
και πλήθει στρατού , και το περιωνύμω ναώ , και 110310in viam eis incedenduin sit. Pertinere etiam
την θε'φ νόμω, και τη προς Θεόν ομιλία , επτώχευσαν videntur hinc verba ad Judeos, qui olino diviles
τούτων πάντων , επειδή τον πλούσιον εν ελέει, και fuerunt, civilalum scilicet ac militum copia , insu
πτωχόν δι' ημάς απέκτειναν ανοήτως , και επείνα- per el celeberrimo illo templo , divina lege el 001
σαν, διότι τον άρτον της ζωής ανείλον • οι δε εκ- C versatione Dei, ac deinceps bis omnibus privati,
ζητούντες τον Κύριον εξ εθνών αυξήσουσιν έτι και pauperes effecti sunt, ea nimirum ratione, quia
Ετι. Doininum Jesum misericordia civileni, el pitufe.
resu effectum propter nos, impudentissime occiderunt : quique esurierunt, postquain verum illum
sia panem de medio sustuleruni. Fideles aulem qui ex genulus fuerunt, quærentes Dominuin ,
omnibus bonis etiam atque cliam aucti sunt.
Δεύτε , τέκνα , ακούσατέ μου, φόβον Κυρίου Vers. 12. Venile filii, audile me, timorem Domini
διδάξω υμάς . Αύτη διδασκάλου φωνή • τέκνον γαρ docebo Bos . Est hic quidam, veluti preceptoris , seu
ο μαθητής του διδάσκοντος , πλαττόμενος εις αρετήν, doctoris sermo. Solent enim doctores habere di.
εει οίον μορφούμενος . Φόβον δε Κυρίου είπεν, προς scipulos aliorum loco, eo quod fingant illos quo
αντιδιαστολής του φόβου του δαίμονος , ον εκείνος daminodo ac forment ad virtutes ( ac pene veluti
έμποιεί , περί ου φησιν έν άλλοις : Από φόβου έχ- novi patres eos itcrum generent.] Timorcm aurem
θου εξελού την ψυχήν μου .
Domini dixit , ad distinctionem timoris dæmonum .
l'olest elenim el dæmon cimorem incutere, de quo alibi scriplum est : A linore inimici eripe
er mom meam co.
Τίς έστιν άνθρωπος , ο Φέλων ζωήν ; Ειρηχώς , D Vers. 13. Quis est homo, qui vull rilam ? Non
δειτε , ου πάντας καλεί , αλλά εί τις θέλει ζωήν , omnes vocat Propheta, lamelsi indistincte dixerit ,
και την κοινήν ταύτην, ήν και τα άλογα ζή, τεnile , sed eos tantum appellat, φui vitam non
αλιά τήν όντως , την αίδιον ή γαρ παρούσα hanc communer ainant, qua irrationalia omnia
θέατος μάλλόν εστι περί ης έλεγεν ο Απόστο- vivuni animalia, sed peculiarem quamdam veram
λος : Τίς με ρύσεται εκ του σώματος του θανάτου atque ciernam . Præsens elenim vita mors pulius
τούτου ; θάνατον το σώμα καλών, ήτοι την εν Appellanda est. Λιgue ideo merito Apos' olus d ..
σώματι ζωήν. cebat : Quis me liberabit de corpore morris hujus 61 ?
Pir nortein ipsuni corpus intelligens, vel vilam
polius, quæ esl in corpore.
Αγαπών ήμέρας ιδείν αγαθάς . Ου τάς του Diligens dies videre bonos. Non hujus sæculi
ακινος τούτου • φησί γάρ Ιακώβ, ότι Αι ημέραι dies dicit , de quibus patriarcham Jacob dixisse

69 Psal . LYμι, 3. ** Rom. VI, 24.

387 EUTHYMII ZIGABENI 388
Icgimus: Dies annorama neorum pauci et mali " ; Ά των ετών μου μικραι και που ραι · και ο μέγας
.

et magnum Pauhım : Redinenles lempus, quoniam Παύλος : Εξαγοραζόμενοι τον καιρόν δτι αι ημέ
dies mati sunt 68. Sed de futuri sacoli diebus lo- ραι πονηραι εσν . Ημέρας δε ιδείν αγαθάς, περ!
quilur. Illud enim est sæculum , quod bullos ha- του μέλλοντός φησιν αιώνος . Ούτος γαρ αγαθάς μεν
bel dies, ob veram illud atque ineffabile gaudium . έχει
79 , dik την kanxtov,, xat άρρητον
διά ttv χαράν : hulpas
&portov xapes
Dies autem ideo dixii, quia illic perpolua est δε, διά το δι ' όλου φώς .
lur.
VERS. 14. Cohibe linguam quam # malo . Nune Παύσουν την γλώσσα σου από κατού . Σντες
opera subjicik quæ rficere solet Dei limor . Ti. θεν υποτίθεται έργα του θείου φόβου , του στοιχειω
mon'm vero Dei nunc initialem dico , non perſe- τικού . Προτίθησι δε την γλώσσαν , ώς ευβλισθον μό
ctum . Ex lingeam in primis jubel compescere , ριος και προχειρότατον εις πάν είδος κακίας .
veluti membrum ipler cætera magis labile, et ad Υπουργεί γαρ βλασφημίαις θεού , ύδρεσιν ανθρώ
omne vitii genus magis promplum . Ministra enim πων , μαστροπεύει αισχραις επιθυμίαις, συκοφαν
nobis est ad hominum contumelias, a ad Dei Was- τεί , καταλαλεί, κατηγορεί , δόλους υφαίνει, εξαπατη ,
phemias : lurpibus etiam concupiscentiis inservit καταμαρτυρεί, επιορκεί, και άλως οργανόν έστι
et lenocinio, delrabit : prælerea accusal, tesis B xaxou zavros.
dolos, decipit, falsa præbet lestimonia, pejerat,
el omnium denique vitiorum instrumeulum este
Et labia lua ne loquantur dolum . Delus occullum Και χειη σου , του μη λαλήσαι δάλον . Δόλος
est facinus sub boui siinulatione. conficium : et εστι κακοποιία λαθραία , εν προσποιήσει καλού .
Juni superius dixit :: Cohibe linguam tuam 6a mialo,, Προσεκτέον ούν , ότι διά του ειπείν,, Παύσουν την
di
omnes in universum praves sermones compre- γλώσσάν σου από κακού, καθόλου πάντα λόγον
.
hendit ; at nunc de pravo quolain ac magis par- κακόν συμπεριέλαβε • νύν δε κατεξαίρετον επανέ
liculari Iracial sermone , veluti de vitio omoium λαβε τον δόλον , ως χαλεπώτατον , διά το λαθραίον και
gravissimo, cum clandeslioc componi soleant hi άφυκτον , πρώτον γάρ τούτον τον ιον ο διάβολος εξ
duli, atque ideo etiam minime evitari possint : ac ημεσεν ότε την Ευαν ήπάτησεν , και ως επιπολά
vclati de re , qoz in universo genere humano quam ζοντα μάλλον τους ανθρώπους .
lutissime paleal, in quod ab initio diabolus lethiferum hoc virus eronnuit, quando primom Evan
decepit.
VERS . 15. Declina a malo, el fac bowum . Consi- C " Εκκλινον από κακού , και ποίησον αγαθόν .
cera optimum ordinem : quia verba iu promplu "Ορα τάξιν αρίστης επειδή γαρ ετοιμότερος έστιν
magis sunt, quam facla , priino a pravis nos admo- ο λόγος της πράξεως , παραινεί πρώτον απέχεσθαι
net verbis abstinendum esse : Cohibe enim, inquit, κακού λόγου : Παύσον γάρ, φησί, την γλώσσαν
linguam tuam a malo . Sermo enim, ut sapientes σου από κακού ο γαρ λόγος οδός εστιν εις πρά
dixere, via quædam est ad actiones. Ac deinde ab ξιν, ώς οι σοφοί λέγουσιν· είτα αποτρέπει και του
.

ipsis etiam pravis avcrlil operibus,dicens : Declina κακού πράγματος • Εκκλινον γάρ , φησίν, από
a malo. El consequenter, sublatis impedimentis, κακού • και ούτω ανάγει προς την αγαθοεργίαν ,
rios insuper ad bene opcrandum adducit, dicens : προεξάξας (21) τα σκώλα ώσπερ γάρ αμήχαναν
Ει (ac bonu ».. Νam queduadmodum impossibileest,, υγείαν απολαβείν μη απαλλαγέντα της νόσου , ούτω
iufiriwum aliquein ad sanilalem reslilui, nisi prins και ποιήσαι αγαθόν μη αποστάντα του κακού . Σκόπει
a morbo liberelur, ila etiam inpossibile est ali- δε ότι ουκ αρκεί μόνον η αποχή του κακού , αλλά
quem bene operari, qui a vitiis prius non absces- χρή και ποιήσαι το αγαθόν, ει μη μέλλει τις απο
serit. Mud ctiam considera , quomodo abstinere σχέσθαι μεν του κακού , μη ποιήσαι δε το καλόν : .

Lantum non suficil a vitiis , sed bonis etiam opera- (22) το μεν , ίνα μή τιμωρηθής : το δε , ίνα τιμηθής .
tionibus opus est. [ Vel aliter: Declina a malo, ει Ο Καθ' έτερον δε λόγον, και το μη ποιήσαι το αγαθόν
fac bonum :Villud,ne pæna aficiaris, hoc autem , ut ετέρα τις έστι κακία , ως αργία του καλού . Κακία
eliam honoreris. Alia ratione, vitio cui dalur, si εστί προδήλως ή τοιαύτη αργία .
bouuni non facial : quia iucrlis ac ignavi hiominis
est nibil operari, alque otio lorpescere.
Inquire pacom , el persequere cam. Par est om- Ζήτησον ειρήνην , και διωξον αυτήν . Ή ει
nium bonorum caput , quam discipulis suis Domi- ρήνη των αγαθών εστι το κεφάλαιον , ήν και ο
nus veluti thereditalerm quamdam reliquit :: Pacem,, Κύριος οία τινα κλήρον τους εαυτού μαθηταίς απο
O

inquiens, meam do vobis, pacem relinquo vobis " . λέλοιπεν : Ειρήνην γάρ, φησί , την εμήν αφίημι
Nam qui erga Deum et homines ſuerit paciscus, υμίν . Ο γάρ ειρηνεύων προς θεών και προς αν
is humanas etiam passiones omnes superat. Non θρώπους παντός πάθους υπέρκειται. Μή τοίνυν
Gen. SLVII ,
9. " Ephes. ", 16. * Joan. ΣΓv, 27.
Variæ lecliones .
(21) ΑΙ. προεξάρας. " Η και άλλως : "Έκκλινον από κακού , και ποίησον
( 22) Latinus inierpres legisse prælerea vidctur . αγαθόν.
389 COMMENT . IN PSALMOS. 390

απλώς ζητήσης αυτήν , αλλά μετά σπουδής. Τούτο. Α ιgitur simpliciter 1 nobis quercnda est pax, sel
γάρ νυν εργκ : το, δίωξον, ήτοι καταδίωξον , κατ' cui sludio, ut docet inos Propheta hoc in loco ,
ίχνος αυτής μέχων , ώστε φθάσαι και καταλαβειν duni ail : Persequere eam . Ac si diceret : Per illius
εντει , vestigia vobis currendum est, ut prævenientes eam
comprehendalis.
0ιιι Κυρίου επί δικαίους , και ώτα αυτού VeRs. 16. Oculi Domini super jusios, et aures ejus
εξ ξέηεη σίτων . Οφθαλμοί μεν Κυρίου , η επο- in preces eorum. Per oculos el aures Dumini , vi
τιμή ετου δύναμις» ώτα δε, ή ακουστική . λέγει dendi atque audiendi potentias in eo intellige .
είναι , ότι ο Θεός δια παντός έφορά τους δικαίους , Deus, inquit, semper videt justos, et illorum
έτσιφραιόμενος ταίς πράξεσιν αυτών και εισακούει actionibus delectalur , ct preces exaudit, ulpolo
της δέσεως τούτων , ως αξίας εισακούεσθαι . Δι- exaudiri dignas. Per justos aulem hoc in loco viros
κετος & ον καλεί τους εναρέτους . intelligil omui præditos virtute.
Πρόσωπον δε Κυρίου επί ποιoύντας κακά , του VERs. 17. Vullus aulem Domini super facientes
εξολοθρεύσαι εκ της το μνημόσυνον αυτών . snala, perdni de terra memoriam eorum . Videt,
" Ορά , φησί , και τους τα πονηρά πράσσοντας , αλλ ' inquit , Dominus eos elianι φιά prava opera faciunt,
ου καθάπερ τους δικαίους . Εκείνους μεν γάρ, ώστε Berum non eodem modo quo juatos ; istos φuίdete
φυλάττειν τούτους δε, ώστε δίκας εισπράττεσθαι . videt ut cusindiai, illos autem ut perdal, ut con
Και μέντοι πάς τοιούτος , καιρού καλούντος , απόλ- demuet, ul poans ab eis exigal. Pravus coin
λυται εκ γης , είτε ταύτης , είτε των σωζομένων . quilibet statuto a Deo terapore perit de terra , sive
Φεβηθήτωσαν τοίνυν πάντες οι αμαρτωλοί , ως ου banc mundi terram inielligas, sive terram eorum ,
λαθάνοντες εν οις πράττουσιν. "Η πρόσωπον Κυ- qui salvantur. Timeant igitur omnes perralores,
ρίου λέγει την εν τη μελλούση κρίσει επιφάνειας cum corum delicia Deum minime labeani. Poles
υτού, ότε πιαών αυτοίς εμβλέψει και αυστηρόν. etiam per νultum Domini intelligere adventum
ejus, in fuluro judicio, quando severo ac acerbo
vullu cos aspiciet .
Eκέκραξαν οι δίκαιοι , και ο Κύριος εισήκου- VERs. 18. Claniaverunt justi, el Dominus exardirit
σεν αυτών, και εκ πασών των θλίψεων αυτών cos , el ex omnibus tribulationibus eorum liberavit eos .
ερρύσατο αυτούς . Ο μη περί χαμαιζήλων και Qui fcrrena atque humilia voiis non expelunt, seil
ττίνων αιτούμενος , αλλά μεγάλων και ουρανίων , cælestia ac sublimia , lamelsi lingua sileanf, meule
ει και σιγά τη γλώσση, αλλά γε το να κράζει τρα » C lamen ac spirilli palam clamant, cl eorum clamor
νως , και η κραυγή αυτού φθάνει μέχρι τών ακοών quain facillime pervenit ad aures Domini : unde
του θεού . Ένθεν του και εισακούεται , και δύεται eliam exaudiuntur, el ab omni eripiuntur tentalio
είης θλίψεως τούτο μεν , απαλλαττόμενος αυτής, fie ac rniseria, vel quia ab omni adversilale a Deo
τούτο & νικών τη καρτερία την επίθεσιν αυτής. liberantur, vel quia foriiludine acque constantia
“ Η και τούτο λύτρωσις έστιν, ώς έν άλλοις ειρή- ownein aliicliouis impetuin superant ; quia ras
Σαμσν . eliain liberatio dicitur , ui aliis in locis declaravi
2 )US .

Εγγύς Κύριος τους συντετριμμένοις την καρ- Vers. 19. Prupe est Dominus omnibus contritia
Ciar . Ο μεν Θεός δι’ αγαθότητος πάσιν εγγύς corile. Deus quidem ob sumniam ejus benignilalem
έτι , φησί γάρ Θεός εγγίζων εγώ ειμι· ημείς δε omnibus prope est. Ait cuim per prophelan :
διά μοχθηρίαν μακράν αυτού γινόμεθα • φησί γάρ : Deus appropinquans ego sua 6. Verumi nos sceleri
Ιδού οι μακρύνοντες εαυτούς από σου απολούν . bus nostris longe ab co discedimus. Ecce enim ,
ται . Συντετριμμένοι δε την καρδίαν, οι κατανενυγ- inquit alibi Prophela, i qui elungant seipsos a le,
μένοι επί τας εαυτών αμαρτήμασι . Σφόδρα γαρ peribuni 66. Coatrilos aliter corde cos appellat,
συντρίβει το φρόνημα ή κατάνυξις. D qui de propriis peccatis compuncti sunt. Comput)
clio enim superbiam ac fastuin in ::ziwe coulerilo
Και τους ταπεινούς το πνεύματι σώσει . Προη- El huviles spiritli salvabil . Precedit eniin coin
γείται μεν η κατάνυξις : έπεται δε ή ταπείνωσις . punciio, et subscquitur humiliatio . Ilumilem autem
Τα πνεύματι δε ταπεινούς , ήτοι τη ψυχή, και μη spiritu dixit , hoc est, animo. Nain corpore Lantum
ω σώματι , ο έστι τα σχήματι, μηδε τώ λόγω , μηδε aui gestu , seu verbis, qui alia is necessitale
εξ ανάγκης τινός . bumiles, Deo grali non sumi.
Πολλαι αι ομψεις των δικαίων , και εκ πασών VERS. 20. Nuline tribulationes justoruir , et de
σύτων ρύσεται αυτούς ο Κύριος . Συγχωρεί μεν οminibus his liberabil eos Dominus . Permitis φuidem
γάρ ο Κύριος κατελθείν αυτοίς εις το της αρετής cos Doninus in vislulis gymnasiun descendere,
γυμνάσιον: ουκ έα δε των πόνων ηττάσθαι , όπερ sed non sinis superari laboribus : quod Lamen el
εστι νίκη , καθώς προείρηται. Διό φησιν· 'Εν τω victoria reputatur, ut prediximus [ et illorum liadi
κισμω Θ.λίψιν έξετε· αλλά θαρσείτε • και όσα και ascribilur?. Atque ideo alibi dicit Dominus : in
* Jerem . Συ , 25. * Psal. LΧΧΙΙ , 27.
391 EUTHYM ! I ZIGABENI 392
67
nuunto ribulationem habetitis , sed contdite 61 ; ι Α Απόστολος: 'Εν παντί θλιβόμενοι , αλλ ' ου στενο
Apostolus : In omnibus tribulati estis, sed non an . χωρούμενοι.
gustiati 68, el mulla alia habentur hujusmodi.
>

Vers . 21. Custodit Dominus omnia ossa eorurn , Φυλάσσει Κύριος πάντα τα οστά αυτών , εν
uuum ex his non conierelur. Aiqui multoruin nare εξ αυτών ού συντριβήσεται . Και μήν πολλών μαρ
lyruin ossa contrila sunt. Verum homo non solum τύρων συνετρίβησαν · αλλ' επεί άνθρωπος λέγεται
is dicilur , qui exterior esl , hoc est non solum ουχ ο εκτός μόνον , ήτοι το σώμα, αλλά και ο εντός,
ipsum corpus, sed ctianı qui interior, lioc est ipsa τουτέστιν ή ψυχή, έχει πάντως και μέλη ομώνυμα
anima, qu :e sua etiam membra liabere dicitur, sicut τοίς του σώματος, ώς το· 'Η εντολή Κυρίου , την
et corpus, alque eisolem hominibus distincta. Nam λαυγής , φωτίζουσα οφθαλμούς , δηλονότι τους
cum legimus : Mandalum Domini lucidum , iliumi- της ψυχής και ο έχων ώτα ακούειν, άκουέτω •
nans oculos 69 ; item : Qui habetaures audiendi au- και το στόμα μου ήνοιξα, και είλκυσα πνεύμα
70
dial 10 ; vel : Os meuni aperui el allrari spiritum " ; και• Οδόντας αμαρτωλών συνέτριψας · καί • Tir
et : Denies eorum contrivisti ? ; iteni , Venirem meum κοιλίαν μου αλγώ καί: Ο πούς του δικαίου ου
doleo " ; aut , Pes jusli non offendel ", el alia hujus. μη προσκοψη , και όσαι τοιαύται δυνάμεις της ψυ
Βιολί : non corporis, sed anime meubra inteligi. Bχής. Ούτως ούν και νυν οστά λέγει τους στερεούντας
mus. Unde et nunc per ossa solidiores quasdam και ανέχοντας την ψυχήν λογισμούς, ώς και τα οστά
anime cogilationes intelligil, qui eain non secus το σώμα. Φυλάσσει δε τούτους ο Κύριος διά την προ ;
atque ossa corpus sustinent, alque confirmant. αυτόν ευαρέστησιν. Ουδέν δε τούτων συντριβήσεται
Custodit autem Doininus hæc, quæ disinius justo- τη βία της αμαρτίας.
rum ossa , quia ei placent, el nihil eorum conlerclur
violentia scilicet peccati .
l'ers. 22. Mors peccatorum prava. lloc est, laborio- Θάνατος αμαρτωλών πονηρός . Επίπονος, αλ .
8:1 alque niolesla (quod ex Græcæ dictionis clyno- γεινός. Τότε γάρ οξέως αισθάνονται της διαδεχο
logia melius percipitur ). Tunc temporis elenim μένης αυτούς κολάσεως και δε των δικαίων, αγαθός,
ccrtius dignoscunt panas sibi ſure reposilas. Ju. αισθανομένων της μενούσης αυτούς χαράς .
storum autem mors suaris est , quia gaudia sibi
sentiuni præparala .
El qui oderunt juslum , delinqueni. Oderunt ju Και οι μισούντες τον δίκαιον , πλημμελήσου
sium ii qui in peccatis sunt ; nam si simile suo C σιν. Μισούσι τον δίκαιον οι εν αμαρτίαις · ει γαρ
simili lelalur, illud consequenter palci, quod dis- τώ ομοίω χαίρει το όμοιον , δήλον ως μισεί το ανό
simile suum odit dissimile : quoruin enim vila diz- μοιον» και ών ο βίος ανόμοιος , τούτων έναντ ! αι και
similis est, horum etiain sententiæ puguantes inter αι γνωμαι. Πλημμελήσουσι δε, ως τοις άλλοις αυτών
sc sunt, atque contrari: c. Delinquent aulem , quia αμαρτήμασιν έτι προστιθέντες και το του μίσους
oinnibus aliis delictis hoc odii peccalum addide- αυτού αμάρτημα . Ου μόνον γαρ ουκ εμιμήσαντο
runt. Non solum enim eum inuitali non sunt, qui τούτον, αλλά και εμίσησαν. "Η τοίνυν το πλημμε
eral justus, sed odio insuper eum prosecuti sunt. λήσουσιν , αντί του, αμαρτήσουσι, νοητέον , η αντί
Delinquent igitur, id est, peccabunt, alll , periclila- του , κινδυνεύσουσι .
buntur .
VERS. 23. Redimel Dominus animas servorure Λυτρώσεται Κύριος ψυχάς δούλων αυτού. Από
suorum . Ab humanis uimirum ac diabolicis insidiis , των ανθρωπίνων και δαιμονικών επιβουλών, αι η •
quas propria patientia superabunt. τηθήσονται της υπομονής αυτών .
El non delinquent omnes qui sperant in eo. Non Και ου μή πλημμελήσουσι πάντες οι ελπί .
peccabunt, eo quod valida alquc constanti spc ad ζοντες επ' αυτόν. Ούτε γάρ αμαρτήσουσι, τη προς
Dominium ferantur, nec ullum etiam animæ peri. D αυτόν ελπίδα χειραγωγούμενοι , ούτε κινδυνεύσουσι
culum sustinebunt. ψυχικώς.
Psulinus ipsi David. Ψαλμός τώ Δαβίδ .
PSALMUS XXXIV . ΨΑΛΜΟΣ ΛΔ' .
Hunc ctiani psalmum composuit beatus David, Και τούτον είρηκε τον ψαλμών, έτι διωκόμενος
cum persecutionem sustinerel a Saule, el nullibi υπό Σαούλ , και μηδα μου στηναι συγχωρούμενος
ei daretur luto consistere, congruilque aliis omni- προσήκει δε και πάσι καταδιωκομένοις υπ' εχθρών.
bus inimicorum pcrsccutionem sustinentibus. Ini- Xρή δε ταις μεν αραις εν πάσι τοις ψαλμούς κατά
precationibus autem , quæ tam in præsenti sulit των δαιμόνων χρήσθαι • ούτοι γάρ και τους πολε
psalmo, quam alibi , uti nos oportel adversus dæ- μούντας ημίν ανθρώπους διεγείρουσι τοις ονείδεσι
mones : ii enim sunt, qui nostros excitalil inimi . δε , κατά των επιβουλευόντων ημίν ανθρώπων • τα

6 Juan. XVI , 35 . 68 Η Cer . IV , 8 . 69 Γsal . XII , 19 . 70 Malih . xi, 13 et alibi passim . 11 Psal.
72
CΧVΙΙ , 131. 12 Psal . 1 , 8 . 13 Jeren. 19 , 19. ** I Reg . 1 , 9.
333 ODIMENT . I PIEL.1 !.
zazopbouest ÜZ, SULAU TIų stá 1 trinxe , A OV , AL 14 Anu inclou a facepe listofcontidos
ώστε τεντΕτνει της την τύτων και επτων . ways W ******v£ automat ihrem Mynd
aliculi pra :clars aliqua virkum kad gerougentur, ** galioune ne Him
u # not ad iliorun imtasunen numar scimur ,
EinarO , RUJNE, mis aimi je , da bomo us I. Ihas Ave winwide # 11 ,
COT TOV SL INZET JE . SETIU , D :2355 pia wymann na pun, waris
Tai tua Land TEELTEA at man
2. Zves SALMULETUL con duras en raitin garriekima jamil Portilfe deri positif
Núdo inazo ni on sunt Aneixut , ony Meshentempefin pipit,

Labai izinr su treni, mi tvorinth -sus. Indiende wa

er z pontelat ** Errea jucu , ml pau je ** W jarum , fimul pierweise
Tracon e sua turmunir je. ‫ماں اور‬ ‫ اور پھر‬.44 41 ‫بود و پس ازبه‬ ‫بجای بی وایاو‬،
Ibu un nesh , samo nella tans shaninipis Vivi Avui*** moet hy
Hingst 193. LXdBad TIC mp nautit , in mod * NAV bi se morate
uve n'avere ture 08:13 * tun
v T II wier Tour minen nainsip para Antud esimene
you . Te za TK i dom : trn
355 THALASS 19. ti ära , kad 3 than a cisan is met depoe "
DIXI 3. Leaf £ gn as De Band man MALANG med
WUST 27 , 2e to scan ozi x3 Horsens -pende wasvery popuwm *
* 4559T IT i. 1 spss y, agroised that the
420996 .; man sei... 1 stanicama . ** EAS,
toInsomn... ฉะ • 54 * อย** * . * สกุล ตอน6 เ % 3 66 .

E20 7 20 SATE. Inc. )

veza w 1 bat ‫ده ره وهو ماله‬ ‫عنه وه له‬.
' I wou . $ image
‫ ܬ݁ܐܠܐܢ‬rk : **********
QUE . IE : Datar . *** i
STIKE ,nedz 2001

rrigao 22 *************** gne

Te TT dc . 20 ore
வாதம் -

‫ ܗ ܚ‬. ‫ܘܗܽܩܗ ܗ ܘܗܠܘܦܗ‬

20:00 Cos
TOLL
‫ זייטע זייג‬zies: ‫שלייק‬
2 accur 7.0 "
$ 11 . Ar

Imót og
TTLOU .
379 EUTHYMII ZIGABENI 280
Quoniam adjrlor el proteclor nooler est. Multa A "Οτι βοηθός και υπερασπιστής ημών έστι .
enjin nobis ndsunt judicia , ob que certi reddimur , Πε πληροφορήμεθα γαρ έx πολλών , όπως ημίν βοη
quod inter pericula nobis opem ferel. θεί.

VER8. 21. Quia in ipso lotabitur cor noslrum . " Οτι εν αυτώ ευφρανθήσεται η καρδία ημών .
Sustinebimus, inquit, quia Dominos adjulor noster Υπομενούμεν, φησίν, ότι βοηθός ημίν έστιν ο Κύ
est, quia per ipsam lætabimur cuin vicerimus. ριος, ότι δι' αυτού ευφρανθησόμεθα νικήσαντες .
El in nomine sancio ejus & perarimus. In no Και εν τω ονόματι τώ αγίω αυτού ήλπίσαμεν .
mine sancto ejas. circumloquendo dixit, pro, in ipso Περιφραστικώς, αντί του , εν αυτώ, και εν τη επι
Domino , vel in invocatione nominis ejus, quie vel φωνήσει του ονόματος αυτού, δυναμένη τρέπειν
in fugam potest inimiros convertere. Possunt hoc τους εχθρούς. Νοοίτο δ' αν τούτο και περί Χριστια
etiam intelligi de Christianis, qui victuros se spe νών , οι ελπίζουσι νικάν εν τω ονομάζεσθαι τω ονό
rant, qnotics vel nomen Jesu nominant. Multa el . ματι του Χριστού• πολλά γάρ τεράστια το όνομα
enim miracula solum id nomen , lantummodo prQ τούτο μόνον ονομαζόμενον εποίησε, και ποιεί • Εν
lainm, perfecir, quale illud est : In nomine Jesu τα ονόματι γαρ του Χριστού ανάστα , και τα τοι
Christi surge el anbula 5* , argue alia hujusmodi. B αυτα.
Vers. 22. Fiat, Domine, misericordia lua super Γένοιτο, Κύριε , το έλεός σου εφ' ημάς, καθ
nos quemadmodum sperarimus in te. Sic fiat ui nos απερ ήλπισαμεν επί σε. Γένοιτο ούτως, ως ημείς
speravimus. Speravimus autem quain maxime. ήλπίσαμεν · ήλπίσαμεν δε θερμώς• πολύ ουν γε
Maxima erit itaque et lua misericordia . νο ! το .

Psalmus ipsi David quando mulavil faciem snap Ψαλμός τώ Δαβίδ οπότε η λοίωσεν το πρόσ
coram Abimelech , el dimisil eum , el abiil. ωπον αυτού εναντίον 'Αβιμέλεχ και απέλυσεν
αυτόν, και απήλθε .
PSALMUS XXXIII . ΨΑΛΜΟΣ Α'
David fugiens Saulem venit in Nomba civitatem Φεύγων Δασιο τον Σαούλ, ήλθε εις Νομβα πόλιν
sacerdotum , el obviam facius Achimelechi, qui in των ιερέων και εντυχών 'Αβιμέλεχ τώ εντιμοτέρω
ter illos dignitale excellebai , finxit se missum αυτών, προσεποιήσατο παρά Σαούλ αποσταλήναι επί
fuisse a Saule ad cerliim negotium , peliiigue ab eo τινα χρείαν, και εζήτησεν άρτους και ρομφαίαν και
panes el gladium : cumque nullos alios invenis- C μη ευρών άλλους , έλαβε τους της προθέσεως, και
sel, panes propositionis accepit , quos una cum έφαγεν αυτός και οι μετ' αυτού διά την ανάγκης
sociis fame inipulsus comedii , atquc lioc præler του λιμου , παρά τον νόμον τοίς γάρ ιερεύσι μόνοις
legeni . Solis enim sacerdotibus eos edere licebat. απονενέ μηντο . Ναι μήν, είληφε και το δόρυ Γολιάθ
Accepit ctiam et hastam Goliath,, quæ illic olser- .
εκεί φυλαττόμενον, εις ανάθημα τω Κυρίω. Και εξ
vabalur in anathema, hoc est , in oblationen De- ελθών, απήλθε προς τον αλλόφυλον 'Αχούς , τον Γε0
nuino.. Exiens autem illinc, profectus est al
ad Aclaiς βασιλεύοντα των δε περί τον 'Αχούς αναγνωρισάν
Philislæum regem Gelli ; cumque faiņiliares qui των αυτών, και υποψιθυριζόντων, δειλιάσας, προσ
dam regis eum cognovisseni , et nescio quid su- εποιήσατο μαίνεσθαι , και παραφέρεσθαι , και ετυμ
siisrassent, timore correp ! uis , finxil insanum . πάνιζεν επι ταις θύραις , και έπιπτε , και τα στελα
Circumferebatur autem , el strepitu fores concil- κατέρρει του στόματος (14) αυτού, και ούτω άξας
tielbat ; deluebat autem in barb21η sputa ab ejus επίληπτος, απελύθη, και διεσώθη εκείθεν. Η μεν
ore. Quamobrem sacro eum morbo corripi pula ιστορία , τοιαύτη. Ονομάζουσι δέ τινες 'Αβιμέλεχ .
verunt, atque hoc pacio dimissus ac salvalus est.τον Αχιμέλεχ ( 15) , ως διώνυμον, και αλλοίωσιν
fistoria quidem hujusInoli est, Ει quidam Ali- p προσώπου καλούσι την υποκρισιν του πράγματος :
melech eumdein esse existimaril , quen supra apo φεύγων γαρ , έπλάσατο αποσταλήναι πρός τινα
pellavius Achimelech , primarium inter Sacerdo- χρείαν , ίνα μη φωραθείς,, κατανοηθείη (16). Πλήν ει
les, elimque gemini fuisse uominis alirmant, el και δωμεν διώνυμον είναι τον 'Αβιμέλεχ , αλλ' ούν
per mulationein fucici David , ficrionem illain ne- ή των Βασιλειών βίβλος παρά μόνο το Αχούς ηλ.
golii intelligunt, ad quod se missum esse dixeral λο :ωκέναι το πρόσωπον αυτού τον Δαβίδ αναγράφει ,
a Saul , Limens de si ejus fuga a sacerdotibus co- και ου παρά το 'Αβιμέλεχ . Διό φησιν ο μέγας Βα
gnita fuisset, regi id fortassis deferri possel. Ve- σίλειος , ότι το 'Αβιμέλεχ όνομα κοινόν ήν των βα
rum licet conccdamus sacerdolem Achimclccli ge- σιλέων της Γεθ, ώς και παρά 'Ρωμαίοις πάλαι το
mini fuisse nominis , Regum lamen historia coram Καίσαρ , και το Αύγουστος , και παρ' Αίγυπτίοις το
Achis lantum mulasse eum faciem trajit , el non Φαραώ, και τα τοιαύτα. "Ωστε κοινόν μέν βασιλικών
coram Achimelech . Uorde ad præsertis inscriptio- είχεν ο Αχούς όνομα, το 'Αβιμέλεχ ιδιαίτατον δε .
.

nis intelligentiam , Magnus Basilius animadverten- το 'Αχούς. "Ον και εφοβήθη Δαβίδ , και ου εσμενος

85 Act . Ι:, 8 .
Variæ lectiones.
(14) ΑΙ . πώγωνος, υι legi Interpres , *Αχιμέλεχ.
( 15) ΑΙ. τον 'Αχούς. Ιnterpris legit utrobique (ΤΟ ΑΙ. κατα μηνυθείη ,
381 COMMENT . IN PS.ILMOS . 332
απαλλαγείς . ησε τον προκείμενον ψαλμον ευχαρι A dum esse admonel, quod nomen Abimelech , cam
στήριον τω θεώ τω συνετίσαντι αυτών , ώστε δι' munc quodilain ſuit nomen , omuibus regibus Gelb,
υπαρίσεως μανίας απολυθήναι. 'Aρμόζει δε και quemadmodum Cesaris atque Augusti nomen
παντί απαλλαγέντι κινδύνου . Rumanorum imperaloribus, et Pharaonis nomen
regibus Ægypti, el alia hujusmodi. Quocirca regi illi Gelli privalum nomen ſuisse Acbis tradit .
commune autem cum aliis regibus Abimelech . Ex hujus igitur regis manibus liberatus David . cum
se cognosci formidassel, bunc Dep ceciuit psalmum , in gratiarum actionem , quod sapientem eum red
didissel, al per insaniæ simulationcm , viam liberationis inreverit. Congruit cliam hic psalınus
cuicunque Adeli a periculis liberalo .
Ευλογήσω τον Κύριον εν παντί καιρώ. Δια- VERS. 2. Benedicam Dominum in omni tempore.
φυγών ήδη τον κίνδυνον , αμείψομαι τον σεσωκότα Cum periculum evaserim , retribu :un deinceps
θεον , ευφημα διηνεκεί διηνεχώς βοηθούντα μοι. Salvatori raeo gratias : laudes nimirum perpeluas.
"Εντεύθεν ο μέγας Παύλος μαθητευθείς, φησιν, gia semper pilii adjuior fuit. Electus autein ex
Αδιαλείπτως προσεύχεσθε , εν παντί ευχαρι . boc loco magnus Paulus dicebat : Sine intermis
στείτε . sjove orale : semper Deo gratias agiles .
Δια παντός ή αίνεσις αυτού εν τω στόματί 8 Semper laus ejus in ore meo . Sed quomodo pole
μου . Και πώς περί βιωτικών αναγκαίως ομιλούντός ril quis Deum semper laudare, alquc in ore suo
τ :νος , ή έσθίοντος , ή πίνοντος , ή κοιμωμένου, διά jilius laudes assiduas babere, cum de vila ne
παντός ή αίνεσις έσται το στομαχι ; "Η δήλον , ώς cessariis sæpenumero tractandum sil , comedon
έστας και νοητον στόμα , το ένδον ανθρώπου , δι' ου dum , bibendum , el dormienduin ? Num idleu for
μεταλαμβάνει της τροφής των θείων νοσημάτων, περί assis, quia certum est , prater Ιιοc corporale, aliud
ου φησι • Το στόμα μου ήνοιξα, και είλκυσα csse inira hominem . intellectuale 0%, per quod di
πνεύμα και • Πλάτυνον το στόμα σου, και vinarum contemplationum cibus accipilur, et de:
κληρώσω αυτό : όπερ ουκ εμποδίζεσθαι ποτε δύ- quo scriptum legiinus : Os meum aperui , el allrari
+

ναται μνημονεύειν (17) αεί θεού τοις νήφειν έθέ- spirilum 36. item alibi : Dilala os !uum, et implebo
.

λουσι . Και άλλως δε· εν παντί καιρώ , δηλαδή το illud 57. Hoc igitur os impediri nunquain polesi, ci
προσήκοντι και δια παντός, ότε δηλαδή χρεών . Χρή Dei seinper reminiscelur, si sobrii esse volueri
δε στόματι μεν αισθητή τον Θεόν υμνείν, ότι μη mus. Vel aliter : In omni lempore, hoc est, con
χρεία τις αναγκαία προσίσταται · νοητω δε , άει . gruo lenipore, el semper, quando opporlunum est.
Μνημονευτέον γάρ Θεού μάλλον, η αναπνευστέον . Oportet quideni, ul nostro boc corporis ore Deum
Και εν τω 'Ασματι δε των ασμάτων φησίν 'Εγώ C laudemus, quando aliunde nulla urgens adest ne
καλείδω , και η καρδία μου αγρυπνεί . cessilas, intelleclus vero ore perpetuo. Reminisci
cnim Dei semper debeinus (lil inquit Theologus) et, nunquam cessare. Unde in Canticis canticoru!
dicitur :: Ego dormio, cor aulem meum vigilai ko.
Εν τω Κυρίω επαινεθήσεται η ψυχή μου. Ού VERS .. 3. In Domino laudabirur anima mea . Non
δε' αρετην οικείαν επαινεθήσομαι τους ανθρώποις , ου propriam ego virtutem ab hominibus laudabor ,
αλλά διά τον Θεόν, ώς τον Θεόν έχων βοηθόν. Μακά- sed propler Deum , quia, scilicet illum adjutorem
ριος γάρ, φησίν, ου ο θεός Ιακώβ βοηθάς αυτού. babui , Bealus enja , inquit, cui Deus.Jacak adjulor
"Η ψυχή μου δε , αντί του, εγώ, περιφραστικούς . ejus » . Anima autem mea laudabilar, ciccum.
lornendo dictum est , pro eo quod est : Rigo lall
dabar .
Ακουσατωσαν πραείς , και ευφρανθήσονται . Addiant mansueli, el leleuliw . audiant ghout
"Ακουσάτωσαν , ότι σεσωσμαι παραδόξως. Πραείς δε admirandum in moctum et præler omniuni opi
λέγει τους ανεξικάκους , οίος ήν αυτό;. Και ευ- nionepu servalus sum . Per mansuelos anem hoc
φρανθήτωσαν , ότι ου περιορά τους τοιούτους και in loco palientes laborum appellat, atque in ami
Θεός , αλλά και κινδυνεύοντας διασώζει . Εμε , φησιν , crionibus longanimes, qualis ipse eral wealus Da
εχέτωσαν υπόδειγμα , και θαρρείτωσαν , και vid. Et llentur, inquit, quia Deus hujusceniodi
sustinentes viros non despicit; quia imo in periculis constillus salvak. Me igitur in exemplum
labeant et conftJant.
Μεγαλύνατε τον Κύριον συν έμοί, και υψώσω- D VERS. 4. Magnificole Dominum mecum , el eralle .
μην το έχυμα αυτού εκτοαυτό. Προςτους πραείς mus nomen ejus in idipsum . Ipsos adiuuc mansuelos
ιτι απομείνεται , και καλεί τούτους εις το μεγαλύ- alloquitur, atque local, ut magnificent , et
νειν και ύψούν ομού τον Κύριον, Πώς δέ τις ύψοι cialient Deum . Εt quomodo ignificare , atφιο
και μεγαλύνει τον Θεόν, άρήκαμεν εν τη αρχή του exaltare quis Deum possil, diximus. in principio
αθ ' ψαλμώ. Είτα διηγείται, πως , εκρύσθη . psalıni $xix . Deinde parral quonodo liberalis sil.
5 * | Thess . 1 , 17. * Psal.cνιι, 151 . 57 Psal. LITY, 11. 58 Cant . ν, 3. 69 Psal . CΧιν, 5.
Variæ lectiones .
( 17) ΔΙ. μνημονεύον.
383 EUTHYMII ZIGABENI 381
Vers . 5. Exquisivi Dominum , ei exaudivit me. A "Εξεζήτησα τον Κύριον , και επήκουσέ μου. Π
Prepositio ex
er,, intensionem quamdam majorcnι εξ πρόθεσις επίτασιν εμφαίνει ζητήσεως . 'Εν μέ
deinonstrat. In mediis, inquit , periculis dereli- σους, φησί, τους κινδύνοις απολειφθείς , εμπόνως
clus, cum laborc perquisivi Dominum in auxilium , έζήτησα τον Κύριον εις επικουρίαν, και ταχέως
el statim exaudivil nie. επήκουσέ μου.
El ex omnibus tribulationibus meis eripuit me. Και εκ πασών των θλίψεών μου ερρύσατό με .
Varie enjin a Micliones eum detinuerant, dum li. Διάφοροι γάρ αυτόν είχον θλίψεις, ότι μέλλει εκ
meret , ne in Saulis manis incideret , ne contu- δοθήναι τώ Σαούλ , ότι αικισθήναι , ότι προπηλακι
melia alliciendus, et postremo ne sæve ctiam in. σθήναι , ότι τελευταίον αναιρεθήναι πικρώς .
icrimeudus essri .
Vers. 6. Accedile ad euin , el illuminamini,5 el fa- Προσέλθετε προς αυτόν, και φωτίσθητε , και
cies vestræ non confundantur. Solet amiclio men. τα πρόσωπα υμών ου μή καταισχυνθη . Η θλίψις
tem hominum confundere alque obtenebrare. Vos είωθεν συγχέειν και σκοτίζειν τον νούν. Οι εν σκότει
igitur qui in amiciionum tenebris constiluli estis , ούν θλίψεως, προσέλθετε τω θεώ , διά του εκζητείν
.

: ccelile ad eum , ut quemadmodun egn feci, ros αυτόν, ώς εγώ και φωτίσθηκε τη ευθυμία δια
B
pari modo eum exquiralis. Ει illuminatini ; ipsa B σκεδαζούση την αχλύν της θλίψεως, και ου μη κατ
nimiru:n lælilia atque alacrilale, calainilalum le- αισχυνθήτε ταις ελπίσι της σωτηρίας. Αναγωγικώ
nebras ac caligineni dissipante, ne confundarini τερον δε, περί του αγίου βαπτίσματος και προτροπή ,
rliam spe ; spe , inquain , salutis. Juxta anagogeni, λαμπρύνοντος την ψυχήν, και το δμμα ταύτης ανα
potest thac Propheta exhortatio de divino Lapti- καθαίροντος . Και ου μή καταισχυνθήτε, διά το
sinale intelligi . Acceuile, inquit, ad Christi fi- απολούσασθαι τα αίτια της αισχύνης. Τα οοσ
dem , vos , qui in errore estis, ct illuminamini ωπα δε υμών , αντί του , υμείς , από μέρους
1

per baptismum , quo anima illuminari solet , el το πάν.

animz oculus purgari : el non confundemini, quia omnem illic confusionis materiam , atque originem
abluelis . Facies autem vestræ , circumloquendo dixit , pro , vos , veluti lolum a parte.
Vers . 7. Isle pauper clamavil, el Dominus ernu Ούτος ο πτωχός εκέκραξε , και ο Κύριος είc.
divil eum , el ex omnibus tribulationibus ejus salva- ήκουσεν αυτού , και εκ πασών των θλίψεων
vii eum . Quod ait isic, deinonstrative dictum est , έσωσεν αυτόν , Ούτος, δεικτικόν : τουτέστιν .
ac si diceret : Ego ipse quem cernitis. Pauperem 'Εγώ δν οράτε . Πτωχήν δε εαυτόν καλεί, ως ένδεή
aulim se vocal , quia humano indigebat auxilio ; πάσης επικουρίας, ή και δια την ευτέλειαν του γέ
vel ob humani gencris lenuitalem . νους αυτου .
Vers. 8. Castrametabitur angelus Domini in cir- C Παρεμβαλεί άγγελος Εμίου κύκλο των φο .
cuitu timentium eum , et cripiet cos. Castria ponit Γουμένων αυτόν . Στρατοπεδεύει πέριξ έκαστον
Dominus circa unumquemque hominum ( qui ti- ( 18) , περιτειχίζων αυτόν. "Ορα δε την δύναμιν του
inet Deum , illum nimirum adversus omnem no- φύλακος της εκάστου ζωής αγγέλου · είς γαρ ών
Tiam muniens adversitatcm] . Verum illius angeli όλο στρατο παρείχασται ( 19) . Φοβουμένους δε λέ
potentiam considera , qui uniuscujusque nosirum γει τους τηρούντας τας εντολάς. Ου γαρ φόβος, εν
vilain custodit. Nam cum unus numero tanlumn τολών τήρησις.
sit , universo atque integro hostium exercitui resistil . Timcntes autem Dominum cos appellat, qui
illius observant mandata . Ubi evim , inquit , rst timor, ibi cliam mandalorum observalio .
VERs. 9. Cuslale et videre, quoniam bonus est Do- Γεύσασθε και ίδετε, ότι χρηστος ο Κύριος .
minus, Cognoscite , inquit, el vos ; per gaslum enim Γνώτε και υμείς γευσιν γάρ ενταύθα την γνώσιν
.

hic cxperientiam intelligil. Gustabilis allem (20) , ονομάζει. Πώς δε γεύσεσθε ; Eί καθάπερ εγώ
.

si mei exemplo ex lola ad cum animna clamaveritis, κράξετε , ε! εκζητήσετε αυτόν ολοσχερώς , ει ελπ !.
vel si r'xquisivcrilis eum diligenter, si non ambi- σετε επ' αυτόν αδιστάκτως. Προτρέπεται δε και άλ.
guam in illo spem servaveritis. Vel aliter, eshorta λως εις την μετάληψιν του Δεσποτικού σώμα
Tur nos Prophela ad Dominici corporis ac sanguinis τος και αίματος , ών οι γευόμενοι αξίως ευ
participationem : que duo omnes qui digne ga- Dθύς αισθάνονται της παρά Θεού ροπής και
staverint, sentient sibi statim vires alique auxilium βοηθείας .
presiasi a Deo.
Beatus vir qui speral in eo . Nam si maledictus Μακάριος ανήρ , ας ελπίζει επ' αυτόν . Ει γάρ
homo est qui speral in homine, contra erit bealus επικατάρατος και ελπίζων επ' άνθρωπον , τουναντίον
qui speral in Deo. μακάριος και ελπίζων επ ! Κύριον.
Vens. 10. Timele Doninum , omnes sancti ejus . San- Φοβήθητε τον Κύριον , πάντες οι άγιοι αυτού .
ctos eos vocat, qui Deo oblali atque ci sanctificati "Αγίους λέγει τους αφοσιωμένους τω Θεώ . Φοβή

Variæ lecliones .
( 18) ΑΙ . εκάστου . (20) Groca verba ila sonant : Quomodo gusiakin
(19 ) ίσ . παρίσταται. lis ? Si nimirum clamabilis, ut cgo .
385 COMMENT. IN PSALMOS.
€ 200 , : ës; Beso cui si; 6.1 A suni. Tinu te ishar Dimann , 4. h , tshIto
Στις έρiς . Καθήλωσιν γάρ, φησίν , έκ τού φλέου nor inordinal mofie Aurel. Cum se isht, in
σετ τάς τακτες μου . Είτα επάγει και το από του quit, limore ius carmex meas Dainda mlen honetan osht,
Fai quod ab isto provrsina,
"Οτι συκ έστι υστέρημα τους φοβουμέτος
citév . de 8 sin teion próo ty court cutzú Quoniam nan eu difertia
Nam Ani Dei tiraram
σαντες , σια ελλείτουσιν είς άρετήν, του φόβου τού
της επιτάζωτας . " Έστι δε και άλλως ειπείν , ότι Laverunt, anim na aparatione fuflenne,
engente mos l.more prestat in direct , din
okoli 12. 'Ezu62 yip bugarajada'
Limentibus Dominum nulla antiefraid :
το Ιεττι ετσια τοποήν δε , την του θείου σώμα
vegue sacri bapusmalie inducent , powe
53ZE E As itim az, -du stylov sezuby, rat
duz en 12tuzy i Trintunut . ac sanguine Domini varianti , *1 lalo aminiu ir
mati sunt : e denune quia darasearite mums
que rebus fruuntur.
Licura irüzerty at šaalvacanci de Veas. 11. Dimsex cueruni surteinit , atque
έκζετυπτει τur gιαν αυκ ελαττωθήσονται rentes nuleinDomumam
B
tra ; i - ulci. E -Lus it : Lý Ly tỏ :0 ; i <=> bong . Cum autism som « utoy swet .& de fursa
σημα , τειπι πι που αποδεικτικώς σε μεν γαρ nem iis qui liment Donanın , die werunut
con i l'on se , zavoces déus, kai florin scie, dorang pilomon nayik di
εετττι · ει1ετ1ττωτας τα και τισθητης πισύτης , Appius feci sorr , funeral 1o .
1. io5 It is slegu siou za ! aç Bad rena in die false 1 M
ப்பகம் = s K.ரங்க tier- Luntur , se pruunt , auira vora Wow , ou para
τπια αντις Γε αντ. πι ιποκειμένου της Dar imeren af , mulairun
LITERE 25 Iunza Instver to low non quer sut, aullis sans wa udiwymas,
SI EI , I stars su til leur : 15 uur unmois 41.446
นาม : 4 - ai ะ เdy cr L Dinam , bo nie ma
Prot . 50 m 578 - Dica , dieta det an afvumu v
sezase is owners , **** **** warunsun á raun og om
di las cosas seven ۴ itar ‫مد‬ ‫به‬ ‫انکا نام ام امه‬
நா . * 1 * .! - '
DET Ty
I o 2014 av Vastaa laila to be
எம போச , கட்க * 1 2 SI
‫ܗ܀‬ ‫ ܕ ܗܘܐܶܡܰܕ ܡܪ ܪܰ ܪܝܫܪ ܒܕ‬87 Sri Apr 21 அரம்
‫ مال على‬aa ‫درده و هربار به او‬
‫درد ا ا راوار ک‬
Jeu DULK . : InfucLisse LULA
2012 mes broup LETA . ? ures 62 - அக க தன்தங்கள்
amatun pong 32 am i art .
Best bude *
didat , war . T LT
‫ ܡܬܗ ܀ ܘܚ܀‬. ‫܀ ܐܦ ܐ‬

or this

Es
" is. Post ‫وهنر‬
St. 2.
‫اکبر کی د عا بيق‬ ‫لبه ها ودی‬

รม จ แต่
387 EUTHYMII ZIGABENI 388
Orgimus : Dies annorama theorion pauci et mali " ; Ά των ετών μου μικροί και πονηραι · και ο μέγας
.

et magnum Pauhun : Redinenles lempus, quoniam Παύλος : Έξαγοραζόμενοι τον καιρόν δτι αι ημέ
dies mati sunt 68. Sed de futuri siculi dicbus lo- ραι πονηραι ειση . Ημέρας δε ιδείν αγαθάς , περί
quitur. Illud enim est sæculum , quod buntos ha- του μέλλοντός φησιν αιώνος. Ούτος γαρ αγαθάς μεν
bel dies, ob veram illud alque ineffabile gaudium . έχει, διά tv álnxtov,, xat apprtov xapay:. tuépas
ixt, ork
Dies anem ideo divil, quia illic per polua est δε, διά το δι' όλου φως.
lur :
Vers. 14. Cohibe linguam diam a malo . Nune Παύσουν την γλώσσα σου απο καπου . Έντες
opera sabjicir, quæ efficere solet Dei timor . Ti.θεν υποτίθεται έργα του θείου φόβου , του στοιχειω
morum vero Dei nunc initialem dico, nou perle- τικού . Προτίθησι δε την γλώσσαν , ώς ευβλισθον μο
ctum . Et lingaam in primis jubel campescere ριος και προχειρότατον εις παν είδος κακίας .
veluti memlirum ipler cadera magis labile, et ad Υπουργεί γαρ βλασφημίαις θεού , ύδρεσιν ανθρώ
omne vilii genus magis promplum . Ministra enim πων , μαστροπεύει αισχραις επιθυμίαις , συκοφαν
nobis est ad hominum contumelias, a ad Dei Was- τεί , καταλαλεί, κατηγορεί , δόλους υφαίνει , εξαπατά ,
phemias : turpibus etiam concupiscentiis inservit καταμαρτυρεί, επιορκεί, και άλως οργανόν έστι
et lenocinio , delrabit : præterea accusal, lexis B xaxoù navrós.
dolos, decipit, falsa præbel lestimonia, pejerat,
et omnium denique viliorum instrumeuluin esh.
Et labia lua ne loquantur dolum . Dolus occullum Και χείλη σου , του μη λαλήσαι δάλοr . Δόλος
est facinus sub bowi siinulatione. conficium : et εστι κακοποιία λαθραία , εν προσποιήσει καλού .
Jum superius dixit : Cohibe linguam luam a malo, Προσεκτέον ούν , ότι διά του είπείν, Παύσου την
omnes in universum praves sermones compre- γλώσσάν σου από κακού , καθόλου πάντα λόγον
hendit ; at nunc de pravo quolain ac magis par- κακόν συμπεριέλαβε• νύν δε κατεξαίρετον επανέ
liculari Iracial sermonc, veluli de vitio omnium λαβε τον δόλον , ώς χαλεπώτατον , διά το λαθραίον και
gravissimo, cum clandesliac componi soleant hi άφυκτον, πρώτον γάρ τούτον τον ιον ο διάβολος εξ
Juli , alque ideo etiam iniune evitari possint : ac ημεσεν ότε την Εύαν ηπάτησεν , και ως επιπολά
vclati de re , qoz in universo genere humano quam ζοντα μάλλον τους ανθρώπους.
latissime paleal, in quod ab initio diabolus lethiferum boc virus evomuit, quando primum Evam
decepit.
VERs . 15. Declina a malo, el ſac bonum . Goosi- C 'Εκκλινον από κακού , και ποίησον αγαθόν .
cera opsimum ordinem ; quia verba in promplu "Θρα τάξιν αρίστης» επειδή γαρ ετοιμότερος έστιν
magis sunt, quam facta , prizno a pravis nos admo- ο λόγος της πράξεως , παραινεί πρώτον απέχεσθαι
net verbis abstinendum esse : Cohibe enim, inquit, κακού λόγου Παύσον γάρ, φησι, την γλώσσαν
linguam luam a malo . Sermo enim, ut sapientes σου από κακού ο γαρ λόγος οδός εστιν εις πρά
direre, via quaedam est all actiones . Ac deinde ab ξιν , ώς οι σοφοί λέγουσιν · είτα αποτρέπει και του
ipsis etiam pravis averlit operibus,dicens : Declina κακού πράγματος • " Εκκλινον γάρ , φησίν, από
u malo. El consequenler, sublatis impedimentis, κακού • και ούτω ανάγει προς την αγαθοεργίαν ,
nos insuper ad bene opcrandum adducit, dicens : προεξάξας (21) τα σκώλα ώσπερ γαρ αμήχανον
El bouum» . Νam quemadmodum impossibile est , υγείαν απολαβείν μη απαλλαγέντα της νόσου , ούτω
Ει { ac bons
infirum aliqueum ad sanitatem restitui ,, nisi prius και ποιήσαι αγαθόν μη αποστάντα του κακού . Σκόπει
a morbo liberelur, ila etiam iinpossibile est ali- δε ότι ουκ αρκεί μόνον η αποχή του κακού , αλλά
quem bene operari, qui a vitiis prius non absces- χρή και ποιήσαι το αγαθόν, ει μη μέλλει τις απο
seril. Illud ctiam considera , quomodo abstinere σχέσθαι μεν του κακού, μη ποιήσαι δε το καλόν :
Lantum non suſicit a viliis, sed bonis etiam opera- (22 ) το μεν, ίνα μή τιμωρηθής : το δε , ίνα τιμηθής .
:
tionibus opus est. [ Vel aliler : Declina a malo, ει Ο Καθ' έτερον δε λόγον, και το μη ποιήσαι το αγαθόν
fac bonum : / illud , ne pæna aliciaris, hoc autem , ut έτερα τις έστι κακία , ως αργία του καλού . Κακία
etiam honoreris. Alia ratione, vitio cui dalur, si ļoti nepoothws of tolaúen appla.
bonuni non faciat : quia incruis ac ignaui hominis
est nihil operari, alque otio lorpescere.
Inquire paccm, el persequere cam. Pas est om- Ζήτησον ειρήνην , και διωξον αυτήν . Η ει
nium bonorum capul, quam discipulis suis Dowj- ρήνη των αγαθών εστι το κεφάλαιον , ήν και ο
nus veluti Insereditalem quamdam reliquit :: Pacem,, Κύριος διά τινα κλήρον τους εαυτού μαθηταίς απο
inquiens, meam do vobis, pacem relinquo vobis " . λέλοιπες • Ειρήνην γάρ, φησί , την εμήν αφίημι
Nam qui erga Deum et homines fuerit pacificus, υμίν» . Ο γάρ ειρηνεύων προς Θεόν και προς αν
is humanas eliam passiones omnes superal. Non θρώπους παντός πάθους υπέρκειται. Μή τοίνυν
* Gen. SLνι , 9. 0 Ephes . , 16. & Joan . ΧΙV , 27 .
Variæ lectiones .
(21) ΑΙ. προεξάρας . "Η και άλλως: " Έκκλινον από κακού , και ποίησον
(22) Lalipus inierpres legisse præterea vidctur. αγαθόν.
389 COMMENT . IN PSALMOS . 32
απλώς ζητήσης αυτήν , αλλά μετά σπουδής. Τούτ Α 1gitur ευφίicili 2 Boliis quaerenula est pas, sel
γάρ νυν εμφαίνει το, δίωξον , ήτοι καταδίωξαν , κατ ' cum studio, ut docet nos Propheta hoc in loco ,
ίχνος αυτής τρέχων, ώστε φθάσαι και καταλαβειν dum ait : Perseqwere eam . Ac si diceret : Per illius
αυτήν, vestigia robis currendum est, ut prævenientes can
comprehendalis.
"Ορθαλμοί Κυρίου επί δικαίους, και ώτα αυτού Vers. 16. Oculi Domini super justos, el aures ejus
εις δέησιν αυτών . Οφθαλμοί μεν Κυρίου, η επο- in preces cotas . Per oculos et aures Dumini, vi .
πτική αιτού δύναμις» ώτα δε, ή ακουστική . λέγει denidi atque audiendi potentias in eo intellige .
τοίνυν , ότι ο Θεός δια παντός έφορά τους δικαίους , Deus, inquit , semper videt justos , et illorturn
επευφραινόμενος ταις πράξεσιν αυτών και εισακούει acionibus delectalur , et preces eau dlit, utpolo
της δεήσεως τούτων, ως αξίας εισακούεσθαι. Δι- caudiri dignas. Per joειος ευlem hoc in loco viros
καίους δέ νυν καλεί τους εναρέτους . intelligit omui prædilos virtute.
Πρόσωπον δε Κυρίου και ποιούντας κακά , του Vexs. 17. Vullus aslom Domini super facicales
éodolpevca. εκ
εξολοθρεύσαι £ x rns το prnpdouros
της ad μνημόσυνον airwr.
αυτών . wala,, hl perdni de Terra rnemoriam corum .. Videt,,
"Ορά , φησί , και τους τα πονηρά πράσσοντας, αλλ' inquit , Dominus eus etiani qui prari opera facium,
ω καθάπερ τους δικαίους. Εκείνους μεν γάρ, ώστε Berum non eodem nmodo quo juelos ; istos quidem
φυλάττειν τούτους δε , ώστε δίκας εισπράττεσθαι . videl ul cusindiai, illos autem ut perdal, ut con
Και μέντοι πάς τοιούτος , καιρού καλούντος , απόλ- leannel , αι ραaas ob eis exight. Prarus enio
λυται εκ γής , είτε ταύτης , είτε των σωζομένων. quilibet statuto a Deo leapore peril de letra , sive
Φοβηθήτωσαν τοίνυν πάντες οι αμαρτωλοί , ως ου banc mundi terram inielligas, sive terram eorum ,
λανθάνοντες εν οις πράττουσιν . " Η πρόσωπον Κυ- qui salvantur. Titweant igitur omnes palores ,
ρίου λέγει την εν τη μελλούση κρίσει επιφάνειας cum corum delicia Deum minime laleant. Poles
του, ότε πικών αυτοίς εμβλέψει και αυστηρόν . etiara per νultuαι Donini intelligere adventum
ejus, in futuro judicio, quando severo ac acesbo
vullu cos aspiciei.
Eκέκραξαν οι δίκαιοι, και ο Κύριος εισήκου- YERS. 18. Clamaverant justi , et Dominusetardirit
σεν αυτών, και εκ πασών των θλίψεων αυτών cos, el ex omnibus tribulationibus eorum lideravil cos .
ερρύσατο αυτούς. Ο μη περί χαμαιζήνων και Qui terrena alque humilia voiis non espelunt, seil
γείων αιτούμενος , αλλά μεγάλων και ουρανίων , celestia ac subliania,, Iannelsi lingua sileant ,, helle
ει και σιγά τη γλώσση, αλλά γε το να κράζει τρα . iamen ac spiritu palam clamani, c eorum clamor
C
νως , και η κραυγή αυτού φθάνει μέχρι τών ακοών quara facillime pervenit ad aures Domini : linde
του Θεού . Ένθεν του και εισακούεται , και ρύεται elian exaudiuntur , elib omni eripiuniur tentalia
πίσης θλίψεω;· τούτο μεν , απαλλαττόμενος αυτής , nie ac rniseria , vel quia ab omni adversilalc a Deo
τούτο & νικών τη καρτερία την επίθεσιν αυτής. lilerantur, vel quia fortitudine atque constantia
" Η και τούτο λύτρωσις έστιν, ώς εν άλλαις ειρή- owneia aliiclionis impeluin superant ; que res
καμεν . eliaia liberatio dicitur, ui aliis in locis declarario
Dus .
'Εγγύς Κύριος τους συντετριμμένους την καρ- Vers. 19. Prupe est Dominus omnibus contrilis
δίαν . Ο μεν Θεός δι’ αγαθότητος πάσιν εγγύς corde. Deus quidem ob sumnjam ejus benignilalemi
εστι , φησί γάρ Θεός εγγίζων εγώ είμι εμείς δε omnibus prope est. Ait euim per prophetam :
διά μοχθηρίαν μακράν αυτού γινόμεθα • φησί γάρ Deus appropinquans ego sum . Verum nos sceleri
Ιδού οι μακρύνοντες εαυτούς από σου ακολούν . bus nostris longe ab eo discedimus. Ecce euim ,
ται . Συντετριμμένοι δε την καρδίαν, οι κατανενυγ- inquit alibi Propliela, ii qui elungant scipsos a le,
μένοι επί τας εαυτών αμαρτήμασι . Σφόδρα γαρ peribant 66. Contrilos autem corde eos appellat ,
συντρίβει το φρόνημα ή κατάνυξις . D qui de propriis peccatis compuncti sunt. Compuis
ctiv eniin superbiam ac fastuin in : sime conleril.
Και τους ταπεινούς το πνεύματι σώσει . Προη- Et kuniles spiriin salvabil. Precedit eniin coin
γείται μεν η κατάνυξις: έπεται δε η ταπείνωσις. punctio ,, et subsequitur unmiliatio .. Humilem autern
Τα πνεύματι δε ταπεινούς , ήτοι τη ψυχή, και μη spiritu dixit , hoc est, animo. Nnin corpore Lantum
τω σώματι , ό εστι τω σχήματι, μηδέ τώ λόγω, μηδε aui gestu, seu verbis, qui alia quavis necessilale
εξ ανάγκης τινός . humiles, Deo grali non sini,
Πολλαι αι θλίψεις των δικαίων , και εκ πασών VERS. 20. Nullwe tribulationes justorun , es de
αυτών ρύσεται αυτούς ο Κύριος . Συγχωρεί μεν ουαιδης Ais liberabit eos Dominus. Permiti quidem
γαρ ο Κύριος κατελθείν αυτούς εις το της αρετής εος Dominus in rirtutis gymnas12 m descendere ,
γυμνάσιον · ουκ έα δε των πόνων ηττάσθαι , όπερ sed non sini superari a lathoribus : quod Larnes et
εστι νίκη , καθώς προείρηται . Διό φησιν· 'Εν τω victoria reputatur, ut prediximus [ et illorum lani
κόσμω θ.liψιν έξετε · αλλά θαρσείτε • και όσα ο ascribitur) . Atque ideo alibi dicit Dominus : in

* Jerem . SS315, 25. • Psal . LΧΧιι , 27.

391 EUTHYMII ZIGABENI 392
nuundo ribulationem habebitis, sed condite 6167 ; c Α 'Απόστολος : 'Εν παντί θλιβόμενοι , αλλ' ου στενο
Apostolus : In omnibus tribulari estis, sed non an . χωρούμενοι .
gustiali 68, el mulla alia habentur hujusmodi.
>

VERs . 21. Custodit Dominus omnia ossa eorum , Φυλάσσει ύριος πάντα τα οστά αυτών , εν
urum ex his non conierelur . Alqui multoruin niare εξ αυτών ού συντριβήσεται . Και μην πολλών μαρ
Lyruin ossa contrila sunt. Verum homo non solum τύρων συνετρίβησαν · αλλ ' επεί άνθρωπος λέγεται
is dicitur, qui exterior csi, hoc est non solum ουχ ο εκτός μόνον , ήτοι το σώμα , αλλά και ο εντός ,
ipsum co : pus , sed etiam qui interior , Iloc est ipsa τουτέστιν ή ψυχή, έχει πάντως και μέλη ομώνυμα
anima, quiz sua etiam membra habere dicitur, sicut τοίς του σώματος, ώς το· 'Η εντολή Κυρίου , την
et corpus, atque eisılem roininibus distincta. Nam λαυγής, φωτίζουσα οφθαλμούς, δηλονότι τους
cum legimus : Mandarum Domini lucidum , illumi- της ψυχής: και: “Ο έχων ώτα ακούειν, άκουέτω •
nans oculos "s ; item : Qui habet aures audiendi au- και το στόμα μου ήνοιξα, και είλκυσα πνεύμα
70
dial 10 ; vel : Os meum aperui el alliari spirirum " ; και οδόντας αμαρτωλών συνέτριψας · καί • Την
et : Denies eorum contrivisti' ' ; item , Venirein meum κοιλίαν μου αλγώ και· Ό πούς του δικαίου ου
doleo 13 ; aui , Pes jusli non offendel " , el alia hujus. μη προσκοψη, και όσαι τοιαύται δυνάμεις της ψυ
9

B
animæ neubraintelligi- " χής. Ούτως ούν και νυν οστά λέγει τους στερεούντας
niodi :: non corporis, sed anine
mus . Unde et nunc per ossa solidiores quasdam και ανέχοντας την ψυχήν λογισμούς , ώς και τα οστά
animæ cogitationes intelligit, quæ eam non secus το σώμα. Φυλάσσει δε τούτους ο Κύριος διά τήν προς
alque ossa corpus sustinent, alque confirmant. αυτόν ευαρέστησιν. Ουδέν δε τούτων συντριβήσεται
Custodit aulcm Dominus hæc, quæ disinius justo- τη βία της αμαρτίας.
rum ossa , quia ei placent, el nibil eorum conleretur
violentia scilicet peccati.
l'ers. 22. Mors peccatorum prava. lloc est, laborio- Θάνατος αμαρτωλών πονηρός. Επίπονος, αλ
8:1 11que nicolesla [quod
6:1 ( cx Graeca dictionis etymo-
ctynio γεινός. Τότε γάρ οξέως αισθάνονται της διαδεχο
logia melius percipitur ). Tunc temporis elcniin μένης αυτούς κολάσεως · ο δ: των δικαίων, αγαθός,
certius dignoscunt pænas sibi fore reposilas. Ju- αισθανομένων της μειούσης αυτούς χαράς .
storum allem mors suavis cst , quia gaudia sibi
sentiunt præparala .
El qui oderunt juslum , delinquent. Oderunt ju Και οι μισούντες τον δίκαιον , πλημμελήσου
stum ii qui in peccatis sunt ; nam si simile suo C σιν. Μισούσι τον δίκαιον οι εν αμαρτίαις · ει γάρ
simili Islalur, illud consequenter palet, quod dis- το ομοίω χαίρει το όμοιον, δήλον ως μισεί το ανο
simile suum odit dissimile : quorum enim vila dize μοιον· και ών ο βίος ανόμοιος , τούτων έναντ!αι και
similis esi , borum eliam sententiæ puguanles inter αι γνωμαι. Πλημμελήσουσι δε, ως τοις άλλοις αυτών
sc sunt, atque contrari: c. Delinquent aulem , quia αμαρτήμασιν έτι προστιθέντες και το του μίσους
omnibus aliis deliciis boc oilii peccalum addide . αυτού αμάρτημα . Ου μόνον γαρ ουκ εμιμήσαντο
runt. Non solum enim eum imitali non sunt, qui τούτον, αλλά και εμίσησαν . Η τοίνυν το πλημμε
erat justus, sed odio insuper eum prosecuti suni. λήσουσιν , αντί του, αμαρτήσουσι , νοητέον , η αντί
Delinquent igitur, id est, peccabunt, aul, periclita- του , κινδυνεύσουσι .
buntur.
VERS . 23. Redimel Dominus animas servorum Λυτρώσεται Κύριος ψυχάς δούλων αυτού . Από
suorum . Ab humanis nimirum ac diabolicis insidiis, των ανθρωπίνων και δαιμονικών επιβουλών, αί ή::
quas propria patientia superabunt. τηθήσονται της υπομονής αυτών.
El non delinquent omnes qui sperant in eo. Non Και ου μή πλημμελήσουσι πάντες οι ελπί
peccabuni, co quod valida alque constanti spc ad ζοντες επ' αυτόν . Ούτε γάρ αμαρτήσουσι , τη προς
Dominium ferantur, nec ullum eliam animæ peri . D αυτόν ελπίδα χειραγωγούμενοι , ούτε κινδυνεύσουσι
culum sustinebunt. ψυχικώς.
Psalmus ipsi David. Ψαλμός τω Δαβίδ.
PSALMUS XXXIV . ΨΑΛΜΟΣ ΛΔ'.
Ilunc ctian psalmum composuit bealus David, Και τούτον είρηκε τον ψαλμών, έτι διωκόμενος
cum persecutionem sustinerel a Saule, cl nullibi υπό Σαούλ , και μηδαμού στήναι συγχωρούμενος
.

ei darelur lulo consistere, congruilque aliis omni- προσήκει δε και πάσι καταδιωκομένοις υπ' εχθρών.
bus inimicorum persecutionem sustinentibus. In- Χοή δε ταις μεν αραις εν πάσι τοις ψαλμοίς κατά
precationibus autem , quæ tam in præsenti sulil των δαιμόνων χρήσθαι · ούτοι γάρ και τους πολε
psalmo, quam alibi , uti nos oportet adversus dæ . μούντας ημίν ανθρώπους διεγείρουσι τοις ονείδεση
mones : ii enim sunt, qui nostros excilat inimi . δε , κατά των επιβουλευόντων ημίν ανθρώπων • τα
5

6 Juan. XVI , 3). 68 Η Cer . IV , S. 69 Γsal . Χν11 , 19. 70 Matth . XI, 13 el alibi passini. 11 Psal .
CΧVΙΙ , 131. 12 Psal. II , 8 . 13 Jerem. , 19. 1 * I Reg. 11 , 9.
393 COMMENT . IN PSALMOS. 394
κατορθώματα δεν προσώπων του Δαβίδ απαγγέλλειν , Α cos, cu in nos insurgere Cώς faciunt. Canviciis
ώστε κινηθήναι προς την τούτων μίμησιν. vero adversus insidialores uli possumus. Quod si
alicubi proclara aliqua virtutum facta pcrcensentur, ea applicabimus ipsi bealo pavid, ila lamien
ul ei nos ad illorum imitationem muveainur et excilemur.
Δίον, Κύριε , τους αδικούντας με , πολέμη . Vers. 1. Judica Domine injuriantes mihi, impu
σαν τους πολεμούντάς με . Πρώτον , φησί, δίκασαν gna impugnanles me. Prinio , inquit, Saulem it so .
της αμφί του Σαούλ : είτα πολέμησαν και κόλασον , cios judica , deinde imprigna, ac castiga. Eorum
ως άδιχσης φαινομένους . 'Αδιάφοροι δε αι συντάξεις, cnim injustitia apertissime paluil. ludiferentes au
νόμω διαλέκτου παλαιάς . tem sunt constructioncs, " X consueludine releris
Jialerli.
'Επιλαβού υαλου και θυρεού , και αναστηθι Veks. 9 , 3. Apprehende teluni , el sculum , el ei
εις την βοήθειάν μου • εκχεον ρομφαίαν , και surge in adjutorium mihi ; effunde frameam , et
σύγκλεισαν εξ εναντίας των καταδιωκόντων με. conclude adversuni persequentes me. Cum pugnæ
INλέμου μνημονεύσας , ακολούθως και τα είδη προσ- meminerii, consequenter cliain arniorum genera
έθηκεν των όπλων, ουχ ώς του θεού τούτοις χρω . Β apposuit : non quod eis utatur Deus , sed lismano
μένου , αλλ ' άνθρωποπρεπώς τη φοβερή καταλόγω locutus est more . Terribili enim hac armoruin
του σχήματος της πανοπλίας έκδειματών τους το- commemoratione pravos ac scelestos omncs per .
ντρούς . Το Θεώ γάρ αρκεί θέλησες μόνον, ή λόγο ; Terrefacit. Nam alioqui, solum Dei verbum , quin
είς τιμωρίαν μεν των αδικούντων , σωτηρίαν δε των imu sola etiam ejus voluntas, satis est ad cocrcen
αδικουμένων. "Εκχεον δε, αντί του " Ελκυσον : ελ- dos ac castigandos opprimcnles, et ad defeodendos
χομένη γάρ ή σπάθη, εκχείσθαι του κολεου δοκεί δ:: oppressos. Effunde igitur frameam , lioc est, Exime
την λειότητα. Σύγκλεισον δε, αντί του, φράξον gladium e vagina . Ob expolitan enim Invitatem
έμπροσθεν , ώστε μη δύνασθαι αυτούς εκφυγείν suam gladius, lundi quollainiuodo videlur e vagina,
τον από σου κίνδυνον . cum evaginatur. Conclude etiam persecutores micos,
hoc esi , Obstrue viam anle eos, ila ul eſugere
amplius manum luam non possint.
Είσον τη ψυχή μου: Σωτηρία σου είμαι εγώ . Τη Dic animæ mew : Salus tua ego sum . Intellectu : li
νος ρα σου φωνή είπε τη νοερά ψυχή μου μόνον, ότι roce lua loquere ad intellectualein anima :ll nicani ,
Μή φοβού , σωτηρία σου είμι εγώ • ή γαρ αρχαία el dic ci : Noli timcre , quia ego sum salus 11a .
διάλεκτος το είπε , είπον λέγει, ως το ποίησον . C Illud autem animadverlendum ( quod Græca dictio
quæ hic habelur, non indicalivi modi esl, et præteriti lemporis, ut regulariter inveniri sulet, sed
sorislus imperativi modi), ul sit elnov pro elne id est dic , eo modo , quo dicimus toli go ') pro
for.
Αίσχυνθήτωσαν και έντραπείησαν οι ζητούν- Vers. 4. Confundantur et rerereantur, qui quoc
τες την ψυχήν μου . Αίσχυνθήτωσαν και εντραπεί . runt animam meam . Verbon, bæc confundantur el
ησαν εκ παραλλήλου το αυτό σημαίνουσιν , ο πεί revereantur , idem ſere significant. Conſusio enim
σονται , μη δυνάμενοι με ελεϊν . Την ψυχήν μου illis sunima eril , si me comprehendere nequivce
%, αντί του Εμε. rint. Animam autem meam circumloquendo dixit,
pro Meipsum .
'Αποστραφείησαν εις τά οπίσω . Κενοι και Converiantur retrorsum , luanes nimirum , el re
πρακτοι . infecta .
Κατασχυνθείησαν οι λογιζόμενοι μοι κακά . El confundantur qui cogitant mihi mala. Verbum
Το Καταισχυνθείησαν, επίτασίς έστι του Αισχυν- confundantur , hic repetitum, praecipue juxta Grecia
θείησαν. Λογιζόμενοι δε, αντί , μελετώντες , συσκε- diclionis vim , intentionein addit (23), el majoren
επόμενοι . confusionein significal. Cogitare aulem mala, pro
considerare ac studiose investigare dixil.
Γενηθήτωσαν ώσει χνούς κατά πρόσωπον PERS . 5. Fiani sicul pulvis ante faciem venli. A .:
ανέμου . Ωσεί χνούς, όσον επί τω σκεδάννυσθαι εν D si dical, Inter fugiendum instar pulveris dissen
τώ φεύγειν · ή γάρ λεπτή κόνις ενώπιον ανέμου lur ac disperganlur. Minutissimus cnim cum sit
σκεδάννυται . pulvis, id ventis facile dispergilur.
Και άγγελος Κυρίου εκθλίβων αυτούς. Λείπει Ei angelus Doniini conlerens cos . Subintellig :
το , έστω· άγγελοι γάρ πολλάκις εις το κολάζειν verbum , sil . Angeli eniin sirpenumero milluntur
αποστέλλονται , ώ; ο δλοθρεύσας τα πρωτότοκα των à Deo , ut aliquos castigent : veluti is qui Ærypti
Αίγυπτίων , και ο τας των Ασσυρίων όγδοήκοντα primogenitos dissipavit, item is qui centum eio
πέντε και εκατόν χιλιάδες ανελών. binla quinque millia Assyriorum interemii.
Varis lectiones .
( 55 ) Graeca ila sonant : Verbum xataisywvbinsav ( composilum ) in :ensio est verbi ( simplicis) al
συνθ :ίησαν.
PATROL., GR . CXXVII , 13
383 EUTHYMII ZIGABENI 381
Vers . 5. Erquisivi Dominuni, ei eraudivil me. A Εξεζήτησα τον Κύριον , και επήκουσέ μου. Η
Præpositio er , intensionem quamdam majorem εξ πρόθεσις επίτασιν εμφαίνει ζητήσεως. 'Εν μέ
deinonstrat. Jo mediis, inquit , periculis dereli- σοις, φησί, τους κινδύνους απολειφθείς , εμπόνως
Clus, cum labore perquisivi Dominum in auxilium , εζήτησα τον Κύριον εις επικουρίαν, και ταχέως
ci stalim exaudivit me . επήκουσέ μου .
El ex omnibus tribulationibus meis eripuil me. Και εκ πασών των θλίψεών μου ερρύσατό με.
Varie eniin aMicliones eum detinuerant, dum li. Διάφοροι γάρ αυτόν είχον θλίψεις, ότι μέλλει εκ.
meret, ne in Saulis manis inciderer, ne conlu- δοθήναι τώ Σαούλ , ότι αιαισθήναι , ότι προπηλακι
. .

melia aliviendus , et postremo ne sæve criam in. σθήναι , ότι τελευταίον αναιρεθήναι πικρώς .
tcrimeudus essri .
Vens. 6. Accedile ad euin , et illuminamini, el fa- Προσέλθετε προς αυτόν, και φωτίσθητε , και
cies vestri non confundantur. Solet aMiclio men- τα πρόσωπα υμών ου μή καταισχυνθή . Η Ολίψις
lem hominum confundere alque obtenebrare. Vos είωθεν συγχέειν και σκοτίζειν τον νούν. Οι εν σχέσει
igitur qui in amiccionum tencbris constiluli estis , ούν θλίψεως , προσέλθετε τω θεώ , διά του εκζητείν
: ccedite ad eum , ut quemadmodun ego ſeci , ros αυτόν, ώς εγώ » και φωτίσθητε τη ευθυμία δια
pari modo en exquiralis. Ει illuminamini ; ipsa B σκεδαζούση την αχλύν της θλίψεως, και ου μη κατ
nimiru : n lætitia atque alacrilale, calainilalum le- αισχυνθήτε ταις ελπίσι της σωτηρίας. Αναγωγικώ.
nebras ac caliginem dissipante, ne confundamini τερον δε , περί του αγίου βαπτίσματος και προτροπή ,
rliam spe ; spe , inquain , salutis. Jurta anagogen, λαμπρύνοντος την ψυχήν , και το όμμα ταύτης ανα
potest hac Proplieta exliortatio de divino Dapli- καθαίροντος . Και ου μή καταισχυνθήτε, διά το
sinale intelligi . Accedile, inquit, ad Christi fi- απολούσασθαι τα αίτια της αισχύνης. Τα οοσ
dem , vos, qui in errore estis, ct illuminamini ωπα δε υμών , αντί του ., υμείς , από μέρους
per baplisnum , quo anima illuninari solet , el το πάν .
anime oculus purgaii : el non confundemini, quia omnem illic confusionis matcriam , atque originem
abluelis. Facies autem vestre , circumloquendo dixil, pro, vos, veluti loluni a parte.
Vers . 7. Isle pauper clamavil, el Dominus erau Ούτος οd πτωχός εκέκραξε , και ο Κύριος είc.
dirit eum, et ex omnibus tribulationibus ejus salva- ήκουσεν αυτού , και εκ πασών των θλίψεων
vil eum . Quod ait isle, deinonstrative dictum est , έσωσεν αυτόν . Ούτος, δεικτικόν : τουτέστιν»
.

ac si diceret : Ego ipse quem cernitis. Pauperem 'Εγώ δν οράτε . Πτωχών δε εαυτόν καλεί, ως ένδεή
aulim se vocal , quia humano indigebat auxilio ; πάσης επικουρίας, ή και δια την ευτέλειαν του γέ
vel ob humani gencris tenuitalem . νους αυτού .
Vers . 8. Castrametabilur angelus Domini in cir- C lapgoalεi ärge.los Explov xix.lv Tār ço .
cuitu timentium eum , et cripiet cos. Castra ponit Coυμένων αυτόν . Στρατοπεδεύει πέριξ έκαστον
Dominis circa unumquemque hominum [qni li- ( 18) , περιτειχίζων αυτόν. "Ορα δε την δύναμιν του
met Deum , illum nimirum adversus omnein no- φύλακος της εκάστου ζωής αγγέλου · είς γαρ ών
Iiam muniens adversitatcm] . Verum illius angeli όλο στρατο παρείχασται ( 19) . Φοβουμένους δε λέ
potentiam considera, qui uniuscujusque nosirom γει τους τηρούντας τις εντολάς . Ου γαρ φόβος, εν
vilain custodit. Nam cum unus numero Cancun τολών τήρησις .
sil, universo alquc integro hostium exercitui resistil . Timcntes autem Dominum cos appellat, qui
illius observanı mandata . Ubi enim , inquit, rst timor, ibi ctiam mandalorum observatio .
Vers . 9. Cuslate et videre , quoniam bonus est Do. Γεύσασθε και ίδετε , ότι χρηστος ο Κύριος .
minus. Cognoscite, inquil, el vos ; per giustum enim Γνώτε και υμείς γευσιν γάρ ενταύθα την γνώσιν
hic ca )perientiam intelligil. Gustabilis aulem (20) , ονομάζει. Πώς δε γεύσεσθε ; Ει καθάπερ εγώ
si wei exemplo ex lola ad cum anima clamaveritis, κράξετε, ε ! εκζητήσετε αυτόν ολοσχερώς , ει ελπ!
vel si rxquisivcritis eum diligenier, si non ambi- σετε επ' αυτόν αδιστάκτως. Προτρέπεται δε και άλ
guam in illo spem servaveritis. Vel aliter, es horta λως εις την μετάληψιν του Δεσποτικού σώμα .
cur noz Prophela ad Dominici corporis ac sanguinis τος και αίματος , ών οι γευόμενοι αξίως ευ
participationem : que duo omnes φui digne gn- D θυς αισθάνονται της παρά Θεού ροπής και
siaverint, sentient sibi statim vires al:jue auxilium βοηθείας.
prestali a Deo.
Bealus vir qui sperai in eo . Nam si maledictus Μακάριος ανήρ , ας ελπίζει επ' αυτόν . Ει γάρ
liomo est qi sperat in homine , contra erit Dealus επικατάρατος και ελπίζων επ' άνθρωπον , τουναντίον
qui speral in Deo. μακάριος και ελπίζων επ! Κύριον .
Vers. 10. Timele Doniinum , omnes sancti ejus . San- Φοβήθηκε τον Κύριον , πάντες οι άγιοι αυτού .
ctos eos vocal, qui Deo oblati atque ci sanctificali "Αγίους λέγει τους αφοσιωμένους τω Θεώ. Φοβή
Variæ lecliones.
( 18) ΑΙ . εκάστου . (20) Graca verla ira sonant : Quomodo gustabie
(12) ίσ . παρίσταται . lis ? Si nimirum clamabilis, ui cgo.
385 COMMENT. IN PSALMOS . 386

05 : orv, č.6 :2ė llo; coi Becu despai sis orá A sun!. Timele igitur Dominum , quia hujusmodi li
x:ους ορμές . Καθήλωσαν γάρ, φησιν, εκ του φόβου nior inordinatos molus corcel. Confige enim , in
σου τας σάρκας μου. Είτα επάγει και το απο του quit, timore luo carnes meas. Deinde inſeri lucrum ,
φόβου κέρδος. quod ab isto provenii limore,
" Οτι ουκ έστιν υστέρημα τους φοβουμένος Quoniam non est defectio limeniibus eu !! .
αυτόν . Οι γάρ τον θείον φόβον έν τη ψυχή φυτεύ Nam qui Dei tirorem in sua anin : a plan
σαντες , ουκ ελλείπουσιν εις αρετήν, του φόβου τού Taverunt , nunquam a virtutis operatione deficiunt,
τους αναγκάζοντος . Έστι δε και άλλως ειπείν, ότι cogenic cos limore. Possumus etiam dicere , quod
ουκ έστιν έλλειμμα τούτοις . Έχουσι γάρ ένδυμα με , limentibus Dominum nulla est defectio : quia el
το θείον βάπτισμα τροφήν δε, την του θείου σώμα: Tesle Sacri Daptisimalis induti sunt , et corpore
της και αίματος όπλον δε , τον τίμιον σταυρόν, και
απλώς , ών χρήζουσιν απολαύουσι . ac sanguine Domini vesciintur, el lelo crucis ar
mali sunt : el denique quia necessariis quibuscun
que rebus fruuntur.
Πλούσιοι επτώχευσαν και επείνασαν οι δε Vers. 11. Diriles eguerunt ei esurierunt , etqui
εκζητούντες τον Κύριον ουκ ελαττωθήσονται rentes autein Dominum non diminnentur onmi
B
παντός αγαθού . Ειπών ότι ουκ έστιν αυτοίς ύστί- bono. Cum nullam esse asseveraverit defectio .
ρημα , πιστούται τον λόγον αποδεικτικώς : οι μεν γάρ nem iis qui timent Dominuin , nunc serinoni suo
πλούσιοι του βίου τούτου , επτώχευσαν πολλάκις , και lidem facil, docens quomodo hujus sæculi divites
επείνασαν • ευμετάπτωτος γάρ ο αισθητός πλούτος, Sepius efeci sent pauperes, et farme rciati . Ter
και άπιστος . Οι δε διά του θείου φόβου και της οδού renæ enim diviliæ faliaces sunt , el srpe comuu
των εντολών εκζητούντες τον Κύριον ουκ ενδεή- tantur, ac decidunt: contra vero our nes , qui per
σουσι παντός αγαθού, δηλονότι του αποκειμένου τους Dei timorem ac inandalorum olservatiouen Do
εύτ,ρεστηκόσιν αυτώ . Των γάρ ανθρωπίνων αγαθών minutn quarunt , nullis unquam bonis indigelbunt,
και πάνυ ενδείσουσι, διά στενής και τεθλιμμένης ex iis nin.irum que reposita sual diligentibus
üsü Babicoviss. Aivíttetel ot o ibros xai tous Dominum . Humanis enim bonis quam masiille
Ιουδαίους, οι πλούσιοι πρότερον όντες εν πόλεσι, indigelunt, cum per arclaim aflictionum ac leuta
και πλήθει στρατού , και το περιωνύμω ναώ, και Lingum viam eis incedendum sit. Pertinere etiam
το θείω νόμω, και τη προς θεόν ομιλία , επτώχευσαν videntur hinc verba ad Judeos, φui olino diviles
το των πάντων, επειδή τον πλούσιον εν ελέει, και fuerunt, civilalum scilicet ac mililum copia, insu
τυχόν δι' ημάς απέκτειναν ανοήτως , και επείνα- per el celcberriino illo templo, diviua lege el con
C
σαν, διότι τον άρτον της ζωής ανείλον • οι δε εκ- versatione Dei , ac deinceps bis omnibus privali,
ζητούντες τον Κύριον εξ εθνών αυξήσουσιν έτι και pauperes efecti sunt, ea nimirum ratione, quia
έτι. Doininum Jesum misericordia civileni, el paupe
rem effectum propter nos, impudentissime occiderunt : quique esurierunt, postquain verum illum
vila panem de medio sustulerunt. Fideles autem qui ex genulus fuerunt, quærentes Dominuin ,
omnibus bonis etiain a que ctiam aucti sunt.
Δεύτε , τέκνα, ακούσατέ μου , φόβον Κυρίου Vers. 12. Venile filii, audile me, timorem Domini
διδάξω υμάς. Αύτη διδασκάλου φωνή • τέκνον γαρ docebo ros. Est hic quidam, veluti preceptoris, seu
ο μαθητής του διδάσκοντος , πλαττόμενος εις αρετήν , doctoris sermo. Solent enim doctore habere die s
και οίον μορφούμενος. Φόβον δε Κυρίου είπεν, προς scipulos filiorn Ioco, co quod ingant illos quo
αντιδιαστολής του φόβου του δαίμονο εκείνος
ς , ον daminodo ac forment ad virtutes ac pene veluti
εμποιεί, περί ου φησιν έν άλλοις · 'Aπό φόβου έχ-
θρου εξελού την ψυχήν μου .
novi patres eos ilerum gel.erent.] Tinorem auren
Domini dixit , ad distinctione! limoris dænuonum.
Polest eleuim el dæmon timorem incutere, de quo alibi scriplum est : A linore inimici eripe
en mam meam .
1ίς έστιν άνθρωπος , ο θέλων ζωήν ; Ειρτχώς , D Vers. 13. Quis est homo, qui vult rilam ? Non
δείτε, ου πάντας καλεί , αλλά εί τις θέλει ζωήν, omnes vocat Propheta, lametsi iudistincte dixerit ,
και την κοινήν ταύτην, ήν και τα άλογα ζη. τεuite, sed eos tantum appellat, φui vitam
αλλά την δντως , την albloy • trào tia prūsa liane communem ainant, qua irrationalia omnia
θάνατος μάλλόν εστι περί της έλεγεν ο Απόστο . vivint animalia, scd peculiarem quamdam veram
λος : Τίς με ρύσεται εκ του σώματος του θανάτου atque aleriam. Presens elenim vita mors potius
τούτουκαι θάνατον το σώμα καλών , ήτοι την εν pellanda est. Αtque ideo nierito Apos' olus d..
σώματι ζωήν. cebat : Quis me liberabil de corpore morris hujus 61 !
par nortein ipsuni corpus intelligens, vel vilam
polius, quæ est in corpore .
Αγαπών ήμέρας ιδείν αγαθάς . Οι τάς του Diligens dies ridere bonos . Non hujus sæculi
αίκνος τούτου • φησι γαρ Ιακώβ, ότι Αι ημέραι dies dicit, de quibus patriarcham Jacob dixisse

* Psal . L111 , 3. " Rom. S11, 24.

387 EUTHYMII ZIGABENI 388

Orginus : Dies antoran Theorion pauci et mali " ; Ά των ετών μου μικροί και πονηραι · και ο μέγας
.

et magnum Pauhun : Redimentes lempus, quoniam Παύλος : Έξαγοραζόμενοι τον καιρόν δτι αι ημέ
dies mati sunt 68. Sed de futuri siculi diebus lo- ραι πονηραι εσν. Ημέρας δε ιδείν αγαθάς , περ !
quilur. Illud enim est sæculum , quod bonos ha- του μέλλοντός φησιν αιώνος. Ούτος γαρ αγαθάς μεν
bel dies ,, ob verano illed algae inefalbile gaudium .. έχει, διά την άληκτον , και άρρητον χαράν : ημέρας
Dies aulem ideo dicit, quia illic perpolua est δε, διά το δι ' όλου φως .
lus.
VERS. 14. Cohibe linguam fuam a malo . Nune Παυσαν την γλώσσα σου από πατού . Εντευ
opera subjicit, quæ rllicere solel Dei limor. Ti. θεν υποτίθεται έργα του θείου φόβου , του στοιχειω
monum vero Dei nunc initialem dico , non perſe- τικού . Προτίθησι δε την γλώσσαν , ώς ευβλισθον μο
ctum . Et linguam in primis jubel cofnpescere, ριος και προχειρότατον εις πάν είδος κακίας .
veluti membrum inter cætera magis labile, et ad Υπουργεί γαρ βλασφημίαις θεού, υδρεσιν ανθρώ
omne vilii genus magis promplum . Ministra enim πων , μαστροπεύει αισχραις επιθυμίαις, συκοφαν
nobis est ad hominum contumelias, a ad Dei Was- τεί , καταλαλεί, κατηγορεί , δόλους υφαίνει , εξαπατά .
phemias : turpibus etiam concupiscentiis inservit καταμαρτυρεί , επιορκεί , και όλως όργανον εστι
et lenocinio, delrabit : prælerea accusal, tesis B xaxou navrós.
dolos, decipit, falsa præbet lestimouia , pejerat,
el omnium denique vitiorum instrumeulum est .
Ei labia Iva ne loquantur dolum. Delus occullum Και χειλη σου , του μη λαλήσαι δάλοr . Δόλος
est facinus sub bowi siinulatione. conficium : et εστι κακοποιία λαθραία , εν προσποιήσει καλού .
dun superius dixit : Cohibe linguan luam a malo , Προσεκτέον ούν , ότι διά του ειπείν , Παύσουν την
omnes in universum praves sermones compre- γλώσσάν σου από κακού , καθόλου πάντα λόγον
hendit ; at nunc de pravo quolain ac magis par- κακόν συμπεριέλαβε • νύν δε κατεξαίρετον επανέ
liculari Iraclal sermonc , veluti de vitio omnium λαβε τον δόλον , ως χαλεπώτατον , διά το λαθραίον και
gravissimo, cum clandestinc componi soleant li άφυκτον, πρώτον γάρ τούτον τον ιον ο διάβολος εξ
duli, alque ideo eliam minime evitari possint : ac ημεσεν ότε την Ευαν επάτησεν , και ως επιπολά
vclali de re, quæ in universo genere humano quam ζοντα μάλλον τους ανθρώπους .
latissime paleal, in quod ab initio diabolus lethiferum hoc virus evomuit, quando primum Evam
decepit.
VERS. 15. Declina a malo, et fac borum . Goosi- C " Εκκλινον από κακού , και ποίησον αγαθόν .
cera opsimum ordinen : quia verba iu promplu "Ορα τάξιν αρίστης επειδή γαρ ετοιμότερός εστιν
magis sunt, quam facta, priino a pravis nos admo- ο λόγος της πράξεως , παραινεί πρώτον απέχεσθαι
net verbis abstinendus esse :: Cohibe enihi, inquit, κακού λόγου Παύσον γαρ, φησί, την γλώσσαν
linguam fuam a malo. Sermo enim, ut sapientes σου από κακού και γαρ λόγος οδός εστιν εις πρά
disere, via quzdam est ad actiones. Ac deinde ab ξιν, ώς οι σοροί λέγουσιν · είτα αποτρέπει και του
ipsis etiam pravis averlit operibus,dicens : Declina κακού πράγματος • " Εκκλινον γάρ , φησίν, από
u« malo.. Ει consequenler,, sublatis impedimentis ,, κακού • και ούτω ανάγει προς την αγαθοεργίαν ,
nos insuper ad bene opcrandum adducit, dicens : προεξάξας (21) τα σκώλα ώσπερ γάρ αμήχανον
El (ac
Ει ſac bonum.. Νam quemadmodum impossibileest ,, υγείαν απολαβείν μη απαλλαγέντα της νόσου , ούτω
infiruum aliquem ad sanitatem restitui , nisi prius και ποιήσαι αγαθόν μη αποστάντα του κακού . Σκόπει
a morbo liberelur, ila eliam impossibile est ali- δε ότι ουκ αρκεί μόνον η αποχή του κακού , αλλά
quem lene operari,, qui a vitiis prius non alsces- χρή και ποιήσαι το αγαθόν, ει μη μέλλει τις απο .
serit. Mud cliam considera , quomodo abstinere σχέσθαι μεν του κακού , μη ποιήσαι δε το καλόν :
tantum non suficil a vitiis, sed bonis etiam opera- (22 ) το μεν, ίνα μή τιμωρηθής • το δε , ίνα τιμηθής .
ionibus opus est. [ vel aliler : Declina a malo, ει Ο Καθ' έτερον δε λόγον, και το μη ποιήσαι το αγαθόν
fac bonum : dillund, ac pæna aNiciaris, hoc autem , ut έτερα τις έστι κακία , ως αργία του καλού . Κακία
eliam honoreris.. Alia ratione,, vitio cui datur,, si cott
εστί teposthus
προδήλως η tolaúty
τοιαύτη apyla.
αργία .
bonuni non facial : quia iucrlis ac ignavi hominis
est nihil operari, alque otio lurpescere.
Inquire pacom , el persequere cam . Par est om- Ζήτησον ειρήνην, και διωξον αυτήν. Η ει
nium bonorum capul, quam discipulis suis Domi- ρήνη των αγαθών εστι το κεφάλαιον , ήν και ο
nus veluti Iheredialerm
bæreditatem quamdam reliquit :: Pacem,, Κύριος διά τινα κλήρον τους εαυτού μαθηταίς απο
.

inquiens, meam do vobis, paceir relinguo vobis " . λέλοιπες • Ειρήνην γαρ, φησί , την ερήν αφίημι
Nam qui erga Deum et homines ſueril paciĝicus, υμίν . Ο γάρ ειρηνεύων προς θεών και προς αν
is humanas etiam passiones omnes superal. Non θρώπους παντός πάθους υπέρκειται. Μή τοίνυν
* Gen. XLV1, 9. « Eplies . 1, 16. * Jnan. Try, 27 .
Variæ lectiones .
(21 ) ΑΙ . προεξάρας. " Η και ά...ως : "Έκκλινον από κακού , και ποίησον
(22) Lalibus inierpres legisse præterea vidctur. αγαθόν.
389 CSYYET. ISAI
I , (9-1-1 in E 14 Solinck : pes quzred sp ,
rap viv ipame: , Ezetim Sis , So , we ins Fa bec in ines
frais , ész tas muito CR2 : Fries Acs center i
sing tvs CBTUILS & L. pozreunas es
Con the cas
0 Salg Euporis2.ze ous. 2.Precisi Vers 1 DCE Str. Spetzemuseu
sic Cents citier . Vabeassa 1,33 Ea eis . Per seras Trini, T:
i zici dimensiz , a za sebi a que suena poseal as it true.
τατο, ότι ο θες και αντές επερς τους έχει συς, Deus, inçı .., sem er réat eslas, siltarum
izzuppe
versa sasa si us sisenzuei acutabus decisie , e preces esa is . We
-75 Ost,pa 5 size , 65 45 sekusala . 4- 152 .325. Fer slos auien. ba ir iace FFES
zaitas vin xa DDE . itin mu postaci .
Ipópusor de Evgeox ¿ zi suitrac Esze , toe TIES. 12. Tule tuex Desi seper entre
i dosçevra: iz sed preciero sice . Ses, e x tri de terra PK sex . Fides
Doa, oro , el 1847 zost så spessores, ain' inmut , Danur'us eus titaa cu prata apez faciam
si xabasp soes insus. Exsiyo pin yas, sera non eodem pede pe jumas ; suas que
quadrzev • situs , üst čas , especis videi ui custobei sve auka u perdeal, souse
Kai uzy < 35 socios , 25.sch seilings, die Jenne , ut portas ab eis esipai Prasus esia
àsa : 75, es sejtes se sezione un quluvel sia :ute a Dao lempore peril we lerra, sine
056767 : 53v stiv sva si suspewien, 15 si banc Dundi lerria inieliças, sive terram eorum ,
haviżmus, tv o'; Seous:X. "Espigas Eve qui salanter. Timeans igau beuzes prales ,
pigu išsi study pict, zpisa . Éseks cum earum veficia Deum minime isian Poles
u -sa, ies uz vai dabasa za sistgin. eiam per vulium Doujsi interiere ac realem
ejus, in fuivre judicio, quando serere ac acerlo
Full tes aspiciel.
Eκέκραξασ αι δίκαιοι , και ο Ευριος εισήκου- Vens. 18. CARENTERi jesti, e : Dominus ISIS ris
airer , rai iz racer ur aliyur air 225,Ex 2 anu :risaia :texttu £ OT & re tineraril eos
εμψύσατε αυτούς . Ο εή χαμογή , αν και Qui irtrena alque humilia ve.is non ex petiel, seal
Tiina SitruLETA . na priamu za bipartur, cælestia ac subi.nia, tanesi lingua sileani, meule
al za svo stese za to su vuzasp2 . C Lanien ac spiriin ſisam Cimmuant, et eorum clanor
νως , και η κραυγή αυτού φθανει μεχρι των έχουν quain facilme berren: ad aures Domini : unde
so besi. Evley sexsi sisazsistas , xz1 gētai esan esaudiuntur , et ab omni esiplubu ientide
τίπς βλίψεως τούτο μεν , απαλλαττόμενος αυτής, ue ac miseria, vel quia ab omui adversitale a Ince
souso uzay si zaprepią sty ŠRibesiy aittis. liberantur, vel quia foriituuhe atque constantia
* zal spise dispusi észy, ws tv images cipk- unein af Chicais inapelum sæperant ; qua res
‫این مع‬. etiam liberalio dicitur, w aliis in locis declarati
Dius .
Εύς Κύριος τους συντετριμμένοις την καρ- Fors. 19. rupe es! DeMINAS ORMIDNS contriia
διαν . Ο μεν Θεός δι' αγαθοτττος πάσιν εγγύς coʻue. Deus quidem ou sumn'am ejus benignilalim
έτι , φταί γάρ θεός εγγίζω εγώ είμ ' εμείς δε omn:bus Drupe est. Ait enim per prophelan :
διά χθερίαν μακράν σίτου γινόμεθα • φησι γάρ Deus ajpupinouans ego same . Verum nos sceleri
Ιδού οι μακρύνοντες εαυτούς από τον απολούν . bus nostris longe ab eo discedimus. Ecce euim ,
ται . Συντετριμμένοι δε την καρδίαν , οι κατανευγ- inquit aliti Proplela, : qui elunguni scipsos e se,
μένος επί τας εαυτών αμαρτήμασι . Σφάλμα Ταφ peribant * Cobirilos alitem corde eos appelisi,
συντρίβει το φρόνημα ή κατάνυξις . D qui de propriis Deccatis compursai sunt. Ginput
cliu enim superbiam ac fastuin masiwe coulerile
Και τους ταπεινούς τω πνεύματι σώσει . Προη- Ł: kun.iies sprida salvabil. Precedit enim com
füita. pułu o masivuss izta : ri tarzivw3.5. punclio , et subsequitur humiliatio. Ilumilem autem
Tu avainas. ÕÈ SE SE!VOUS, fro: Yuxl , xal peti spirilu dixit , boc est, animo. Nam corpore Lanlum
si súues , i éssi tv orikain batês cu sótto , jo aui gestu , seu verbis, aui alia ;uavis necessilale
εξ ανάγκης τινός. kemil's, Deo grali non suni.
Πολλαι αι θλίψεις των δικαίων , και εκ πασών PERS. 20. Aulis tribulationes jäsioruix , el de
Sitür Pucere! aircus • Küpros. Lurrupsi utv seribus his liberabil eos Doniinus. Permiltis quidem
Tåg • Küçtes xa :e0: iv avtons els sò tījá á petis eos Dominus in rirlulis gymnasiein descendere,
γυμνάσιον ουκ έα δε των πόνων ήττάσθαι , όπερ sed non siteit superari a fioribus : φιοι! Lanes et
Essi vizt , zaws apozipocal. Aué ono :v ' Er ic vicioria reputalur, ut prædixiinus / ei illorum laaj
Kitpe 0.1īým ēçEta ellà vapoeite • xal oso ó ascribilurl. Alque ideo alibi dicit Dominus : i .
* Jerem . 25111, 23. * Psal. La11 , 27.
391 EUTHYMII ZIGABENI 392
nmundo ribulationem habebitis , sed confidite " ; ct A Απόστολος: 'Εν παντί θλιβόμενοι , αλλ ' ου στενο
Apostolus : In omnibus tribulali estis, sed non an- χωρούμενοι .
gustiali 68, el mulla alia habentur hujusmodi.
Vers . 21. Custodil Dominus omnia ossa eorum , Φυλάσσει Κύριος πάντα τα οστά αυτών , εν
unum ex his non conieretur. Atqui multorvin mare εξ αυτών ού συντριβήσεται . Και μην πολλών μαρ
lyruin ossa conlrila sunt. Verum biomo non solum τύρων συνετρίβησαν · αλλ' επεί άνθρωπος λέγεται
is dicitur, qui exterior esl , hoc est non solum ουχ ο έκτος μόνον, ήτοι το σώμα , αλλά και ο εντός,
ipsum corpus, sed ctianı qui inlerior, lioc est ipsa τουτέστιν ή ψυχή, έχει πάντως και μέλη ομώνυμα
anima, qui sua etiam membra liabere dicitur, sicut τοίς του σώματος, ώς το• Η εντολή Κυρίου, της
et corpus, atque eisilem nominibus distincta. Nam λαυγής , φωτίζουσα οφθαλμούς, δηλονότι τους
cum legimus : Mandarum Domini luidum , iliumi- της ψυχής και ο έχων ώτα ακούειν, άκουέτω •
nans oculos 69
"s ; item : Qui habet aures audiendi au- και • Το στόμα μου ήνοιξα, και είλκυσα πνεύμα
70
dial 10 ; vel : Os meum aperui el alliarispiriium " ;; και οδόντας αμαρτωλών συνέτριψας · και : Την
el : Denies eorum contrivisti is ; iteni , Venirein meum κοιλίαν μου αλγώ και· Ό πούς του δικαίου ού
el aliaInjus-. , μη προσκοψη, και όσαι τοιαύται δυνάμεις της ψυ
doleo 14 ; aut ,, Pesjusti Mon offendet 7"",, et B
modi : non corporis, sed animæ membra intelligi. χής . Ούτως ούν και νυν οστά λέγει τους στερεούντας
mus. Unde et nunc per ossa solidiores quasdam και ανέχοντας την ψυχήν λογισμούς, ώς και τα οστά
anime cogitationes intelligil, quæ eato non secus το σώμα. Φυλάσσει δε τούτους ο Κύριος διά τήν προς
atque ossa corpus sustinent, alque confirmant. αυτόν ευαρέστησιν. Ουδέν δε τούτων συντριβήσεται
Custodil aulem Dominus bae, quæ disinius justo- τη βία της αμαρτίας.
rum ossa , quia ei placent, el nibil eorum conteretur
violentia scilicet peccati.
V'ers. 22. Mors peccatorum prava. lloc est, laborio- Θάνατος αμαρτωλών πονηρός . Επίπονος , αι .
cx Graeca dictionis clynio-
8:311 atque nmolesla [(quod ex γεινός. Τότε γάρ οξέως αισθάνονται της διαδεχο
logia melius percipitur). Tunc lemporis elenim μένης αυτούς κολάσεως και δε των δικαίων, αγαθός,
cerlius dignoscunt pænas sibi fore repositas. Ju. αισθανομένων της μενούσης αυτούς χαράς .
storum autem mors suaris cst , quia gaudia sibi
sentiunt præparala .
Et qui oderunt justum , delinquent. Oderunt ju Και οι μισούντες τον δίκαιον , πλημμελήσου
stum ii qui in peccatis sunt ; nam si simile suo C σιν. Μισούσι τον δίκαιον οι εν αμαρτίαις · ει γαρ
simili lclatur, illud consequenter palet, quod dis- το ομοίω χαίρει το όμοιον, δήλον ως μισεί το ανό
simile sulm udil dissimile : quoruin enim vila diz- μοιον· και ών ο βίος ανομοιος , τούτων εναντίαι και
similis esi , horum etiain sententiæ puguianles intcr αι γνωμαι. Πλημμελήσουσι δε, ως τοις άλλοις αυτών
sc suul, alque contrari: c. Delinquent autem , quia αμαρτήμασιν έτι προστιθέντες και το του μίσους
oinnibus aliis deliciis hoc odii peccalum addide- αυτού αμάρτημα. Ου μόνον γαρ ουκ εμιμήσαντο
runt. Nun solum enim eum imitali non sunt, qui τούτον, αλλά και εμίσησαν. "Η τοίνυν το πλημμε
eral justus, sed odio insuper eum prosecuti sunt. λήσουσιν , αντί του, αμαρτήσουσι, νοητέον , η αντί
Delinquentigitur,, id est,, peccabunt,, alil
aut, periclita- του , κινδυνεύσουσι .
buntur .
VERS. 23. Redimel Dominus animas servorum Λυτρώσεται Κύριος ψυχάς δούλων αυτού . Από
suorum . Ab humanis nimirum ac diabolicis insidiis , των ανθρωπίνων και δαιμονικών επιβουλών , αι ήτ.
quas propria patientia superabunt. τηθήσονται της υπομονής αυτών.
El non delinquent omnes qui sperant in eo . Non Και ου μή πλημμελήσουσι πάντες οι ελπί
peccabunl, co quod valida alque constanti spc ad ζοντες επ' αυτόν . Ούτε γάρ αμαρτήσουσι, τη προς
Domitium fcrantur, nec ullum etiam animæ peri. D αυτόν ελπίδι χειραγωγούμενοι , ούτε κινδυνεύσουσι
culum sustinebunt. ψυχικώς.
Psulinus ipsi David. Ψαλμός τω Δαβίδ .
PSALMUS XXXIV . ΨΑΛΜΟΣ ΛΔ'.
Ilunc ctiam psalmum composuit beatus David , Και τούτον είρηκε τον ψαλμών, έτι διωκόμενος
cum persecutionem sustinerel a Saule, ci nullibi υπό Σαούλ , και μηδαμού στήναι συγχωρούμενος
>

ei daretur lulo consistere , congruitque aliis omni- προσήκει δε και πάσι καταδιωκομένοις υπ' εχθρών .
bus inimicoruin persecutionem sustinentibus. Ini- Xρή δε ταις μεν αραις εν πάσι τοις ψαλμοίς κατά
precationibus autem , quæ tam in præsenti sulit των δαιμόνων χρήσθαι · ούτοι γάρ και τους πολε
psilo,quam
, alibi , uti nos oportet adversus de .· μούντας ημίν ανθρώπους διεγείρουσι τοις ονείζεσα
mones : ii enim sunt, qui nostros excilalil inimi- δε , κατά των επιβουλευόντων ημίν ανθρώπων• τα

Juan. XVI , 3) . 68 Η Cer . IV , 8 . 6ο Γsal . XT1, 19. 70 Halik . XI, 13 el alibi passim . 11 Psal,
72
CΧVΙΙ , 131. 12 Psal. 11 , 8 . 13 Jercu. IV , 19 . • Reg . 1 , 9.
393 COLMENT . INPAM ( S .
Zயையாக 12T1
, , A s , 4 - கக ப ere a ' s sket . ( varie
7 எ e Maskara...நாலைகள் 4 s
a'icati arin
+1 M : ' :7 29 ? = 212 ந = ter . Ea
asups
u! o bosad Koreaza este sus escu .
PLES 4 I eat
a pa.
T * 34 : 25 : = ' 2 * - சம் , வகள் 141 -- , -
This is an -
7-4 -ம் கடார = 5.2013 UN ER . பேடப் மேக அந ga a , * ப . ias -
s ; ERTMIL REMA Pura * _it... a apar aisa ratni. ed . " எனக்
EF S +MEites , r tutostasis , '

' tadalai ஊர் Furni, 25 TE...Approvence une ut

E F cer Dr. Error Pa . 12 3 2 4 SE . ஈ. , - cle :
Cure coer 1 . 1. Pug2
மட்டை
ட்ப பாக .
கடா 3 a 24 ன் --
சா சாதா - tenart , rasaapiritur ar a போது
afirE us iam , வட்டம் - Same pa pALE : In mE 24 4. * tes.ta.
TRU - TNCE . In tutt . பாரி +2 , +
tடடக சாடி * y = "THREE உப carvai Pase 2 * க , மகாக -
= 12 th - aa's m = , + as
== -- பாட்டா = aus as , le
3 -யாக 22 பன, ஊ3 * 2a . இ wே far. S சரா u , als . at. --
வட , -- க --- கே . ம ப ப 4 காளைக
TET Et ர் மகன் incis came there a ன் பா . .
** = --- பா . - -- 2

45 *

நான் யோ) : - 2 -
- நாங்க . வ :
3
காயா

BeTELES Stereா , -. . .

கார் மன 22 - . : -- * ...... 4... - ( testடாக

' உ 1672

La L. -----.-. அவள் , கக்கல்கள்

1. Arra
:: க . ..

வ
TCL . ' ; 5a : ஃ . .. 1
TE :

- 2

Exar .. ( 1 - 11
395 EUTHYMII ZIGABENI 396
Vens. 6. Fiat via eorum tenebre, ac lubrican. A Γενηθήτω η οδός αυτών σκότος και ολίσθημα .
Gravissima est hujusmodi imprecatio. Oplat enim Τούτο , σφοδρότης της αρά ; • κατεύχεται γαρ αυτών,
ut illis fugientibus via adeo sit obscura , ut videre ένα φεύγουσιν αυτοίς ή οδός γένηται σκοτεινή μεν,
nequcant, qua rccia sibi eundum sit : præ !crea ως το μή δύνασθαι βαδίζειν ορθώς , ολισθηρά δε ,
ctiam ul adeo sit lubrica , quod in præceps aliquod ώστε κατακρημνες εσύαι.
deferantur.
El angelus Domini persequens eas. Islos etiam, Και άγγελος Κυρίου καταδιώκων αυτούς . Τού
qui in lol ac laula mala inciderunt, angelus Do- τους δε τοσούτοις κακοίς περιπίπτοντας , και ο εκ
mini conlercns persequalur. Quid igitur par est θλίβων άγγελος καταδιωχέτω προσέτι. Τί ούν εικός
even!urum ei esse, qui neque oculis vidcal, ncque παθείν τον μήτε οφθαλμοίς , μήτε ποδι βοηθούμενον ,
pedibus adjuvetur, et ab ipso cliam persequenle αλλά και κατεπειγόμενον υπό του διώκοντος ;
angelo urgeatur ?
Vers. 7. Quoniam gratis absconderen! mihi inter- " Ότι δωρεάν έκρυψαν μοι διαφθοράν παγίδος
itum laquei sui. Symmachus pro gralis disii, sine αυτών. Το δωρεάν και Σύμμαχος αναιτίως είπε . Μη
causa. Cum uibil a me, inquil , læsi fuerint, abscon- δεν υπ' εμού, φησί, βλαβέντες , έκρυψαν μοι όλεθρον
derunt mihi 1anuen interio laquei sui. Est autem Β παγίδος αυτών· τον γάρ δια παγίδος όλεθρον κατα .
sermo hic mctaphorici : s , a venaloribus eranslalus, κρύπτουσιν οι θηρεύοντες .
qui laqueos occulle disponunt, per quos iuteritum
Ieris iuferunt.
Supervacue exprobrarerunt animam meam . Ani- Μάτην ωνείδισαν την ψυχήν μου. Τουτέστιν ,
mata meam circumloquendo disii, pro meipsuin . έμε , κατά περίφρασιν · παρατηρητέον δε , ότι πολύ
Esique animadverlenduni, quod hujusmodi figura παρά τοις Ψαλμοίς του Δαβίδ το σχήμα της περι
quæ Grece periplirasis dicitur,, frequen •.
Ioφuendi,, que φράσεως, οίον : η ψυχή μου , η ζωή μου, το πρόσω
lissima reperitur apud bealum David , ut illud : πόν μου, το όνομά σου , και τα τοιαύτα . Ψευδόμενοι ,
Anima meu ; rila mea ; nomen luun, el alia hujus- φησίν, ωνείδισάν με , αχάριστον αποκαλούντες και
modi. Mentierles, juguil, cxprobraverunt me, του βασιλέως επίβουλο».
ingraluin appellanics , el regis insidialorem .
Vers. 8. Veniat illi laqueus, quem ignoral . Inex Ελθέτω αυτώ παγίς , ήν ού γινώσκει, Συμ
speciala , inquit, calamitas illi obveniat ; illi , inte φορά απρόοπτος . Αυτό δε, τω κρύψαντα την δια
quam , qui el mili interilu : abscondil , el qui me C φλοράν, και όνειδίσαντι , είτε τον Σαούλ είπoις , είτε
exprobravil, sive Saulem intelligas , seu quemvis και έκαστον των αναγκαζόντων αυτών κατά Δαβίδ .
alium , qui Saulem argeret adversus ipsum beatum
David .
El rele quod abscondil comprehend al eum. Et Και θήρα, ήν έκρυψε , συλλαβέτω αυτό. Και
rele , quod clam adversus wc lelendit, coniprchelle το δίκτυον της θήρας, και λαθραίως ήπλωσε κατ' εμού ,
dal cum , hoc est, Omnis illius conalus, omne con- συλλαβέτω αυτόν, τουτέστι κατ ' αυτού περιεραπήτω
siliuin in auclurem convertalur. ή μηχανή αυτού.
El in laqueo cadel in ipso. Ide: etiam significant Και εν τη παγίδι πετείται εν αυτή. Το αυτο
hæc verba . El cum dixerit in laqueo , addidit in και τούτο δηλοί ειπών δε, εν τη παγίδι , προσέθηκε
ipso. In ipso, inquam , laqueo , quem idem ille dis-
> τό , εν αυτή, δηλαδή , τη παρ' αυτού παγείση.
posuit,
VERS. 9. Et anima mea exsultabit in Domino. "Η δε ψυχή μου αγαλλιάσεται επί τω Κυρίω .
Iniinicis queis ila castigalis , lzlabor in Domino , Των εχθρών ούτω τιμωρηθέντων , χαρήσομαι επί
Jui jusiis cos affocil poenis. τω Κυρίω, δικαίως αυτους κολάσαντι .
Delectabilur in salutari suo. Quia illos perdidil , D Τερωθήσεται επί τη σωτηρία αυτού. " Οτι εκεί
el nos salvavil , νους απολέσας, ημάς έσωσε .
Vers, 10. Omnia ossu mea diceni : Domine , quis Πόντα τα οστά μου έρούσι , Κύριε , Κύριε , τις
siinilis tibi , erucns paupercun de niany furliorum o , ciός σοι, ρυόμενος πτωχόν εκ χειρός στερέω
illo , inopem elpauperem a diripientibus eum ! Omnia τέρων αυτού, και πτωχό» και κέητα από των
autcm ossa mea, id est , membra mea omnia quæ διαρπαζόντων αυτών ; Πάντα τα εν τω βάθει του
in profundo corporis sunt. Signifcare autein vide- σώματος μέλη έμφαίνει δε διά τούτου την εκ βά
lur per löæc verba plenissimam gratiarum actionem θους ψυχής ολοσχερή ευχαριστίαν. " Η οστά νοήσεις
es imjino animæ prorcuiculem . Vel , per ossa, so- επί ψυχής μάλλον τους στερεοτέρους και συνεκτι
lidas ac salidiores animæ cogitationes intelligit , ut κούς λογισμούς, ώς πολλάκις ειρήκαμεν. Πτωχών δε
sæpe diximus. luopem aulem seipsum Propliela εαυτόν λέγει , ώ , φυγάδα , και των αναγκαίων επι
appellal ,, quasi exsulem , necessariorumque omnium δεή, και μεμονωμένον : στερεωτέρους δε , τους
indigenlein , el soluni. Per fortiorem vero Saulem αμ Σαούλ, οία πλούτο και στρατώ βριθέντας : δις
intelligit , qui el divitiis et bellicis copiis aMuebat ; πτωχόν ειπών, και τον πένητα προσθείς, την αγαν
el dum inopem se liis dicil , et insuper pauperem ευτέλειαν εαυτού Ενέφηνεν, άμα και ταπεινολογία
 397 COMMENT. IN PSALMOS . 398
ταύτη προς οίκτον χρώμενος · διαρπαζόντων δε, A addit, tenuilalem suan maximam denotit , et .
όσον επι ταις εκείνων ελπίσιν . jusuiodi verborum humilitate Deum pariter ad ma
jorem misericordiarn excitat. Diripientes etiam ipsos hostes appellat : liabilo nimirum respectu ad
illoruin spesa , qui sese eum direpturos sperabant.
Αναστάντες μοι μάρτυρες άδικοί , και ουκ Vers. 11. Surgentes lesles injusti , quæ nesciebam
έγινωσκον ήρώτων με. Αυτός τε ο Σαούλ και οι interrogabant me. Ipse nimirum Saul, et quicunquc
κόλακες αυτού μάρτυρες μεν, ώς καταμαρτυρούν- ei assenlabantur ; quos bealus David lesies iiders
τες • άδικο : δε , ώς ψευδόμενοι , οι και χλευάζοντες, appellat, quia adversus se lestimonium ferebant ,
τώτων αυτών , εί ουκ επιβουλεύει τη βασιλεία : όπερ et injusios, quia mendaces erant , vel quia bujus
αυτοί μεν κατεμαρτύρουν · αυτός δε ουκ εγίνωσ · ωιoli testes cum subsannatione quadam ac derism
XIV (34), is amaitins. Touto & xa! ési Xp !0700 juterrogabant cum , vuinquid aspirarel ad regnum ;
νούμεν , διά τούς ψευδομάρτυρας , οι ήρώτων αυτών , interrogabant awlein hoc , et pariter asseverabant,
st ούκ έσιασρέμησεν, ώς και των Ευαγγελίων ιστο- ica esse. Quod tamen beatus David , uipole innocens
ρέα διδάσκει , ignorasse se ail. (Nunquam enim ad regnum aspi
raverat.] Possunt etiam bæc verba de Chrislo intelligi propter falsos testes, qui interrogabant eum,
numquid non blaspbewassel, ui Evangelioruin lradit historia.
Ανταπεδίδoσάν μοι πονηρά αντί αγαθών , και Β VeRs. 12. Retribucrunt mala pro bonis, sterilitalens
άτεκνίαν τη ψυχή μου . Τον χο:νον γαρ εχθρών animæ meæ . Cum communeni inimicum Guliail
Γολιάθ ανελών , και τους αλλοφύλους νικήσας , και το interemissel bealus David , et Philislæos superas
πονηρόν πνεύμα του Σαούλ διώξας , ύστερον εδιώ- sel, et pravum Saulis spirituin depulissel, persccu
κετο · ανταποδίδοσαν δε και ατεκνίαν τη ψυχή μου, Lionem tamen sustinebat a Saule . Retribuerunt
τουτέστιν άκαρπίαν εις αρετήν , οία μελετήσαντες Ιtaque animo mee sterilitatem , hoc est infruetwo.
ανελεϊν με, και ταύσαι την ψυχήν μου από της καρ- silalem . Virtutcm meam , inquit, studucrunt iolra .
ποφορίας των αρετών . "Η ανταπ δίδοσαν και ατεκνίαν cluosam constiluere, cuin occidere me cogitaverint,
εμο) , κατά περίφρασεν , ίνα μη ζήσας τεχνογονήσω . et facere ut anima mea cessarel a fertilitatc virtu.
lom . Vel retribueruni mili sterililaiem , circumloquendo dixit , ac si diceret : Pro bencficiis a mc in
eos collatis , illud conati sunt mibi rependere , ut me occiderent, ne vivendo filios procrearem . (V. 1
aliter , sterilitas pro oblivione accipitur , quia per filios et posteros nemoria hominum coaser .
Yalu:.
Εγώ δε εν τω αυτους παρενοχλεϊν με ενεδυό- VeRs. 13. Ego autem cum mihi molesti esserl, in
μην σάκκον , και εταπείνουν εν νηστεία την duebar sacco , et humiliabam in jejunio animam meam .
ψυχήν μου. Εντεύθεν διδάσκει, πώς δε , λύειν τας Deinceps docet Propieta φuomodo dissolvere opor
συμφοράς συκοφαντούμενος γάρ, σάκκω και νη- c teat calamitates . Nam cum ab ininiicis calumnian
στεία έτηχεν την έαυτού ψυχήν, ήτοι εαυτόν, ευχό. stustineret, sacco ac jejunio animain Sram , Ιιος
μενος εξαιρεθήναι της επιβουλής . est seipsuin , humiliabal, rogans ab insidiis libe
rari .
Και η προσευχή μου εις κόλπον μου αποστρα . El oratio mea in sinum meum convertelur. Hoc
φήσεται. Εισακουσθήσομαι · τούτο γάρ το σχήμα esi, esaudielur mea oralio. Ita enim intelligenda
ποτέ μεν επί του εισακουσθέντος λαμβάνεται, ως sunt hiec verba, quasi seipsam conversura sit ora
και νυν oία στρεφομένου εμπράκτου , και τοσούτον, rio ad Propberam , qui eain emisil; non inanis la.
ως εις κόλπον υποδεχθήναι, δίκην δώρου πολυτελούς , nien , nec vana, aut re inſecta , quin imo in illius
και ως εμπλήσαι τον κόλπον του απαιτούντος, ών sinu instar preliosissimi doni suscipienda sit. Vel,
ήτησατο · ποτέ δε , επί του μή εισακουσθέντος , οία φαίο ita convertetur , ut orantis sinum pelitis rebus
πρεφομένου απράκτου . implclura sit , lamclsi aliquando etiam bujusmodi
loqueadi mno :liis contrariuni penitus sensum recipiat, quando scilicet quis non exauditur , el oratio
in sinum re inſecta inanis convertitur.
Ως πλησίον , ως αδελφόν ημέτερον , ούτως Vers , 14. Quasi prosimo et quasi fralri nostro
ευηρέστουν . Το διάπυρον της προς τον Σαούλ αγά. sic complacebum. Summam suam dilectionem erga
πης παριστήσαι θέλων, τω ονόματι του πλησίον, ο Saulem ostendere volens, fratris ac proximi nomine
και του αδελφού έχρήσατο · τους μεν γαρ γονείς us!! s est. Parentes enim el dominos proprie bo
και τους κυρίους τιμήν λέγομεν κυρίως αγαπάν norandos nobis esse dicimus , fratres vero ainan
δε τους αδελφούς, όταν ώμεν απαιδες. 'Αδ: άφορος δε dos, præcipue quando sumus sine prole. Indile .
ή του ευηρέστουν σύνταξις . renter juleni se habel constructio verbi complace .
Οam .
“ Ως πενθών και σκυθρωπάζων , ούτως εταπει- Quasi lugens el mæslus , sic humiliabar. Videng
νούμη. Ειδύς αυτν διαφθονούντά μοι έπαινουμε ilium mihi invidere , quia multitudo ac populus me:

Variæ lectiones .
(14) ΑΙ. ετ : γλωσκεν .
 399 EUTHYMII ZIGABENI 400
laudabant , humiliabar, Bogens me tristem 20 ma- Ανω παρά του πλήθους, εταπεινούμην, εκών σχημα
slum esse . Solet enim in visi bominis humilitas σκυθρωπάζοντα
τιζόμενος τον πενθούντα και . Κατα .
alque dejectio invidiam reprimere : quemadmodum στέλλει γάρ τον φθόνον και του φθoνουμένου ταπεί
contra supcrbia alque elatio augere. νωσις , ώσπερ αύξει τουναντίον η έπαρσις .
VeRs. 15. Adversuin melalali sunt,etconvenerunt. Κατ ' εμού ευφράνθησαν , και συνήχθησαν. Και
Me bæc agenle, atque hoc pacto sentiente, illi læ- έμου ταύτα ποιoύντος , και ούτως έχοντος , αυτοί
lari sunt, credentes periisse vires meas ; et con- ευφράνθησαν τότε , δοκούντες υπoρρείν ήδη την εμήν
venerunt, ul insidias adversum me disponerent. δύναμιν, και συνήχθησαν εις μελέτην επιβουλής .
Conyregala sunt super me flagella , et ignoravi. Συνήχθησαν επ ' εμέ μάστιγες , και ουκ έγνων».
Quod LXX Interprctes dixerunt flagella, Symma- Τας μάστιγας ενταύθα, πλήττοντας είπεν ο Σύμμα
chus percutientes reddidit . Ait igitur : Occisores ad- χος . Λέγει τοίνυν , ότι Φονείς συνήχθησαν κατ ' εμού
versum me congregati suul ; me, inquam , igno- αγνοούντος , ενεδρεύοντές μοι. Περί τούτου δε σαφώς
rantem hujusioili eorum consilia alque insidias η ιστορία διδάσκει , ότε Μελχόλ ή γυνή αυτού κατ
quas adversum me disponebaul. Eas autem pulo εμήνυσεν αυτή την τοιαύτην επιβουλήν, και φυγών
subnolari , quæ in historia Regum traduntur , διεσώθη .
quando ejus uxor Michol omnia illi aperuit , atqne B
at periculo eliain eum salvavil .
Vers. 16. Dissipati sunt , el non sunt compuncli. Διασχίσθησαν , και ου κατανύγησαν . Διεσκεδά .
Dissipati sunt cum me non inrenissent, ubi spera σθησαν, μη ευρόντες με , ένθα ήλπιζον · και όμως
verani, et lamen compuncti non sunt , quia nulla ου κατενύγησαν , ουδε μετενόησαν.
Jucli sunt pænitentia. Επέίρασάν με , εξεμυκτήρισαν με μικτηρε
Tentaverunt me, subsannarsrunt nue subsanna- σμόν , έβρυξαν επ' εμέ τούς οδόντας αυτών . Οι
tione, renduernnt super in dentibus suis. Saul, in- περί Σαούλ, φησί , ποτέ μεν επείρασάν με, δοκιμά .
quit, el qui cum eo erant, aliquando lentaverunt ζοντες πως διάκειμαι • ποτέ δε εξεμυκτήρισαν , εν
me prolanles alque esperientiam sumenles mentis χλεύη διαγελώντες , ώς ασθενή • νύν δε φανερώς εξ.
Tuese : aliquando ctiam subsannaverunt, irriden- εθηριώθησαν. Γίνεται δε βρυγμός οδόντων, όταν αλ
1rs, veluti infirmum , nunc vero palam [lconumin- λήλοις , έξυπερβάλλοντος φόβου και θυμού, προσαρας .
slar) in me eſferati sunt. Frendere dentibus solent σόμενοι κτυπώσι. Νύν, φησί , τη θυμώ ζέσαντες ,
omnes aliquando ub limorcm , aliquando vero ob οίον κτυπούσιν επ' εμέ τούς οδόντας αυτών, δια
nimiam indignationem , quando nimirum , veluti μασάσθαι τάς εμάς γλιχόμενοι σάρκας .
Lurore quodam , collidunt muluo denies el resonani. Nunc, inquit, ira ac rabie pleni, risonaro videntur
super ine dentibus suis, aridi nimirum ut carnes meas dilanienl.
VERς. 17. Domine quando τεspicies ? Τα enim C Κύριε , πότε επόψει ; Μακροθυμών γάρ επί τού
longanimis ad hæc, respicere eos non videris. τοις , δοκείς μεν ούχ οράν ταύτα. Πότε ούν επόψει ,
Quando igicur animadverles , el vindiciam fa- και εκδικήσεις ;
rics ?
Restitue animam meam a malignitale eorum. Tu Αποκατάστησον την ψυχήν μου από της κα
me liivera, inquit, ab illorum perversilale, et in κουργίας αυτών . Από της κακουργίας αυτών
frislinam securitatem restitue. ελευθερώσας με , αποκατάστησεν εις την προτέραν
αφοβίαν .
A leonibus unigenitum meam . Frendere proprie Από λεόντων την μονογενή μου . Το βρύχειν
dicuulur Icones : consequenler igitur cum frendere κυρίως επί λεόντων λέγεται . Ακολούθως ούν, ώς
eos diserit, postmodum leones etiam appellavit ; et βρύξαντας, λέοντας ωνόμασε τούτους , διά την ωμό
maxiine ob ingenitain cis sævitiam et insidiis sem- τητα και επιβουλήν. Μονογενή δε λέγει την εαυτού
per intendum animum . Unigenitam autem animam ψυχήν ήτοι εαυτόν, ώς ειρήκαμεν εν τω εικοστή
suam , hoc cst seipsum , ea ratione appellavit, qua πρώτω ψαλμώ από κοινού δε κανταύθα το , αποκα
declaravimus in psalmo XXI ; a communi eliam τάστησον .
sensu loc in loco subaudicndum est verbum , re- D
slilue.
VERS. 18. Confitebor tibi in Ecclesia mulla, in Εξομολογήσομαί σοι εη Εκκλησία πολλή
populo gravi laudabo 16. Vide que cxponendo Εν τω αυτώ ψαλμω πάλιν είπεν • 'Εν Εκκλησία
diserimus in commemoralo supcrius psalnio, ibi : μεγάλη εξομολογήσομαί σοι • και ζήτει την εκεί
In Ecclesia nugna confitebor libi " . νου του ρητου εξήγησιν.
In populo gravi luudabo le. Pro Bapei, gravi, 'Εν λαώ βαρεί αινέσω σε . Το βαρεί , παμπλη
Symmachus habet rauring: i, frequenti. t.siautem θεί είρηκεν ο Σύμμαχος » έστι δε του προ αυτού
precedentis dicti interpretatio . ρητου επεξήγησις .
Ver . 19. Nur suprrgon.deant alii adversantur Μή επιχαρείησαν» μοι οι έχθραίνοντές μοι αδί

7. Ps: Ι. Οχι, 25 .
 401 COMMENT. IN PSALMOS . 402
Mul , oi pocirréc je 8.prar, xul ClareúorTES A mihi injuste, qui oderunt me gratis cl annuuni orile
όφαλμούς. Το Δωρεάν , αντί τού Μάτην» ουδέν lis . Gratis , hoc est, sinc caisa. Neque enim ego
γάρ αυτούς ήδίκησα , ή μίσους άξιον ενεδειξάμην . injuria ces affeci , aut odios ine prirliui. Γer
Διαείοπας δε οφθαλμοίς λέγει τους κόλακας , οίτι- annuentcs vero nculis, adulalores intelligit, qui
κι έμενον τώ Σαούλ , διασύροντες των τοιούτω σχή- Sauli annucbant , Ιιοc pacto detralientes leato
ματι , εί τι παρών Δαβίδ είπεν , ή έπραξεν. David, aut eum carpentes si quid aliquando præ
sens ille dixisset, aue fecissel.
"Οτε εμοί μέν ειρηνικά ελάλουν , και επ ' οργήν VERS 20. Quoniam mihi quidem pacifice loqueban
δάλου διελογίζοντο , Ειρηνικώς μοι (23 ) ωμίλουν, tur, etin τα dolos cogitabant . Pacifce quidenm nme
1.
περί αγάπης διαλεγόμενοι • δι' οργήν δε , ήν υπέ- cum olim versabantur amica loquentes , arque bene
κρυπτον , διεσκέπτοντο δόλους, πως αν με λεληθότως volentiam ac dilectionem præ se ferre ridebantur.
είς κίνδυνον ένσείσωσι. Verum summa cum ira , quam celabaut, dolig
contexebant, cogilaples quonam me pacto in peri
cula conjicerent.
Και επλάτυναν επ' εμέ το στόμα αυτών . VERS . 21. El dilataverunt super me os suum .
Υστερον δε και παρρησία κατηγορουν με ανυπο- Β Novissime etiam palam ac lato ore accusabant
στόλως « ο γάρ λανθάνειν πειρώμενος υποψιθυρίζει me, non clam amplius, aut roce submissa . Nam
>
τοίς συνεσταλμένους χείλεσιν . qui cupiunt latere , compressis pene labiis susur .
rant .
Είπον: Εύγε, ευγε, είδον οιοφθαλμοί ημών . Τ ), Dixerunt: Euge, euge, viderunt oculi nostri. Apud
Εύγε , παλαιών ην επιφώνημα των εντυγχανόντων Antiquos illi clamabant , Euge , euge , qui asse
ου ηχοντο, διά του διπλασιασμού την άγαν ηδονήν cuti aliquid fuerant, quod oplabant, repetitione
του πράγματος εμφαίνον. Ιδόντες με , φησί , φεύ- illa lülitiam quamdam præ se fercntes. Videnles,
γοντα και ταλαιπωρούμενον , επεφώνησαν το πρόσ . inquit, inimici mei me fugientem , acclamaverunt
ρημα της ευφροσύνης, το Ευγε, ευγε , και δηλοί το, verba illa læliliæ, Euge, euge, significantes nimi .
Καλώς έχει το πράγμα. Είτα το, είδον οι οφθαλμοί rum, corum rem bene se habere . Quod sequitur,
ημών , καθ ' εαυτόν αναγνωστέον, οίον , ότι είδον , και Viderunt oculi nostri, per sc legendum est, el sub
θέλομεν. Ελλείπει γάρ, ώς ενδιάθετον . "Η και intelligendum est aliquid [ut puta , Viderunt oculi
Ηνωμένως • Καλώς είδον οι οφθαλμοί ημών, τουτ- nosiri hosiem nostrum David male alectum , scu
έστιν, εύχτώς . in præceps delapsum ]; vel : Viderunt oculi nostri id
quod erat in votis. Id, quod facile subauditur, proptereaque omittitur. Vel conjunctim etiam legi
potest versiculus, ac si diceret : Bene viderunt oculi nostri quæ oplabamus.
Είδες , Κύριε . Α δηλαδή πάσχω . C Vers. 22. Vidisti, Domine. Ea nimirum quæ pa ·
tior,,
Νή παρασιωπήσης. Μη υπομείνης • οι γάρ υπο- Ne sileas. Ne amplius suslineas . Nam qui susti
μένοντες ειώθασι παρασιωτών. nent, lacere solent.
Κύριε , μη αποστης απ ' εμού . Και ουδείς άλ. Ve discedas a me . Nullus enim alius est mibi ad
λο ; επίκουρος . jutor.
Εξεγέρθητι , Κύριε, και πρόσχες τη κρίσει VERs. 23. Exsurge, Domine, inlende judicio meo .
μου . 'Ανθρωποπρεπώς είρηται ταύτα, καθά πολλά . Muinano more hæc dicta sunt , ut sæpius diximus.
κις εφημεν . Εξεγέρθητι , φησί • μακροθυμών γάρ, Essurge, inquit, Domine . Ioυganinimis enim cum
και μη βοηθών, δοκείς καθεύδειν · το δε Πρόσχες , sis, adversus inimicos meos, dormire quodium nodo
ευρήσεις εις την εξήγησιν του ψαλμού ε. videris. Et quid signifcal , Intende, vide in exposi
tione psalmi quinti .
“Ο Θεός μου και ο Κύριός μου εις την δίκην Deus meus et Dominus meus in causam mean . A
μου . Από κοινού κένταύθα ληπτέον το Πρόσχες : coinmuni sensu hoc in loco sumendum est ver
δίκην δε την κρίσιν εκάλεσε . Το δέ · ο Θεός μου bum , Inlende, el per causam judicium rursus
εκεί ο Κύριός μου , και τα τοιαύτα αλλεπάλληλα , ο intelligit. lla autem verla : Deus meus, et Domi
επιτεταμένης και ολοψύχου παρακλήσεως εισίν ίδια , nus meus , el alia bujusmodi verba repcrita , inv
και του προς θεον διαπύρου πόθου . Φέρει δε και cationis intensionem demonstrant, qux ex intimo
τινα τα τοιαύτα ψυχαγωγίαν • 'Eμνήσθην γάρ, corde provenial, el ardentis in Deum desiderii.
φησίν, του θεού , και ηυφράνθην . Alert cnim hujusmodi invocatio quoddam secum
solainen, juxta illud : Memor fui Dei, et lætalus
ευης 1 .
Κρίνον μοι , Κύριε, κατά την δικαιοσύνην μου . VERS. 24. Judica mihi secundum justitiam meam .
» Γsal . LΧΥι , 15.
Variæ lectiones .
(25 ) ΑΙ . μέντου
403 EUTHYMII ZIGABEN 404
Judicia hoc milhi, inquit, quod cum justus fue- A Δίκασόν μοι , ότι δίκαιος προς αυτούς ών , δίνομαι
rim in iis omnibus quæ ad persecutores meos παρ' αυτών.
pertinent , ego contra ab illis injuria afeclus
s0nm .
Domine Deus meus , el non supergaudeant mihi.
Superflua est conjunctio et ; vel subaudienda est
Κύριε ο Θεός μου , και μη επιχαρείησαν μου .
dictio : Anabo, ul sit sensus : Amabo ! Domine Deus
Περιττός ο σύνδεσμος • η ελλείπει το ναι, ν ' η .
Ναι , Κύριε ο Θεός μου .
melis .
YERS. 25. Ne dicanı in corde suo : Euge, euge,
Μή είπoισαν εν καρδία αυτών , Εύγε ευγε , τη
anime nostrα . Ηic etiam aliquid sabintelligendum ψυχή ήμών . Συνεξακούεται το εύγε το Εγένετο .
cst (ut sil sensus : Ne dicant in corde suo : Factum
est : eugo , cuge, anime nastral.
Ne dicant : Absorbuimus eum . In ore nimiruin Μηδε είπoισαν : Κατεπίομεν αυτόν . Τα στο .
gladii. Hec eteni:) dicerent , si me morti trade- ματι της δομφαίας · τούτο γάρ αν είπoιεν , ει με
rent.
θανατώσουσιν .
B
VERS. 25. Confundantur el revereantur simul qui Αίσχυνθείησαν και έντραχείησαν άμα οι επι
gaudent malis meis , Verba confundanlur el rererean - χαίροντες τους κακοίς μου. Το αισχυνθείησαν
lur, seu pudeliani, ideni æque significant , quemad- και έντραπείησαν , εκ παραλλήλου ταυτόν δηλούσιν ,
inodum et illa in sequentibus : Lælentur et exsul- ως καν τους εξής το αγαλλιάσθωσαν και ευγραν
.

tent, Conſundenlur autem , si vacui atque inanes θήτωσαν αισχυνθήσονται δε, αποστραφέντες κινοί
.

re infecta rcversi fuerint. Quod vero ail , Simul, και άπρακτοι • το δε Αμα, αντί του , Πάντες εν
idem sibi vult ac si dixisset : Uno atque eodem ταύτα κακοής μου δε , ήγουν ταίς δυσπραγίαις
Lempore omnes confundantur, qui gaudent malis, μου .
boc est, infelicitatibus et inforluniis meis.
Induantur confusione el pudore, qui magna lo- 'Ενδυσάσθωσαν αισχύνην και εντροπήν οι
euantur super me. Hoc est, qui se jaclant ad- μεγαλορρημονούντες επ' εμέ. Οι κατακαυχώμενοι
versum me, el qui mala se mibi illa ! um ire glo. μου , και κακώς με διαθήσειν φρυαττόμενοι .
riantur .

Vers. 27. Ersulteni el lælentur, qui volunt justi- Αγαλλιάσθωσαν και ευφρανθήτωσαν οι θε
tiam meam. Hoc est φui volunt id , quod justum C Ποντες την δικαιοσύνην μου . Οι θέλοντες το δι
est in causa mea . Justum veru esset quod inimici καιον μου . Δίκαιόν μου δε εστι το μη πολεμείσθαι
me temere non impugnarent, sed potius in pericu- μάτην, αλλά μάλλον σώζεσθαι με , μυρία τους νυν
Jis mihi opem ferrent, cum innumcris ens semper πολεμούντα; ευεργετήσαντα .
a ſecerim beneficiis.
Et dicant semper, Magnificelur Dominus, qui po- Και είπάτωσαν δια παντός , Μεγαλυνθήτω ο
lunt pacem servi lui. Dicant hoc, videntes me Κύριος , οι θέλοντες την ειρήνην του δούλου σου.
nimiruni superasse impegnalores neos . Magni- Είπωσι δε τούτο , θεασάμενοι με των πολεμούντων
Meetur autem, hoc est, Magnus ab omnibus rcpu- υπερτερήσαντα. Μεγαλυνθήτω δε, αντί του , Μέγας
Tolur . είναι πιστευθήτω παρά πάσι .
VERS. 28. Et lingua mea meditabilur justitiam Και η γλώσσα μου μελετήσει την δικαιοσύνης
inam. Si ea scilicet fiant quæ perii. Per justi- σου . Ει γένηται και εζήτησα , Δικαιοσύνην δε λέγει
liam autein Dei justum ejus judicium intelligit . Θεού την δικαίαν κρίσιν.
Tola die laudem tuam . A commiini sensu hoc " Όλην την ημέραν τον έπαινον σου . Από χοι
in loco etiam sumendum est verbuin , miedilubi- νου κανταύθα Μελετήσει . " Ολην δε την ημέραν ,
tar. Τοια autem die, hoc est, perlotam vitam ; vivere Ρ αντί του, Παρ' όλην ζωήν τήν γάρ νύχτα κοιμώμε
1

enim quodammodo non videntur, qui cornsiuni. νοι, ου δοκούμεν ζήν. Μελετήσει δε , αντί του ,
Meditabitur igitur , id est, annuntiabit laudemu 'Απαγγελεί , έργον διηνεκές έξει. Τοσαύτα μεν και
1uam, quod perpetuum iHi erit ορυς. Ει haec qui- τοιαύτα τα του ψαλμού . Xρή δε τους εντυγχάνοντας
dem sunt, que ad presentis psalini espositionern μη πρόφασιν εις τας κατά των εχθρών αράς ενταύθα
pertinent. Verum nobis etiam lector admonendus κομίσωσι , συνιδόντας (26 ), ότι Δοβιδ νομικήν πο
est, ut caveat ne ex hoc psalmo orcasionem ali- λιτείαν , αλλ ' ουκ ευαγγελικήν μετήει . Ο δε Χριστός
quando forlassis sumat imprecandi alversus ini. την τελεωτέραν υποδεικνύς αρετήν , είργκεν : 'Ερ
micos : vel quia bealus David vilain ac conversa . ρέθη τους αρχαίους : Αγαπήσεις τον πλησίον σου ,
.
Lionern legalem , et non evangclicam degcbal, juxta και μισήσεις τον εχθρόν σου · εγώ δε λέγω υμίν ,
quam posiea Christus perſecliorem doceris doctri- Αγαπάτε τους εχθρούς υμών , ευλογείτε τους διώ
nam aiebal : Diclum esl antiquis : Diliges prori- κοντας υμάς . "Αλλως τε και ο Δαβίδ ουκ έπαράται
Variæ lectiones .
(26 ) ΑΙ. εντεύθεν κομίσασθαι συνειδότας .
 los COMMENT . IN PSALMOS . 406
μάλλον , αλλ' εν αράς τόπο προσαγορεύει τα μέλ . A mum team, et odio prescqueris inimica Inum ; ego
λοντα συμβήσεσθαι τους εχθρούς αυτού. Ει δε και autem dico vobis : Diligile inimicos reslros, hene
έπαράται, νομικών τούτο , καθά προείρηται. Και άλ. dicile persequentibus vos " ; vel quia verba bæc
δως γάρ: Τύετε αδόκιμον , φησίν, αργύριον , και beati David intelligenda sunt, non ill imprecen
καθαριστήσεται απαν · επηράτο γαρ, ουχ ώς πι- lur, sed quod sub imprecationis moilo ea præili
κλς , ολ' ως μισοπόνηρος , ίνα μαστιχθέντες , φύ- cant, quæ ininiicis eventura erant. Vel ca rationc
γους , την μέλλουσαν κρίσιν · ή ένα τούτων παθόν . fortassis imprecatur, qua scriplum est : Percule
των, εροι γένωνται βελτίους . Δεί δε γινώσκειν, ότι argentum reprobum , el puryabilur. Imprecabatur
το πλείονα και καιριώτερα του ψαλμού εις τον Χρι- autem eis bealus David , non ut acerbus hostis, seit
στον εκλαμβάνονται , των άχαρίστων Ιουδαίων κα- veluti is qui pravos 01 :ncs homines Oderal, el
ταδιωκόντων αυτόν . oplabal eos castigationc emenilari, al futurum ac
borribile judicium evaderent, vel ut per illorum pænas alii Gerenl meliores. Illud insuper zdelene
dum polamus ad prædicta, quod plura ac potiora ipsius psalmi verba Christo Domino recte
accommodari possunt, adversus ingratissimos Judæos.
είς τέλος το παιδί Κυρίου , τω Δαβίδ . In finem ipsi puero Domini Darid .
ΨΑΛΜΟΣ ΛΕ. B PSALMUS XXXV .
Διωκόμενος ο Δαβίδ υπό Σαούλ , κατέφυγεν εις Cum bealus David verilus Saulis persecutionem
σπήλαιον κοιμηθησόμενος · ήλθε δε και Σαούλ , και moraretur in deserto, el quamdam illic spelun
ενεχυλίσθη τούτερ, μή ειδώς , ότι Δαβίδ εκεί κέκρυ- cam dormiturus subiolrassel, venit eo loci perse
πται. Νυχτός δε Δαβίδ αναστάς , επέστησε αυτή κοι cutor ejus Saul, pernoclavitque, latere illic igno
μωμένω , και φεισάμενος , περιείλε μόνον το πτερύ- rans bealum David . Noclu itaque David consurgens ,
γιον της διπλοΐδος αυτού , προς απόδειξιν. Είτα μεθ' astitil supra dormientem , parcensque ei, fimbriam
ημέραν Σαούλ μεν εξήλθεν Δαβίδ δε ακολουθήσας , Lantum diploidis gladio abstulit, in facti teslimo .
έβόησε πόρρωθεν , και όνειδισεν αυτή την άδικον njuni. El postera die excuntem illinc Saulem con
επιβουλήν . Ανήγγειλε δε και την εαυτου δικαιοσύ- secutus, ostensa limbria diploidis acclamavil, ex
νην , υποδείξας το της διπλοΐδος πτερύγιον. Ο δε probrams injustas illius insidias , et suam pariler
καταισχυνθείς, ώμολόγησε, και κατενύγη , και λόγοις Justitian annuntians . Ile allen pudore sufusυς
ετικεχρυσμένους αγάπη προς Δαβίδ έχρήσατο. Πά- non mediocri, confessus cst, el compunctus, ver
λιν δε κατεδίωκεν . " Οθεν βαρυθυμήσας ο Δαβίδ , bisque dilectionen simulalat, rursus tainen eum
συνέθηκεν τον παρόντα ψαλμών, προηγουμένως μεν ,C persequebatur . Quod egre fereus beatus David,
αυτού καθαπτόμενος , έπειτα και παντός δολίου στη präseutem psalmum composuit : primo quidem
λιτεύων κακοτροπίαν . Εις το τέλος δεεπιγέγραπται , proposito ul illius vitium carperel, deinde etiam uit
δ : το προφητεύειν εν αυτή την εις τέλος εκβεβη . dolosi cujuslibet perversitalem nolarel. In finein
κυίαν των εχθρών απώλειαν . Παίς δε Κυρίου και Δα- aulem inscribitur, quia in eo inimicorum desiru
Ci6 , ώς εν τη επιγραφή του επτακαιδεκάτου ψαλμού dio prædicitur, quæ ad lineis , seu exitum perre
Ανεξήγηση nii. Puer auteirl Domini dicilor bealus David du .
plici ratione, quemadınodum supra declaravi in .
inscriptione psainii xvII.
φησίν παράνομος του αμαρτάνειν εν εαυτώ. Vers. 2. Dicit iniquus delinquere in seipso . Dicit ,
Το Φησιν , αντί του , οίεται , νοήσεις και το , του , id esl, pulal. Articulus aulem toi, qui habetur in
περιττόν · ν ' ή τοιούτος ο νούς • Οίεται και παράνο- Græco ante verbum Delinquere, superfluus esi, ut
νομος αμαρτάνειν εν εαυτώ, τουτέστιν έν μόνη τη sit sensus : Pulat iniquus peccare in seipso, hoc
εαυτού συνειδήσει λεληθότως , ώς μηδέν του Θεού est, pulal se clam ac latenler delinquere posse , ct
βλέποντος . Η και άλλως · φησίν εν εαυτώ ο παράνο . in sua sola conscientia, ita ut neque abipso etial
μας , ήγουν μελετά, ώστε αμαρτάνειν ' τούτο γάρ D Den videri possit. Vel si articulum toù nolis esse
πιτι μιν επιρρηματικώς κείται, σημαίνον το ώστε : superfluuin , et legere : Dicit iniquus, il delinquat
url 4, περιττώς . Παράνομος & ο Σαούλ, ο μισών in se ipso ; dic sensum csse, quod hujusmodi vir
οι φλον αυτού και γαμβρόν . iniquus cogitat in seipso, hoc est intra se, il pec
ort Solent eaim bujusmodi articuli aliquando superſlui jacere, aliquando etiam adverbialiter poni, et
declaraviuus . Per iniquum autem boc in loco Saulem ipsum intelligit, quem simma consial asuni esse
iniquitale, dum amicum ( pariter ac benefaclorem ) ct generum tanto odio prosequeretur.
Ούκ έστι φόβος θεου απέναντι των οφθαλμών Non est limor Dei ante oculos eju . lloc est, ante
αυτού. Του τοιούτου δε προ οφθαλμών της ψυχής oculos aniinae hujus iniqui. Atque illeo ita cogitat ,
ουκ έστι φόβος θεού · διό και τοιαύτα οίεται , ή με . non perspiciens se latere non posse.
λετάται , μή ενθυμούμενος , ώς ου λέληθεν.
Ότι έδόλωσαν ενώπιον αυτού, του ευρείν την Quoniam dolose egi! in conspectu suo , ul cogno.
ατομίας αυτού , και μισήσαι . Και γάρ , φησίν, όρα scerel peccalum suum , ei odissel , Vide, inquit, quid
* Μatth . 1, 43 , 44.
391 EUTHYMII ZIGABENI 392
61
mundo tribulationem habebitis, sed contdite 7 ; Ι Α 'Απόστολος : 'Εν παντί θλιβόμενοι , αλλ ' ού στενο
Apostolus : In omnibus tribulati estis, sed non an . χωρούμενοι.
gustiati 68, el mulla alia habentur hujusmodi.
Vers . 21. Custodit Dominus omnia ossa eorum , Φυλάσσει Κύριος πάντα τα οστά αυτών , εν
unum ex his non conierelur. Aiqui multoruin niare εξ αυτών ού συντριβήσεται . Και μην πολλών μαρ
lyruin ossa contrita sunt. Verum homo non solum τύρων συνετρίβησαν · αλλ' επεί άνθρωπος λέγεται
is dicitur, qui exterior est, hoc est non solum ουχ ο εκτός μόνον , ήτοι το σώμα , αλλά και ο εντός,
ipsum corpus, sed ctiani qui interior, lioc est ipsa τουτέστιν ή ψυχή, έχει πάντως και μέλη ομώνυμα
anima, quze sua eliam membra liabere dicitur, sicut τοίς του σώματος, ώς το· 'Η εντολή Κυρίου, την
et corpus, alque eisilcm noininibus distincta , Nam λαυγής , φωτίζουσα οφθαλμούς, δηλονότι τους
cum legimus : Mandarum Domini lucidum , iliumi- της ψυχής : και : “Ο έχων ώτα ακούειν, άκουέτω .
nans oculos "s ; item : Qui habet aures audiendi au- και: Το στόμα μου ήνοιξα, και είλκυσα πνεύμα
70
dial 10 ; vel : 0s mcum aperui el allraxi spiritum " ; αι: Οδόντας αμαρτωλών συνέτριψας· καί • Την
et : Denies eorum contrivisti '*; item , Venirem meum κοιλίαν μου αλγώ καί πούς του δικαίου ου
doleo 7314 ; aur ,, Pesjusti Mon offendet 1" ",, el
> et aliaInjus .. B, μη προσκοψη, και όσαι τοιαύται δυνάμεις της ψυ
modi : non corporis, sed animæ membra intelligi. χής. Ούτως ούν και νυν οστά λέγει τους στερεούντας
shus. Unde et nunc per ossa solidiores quasdaw και ανέχοντας την ψυχήν λογισμούς , ώς και τα οστά
anime cogilationes intelligit, quæ eato non secus το σώμα. Φυλάσσει δε τούτους ο Κύριος διά την προ ;
alque ossa corpus sustinent, alque confirmant. αυτόν ευαρέστησιν. Ουδέν δε τούτων συντριβήσεται
Custodil aulcm Dominus bæc, quæ disinius justo- τη βία της αμαρτίας.
rum ossa , quia ei placent, el nihil eorum conlerclur
violentia scilicet peccati .
l'ers. 22. Mors peccatorum prava. lloc est, laborio- θάνατος αμαρτωλών πονηρός. Επίπονος, αλ
8:1 alque molesla (quod ex Græcæ dictionis etynio- γεινός. Τότε γάρ οξέως αισθάνονται της διαδεχο
logia melius percipitur] . Tunc temporis etenim μένης αυτούς κολάσεως και δε των δικαίων, αγαθός ,
cerlius dignoscunt poenas sibi fore reposilas. Ju- αισθανομένων της μενούσης αυτούς χαράς .
storum allem mors suavis cst , quia gaudia sibi
sentiunt præparala .
Et qui oderunt justum , delinquent. Oderunt ju . Και οι μισούντες τον δίκαιον , πλημμελήσου
stum ii qui in peccatis sunt ; nam si simile suo C σιν. Μισούσι τον δίκαιον οι εν αμαρτίαις · ει γαρ
simili lelalur, illud consequenter palet, quod dis- τώ ομοίω χαίρει το όμοιον, δήλον ως μισεί το ανο
simile sum odit dissimile : quoruin enim vila diz- μοιον» και ών ο βίος ανόμοιος , τούτων έναντ ! αι και
similis esi , borum etiain sententiæ puguantes inter αι γνωμαι. Πλημμελήσουσι δε, ως τοις άλλοις αυτών
sesc sunt , atque contrariec .. Delinquent autein , quia αμαρτήμασιν έτι προστιθέντες και το του μίσους
omnibus aliis delictis hoc oilii peccalum addide- αυτού αμάρτημα . Ου μόνον γαρ ουκ εμιμήσαντο
runt. Nund solum enim eum imitali non sunt, qui τούτον, αλλά και εμίσησαν. "Η τοίνυν το πλημμε
erat justus ,, sed odio insuper eum prosecuti sunt .. λήσουσιν , αντί του, αμαρτήσουσι , νοητέον , η αντί
Delinquent igitur,, id est,, peccabunt ,, aut,
alil, periclita- του , κινδυνεύσουσι .,
buntur .
VERS. 23. Redimet Dominus animas servorume Λυτρώσεται Κύριος ψυχάς δούλων αυτού . Από
suorum . Ab humanis nimirum ac diabolicis insidiis, των ανθρωπίνων και δαιμονικών επιβουλών , αι η
quas propria patientia superabunt. τηθήσονται της υπομονής αυτών.
El non delinquent omnes qui speranı in eo . Non Και ου μή πλημμελήσουσι πάντες οι ελπί
peccabunt, co quod valida alque constanti spc ad ζοντες επ ' αυτόν . Ούτε γάρ αμαρτήσουσι , τη προς
Dominium ferantur, nec ullum eliam animæ peri. D αυτόν ελπίδα χειραγωγούμενοι , ούτε κινδυνεύσουσι
( ulum sustinebuni, ψυχικώς.
Psulinus ipsi David. Ψαλμός τώ Δαβίδ.
PSALMUS XXXIV . ΨΑΛΜΟΣ ΛΔ' .

Blune crian , psalmum composuit bealus David , Και τούτον είρηκε τον ψαλμών, έτι διωκόμενος
cum persecutionem sustinerel a Saule , cl nullibi υπό Σαούλ , και μηδαμού στήναι συγχωρούμενος :
ei darelur lulo consistere, congruilque aliis omni- προσήκει δε και πάσι καταδιωκομένοις υπ' εχθρών.
bus inimicoruin persecutionem sustinentibus. Ini- Xρή δε ταις μεν αραις εν πάσι τοις ψαλμούς κατά
precationibus autem , quæ tam in præsenti suril των δαιμόνων χρήσθαι · ούτοι γάρ και τους πολε
psalmo, quam alibi , uti nos oporlel adversus dæ . μούντας ημίν ανθρώπους διεγείρουσι τοις ονείεεσι
mones : ii enim sunt, qui nostros excilant inimi . δε , κατά των επιβουλευόντων ημίν ανθρώπων • τα

6. Joan . XVI , 3). 68 Il Cor. iv . 8 . 69 Γsal . Χνιι , 19 . 70 Malih . XI , 13 el alibi passim . 11 Psal,
CΧVΙΙ, 131. 12 Psal . 1 , 8 . 13 Jerem. IV , 19. • Reg . 1 , 9.
393 COMMENT . IN PSALMOS . 394
κατορθώματα δε, προσώπων του Δαβίδ απαγγέλλειν, Α cos, cu in nos insurgere cas faciunt . Conviciis
ώστε κινηθήναι προς την τούτων μίμησιν. vero adversus insidialores uli possumus. Quoi si
alicubi præclara aliqua virtulum facta percensentur, ea applicabimus ipsi beato l'avid, ilita tamen
ul et nos ad illorum imitationem muveainur et excilumur.
Δίκασον , Κύριε, τους αδικούντάς με , πολέμη . Vers . 1. Judica Domine injuriantes mihi, impu
σου τους πολεμούντάς με . Πρώτον , φησί , δίκασαν gna impugnantes me. Prino, inquil, Saulem it so .
τους αμφί τον Σαούλ : είτα πολέμησαν και κόλασιν , cios judica , deinde impugna, ac castiga. Eoruna
ως αδίκους φαινομένους . Αδιάφοροι δε αι συντάξεις, cnim injustitia apertissime paluil. Iodidcrentes aus .
νόμο διαλέκτου παλαιάς . tem sunt constructioncs, ex consuetudine releris
Jialerti.
Επιλαβού όπλου και θυρεού , και αναστηθι Veks. 2 , 3. Apprehende teluni , el sculam , el ex
είς την βοήθειάν μου : εκχεον ρομφαίαν , και surge in adjutorium mihi ; elſunde frameam ,
σύγκλεισον εξ εναντίας των καταδιωκόντων με. conclude adversuni persequenles me. Cum pugnze
INλέμου μνημονεύσας , ακολούθως και τα είδη προσ- meminerii, consequenter aliam armiorum genera
έθηκεν των όπλων, ουχ ώς του θεού τούτοις χρω . Β apposuit : non quod eis utatur Deuts, sed lignano
μένου , αλλ' άνθρωποπρεπώς τη φοβερή καταλόγω loculus est more . Terribili enim hac armorum
του σχήματος της πανοπλίας έκδειματών τους το- commemoratione pravos ac scelestos omnes pero
νηρούς. Το Θεώ γαρ αρκεί θέλησες μόνον, και λόγος Ierrelacit. Nam alioqui, solum Dei verbum , quin
είς τιμωρίαν μεν των αδικούντων, σωτηρίαν δε των imu sola etiam ejus voluntas, satis est ad cocrcen
αδικουμένων . "Εκχεον δε , αντί του " Ελκυσον : ελ-
.
dos ac castigandos opprinnenles, et ad defendendos
κομένη γάρ ή σπάθη. εκχείσθαι του κολεου δοκεί δ:: oppressos. Effunde igitur frameam , lioc est, Exime
την λειότητα. Σύγκλεισαν δε, αντί του , φράξον gladlium e vagina.. Ob expolitam enim lavitatem
læviialcm
έμπροσθεν, ώστε μη δύνασθαι αυτούς εκφυγείν suam gladius, fundi quolainmuodo videtur e vagina,
τον από σου κίνδυνον . cum evaginatur. Conclude eliam perseculores mucos,
hoc esi , Obstrue viam ante eos, ila u ! cffugere
amplius manu luam nou possint.
Είπον τη ψυχή μου Σωτηρία σου είμαι εγώ . Τη Dic animæ meæ : Salus lua ego sum . Intellectu : li
νοερά σου φωνή είπε τη νοερά ψυχή μου μόνον, ότι roce lua loquerc ad intellectualein anima: mcani,
.

Μή φοβού , σωτηρία σου είμι εγώ · ή γαρ αρχαία el dic ci : Noli timcre, quia ego sum salus la .
διάλεκτος το είπε , είπον λέγει, ώς το ποίησον . C lllud autem animadvertendum (quod Græca dictio
qur hic habetur, non indicalivi moji est, el præteriti temporis, ut regulariter inveniri sulet, sed
Borislus imperativi uodi), ul sit elnov pro Einè id esl dic , eo modo , quo dicimus folio9 ' pro
far.
Αίσχυνθήτωσαν και έντραπείησαν οι ζητούν- VERS. 4. Confundantur et rerereantur, qui quc
τες την ψυχήν μου . Αίσχυνθήτωσαν και εντραπεί . runt animam meam . Verb:, bärc confundantur el
ησαν εκ παραλλήλου το αυτό σημαίνουσιν, και πεί- revereantur , idem ſere significant. Conſusio enim
σονται, μη δυνάμενοι με ελεϊν. Την ψυχή μου illis sunima eril , si me comprehendere nequive.
δε , αντί του Έμε . rint. Animam aulem meam circumloquendo dixii,
pro Meipsum .
'Αποστραφείησαν εις τά οπίσω . Κενοι και Converiantur retrorsum, luanes nimirum , et re
άπρακτοι . infecta .
Κατασχυνθείησαν οι λογιζόμενοι μοι κακά . El confundantur qui cogitant mihi mala. Verbum
Το Καταισχυνθείησαν, επίτασίς έστι του Αισχυν- confundantur ,, hic repetitum ,, precipue juxta Greece
θείησαν. Λογιζόμενοι δε, αντί , μελετώντες , συσκε- dictionis vim , intentionein addit ( 23 ), el majorensi
πτόμενοι . coulusionein sigailical. Cogitare autem mala , pro
considerare ac studiose investigare dixit.
Γενηθήτωσαν ώσει χνούς κατά πρόσωπον l'ers. 5. Fiant sicut pulvis ante faciem veili. Ac
ανέμου . Ωσεί χνούς, όσον επί τω σκεδάννυσθαι εν Dsi dical, Inter fugiendum instar pulveris dission :
τη φεύγειν • ή γάρ λεπτή κόνις ενώπιον ανέμου lur ac dispergantur. Minutissimus cnim cum sit
σκεδάννυται . pulsis, ventis facile dispergilur.
Και άγγελος Κυρίου εκθλίβων αυτούς. Λείπει Ei angelus Donini conlerens cos. Subintellig :
τό, έστω · άγγελοι γάρ πολλάκις εις το κολάζειν verbumn , sil, Angeli enim sirpenumero milluntur
αποστέλλονται , ώς και ολοθρεύσας τα πρωτότοκα των à Deo, ut aliquos castigent : veluti is qui Æsypii
Αίγυπτιων , και ο τάς των 'Ασσυρίων όγδοήκοντα priniogenitos dissipavit,, item is qui centum ocio
clo
πέντε και εκατόν χιλιάδες ανελών. ginta quinque inillia Assyriorum interemii.

Varia lectiones .
(23) Greca ila sonani ; Verbum xata !5XuvOsinsav (composilum ) in :ensio est rerbi (simplicis) ale
συνθ :ίησαν.
PATROI.. GR . CXXVUI . 13
 107 EUTHYMII ZIGADENI 408
fccerit . Dolos expandit ante se, lioc est , prave ac Α τι πε ποίηκεν . Δόλον ή πλωσε προ εαυτού , τουτέστιν ,
perverse egit in hoc, ut peccatum suum cognos- έκακούργησεν επιγνώναι την αμαρτίαν αυτού · πε
ceret et odissel ; ut sit sensus : Noluit cognoscere ριττόν γάρ κανταύθα το, τού: Ούκ ήθέλησε διαγνω
peccalum suum , el odisse illud . ναι ταύτην, και μισήσαι .
Vers. 3. Verbun oris ejus iniquilas ei dolus. Ea, Τα ρήματα του στόματος αυτού ανομία και δο
inquit, quae de pacc mecum tractabat, plena erant λος. "A ελάλησέ μοι προς ειρήνην , ανομίας και ο
iniquilale et dolo, et venenum quodammodo in λου ήσαν μεστά , επικεκρυμμένον έχοντα τον 1ον.
se occullum relinebant, Quæ res iniqua pariter Τούτο γάρ άμα και άνομον και δόλιον · και γάρ
oral et dolosa . Volebal eniin Saul me securum εβούλετο με θαρρήσαι, και ούτως εαλωκέναι αφύ.
confidere, atque hoc pacto nibil verenlew compre- λακτον .
hendere.
Noluil intelligere ul bene ageret. Noluit intelli- Ούκ ήβουλήθη συνιέναι του αγαθήναι. Ούχ εί
gentiam aliquam majorem habere,, ut bonum aliquod λετο λαβείν σύνεσιν , ώστε ποιήσαι το καλόν, ήτοι
faceret , vel cessaret ab insidiis . παύσασθαι της επιβουλής .
VERs. 5. Iniquitalem meditatus est in cubili silo.
'Ανομίας» διελογίσατο επί της κοίτης αυτού .
Eliam in leclo cubans prava in animo versabat. B Και κοιταζόμενος πονηρά ενεθυμείτο · ουδέ γάρ
Neque enim quietis ant somui tempore quies- κατά τον της αναπαύσεως καιρόν ησύχαζεν . Παρι
cebit ; unde sumina illius malignitas denionstra- στα δε διά τούτου την υπερβολήν της πονηρίας αυ .
11 :. του.
Aslitil omni viæ non bonæ. Promplus est ad omne Παρέστη πάση οδώ ουκ αγαθη . "Έτοιμος ήν
opris maluin .
προς πάσαν πράξιν κακίας.
Maliliam autem non ægre lulii. Maliliam , inquit, Κακία δε ου προσώχθισε . Την κακίαν δε ουκ
grave quid esse non existimavit : lioc est, a sc eam επιβαρυνόμιζε (97), τουτέστιν έπεσείσατο .
non repulit .
Vers. 6, 7. Domine, in celo misericordia tua, el Κύριε, εν τω ουρανώ το έλεός σου , και η αλή
verilas lua usque ad nubes, justitia lua sicul montes θειά σου έως των νεφειλών : η δικαιοσύνη σου ως
Dei, judicia lua abyssus nulla. Quemamodum su- όρη Θεού, τα κρίματά σου άβυσσος πολλή. " Ωσπερ
perius summam Saulis pravilatem demonstravit, άνω το υπερβάλλον της πονηρίας του Σαούλ υπέδει.
ila et nunc summam Dei bonitatem et longanimi- ξεν, ούτω κανταύθα της του Θεού μακροθυμίας το
tate: describit, diceus: Domine, in cαlo ntisericor- c μεγαλείον , και της άλλης χρηστότητος υπογράφει
dia luu, et rerilas taa usque ad nubes, hoc est, us- διά των προκειμένων ρητών. Κύριε, εν τω ουρανό
que ad ipsum cælum . Nubes eniin nisijue ad cælum το έλεός σου και Εν τω ουρανώ , αντί του, "Εως
ascendunt. Justitia lua sicul montes Dei, ci per του ουρανού , τουτέστιν , υψηλόν και πολύ . Και η αλή
monics inagnitudinem pariter et allitudinem signi- θειά σου έως των νεφελών , αντί του, “Έως του
ficavil. Montes aulem Dei dicuntur, reluti a lico ουρανού πάλιν. Μέχρι γάρ του ουρανού αύται ανία.
creati . Judicia autem lua abyssus mulla, hoc est , σιν. Η δικαιοσύνη σου ως όρη Θεού και διά των
Dispensationes ιu:e immensum quoddam atque in- ορέων το ύψος και μέγεθος ήνεξατο . "Όρη δε θεού ,
comprehensibile sunt profundum .
τα υπό Θεού γεγενημένα . Τα κρίματά σου άβυσσος
.

πολλή αι οικονομίας σου, βάθος άπειρον και ακα.

τάληπτον .
VERs. 8. Homines et pecora salvabis , Domine 'Ανθρώπους και κτήνη σώσεις , Κύριε . Το Σώ
Salvare , seu salvari aliquando de ælerna salule ζω, ποτέ μεν επί της αιδίου σωτηρίας λέγεται, ως
dicitur, juxta illud : El salvabuntur justi " ; ali . το • Σώζονται οι δίκαιοι · ποτέ δε και επί της προσ
quando vero de lenmporaria salute,, ut inc
nunc.. Expo- καιρου, ως νυν, όδηλοί την απλώς ζωοποίησιν. Τοιού
nere enim debemus : Salvabis, hoc est, Vivificabis , D το ; γαρ, φησιν , ών , ζωοποιείς ου μόνον ανθρώπους,
seu vilain eis præslabis . Tanla esi, Domine, inquit, αλλά και άλογα ζώα. Διά γάρ των κτηνών , ως καθα
qua misericordia , lit non solum hominibus, sed ρωτέρων, πάν ζώον άλογον δεδήλωκε . Σώσεις δε, αντ !
ipsis ctiam irrationalibus animantibus vilain pre- του Σώζεις , αντιχρονία: η ανθρώπους μεν, τους μετά
sies. Per perora enim quae cateris omnibus ani- λόγου ζώντας κτήνη δε , τους αλογίστως βιούντα ;
inantibus mundiora sunt, omne animal irrationale ανθρώπους . “Η ανθρώπους μεν, τους νόμιο παιδαγω
significavil . Salvabis etiam dixit pro Şalvas, lem- γουμένους Ιουδαίους : κτήνη δε , τα φιλήδονα έθνη.
nus ponens pro icmpore . Vel per homincs eos in Και το Σώσεις δε τάξομεν επί μέλλοντος , ώς έν
lellige, qui duce virunt ratione ; per pecora vero, προφητεία. Σώσεις γάρ αυτούς πιστεύοντας του
cos liomines qui abjurata omni ratione, irrationa- Ευαγγελίου το κηρύγματι .
biliam instar degint. Vel der homines, Judæos inicllige cruditos in luge, per pecora autem feulj
* Proν , 11 , 13 .
Variæ lectioncs.
(27) ΑΙ. ουκ επί βαρει (ίσ. βαρύ) νενόμ :κε .
409 COMMENT . IN PSALMOS . 410
les , voluptatem ( ulim , el carnis desideria pecorum instar) seclantes. El lunc verbun Sulvabis in slia
permaneat significatione, et futuri sit lemporis : et prophetiain continebunt hæc verba de fidelibus.
Sudrabis cajin eos, qui crediderint audita prædicatione Evangelii.
"Ος επλήθυνας το έλεός σου, ο Θεός . Το “Ως εν- Α Quam multiplicasti misericordiam tuam , Deus. Di
ταύθα, θαυμαστικόν (28) εστιν. Εκπλαγείς γάρ την clio, quan, Ιιοc in loco admirantis animum demon
υπερβολήν της του θεού αγαθότητος και ελεημοσύ- stra!. Olistupescens enim Proplieta Donitalem ac
νης , δι ' ήν σώζει τούτους κακείνους , επιφωνεί , ότι misericordianı suidnam Dci, qua hi pariter atque
Λίαν επλήθυνας εις ημάς το έλεός σου. illi salvansur, inclamat ad Deum , dicens cum
quam maxime suam in nos misericordiam multipli
casse .
Οι δέ τοι των ανθρώπων εν σκέπη των πτερύ- Filii aulem hominum in protectione alarum lua
Σων σου ελπιούσιν . Υιοί των ανθρώπων , αντί του, ruin sperabunt. Filii hominum , hoc est homines, ut
"Ανθρωποι, καθώς εν τω τετάρτω ψαλμώ προείρη- diximus in ps :alio quarto, Ait igitur quol omnes,
ται · λέγει δε , ότι "Οσοι κυρίως εισίν άνθρωποι , μη φοί veri homines sunt, et qui hujus nominis appel
παραχαράξαντες πονηραις πράξεσι την προσηγο- Jasioncm sceleribus suis non adulterarunt, in divina
ραν, εν τη σκέπη της παρά σου θάλψεως και φυ- sperabunt protectione, quodque eos Deus ut avis
δακης ελπιούσιν, " Η και άλλως · πρόρρησις τούτο proprios pullos ſovebit ac custodiet. Et aliter in
περί των Χριστιανών. lelligi polest versiculus, ut sit prophetia de Chri
B
stianis.,
Μεθυσθήσονται από πιότητος οίκου σου. Μέ- VERS. 9. Inebriabuntur ab uberlale domus luæ.
την ενταύθα την ευφροσύνην καλεί, ώσπερ και πιό- Inebriatuntur, hoc est Lalalhuntur. Laetitiamet
τητα τον πλούτον . Οινός τε γαρ ευφραίνει καρδίαν euim hic ebrielalem appellal, quemadmodum
ανθρώπου και η πιότης περισσεία εστί του λίπους. diviliaz uberlaten , Vinum enim , ul alibi inquit
Τοιαύτην δε διάνοιαν έχει το ρητόν , ότι οι τοιούτοι Propheta, tertifical cor hominis 80. Ubertas etiain
ευφρανθήσονται από του πλούτου του οίκου σου οίκος copiam gramdan ampliorem significat. Ηujusmodi,
μεν γάρ του Θεού , η Εκκλησία• πλούτος δε αυτής , inquit, homines leti erunt a divitiis doinus tue.
τα ευσεβή δόγματα , ευφραίνοντα πνευματικώς τους Domnus aulem Dei Ecclesia est, cujus civilis
μεταλαμβάνοντας. Η οίκος μεν του Λόγου και Θεού, pia sunt dognatia , que ipsius dogmatum par
ή προσληφθείσα έμψυχος σαρξ, εν ή έσκήνωσε · πιό- icipes spirituali aficiunt letitia . Vel per domum
της δε , η παρά τούτου διδασκαλία , άρδουσα ψυχάς Dei , Verbi carnem intellige : illain nimirum quam
και πιαίνουσα και ευφραίνουσα • ως δύνασθαι μετά simul cum anima assun psit, et in qua habitavit ;
Παύλου λέγειν · τίς ημάς χωρίσει από της αγάπης el per ubertalem , Christi doctrinam , qu:e animas
του Χριστού ; C irrigat, impingual, el læsilical ; ita ut cum Paulo
dicere possint : Quis nos separabil a charilale
Christi oi ?
Και τον χειμάρρους της τρυφής σου ποτιείς El lorrente deliciarum tuarum polabis eos . Eam
αυτούς. Τοαυτό πάλιν κάνταύθα νόημα : μέθης γάρ dem repelit sententiam , et cuni ebrietatis memine
μνημονεύσας , ακολούθως και περί πόματος διέλαβε . rit, consequenter et poculum addidit : Polabis
και τον ποταμών της παρά σου , φησί , χορηγουμένης enim eos , inquit, lumine ejus läbiliæ , quæ a lo
ευφροσύνης ποτίσεις αυτούς. Χειμάρρους δε τρυφής, subministrator. Torrentem autem leficiarum, ju
το ρεύμα της ευφροσύνου διδασκαλίας • χειμάρρους cundissina Christi doctrine Πwenta appellavit :
μεν , διά το πρόσκαιρον της διά στόμα του Χριστού lorrentem quidem ob lempestivam doctrinam , quæ
διδαχής , και το ισχυρόν αυτής και βίαιον εις αντί- cerlo tempore ab ore Christi dellulebat, propterque
φησιν , και το από προφητικών λόγων συγκεκροτημέ- ejus vellementiam, ac vim (ut ita dicam) indelen
σν· και ο χειμάρρους γάρ, πρόσκαιρος , και σφο- lani, el propter mulla quit de propheticis scrno
δρός , και βίαιος , και από συρροίας υδάτων συμπε- nibus in unum collecla adduccbat. Torrens enim
φορτημένος τρυφή δε, ώς ευφραίνουσα και πιαίνουσα, ad iepipus ſluit , et veheniens est ac violenlus, et
καθώς ειρήκαμεν . Τινές δε πιότητα μεν οίκου , του D ex multiplici confluit aquarum concursu ; delicias
Λόγου και θεού λέγουσι το καταρρεύσαν αίμα της aulem idco dixit, quia lætificant cl iinpinguant.
εχράντου πλευράς χειμάρρους δε , το συνεκχυθεν Αλίqui per ubertatem lounus Dei, sanguineo Christi
αυτώ ύδωρ. Και γάρ εν καιρώ χειμώνος ερρύησαν, & intelligunt, qui ex illiusimmaculato latere deluxit ,
και άμφω εμέθυσαν ημάς , ώς έκβακχευθήναι προς el per lorrenlem, aquam illam, quæ lunc lemporis
σωτηρίαν , και έκστήναι της προτέρας απάτης και cum sanguine pariter effusa cst, et que (ut Græcæ
πιάνης, και τύφραναν . dictionis etymologia indical) liberno lempore de
Roxit hyems coim crat quando passins cst Dominus), quæ etiam inebriavit nos, ila ut debacchati
» Psal. Cιι , 15, * Rom. νιι , 33 .
Variæ lectiones .
( 28 ) ΑΙ. θαυμαστόν .
411 EUTUYMIT ZIGABENI 112
slonis ad salutem , ct a priori errore quo seducebamur in tutum educti, et summa affecti la
titia .
Vers. 10. Quoniam apud le esl fons vilæ. Quo- A "Οτι παρά σοι πηγή ζωής. Τούτο βούλεται λε.
niain tu es qui vitain præstas. Ego sum , inquit, γειν· "Οτι συ ει ο ζωοδότης " και γάρ φησιν ο Χριστός
via, veritas, et rita ") ; in seipso enim Christus vitæ , "Εγώ είμι η οδός, και η αλήθεια , και η ζωή εν
ut ita dicam , scaturiginem habet, et non aliunde : αυτώ γάρ είχε την βλύσιν τηςζωής, και ουκ έξωθεν ,
quemadmoluna sancti illi liabuere qui aliquando ως οι νεκρούς αναστήσαντες άγιοι: και: “Οτι παρά σου
mortuos suscitarunt ; vel : Quia apnd le Patrein , το Πατρί και ζωοδότης , ώς αχώριστος. Εγώ γιρ,
Filius qui perennis est vita largilor, inseparabilis φησίν, εν τω Πατρί , και ο Πατήρ εν εμοί. Πηγή
permanel : Ego enim , inquil, in Paire, et Pater in δε ζωής, ότι και διά Ιερεμίου φησίν : 'Eμε έγκας.
me est " . Fontem autem vitæ appellat, quemadmo- έλιπον πηγήν υδατις ζωής .
dum et alibi Jeremias dicens es ejus persona : E.
one fontem vilæ reliqueruni.
In luinine luo ridebimus lumen. Hic theologiam 'Εν τω φωτί σου οψόμεθα φως . Τούτο θεολογία ,
tradit de sancta Trinitate ex Adelium persona lo- περί της αγίας Τριάδος προφητεύουσα , ότι "Ημείς
quens. Nos , inquit, o Paler, qui fideles futuri su- οι πιστεύειν μέλλοντες διά του Υιού σου Πατρός
mus, per lumen, loc est, per divinitaleni Filii Tui, επιγνωσόμεθα το Πνεύμα το άγιον. Ει γάρ φως τρι
cognoscemus lumen Spiritus sancti. Nam si Deus B λαμπές ο Θεός , έκαστον των τριών προσώπων φως
(ut inquit Gregorius Theologus lumen triplex est, εστιν. Ο Υιός τοίνυν εδίδαξε περί του αγίου Πνεύμα .
consequenler unaquæque in Dco persona lumen τος, Παράκλητον αυτό καλέσας, και ομοδύναμον και
dicenda est. Filius igitur docuit de Spiritu sancio, ισότιμον. " Ή και το ανάπαλιν (29) . Υπο του αγίου
Paraclelum alium consolatorem atque alium advo- Πνεύματος φωτιζόμενοι , τας ακτίνας του Υιού θεω
calum eum appellans, ejusdenique polestatis atque ρούμεν « Ουδείς γαρ δύναται ειπείν Κύριον Ιη
ejusdem esse bonoris significans. Vel aliter, Nos a τούν, ει μή » Πνεύματι αγίω. Και , Ημίν ο Θεός
sanclo Spiritu illuminali radios lucis Filii lui con- απεκάλυψε δια του αγίου Πνεύματος αυτού .
templabimur. Nemo enim potest dicere Dominum Jesum nisi in Spirilu sanclo * . lllem alibi : ] Deus
nobis revelavit per Spiritum sanctum $8.
Vers. 11. Erlende misericordiam luam cognoscen- Παράτεινον το έλεός σου τους γινώσκουσι σε.
tibus 10. Perpetuo eorun iniserere, qui divinitatis Διηνεκώς ελέει τους της θεογνωσίας ήξιωμένους.
cognitione digui sunt : quod Propheta nunc dicit Λέγει τούτο παρακαλών .
rogantis in morem .
El justiliain luam iis, qui recto sunt corde. Et as- Και την δικαιοσύνην σου τοίς ευθέσι τη καρ
είδve prosta justum auxilium turn iis qui in ser- C δία . Και διηνεκή δίδου την δικαίαν σου βοήθειαν τους
monibus atque actionibus suis recti sunt . ορθοίς περί τε λόγον και πράξιν .
V'ERS. 12. Non teniat mihi pes superbiæ . Pedem Μή ε2θέτω μoι πoυς υπερηφανίας . Τουτέστιν
superbia pro integra ponit superbia , veluti lotum a υπερηφανία , από μέρους το πάν · λέγει δε , ότι Μη
parte. Non dominetur mci , inquit, superbia . Su- προσγένοιτό μοι υπερηφανία . Διά & της υπερ
perbie outer nomine online vitium significavit : ηφανίας , πάσαν κακίαν ηνίβατο κορυφαία γάρ
quoniam verles est ct genitris peccatorun omuium αύτη και γενέτοια πάσης κακίας έστι .
$11 perbia.
El manus peccaloris non concurial me. Hoc est, Και χείρ αμαρτωλού μη σαλεύσαι με . Τουτ .
ipse pecc: lor , a parle lolum signilicans (ue supra έστιν αμαρτωλός , από μέρους το παν. Λέγει δε τον
diximus), el per peccatorem ipsum demonem intel- διάβολον, ή τον Σαούλ , ως παράνομον , και πάντα
ligil, vel Saulem , aut alium ex omni parle scele- πονηρόν. Σαλείσαι δε, το παρακινήσαι της έδραίας
stum . Non concutiat autem , hoc est , Non moveat βάσεως , της εν αρετή.
ab illa nimirum stabilitate ac sede, quam in virtile
collocavi.
Vers. 15. Illic ceciderunt omnes qui operarius D Εκεί έπεσον πάντες οι εργαζόμενοι την άνο
iniquitalem . Illic, id est, in loco illo, seu in len- μίαν . Το 'Εκεί, αντί του , 'Εν εκείνες τω τόπω , και
pore a Deo constitulo . El nou disil , Calent, sed το ώρισμένων παρά θεού. Ουκ είπε δι , Πεσούνται ,
Ceciderunt : veluti qui propheticis oculis illorum αλλ ' 'Επεσον , οία τους προφητικοίς οφθαλμοίς ιδών
ruinam ceriieret. lulelligit auleiu Saulen el sequa : την πτώσιν αυτών. Λέγει δε Σαούλα και τους περί
ces , aut alios hujusmodi scclestos liomines. Σαούλ , και εί τις πονηρός .
Expulsi sunl , et non potuerunt stare . Expulsi jam Εξώσθησαν , και ου ' μη δύνωνται στήναι.

. : Joan . xiv , 6 . 63 Uzil, 10 . » | Cor . II , 5. • 1 Cor . 10 , 1 .

Varia lectiones .
( 29) 30 δ: το ανάπαλιν .
 413 COMMENT, IN PSALMOS . 414
Εξώσθησαν ήδη της παρά θεού βοηθείας , διά την A sunt a divino auxilio, ob eorum scilicet vilia, et
κακίαν αυτών, και λοιπόν ου δύνωνται στερεωθήναι deinceps frmari non poterunt ..
εις το ζήσαι.
Ψαλμός τώ Δαβίδ. Psalmus ipsi David .
ΨΑΛΜΟΣ Λή. PSALMUS XXXVI .
Νουθεσίας και ψαλμός ούτος περιέχει , παραινών Admonitiones continet hic psalmus. Admonet
(αντί μακροθύμως τα συμπίπτοντα φέρειν , και μη enim til unusquisque varios rerum eventus parien
προσέχειν ταις ευημερίαις των πονηρών . ler ferat , et nientem non adhibeat ad oravorum
hominum prosperitales .
Μή παραζήλου και πονηρευομένοις . "Έστιν μεν Vers. 1. Ne æmuleris in malignantibus. Æmn
ειπείν παραζήλωσιν την μίμησιν, οίον , Μή μιμού lationem imitationem appellat ; ac si dicerel : Noli
τους πονηρευομένους , ειευπραγoύσιν. "Έστι δε ειπείν imilari malignantcs, lamelsi secunda cos videas
και τον ερεθισμόν , οίον, Μή ερεθίζου προς λύπην, Ποrere fortuna . Possunus etiam emulationem pro
τους πονηρούς βλέπων ευρoούντας . Ή δε σύνταξις irritatione intelligere [quemadmo: um Griera dictio
αδιάφορος κείται , καθ ' Έβραϊκώνιδίωμα . significantius exprimit) zelum , æmulationem ap .
pellans. Unde etiam verbum suum deducil. Ac si diceret : Noli irrilari, aut mærere, . quando pravos
sides felicem vilam degere. Constructio autem hoc in loco indifferens est, et regulam non servat,
jesla llebraicum idioma.
Μηδε ζηλού τους ποιoύντας την ανομίαν . Πολ . Β Νeque emuleris facientes iniquitatem. Multi enim
λοί γαρ βλέποντες τους κακούς ευθηνουμένους, παρο- quoties praros vident estervis hisce bonis abun
ξύνονται προς μίμησιν αυτών εκ μικροψυχίας. όπερ dare , pusillanimilale ducli, ad illorum imitationem
ως ολέθριον αποτρέπει. " Έστι δε ζήλος όρεξις κτή- incitantur. Quain rein Prophela veluti pernicio
σεως του δοκούντος προσείναι το πέλας αγαθού. sain delestatur. Est autem æmulario (scu potius
Τάττεται δε κυρίως μεν επί καλού : πολλάκις δε , juxta Grecam litteram, zelus ] appetitus quilarm
επί κακού . Ούτος δε ο στίχος σαφηνιστικός έστι possidendi bonum illud , quod quis videl in alio ; et
του πρώτου, και συνοδός . " Η Μη ζηλού , αντί του , proprie quidem ponitur in bonuni, sapenumero
Μη μακάριζε μηδέ εύχου ομοιωθήναι. etiam in inalum . Versiculus vero iste proxime su
periorero versiculum declaral, alque ejusdem est sensus cum illo. Vel Ne æmuleris, hoc est : Noli
teatos eos dicere, nec precari, ut similis cis fias.
" Οτι ώσει χόρτος αποξηρανθήσονται . Μη έχον- Vers. 2. Quoniam sicul herba, cito exarescent.
τες βιζαν ισχυράν . Non habentes scilicet radicem validam .
Και ώσει λάχανα χλόης ταχύ αποπεσούνται . Et quasi olesa herbarum cilo decident. Idem rur
το αυτό πάλιν δηλοί . Λάχανα δε χλόης , αντί του , sus repelit. Olera autem herbarum dixit pro ipsis
χλοάζοντα , και θάλλοντα , και τα όντα του γένους της C herbis , vivis nimirum ac νίrentibus , vel pro iis
χλόης . Ταύτα γαρ ξηραινόμενα , υπoρρεί . quæ pertinent ad genus herbarum . Hæc enini om
nia defluunt cum aruerint.
Ελαισον εal Κύριον και κoίει χρηστότητα . VeRs . 3. Spera in Domino el ſac bonitalem . Spera,
Επισον, ότι ου περιόψεται τους πόνους των ενα- inquit, in Domino qui virtutum tuarum labores
ρέτων , και μόνον εργάζoυ το καλόν · τούτο γάρ νύν non despiciel , el quod bonyi esl, operare. Boni.
χρηστότης σημαίνει . talem enim posuit pro Bono.
Και κατασκήνου την γην . Ούτω δε ποιών , αφο- El inhabila terram. Sic faciens, inquit, intrepide
δως κατασκήνου " τον θεόν γαρ έχεις φύλακα . quam habes habitationem posside. Deum enim fui
custodeus babes .
Και ποιμανθης επί το πλούτη αυτής. Και ποι- El pasceris in divitiis ejus. Ei pasceris a Deo in
μανθήση παρά θεού, επί τοις αγαθοίς αυτής ώστε των Jionis ejus, ita ut utilibus fruaris, el a noxiis non
μεν χρησίμων απολαύειν , των δε βλαβερών απέχεσθαι . lædaris.
Κατατρύφησον του Κυρίου . Ενηδύνθητι τω Κυ- Vers. H. Deliciare in Domino. Delectare , inquit,
ρίω . διά της ακορέστου αγάπης αυτού, ή διά της in Domino, per immcnsam nimirum atque iusalia
απλήστου μελέτης των εντολών αυτού. D bilein ejus dilectionem , alit per inexplebilem man
dalorum ejus, ac divinæ legis contemplationem .
Και δώη σοι τα αιτήματα της καρδίας σου . Ei del libi peliliones cordis tui . søn del, pro
Δώη, αντί του Δώσει , ευκτικών αντί μέλλοντος . Διώσει , dabil , optatiνuυ pro futuro . Cum enim
Αγαπών γάρ τον Θεόν , ουδέν αιτήσεις ανάξιον . diligos Deum , nihil ab eo indignum postulabis.
Αποκάλυψον προς Κύριον την όδόν σου . VeRs. 5. Revela Domino vian luam . Per viam
οιον νυν την πολιτείαν υποληπτέον , ήν κελεύει nunc conversationem ac vil normam intelligit,
τοεήσαι άξίαν επισκοπής θεού · γινώσκει γαρ Κύ . qugin risitatione ac custodia Dei dignain fieri
ριος οδών δικαίων και ζήτει σαφέστερον εις το jubet. Noril enim Dominus vias justorum 86. De
τέλος του πρώτου ψαλμού. quo vide, quæ circa anem primi psalıni olicla suni.
& • Psal. 1 , Co.
415 EUTIYMII ZIGADENT 416
Spera in co. Rursus spem prolendit , tanquam A Και ελπισον επ' αυτόν . Πάλιν την ελπίδα προ
necessariam iis qui in afflictionibus sunt constituti ; τείνει , ως αναγκαίαν τοις εν θλίψεσι • μόνη γαρ
sola enim spes minuil dolores. αυτοις επικουφίζει το άλγος.
Et ipse faciet. Faciet nimirum , quæ petis, ct Και αυτός ποιήσει. Ποιήσει και ελπίζεις, & αιτείς ,
quæ conducont. και συμφέρει .
VeRs. 6. El educet quasi lumen justitiam tuam. 'Εξοίσει ως φώς την δικαιοσύνην σου . Δικαιο
Justitia boc in loco sumenda est pro jusla sen- συνην ενταύθα ληπτέον την δικαίαν απόφασιν. Και
Tentia . Ει cducet ,inquit , justain de te sententiam, εξενέγκη , φησί, την παρά σού δικαίαν απόφασιν ,
luminisque cujusdam instar fulgentem ac conspi- ως φώς λαμπράν ενώπιον απάντων . Ο Πατήρ σου
cuam coram omnibus constituet . Pater tuus, γάρ , φησίν, ο βλέπων εν τω κρυπτο , αποδώσει
inquit alibi, qui videt in occulto , reddet libi in σοι εν τω φανερώ . " Η εξενέγκη την αρετήν σου
manifesto 87. Vel afferet viriutem fuam in medium , εις το μέσον, ώς φώς καθαρόν δημοσιεύων αυτήν,
divulgans eam quasi purum lumen , e: prædicans και ανακηρύττων εν καιρώ τω προσήκοντι.
in lempore opportuno .
Et judicium luum tanquam meridiem . Eamdem Και το κρίμα του ως μεσημβρίαν». Η ταυτόν
repetit sententiam. Merilies enim pura et sincera B λέγει τη προτέρα εξηγήσει , τη περί της αποφάσεως :
est ac fulgentissima dici los. Vel educet judicium μεσημβρίαν γάρ το ακραιφνές και ακμαίον του
tuum , hoc est, conversationen ac vitam illam
> φωτός της ημέρας : η πάλιν Το κρίμα σου , τους
quam judicio luctuo tibi sectandam proposisli έστιν, "Ην έκρινας και είλου πολιτείαν , δημοσιεύει
pablicabil, et omnibus notam faciel, ut meridiem . ώς μεσημβρίαν και πάσι γάρ ή μεσημβρία κατάδηλος ,
Meridies enim omnibus cst manifestis , vellili οία λαμπροτάτη .
splendidissima ac lucentissima dici pars.
Subditus esto Domino. Servans nimirum illius Υποτάγηθι τω Κυρίω . Φυλάττων τας εντολάς
inandala, el non ægre ferens Bagella ab eo missa, αυτού • ή και μη δυσανασχετών προς τας επαγομέ
sed gratias ei agens, quasi erudienti le ac ca- νας μάστιγας , αλλ' ευχαριστών παιδεύοντι .
sligauli.
El ora eum . UL scilicel miserealur lui el pro- Και ικέτευσον αυτόν . " Ωστε ελεηθήναι και σκε.
legal le. πασθήναι .
Vers. 7. Ne amuleris in eo, qui prosperalur in Μή παραζήλου εν τω κατευοδoυμένη εν τη
via sua, in komine faciente iniquilalen . Hæc verba cc8com aüroi, ér dropóta doloūrti auparopiar.
eumdem sensum babent , quam illa : Ne æmuleris Ταύτα ταυτόν μεν δύνανται τω · Μή παραζήλου
in malignantibus, neque æmuleris facientes iniqui. εν πονηρευομένοις , μηδε ζήλου τους ποιούντας
Talem : verumi apertiora sunt . Ei , dum ait : In eo, την ανομίαν · κείνται δε φανερώτερον . Ειπών δε,
qui prosperatur in via sua, distinxit de quonamn 'Εν τω κατενoδoυμένη εν τη οδώ αυτού , διέστειλε
•
!
Ιοqualur : de injusto nimirum .. Nam alioquin,, περί ποίου λέγει , ότι περί του παρανόμου • τον
si justus sit, qui prosperalur, imilari eum de. γάρ δίκαιον ευοδούμενον μιμείσθαι χρεών .
bemus.
VERS. 8. Desine ab ira, el derelinque furorem . Παύσαι από οργής , και εγκαταλιπε θυμών .
.

Cum vides, inquit, injustos homines in secunda Βλέπων τους αδίκους ευημερούντας, μη οργίζου ,
esse fortuna , noli irasci , aut indignari erga eos, μηδε θυμού, μήτε κατ ' αυτών , ως παρ' αξίαν
quasi præler id prosperentur, quod par est : neque ευτυχούντων , μήτε κατά σεαυτού, ως διά το φιλε!
lecum ipse illud doleas , quod ob summum tuum την αρετήν μάλλον δυστυχούντος . Εκ παραλλήλου
erga virtutes amorem potius infelicior sis , Ira δε νύν οργή και θυμός · ει δε και διαφοράν ζητείς .
aulem cı indignatio hic idem significanl : verum si ευρήσεις εν αρχή του έκτου ψαλμού .
corum diferentiam quæris, vide que exponcndo D
dixerimus circa principium sexti psalmi.
Ne æmuleris, ul maligneris. Quia pravos ali- Μή παραζήλου ώστε πονηρεύεσθαι . Έπει
quando , el aliquando bonos æmulamur, primam παραζηλοί τις και εις πονηρόν και αγαθών , το
æmulationis speciem a veriit . Nam æmulari a : πρώτον αποτρέπει το γάρ παραζαλούν , ώστε
bomull, rectum est. Et considera quomodo in χρηστεύεσθαι, καλόν εστιν . "Ορα δε όπως εν αρχή
principio psalmi obscurius hujusinodi admonitio το , Μή παραζήλου , δυσφραστον τέθεικε• παρακα :
nem tradidit, el quomodo deinceps procedendo, τιών δε, σαφέστερον αυτό προστέθηκε • νύν δε
aliquanto cam apertius declaravit, ac nunc landen) τελεον αυτό έσαφήνισεν. Πολλάκις δε τα αυτά
plenitis nianifestam facil. Εadem autem sepius λέγει, και άνω και κάτω στρέφει , βεβαίαν την
reperit Prophela, el supra aique infra ea revolvil , διδασκαλία, ταις των ακροατών ψυχαίς εναπεργά .
spcrans bac sermonis perpeluitale firmam ac σασθαι δια της συνεχείας πραγματευόμενος . Είτα
slabilem doctrinam in auditorum aures immillcre. τίθησι και την αιτίαν του μη δείν πονηρεύεσθαι ,
Deinde ponil causam , quare malignandum non sit.
H7 Mauh . vi , 4.
417 COMMENT. IN PSALMOS . 418
" Οτι οι πονηρευόμενοι εξολοθρευθήσονται. Α VERS . 9. Quoniam qui malignantur, extermina
Τούτο μεν , σωματικώς κινδυνεύοντες και τούτο δε, bunlur. Corporis namque, aul anime jacturam
ψυχικώς. facient .
Οι δε υπομένοντες τον Κύριον , αυτοί κληρο- Susținentes aulem Dominum, ipsi hæredilabunl
νομήσουσι της. Την επουράνιον κατοικίας • πολ- terram. Celestein scilicet habitationem , Sepei
λάκις δε και την ενταύθα , " Έστι δε και γή επουρά- mero etiam el banc præsentem . Est enim terra
νιος · έπει και Ιερουσαλήμ επουράνιος . "Η γην, quædam cælestis, sicut el cælestis quzdam est
την του παραδείσου . Jerusalem ; vel terram paradisi dicit.
Και έτι ολίγον , και ου μή υπάρξει ο αμαρτω VeRs. 10. El adhuc modicum , et non eril pec
λός. Ου μακροχρονίσει • σβεσθήσεται γάρ ή πο- calor. Non diu permanebit peccator. Illius enim
τρία αυτού , ει και δοκεί μακροχρονείν . 'Αλλ ' ου pravilas exslinguetur, lametsi nimium nobis su
προς την ημετέραν είρηται τούτο μικροψυχίαν, pervivere videatur . Verum hoc non juxta Dusil
προς δε την μακροθυμίαν του Θεού . Janimiratem nostram dictum est, sed juxta ipsius
Dei longanimitatem .
Και ζητήσεις τον τόπον αυτού , και μη εύρης . El quæres locum ejus, et non invenies. Non inve
Ου μη ευρης αυτόν τον αμαρτωλόν , ήδη τεθνηκότα : B nies ipsum peccatorem , jam inorluum . Vel non
ή τον τόπον αυτού , ευθύς γεγενημένον έτέρου . invenies locum ejus, alterius jam effectum .
Οι δε πραείς κληρονομήσουσι γήν. Οι μακρό Vers. 11. Mansueti aulein kæredilabuni terram .
θυμοι και οι υπομονητικοί . Τούτο δε και ο Σωτήρ Hoc est, longanimes ac palienles viri . Quod ipsc
είπεν εν τοις του Ευαγγελίου μακαρισμοίς • ά γάρ eliara Salvalor in Evangelii beatitudinibus dicelial.
διά των προφητών είρηκε , ταύτα και δι' οικείας Ea enim quæ per prophielas dixeral, proprio eliau
γλώττης ύστερον έβεβαίωσεν. Είκότως δε την εκεί ore confirmavil . Merito aulein coelestem illam ler
την κληρονομήσουσι, διότι ταύτης και των ταύτης rain liæreditabunt, postquain mundana hac alque
αποστερούνται διά πραότητα . ejus bonis ob propriani mansuetudinem privati
sunt .
Και κατατρυφήσουσι επί πλήθει ειρήνης. El deliciabuntur in mullitudine pacis. El fruen
Και καταπολαύσουσι της γης εκείνης, εν ειρήνη tur illa terra in Inulla pace, unde dolor, tristitia
πολλή - εκεί γαρ απέδρα οδύνη , λύπη και στε . el gemitus aufugerunt.
ναγμός .
Παρατηρήσεται ο αμαρτωλός τον δίκαιον . C VeRs. 12. Observabit peccalor juslum . Torve eum
Δοξώς υποβλέψει , πονηρά μελετών . intuens , ac mala cogitans.
Και βρύξει επ ' αυτόν τους οδόντας αυτού . El frendet super eum dentibus suis. Collidens
Τρύσει , πρίσει , ζητών μονονουχί διαμασσήσασθαι eniin ac confricans denles, inexpletam illam rabiein
τούτον, εστι της εν
Νείται δε αμαρτωλός τη καρδία μανίας σύμβολον.
και ο διάβολος , ος παρατηρεί
ostendit, qna euin appetit dilaniare . Furoris et
enim boc indiciiun est, lalenlis in corde. Intelligi
2ί βρύχει νοητώς , ως ασώματος . etiam potest peccalor pro dæ :none, qui justos
observat, el mente , seu intellectu slio, ulprite
incorporeus, quasi dentibus quibusilan (rendet.
Ο δε Κύριος εκγελάσεται αυτόν . Φαυλίσει VERs. 13. Dominus aulem irridebit eum . Negligel
ως ασθενή , και μηδέν έτερον , η πονηρόν . eum ul imbecilleri, alque omnino pravum .
" Οτι προβλέψει , ότι ήξει η ημέρα αυτού. Quoniam prospicit, quod veniet dies ejus. Pra
Βρουρά γάρ ως θεός έρχομένην την ημέραν της κα- videt cnim , ut Deus , advcnianiem diem , qua dc
ταστροφής αυτού . struendus est .
"Ρομφαίαν έσπάσαντο οι αμαρτωλοί , ενέτειναν Vers. 14. Gladium eraginaverunt peccalores , in
τόξων αυτών του καταβαλείν πτωχών και πένητα , D tenderunt arcum suun, κι dejiciant Inopem et pou
του σφάξαι τους ευθείς τη καρδία . Μή φέροντες perem , ut jugulent reclos corde. Non sustinentes
δίως αυτούς οράν . Την γάρ δικαιοσύνην τούτων nimirum eos videre : eo quod eorum justitiam ae
Σεγχον εαυτών ηγούνται παρανομίας . Προς μεν virlules propriæ iniquitatis arguinenlum el redar
συν τοξον το καταβαλείν τεθειται • προς δε την gutionem esse existimant . Recte etiam gladio ap
Ρομφαίαν , το σφάξαι . Τη διαφορά δε των όπλων positum est verbum , Jugulent ; el arcui , verbumi,
τάς διαφόρους επιβουλάς αινίττεται . Πτωχών δε Dejiciant. Diversilale aulem armorum multiplex
λαι πένητα αδιαφόρως είρηκεν , εις έμφασιν οίκτου . insidiarum genus indicat. Inopem ctiam ci paupe
rem indiffereriler hic posuit , vel ad commovendam
misericordiam .
Η ρομφαία αυτών εισέλθοι εις τας καρδίας VeRs. 15. Gladias eorum intrat in corda ipsorum ,
αυτών , και τα τόξα αυτών συντριβείη . Αι επιβου ci arcus eorum confringalur. Eorun), inquit , insidiie
Ααι αυτών κατ' αυτών περιτραπείησαν , και εμπέ- contra ipsos convcrlantur. (Quod aliis verbis alibi
σο· εν εις βόθρον, όν ειργάσαντο . Έπαράται δε τού ctiam expressit Proplula dicrus :) Ei incidat in lo .
οις , ώς πονηροίς : Πάς γάρ, φησίν, ο λαβών μά
ream quam ſecil. Imprecatur autem tis malum .
419 EUTHYMII ZIGABENI 420
veluti iis qui pravi erant. Ownis enien , inquit , χαιραν, έν μαχαίρα αποθανείται . Είεν δ ' αν ρομ
Dominus, qui acceperit gladiun , gladio peribit . φαία και τόξον και αι γλώσσαι των πονηρών : 0 !
Clavius præterea el arcus accipi bic possunt pro οδόντες γαρ, φησιν, αυτών, όπλα και βέλη και
lingua malignorum , Denles enim eorum , alibi in- ή γλώσσα αυτών, μάχαιρα οξεία . Η γλώσσα ουν
quit , arma el sagiltæ, et lingua eoruin gladius acu- αυτών θανατώσει αυτούς και τα χείλη αυτών σε
lus 6s. Propria igitur lingua eos interficiet, et labia σθείη θανάτω .
corum morle exstinguenlur.
Vers. 16. Melius esi modicum justo super divi- Κρείσσον ολίγον το δικαίω , υπέρ πλούτον
tias peccatorum mulias. Verum multo melius ju- αμαρτωλών πολύν . Κρείσσον αληθώς νομίζεται το
sto Ιιοιuine esse censelur modicum quid juste δεκαίω το ολίγον μετα δικαιοσύνης, και ουκ ορέγε
parlum : atque ideo plura non appelit cum in- ται πλείονος αδίκου · διό ου χρή παραζτλούν την
justitia. Horum itaque felicilalem æqulari nos τούτων ευημερίαν.
oporici,
VERs. 17. Quin brachia peccatoris conlereninr. "Οτι βραχίονες αμαρτωλού συντριβήσονται .
Brachia vires appellavit, in quibus lola pene ope Βραχίονας τάς δυνάμεις εκάλεσεν εν τούτοις γαρ,
randi ac laboris vis consistit . ή του εργαζομένου δύναμις .
Confirmal aulem justos Dominus. Vexatos nimi- "Υποστηρίζει δε τους δικαιους ο Κύριος. Ωθου
rum ab iniquis, seu etiam a dæmonibus. Considera μένους και παρά πονηρών ανδρών, και παρά δαιμό
autem , quomodo ulrinque nos Prophela ad virlu- νων. Σκόπει δε όπως αμφοτέρωθεν και διά της των
leni exliortatur , dum et peccalorum penas, et ju- αμαρτωλών συντριβής, και διά της των δικαίων αν
slorum narral præmia. τιλήψεως εις αρετήν προτρέπει τους εντυγχάνον
τας .
VERs. 18. Cognoscit Dominus vias immaculalo- Γινώσκει Κύριος τάς οδούς των αμώμων . Αυτός
του. Γpse enim eas sanxit. vel aliter interpretare, γαρ ταύτας ένομοθέτησε · ζήτει δε και άλλως εις το
ut diximus circa fincm primi psalmi. τέλος του πρώτου ψαλμού.
El heredilas illorum in sæculum erit. Hæreditas Και η κληρονομία αυτών εις αιώνα έσται .
justorun regnum est colorunn : Venite, inquit, Κληρονομία των δικαίων, η βασιλεία των ουρανών .
benedicti l'atris mei, ha redilale paralum vobis re Δεύτε γάρ, φησίν , οι ευλογημένοι του Πατρόςμου ,
gnum * . Quod vero ait, in sæculum , idem est quod , κληρονομήσατε την ήτοιμασμένην υμίν βασι
perpeluo. Illius enim hæreditatis non erit finis ; C λείαν . Το δε, Εις τον αιώνα , αντί του, Αιδίως .
velerit in seculum , futurum scilicet . In Iroc enim ής ουκ έσται τέλος. "Η εις τον αιώνα έσται, τον
sæculo bæreditatem non habent, hospites se csse μέλλοντα εν τω παρόντι γαρ ούτοι κληρονομίαν
scientes, ac peregrinos. ουκ έχoυσι , ξένους εαυτούς ειδότες και παρεπιδη
μους .
Vors . 19. Non confundentur in tempore malo. Non Ού καταισχυνθήσονται εν καιρώ πονηρώ . Ού,
superabuntur in tempore alicloruin . Habent cnim ήττηθήσονται εν καιρώ επιπόνφ , ήγουν έν πειρα
adjutorem Deum . Vel leinpas inalum futurum ap σμώ · έχουσι γάρ τον αντιλαμβανόμενον . " Η καιρών
pellat judicium , quod peccatoribus gravissimunι πονηρόν λέγει την ημέραν της μελλούσης κρίσεως ,
erit ac molestissimum . ήτις εστίν επίπονος τους αμαρτωλούς .
El in diebus famis salurabuntur. Veluti Elias Και εν ημέρα λιμου χορτασθήσονται . Ως και
qui a corvo nutritus est , el alii multi , qui admi. Ηλίας τρεφόμενος υπό κόρακος , και άλλοι πολλοί
rabiliter a Dumino alimenta acceperunt . Vel salli. παραδόξως εκ Θεού δεχόμενοι την τροφήν · και χορ
rabantur spe futurorum bonorum , nullum amplius τασθήσονται ταις ελπίσι των μελλόντων αγαθών ,
corruplibilcın cibum appelenles. Neque enim in μη επιθυμούντες της φθαρτής βρώσεως. Ουκ επ'
solo pane Birit homo " . Vel per famen figurale D άρτω γάρ, φησί , μόνω ζήσεται άνθρωπος . " Η λιμάν
Omnem necessitatean intelligit, et per saluritatem λέγει τροπικώς παντοίαν ανάγκην χορτασίαν δε,
visitationem ac protectionem Dei . την θείαν επίσκεψιν .
Quoniam peccatores peribunt. Neque enim diu per- " Οτι η αμαρτωλοί απολούνται . Ου γαρ παρα
manel cum cis felicitas . Perire autem non tantum μένει τούτοις η ευπραγία ' ου μόνον δε νοητέον απ
is dicitur, qui in hoc miundo perit, sed ille etiam ώλειαν την βιωτικής δυστυχίαν , αλλά και επί του
qui ælerne salutis jacturam feceril. Perit enim μέλλοντος αιώνος απώλειαν λέγομεν την έκπτωσιν
alque delelur ab hæreditate justorum. της σωτηρίας · αφανίζεται γάρ από του κλήρου των
δικαίων και αμαρτωλός .
Vers. 20. Inimici aulem Domini simul ac glori- οι δε εχθροί του Κυρίου άμα του δοξασθήναι
ficati fuerunt et exaltati, deficientes sicut ſunius αυτούς και υψωθήναι , εκλείποντες ώσει καπνός
defecerunt. Haec de Judæis Christi occisoribus in- εξέλιπον . Τούτο περί των χριστοκτόνων Ιουδαίων .
telligenda sunt, qui gloriam a multitudine con- Δοξασθέντες γάρ υπό του πλήθους οι προέχοντες

6* Μatth . Ανι , 53. 69 Peal. LVI , 5. • Matili . Σαν, 31. 11 Mattl.. , 4.

 421 COMMENT . IN PSALMOS . 422
αυτών , και υψωθέντες επί τη αναιρέσει του Σωτή . A secuti , e: cateris antelati, de morte Salvatoris
ρος , ουκ εις μακράν πανωλεθρία διεφθάρησαν υπό gloriabundi non multo post tempore ſundilus cx
των Ρωμαίων, καπνού δίκην σκεδασθέντες και αφα- lerminali sunt a Romanis , ac fumi instar dissipati
νεσθέντες . Ρηθείη δ' αν τούτο και περί των ειδώ . penilus alilie deleti . Dici eliain hæc possunt de
λων , και μέχρι τινός δοξαζόμενα και υψούμενα , ύστε . idolis quæ exaltata et glorificata ai tempus, tarl
ρον ηφανίσθησαν · διά τούτων δε, και οι ένοικούντες dem penitus evangeruni, el deleta sunt ; et per
αυτοίς δαίμονες . illa dæmones pariter qui in eis babitabant.
Δανείζεται ο αμαρτωλός , και ουκ αποτίσει. Ού Vers. 21. Mulualur peccalor, el non soltel. Non
! μόνον γάρ ου μεταδίδωσιν οίκοθεν , αλλ ' ουδε τo (30 ) solom , inquit, peccator non donal, neque imper
χρεωστούμενον αποδίδωσι . Τοσούτόν έστιν απηνής lilur propria, sed aliis a se debita etiam non red .
! και παράνομος . dil ; adco nimirum iniquis est et sævus.
ο δε δίκαιος οικτείρει , και δίδωσιν . Oικτείρει Justus autem miserelur, et tribuil. Miserelur qui
μεν, οίκοθεν δίδωσι δε , το δε ανεισμένον, ήγουν dem propria donans ; el iribuit , hoc est, redilit
αποδίδωσιν , και βαδίζων την εναντίον τη αμαρ- quæ ab aliis mutualus est , diversa penilus el con
τουλά . “Η και άλλω ;. Ο δίκαιος ειδώς τον αμαρτωλόν traria incedens via , atque incesserit piciator. Vel
B
γνώμονα χρεωφειλέτην, όμως εν καιρώ ανάγκης aliler : Justus videns peccatorem ingratum csse
δανείζει . debitorem in tempore necessitatis, ei wibilominus
muluuin prestal.
" Οτι οι ευλογούντες αυτόν κληρονομησουσι Vers . 22. Quoniam benedicentes ei hrcredilabuni
τήν οι δε καταρώμενοι αυτόν εξολοθρευθήσον- lerran , maledicentes aulem ei exterminabuntur. Taula
ται. Τοσούτον μέλει το θεώ περί του δικαίου, ώστε Deo de justis cura ac sollicitudo est, ut illorum
τους μεν ευφημούντας αυτόν ελεεί (31 ), τους δε υβρί- eljam miserealur, qui eis benedicuul , el illos ca
ζοντας τούτον κολάζει • εφησεν γαρ ο Θεός προς stigel , qui eis maledicuul . Nam et dictum esse
'Αβραάμ: Ευλογήσω τους ευλογούντάς σε, και legimus a Deo ad Abrahan : Benedicam benedicen
τους καταρωμένους σε καταράσομαι . Κατάραν δε libus libi, et maledicam maledicentibus " . Maledi
νυν την ύβριν εκάλεσε: το δε ότι, ουκ έστιν αιτιο- ctionem autem hic contumeliam appellat. Illa autem
λογικών , αλλ ' αποφαντικών , δοκούν περιττόν. Εν dictio, Quoniam , hoc in loco non reddit rationem ,
πολλοίς δε τώ ιδιώματι τούτω κέχρηται. sed sentenliam lantuin asseverat, vel supernua
est, ul sa penumero apud Prophelam reperiur
c juxta llebraicum idioma .
Παρά Κυρίου τα διαβήματα ανθρώπου κατευ- Vers. 23. A Dumino gressus hominis dirigentur .
θύνεται. Διδάσκει σαφώς ότι χωρίς της παρά θεού Manifesie docil, quod absque divino auxilio homo
βοηθείας ουδεν τα κατορθούν και άνθρωπος δύναται . per se nullum potest bonum operari. Nisi enim ,
Εάν γάρ μή Κύριος , φησίν, οικοδομήση οίκων, inquil, Dominus ædificaveril domuni, in ranum la
.

εις μάτην εκοπίασαν οι οικοδομούντες · τη γαρ boraverunt qui a difcant eam " . Promplitudini an
τροθυμία συνεργείν είωθεν . 'Ανθρώπου δε λέγει, lem nostræ cooperari solel. Hominem autem hic
του δικαίου . justun intelligil.
Και την οδόν αυτού θελήσει σφόδρα . Την πο- Ei viam ejus rolel valde. Conversationcm justi
λιτείαν του δικαίου αποδέξεται ο Κύριος , ώς αμώμη- benigne suscipit Dominus, utpote irreprehensibi
του . Ο Σύμμαχος δε , αντί του θελήσει , Ευοδώσει lem . Symmachus autem pro Voter Iranstulit Prospe.
είπεν . rabil .
' Οταν χέση , ου καταραχθήσεται (32) , ότι Κύ- Vers. 24. Cwm ceciderit , non confringelur, quia
ριος αντιστηρίζει χείρα αυτού . Και βιωτικώς δυα . Dominus contra formal manum suam . Si in eslernis
πραγήσας , ώς 6, και ψυχικώς ολισθήσας , ώς και bonis adversa veseli! r fortuna, ut Job, vel si circa
Δασιά , ούκ εναπομενεί τα πτώματι , διότι Κύριος D spiritualia Iria lapsus fuerit , ut David , non perina
αντιστηρίζει , τουτέστι, υποτίθησιν αυτώ χείρα εαυ- nebit lamen iu hac ruiva, quia Dominus contra
του , φημι βοήθειαν· και η μετάνοια γαρ θεού χείρ Armal , hoc est , supponit manum Snain, suum sci
έστιν , ώς θεόθεν επιφοιτωσα , και ανελούσα του licet auxilium . Pænitentia etiam accipitur pro
ερώματος . manu Dei , tanquam quæ a Deo proficiscitur, et
vos de la psu ac ruina irahil alque convertit ad
Dominum .
Νεώτερος εγενόμην , και γάρ έγήρχισα , και VERs. 25. Junior ſui , elenin seuri , el non riui
céz eidot dixaior érkarate levitror . llepitt's justum derelictun . Superſua est illa conjunctio
γτ σύνδεσμος • έστι δ ! τοιούτος ο νους , ότι Νέος enim . Sensus est : Juvenis fui, ct scpui jam , et in

• Gen. Σιι , 3. » Psal . crι , 1 .

Variæ lectiones .
( 30 ) ΑΙ . κεχρεωστημένον. (32) ΑΙ. καταρραχθήσεται.
31) Mallein ελεειν , ct paulo post κολάζειν.
 EUTIIYMII ZIGARENI 424
423
.

ιota hac vita mea nunquam villi justos 3 Deo de · Α εγενόμην, και έγήρασα ήδη και παρ' όλην μου την
relinqui. Custodil eniin Deus omnes , qui eum dili- εν τω μεταξύ ζωήν ουκ είδον εγκαταλελειμμένον
gun ! " . Quod si aliquando visus est Deus ad tempus υπό Θεού δίκαιον . Φυλάσσει γάρ, φησί, Κύριος
aliquos derelinquere, veluti ipsmin David , non ta- πάντας τους αγαπώντας αυτόν . Ει δε και προς
men eus penitus dereliquil, sed magna cuin dispen- μικρόν εγκαταλιπείν τινας ο Θεός έδοξεν, ώς και
salione ita permisit , ut post leulationes deinceps αυτόν, αλλ' ουκ εγκατέλιπεν · οικονομικώς δε παρ
allentiores redderentur, εχώρησεν, ένα παθόντες, του λοιπού προσεκτικώτε
ροι γένωνται.
Neque semen ejus quærens panem . Neque ejus fi- Ουδε το σπέρμα αυτού ζητούν άρτους . Ουδε το
lios indigentes. Nam etsi ad tempus aliquantulum τέκνον αυτού πενόμενον · ει γαρ και προς μικρών
afflicti sunt, non tamen perpetuo. El aliter : beatus ποτε κακοπαθήσει ,αλλ' ου μέχρι τέλους. " Αλλως τε
David se eousque id non vidisse asseveral . Vel δε, μερικός ο λόγος αυτός γάρ τέως ο Δαβίδ μή
altius intelligi potest, ut dicat se non vidisse justo- ιδείν τοιούτον ισχυρίζεται . "Η και υψηλότερον εί
rum semcn lamescere, hoc est , spirituali cibo ca- πείν έστι τούτο, αντί του , Λιμώττον τροφής πνευ
rere ; juxta illud : Non necabit fame Dominus ani- ματικής, κατά το • Oύ λιμοκτονήσει Κύριος ψυ
mas justorum 96. Nam alioquin , semen Jacob in Β χάς δικαίων • άλλως γάρ το σπέρμα του Ιακώβ
.

Ægypto panein quæsivit . εξήτησαν άρτον εν Αιγύπτω.

VeRs . 26. Tola die misererur el mulual justus . "Ολην την ημέραν ελεεί και δανείζει ο δι.
.
Tola die , pro Semper. Et petentibus , aliquando καιος . "όλην την ημέραν , αντί του , 'Λεί · και
pecunias, aliquando utiles admonitiones præstat. ποτέ μεν δανείζει τους αιτούσε χρήματα, ποτέ δε
λόγους ωφελείας.
El semen ejus in benedictionein eril . Dixit cuin Κα ! το σπέρμα αυτού εις ευλογίαν έσται.
Deus ad Moysein, se misereri filiorum propler to- Είπε γάρ προς Μωσήν ο Θεός, ότι ελεεί τέκνα διά
rum palres, qui sibi grati fuerunt : et quod simili πατέρων ευαρέστησιν, και αύθις αποδίδωσι διά πατέ
ter propler parentumi vilia retribuit posteris cala ρων κακίαν. Εις ευλογίαν δε , αντί του, ευλογημέ .
mitalcs. In benedictionem autem erit , hoc est , bene νου και επαινετόν, διά τον πατέρα .
dicelur el laudabilur, ob parentis nimirum nierita .
Vers. 27. Declina a malo ei fac bonum. lloc in "Εκκλινον από κακού, και ποίησον αγαθόν,
psalmo xsxil declaralım csl. Τούτο είρηκεν και εν τη λγ' ψαλμώ.
Et inhabila in sæculum sæculi. Cum , inquit, jam lo Και κατασκήνου εις αιώνα αιώνος . Ήδη, φησί,
didiceris, quznam sim : virtulum , ct vitiorum præ- μαθών τίνα μεν τα επίχειρα της αρετής, τίνα δε
nia ,, elige meliora;; et habita Iougo 1enport:.. 4Id της κακίας, ελού τα κρείττονα, και κατασκήνου
enim significant verba illa : In sæculum sa'culi. μακροχρονία τούτο γάρ δηλοί το , Εις αιώνα αι
Justi ctenim , qui olim fuere , diutius vixerunt : ωνος · οι γάρ πάλαι δίκαιοι , μακρόβιοι ετύγχανον .
.

quod si aliqui ex eis juniores mortui sulut , divinia Ει δε και τινες έν νεότητι τεθνήκασιν, αλλά κατ'
id dispensatione factum est. Nain et Salomos diu- οικονομίαν τούτο. Κα! Σολομών γάρ μακρόν γήρας
Turnam pollicelur vilam limentibus Dominum . Vul , τοίς φοβουμένοις τον Κύριον επαγγέλλεται . "Η,
Vabila in sæculum pururum , lu qui incola es in κατασκήνου εις τον αιώνα τον μέλλοντα, εν τω νύν
praesenti sæculo , ubi non perpetuo , sed cerlo ac αιώνι παροικών, διά το πρόσκαιρον της ζωής .
brevi degimus tempore.
Vers. 28. Quoniam Dominus diligil judicium. Hoc " Οτι Κύριος αγαπά κρίσιν . Τουτέστι , κριτής
est : Quoniam Dominus judex est. Vel per judicium , εστιν. "Η και κρίσιν το δίκαιον λέγει.
justitiam intelligii.
El non derelinquel sancios suos. Juslum enim D Και ουκ εγκαταλείψει τους οσίους αυτού . Δί
csi , ul eos non derelinqual , qui illum non dereli- καιον γάρ μη εγκαταλιπείν τους μη εγκαταλιπόντα ;
querint. Per sancios autem hic juslos, seu virtute αυτόν. "Οσιος δε νύν, και δίκαιος , ήτοι ενάρετος.
præstantes viros intelligit.
In sæculum servabuntur. In präsens scilicet , el Εις τον αιώνα φυλαχθήσονται . Και εις τον
in lulurum . παρόντα, και εις τον μέλλοντα .
Iniqui autem espellenlur. A präsentibus et ſuilla "Ανομοι δε εκδιωχθήσονται. Και από των
ris bois (εκδιωχθήσονται) . παρόντων αγαθών, και από των μελλόντων.
El semen impiorum cxterminabilur. De boc paulo και σπέρμα ασεβών εξολοθρευθήσεται . Προεί.
superius dictum est, ibi : El semen ejus in bene- ρηται περί τούτου μικρόν ανωτέρω , εις το, και το
dictionem eril . σπέρμα αυτού εις ευλογίων εσται .
Vers . 29. Jusii aulem naredilabuni lerrain , et Δίκαιοι δε κ.ληρονομήσουσι γήν, και κατα .
inhabitabunt in sæculum scculi super ean . Du liou σκηνώσουσιν εις αιωνα αθώνος επ' αυτής. Και

» Psal . CALIν , 20 . 95 Ριον . 1 , 5.

 426
COMMENT, IN PSALMOS.
123
περί τούτου μικρών ανωτέρω προείρηται , εις το “ A similiter paulo Superius dictum est , ilbi : Suslinen -
οι δε υπομένοντες τον Κύριον κληρονομήσουσι les aulem Dominum hæreditabuni lerram ; et ibi :
γην και εις το • Και η κληρονομία αυτού εις Hæreditas eorum in sæculum erit. Eadem autern
αιώνα έσται . Τα αυτά δε επαναλαμβάνει , τη πυ- Prophela sæping repetil , volens , ut diximus , con
κνότητε μονιμωτέραν , ως είρηται , την μνήμην stentioren ac diuturniorem nemoriam inlegentium
βουλόμενος έμποιήσαι ταις των ακροωμένων ψυ- animis in primcre .

. α δικαίου μελετήσει κρίσιν . Ήδέως ο Δα-

χαιςΣτόμ VERs . 30. Os justi meditabitar sapientiam.Liberter
6.δ τα έργα του δικαίου διηγείται, προτροπής ένε- bealus David narral justi hominis opera , ut alios
κεν " μελέτην γάρ, φησίν , εξει την εκ Γραφών δο- ad æmulationen virtutum trahat, Divinam , inquit ,
sapientiam , quæ in sacris Scripturis nobis revelata
θείσαν σοφίαν του θεού. est, justi ac sancli viri semper medilanlur.
Και η γλώσσα αυτού λαλήσει κρίσιν . Την εμ- Ei lingua ejus loquelur judicium . Judicium Dei ,
φαινομένην τους νόμους του Θεού • η κρίσιν λέγει inquam, quod hominibus declaratum est.. vel per
,
τον μετά διακρίσεως λόγον , ότι ουκ απερισκέπτως , judicium sermonena intelligit,, qui cuni judicio ac
20
B discretione prolalus sit. Nam juslus cum loquitur,
το έπιόν φθέγξεται . Inconsideralum nunquam profert sermonem,
Ο νόμος του θεού αυτού εν καρδια αυτού. Vers . 31. Lex Dei ejus in corde ipsius. Indelebilis
"Ανεξάλειπτος και ο άγραφος , και ο γραπτός . in illius mente permanet , sive scriplam seu non
scriptam Dei legem intelligas .
Ούχ υποσκελισθήσεται τα διαβήματα αυτού . Et nou supplantabuntur gressus ejus, Via ejus ad
" Η πρός Θεόν οδος ουκ εμποδισθήσεται , ούτε παρά Deum ab inimicis non imperdietur , sive visibiles ,
των κρατών εχθρών, ούτε παρά των αοράτων • ου- sive invisibiles inimicos intelligas , quia nihil ei
δέν γάρ τη αρετή εμποδίσαι δύναται . impedimento esse poterit ad virtutem .
Κατανοεί ο αμαρτωλός τον δίκαιον , και ζητεί Vers. 32. Consideral peccator justum , et quærit
του θανατώσαι αυτόν. Το Κατανοεί, αντί του, occidere eum . Consideral, hoc est Obscrval , insidias
Παρατηρεί , ενεδρεύει. Αμαρτωλόν δε νοήσεις ου disponii. Per peccalorem vero non tantum injus: uin
μόνον τον άδικον άνθρωπον , αλλά και τον διάβολον , hominem , sed ipsum etiam dæmonem intellige ,
ως αίτιον και πατέρα της! αμαρτίας. veluti eum , qui causa est el pater pcccati.
"Ο δε Κύριος ου μη έγκαταλίπη αυτόν, εις Vers. 33. Dominus aulem non derelingael eum ir
C
χείρας αυτού . Ουκ έγκαταλείπει αυτόν παντελώς , manus ejus. Neque enim prorsos permittit ut si
ώστε μετά του σώματος κυριεύσαι και της προαι- mul cum corpore, voluntati pariter atque arbitrio
ρέσεως αυτού : πειρασθέντα γάρ ανακηρύττει , και illius dominetur : quinimo inter lentationes eripiel
νικητήν κατά ψυχήν αναδείκνυσιν . Ε ! και πολλάκις eum a prsiculo , et in spiriluali aniinæ pugna vi
παράγει την επιβουλήν , τέλεον φειδοί (53) του οί clorem eum esse ostendel. Vel aliter : Tanictsi sä
pius in eum Dominus insidias disponi Ppormillat ,
κείου θεράποντος . posireino tandem parcit servo suo.
Οιδ ' ου μη καταδικάσηται αυτόν , όταν κρίνεται Nec condemnabit eum cum judicabitur illi. Neque
αυτόν . Ούτε κατά τον παρόντα βίον εγκαταλίπη αυ- in præsenti vita juslim derelinquel , neque in leil
τον ούτως, ούτε κατά τον καιρόν της μελλούσης pore futuri judicii eum condemnabit , quando ni
κρίσεως καταδικάσηται τον δίκαιον ο Θεός, όταν ο mirum peccator simul cum justo illo judicabitur ,
αμαρτωλός αντικρίνεται το επιβουλευθέντι υπ' quiem insidiis olim fuerat insecutus. Hoc enim si
αυτού δικαίω · τούτο γάρ δηλοί το, Κρίνηται . Και gnificat verbum, Judicabitur. El alicer : Dæmones
άλλως γάρ : Οι δαίμονες αντικριθήσονται τότε τοις lunc judicabuntur cum justis , et illis imprope
δικαίοις , εγκαλούντες αυτοίς , είπoυ τι και μικρόν η rabant, si quid minimum in line vita peccaverint .
.
D
ποτε ήμαρτήκ
"Υπό μεινονασιν . Κύριον . Επιβουλευόμενος και
τον Vers. 34. Erspecia Dominum . Dum lentaris , al
πειραζόμενος , περίμεινον τον Θεόν εξαιρήσοντά σε, que iusidiis impeteris , exspecta Dominum qui le
eripiel periculis, hoc est , spera in Domino .
τέστιν , ελπι
τουΚαι σον επί τον Κύριον . El custodi viam ejus. Quam ipse inandatis suis
φύλαξον την οδόν αυτού. " Ην διά των εν-
τολών αυτός υπέδειξε . Φύλαξον δε, αντί του, 'Αγά- nobis demonstravit . Cuslodi autem , id est Dilige .

ον . υψώσει
Και
πτσ σε , του κατακληρονομήσαι γην. El eraliabil le, ut hæredilale capias terram . Sci .
Ανώτερόν σε ποιήσει των επιβουλεύοντων • η υψη- periorem le ſaciel insidialoribus tuis , vel sublimem ,
λόν σε και μέγαν παρά τους ανθρώποις δείξει . Επει ac ma;num le apud homines esse demonstrabil. Et
δε ή κληρονομία της γης, και η των αγαθών ταυ- quia mulli bæreditatem lerræ appeludl , et fruitive
της απόλαυσις , και η μακροζωία , και η παιδο- nem bonorum ejus , aut diulurnaro vilam , aut

Variæ lectiones .
( 55 ) Ισ . τέλος φείδεται. 16
PATROL . GR . CXXVIII .
427 EUTHYMUS ZIGABENI 428
iberoruno precreationen , aut inimicorum externii- Α ποιία , και η των εχθρών εξολόθρευσις , και τα τοι
nationem ,, aut alia hujusmodi ;; idcirco his promis-
9 αυτα, τους πολλοίς ήν περισπούδαστα · ταις επαγ
sionibus Propheta oinnes ad virlutein exhortalur, γελίαις των τοιούτων εις αρετήν προτρέπεται. Και
eamdem sæpius repelens sententiam . A sublimiori- αύτη μεν η αιτία του πολλάκις επανακυκλούν αυτά :
bus tamen sublimiora eliam hic considerantur, ut νοούνται δε τοις υψηλοτέροις υψηλότερα , ως προεί
superius diximus. Κομεν .
Cum exterminusi fuerint peccalores, videbis. Mulo 'Εν τω εξολοθρεύεσθαι αμαρτωλούς , όψει .
toruna pwsitanimitatem consolans Propheta, qui Παραμυθούμενος την μικροψυχίαν των πολλών ,
ægre ferebant Deum adversus praros lanla uti pa- δυσφορούντων επί των πονηρών ανεξικακία του
lientia et longanimitale, ait : Confide, quia injusta- θεού, φησίν ότι θάρρει • δψει γαρ την εξολόθρευ
rum ac pravorum omnium exterminationem σιν των αμαρτωλών. Πιστoύται γάρ τον λόγον εξ
videbis ; el sermonem suuin confiscal ex iis quæ ών αυτος οίδεν · επάγει γάρ
ipse vidit . Ait eniin :
VERS. 35. Vidi impium superexaltatum , et elera- Είδoν τον ασεβή υπερυψούμενον και έπαιρό .
ium sicut cedros Libani. Ipse quidein Propheta B
μενον ώς τάς κέδρους του Λιβάνου . Αυτός μεν
.
indefinite impiuin dixii, nos lamen Goliath , aut αδήλιως τον ασεβή είπε · νοούμεν δε τον Γολιάθ , η
Saulein intelligere possumus, aut Naas Amanilem , τον Σαούλ, η Ναάς τον 'Αμανίτην, ή άλλους τοιού .
aut alios bujusmodi, quorum primo exaltationem τους , ών είδε και την έπαρσιν, και την καταστρο
rivil, el deinde destructiuncu. El quod ait , Sua φήν · υπερυψούμενον μεν, υπό των υπηκόων • έπαι
.

perezallatum , a subditis alque ab aliis hominibus ρόμενον δε , οίκοθεν . "Η και άμφω ταυτόν εκ παραλ
superer2lifor intellige ; elevalum vero a se ipso λήλου δηλούσε . Ταις κέδροις δε αυτόν απείχασε , διά
et faslu proprio, lamelsi ulraque dictione idem το άκαρπον ύψος και την πικρίαν .
possumus etiam iplelligere. Cedris autem impiuin comparavit, eo quod altæ sunt, et infructuosa , el
Succo amaro .

Vers. 36. Ei pertransivi, el ecce non erat . Modo, Και παρήλθον , και ιδού ουκ ήν. Και αφήκα
inquil, illum sesc glorianlem dimisi, pertransiri, τούτον ούτως έχειν, και ευθύς ουκ έζη : το γαρ,
el slalini eranuit. Dictio enim ecce, hoc in loco, ιδού , το ευθύς ενταύθα σημαίνει.
slitim siguificai.
El quæsivi eum, el non est inventus locus ejus. Και εζήτησα αυτόν , και ουχ ευρέθη ο τόπος
Ει inde ad Benious cogitatione quasi si eum videre, c αυτού. Και μετά καιρόν το λογισμό εζήτησα αυ
el non est inventus locus ejus ; locus nimirum , qui τον ιδείν, και ουχ ευρέθη ο τόπος αυτού , και περιέ
alicubi eum casisteulem continerel. Quomodo χων αυτών, ως όντα. Πώς γαρ ευρέθη , μη όντος
cnim invenietur, cum pou sit ? Vel per locuin ejus αυτού ; " Η τόπον αυτού το σώμα oπoληπτέον · οί
corpus ipsum intellige, quoal amica animæ domici. κος γάρ τούτο της ψυχής ον , διαλύεται σαπέν .
lium erat , ci posiea putrefactione dissolutum est. [ Si quæres , an babeat lucuin, nullum inve:ates :
mansiones enim corum dicuntur qui salvanlur. Nawu corum qui percunt, gebeuna , vel hujus:nodi,
hominis non dicitur esse locus aliquis, sed perdilio. )
VERS . 37. Cus : odi innocentiam , Simplicilalem Φύλασσε ακακίαν . Αι..ότητα είπεν ο Συμ
dixit Symmachus. μαχος.
El vide rectitudinem . Observa, inquit, ut reclos και ιδε ευθύτητα . Και τήρησαν την ορθότητα.
sis ( el recle anıbules ).
Quoniam reliquia sunt homini pacifico, Reliquias " Οτι εστιν εγκατάλειμμα ανθρώπω ειρηνικώ.
memoriam appellal ; haec autem Juplici modo con- Εγκατάλειμμα λέγει το μνημόσυνον τούτο δε διι
servalur , per prolem videlicet , et per bona τον έστιν ή έν παιδοποιία , ή έν άγαθοεργία .
D
opera .
Vers. 38. Iniqui aulem ellerinivabuntur in idi οι δε παράνομοι εξολοθρευθήσονται επιτο
psanι . - In idipsum idein est , quod una, hoc est, αυτό . - 'Επιτοαυτό, αντί του , Όμου συν τω
simul cum eorum memoria . Quod in scqucnti etiam μνημοσύνω αυτών , και και δια του εξής έσαφήνισε
versiculo inagis declaravit, dicens : στίχου , ειπών :
Reliquiæ inipiorum exterminabuntur. Per impios , Τα εγκαταλείμματα των ασεβών εξολοθρευθή.
pravos omnes intelliges. σονται. Ασεβείς νόει πάντας τους πονηρούς .
VERS. 39 , 40. Sulus aniem juslorum a Domino, Σωτήριος δε των δικαίων παρά Κυρίου , και
el ipse protector eorum est in tempore tribulationis : υπερασπιστής αυτών εστιν εν καιρώ θλίψεως ,
el adjuvabit eos Dominus, el liberabil eos, el eripiel και βοηθήσει αυτοίς Κύριος , και ρύσεται αυτούς,
eos a peccatoribus , el salvabil eos , quoniaın spcra • και εξελείται αυτούς εξ αμαρτωλών , και σώσει
terunt in eum . Vide quam raric ac multipliciter αυτούς , ότι ήλπισαν επ ' αυτόν . “ Ορα πως την
varia ac multiplicia ausilia annuntiavii, quæ Deus τοικίλην παρά θεού των δικαίων αντίληψιν ποικί
jastis impertitur. Varii enim sunt eorum medi, et λως απήγγειλε • διάφοροι γάρ οι ταύτης τρόποι, και
Yuric administrantur, justa variam ac multiplicem διαφόρις ενεργούμενοι, κατά την πολυποίκιλον του
429 COMMENT . IN PSALMOS . 430
θεού σοφίαν . Σαφή δε τα ρητά, και ουδέν έχοντα Α ejus sapientiam. Aperta 210lein et clara sual Insec
δυσκατάληπτον. verba, nec aliquid habent perccplu dillicile .
Ψαλμός τω Δαβίδ εις ανάμνησιν . Psalmus ipsi David in rememorationem .
ΨΑΛΜΟΣ ΛΖ'. PSALMUS XXX TU .
Ούτος ο ψαλμός παραπλήσιος έστι το έκτη , από llic Psalmus consimilis esl sexto psalmo. Siunile
των αυτών αρχόμενος, και ομοίως εκείνη τάς διά enim habet principium : el ila quemadmodum ille,
την αμαρτίαν επενεχθείσας συμφοράς απολοφυρό- calamitales etiam deploral, quæ Proplielæ de pec
μενος, και παρακαλών απαλλαγήναι τούτων , και calis obvenerant. Ab illis prælerea liberari poslu
τυχείν ανέσεως . Είκός δε ρηθήναι και τούτον, ότε lat , el requiem consequi. Por est autem composi
υπό 'Αβεσαλώμ εδιώχετο. Εις ανάμνησιν δε επιγέ- lum fuisse hunc psalmum a bealo David co
γραπται, δηλαδή των πεπλημμελημένων, και των leno pore, quo persequebatur eum Absalon : cum
διά ταύτα κακοπαθειών τε και συμφορών . commissa olim a se delicta el præsentes calanila
les memoria repelerel ; ob quæ in rememorationem
inscribit.
Κύριε , μή το θυμό σου ελέγξης με , μηδε τη Vers. 2. Domine ne in furore luo arguas mie, ne
B
οργή του παιδεύσης με . Προείρηται τα περί τού- que in ira lua erudias me . Io sexto psalmo jam
.
των εν τω ς ψαλμώ · θυμόν δε θεού και οργήν ου diximus, quae ad præsenlis versiculi expositionem
πάθη οίητέον, αλλά τας σφοδρωτάτας αποφάσεις, pertinent. Furorem autem et iram Dei, passioncs
τας οφειλομένας τους αμαρτάνουσιν aul affectus ia co fulare non debemus, scd vehe
menrissimas suppliciorum sententias , quæ pecca
toribus devenlur.
" Οτι τα βέλη σου ενεπάγησάν μοι . Βέλη Θεού VeRs. 5. Quoniam sagille tue infise sunt mihi.
νυν τους ελεγκτικούς (54) λόγους νόει, τους διά του Per sagittas Dei hoc in loco redargutionum sermo
προφήτου Νάθαν αφεθέντας (55 ) κατ ' αυτού ή nes intellige , quos ei dixeral prophela Nathana
>

τους κατά μoιχών και φονέων νόμους , τοσούτον εμ- Vel leges adversus adulteros, et pccisores prolalas,
παγέντας, ως νύττειν άει και αλγίνειν την ψυχήν quæ adeo illius cordi infixæ erant, ut stimularent
.

αυτού • η βέλη. τας εκ των επενεχθεισών συμφορών eu nu assidue , el ejus animain suminio allicerent
οδύνας, βελών δίκην εκπειρομένας και δακνούσας mærore . Vel per sagittas dolores intellige, qui a
την καρδίαν. Βέλη δε και αύται θεού λέγονται , ώς calamitatibus proveniunt, et sagillarum instar cot
κατά παραχώρησιν αυτού επαγόμενα . Το δε · 'Εν- c nostrum pungunt ac penetrant, quique sagitte
ελάγησαν , και Σύμμαχος , καθήκοντο, είπε . Dei merito appellari possunt, quia illius permisa
sione nobis intigunlur. Quod autem LXX dixcrunt : Infisæ suni , Symmachus reddidit : Alii
gerani.
Και επεστήριξας επ ' εμέ τήν χειρά σου. - Et firmasti super me manum tuam, Firmasli, hoc
'Επεστήριξας , αντί του, Πυκνώς κατήνεγκας , εν est Sæpius delulisti, dum assiduis une flagellis cædis;
τω συνεχώς μαστίζειν. Η βαρείαν αυτήν επή . vel , grarcm csse fecisti in me ictum in :inus lux ,
νεγκας , ως μη δύνασθαι με ταύτην υποφέρειν , βα- ila ut illius verbera ferre non possim . Per manum
ρέως πλήττουσαν χείρα δε την τιμωρητικήν δύνα- aulem castigan :Ji polestalem intellige .
μεν υποληπτέον ,
Ουκ έστιν ίασις εν τη σαρκί μου από προσώ- Vers. 4. Non est sunalio in carne mea a facie ir ce
που της οργής σου. Το 'Aπό προσώπου της δρ- Ture. Verba hiec A facie liræ tuce , et A facie peccato
της σου , και , 'Από προσώπου των αμαρτιών μου, ruin meorum ; item : A lecie insipientiæ meæ, et alia
και , Άτο προσώπου της αρρoσύνης μου , και τα. hujusmodi, per circunloculionem dicta sunt, pro
τοιαύτα, κατά περίφρασιν είρηται , αντί του, Διά την eo quod est : Propter iram luam , propler peccata
οργήν σου , και Διά τας αμαρτίας μου , και Διά την mea , propler insipientia !u meam . Non est igitur
αφροσύνην μου . Ουκ έστιν ούν, φησί , τη σαρκί μου io carne med sanatio, lioc est, liberatio ab illo malo ,
(ασις , ήγουν απαλλαγή της κακοπαθείας , ήν αυτός quod ego ipse mihi
utili intuli:: atque hoc propter ir:
έμαυτώ επήγαγον, διά την οργήν σου , τουτέστι , την D wall , ac minas tuas, quis niili tuo nomine nun
απειλής σου , την διά του προφήτου Νάθαν, και την διά tiavit propheta Nathan . Vel propter iram , quam
των νόμων ήπειλημένην . Περί της τοιαύτης δε κα- legibus luis comminaris. De hujusmodi aulemn
αοπαθείας εν ετέροιςλέγει ψαλμοίς · 'Eταπείνουν εν
.
allictione in aliis eliaiu psalmis tradit, dicens :
νηστεία της ψυχής μου· καί• Η σάρξ μου ή ... llumiliabam in jejunio animam meain " ; item .
Χρισυτο δι ' έλαιον · καί • 'Εκολλήθη το οστούν Caro mea mulain est propler oleum " . Item :
μου τη σαρκί μου · και : Εκοπίασα κράζων , και
O

Adhæsil os meum carni meæ " ; (1 : Laborari cla .

εβραγχίασεν ο λάρυγξ μου, και τα τοιαύτα. mans ; rancum factum est gillar meurn " s ; el alia
hujusmodi,
* Psal . Xxxi , 15. * Psal . Cur , 24 . Psal . ci , 6. 90 Psal . ιχνη , 4.
Variæ lectiones.
( 34) ΑΙ . τους εκλεκτούς . ( ) ΑΙ. ώφθέντας .
131 EUTAYMII ZIGABENO 432
Non est pas ossibus meis, a facie peccalorum A Ουκ έστιν ειρήνη τοις οστέους μου, από προσ.
wieorum . Non cst stabilitas, ncc constantia in eis. ώπου των αμαρτιών μου. Ουκ έστιν ευστάθεια και
cb peccala enim mea contremiseunt : adeo prorsus στερέωσης αυτούς, διά τας αμαρτίας μου κλονουμέ
concussa suul, νους και τρέμουσιν.
VERs. 5. Quoniam iniquilales meæ supergressa " Οτι αι ανομίαι μου υπερήραν την κεφαλήν
suni capul meum . Auclæ nimirum atque clevalæ : μου . Αυξηθείσαι και κορυφωθείσαι το μέγεθος δε
wagnitudinem enim ipsaruın bis verbis significal, αυτών εντεύθεν αινίττεται, καθάπερ αλλαχού το
quemadmodum et alibi multitudinem, dicens : πλήθος , ώς το · 'Eπληθύνθησαν υπέρ τάς τρίχας
Nultiplicatre sunt super capillos capitis mei '. της κεφαλής μου .
Sicul onus grave gravalæ sunt super mne. Et gra- Όσει φορτίον βαρύ εξορύνθησαν επ ' εμέ. Και
ves ac moleslæ mihi sunt , quia illaruin memo- βαρείαι μοι εισι , διά το μή δύνασθαι με την μνήμην
riam ſerre non possum . Vel co quod oneris inslar αυτών βαστάζειν , ή διά το κάμπτειν με δίκην φορ
me incurrant. Solent enim qui masti sunt proni τίου και γάρ οι σκυθρωπάζοντες εις την βλέπου .
in terram aspicere, quemadmodum et ii faciunt σιν, ώσπερ οι αχθοφορούντες .
qui aliquod pondus ferunt.
VERs. 6. Pulruernni, d corruplæ sunt cicatrices B Moocučevar xal todangar ol pech.lwrés you
mea a facie insipienliæ meæ . Animæ, inquit, ineæ από προσώπου της αφροσύνης μου . Οι μώλωπες
cicatrices ,, que
quæ ab ignitis naihi dialvoli sagittis της ψυχής μου, οι γεγονότες εκ των πεπυρωμένων
lacle sunt, putruerunt : neque id tantum in super. του διαβόλου βελών , πρoσώζεσαν , και ουκ επιπο
ſicie , sed introrsus etiam penitus commarcuerunt, λαίως ώζεσαν, αλλά και τέλεονεσάπησαν · διά τούτου
Quibus verbis magnaro anime lesionem significat,, δε την λύμην της ψυχής αινίττεται » ως μη δύνα
dum gravem negat se vulnerum olentiam ferre σθαι με την δυσωδίαν υπομένειν • τούτο δε γέγονε
posse . Hoc autcm factum est ob insipiealiam διά την αφροσύνην μου. Ει γάρ μή απώλεσα τας
meam ; quia si sapientiam non amisissem , non φρένας μου , ουκ αν ούτως ετραυματίσθην. “Ορα δε
Luissem hoc pacto vulneratus. Considera eliain όπως αύξει τα πεπλημμελημένα , θερμώς εξομολο
quomodo delicia sua augeal,, etel magno ea animi γούμενος •» είπε γάρ ότι μεγάλα εισί , και ότι βαρέα,
cum ardore falealur . Dixit enim magna ea esse et και ότι δυσώδη . Σημείον δε μετανοίας, το της δυσω
gravia, et fælere insuper. Pænitentiæ autem illud δίας της αμαρτίας αισθάνεσθαι • τότε γάρ τις ολο
signum est vel maximum,, cum quis puiredinen σχερώς βδελύσσεται ταύτην.
senlit peecati , quia lunc vebemenes illud abo C
minatur .
Vers. 7. Farigalus et curvalus sum usque in 'Eταλαιπώρησα και κατεκαμφθην έως τέλους .
finem . Defatigatus sum ob ea quæ comnienioravi. 'Αποκαμών προς τα ρηθέντα . " Η και άλλως · Ια
Vel aliter : Dun sanare cupio corpus meum gra- τρεύων αυτών, ούτω διακείμενον χαλεπώς , έταλαι
viler aleclum fatigatus, ac debilitalus sum et πώρησα , και ασθενήσας , κατεκάμφθην το δε , " Εως
curvalus usque in finem , hoc est, omnino et τέλους , αντί του , Παντελώς .
prorsus.
Tola die contristalus ingrediebar. Quanquam rex "Όλην την ημέραν σκυθρωπάζων επορευόμην .
ESSAM , semper tamen in woslilia versabar, veluti 'Αει σκυθρωπάζων επορευόμην, ει και έν βασιλεία
qui a conscientia lesic pungebar, et cui lalitia διήγoν, διακεντούμενος υπό του συνειδότος , και δια
diſunili non dabalur. χείσθαι μή συγχωρούμενος .
Vers. 8. Quoniam lumbi mei impleri sunt illu- "Οτι αι ψόαι μου επλήσθησαν εμπαιγμάτων».
sionibus. Si aſecius concupiscentiæ illusio est, et Ει εμπαιγμός έστι και ψεύδος ή εμπαθής επιθυμία ,
consequenter mendacium (polius, quam veritas), ουκ έστιν ηδονή , αλλά σκιά ηδονής · διό φησιν καιο Από
non est concupiscentia voluptas , sed umbra potius D στολος : Στήτε ούν περιζωσάμενοι την οσφύν
voluptatis . Hac de causa dicebat Apostolus : Ma- υμών εν αληθεία , τουτέστι τη αληθινή ηδονή , τη
Nele præcincii lumbos vestros ir veritale " ; boc est , από σωφροσύνης και δικαιοσύνης . Τάς ψόας δε λα .
in vera voluptate ,, que aa custicate etel temperantia γόνας είπεν ο Σύμμαχος " σημαίνουσι δε και άμφω
oritur, atque a justitia. Lumbos autein Symmachus το επιθυμητικόν μέρος περί ταύτης γάρ οι νεφροί,
dixit latera : el utroque sermone concupiscibilis καθ ' ους αι ορέξεις της συνουσίας συνίστανται . Φη
animae pars significatur. Nam juxta lalera renes σιν ούν: Η επιθυμία μου επλήσθη εμπαιγμάτων
sunt, in quibus potissimum libidinis appetilus του δαίμονος • ενέπαιξε γαρ αυτήν (56), διερεθίσας
jacet. Ait igitur : Concupiscentia inca illusionibus εις ατόπους και παρανόμους κινήσεις .
dæmonis impleta est. Illusit enim euin diemion , ad
motus irritins iniquos el lurpes.

* Γsal . XXXIx, 13. “ Ephes .. vi

η, .
14.
Variæ lectiones .
(56) Vicrquc codex babet avsív ; at Lalinus interpres legissc videlur autók
 COMMENT. IN PSALMOS . 434
Και ουκ έστιν ίασις και τη σαρκί μου . Και λοι- A El non est sanalio in carne meu. El dcinccps,
τον έμπαιχθέντος μου , ούκ έστιν άνεσις τη σαρκί ίηείί , nie ita illuso , nulla est requies carni met .
μου: χολάζω γάρ αυτήν, ως προείρηται, και δίκας Castigo enim ean, οι predictum est, et illicite an
έπαιτώ της φιληδονίας . ca voluplalis pænas exign.
Εκακώθηγ . Πεινήσας , διψήσας , αγρυπνήσας , χα- Vers. 9. Aflictus sum . Fame, siti, vigiliis, bu
μευνήσας , και εί τι τοιούτον . mi cubando, et si quid aliud hujusmodi est.
και εταπεινώθην έως σφόδρα . Τ ) , 'Εως σφό Et humiliatus sum usque valde. - Usque valde.
δρα , ιδίωμα Εβραϊκόν , αντί του Αίαν . idioma Hebraicum est, et idens significat, quod
valde..
Όροιόμην από σταγμού της καρδίας μου . Rugiebam a gemilu cordis mei. Ab acerbitalo
Απο της αγριότητας του στεναγμού της καρδίας genitus cordis niei, qua cruciabar, rugire vi .
μου , κεντoυμένης και οδυνωμένης πικρώς , έδόκουν debar, ut leo. Nam quod LXX dixerunt, Rugie
βρύχειν ώς λέων· το γάρ Βρυόμην, "Εβρυχον ει- bam, Aquila oddidit : Frendebam [ his auteum
Αμαρτωλός
πεν ο 'Ακύλας . ' μεν γαρ εις βάθος κα verbis beatus David reclam erga Deuin meulen
κων εμπεσών , καταφρονεί • δίκαιος δε και τα ελά suani omnibus paleſacil] : nam peccator com in
B
χιστα των αμαρτημάτων διαφερόντως δέδοικε . prolundum malorum ceciderit, despicere solet,
justus autem etiam minima quæque peccata sem .
per veretur.
Κύριε , εναντίον σου κάσα η επιθυμία μου . VERS. 10. Domine, coram le omne desiderium
“ Ο μετά την αμαρτίαν · οίδας γάρ ότι σωτηρίας και meum . Desideriuni scilicet quod post peccala mihi
απαλλαγής του άλγους επιθυμώ . innalum est. Nosti enim quod concupisco salulcm
nieam et a præsentibus angustiis ac doloribus
lilicrari.
Και ο στεναγμός μου από σού ουκ απεκρύβη . Ei gemilus meus a le non est absconditus. Per
"Ενωτίζη γάρ τούτον , ώς φωνήν εκ βάθους αναφερό- ciuis enin illum auribus lais, veluti νυcein quant
μενον (57) . dain de profundo aliquo loco emissam .
Η καρδία μου εταράχθη . Υπό του συνειδότος VERS, 11. Cor meum Iurbatum est. A mea nimi .
και της μεταμελείας . rum conscientia atque a pænitentia.
' Εγκατέλιπε με η ισχύς μου . Ταλαιπωρηθέντα , Dereliquit me fortitudo mea . Omni videlicet pas.
καθώς είρηται , πάση κακοπαθεία . c sionis genere fatigaluin , ut prædictum est.
Και το φως των οφθαλμών μου και αυτό ουκ El lumen oculorum meorum , el ipsum non est
έστι μετ ' εμού . Από της άγαν σκληραγωγίας και mecum . Propter valde duram ac peracerbam
των τικρών (38 ) δακρύων , εις άμβλυωπίαν ήλθον. vilam meam , et præ assiduis lacrymis in hebe
"Έστι δε η σύνταξιςούτως Και το φως των οφθαλ ludinem quandam oculorum ac pene in cæcilalem
μών μου αυτό ουκ έστι μετ ' εμού , απολωλός , πε deveni. Ordo autem sic fiat : El lumen oculorum
ριττώς κειμένου του δευτέρου συνδέσμου . Ή φώς meorum ipsum non est mecum : cum scilicet per
των οφθαλμών της ψυχής αυτού, το Πνεύμα το ierit. Unde superſua jacet illa secunda con
αγιον αποπταν εκ μέρους , διά την αμαρτίαν . Τούτον jonclio el; vel , per lumen oculorum animae beati
τον στίχον και τον εξής τινες ως από του Χριστού David Spiritum sanctum intellige, qui ob patrata
προρρηθήναι περί των μαθητών αυτού νενοήκα . ab eo scelera, magna ex parte arolaverat. Ilunc
σιν . avlein vcrsiculum cum proxime subsequenti
quidam ex Christi persona proferendum intelligunt,
et loqui de discipulis.
οι φίλοι μου και οι πλησίον μου εξ εναντίας VERs. 12. Amici mei el proximi mei adversus me apo
μου ήγγισαν και έστησαν . Τον Αχιτόφελ αινίττε . Ρ propinquaverunt et sleterunt. Subnolare videtur
ται, και άλλους πολλούς τοιούτους . Οι φίλοι μου , Achitophelem atque alios hujusmodi multos. Amici
φησί , και οι οικείοι μου απ' εναντίας μου ήλθον · mei , inquit , et familiares mei venerunt adversum
τούτο γάρ σημαίνει το , "Εγγισαν και έστησαν me. Hoc enim significant verba illa : Appropinqua
κατ ' εμού , του θεού πάντως τούτο παραχωρήσαν- rerunt el steterunt contra me ; Deo scilicet ob pec
τους , διά τα έμα πτώματα . Έντεύθεν γάρ μοι ή των cala mea id permittente, ex quibus boc enibi ca
συμφορών θάλασσα επεκύμανε (39).
lamila'um genus incubuit.
Και οι έγγιστα μου από μακρόθεν έστησαν . Vexs. 13. Et qui juxta me erani, de longe slelerunt .
Τους αυτούς νοητέον, οίτινες τη μεν δυσμενεία ήY- De eisdein inimicis loquitur , qui odio quidem ap
γισαν , οία καταδιώκοντες • τη δε ευνοία πόρρω propinquaverunt , ut persecutores , et ab outiqua
γεγόνασιν, ώς αποστάντες της φιλίας αυτού. Η ετέ- benevolentia procul facti sunt, veluti discedentes
Varie lectiones ..
(57) ΑΙ. 'Aναπεμπόμενον. (39 ) ΑΙ. Επεκύμηνε.
(38 ) ΔΙ. πυκνών .
135 EUTILYMIT ZAGABENI 436
ab amicitia. Vel , alios etiam amicos el subditos Αρους υποληπτέον, φυγόντας διά τον τού Αξεσαλώμ
intclligere possumus, qui timore Absalouis a licalo φόβον .
David ad illum defcicbant.
El vim faciebant qui quærebant animam meam. Και εξεδιάζοντο οι ζητούντες την ψυχήν μου .
Et angebant me, inquit, ii qui animam megin , hoc Και ήνάγκαζον κακούντες με πάση μηχανή , οι ζη
est, qui me ipsum quærebant, et omni arle mihi τούντες την ψυχήν μου, τουτέστιν εμέ, κατά περί
molestiam iuferebant. Veiquierebant animam meain , φρασιν · και οι ζητούντες την ψυχήν μου , ώστε εξάρα :
et auferrent eam, quemadinolulo dixit in psalmo αυτήν, ώς εν τω λθ' ψαλμώ φησι.
XXXIX .

El qui quærebant mala miki loculi sunt vanilates. Και οι ζητούντες τα κακά μοι ελάλησαν μαται
Ει φui mean ruinam sitiebant, blasphemias ad- ότητας . Και οι θέλοντες την πτώσίν μου, ελάλησαν
verscm me locuti sunt , conviciis alquc calumniis κατ' εμού βλασφημίας , λοιδορούντές με και διαβάλ
me impelentes. Vanitates autem dixit veluti uieu- λοντες . Ματαιότητας δε ταύτας εκάλεσεν, ώς ψευ
dacia quædam ac falsa. δείς .
Et dolos loia die meditahanlur. Itoc est, insidias : Kοι δολιότητας όλην την ημέραν έμελέτησαν .
B
quomodo nimirum me deciperent ct comprehen- Επιβουλάς » πως αν αποστήσαντές με θηρεύσωσιν ,
derent.
VERS. 14. Ego quasi surdus non audiebam . Rc "Εγώ δε ώσει κωφός ουκ ήκουον . Τη μεν αλη
vera quidem audieban , sed audire non videbar , θεία, ήκουον · τη δε δοκήσει, ουκ ήκουον , οία σιγών,
quia lacebain , et non conturbabar. Ipso enim Sco και μη ταρασσόμενος · άλλων τε γάρ ώς εικός , και
mei conviciis sese insectante alque maledicente , pe αυτού δη του Σεμεει προδήλως υβρίζοντος αυτών και
plerisque aliis etiam ideen facientilous, lacebal καταρωμένου , εσίγα, ως μή ακούων .
bealus David , quasi prorsus non audicas
Et sicut mulus non aperiens os suum. Suliandien- Και ώσει άλαλος ουκ ανοίγων το στόμα αυτού.
dum cst verbum , eram. Coosequens est autem , ut Λείπει το , ήμην τω γαρ μή ακούειν ακόλουθον το
non loquatur quis ea qur nou audivit . μη λαλείν , περί ων ουκ ήκουσε .
Vers. 15. El faclus sum sicut homo non audiens , Και εγενόμην, ώσει άνθρωπος ουκ ακούωr , και
el non habens in ore suo redargutiones. Hiec dicia ουκ έχων εν τω στόματι αυτού ελεγμούς . Ταύτα
sont ad declaracionein versiculorum proxine præ- σαφηνιστικά των προλαβόντων δυστίχων: ελεγμούς
cedentium . Rechargutiones autem hoc in loco con- Ο δε λέγει τις αντιρρήσεις , δι' ών τις ελέγχει τον κα
tradictiones vocat, per qnas redarguere quis rus χώς λέγοντα .
solel, qui male loquuntur.
Vers . 16. Quia in te, Domine, sperari. Mulus factus " Οτι επί σοι , Κύριε, ήλπισα. Έχωφώθην και
2012 et lacui, φuia le mili judicem futurum spe- εσίγησα , διότι παρά σου ήλπισα τυχείν εκδικήσεως.
ravi. Mihi enim , inquit, vindicia, el ego retribuam , Εμοί γάρ, φησίν , εκδίκησις : εγώ ανταποδώσω ,
dicit Dominus ?. λέγει Κύριος .
Tu esaudies me, Domine Deus meus. Et quia lu Σύ εισακούση , Κύριε , ο Θεός μου . Και διότι συ
Φminia hujusmodi maledicta intelligis : et condignas ενωτισθήση της τοιαύτας βλασφημίας , και ανταπο
calumniatoribus panas relribues. Vel, Tu eos cxau- δώσεις τους υβριστας . " Η , Συ επακούση των τοιαύτα
dics, qui talia passi sunt, et lacent. πασχόντων, και σιγώντων .
VeRs. 17. Quia dixi : Nequando supergaudeant mihi " Οτι είπον • Μήποτε επιχαρώσι μοι οι εχθροί
inimici mei. Intra me ipsum enim cum funderem μου . Και γάρ είπον εν εμαυτώ ευχόμενος : Μη επι
preces ad Deum , dixi , cupere me esaudiri , ne χαρείησάν μοι ποτε οι εχθροί μου.
quando supergaudcant el delectenlur super mo
inimici mei. B
El dum commoli essent pedes mei, super me ma. και εν τω σαλευθήναι πόδας μου , επ ' εμέ έμε
gna loculi sunt. Ει cum jam aversum esset iter γαλορρημόνησαν . Και ιδού περιτραπείσης της πο
meum a via divinorum mandatorum , ili stalim pu- ρείας μου από της οδού των θείων εντολών , ευθύς
sendam quamdam ceperunt libertatem , gloriantes έλαβον αυτοί παρρησίαν αναισχυντίας , μεγαλορρημο
et jaclantes , velle me interimere. νήσαντες ανελείν με .
VERS. 18. Quoniam ego in pagella paralus sum. " Οτι εγώ εις μάστιγας έτοιμος . Διότι αμαρτή
Quia ego post peccatum divino nudatus auxilio σας, και γυμνωθείς της θείας βοηθείας , κρόχειρος
paratus fui iis qui castigare me voluerunt . Vel di- εγενόμην τους κολάζειν έθέλουσιν. Η το μεν δει,
ctionem, φuoniam , Superluam esse intellige [ uι διηγηματικώς , περιττόν νοήσεις το δέ εξής : Εγώ
siepe inveniri diximus ), el ordo est : Ego ad corre . εις την παρά σου παιδείαν πρόχειρος, απεκδεχόμενος
clione! i et emendationem tuam semper paratus αυτήν πάντοτε , διά τας αμαρτίας μου .
sam . Ob pcccata enim mea cam promplas ac li.
Dins suscipio.
• Deut . Xxxi , 35 .
437 COMMENT . IN PSALMOS . 438
Και η γηδών μου ενώπιόν μου έστι διά παν- Α El dolor meus in conspectul meo est semper. El
τος . Και η μνήμη της αμαρτίας μου , ή άλγύνουσά commissorum a me delictorum memoria , quæ summo
με , προ οφθαλμών μου έστιν άει , νύττουσα , και ουκ me dolore aflicil, seniper mihi ante oculos perma .
επελαθόμην ταύτης , ώς τις ανάλγητος . 1:el : urgens nimirum ac stimulans , neque enim
eorum oblilus suin , vcluti is qui dolores nullos
srntiam .
" Οτι της ανομίαν μου εγώ αναγγελώ . Διότι την Vers. 19. Quoniam iniquitalem meam ego annun
αμαρτίαν μου εγώ δημοσιεύσω , και κατήγορος εμαυ- ciabo. Quia peccatını ego meum publicabo, el ad
του γενήσομαι . versus men :elipsoin accusator accedam .
Και μεριμνήσω υπέρ της αμαρτίας μου . Και El cogitabo pro peccato meo . Hoc est , sollicitus
φροντίσω της λατρείας αυτής . 'Αδιαφόρως δε ανο- cro de melicina peccati. Indiferenter autem ini
μίαν και αμαρτίαν τα πλημμελήματα κέκληκεν . quitalem et peccaluin posuit pro delicto.
Οι δε εχθροί μου ώσιν . Οι το ' Αβεσαλώμ συ- Vers. 20. Inimici aulem mei vivunt. li scilicet
στρατευόμενοι . Ζώσι δε , αντί του , " Ερωνται , qui militant cum Absalone . Vionnt autem , hoc est,
ασθενήσαντος εμού .
Polenles sunt, ego auiem infirmus .
Και κεκραταιωνται υπέρ εμέ. Τούτο του ζώσιν και El fortes funt super me . Verba hæc proxime sil.
επεξηγητικόν . Ή το μεν Ζωσιν , αντί του Υγιαί- periorem versiculum declarant. Vel Visual , hoc
νουσι το δε Κεκραταίωνται , αντί του Ενεδυναμώ- est, sani ae bene valentes sunt , et fortes funt,
θησαν ..
hoc est, augescunt viribus .
Και έπληθύνθησαν οι μισούντες με αδίκως . Ού El multiplicati sunt qui oderunt me injuste. Non
μόνον ζώσι και κεκραταίωνται , αλλά και έπληθύν- lankum vivint et fortes funt , sed aucti et multi
Οη σαν αυξανόμενος . 'Αδίχως δέ εισι μισούντες , ως plicati sunt. Injuste autem oderunt ine , quia nili !
ουδέν εύλογον εγκαλεϊν έχοντες αίτιον του μίσους . legitimum habent , in quo mc accusare possint ,
aul diccre, dignum olio .
Ο ανταποδιδόντες μοι κακά αντί αγαθών , εν- VERs . 21. Qui reisibuunt mihi mala pro bonis ,
διέβαλλόν με , έχει κατεδίωκον αγαθωσύνην . detrahebant mihi, quoniam sequebar bonitaleni. Hoc
Τούτο διά τον 'Αβεσαλώμ ούτος γάρ αμειβόμενος dicit propter Absalonem , φui ienignitati atque
την εις αυτόν αγαθότητα και στοργήν του πατρός amori paterno invidiam atque insidias rependens ,
φθόνο και επιβουλή , ενδιέβαλεν αυτόν παρά τους δι
patreni calumniabalur, quasi iniquum atque inju
καζομένοις εν ταις κρίσεσιν , ώς άδικον και παράνο
C slum regem, altrahens atque alliciens hoc pacio ad
μον , προσεταιριζόμενος αει τους τοιούτους , ως και conspirationem cos qui ad regale patris judicium
των Βασιλειών εδίδαξε βιβλος . Ενδιέβαλλον δέ με, accedebant , ut in libris Regum traditur. Callie
Ρτσι , διότι εξεζήτουν και έστεργον την αγαθωσύ mniabantur autem me, inquit , quia ego bonitalen
νην, και ουκ ήθελον κακώσαι αυτόν, ούτω διακείμε- sectobar , vel quia illum ego sic se gerentein afini -
νον· εντεύθεν γαρ ηύξησεν την πονηρίαν, και μοχθη- gere ac castigare nolui. Hinc etenim illius semper
ρίτερος γέγονεν. " Η αγαθωσύνην ενταύθα λέγει την πmagis crevit perversilas , hinc et scelestior sen per
δικαιοσύνην . Ελοιδόρει γάρ με , φησί , διότι προτιμη- factus est. Vel , per bonitatem hic justitiam iniel
τίαν ηγούμην την δικαιοσύνην, και ουχ ώς αυτός ligίt. Conviciabatur me, inquit, quia preponendam
ηγάκων την αδικίαν . ego semper el prehonorandam esse justitiam cen
sui, et quia ejus exemplo injustitiam non dilexi.
Μή εγκαταλίπης με , Κύριε ο Θεός μου , μη Vers. 22. Ne derelinquas me, Domine Deus mens,
ακοστής απ ' εμού . Μεμόνωμαι γάρ αξιολόγου συμ- ne discesseris a me. Privatus enim sum opporlano
μαχίας , και σε μόνον έχω βοηθόν και φύλακα . omni auxilio, el le solum adjutorem ac .custodem
habeo .
Πρόσχες εις την βοήθειάν μου , Κύριε της σω- D VERS. 93. Inlende in adjutorium meum , Domine
τηρίας μου. Επιμελήθητι της βοηθείας μου. έξ- Deus salutis meæ. Cura , inquit, al adjuves ac
ουσιαστά της έμής ζωής. Αλλά ταύτα μεν κατά την lucaris me ; le dico, in cujus poleslale estvita mea .
Ιστορίαν ήρμοσε τη Δαβίδ : αρμόζει δε και πάσι τοις Et hæc quidem dicta sunt juxla kisloriæ sensum :
εν αμαρτίαις , εφ' ων φίλους και πλησίον είποιμεν juxta quem accommodari possunt verlba psalmi
αν τους αγαθούς αγγέλους , οι χαίροντες επί τοις bealo David. Congruere vero etiam polest hic
κατορθώμασιν ημών , και φυλάττοντες ήμάς , επει- ps: lmus omnibus fidelibus qui in peccatis con
εάν ιδιωσιν αμαρτήσαντας , ενώπιον ημών έρχονται stituti sunt. Juxta quem sensum per amicos et
και ίστανται στυγνάζοντες και έγγιστα πρώτον proximos angelos bornos intellige, qui custodium2
όντες , ύστερον μακρύνονται , διά την δυσωδίαν της nos, el lælari ac ghidere solent in iis omnibus
αμαρτίας . Λοιπόν δε ο πονηροι δαίμονες εκβιάζον- quæ per virtutem a nobis administrantur; el contra,
και ημάς εις χείρονα πταίσματα , και λαλούσιν εν quoties nos peccare viderint , veniunt el consislam
τοίς ώσιν ημών αφανώς λόγους ματαίους και φαύ- coram nobis trisles ac mæsti ; el primo quidern
λους , και όλους ημίν κατασκευάζουσιν · ο δε την propius assistunt ; deinde vero ob groven pecca
νηψιν του Δαβίδ απομιμούμενοι , βύουσι τα ώτα lorum' olentiam a nobis absisiunt : unile postmo
 439 EUTAYMII ZIGABENI 480
dum venientes maligni demones angiunt nos , et Α της ψυχής, και ουδέ λόγου τούτους άξιούσε μόνον
in graviores lapsus deducunt : qui el in auribus δε τον Θεόν επικαλούνται προς άμυνας. Οι αυτοί δε
nostris inanes sermones clam inserunt, et dolos πάλιν δαίμονες , και διότι αιρούνται την αγαθήν μετά .
adversum nos contexere semper moliuntur. Verum νοιαν οι εκνήψαντες, σφοδρώτερον κακούντες αυ
omnes qui beati David sobrietatem imitari volue- τους διά συνεχείας πειρασμών, έτι και διαβάλλουσι
rint , obstruent sibi aures anime , cosque nec ipso παρά πάσιν ώς αμαρτωλούς.
eliam sermone dignos putabunt, solum Deuin in suum advocantes auxilium : tamelsi ipsi dæmones,
ob hujusmodi eorum pænitentiam ac sobrietalem , assiduis rursus ienlationibus vehementius ami
gere eos concntur el calumniis josuper impelant, ac diffamare cus apud omnes studeant, veluti
peccatores ..
In finem ipsi Idithum canticum ipsi David. Εις το τέλος το Ιδιθούμε ωδή τώ Δαβίδ .
PSALMUS XXXYIII. ΨΑΛΜΟΣ ΛΗ' .
Abunde diximus in Proæmio operis, quomodo "Όπως μέν του Δαβίδ ών και ψαλμος , και τον Ιοι
hic psalmus sit beati David. Τaucisiin inscri . θουμ έχει προεπιγεγραμμένον , ικανώς ειρήκαμεν
flione habeatur nomen Idithuni. In prem vero εν τω προιμία της όλης βίβλου . Εις το τέλος δε
inscrilitur , φuia lιumane nature lentilaleno de- Β φησι, διότι τραγωδών της ανθρωπίνης φύσεως την
ploraus, de illius etiam fine tractat, dicens : ευτέλειαν , περί του τέλους αυτής διέξεισι • Γνώρι .
Notum fac mihi, Domine, finem mieun , et qu :e sce σόν μοι , Κύριε , λέγων, το πέρας μου, και τα
eruntur. εξής.
VERS. 2. Pixi : Custodiam vias meas , ut non delin- Είπα : Φυλάξω τας οδούς μου, του μη αμαρ
quam in lingua mea. Hunc psalmum Propheta noster τάνεις με έν γλώσσα μου . Και τούτον είρηκε
composuit, eorum niemor que passus est, quando τον ψαλμου μνημονεύων ών πεπονθεν ότε τον
Absalonem fugiebat. Fugiens enim , inquit, dixi in ' Αβεσαλώμ έφευγεν . 'Αποδιδράσκων γάρ, φησίν,
me ipso : 11 posterum ego custodiam vias meas ; είπα εν εαυτώ, ότι Του λοιπού φυλάξω τας οδούς
vias inquam linguæ meæ, id est , sermones meos, μου , τας διά γλώττης, ήτοι τους λόγους μου , ώστε
ila , ut lingua mea amplius non peccen , nec blas- μη αμαρτάνειν με, διά γλώσσης βλάσφημον λόγονέx
plemum aliquem emillam sermonern , qui ex μικροψυχίας πρoέμενον. Παιδεύων γαρ έπαίδευσε
pusillaninilate ut plurimum oriri solet. Casligans με ο Κύριος . “Οτι δε και οι λόγοι οδοί λέγονται,
enim castigavit me Dominus 1. Quod autem apud φησίν ο μέγας Παύλος προς Κορινθίους : "Επεμψα
Scripturam sermones viæ appellentur, testimonio υμίν Τιμόθεον , δς υμάς αναμνήσειτας οδούς μου.
est magaus Paulus all Corinthios, dicens : Misi vobis Timotheum qui vobis in memoriam reducer
rias meas .
Posui ori meo custodiam , cum consisterel pecca- C 'Εθέμην το στόματί μου φυλακήν , εν τω συ
Ior adversum me. Lingua ad peccatum promplis- στήναι τον αμαρτωλών εναντίον μου. Προχειρό
sima est, atque ideo mulla circa eam providentia τατον εις αμαρτίαν η γλώσσα • διά τούτο και πολ
lisus est. Consistere autem hoc in loco po . λήν αυτής πρόνοιαν εποιήσατο . Συστήναι μεν έν.
suit , pro dimicare seu contenderc. Peccalorein ταύθα το, παρατάττεσθαι • αμαρτωλόν δε λέγει τον
vero Senei appellat , cum ab perditos semper eins Σεμεεί · ή (40) διά τον ήμελημένον αυτού βίον, και διά
nores , tum etiam ob sunnam illam impudentiam τήν τηνικαύτα αναισχυντίαν και απήνειαν παρεί
ac sævitiam , quam tunc temporis magis privatim πετο γάρ προπηλακίζων, και λιθοβολών . Φησιν ούν :
ostenderai. Jusectabatur enim bealum Daviil, la .
Υβριζόμενος υπ' αυτού, σε σίγησα προς αυτόν .
cessens eum ac viluperans ct lapides jaciens. Contumelia , inquit, ab es affecins sum , et lacui,
nihil ei prorsus respondens .
l'ers . Obm:iui el humilialus sum . Obmului 'Εχωφώθην και εταπεινώθην . Eκών , μνημο
sponte mea nimirum ac volcns, et lumilialus sum , νεύσας, ότι διά τας αμαρτίας μου και ούτως κατ
cum memoria repeierein , ob commissa a me pec- εξανέστη μου ,
cala illum ailversuin ine insurgere.
El silui ex bonis . Ex bonis, hoc est , ex boni. D
Και εσίγησα εξ αγαθών . Εξ αγαθότητος "
lale . El cuim possem illum ulcisci, nolui ob mo- δυνάμενος γάρ αυτόν αμυνασθαι, ουκ ήθέλησα δ:
destiam ; unde cum socius quidam beati,David ad- επιείκειαν. Είς γάρ των περί Δαβίδ ορμήσας αν
versus hunc Scmei conviciantein irruerel, gladio ελείν αυτόν, έπεσχέθη παρ ' αυτού, φήσαντος : "Αφετε
illuin occisurus , delentus ab eo fuil , quininio et αυτόν καταράσθαι με, διότι Κύριος είπεν αυτώ
ratione :n aildidit , dicens : Dimille eum , ut maledi- κακολογεϊν τον Δαβίδ, και τα τοιαύτα .
- cal mihi. Dominus enini dixit ei , ut maledical Da
rid ", el qui sequuntur.

• Psal . CΧVΙΙ , 18. • T Cor. 1 , 17. * Reg. Χνι, 10.

Variae lectiones.
( 40) Redundare ridelur td .
41 COMMENT. IN PSALMOS. 442
Και το άλγημά μου ανακαινίσθη . Και ο διά τάς Α El dolor meus renovalus est. El dolor, inquit,
αμαρτίας μου πόνος ανακαινίσθη τη μνήμη τότε qui mihi de peccatis provenil, ea memoria reno
γάρ έγνων σαφώς , ότι δίκας τίνων των πεπλημμε- valus est. Tunc enim maniſeste coguovi ne posto
λημένων. nas delictorum luere.
'Εθερμάνθη η καρδία μου εντός μου . Υβρι- VERS. 4. Calefarium est cor meum intra me. Cun.
ζόμενος , επυρώθην υπό του θυμού · εμακροθύμησα officeret me Semei contumelia , tametsi id patienter
δε. 'Εντός μου δε είπε , δηλών ότι ουκ εξέφηνε τον 1ulerin, pre iratamen intra nieinflammatus sum.
θυμόν · το μεν γάρ μη παθείν όλως παρά (41) την Intra me allen lixit , ut ostenderel quod hujus
υβριν, τελείου • το δε πράως ενεγκείν , προ- modi irain externis non demonstravit. Cæterum illud
κόπτοντος . perfecii hominis esi, el absolutæ prorsus virtutis,
Ni contumeliam omnino non sential , el ex ca nihil prorsus palialus : quod si quis sential, modeste
tamien ac mansuele eam perferal, proficere is dicendus est in virlule, lamelsi adbuc perfecius non sit.
Και εν τη μελέτη μου εκκαυθήσεται πύρ. El in meditatione mea erardescel ignis. Medi
Και εν τω μελετάν με και αναπολείς & πέπραχα tando, inquit, et revolvendo prava opera , que
πονηρά , και και πάσχω δεινά, αει αναφλεγή.. commisi ,, etel mala que
quæ patior, semper me dolorum
σεταί μοι πυρ λύπης, εμπιπρών την εμήν B meοrum ignis inflaminabii , et anima mea incen
ψυχήν. dium augebit.
"Ελάλησα εν γλώσση μου . Προς μεν τον έχ- Vers. 5. Locuius sum in lingua mea . Erga inimi
Ορον , εσίγησε · προς δε τον Θεόν, ελάλησεν. Εν cum quidein lacuit, ut vidimus : ad Deum vero
γλώσση μου δε, ώς εν ψιθυρισμό . Είτα λέγει και locutus est . Ει quod ait , in lingua mea , iden
τι ελάλησε . nunc sibi vull , ac si dicerel, sensin , quiele, ac
quasi in susurro locutus sum . Deinde dicit, quid
loculus sit.
Γνώρισόν μοι , Κύριε , το πέρας μου . Πότε Nolum fac mihi, Domine, finem meum . Quando
έπαι , ή οποίον εσται • Μέχρι γάρ πότε τα erit, aut qualis erit. Usquequo, inquit, Iristia per
λυπηρά ; severabunt ?
Και τον αριθμό των ημερών μου τις έστιν, ίνα Einumerum dierum meorum quis est, ul sciam
γνώ , τι υστερώ . Και γνώρισόν μοι τον αριθμόν φuid desit mihi. Significa mihi , inquit, numerunt
των ημερών της όλης μου ζωής, πόσος εστί συμ- dierum totius vita mea, gnotus sit aniversus, ut
πας , ένα συναριθμήσας τα έτη όσα μέχρι του νυν connumeratis annis meis, quoscunque hactenus
έζησα, γνώσωμαι το λοιπόν το γάρ μέτρον μαθών. ΟC τίxi , sciam φuod reliquum est . Νam si mensuram
.

ου την τυχούσαν εντεύθεν έξω παραμυθίαν των annoruin illorum didicero, non vulgaren inde
επαγομένων μοι συμφορών . consolationem habebo in calamitatibus meis.
Ιδού παλαιστές έθoυ τας ημέρας μου . Μέτρα Vers. 6. Ecce mensurabiles posuisti dies mens .
δια χειρός είσιν, οργυιά, πηχυς , παλαιστής , σπιθαμή. (Quod interpres mensurabiles dixit in Greco legi
Έστιν ούν και παλαιστής το πάντων τούτων ελάχιστον , mis tadalotas, quam dictionem juxla unum sensum
ος αποτελείται τη συμπήξει μόνον των τεσσάρων Latine dicere possumus , palmares. Verum ut cla
δακτύλων , τριτημόριον ον της σπιθαμής. Διά τούτο rius Prophetæ mentem percipias, scienduin est,
τοίνυν την ολιγότητα του μέτρου της επιλοίπου ζωής quod ] varie sunt mensure, que manibus fieri so
αυτού παρέστησεν , παλαιστές ειπών τας ημέρας, lent. Ulna videlicet , cubilus, p : laius, et palæste :
αντί του , ελαχίστους εις μέτρον , ώς και ο παλαιστής. de qua nunc loquitur Propheta, et quam nos pal
" Η Παλαιστας , αντί του , Εναγωνίους , επιμόχθους, mam dicere possumus. Conficilur autem palæste
seu palma , conjunctione qualuor digitorum , et
πάλης μεστάς » λέγει δε , ώς είρηται , τάς λιπούσας ,
κοι κι ολίγον επιζήσεται οίδε • φησί γάρ εν ετέρω
O
est lertia pars palni, et minina est omnium men
ψαλμο : Την ολιγότητα των ημερών μου ανάγ- Dο sura . Hoc ronmineigitur paucitatem dierum vite
γειλόν μοι . Πόσον δε έσται το ολίγον, αγνοεί , και suæ declaravit, palmares appellans dies suos , quasi
τούτο ζητεί μαθείν. Ολίγον δε καλεί το λείπον mensura modicos ac breves ; et quia diximus
προς σύγκρισιν του πλήθους των παρεληλυθότων dictionem παλαιστάς alium sensum posse recipere ,
ενιαυτών της ζωής αυτού, Xρή δε γινώσκειν ότι το allerani consequenter versiculi lectionem allinge
ιδού , επίρρημα μέν έστι : κέχρηται δε τούτω συνε- mus, juxta quam legerc possumus : Ecce conien
χώς και των Εβραίων διάλεκτος • σημαίνει δε , καθο- liosos seu laboriosos posuisti dies meos ; hoc est,
Αικώτερον ειπείν, ή δείξι » , η εγγύτητα . Επί δε του cerlaminis ac prignæ plenos (descendere enim eliam
παρόντος , το, ώς οράς , δηλοί, όπερ έστι δείξεως , polest ea dictio a paliestra, quæ lam apud Græcos
.

ώσπερ πάλιν εγγύτητος το • Παρήλθον , και ιδού quain apud Latinos luclationem significat. In lucla
συκ ήν εγγύτης γάρ χρόνου , το ευθύς. autcin , labore ac contentione mulia ulimur) . In
telligit aulem , ut diximus, Prophela reliquos vitæ suæ dies, dicens quod parvo quidem tempore victu.
Varia lectiones.
( 4 ) ΑΙ . πρός
3 EUTILYMII ZIGABENI 444
F ! Stovil ; ali3i11en , ift10d ignorat, quanta futura sit baec paucilas icmporis : et idco alibi e iam dicil :
Pancilalem dierum ineorum · nuntia mihi ®; et hoc est, quod in prxsenti etiam significari sibi a Deo
cupis. Nodicum prizlerca dici polest hoc reliquum vilæ leinporis, ad comparationem jam lransáciu
vilæ . Illud prixlere: non omillendum duxi, quod dictio , ecce, adverbiuin est, ct frequenter ab Hc
brzis usurpatur ; atque ( ut in universumi diam ) aut aliquid demonstrat, aut proximum tempus
nolal ; priori noilo , lic sunilur ; altero alibi usum vides Prophetain in illis verbis : Pertransiri, ei ecce
non eral ' . , Quod idein sibi vult, ac si dixisset : Et slaum ad nihilum rcdaclus est.
• El sublanlia mea quasi nihilum coram le . lloc in A Και η υπόστασίς μου, ώσει ουδέν ενώπιόνσου .
loco incipit palam facere , quod exilis ci fragilis sit "Εντεύθεν έρχεται φαυλίζειν το της ανθρωπίνης
humolla natura , el ail : Subsiantia mea , seu essen- φύσεως πρόσκαιρον και επίκηρον" φησί γάρ ότι η
lia mca , lioc est , ego ipse sui quasi wihilum , si ad υπόστασίς μου, τουτέστιν η ύπαρξίς μου, και έστιν
heatitudinen el aternitalent Tuarm fueroconpara- όλος, ωσεί ουδέν είμι προς την σην μακαριότητα
tus. lla enim signiſical , quod ait : Coram te. Tu και αίδιότητα. Τούτο γάρ σημαίνει το . Ενώπιόν
enim , ul alibi ait , idem ipse es , el anni lui non defi- σου. Συ μεν γαρ και αυτός εί, και τα έτη σου ,
cien!, ego aulen inimulalus s1911 , el pro rege exsul φησίν, ουκ εκλείψουσιν · εγώ δε ήλλοίωμαι , φυ
factus ; el dies miei sicut umbra prætereunt ' . γάς αυτός βασιλέως γενόμενος και αι ημέραι μου
ώσει σκιά παράγουσι .
VERs . 7. Verumtamen universa vanilas . Dictio- Πλήν τα σύμπαντα ματαιότης. Το Π. ήν εν .
nem verumtamen quidam hic superfluam esse opi- ταύθα περιττόν τινες ενόμισαν οι δέ φασιν, αντί
nantur ; alii vero posilan esse dicunt pro cerle. του αληθώς κείσθαι τούτο. 'Απιδών ούν ο Δαβίδ εις
Cum animadvertisset igitur beatus David , quæ τε τους παλαιούς και εις τα καθ' εαυτόν, και σκε
majorum suorum tempore facta fuerant , el quae B
ψάμενος ότι ανώμαλος ο βίος και άπιστος αποφαί
tunic lemporis fierent , omnia vanilale lal'escere, νεται , ότι τα σύμπαντα αληθώς ματαιότης, τουτέ
hoc est, incertitudine et instabilitate summa con- στιν αβέβαια , και πλούτος, και δόξα, και νεότης, και
slare, veluti opes , gloriam , imperia , juventan» , κάλλος , και μέγεθος, και ρώμη , και απλώς όσα αν
pulchritudinem, vires , et alia hujusmodi, [senlein-
Ορώπινα αγαθά. Δήλον δε ότι τα πνευματικά αγαθά
διαφερόντως υπεξήρηνται της τοιαύτης αποφάσεως .
ljam silam universali hoc serinone posteris testatam
reliquitj quo tamen non animi doles , ob suminiam earuin ercellentiani , sed corporis tantum el
fortune bona complecti intelligas.
Omnis homo vivens . Hoc est , humana oninis vila . Πας άνθρωπος ζών . Αντί του, Πάσα ανθρωπίνη
Est autem hic modus Ioquendi lebreis peculiaris , ζωή » σχήμα δε και τούτο της Εβραϊδος φωνής ( 42 )
juxta illud : Omnis homo mendat ', pro, Humana "Ανθρωπος ψεύστης , αντί του, Πάσα ανθρωπίνη
onnis opinio falsa . Oinnis igitur humana vila vani- δόξα, ψευδής. Πάσα ούν , φησίν, ανθρωπίνη ζωή
las esi , quod ad præcedentis versiculi declaratio-ματαιότης. Εφερμηνευτικόν δε τούτο του, Τα συμ
nem pertinet. Per Dumanam vero vilam, carnalem παντα ματαιότης . 'Ανθρωπίνην δε ζωήν λέγει την
intelligit et spiritus exparlem . σαρκικήν, αλλ' ου την πνευματικήν.
Verum in imagine pertransit homo. Dictionem , C Μέντοι γε εν είκόνι διαπορεύεται άνθρωπος . Το
verum , hoc in loco pari modo posuit pro vere, seu Μέντοι γε , και το Μενούν γε , το όντως δηλούσι • το
certe. In immagine autem, hoc est, instarimaginis. δε, 'Εν εικόνι , αντί του , Δίκην εικόνος βιοι . "Ωσπερ
Νam quemadmodum depictaimage nullain de pul- γάρ την γεγραμμένην εικόνα ουδέν ωφελεί το από
chriludine sua aul de colorum variclale , aul alia των χρωμάτων κάλλος , και μέγεθος , ή όσα έκ τούτων ,
hujusmodi re coinniodum capit , ita nullum homo ούτως ουδε τον άνθρωπον ονίνησιν ή ανθρωπίνη μα
ab humana felicitale fruclum decerpit. Vel in ima- καριότης. " Η 'Εν εικόνι , αντί του, 'Εν σκιά , διά το
gine, id est , in umbra ; propter humanarum vide- των ανθρωπίνων πραγμάτων αβέβαιον.
licel rerum inconstantiami.
Verumlamen frustra conturbatur. Verumtamen Πλήν μάτην ταράσσεται . Το ενταύθα πληr ,
hic posuit pro, Cæterum . Quod reliquum est, in- αντί του Λοιπόν, κείται. Μάτην , φησίν, αγω.ίζεται
quit, frustra bomo ſaligalur et distrahitur, και περισπάται.
Thesaurizal et ignoral cui congregabil ea. Et, θησαυρίζει , και ου γινώσκει τίνι συνάξει «ευτά.
quod omninn moleslissimum esi, hæredein non di- Και το χαλεπώτερον, ότι περί συλλογήν χρημάτων
gnoscit suum : cum angustias et labores in ταλαιπωρούμενος , ουδε τον κληρονόμον εαυτου .
congerendis divitiis non mediocres sit passus , D νώσκει. Και η μεν συντριβή του συνάγοντός έστι ,
fructus demuin et commoda alieri et ignoto liæ . το δε κέρδος , άλλου .
redi reponit.

• Psal . Cι , 24. 1 Psal . ΧΧΧνι , 35. • Psal . Cl , 28 . • Psal. cxv, 11 .

Varie lectiones..

( 42 ) A :Idendium fortasse yatk ), vcl iu ; .

445 COMMENT. IN PSALMOS. 446
Και νυν , τίς η υπομονή μου ; ουχί Κύριος ; Α Vers. 8. El nunc, quæ exspectatio mea ? nonne
Και λοιπόν τούτων ουτως εχόντων , τις και ελπίς Dominus ? Calerum , inquit, rebus sic se babenti.
μου , σχι Κύριος μόνος ; Κατ ' ερώτησιν δε τον bus, quænam est spes mea, nonnc solus Dominus ?
στίχον αναγνωστέον , Per interrogationem autem legendus est bic versicu
his.
Και η υπόστασίς μου παρά σου έστι . Και η Et subslantia mea a le est. Et essentia mea , totum
υπαρξίς μου , λέγω δε αυτό το όλως είναι μη , από nimirum essc meum , a te est. Curanı igitur habeto
σου επι . Διό φρόντισον τού σου πλάσματος, ευγνω- creaturæ. tuæ, quæ grata menle suum agnoscit
μως επιγινώσκοντος τον ίδιον πλάστην. factorem .
Από πασών των ανομιών μου ρύσαι με . Αι VeRs. 9. Ab oninibus iniquitatibus meis eripe me .
ανομίαι γαο επάγουσι τους πειρασμούς • Zθεν των Iaiquilates enim causa esse solent tcutationum et
αιτίων απαλλαγήναι παρακαλεί. " Η και ανομίας calamitatum . Λύ Injus molli igitur causa lilierari
τροπικώς καλεί τους πειρασμούς, από των αιτίων τα oplar. Vel, per iniquitales figurale lentationes
αιτιατά . intelligit , veluti effectum a causa .
"Όνειδος άφροι έδωκάς με. Το Σεμεει · ωνεί- Opprobrium insipienti dedisti me. Ipsi Semci
διζε γάρ αυτόν, άνδρα παράνομον και άνδρα αιμά . Β nimirum,qui ne conviciis impetit, iniquuni et san
των αποκαλών . Επανέλαβε δε τον λόγον , εις οί- guinarium appellans. Reassumpsit autem sermo .
κτον τον εύσπλαγχνον διά της συνεχούς ελεεινολογίας nem Prophela, et per crebran miseriaruin suarum
επισπώμενος. Ονειδίζει και ο διάβολος τοίς ήττωμέ- commemorationem misericorden Deum magis ad
νοις υπ ' αυτού την τοιαύτην ήτταν. misericordiain trahii. Solet etiam demon iis qui a
sc victi fuerint, victoriam suam improperare,
atque in illos probra jacere.
Ρκωφώθην . Έχών, ώστε μη ακούειν δοκείν . VeRs. 10. Obsurdui. Sponte mea nimirum , adeo
Ullion audire visus sim .
Και ουκ ήνοιξα το στόμα μου . Ουκ αντείπον El non aperui os meum . Neque aliquid contra
όλεως . «lisi .
" Οτι συ εποίησας . “ Οτι συ προσέταξας εκείνη μεν, Quoniam tu fecisti. Quia, inquit, lu ei mandasti
66ρίζειν με• Κύριος γάρ, φησιν , είπεν αυτώ κα- ut mihi conviciarelur. Dominus enim , inquit, dixit
κολογείν τον Δαβίδ : εμοί δε , σιγάν. Ημαρτες γάρ , εί , κι malediceret David * ; et mihi etiana Jussit, ut
φησίν , ησύχασον . tacerem : Peccasti enim , inquit, tace " .
Άσόστησον απ' εμού τάς μάστιγας σου . Τους C Amove a me plagas tilas. Tentationes videlicet
κατά σην παραχώρησιν επαγομένους έξωθεν πει- el calanıilates que mihi exterius permissione lua .
ρασμούς , και τας ενδοθεν από του συνειδότος πλη- el stimulos, qui interius a mea inferuntur con
γάς . scientia .
Από τόρ της ισχύος της χειρός σου εγώ εξέ- Vers. 11. A fortitudine manus luæ ego defeci. Per
κτοτ . Χείρα νύν την κολαστικήν δύναμιν λέγει : manum hic puniendi potentiam intelligit. Defeci,
"Εξέλιπον δε , αντί του , Τέλεον ησθένησα . Σκόπει inquit, hoc est, debilitatis su :n . Illud considera ,
δε , πως εν μέν τω προλαβόντι ψαλμώ , παρέχων quomolo in precellenti psalmo Propheta , Magellis
εαυτόν ταίς παιδευτικαίς πληγαις , έλεγεν , " Οτι se erudiendum exponcns , diceret : Quoniam in
εγώ εις μάστιγας έτοιμος νύν δε μαστιγωθείς Παgella paratus sum1* , et nunc eis gravius percus-
Εκανώς , ανεθήναι καθικετεύει , μή πως τη περισσο- sus, solvi rogat , ne ampliori absorberelur tri.
τερα λύπη καταποθή . stilia .
Εν ελεγμοίς υπέρ ανομίας επαίδευσας άν- Increpationibus propter iniquitates erudisti homi
θρωπον . Εν τω ελέγχειν , τουτέστιν ιατρεύειν , nein . Dum increpas, inquit, et redarguis , boc est,
ιπαίδευσας άνθρωπον , ένεκεν ανομίας , ου δι' έτε- p duin pie meucris, erudisti thoininein : atque hoc
ρόν τι. " Ωστε σωτήριος και παιδεία σου • άνθρωπος δε propter iniquilales , el non alia de causa . Salutaris
λέγει εαυτόν. csi igitur castigatio lua ; per hominem vero sei.
psum intelligit .
Και εξέταξας ως αράχνην την ψυχήν αυτού . VERS . 12. El extenuasli sicul araneam animam
Και Ελέπτυνας ταύτην τους πειρασμούς , περικαβαί- meam. Crebris , inquit, lenlationibus el flagellis
ρων το από της αμαρτίας πάχος αυτής • λεπτώτατον allenuasıl animam nicani : crassiludinem illam
& ζώων , ο αράχνης , και μάλλον επί τοις σκέλεσι . nimirum, quæ ob peccala concreverat , ei circum
Παχύνει μεν γαρ την ψυχήν η αμαρτία • λεπτύνει cidens . Est autem aranea exile animal, cui nunc
η κακοπάθεια . animam suam comparal. Solet cuini anima a
peccatis quodammodo crassior reddi , ct contra ,
aMictione et Dagellis altcnuari ,
Πλήν μάτην πας άνθρωπος . Πάλιν επανέλαβεν Verumtamen frustra omnis homo. Ad majorem

16 11 Reg . 1νι , 10 . 1 " Psal . ΧLΙΣ , 21. 1 ” 1's.al . XXXVII , 18 .

47 EUTHYMJI ZIGABENI 448

corroborationem sentenfie se dicle, eundem A τον περί τούτου λόγον προς βεβαιοτέραν πληροφο
Propheta repetit sermonem ; subintelligendum est ρίαν · λείπει δε το, Ταράσσεται .
tamen verbum , Conturbatur.
Vers . 13. Exaudi oralionem meam , Domine, el Εισάκουσον της προσευχής μου, Κύριε , και
supplicationem meam auribus percipe . Iden eque της δεήσεώς μου ενώτισαι. Εκ παραλλήλου το αυτό
significant bæc verba, per Prophetam more suo sic φησιν, ώς έθος αυτώ .
ingeminala.
Lacrymas meas ne sileas. Id est , Ne despicias . Nain Των δακρύων μου μη παρασιωπήσης : 'Αντ ! του,
qui aliquem despiciunt , lacere solent.. Indiferens Μή παρίδης : οι γάρ παρορώντές τινα , σιωπώσιν .
allem est constructio verborum , Et:qudi el Ne si- 'Αδιάφορος δε η σύνταξις του , 'Ενώτισαι , και τού ,
leas. Iful etiam considera, quomodo non simpli- Μή παρασιωπήσης . "Ορα δε , ότι ουχ απλώς , αλλά
riler orat Prophela noster, sed cum lacrymis. μετά δακρύων ικέτευε,
Quoniam ego incola sum apud le el peregrinus, "Οτι πάροικος εγώ είμι παρά σοι και παρεπίδη
sicut omnes paires mei. Accola, seu indigena dici- μος , καθώς πάντες οι πατέρες μου . Κάτοικος μέν
lur ille, qui loci alicujus permanens est ac per έστιν ο μόνιμος οικήτωρ πάροικος δε , και πρόσκαιρος,
petuus liabitator ;;incola verois qui a1:l tempus Bo μετοικιζόμενος , κελεύοντος του της γης δεσπότου.
liabitat, quique jubente fundi domino habitalio - Πρός μεν τους ανθρώπους, κάτοικός ειμι , φησίν ,
nem mutat. Ego, inquit, si ceteris hominibus αντεχόμενος της έμής γης ως ιδίας παρά σοι δε ,
comparer, accola quidem sum , el possessæ lerræ τουτέστι προς σέ, πάροικος. Σου γάρ κελεύσαντος
indigena ; sed , si ad te Deum meum suspicio, inco- του Κυρίου της γης, μετοικίζομαι προς έτερον κό
Iam me esse fateor . Te enim jubente transmigrabo,, σμον . Και ο παρεπίδημος δε , πρός ολίγον τισιν επι
et hoc mundo relicio ad alium ire compellar , δημήσας , αύθις άπεισιν όθεν ήλθε. Τούτο δε ποιεί
Peregrinus similiter, ubi modicum quid fuerit in πάς άνθρωπος προς καιρόν βιώσας, είτα θανών και
cliena regione immoratus, eo poslmodum reverti- αναλυθείς εις τα εξ ων συνέχειτο .
lur, unde fuerat profectus. Cui comparari potest quilibel mortalis. Nam ad certum ac breve temp'is
vivimus, et demum in ea , unde originem duximus, iterum resolvimur.
Veks. 14. Dinille mihi ul refrigerer priusquam "Άνεςμοι να αναψύξω, προ του με απελθείν
abeam . Parce mihi , inquit, sisle Nagellum , ut paui- Φείσαι μου , στήσουν την μάστιγα , ένα μικρών παρ
tulum consoler, el alictiones a me exculiam anle- ηγορηθώ, και αποσείωμαι τας θλίψεις , προ του
quan: moriar (vel dic, quod peccatorum veniam in αποθανείν με.
præsenti vita postulatl . C
Et amplius non erv. Et cum ivero ubi sunt palres Και ουκέτι ου μή υπάρξω. Και απελθών όπου
mei, non ero amplius, hoc est, non amplius vivam . και οι πατέρες μου, ουκέτι υπάρξω , τουτέστιν ,
Vel,, non ero amplius in præsenti mundo. Hæc ουκέτι βιώσομαι • , ουκέτι υπάρξω εν τω παρόντι
etiam verba ad placandarm Dei iram, et ad cjus
►
κόσμο. Δυσωπητικά δε και άγαν οικτρά τα βήματα .
inisericordiam conciliandam dicta sunt ; illud aulem , Το δε, Ου μη, προς βεβαίωσιν του λόγου παρεί .
Non amplius, ad orationis confirmationem. ληπται .
In finem Psalmus ipsi David . Εις το τέλος τώ Δαβίδ .
PSALMUS XXXIX . ΨΑΛΜΟΣ ΛΘ'.
Sancto Spiritu amatus beatus David , hunc psal- Ούτος ο ψαλμός ενηχήθη τώ Δαβίδ υπό του αγίου
inum in persona Ecclesiae Christianorum cecinit, Πνεύματος, εκ προσώπου της Εκκλησίας των Χρι
quo gratias Deo agit pro mirificis donis quibns a στιανών , ευχαριστούσης μεν εφ' οίς ήξιώθη της
Ανeo gratis donata est, et ab eo adversus insurgen- θείας χάριτος , δεομένης δε περί των επανισταμένων
les in se lyrannos opem pelil. In finem inscribilur, αυτή τυράννων. Εις το τέλος δε επιγέγραπται, διά
« ia que hic traduntur finem quemdam respicie- D το τα γεγραμμένα προς τέλος αφοράν γέγονεν γαρ
bant, quem postea habuerunt. πάντα .
VERS. 2. Exspeclans exspeclavi Dominum. Hujus- Υπομένων υπέμεινα τον Κύριον . Ο τοιούτος
nodi verborum repetitio frequentissima est apud διπλασιασμός , συνήθης μεν τοίς Εβραίους • εστι δε
lelbreos, et intensionem φuandam mentis denotat, εμφαντικός επιτάσεως , ώς το , Ιδών ίδoν , και ,
ut illud : Videns vidi , et, Cognoscens cognosces , hoc Γινώσκων γνώση , αντί του, 'Ακριβώς γνώση . και
cst, Exquisite cognosces, et alia hujusmodi. El- τα τοιαύτα . Υπομένων ούν υπέμεινα , αντί του ,
speclans igitur erspeclavi Dominum , hoc est, Valde Σφόδρα τοροσεδόκησα βοηθόν τον Χριστόν. Και
f'xspeclavi adjutorem meum Christum . Ipse enim Αυτός γάρ , φησί , προσδοκία εθνών : περί τούτου
est exspectatio gentium , quemadmodun de co γάρ οι προφήται προκατήγγειλον .
antea a prophetis prænuntiatum est .
El intendit mihi. In me, inquil , oculos si: 09 Και προσέσχε μοι . Και επιμελώς άμα και ευ .

!! Gen. xlix , 10 .
149 COMMENT. IN PSALMOS . 450
μενώς είδε ταλαιπωρούμενον υπό της πλάνης των A injecit , et benevolo Asperit intuitu ; in me, inquaia .
ειδώλων . summa constitutun in miseria , dum idolorum er
rores sequerer .
Και εισήκουσε της δεήσεώς μου . Της υπέρ Et exaudivil preces meas. Preces scilicet pro me
έμου δεήσεως : εδέοντο γαρ υπέρ αυτού οι προ- emissas. Rogabant enim prophetæ pro futuro Eie
φήται . clesiæ slalu (illius etiam personam induentes, ui
nunc facit beatus David).
Και ανήγαγέ με έκ λάκκου ταλαιπωρίας , και Vers. 3. El exaudivit me de lacu miseriæ , el de
από πηλού ιλύος. Τους μεγίστους κινδύνους τοιού- lulo limi. Solebant anliqui bujusmodi dicliouibus
τους οι παλαιο ονόμασιν υπεσήμαινον (43). Λέγοιτο maxima pericula exprimere. Dici aulem polest
δ ' αν λάκκος μεν ταλαιπωρίας και βάθρος της πλάνης, quod lacus niserie sit illa fovea erroris , in qua
υφ' ής έταλαιπώρει κατά ψυχήν πηλός δε ιλύος, olim gentes quæ in unam Eccleeiam congregatir:
ήτοι έλυώδης και δυσώδης , η σύστασης των έμπα . sunt, veluti in quodam carcere secundum animani
θειών , η φθοροποιός και έφεκτική της εμπιπτού . misere afligebantur ; et quod Iatum limi, hoc est ,
σης αυτώ (44 ) ψυχής. timosum ac puiridum lutum , illa sit humanaruin
passionum atque affectuum collectio , quæ corruptionem quamdam in nostris mentibus general, a
animas omnes quasi lenaci quonam cæno obvolutas delinei, quæ in eam deciderinl.
Και έστησεν επί πέτραν τους πόδας μου . Επί Β El slaluil supra pelram pedes meos. Supra pie
πέτραν και ασφάλειας πίστεως . tram , hoc est, supra securitalem fidei.
και κατεύθυνε τα διαβήματά μου . Και υποδεί- El direzil gressus meos. El oslensa mihi salule
ξας μου την οδόν της σωτηρίας διά των ευαγγελικών per præcepla evangelica, omnique prorsus explosa
εντολών , εξήρε πάν σκολιών , και απηύθυνε την πο- tortuositate , iler meum adeo direxit, ut per obli
ρείαν μου , ως μηκέτι σκολιώς και πεπλανημένως qua , aut per devios calles amplius non Incedam.
βαίνειν με .
Και ενέβαλεν εις το στόμα μου άσμα καινόν . Vers. 4. El immisit in os meum canlicui norum.
Τις υδάς, ας οι Χριστιανοί συνέθηκαν επί καινοις Cantica nimiruin quæ de admirandis atque illu
του Σωτήρος κατορθώμασιν. " Η την ευχήν του, stribus Christi gestis Christicolæ cecinerunt. Vel
Πάτερ ημών και εν τοις ουρανοίς , ήν ο Χριστός υφ- Orationem Dominicam : Paler noster , qui es in cce
τήσατο. lis , quain Christus nos docuit.
" Υμνον τώ Θεώ ημών . Τούτο επεξηγητικόν έστι Hymnum Deo nostro. lloc ad declarationem dia
του καινού άσματος . clum est novi cantici.
Ούονται πολλοί. Φώς επιγνώσεως , τυφλοί προ- Videbuni mulli . Lumen nimirom scientiæ , chin
C
τερον όντες . Η όψονται τα σημεία και τέρατα του antea cæci essent . Vel videbunt signa el miracula
Χριστού , και των αγίων αυτού . Christi et sanctorum ejus.
Και φοβηθήσονται. Τον ενεργούνται τα τοιαύτα Et limebunt. Christum scilicet hujusmodi fa
Χριστόν . cieniem miracula.
Και ελπιούσιν επί Κύριον . Το 'Ελπιούσιν , αντί Et sperabuni in Domino. Sperabunt, id est Cre
του Πιστεύσουσιν · ελπίζει γάρ ο πιστεύων. " Η ελ- dent ; creditenim qui operat . Vel, sperabant quod
πιούσιν , ότε σώσει αυτούς, πεπιστευκότας εις αυτόν. eos 8 : valurus sit, qui crediderint in illum. Per
Κύριον δε νόει τον Χριστόν. Dominum autem Christum intellige.
AMακάριος ανήρ, ού έστιν το όνομα Κυρίου ει- VeRs. 5. Bealus vir, cujus est nomen Domini spes
τις αιτού. -- - Το όνομα Κυρίου , αντί του “Ο Κυ- ejus . Nomen Donini , hoc est , Dominus . Bealum
ριος. Μακαρίζει δε τον επί μόνο πεποιθότα θεώ, igitur eum dicit qui in solo Deo confidit, et non
και μη εφ' ετέρω πράγματι • αλλαχού γάρ φησι • alia in re. Alibi etiam dicit : Beatus vir qui sperak
Μακάριος ανήρ, και ελπίζων επί Κύριον . " Έστι δε in Domino " . El ordo est : Bealus vir, cujus est
και του παρόντος ρητου σύνταξις ούτως : Μακάριος lionen Domini spes . Possumus elian de Curi .
ανήρ , ού αυτού έστι το όνομα Κυρίου ελπίς. D stianis lioc dictum intelligere , et construere per
Δυνάμεθα δε και άλλως τούτο νοήσαι περί των liguram lyperbalon , boc modo : Beatus vir cujus
Χριστιανών , καθ ' υπερβατόν συντάττοντες ούτως : est spes nomen Domini ejus ". Cuilibel aulemy
Μακάριος, ού έστιν ελπίς το όνομα Κυρίου αυ- Christiano women Christi spes est el salus ; quod
του παντί δε Χριστιανώ το όνομα του Χριστού sancti martyres precipue allestati sunt coral ty
έστιν ελπίς και σωτηρία . Και τούτο οι μάρτυρες rannis : quibus aperiissime dicebant se divitias
Εδειξαν ενώπιον των τυράννων , δόξαν, και πλούτον , suas omnes , el omnein gloria: el spem in hoc
και ελπίδα εαυτών , το του Χριστιανισμού όνομα coliocasse , quod Christi Dei sui nomine insigniti
ομολογήσαντες . essent, dum Christiaci appellarentur.

* Psal . LΧΧΧ11, 13. * Psal. ΙΙΣΙΣ , 5.

Variæ lectiones .
(43) ΑΙ . απεσήμανoν. ( 14) ΑΙ. αυτή .
151 EUTHYMII ZIGABENI 452
Ei non resperit in vanilalcs. El hujusmodi vir A Και ουκ επέβλεψεν εις ματαιότητας. Και ο
inanibus rebus operam non dedit : quæ a multis τοιούτος ουκ έσπούδασεν εις τα μάταια, δηλαδή εί ;
summa reputanlur bona .. τι δοκούντα τους πολλοίς άγαθά.
Et insanias falsas. A communi sensu cursus Και μανίας ψευδείς . Από κοινού πάλιν το, Ουκ
subintelligendum esi, El non respexit. Insaniæ επέβλεψε μανίαι δε ψευδείς , αι μαντείαι • οι γαρ
autem false [ex Grecte dictionis significatione) μάντεις βακχεύοντες εξίσταντο μεν του καθεστηκό
vaticinia suni. Vates eniin illi debaccbali deinen
τος, και παρεφέροντο δίκην μαινομένων εψεύδοντο
les liebant, et furentium instar ſerebantur. Verum δε, περί ών έλεγoν . Από δε της μαντείας όλων
falsa erant, que prenuntialbant . Per lujusinodi την ειδωλολατρείαν ηνίξατο, ώς από μέρους το πάν .
autem valiciwia miversum idolorum cullum de
notare voluit, veluli tutum a parle .
VeRs. 6. Mulia ſecisti lu , Domine Deus meus, Πολλά εποίησας συ , Κύριε ο Θεός μου ,τα θαυ
mirabilia tua. Admiratus beatus David ineffabile μάσια σου. Εκπλαγείς ο μέγας Δαβίδ το της εν
Incarnationis Christi mysterium, et condignum ανθρωπήσεως του Χριστού παράδοξον μυστήριον,
illi sermonem invenire non valens, exclamatione και μή δυνηθείς άξιον λόγον ευρείν , τούτον μόνον
B
solum, quod potuit , la grande donum prosecutus " επεφώνησεν, ότι Πολλά τα θαυμάσια σου εποίη
est : Mulla , inquiens, admiranda fecisti, lu Domine σας , Κύριε ο Θεός μου· δ και ο Απόστολος πέπoνθε
Peus meus. Ita etiam alibi Apostolus facit , quando Παύλος · υπερθαυμάσας γάρ, ανεβόησεν · Ο βάθος
adruirabundus clainal : 0 aliitudo divitiarum sa. πλούτου , και σοφίας , και γνώσεως Θεού ! ώς άν
pientia, el scientiæ Dei ! quam inscrutabilia sunt εξερεύνητα τα κρίματα αυτού και ανεξιχνίαστοι
judicia ejus, et investigabiles viæ ejus " ! Mirabilia αι οδοί αυτού ! Θαυμάσια δε λέγει, ου μόνον τα επί
autem appellat non ea tantum, que tempore Moysi, Μωσέως, και 'Ιησού του Ναυή, και Σαμουήλ , και τα
aut Jesu Nave, aut quæ illis antiquiora a Deo facta τούτων παλαιότερα τερατουργήματα , αλλ ' έτι μάλ
sunt miracula , sed ea potius quæ lempore Incar- λον τα κατά την ενανθρώπησιν του Σωτήρος , και
nationis Salvatoris nostri facta sunt, et qua per προϊών εν πνεύματι, θεσπεσίως βοά το ρηθέν .
spiritum prævidens Propheta suinma cum admi.
ratione quæ disiinus vorba prolulil .
El coyilationibus luis , non esl yui similis erit libi. Και τοίς διαλογισμούς σου , ουκ έστι τις όμοιω
El nou esi aliquis libi in cogitationibus luis com- θήσεταί σοι. Ουκ έστιν όστις ομοιωθήσεταί σοι εν
parandus. lis , inquain , cogitationibus , quas c τους διαλογισμούς σου , λέγω δε, τους περί της προ
summa curi providentia pro hominuin salute sol νοίας και σωτηρίας . Ιδού γαρ οίον πράγμα διελο »
Ticitus habuisti. Ecce enim quod grande et quod γίσω, γενέσθαι άνθρωπος διά τον άνθρωπον .
admirandum opus excogilasti, nt lu homo lieres
propter hoininem .
Annuntiavi el loculus sum , multiplicata sunl suo Απήγγειλα και ελάλησα, έπληθύνθησαν υπέρ
per numerum. Annuntiavi , inquit, et docui noulia αριθμόν . Απήγγειλα, φησί , και εδίδαξα περί πολ
mirabilia tua iu nullis psalmis, verum adhuc λων θαυμασίων σου εν πολλοίς ψαλμοίς • αλλ ' έπλη
multiplicata sunt , el adeo innumerabilia esse ap- θύνθησαν έτι, και εφάνησαν αναρίθμητα , μη δυνά
paruerunt, ut aliquo numero concludi non potue μενα υποπεσείν αριθμώ· & γάρ νύν έγνων , απερί
rini. Nam quæ dudum coguovi, propter altitudi- ληττα εισι, διά το μεγαλείον της φύσεως αυτού . Η
nem et immensilalem incomprehensibilia sunt. και άλλως : Μηδέν έτερον ειπείν δυνάμενος , απ
Vel , cum quid diceren non haberem , boc laulum ήγγειλα και ελάλησα νύν τούτο μόνον περί αυτών ,
annuntiavi et locutus sum, quod omnem tran- ότι έπληθύνθησαν υπέρ αριθμόν,
sccuderunt numerum .
Vers. 7. Sacrificium et oblationem noluis :i, cor. D θυσίαν και προσφορών ουκ ήθέλησας · σωμα
pus aulem perſecisti mihi . Quæ sequuntur in per- δε κατηρτίσω μοι. Τα εντεύθεν εκ προσώπου του
Sonam Christi dicenda sunt , ut magnus ios docuit Χριστού ρηθήναι Παύλος και απόστολος εδίδαξεν εν
Paulus in Εpistola ad Ηebraος 11. Αίt igitur quod τη προς Εβραίους Επιστολή » φησί γάρ ο Υιός και
posi Incarnationem Deus Filius dixit ad Patrem : Μεός προς τον Πατέρα μετά την ενανθρώπησιν ,
Tu , Puter, in posteruin legale omne sacrificium re . ότι Του λοιπού απεδοκίμασας την νομικήν θυσίαν ,
probasii, et oblationes omnes lege instilulas : και την εκείθεν προσφοράς: σώμα δε κατεσκεύασάς
verum corpus mibi effecisti ex Virginis sanguini- μου παρθενικών εξ αιμάτων, εις το θυσιασθήναι
bus, ut pro hominum salule in sacrilicimin or . τούτο περί σωτηρίας των ανθρώπων ,
lerrer,
Vers. 8. Holocansla, el pro peccato non quæsi- " Ολοκαυτώματα , και περί αμαρτίας ούκ έζη
visli . In Levilico el Deuteronomio clare invenies, τησας . Εν τη βίβλω του Λευϊτικού και του Δευτε .
quena essent holor Avs13, et quae sacriticin pro ρονομίου σαφώς εύρήσεις, τίνα μεν τα ολοκαυτώ .
16 Rom. , 33. " Debr. x , 5.
 COMMENT. IN PSALMOS . 454
153
ματα , τίνα δε τα περί αμαρτίας θύματα, και απλώς, A peccato : et omnia denique oblationum el sacri
διαφοράς των θυσιών και προσφορών . Τέως δ ' ουν ficiorum genera. Ait igitur : Cum verun ego ac.
τη σιν, ότι Έμου σαρκωθέντος , του λογικού και αλη- rationaliile sacrificium sim , et omnia mundi
θινου θύματος , του αίροντος την αμαρτίαν του κό- deleanı pecc:ila , le nulium amplius legale sacrifi
σμου, ουδέν σώμα (45) νομικών εξεζήτησας . cium quæsivisti .
Τότε είπαν : Ιδού ήκω. Τότε πότε ; "Οτε τα νο- Tunc dixi : Ecce venio. Tunc nimirum quando ipo
μικά θύματα απηυδόκησας τότε γαρ είπον αυτός , galia sacrificia reproliota sunt ; unc enim dixi
ότι Πάτερ , ήγγικεν η ώρα • δόξασόν σουν τον ego : Pater, renit hora, glorifica Filium trum " .
Υιόν: το γάρ, Ιδού ήκω, ως δράς ήτοίμασμαι. Nam quod ait : Ecce renio , idem est , ac si diceret :
Σ

Viiles quod paralus sum .

'Εν κεφαλίδι βιβλίου γέγραπται περί εμού . Οι Vens . 9. In rolumine libri scripium est de me.
"Εβραίοι βιβλία μεν καλούσε τα συγγράμματα • χε. .
Conscriptiones llebræi libros appellabant, el juvo
φαλίδας δε , τα ειλητάρια , ως το• Υιε ανθρώπου ,
. Iulas charias volumina, juxta illud : Fili hominis,
φάε την κεφαλίδα ταύτην . Eίληταρίοις γαρ εν- comede hoc velumen " . Jnvolutis enim chartis
έγραφον , και ου τεύχεσι τετραγώνους , ως ημείς . scribebant, el non quadratis libris, ut nos faci
B
Φησιν ο Σωτήρ , ότι 'Εν ελληταρία βιβλίου γη .
. auts. Ait igicur Salvator : In volumine libri, pro
γραπται περί εμού βιβλίου δε , προφητικού δη » phelici nimirum, scriptum est de nue , tιoc est, ea
λαδή , τουτέστι τα περί της εμής ενανθρωπήσεως qur ad lucarnationem meani pertinent, a prophe
προκατήγγειλαν οι προφήται. Τούτο και Ιουδαίοις lis prædicia sunt : quod ipsis etiam Judæis Domi .
ύστερον έλεγεν , ώς το • Ει επιστεύετε Μωύση, nus poslea ilerum allirmavil , dicens : Si crederelis
επιστεύετε αν εμοί, και άλλα πολλά . Moysi, crederctis etiam et mihi (de me enim ille
scripsit " , et alia hujusmodi multa .
Το ποιήσαι το θέλημά σου , ο Θεός μου, ήθου- Facere volunialem luam , Deus meus, rolui. Et
λήθην . Ετει τα περί εμού προώριστο και προκατ- quoniam quæ ad me pertinent, jain determinala
ήγελτο , ποιήσαι το θέλημά σου ήσουλήθην. Πε- sunt et prædicia a propberis, ideo faccre rolui
ριττόν γάρ ενταύθα το του. Θέλημα δε του Πατρός , voluntatem luam . Superfluus est enim articulus,
ή υπέρ της των ανθρώπων σωτηρίας κατά σάρκα qui liabeturin Greco, aute infinitum facere [queno
σφαγή του Υιού αυτού . Περί τούτου και αυτός ύστε- qui superfluuin non pularunt, translulerunt ut
ρον είπεν ο Χριστός , ότι, Καταβεβηκα εκ του facerem] ; voluntas autem Patris fuit ea , Filii miors
οιρινού ουχ ένα ποιώ το θέλημα το εμόν , αλλά c C secundum carnein , que pro humana salute, Sumns
το θέλημα του πέμψαντος με . cum dispensatione, a Dev permissa esl. De qua vo
lunlale ipse etiam Filius dicebat : Descendi, non ut facerem volun !alem mcam , sed voluntalem ejus, qui
παisit me " .
Και τον νόμον σου, εν μέσω της κοιλίας μου . El legem fuum in medio ventris mei. In medio
Το 'Εν μέσω της κοιλίας μου , αντί 'Εκ μέσου της ventris mei , pro ex corde Attie ex ola anima
κοιλίας μου, τουτέστιν, εκ καρδίας , ολοψύχος , πρό- τnea ; ut sit prepositio pro prepositione. A conneau
θεσις αντι προθέσεως . Από κοινού δε ληπτέον πά. autem sensu suvintelligendum est, Volui facere ,
λιν τo, Hβουλήθην ποιήσαι , ήτοι πληρώσαι τον hoc est , volui adimplcre ex corde meo legem tuam ;
νόμον σου , φημι δη (46 ) τας εντολάς , ας μοι δέδω- tua nimiruin mandala , que dedisti mihi.
κας , εκ καρδίας μου.
Ευηγγελισάμην δικαιοσύνην εν 'Εκκλησία Vers. 10. Evangelizavi justitiam luam in Ecclesia
μεγάλη . Δικαιοσύνην λέγει το Ευαγγέλιον , ως δι- magna. Vide quomodo Evangelium Dei justitiam
καιούν πάντας τους πιστεύοντας , και τηρούντας appell :it, qui per Evangelium Dei jusiilicantur
εντολάς αυτού, όποιοί ποτ' άν ώσιν ούτοι• και ότι ο creilenle's omnes, et observantes illius mandala ,
μεν Μωσαϊκός νόμος μόνοις τοις Ιουδαίοις εδόθη : quicunque li fuerint el undecunque : cl quia lex
το δε Ευαγγέλιον , άπασι τοις έθνεσι. Δίκαιον δε το D Mosaica solis 1.antum Julieis dal: est, Evagelina
μή τόδε μόνον , αλλά πάντας επίσης εις σωτηρίαν vero omnibus gentibus. Jualum autem erat til 10m
καλείν . Εκκλησίαν δε μεγάλην φησι τας πολυ- unus aul alter tantum populus, sed quod oinnes
ανθρώπους συναγωγάς των Ιουδαίων, εν οίς επαρ- aque ad salutem vocarendur. Per Ecclesiam autem
magnam Judæoruin synagogas intelligit , veluti
φησιάζετο .
hominibus frequentissimas , in quibus Christils
palam ac libere locutus est .
Ιδού τα χείλη μου ου μή κωλύσω, Κύριε , συ Ecce labia mea non prohibebo , Domine, in scisli.
έγιως . Ως ορές , ου μή κωλύσω τα χείλη μου λέ- Quemadmodum lu vides , inquit, non prohibebo

• Ειech . μι , Η . 10 Ioan . V , 16 . 11 1bid . 50 .

* Joan . xvii , 1 .
Variae lecliones,
(15 ) Α!. ε !
15 ) γν . θύμα .
455 EUTHYMIT ZIGABENI 456

1abia mea Ioqui salutaria verba ; ιu enim id recle Α γειν τα σωτήρια. "Ομως σύ έγνως, ότι ου με κων
nosti, cuin me ipsum prorsus cognoveris, quemad- λύσω αυτά , ειδώς με, ώς καγώ σε .
modum et ego le .
VeRs. 11. Justiliam luam non abscondi in corde Την δικαιοσύνην σου ούκ έκρυψα εν τη καρδια
meo. De Evangelio rursum sermonem facil. Non μου. Περί του Ευαγγελίου ταύτα πάλιν φησιν, ότι
lacui, inquit, quæ ad illud pertinerent ; quin imo Ουκ έσίγησα τα κατ' αυτό · αλλ' ανεκάλυψα ταύτα
opportuna quæcunque omnibus revelavi. πάσι .
Verilalem luam et salutare iuum dici. Evangeliumi Την αλήθειάν σου και το σωτήριόν σου είπα.
rursus ila appellat. Neque enim justitiam calluin Το Ευαγγέλιον αύθις ούτως ονομάζει · ου μόνον γάρ
continet , sed etiam veritatem. Ideo dicebat Cliri- δικαιοσύνης εστί μεστον, αλλά και αληθείας • εγώ
slus : Verilalem dico vobis " ; quin imo neque hæc γάρ, φησί , την αλήθειαν λέγω υμίν » και ου ταύτα
solum , sed salutem etiam credentibus pollicetur. μόνον, αλλά και σωτηρίαν τοίς πιστεύουσιν επό
αγγέλλετα:.
Non abscondi misericordiam tuam et veritatem Ούκ έκρυψα το έλεός σου και την αλήθειών
tuam a concilio mullo. De Evangelio etiam bæc σου από συναγωγής πολλής . Περί του Ευαγγει
dicta sunt.. Appellaturenia Evangelium misericor . Bλίου και ταυτα ελεος γάρ έστιν, ως δεδομένου
dia, quia suinma Dei misericordia nobis donalum ημίν διά την εις ημάς ελεημοσύνης του Θεού , μη
est : qua non sustinuit Deus propriam creaturam ανασχoμένου επί πλέον τυραννείσθαι το οικείον
sulb iniqua denuonis tyrannide oppressarm amplius πλάσμα, και μηδε του μονογενούς Υιού φεισαμένου
jacerc, el qua ob nostram salutem proprio etiain δια την σωτηρίαν ημών. Ούτω διαφόρους ονόμασι
Filio non pepercil . Variis autem nominibus, ul το Ευαγγέλιον εκάλεσε , διά την ποικίλην άριν
vidimus, Evangelium appellarii, propter multiplicem auroi.
αύτου.
gratiam et varia dona, quæ per illud nobis præslila
sunt.
Vers. 12. Tu aulem , Domine, ne elongareris mise . Συ δε, Κύριε, μη μακρύνης τους οικτιρμούς σου
rationes luas a me. Quae sequuntur rursum ex απ' εμού . Τα εντεύθεν από προσώπου πάσης εί
persona Ειclesis idelium dicta sunt, supplicantis ρηται της Ε , κλησίας των πιστών , ικετευούση ,
post acceplurn divinæ gratiæ signaculuin , non μετά την σφραγίδα της χάριτος μη εγκαταλειφθή-
derelinqui, cum mulla ei, lain ab hominibus, quam ναι, προκειμένων αυτη κινδύνων πολλών εξ ανθρώ .
a dienonibus innminerent pericula. C πων και δαιμόνων.
Misericordia lua el verilas lua semper adjuvent Το έλεός σου και η αλήθειά σου διά παντός
me. Verilas lua , id est vera promissio tua . Disisti αντιλάβουντό μου . Η αλήθεια σου, τουτέστιν ή
eniin : Ecce vobiscum sum omnibus diebus ' S, elr. αληθής υπόσχεσις » έφης γάρ: Και ιδού εγώ με ! "
Qurdam vero exeniplaria habent : Adjuverunt, et υμών ειμι πάσας τας ημέρας . Τινά δε των αντι
intelligitur , quod hucusque scilicet adjuverint ; scd γράφων 'Αντελάβοντό μου γράφoυσι , και νοείται
ixelior lectio videlur : Adjuvent. άχρι του νυν αντελάβοντο άμεινον δε το, Αντι
λάβοιχτυ.
VERS . 13. Quoniam circumdederunt me mala, quo- "Οτι περιέσχον με κακά ων ουκ έστιν άρι
rum non est numerus . Circunspicio enim , inquit ,
> 1 θμός . Περιβλέπω γάρ, φησί, τάς ποικίλας επιβου
varias milii tendi insidias,, ct jam eis circumda- λάς, και ήδη ταύταις περικεκύκλωμαι .
tus sum .
Comprehenderunt me iniquitates nere . Vide quo- Κατέλαβόν με αι ανομίαι μου, και ουκ ηδυνή
modo justi homines pre summa modestia , pericula 0ην του βλέπειν. "Ορα όπως υπο της άγαν μετριο
et 1entationes, quibus eos vexari accidit, propriis φροσύνης οι δίκαιοι ταις αυτών αμαρτίαις επιγρά
ascribunt peccatis. Sic el tres illi pueri , una voce D φουσιν του ; οιουσδήποτε κινδύνους και πειρασμούς.
in camino ignis dicebant : Peccasimus, inique cgi- . Ούτω και οι τρεις παίδες εν τη καμίνω συμφώνως
mus * ; lanetsi ea non am ob peccala propria, έλεγον : 'Ημαρτομεν , ήνομήσαμεν , και τα εξής,
καίτοι διά Θεόν πάσχοντες .
quam propter Deum palcrevlur.
Ei non porni ridere. Obicnebrant enim lentalio- Και ουκ ηδυνήθης του βλέπεις . Σκοτίζουσι μεν
ucs animæ oculos, ul quæ utilia sunt , videre non γάρ οι πειρασμοί τους της ψυχής οφθαλμούς, ώς
possint. Hanc igitur nebulan: dissolril illa consola- μη δύνασθαι οράν τα συμφέροντα • λύει δε την εν
.ionis lux, quæ a Deo provenil . Redundat avlem τεύθεν αχλύν το φώς της εκ Θεού παρακλήσεως .
Inec quoque Ioco νου του. Περιττόν δε κανταύθα το, Του.
Multiplicalæ sunt super capillos capitis mei . Sumia 'Eπληθύνθησαν υπέρ τάς τρίχας της κεφαλής
mæ etiam modcstice sunt hæc verba : el verisimile μου. Είσι μεν και μετριοφροσύνης τα τοιαύτα
esl, ut cum fidelibus aliqui eliain commisti sint, ρηματα • ουκ απεικός 3ε, καί τινας αναμεμίχθαι τοις
qui negligentius ac minus ex virlule vivant , quorum
. πιστοίς αμελώς βιoύντας ών τας αμαρτίας οι

15 Joan . XV1, 10. 15 Allilh . Σχνιιι , 20. και Dan . II , 29.

( 57 COMMENT. IN PSALMOS . 458
χειούνται οι δίκαιοι , διά την ενότητα και κοινωνίας A peccata justi sibi ipsis ascribunt , propter unitatem
της πίστεως . ac comin unicationem fidei .
Και η καρδια μου εγκατέλιπέ με . Το δοχείν, El cor meum dereliquil me. Vid:or quasi corde
επέβαλον και την καρδίαν μου , οία μη ρωγνυόμενος desertus , cum mea omnis in 1e Aducia infirmiala
εις εντολμίαν' η καρδία γαρ θαρρύνει , και δι- sit. Ipsum enim cor, animum excilare sulet et
εγείρει. præs!are audaciam .
Ευδόκησον , Κύριε , του ρύσασθαι με . Θέλησον VeRs. 14. Placeat tibi, Domine, ut eripias me. Ves
εις το εξελέσθαι με τούτων . lis, inquit, Domine, me ab bis omnibus eripere ac
liberari periculis.
Κύρι , εις το βοηθήσαί μοι πρόσχες . - Πρό- Domine, ad adjuvandum me respice. Intende mihi,
σχες , αντί , Επιμελώς δε . et me diligenter aspecta .
Καταισχυνθείησαν και έκτραπείησαν οι ζη- YERS. 15. Erubescant el confundantur simul qui
τούτες την ψυχήν μου , του εξάρει αυτήν ."Αμα quarrunt animam meam, ul auſerant eam . Viraque
και άμφω ταυτι παθέτωσαν · καταισχυνθείησαν enim eis accident, ut et pudore aſiciantur, veluti
μεν , ώς ηττηθέντες της ημετέρας υπομονής : εν- vicii nostra patientia , et confundantur, invictam
B
τραπείησαν δε , ώς ορώντες την περί ημάς άμαχόν esse cerpentes polentiam luam, qua nos protegis.
σου δύναμιν , ζητούντες την ψυχήν μου , επί τω έξ- (Sequitur :] Qui guerunt antimam means, hoc est , q
εγαγείν αυτήν διά τιμωρίας παντοδαπής . " Η το hoc unum rolis omnibus, et lolo pelunt studio, ut
αμα , αντί του , ομού πάντες. me variis exaniment suppliciis. Vel, simul, hoc est,
una opones .
Αποστραφείησαν εις τα οπίσω, και καται- Conrerlantur retrorsum , et erubescant qui voluni
σχυνθείησαν οι θέλοντές μοι κακά. Αποστρα- miki mala. Coorertantur retro inanes, re infecta,
φείησαν άπρακτοι, μη περιγενόμενοι της εμής ( 7) me non superato , atque ideo erubescant. Variis
ενστάσεως και διά τούτο καταισχυνθείησαν . Ποι- autem modis eos exsecralur, ut conceptum animo
χίλλει δε την αρέν, εις έμφασιν της εν τη ψυχή dolorem apertius explicet.
αδύνης .
Κομισάσθωσαν παραχρήμα αισχύνην αυτών οι VERS. 16. Ferant slalim confusionem suam qui
λέγοντές μοι , Εύγε , ευγε . Περί του Εύγε, ευγε , dicunt mihi, Euge, euge. De Euge, euge jam alibi di
προειρήκαμεν ότι επιτωθαστιχόν εστιν επίρρημα . ximus, quod adverbium est irritantis.
'Αγαλιάσθωσαν και ευφρανθήτωσαν επί σοι ο VERS. 17. Exsullent et lælentur in le omnes que
εάντες οι ζητούντες σε, Κύριε. Το 'Aγαλλιάσθω- rentes le, Domine. Exsullare, el lälari hic idem æque
σαν και ευφρανθήτωσαν , ει μεν βούλει, ταυτοσή- είgnidcant. Quod si cuί placet , ut sensu diferant ,
μαντον νόμισον (48): ει δ ' ούν, έχεις και την τού- videat quid de eorum differentia dictum sit in
των διαφοράν εν τώ τρίτο στίχο του θ' ψαλ . tertio versiculo noni psalmi : In le autem , id est,
μου . Επί σοι δε , αντί του , Επί τη εις σε In fide, quæ est in te .
πίστει.
Και είπάτωσαν δια παντός , Μεγαλυνθήτω ο El dicant semper, Magnificetur Dominus qui dili
Κύριος , οι αγαπώντες το σωτήριόν σου. Οι gunt salutare tuum. Qui diligunt salutem, quæ
αγελώντες την σωτηρίαν , την από σού • η σωτήριον a le est. Vel , salutare luum , id est, incarnatio
αυτού λέγει την ενανθρώπησιν αυτού · σωτήριος γάρ nein tuam . Salutaris enim fuit ea incarnatio iis
αύτη τους απολωλόσιν εγένετο . Είπάτωσαν δε ούτως qui perierant . Omnes igitur qui auxilium tuunt
να της παρά σου επικουρίας τυγχάνοντες • Μεγα- consecuti sunt, dicant : Magnificetur Dominus , id
Συνθήτω δε , αντί του, Μέγας νομισθήτω.
est , Magnus reputetur.
Εγώ δε πτωχός είμι και κένης . Τούτο προσώπω Vers. 18. Ego autem inops, el pauper sum. Hoc
του καθ' έκαστον πιστού • Πτωχός γαρ, ώς πάντα Der uniuscujusque fdelis persona dici potest. In :
τρούμενος και Πένης , ως αυτουργός των αναγ- opes enim sunt Christiani omnes, veluti qui uni
ναίων το μεν, από του εκπεσείν ών είχε το δε , vcrsa fortunæ bona dimiserunt , et pauperes , veluii
από του πένεσθαι , ήτοι ενεργείν και πονείν . qui propriis manibus necessaria sibi parant. lltw
's enim (qui Laline inops, es etymologia Græci nominis a cadendo dictus est veluti ab omnibus
anliquis opibus decideril , et nunc sit sine ope. Névns vero (qui Latino pauper] a labore ; quia nimi
rum proprio labore opportuna owuia sibi comparal.
Κύριος φροντιεί μου . Επί τούτον γάρ και μό- Dominus sollicitus erit mei. Ad hunc eniin solum
ην κατέφυγον, και ου περιέχεται με , τον ελπίζοντα confugi , ct ideo me in se speranlein non despi
επ' αυτόν . ciel.
Βοηθός μου και υπερασπιστής μου ει συ , ο Adjulor meus, el proleclor meus es tu, Deus
θεός μου μη χρονίσης . Ο θεός μου , μή βραδύνης meus , ne tardaveris. Deus meus , ne tardus sis ad

Variæ lectiones .
(37) ΑΙ. αναστάσεως . (48) ΑΙ . ταυτοσήμαντα .
PATROL , UR . CXXVIII . 15
 459 EUILIYMII ZIGABENI 460

adjuvanlun nie . Milhi autem Descio quid pro- Α εις το βοηθήσαι ημίν. Εγώ δε βαθύτερόν τι κατα .
fundius vidcnluir sibi velle hæc verba, si accommo-νενόηκα το γαρ, 'Εγώ δε πτωχός είμι και πένης,
demus bealo David illum versiculum : Ego quiem ως μακαρία προσαρμόζων Δαβίδ , ευρίσκω ότι
inops sum , el pauper. Præviderat Prophiela sume προϊδών εκχυθησόμενον πλούτον της χάριτος εις
was illas divitias quæ a Dei gratia in Christianos τους Χριστιανούς , επεθύμησεν αυτού , και οία μα
erant rundendie : cunque cas non mediocri de- κράν ών των ημερών τούτων, ήθύμησε , και υποταλί
siderio concupissel, demuin veluti is qui se pove- νέζων εαυτόν είπεν , ότι 'Εγώ δε πτωχός είμι και
ral ab eo lenypore procul esse, coulrislatus est, et πένης, μη τυχών του τοιούτου πλούτου . Όμως ο
miseruin sc ideo appellans ait : Ego inops, el pau- Θεός φροντιεί μου , ώστε κοινωνήσαι καμί της
per sam , qui hujusmodi diviliarum particeps εις ύστερον δόξης των πιστών, έν τή των ουρανών
esse acqueo ; verumlamen Deus erit mei sollicitus, βασιλεία : φησί γάρ και ο Χριστός , ότι και Δαβίδ
ut scilicel mibi pariter gloriam illam communicel, επεθύμησα: ιδείν την ημέρα την εμήν · διό και
quam lidcles in cælorum regno percepturi sunt ; μη βραδύνει προς το ενανθρωπήσαι παρακαλεί τον
siquidem et ab ipso Domino dictum legimus, quod Υιόν του Πατρός .
David concupivil videre diem ejus qua ratione rogat nunc Deum Prophela noster, dicens : Ne lørda.
seris, luam vinirum incarnationem . Sunt enim supplicantis verba ad Deum Filium .
In finem Psalmus ipsi David. B Εις το τέλος τώ Δαβίδ .
PSALJUS XL. ΨΑΛΜΟΣ Μ .
In finem inscribitur, quia prophetiam continet, Εις το τέλος επιγέγραπται, ώς περιέχων προ
•que tendebat ad finein . Predicit enim proditoris φητείαν εις τέλος επιτεινομένην · προαγορεύει γάρ
rebellionem . Ει clarum quidem est hujus περί της αποστασίας Ιούδα. Και φανερά μεν υπό
psalmi argumentum . De amore enim et charilale θεσις των παρόντι ψαλμώ, η φιλοπτωχία . Αναφέρε
in pauperes pertractat. Tamen allius conside- ται δε μυστικώτερον ούτος εις Χριστόν , διά την ημε.
rando, ad Salvatoris nostri Christi mysterium per- τέραν πτωχεύσαντα σωτηρίαν , ώς αυτός εδίδαξεν
linel, qui egenus, el pauper tieri voluit ob huma. εν τώ κατά Ιωάννην Ευαγγελία είρηκε γαρ ούτως
nam salutem ; qui etiam in Evangelio apud Juan • προς τους αποστόλους • Oύ περί πάντων υμών
nem præsenlis psalmi verba de se Jicla essc λέγω · οίδα ούς εξελεξάμην · αλλ' ίνα η Γραφή
leslalur, et de Juda, dum ait ad apostolos : Non πληρωθη: Ο τρώγων μετ' εμού τον άρτον , επ.
de omnibus dico, scio quos elegi, sed a Scriptura ήρεν επ' έμε την πτέρναν αυτού. Αλλη δε ουχ
implealur, dicens : Qui manducat panem meum , ευρίσκεται Γραφή τούτο λέγουσα, ει μή μόνον ή του
elevavit con ! ra me calianeum suum " . Nullibi enim παρόντος ψαλμού : φησί γάρ: Ο εσθίων άρτους
C
brujusmodi testimonium habelur in Scriplura, præ . μου , έμεγάλυνεν επ' εμέ πτερνισμόν .
lerquam quod in præsenti psalmo dicitur : Qui manducai panes meus, magnificaril contra ine stip
plantalionem ,
Vers. 2. Bealus vir qui intelligit super inopem el Μακάριος ο συνιών επί πτωχόν και πένητα .
pauperem . - Qui intelligii, buc est , qui conside- “Ο συνιών , αντί του, “Ο φρονών το δέον σύνεσις
rat, qui cogitat id quod decens est. Intelligentia γαρ, το φρονείν εύ. Πτωχών δε και πένητα αδιαφό
enim est diligens el exacta consideratio. Inopem ρως είωθε καλεϊν την άπορον. Οι δε παλαιοί , πτω
autem el paliperem promiscue solent appellare in . χον μέν έλεγον τον επαίτην, εκ του κατεπτηχέναι :
digenlem . Anliqui vero per inopem mendicum πέντητα δε , τον πόνο χειρών την ερήμερον τροφήν
intelligebant ,, veluti qui omni prorsus carerel ope , ποριζόμενον . Μακάριος τοίνυν ο τοιούτος , ως
el qui , ut alibi diximus ſex elymologia Græci no- χρεωφειλέτης έχων τον θεόν. Φησί γάρ διά μέν Σο .
minis ) , al antiquo statu decidisset : pauperem λομώντος , ότι ο ελεών πτωχόν δανείζει θεώ · δι'
vero cum qui manibus ac proprio labore sibi vicluin οικείας δε γλώττης, ότι 'Εφ ' όσον εποιήσατε εν
pararet, ul in præcedenti psalmo diximus. Bealus τούτων των αδελφών μου ελαχίστων , εμοί
igilur is est, qui debitorem Deum babel. Per Sa. εποιήσατε. Ούτω μεν, περί των απλώς πενήτων :
lowonem enim docernur illum Dco caminodare , βαθύτερον δε , και περί Χριστού ρηθείη αν , ότι Ma.
qui
«Γιιinopismiseretur..Quod proprio oreChristus con- DD κάριος ο φρονών , ότι θεός έστιν ούτος , και εν απορία
Girmavit, dicens : Quoliescumque fecerilis uni huic ex περιερχόμενος , και μη έχων που κλίνη την κεφαλήν
minimis fratribus, miki ( ecistis " . Et hoc quidem εις ανάπαυσιν · συνήσει δε τούτο , αφ' ών ο Χριστός
pacto simpliciter exponitur de pauperibus : ποιεί και διδάσκει .
verum profundius intelligendo, ut diximus, exponi polest psalmus de Christo : quodque bealus ilie
est, qui intelligit et considerat Christum Deum esse , lamelsi indigentia ac paupertate lania esse
videretur circumda!is, ut etiam non haberet, ubi reclinarel capul suum . Recte cuim considerans, il
plene intelligel ex iis quæ el scrmone suo docuil, el operibus coniprobavit.
In die mala liberabil eum Dominus. Utilitatem "Εν ημέρα πονηρά ρύσεται αυτόν ο Κύριος .
docel, quam es hujusmodi intelligentia quis per- Διδάσκει το κέρδος της τοιαύτης συνέσεως. Ποία δε

25 Joan. 1ιι , 18. * Psal . XL, 10. 21 Matth . NIV, 30.

161 COMMENT . IN PSALMOS . 462
έστιν ημέρα πονηρά , προειρήκαμεν εν τω λς ' A cepirus sit. Qne autem sit lies mala , diximus in
ψαλμ , το Ού καταισχυνθήσονται εν καιρώ πο- psalıno sxxvi , ibi : Non confundentur in lempore
νηρή ερμηνεύοντες . Ταυτόν γάρ ειπείν καιρόν ηιαίο . Εque enim significant dies nala , el teinpus
πονηρόν, και ήμέραν πονηράν. malum .
Κύριος διαφυλάξαι αυτόν . Έπεύχεται το τοιούτω VERS. 3. Dominus conservel cum , Precalur Pro
6 Προφήτης , ώς αγαθώ. phela pro hujusinodi bomine, tanquam pro viro
quopiam bono.
Και ζήσαι αυτόν . Και ζωοποιήσαι . Ei vivificel eum . Id esl , vivere faciat .
Και μακαρίσαι αυτόν εν τη γη . Και μακάριον El bealur eum faciat in lerra. El bealum eum
αναδείξει και ζηλωτών , ουκ εν τη παρούση και μόνον, esse ostendal, ümulationeque, seu imilatione di
αλλά και εν τη βασιλεία των ουρανών. gnum , non in præsenti tantum terra, scd in regno
etiam caelorum..
Και μή παραδώ αυτόν εις χείρας έχθρών αυτού . Et non iradat eum in manus inimicorum ejus.
Η τε ορατών μήτε αοράτων . Nec eum visibilium aut invisibilium hostium ma
nibus dedat.
Κύριος βοηθήσαι αυτώ , επί κλίνης οδύνης Β VERS. 4. Dominus opem feral illi super lectum
σίτου . Επί κλίνης οδύνης , ήτοι της (49 ) υποδεχο- doloris ejus. Super lectum doloris , in quo agri
μένης αυτόν εδυνώμενον εν νόσω . 'Ακύλας δε και ludine ac morbo laborans, aMiclus diu olim de
Θεοδωτίων , ου το ευκτικών είδος , αλλά το του μέλ . linelur . Aquila autem , et Theodolio non per
λοντος επί των ρηθέντων εκδεδώκασιν · οίον Δια . oplativum modum , sed per fulurum indicativi
φυλάξει και ζήσει , και τα τοιαύτα, ώς αντιμισθίαν omnia liæc verba reddidere, videlicel : Conservabil,
έπαντα κρίναντες ταύτα . Viviſcabil, el, Opem feret, omnia bæc quasi in
mercedem ac retributionem quamdain diciar
bitrantes.
Ολην την κοίτης αυτού έστρεψας εν τη αρ- Universum cubile ejus verlisti in infirmitate ejus.
ρωτία αυτού . Κοίτην μεν λέγει την κατάκλισιν • Per cubile , decubitum intelligit . Vertisti autein ,
“ Εστρεψας δε , αντί του Hλλαξας. Τού τοιούτου hoc est, Immutasli. lo tempore, inquit, infirmi
ετών , φησί , την κατάκλισιν εν καιρώ άρρωστίας lujus
1alis viri, tumilasti ejus decubitum ab ,
λαξας, από νοσεράς εις υγιεινήν . " Ολην δε , αντί
του Παντελώς · " Εστρεψας δε , αντί του Στρέψεις . ægro niinirun , alque infirmo ad sanum ac validum .
C Mulasti aulem universum , hoc est, Prorsus mutasti.
“ Η στοχαστικώς , μάλλον δε προφητικώς , ώς γεγονός Adverte nduin tamen quod præteri tempor
to e usus
είπε το γενησόμενον .
est pro futuro. Vertisti enim, loc est, Verles. Yel,
conjectura quadam , imo vero potius prophetico
more, quæ ſulura erant, ui jam ſacia conmemorai.
Εγώ είπα · Κύριε , ελέησόν με. Τα εντεύθεν
VeRs. 5. Ego dixi : Domine , miserere mei. Quie
τάντα , προσώπων του Χριστού λέγονται • παρακαλεί sequuntur, ex Cliristi persona legenda sunt , qui
ει τον Θεόν ως άνθρωπος , δεικνύων ότι πας άν- velut bomo Deum rogal, ostendens lioc pacto,
θρωπος δείται του ελέους του Θεού .
quemlibet bominem Dei auxilio indigere.
"Ιασαι την ψυχήν μου , ότι ήμαρτον σοι. Και Sana animam meam , quia , eccavi tibi. Sed
μην αμαρτίαν , φησίν, ουκ εποίησεν · αλλ' επει quomodo alibi legiinus Christum peccatum non
& εμάς γέγονε καθ' ημάς, οικειοποιείται των ιδίων fecisse ? Cerlissimum quidem est, illum nunquam
και τα πάθη , και τας φωνάς · και όπερ οφείλει
peccasse ; verum quia propter nos factus est idem
βών ή αμαρτήσασα φύσις ημών , τούτο βοά προ quod nos, lonio nimirum , passiones etiam , alque
ταύτης , υπέρ ταύτης , ώς (50 ) αυτός , οία της alectus nostros, quasi proprios sibi consequenter
D
αυτής και αυτός ών , ει και χωρίς αμαρτίας . " Ωσπερ vindicavil , el quod dicere par erat humanami
ξε το θυόμενον υπέρ αμαρτίας κατά τον νόμον , εις
naturam , quæ peccaverat, hoc ipse antea pro
εσυτό την αμαρτίαν ανεδέχετο , και συγκατέκαιε illa ad Palrem clamavil , veluti qui ejusdem erat
τούτον εαυτώ ούτω και ούτος , Ουόμενος υπέρ natura, tannetsi sine peccato . Ει φuenalinodluna
των αμαρτιών ημών, εις εαυτόν ταύτας ανεδέξατο , victima, quo olim pro peccato inoltabatur , juxta
και ως αυτός αμαρτήσας , ούτω και έδειτο , και legeni, peccalumo in se suscipiebat, quod una cum
έθνησκε δια φιλανθρωπίας υπερβολήν . victima comburi dicebalur : ila et Christus pro
nostris iminulalus peccatis, in se ipsum omnia nostra suscepit peccata : nec secus ac si ipse
peccassci, ad eorum remissionen, el oravit , et mortuus esi , ob summam nimirum atque inolla
bilem ejus misericordiam .
Οι εχθροί μου είπον κακά μοι . Οι εχθροί του VARS . 6. Tuimici mei direrunt mala mihi. Ini

Vario lectiones ..
(49 ) ΑΙ. ότι υποσχομένης. (50) ίσ . αυτή.
 EUTHYMII ZIGABENI 4t4
463
mici Claristi Judri, qui invidis disseeabantur , et ΑΧριστού, οι Ιουδαίοι , οίτινες τω φθόνω διατριό
dixerunt mala, hoc est, prava verba . Qnanaw μενοι , είπον κακά νοείται δε το, δήματα κακά
0

aulem dixerint, audi . δε , αντί πονηρά μου. Τινά δε είπον , άκουσον διά
των εξής.
Quando morietur ? Gravis est enim, inquit, nobis, Πότε αποθανείται ; Βαρύς γάρ, φησίν , ημίν
adco , ul nec illius aspectum sustinere valeamus. εστι και βλεπόμενος .
El peribit nomen ejus. Seil cum molla præ- Και απολείται το όνομα αυτού . Eώρων γάρ
dilum potentia Christum universas ægritudines αυτόν πολλής πεπληρωμένον δυνάμεως , και πάσαν
ac morbos curare viderent, quomodo cum ali- νόσον, και πάσαν μαλακίαν ώμενον, και ώοντο ,
quando putarunt exstingui posse ! θανάτω ποτέ σβεσθήναι .
VERS. 7. Ei ingrediebalur at viderel. Proditor, Και εισεπορεύετο του ιδείν . Ο προδότης Ιούδα ,
inquit,, Judas,, veluti Familiaris mens absque ullο οία συνήθης , φησίν,, ακωλύτως εισεπορεύετο , ένθα
impedimento, illuc ingrediebalur, ubi ego aderam, κατηγόμην , επί τω ιδείν , ει έστιν ευκαιρία , ένα
ut vidcret an opporlunum esset tradendi lempus. με παραδώ .
Frustra loquebatur cor ejus. Frustra in corde Μάτην ελάλει η καρδία αυτού . Μάτην ελάλει
B
suo secum ea Ioquebatur que ad proditioneria αυτή καθ ' εαυτήν τα περί της προδοσίας , ότε
pertinebant, quando videlicet ingrediebatur, ut ούτος εισεπορεύετο του ιδείν. " Ητοι μάτην εσπού
viderei. Vel, frustra iu anino suo cogilabal, ut δασε λαθείν με • εγίνωσκον γαρ, οία καρδιογνώστης ,
me laleret, cum optimus ego scrulalor cordium, όσα βουλεύεται, και βούλεται.
omnia nossem . ejus consilia el vola .
Congregavit iniquitalem sibi. Nihil aliud miser Συνήγαγεν ανομίαν εαυτό . Ουδέν έτερον εποί
hujusmodi cogitatione efficere poluit, nisi quid ησε ταύτα λογισάμενος ο άθλιος , και μόνον εθησαύρι
sibi ipsi summam thesaurizavit iniquitalem , dum σεν εαυτώ ανομίαν, ώς επιβεβουλευχώς τη διδα
adversus proprium præceplorem et Servalorem σκάλα και Σωτήρι . Τινές δε, μετά το Μάτην ελά
Iclendit insidias. Quidam post verba : Frustra λει, στιζουσι τελείαν , ίν ' ή , ότι Μάτην ελάλει
loquebatur , punctum ponunt, ul sensus sit : Fru . μοι ειρηνικώς , εχθρά βουλευόμενος · αμεικν δε
stra mibi pacilice loquebatur , cum inimica in το πρώτον .
inente versaret consilia . Sed melior est sensus ,
quem primo loco diximus .
Vers. 8. Egrediebatur foras el loquebatur in c 'Εξεπορεύετο έξω , και εξάλει επιτοαυτό. Λα
idipsum. Accepla enim panis buccella , Judas slalim βών γάρ, φησί , το ψωμίον εκείνος , ευθέως εξήλθε.
criit. Quod vero ail in idipsum , idein significat quod Το δε Επιτοαυτό, αντί του, "Ομού αυτούς τους
una. Loquebatur, inquit, una cum inimicis meis , de εχθροίς μου συνελάλει γάρ αυτοίς περί προδοσίας
.

jis qu :e ad proditionem spectabant : Quid vulis Τι μοι θέλετε δούναι ; και τα εξής . Πάντα γάρ
miki, inquit, dare ? et quæ sequuntur 18. Hæc aulen ταύτα σαφώς ιστoρoύσιν οι ευαγγελισται γινόμενα .
omnia apertissime in evangelica narrantur historia . Κατ ' εμού έψιθύριζαν πάντες οι εχθροί μου .
Adversum me Susurrabant omnes inimici mei. "Έψιθύριζoν αλλήλοις εις το ους τα της επιβουλής ,
Susurrabant muluo in aurem , quomodo insidias φοβούμενοι τον όχλον .
disponerent, limentes nimirum aperte loqui pro.
pler turbam.
Adversum me cogitabant mala mihi. Lethifera, Κατ ' εμού ελογίζοντο κακά μοι. Κατ' εμού
inquit, cogitabant adversum me. Juxta quod le έμελετων θανατηφόρα μοι · Συμβούλιον γαρ, φησι ,
stalur evangelista , quod Consilium inierunt ad . έλαβαν κατά του Ιησού, ώστε θανατώσαι αυτόν .
rersus Jesum , ut eum morti traderent » .
Vers. 9. Verbum iniquum deposuerunt a :lversum D Λόγον παράνομον κατέθεντο κατ ' εμού . Αντί
me.- Deposuerunt pro Responderunt .. Interrogali του 'Απεκρίθησαν ·ερωτηθέντες γαρ υπό Πιλάτου ,
onin a Pilalo : Quid faciam Jesu , qui dicilter Τι ποιήσω Ιησούν τον λεγόμενον Χριστόν ; απε
Christus ? responderunt : Crucifigalur ". Est au- κρίθησαν · Σταυρωθήτω . Παράνομος δε ο λόγος ου
leim iniquuin hoc rerbum . Neyue enim licebat γαρ εξήν παραδούναι τον αθώον εις θάνατον . Τούτο
innocenlem virum morti tradere : atque ideo eis δε αυτό ωνείδισε και ο Πιλάτος πολλάκις είπών ,
sæpius objiciebat Pilatus, dicens " : Nullarr causan ότι Ουδέν αίτιον θανάτου εύρον εν αυτώ, και ότι
invenio in eo ; item , Vos videbitis . Vel deposuerunt, 'Υμείς όψεσθε . "Η το κατέθεντο , αντί του , συν .
hoc est , fabricarunt, machinati sunt. Dixerunt εσκεύασαν » είπον γάρ , ότι 'Ανασείει τον όχλον
cnim quod commoverel turbam contra Cæsarem , του Καίσαρος . Παράνομος δε και ούτος ο λόγος :
quæ verba eliaia iniqua erant. Neque eniin ſalsa ου γαρ εξήν ψευδώς καταμαρτυρείν .
allestari liccbat .
d
Numqui , qui dormil, non adjiciet ut resurgal ! Μη και κοιμώμενος ουχί προσθήσει του ανα

* Μatth. XXri, 15. 21 Malth , SINII , i . » Ibid. 23 . 11 Ioan. ΤΣΙ , 38 .

465 COMMENT. IN PSALMOS . 466

στηναι ; Κατ ' ερώτησιν τούτό φησιν , ως θεός , ότι ΑΡer interrogationen loc dicit, atφue ut Deus :
' Αρα ο κοιμώμενος ου θελήσει αναστήναι ; Το Προσ- Numquid dormiens liomo , inquit, nolet consur
Oήσει γάρ, επί του Ηθέλησε πολλάκις οι Έ- gere ? Yerbum enim Adjicies , Hebrei sepenumero
βραίοι λαμβάνουσιν. Ει δε και κοιμώμενος αναστή- ponunt, pro Yolet . Quod si dormiens consurgii ,
εται, καγώ σαρκί θανών , αναστήσομαι θάττον : cgo etiam carni morluus, cilo resurgam . Mea
και γάρ έμος θάνατος , υπνη έoικεν . "Ως γάρ αυτ- enim mors somno similis est. Nam quemadmodum
εξουσίως υπνοι τις, ούτως αυτεξουσίως αποθανού . qui dormit ei suo dormit arbitrio, ita et ipse
μαι κάγώ, spoale mca , alque es propria moriar voluntatc.
Και γάρ ο άνθρωπος της ειρήνης μου έφ' δν VaRs. 10. Etenim homo pacis meæ in quo speravi,
ήλπισα , και έσθίων άρτους μου , έμεγάλυνεν επ' qui edebat panos meos, magnificavit conlra me sup
έμε πτερνισμόν. Ο σύνδεσμος , ο Γαρ, περιττος
.
plantationem. Conjunctio enim hoc in loco su
κένταυθοι - έστι δε τοιούτος ο νούς, ότι και ο έμός perfus est , et sensus est : Ille ctiam nmilli
κατ ' εμού γέγονεν. "Ανθρωπον δε ειρήνης , τον adversarius fuit , qui aalea intimus mili eral,
ειρηνικόν Εβραίοι καλούσι , Φησιν ούν , ότι και ο el mihi maxime conjuncius, Per hominem au
ειρηνικός μου , τουτέστιν ο φίλος μου , λέγει δε lem pacis Hebræi pacificum intelligunt. Ait igi
τον Ιούδαν, εφ' ώ έθάρρησα, ως εμώ, όν εγώ Btur : Πomo pacifcus meus, hoc est, amicus nicus
μετά των άλλων μαθητών έτρεφον , έμεγάλυνεν , Juilas, in quo veluti in me ipso conlisus sum,
ήγουν εκραταίωσε κατ ' εμού δόλον, Πτερνισμός quein eliam simul cuin aliis discipulis educavi ,
γάρ, ο δόλος , εκ μεταφοράς του υποσκελίζοντος έν magnifcavit , hoc est , roboravil supplantationen ,
πτέρνη τον τρέχοντα . Έκραταίωσε δε τούτον , hoc est, dolum contra me : quod ex melaphora
διά της προς τους αρχιερείς και Γραμματείς συμ- eorum dictum est, qui inter currendum, calcaneo
φωνίας . aliquem dolose supplanlant. Firmavit autem Judas
dolum adversus Christum , eumqae quodam modo supplantavit : conventione nimirum ac conspira
tione illa, qua coin Scribis iniil, el cum pontificibus.
Συ δε, Κύριε , ελέησόν με , και ανάστησόν με , Vers. 11. Tu autem, Domine, miserere mei, el re
.

και ανταποδώσω αυτοίς . Το μεν 'Ελέησον, και suscila me, et retribuam eis. Quod ait Miserere et
ανάστησον , άνθρωποπρεπές • άνθρωπος γαρ γεγο- Resuscita, ut ab homine dictum est. Homo enim
νώς , ου παρητείτο την εις Θεόν ικεσίαν, και της φύ- Chrislus cum essct, non recusavit preccs ad Deum
σεως ίδιον » προσηύξατο γαρ πολλάκις . Το fundere ; quin imo quod naturæ lumanæ proprie
ταποδώσω, θεοπρεπές. Ανταπέδωκε δε αυτοίς , convenil, sæpenumeru ad Deum orabal. Quod vero
Ζαραδούς Ρωμαίους Cait, Relribuam , ad illius divinitalem pertinet. Re
tribuit autem quando eos Romanis perdendos tra
didit.
'Εν τούτω έγνων , ότι τεθέληκάς με , ότι ου μη Vers. 12. In hoc cognovi, quoniam voluisti me,
επιχαρή ο εχθρός μου επ' εμέ . - Τεθέληκας, quoniam non gaudebit inimicus meus super me.
αντί του Ηγάπησας · ο γάρ τις αγαπά , τούτο και Voluisti , hoc est, Amasti. Nam quod quis amat,
θέλει . Εν τούτω , φησίν , έγνων ότι ηγάπησάς με, illud etiam habere cupit. In hoc cognori quod
εν τω μη επιχαρήναι τον εχθρόν μου επ ' εμέ, του- amasti me , quod non gavisus est super me
τη αναζήσαι με , και εν τω κηρυχθήναι
τέστιν εν τω inimicus meus φuod nimirum resurrexerim,, quod
το όνομά μου εις όλην την οικουμένην , και λύπη έστιν que somen meum in universo orbe prædicatum
αυτώ. Εκείνος γαρ ζητεί , το αποθανείν με, και est : quæ res inimicis meis maximo fuit dolori .
απολέσθαι το όνομά μου. 'Εχθρόν δε νοήσεις και Quærebant enim ut morerer, et nomen meum
εον διάβολον και τον Ιούδαν . prorsus inlcrirel. Poles etiam per inimicum vel
dæmonem , vel ipsum Judam privatim intelli
gere.
D
'Εμού δε διά την ακακίαν , αντελάβου . Και Vers. 13. Ne autem propler innocentiam adjuvisti.
ταύτα , ώς από του προσλήμματος • ακακίαν δε λέ- Hæc verba simili modo ab assumpta carne dicta
γει την καθαρότητα • Ανομίαν γάρ, φησίν, ουκ sunt. Per innocentiam autem inunditiam , el purila .
εποίησε . tem intelligit : Iniquilaren cnim , inquit , non
fecit.
Και εβεβαίωσάς με ενώπιόν σου εις τον αιώνα , Ei firmasti me in conspectu luo in sæculum . Et
Και ίδρυσάς με παρά σεαυτώ • Κάθου γάρ, φησίν , stabilisti, inquit, me penes te ; juxta illud : Sede a
εκ δεξιών μου , έως αν θα τους εχθρούς σου υπο- dextris meis, quoadusque ponam inimicos tuos supo
πόδιον των ποδών σου . pedaneun pedum tuorum ".
Ευλογητός Κύριος ο Θεός Ισραήλ από του VeRs . 14. Benedictus Dominus Deus Israel a sæ
αιώνος , και εις τον αιώνα • γένοιτο, γένοιτο . culo, et in εαculum : fat, fat. Cum quae diximus
Προαγορεύσας ο Δαβίδ τα ρηθέντα , και την άρρητον omnia prædixerit beatus David , et summam Dei
1 Ps ) . Cis , 1 .
467 EUTHYMII ZIGABENI 468
misericordiam ac inefabilem quamdam ejus con : A συγκατάβασιν και φιλανθρωπίαν του Σωτήρος απο
.

descensionem , mulla cum admiratione narraverit, θαυμάσας , ύμνον αυτώ σχεδιάζει, λέγων • Ευφημη .
hymnum deinceps, et laudem ei canit dicens : τέος ο Θεός του κυρίως Ισραήλ, ο έστι , των πι
Laudandus est Deus veri Israelis, hoc est, fidelinm στών , ώς εν τω κα ’ ψαλμώ προέφημεν, ερμηνεύον
Deus, quemadmodum in si psalmo declaravi. τες το • Φοβηθήτω δή απ' αυτού άπαν το σπέρμα
mus, exponenles versiculum illum : Timeal euin 'Ισραήλ : από δε του νυν αιώνος και άχρι του μέλ.
omne semen Israel. Laudandus aulein ab hoc sæ . λοντος . Είτα επεύχεται ταχύναι του Δεσπότου την
culo usque ad futurum . Ac demum orat, et volis ενανθρώπησιν , εν τω ειπείν , Γένοιτο, γένοιτο.
omnibus poscit futuram hanc Domini incarnatio . Νοείται δε τα ρηθέντα • επίτασιν δε ευχής και διπλα
nem, de qua supra locutus est , quam celeriter deri , σιασμός του Γένοιτο παριστά.
dicens : Fial, fal. lutelligimus enim Prophetam oplare id quod superius disit. Illa aulem repeti
tio verbi , Fial, orationis intensioncm demonstrat.
In finem in intelligentiam filiis Core. Εις το τέλος εις σύνεσιν τοις υιοίς Κορέ.
PSALMUS XLI . ΨΑΛΜΟΣ ΜΑ' .
De bliis Core diximus in Pro @ mio operis. In B Περί μεν των υιών Κορέ, προειρήκαμεν εν τω
finem inscribitur propler prophetias, quæ hic con- προοιμίω της παρούσης βίβλου. Εις το τέλος δε
linentur, et ad finem lendebant. Cum enim futu- επιγέγραπται , διά τας εν τούτω προφητείας , εις
rum esset , ut lebrorum populus ob propria de- τέλος επειγομένας. Επει γαρ έμελλον Εβραίος
Ticta ab Assyriisin Babylonem captivus duceretur, χρόνοις ύστερον παρά Βαβυλωνίων αιχμαλωτισθήναι,
ubi Lxx annis detentus est, previdens hoc bealus διά τας ανομίας αυτών, και διαγαγείν εβδομήκοντα
David, utpole prophelico aMatus spirilu , pii ac έτη εν Βαβυλώνι , κινηθείς υπό του διορατικού
religiosi cujuscunque Jadei in captivitate degen- πνεύματος και Δαβίδ , ανέλαβεν πρόσωπον εκάστου
lis personam sumit, in præsenti psalmo, veluti των ευσεβεστέρων εν τοις αιχμαλώτους, οίον του
Daniclis, Ezechielis, trium plerorum , el similium , Δανιήλ, του Ιεζεκιήλ, των τριών παιδων , και των
el narral quæ tunc temporis contigerint. In intel- τοιούτων , και τα προκείμενα διέξεισε » το δε , Εις
ligentiam vero dixit, judicans, quod qui inter illos σύνεσιν , πρόκειται, διδάσκων, ότι συνετισθείς έκα
majori crant præditi intelligentia , liæc, aut hujus στος αυτών, ταύτα εβόα προς Θεόν • ή ότι χρεία
modi verba ad Deum clamabant. Vel , ea ratione, συνέσεως τους αναγινώσκουσι ταύτα.
quia ad percipienduni lolius psalmi sensum , mulia
C
leclori opus est intelligentia.
VERS. 2. Quemadmodum desideral cerva ad fon- " Ον τρόπον επιπoθεί η έλαφος επί τάς πηγές
les aquarum , ila desiderai anima mea ad le, Deus. των υδάτων , ούτως επιπoθεί η ψυχή μου προς
Ardenfis desiderii velleinentiam ostendere volens σε, ο Θεός. Το σφοδρών της επιθυμίας παραστήσαι
Prophcla, cervam perquam silibundam in exein- βουλόμενος , παράδειγμα την διψητικωτάτην ελαφον
plum sumpsit ; quæ cum el suaple natura calidis- έλαβεν . Αύτη γάρ φύσει ούσα θερμή, και μάλλον
sima sit, et reptilium ac serpentum carnibus, qui-
1 εκκαιομένη ταις σαρξί των όψεων , ούς αει λαφύσ
bus vesci solet, magis etiam incendatur , aquarum σει, σφοδρών έχει των πηγών τον έρωτα . Το δε
fonles quam maxime amal, el circa cos semper 'Επιπoθεί , σημαίνει το Σπεύδει, και επείγεται ,
.

versari cupit. Desiderare aulem hic posuil pro Fe- κατά τον 'Ακύλας • Προς σε δε, δηλονότι τον κατοι
stinare ; Et ita Aquila reddidit. Et quod ait : lla κούντα τα εν Ιερουσαλήμ εν Βαβυλώνι γάρ ουκ
desideral anima mea ad s , inquam, habitanleim ia φοντο είναι αυτόν , διά τήν της χώρας ειδωλολα .
Jerusalem . Putabat enim populus qui in Babylone spelay.
erat, se divina præsentia illic ideo frui non posse, quia regio illa universa idolorum cullui dcsere
viret.
Vers. 3. Silivil anima mea ad Deum forlem vi- D Εδίψησεν η ψυχή μου προς τον Θεόν τον
venlem .. Sitivit, id est,, Valde concupivit.. Ila undi- l xupor,, for wrra.. - '' Edlynoer ,
-
αντί sou,
dvel του ,
que desiderii ardorem ostendit. Forlem autem et Έπιθυμητικώς έσχε το γάρ διακαές της επιθυμίας
vivenlem Deum appellat propler iufirinos ac mor- ή λέξις εμφαίνει • ισχυρόν δε και ζώντα λέγει τον
luos Babylonis deos. Quidam ex hoc vcrsiculo θεόν , διά τους ασθενείς και νεκρούς θεούς των Βα .
sumplum esse dicunt hymnum illum , qucm Græci βυλωνίων . Τινές δέ φασιν εντεύθεν πεποιήσθαι τον
Trisagion rocant ( quo laudare solemus Deum , byvov toũ Tpoxylou.
dicentes : Sanclus Deus, sanclus furtis, sanclus im
mortalis . ]
Quando veniam , el apparebo anle ſaciem Dei ? Πότε ήξω και οφθήσομαι το προσώπωντου
(Hoc est, ante ipsum Deum .) Concupiscentis sermo Θεού ; Επιθυμούντος ο λόγος • Πότε, φησίν, ήξω
est : Quando , inquit, veniam ad le in Jerusalem et προς σέ (51 ) εν Ιερουσαλήμ, και οφθήσομαι τα
Variæ lectiones,
(51 ) ΑΙ. Ο Ιερουσαλήμ.
 469 COMMENT. IN PSALMOS . 470

προσώπου του Θεού ; τουτέστιν, τω θεώ , κατά πε- A apparebo coram te, adorans nimirum et colens le.
ρίφρασιν · έφθήσομαι δε , διά της εν τω ναώ λα. seduloque tibi assistens , et alia facicns, que in
τρείας και τεραστάσεως , όπερ ουκ έστιν εν Βαβυ- lemplo luo fieri decet ? Universo enim hoc solatio
ανε , privamur, postquam bic Babylone captivi degi
MIS .

Εγενήθη τα δάκρυα έμοι άρτος ημέρας και l'ers. 4. Fuerunt mihi lacrymæ meæ panis die ac
νυκτός. εν τω λέγεσθαι μοι καθ' εκάστην ημέ- nocte, dum dicitur mihi quotidie : Ubi est Deus tuus ?
ρας : Πού έστιν ο Θεός σου ; Εν τω ονειδίζειν Dum Babylonii, inquit, Dei mei impotentiam mihi
μου τους Βαβυλωνίους του Θεού μου ασθένειαν, έγέ- exprobrarent , lacryonce mee fuerunt mihi panis,
οντό μοι τα δάκρυά μου άρτος , ουχ οσον εις τρό- non quod eis pascerer, sed quia instar panis cas
φήν, αλλ ' όσον εις όρεξιν. Ώρεγόμην γάρ δακρύων, desiderabam, et quia non secus milhi erant oppor
ως άρτου , και ήσάν μοι αναγκαία ταύτα, ώς ή lunæ quam esurientibus esse panes soleant : unde
« τροφή πάσιν ανθρώπους. Η δε τοιαύτη όρεξις και η earum desiderio, non interdiu tantum , sed assiduis
ανάγκη , ου μόνον εν ημέρα ήσαν, αλλά και εν etiam noctibus delincbar .
νυκτί .
B
Ταύτα εμνήσθην , και εξέχεα επ' εμέ τήν ψυ- VERS. 5. Hæc recordatus sum , el effudi in me
χήν μου . - Ταύτα , αντί του Τοιαύτα , φημι δε το • animam meam . Hæc recordatus sum , verba illa
Πού έστιν ο Θεός σου ; 'Εξέχεα δε , αντί , 'Εχαύ- nimirum , qua ad me dicuntur quotidie : Ubi est
νωσα εν εμαυτώ την ψυχήν μου , παρέλυσα του Dens iuus ? Quam ob causam Eſudi, hoc est, La
( ว์ หวย το μεν γαρ συνεστος , επέρρωται • το δε xavi, in me ipso animam meam , et constantiam
διαρρέον , κεχαύνωται . Χρη δε καθόλου γινώσκειν , ejus omnem dissolvi. Bac autem efusionis trans .
ώς και των Εβραίων διάλεκτος , αδιαφόρως , ως επί lalione usus est Prophela , quia, quæ solidiora sunt,
το πλείστον , ταις συντάξεσι κέχρηται , καθάπερ και firmiora alque constantiora esse solent : quæ vero
τον εα ' εμέ ειπούσα , αντί του εν εμοί. Ει δε τo, Ruida , πιοlliora atquelaxiora. Ilad in universum
ταύτα εμνήσθην , προς τον εφεξής στίχον αποδώ- animadverlendum est, quod llcbræi sæpenumero ·
σπις , έτερον νόημα ποιήσεις , ότι ταύτα εμνήσθην , verborum constructionibus indiferenter utintur ,
και διέχυσα , τουτέστιν ανήκα έστενοχωρημένην εν Ir nunc : Elludi, inquit, in me, pro Intr : mc. Ve .
έμαυτώ την ψυχήν μου. Ταύτα δε ποιεί , δηλαδή rum si verba hæc, Recordatus sum , ad sequentia
του εφεξής στίχου : φησί γάρ : referanlur , alius efficielur sensins, videlicet : Jlrc
recordatus sum , et animam mcain , antea nimirum angrisliis coarctalam , eſudi, hoc est, absolvi, ci
relasavi in me ipso. Quz auleni sint hæc, que record: lus surn , audi.
" Οτι διελεύσομαι έν τόπο σκηνής θαυμαστής C Quoniam pertransibo in loco labernaculi admira
υς του οίκου του Θεού. (52) "Ένείσθην, φησί , μνη- bilis usque ad domum Dei. Recrcalus atque anima
στείς ότι περιπατήσω πάλιν εν τω ναώ μέχρι των relaxalus sum , inquit, memoria repelens, quod
ούτων αυτού · σκηνήν μεν γαρ θαυμαστήν λέγει rursus in templo luo dcainbulaturus sum , et ad
την περιώνυμον του Σολομώντος ναόν · οίκον δε illius usque adyta perventurus. Per admirabile
του , τα άδυτα του ναού. Προς δε την δευτέραν cnil : tabernaculum , ecleberriman Salomonis tem
εξήγησιν , το ότι, βεβαιωτικών νοήσεις , ως προφη- plum intelligii, el per domum Dei , adyla ipsius
τεύοντος του λέγοντος . "Αλλως, σκηνή μεν, ή εξ ίcumpli. Quod si priorem expositionem magis pro .
ημών άγία του Λόγου σάρξ• θαυμαστή δε αυτή, ως laveris, dictionerm , quoniam, intellige hic jacere
είχε σποράς συμπαγείσα • οίκος δε , η νοερά ταύ- pro alverbio confirmandi , ju sta llebraici idioma
της ψυχή , διά μέσης γάρ αυτής ο Θεός ωμίλησε τη tis cousueludinem , ct verba versiculi prophetantis
σαρκι • τόπος δε , αυτός ο λόγος, εν εαυτώ την προσ verba esse. Vel aliter : Per labernaculum , sancla
ληφθείσαν φύσιν υποστήσας τε και πηξάμενος. Verbi caro potest intelligi , quæ merito admirabilis
Διελεύσομαι ούν, φησί , διά του λόγου του Θεού χειρ- dici potcst, qnia absque ullo semine concreta est ;
αγωγούμενος, εως της ψυχής του προσλήμματος , el per domum Dci, anima illius carnis, per quam
φιλοσοφών περί αυτών, και θεωρών κατά δύναμιν · D Deus in assumpta carne diversatus est. Locus all
περαιτέρω δε προβαίνειν , ουκέτι συγχωρηθήσομαι . lem tabernaculi , ipsum csl Verbum Dei, per quod
concreta est, el exstitit Christi caro. Pertransibo igilir , inquit, per Verbum Dei, ci usque ad assum
per carais animam deducar : in animo nico nimirum ea examinans , el contemplans, qui dc tanto
mysterio percipere polero . Ulterius enim pertransire non dabilur .
Ε, φωνή αγαλλιάσεως και εξομολογήσεως In voce ersultationis, el confessionis soni festivita
ήχου εορτάζοντος . Διελεύσομαι δε εν φωνή χαράς. tem celebrantis. Periransibo aulem in voce gaudii,
και έν φωνή ευχαριστίας ήχου εορταστικού , τουτ. at gratiarum actionis, in voce soni festivi, ac si
έπιν Εορτάσω πάλιν, ώς πρότερον, και τη του νό- dicerel : Festivilales rursus, iit oliin , Deo meo cc .
μου λατρεία χρήσομαι. lebrabo, ci solilo ular cultu legis .

Variæ lectiones.
(52) ΑΙ. 'Ακείνην.
471 EUTHYMII ZIGABENI 472
Vers. 6. Quare Irislis es , anima mea, el quare A Ινατί περίλυπος εί , η ψυχη μου , και Ινατί
contarbas me ? Quare me angis, inquit , et confon- συνταράσσεις με ; Διατί θλίβεις , και διατί συγχείς
dis, et quietem capere non sinis ? Hæc autem verba με , και ουκ εώς ήρεμείν ; Ταύτα δε έλεγε , πληρο
dicere cæpit, postquam certior factus est de sno φορίαν περί της επανόδου δεξάμενος .
in patriam reditu .
Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi. " Ελπισον επί τόν Θεόν, ότι εξομολογήσομαι
Quoniam gratias illi agam, ubi nimirum io patriam αυτώ. " Οτι ευχαριστήσω αυτώ , επανελθών δηλαδή .
rediero . Σωτήριον του προσώπου μου , και ο Θεός μου.
Salutare oullus mei, el Deus meus. Cum futura Της ύστερον ευεργεσίας του Θεού μνησθείς , ήδέως
el a se prævisa Dei beneficia in aniino revolveret , επικαλείται αυτόν, λέγων • Ο σωτηρία μου , περι
sum ma cum delectatione illum circumloquendo, φραστικώς , και ο Θεός μου.
invocavit , dicens : 0 saliis mea , el o Deus
meus .
Ad me ipsum conturbata est anima mea . - Ad me Προς εμαυτόν η ψυχή μου εταράχθη . - Πρές
ipsum , hoc est, In me ipso, nemine alio eslerius έμαυτόν , αντί του, Έν εμαυτώ, μηδενός των εξω
merorem hunc meum sciente. Couturbata ει Β θεν συνειδότος μου την τοιαύτην λύπην. Eταράχθη
aulem , recogitans nimirum peccata ob quæ in δε , αναλογιζομένη τας αμαρτίας , δι' & ς παρεδόθη
inimicorum manus trailiii . suinus, vel moram μεν τοίς εχθροίς ή την βραδύτητα της επανόδου .
ac lardilalem recogilans reditus nostri in pa
triam .
Proplerea memor ero lui de terra Jordanis, et Διά τούτο μνησθήσομαί σου εκ γης Ιορδάνου ,
Hermoniiin a monte modico . Proprerea, inquit, και 'Eρμονιείμ, από όρουςμικρού , Διά τούτο νυν
afticias memor erotui, hoc est, recordabor studii, θλιβόμενος, μνησθήσομαί σου , τουτέστι, μνημο
el curæ tuæ, quam habuisti circa nos, el præci- νεύσω της περί ημάς κηδεμονίας σου , αφ' ών εν
pue ob illa bona, quibus in terra promissions te
.
τη γή της επαγγελίας απολαύσαμεν αγαθών . Διό
auctore fruebamur. Per Jordanem enim el per γάρτου Ιορδάνου και του πλησιάζοντος αυτώ δρους ,
proximum illi montem , qui et Hermoniin , et Her- δ και Έρμονιειμ καλείται και Έρμών , όλην την
mon dicitur, lolam Judæam signißcavit. Addidit Ιουδαίαν εδήλωσεν. Προσέθηκε δε και ιδιότητα του
etiam privatam montis illius qualitatem, quod sci- όρους , ότι του μικρού .
licet parvus est . C
VERs. 8. Abyssus abyssun invocal in vocem cala "Άβυσσος άβυσσου επικαλείται εις φωνής
raclaruin luarum . Antiquorum Dei beneficiorum των καταρρακτών: σου . Της ευεργεσίας μνησθείς ,
memor, deplorat, quod in præsentia ab eo dereli . έκτραγωδεί και την εκγατάλειψιν , άβυσσον καλών
ctus videatur,, per abyssum,, vastum intelligens το βάθος των συμφορών. Βαθεια θλίψις , φησίν , βα
calamitalum pelagus, in quo func se constitutum θείαν θλίψιν εκκαλείται είς βοήν των κατερραγμέ .
videbat. Proſunda , inquit, ac vasta calamitas , va- νων σου · τουτέστιν ούτως αλλε παλλήλως ήμίν τοις
sliorcm aliam semper vocat calamilalem , ad vocem κατερραγμένους δούλους σου επίασιν , ώς δοκείν αλ.
catararlarum , hoc est, collisorum luorum . Adeo λήλαις έγκελεύεσθαι • και τοσούτον δάκνουσιν, ώς
enim alternate , ac frequentes calamitates contractos , βοάν ημάς υπό της οδύνης . Καταρρακτών δε, αντί
ac collisos nos servos luos adoriuntur, ut mutuo του κατερραγμένων , ενεργητικών αντί παθητικού .
sese adhortari videantur : el adeo nos amigunt, el Και άλλως • Το άμετρον των ημετέρων αμαρτιών,
pungunt ul, præ nimio dolore ad clamorem etiam το άμετρον των σων επικαλείται οικτιρμών • ώστε
nos provocent. Dictio autem cataraclarum , Græca την φωνήν των αποστολικών κηρυγμάτων ακουσθήναι .
est et idem hic significat, ut diximus, quod , colli- Καταρράκται γαρ , και οι απόστολοι, καταρράσσοντες
sorum aut contractorum . [Est enim verlale no- D πάσαν έπαρσιν διαβολικήν. Νοείται δε αγαγωγικώτε »
inen , ct descendit a verbo xatapáosw quod est ρον άβυσσος και άβυσσος ή Παλαιά Γραφή, και η Νέα,
collido, aut confringo .) Et licet proprie hoc ver- διά τα βάθη των αποκρύφων νοημάτων. Η νέα γούν
Dale nomen xatapáxt75 aclive sit significationis, επικαλείται την Παλαιάν, διά την φωνήν των προφη
hic lanien ponitur in passiva . Quod si in activa των » και ούτοι γάρ καταρράκται λέγονται, διά τόνω
significatione dictionem sumas, littera legenda est, θεν καταχείν το ύδωρ της προφητείας . Επικαλείται
In vocem confraclorum , hoc est, collidenlium , seu τοίνυν αυτήν , ως μάρτυρα , ένεκεν του δείξαι ότι
.

conſringenliuin tuorum ; el lunc expone tolum ver- οι προφήται περί του Χριστού προκατήγγειλαν .
siculum hec pacto : Imncnsitas peccatorum nostrorum , immensitatem invocal misericordiarum
tuarum : atque hoc ad vocem prædicalorum Evangelii , hoc est, apostolorum . Sunt enim apostoli
validissimi quidam confractores, omnem nimirum diabolicam elationem conſriugenles. Quod si les
lum legas prout etiain legi potest : Tu vocem calaraclarum tuarum, polcs jurta alliorem anagozen
intelligere, quod abyssus, et abyssus, Vetus et Novum Testamentum significent, ob profunditatem
nimirum occullorun sensum : 01 dicere, quod Novom , Antiquum invocat Testamcnlum, in
vocem cataractarum tuarum , hoc est, por voccm propliciaru'n luorum . Dicunlus enim merito pro
 173 COMMENT. IN PSALMOS . 476
phelæ esse quædam calaraele, quia aquas divinæ ac supernæ prophetiæ , vchementia quadam , calaracia -
rum instar, effundual. Norum igitur Teslamentum invocat Velus Teslamentum , in leslem , ut osten
Cal, quod ipsi etiam propbete mysteria Christi prænuntiarunt.
Πάντες d μετεωρισμοί σουκαι τα κύματά σου , Α Οmnes oublevationes tae , a fractus tui super me
επ ' εμέ διήλθον , Μετεωρισμούς λέγει τας επανα . Iransierunt. Per sublevaliones, el per Auctus, ten
.

στάσεις των συμφορών: ομοίως δε , και κύματα . Lationum ac calamitalum incursus intelligit. Ait
φησίν ουν, ότι Α1 μάστιγές σου , επάνω μου εδά- igitur : Omnia Magella tua fecerunt iter super me.
δισαν . Πάντες δε είπε , διά το πολυειδες αυτών . Omnes autem dixit, propter earum multiplicitatem .
Ημέρας εκτελείται το έλεος αυτού . - 'Ημέρας , VERs. 9. Die mandabit Dominus misericordiam
αντί του , Εν ημέρα , τουτέστιν φανερώς. Φως γάρ εuam. Die , hoc est , In die, pro , manifeste et palam.
1 ημέρα . Εντελείται δε αντί του, αποπείλη : ο γάρ Mandabit autem, hoc est, millet. Oubere enin 20
αποστέλλων , εντέλλεται η και προστάξει το παρ' mandare videtur qui mittit ; vel, ordinabit , et
αυτού ελεος. Προαγορεύει δε νύν ο λόγος , ότι δηλη disponet misericordiam suan» . Sermo vero hic
πάσιν η ανάκλησις αυτών γενήσεται . praedicit , quemadmodum revocatio eorum
patriam omnibus det manifesta.
Και νυκτός ωδή αυτού παρ ' εμοί. Έν νυκτί δε , Ei nocle canticum ejus apud me. Per lolum hoc
παρ' όλην μου την αιχμαλωσίαν ασω αυτό, τότε captivitatis tempus ,, noctuque,, quando late magis
.

αδείας επιλαβόμενος · εν ημέρα γαρ, ουκ εγω σχο- B id facere possum , canam Deo meo . In die enim
λήν, δουλεύων τους δεσπόταις , και μη λαμβάνων otium mili nullum datur, cum dominis serviam , et
χαιρόν . opportuno caream tempore.
Προσευχή τω Θεώ της ζωής μου . Και ου μόνον Oralio Deo vitæ meæ . Non modo illius canticum
υδή αυτού παρ' εμοί έσται, αλλά και προσευχή είδη erit apud me, sed etiam oratio ; canticum φuidem
μεν, επ ' ευχαριστία της ευκαιρου απολυτρώσεως• in gratiarum actionem pro opportuna et jamdia
προσευχή δε , εφ' ικεσία του ταχύνει την ελευθερίαν. exspectata liberatione , Oratio vero ad acceleratio
Τω Θεώ της ζωής μου , αντί του , Τώ ζωοδότη μου , nem bujus liberationis. Et quod ait : Deo vilæ meæ,
ως το , ο θεός της σωτηρίας μου, αντί του , ο expone, id est, Deo datori vila , ut illud : Deus
Σωτήρ μου , salulis meæ * , id est, Salvator meus.
'Ερω τω θεώ· 'Aντιλήπτωρ μου ει · διατί μου VERS. 10. Dicam Deo : Adjulor meus es , quare
έχελάθους και ένατι σκυθρωπάζων πορεύομαι και oblilus es mei , el quare contristalus incedo dum
τη έκθλίβειν τον εχθρό μου ; Επιλελήσθαι δοκεί , affligit me inimicus ? Oblitus esse videbalur Deus
διά το εγκαταλελείφθαι έτι παρά τους εχθρούς , και Judæorum , quia jam diu in inimicorum potestate
εν τω ούτως εκθλίβεσθαι οία είκός τους εν αιχμα- ab eo relicti fuerant, ubi affligebantur, quemadmo
λωσία κακοπαθούντας . C dum verisimile est eos alligi, qui in captivitalo
constituti sunt.
' Εν τω καταθ.λάσθαι τα οστά μου , ωνείδιζόν VERS . 11. Dum confringuntur ossa mea,ezprobre
με οι εχθροί μου , εν τω λέγειν αυτούς μοι καθ ' verunt mihi inimici mei, dum dicunt mihi per singulos
εκάστης ημέρας: Πού έστιν ο Θεός σου ; Συντρι- dies ; l'bi est Deus (uus ? Contrilis nimirum ossibus
βομένων των οστών μου το άχθει των φόρτων, και meis ob lam grave onus servitutis , vel ob verbera , et
και ταις ράβδους και καταπονουμένης εν εμοί δυ plagis , quæ assiduo mihi a Babyloniis infiguntur. Vel
νάμεως (ήν εδήλωσε δια των οστών), επετώθαζον οι Fatigatus sum , ac debilitatus viribus meis. Per ossa
εχθροί μου εν τω λέγειν άει, Πού έστιν ο θεός σου, cnim vires intelligit . Cum itaque hoc pacto me habe
ένα εξέληται σε ;
rom , irridebant me inimici mei , illud mihi semper
olijicientes : Ubiest Deus luus , quite eripial el liberet?
Ινατί περίλυπος εί, η ψυχή μου , και ένατί συν . V'ers. 12. Quare Irislis es anima men, el quare
ταράυσεις με ; "Έλπισον επί τόν Θεόν , ότι εξ conturbas me ? spera in Deo quoniam confilebor illi,
ομολογήσομαι αυτή σωτήριον του προσώπουμου , selulare vullus mei, et Deus meus. Riipelit quæ jam
και ο Θεός μου . Επανέλαβε τα προειρημένα περί quod facit ut fiducia sese ac
ών ανωτέρω διελάβομεν επανέλαβε δε ταύτα , θάρ- D superius dixerat,
patientia niuniret. Congruit etiam hic psalmus pio
σους εαυτόν εμπιπλών , και υπομονής . 'Αρμόζει δε cuilibet ac religioso viro, qui mullas calamitales in
τα του παρόντος ψαλμού και παντί κατά Θεόν εν præsenti vita passus sit, quiquc dissolvi (cum Paulo)
τω βίω τούτω κακοπαθήσαντι, και επιποθούντι την oplet, el redire ad Deum " . Et tunc per exprobranles,
πρός ανάλυσιν και επάνοδον , ός ονειδίζοντας νοήσει non ipsos tantum dæmones, scd iniinicos etiam
ου μόνον τους δαίμονας , αλλά και τους βαρβάρους intelliges, et per lerrain Jordanis, inferiorem lerram
εχθρούς " γήν δε Ιορδάνου , την κατωτάτην όσον προς hanc nostram, yuæ comparatione, cælesti longe
ουρανόν: Ιορδάνης γαρ ερμηνεύεται γή κατωτάτη : est inferior. Jordanis nainque interpretatur lerra
"Έρμονικείμ, τόπος λύπης και τα λοιπά δε, καταλ- inferior ;. llcrmoniim vero locus doloris, et alia
λήλως αποδώσει . justa hunc sensum consequentcr expones.
- Psal . ΙΣΧΥΗ , 25. * Philipp . 1, 23 .
475 EUTHYMII ZIGABENI 176
Psalmus ipsi David qui apud Ηebreos είne inscri- A Ψαλμός τη Δαβίδ , ανεπίγραφος παρ ' 'Εβραίοις.
plione habetur,
PSALMUS XLII. ΨΑΛΜΟΣ ΜΒ' .
Præsens psalmus caret insriptione, veluti qui Ανεπίγραφός έστιν , ώς της αυτής τη προ αυτού
ejusdem est argumenti et sententiae cum superiori τυγχάνων διανοίας » δοκεί γαρ μέρος αυτού , διά το
psalmo , el illius quodammodo pars esse videtur. πολλήν έχειν συμφωνίαν· ο γούν τα εν εκείνη φθεγ .
Plurimum enim cum eo congruit ; el verisimile est ξάμενος, φθέγγεται και τα εν τούτω. Είς δέ τις έστιν
rumdem fuisse, qui hæc, alque illa verba protule- ο λέγων, και τα πάθη του γένους εις εαυτόν ανα
rit. Quæ etiam sinsili modo ex unius tantum dicun-δεχόμενος , διότι και σπάνιος ο τοιούτος .
Bur persona, veluti qui lolius populi causam ac passiones in se susceperit. Quod fortassis illa ratione
effectum est, quia rarus ac pene unicus quis reperiri possit qui id facist.
Vers. 1. Judica mihi, Deus. Verbum Judica si cum Κρίνον μοι , ο Θεός. Το Κρίνον , ει μεν αιτιατική
accusativo jungatur idem significat quod Condem- πτώσει συνταγείη , σημαίνει κυρίως το Κατάκρινον ,
na , juxta quod dictum legimus s8 : Judica illos, Deus ; ως το Κρίνον αυτούς , ο Θεός · ει δε δοτική , το ,
si vero cuni dativo (ut hic), idem erit quod, Judex Kpittis revoŮ.
esto.
B
El discerne causam meam de gente non sancla. Και δίκασαν την δίκην μου εξ έθνους ουχ
De gente, id esi , Cum gente . Vel, discerne causam dolov . -
'Εξ έθνους, αντί του . Μετάέθνους και την
de gente scelesta , atque injusta , et Deum verum εξ έθνους ανοσίου, και τα εις Θεόν αδίκου • τοιούτος
uon colente. Intelligit autem Babylonios. γάρ ο ανόσιος λέγει δε τους Βαβυλωνίους .
A viro injusto el doloso eripe me. Injuslum qui- "Από ανδρός αδίκου και δολιου ρύσαι με ,
dem disit, veluti iniquum , atque exlegem , dolosum 'Αδίκου μεν, ώς ανόμου· δολίου δε , ως απατεώνος .
vero, ut deceptorem. Similia autem fere habentur Δηλοι δε και τούτο και η προσευχή τριών παίδων.
in illa trium puerorum oratione. Dedisti enim, in- Παρέδωκας γάρ φησίν , ημάς βασιλεί αδίκη και
quiunt, nos regi injusto , ci omnium quæ in lerra παρανομωτάτω , παρά πάσαν την γην. Ποτέ μεν ουν,
sunt pessimo. Illud etiam adnotandum, quod singu- πληθυντικώς , ποτέ δε, ενικώς αυτών κατηγορεί ,
Jari aliquando , et aliquando plurali seu collectivo διότι και κοινή και ιδία πονηρία συνέζων. Συ δε
nomine eo, accusat : quia nimirum , et privala , ct νοήσεις έθνος, και τους δαίμονας : ομοίως δε και
communi pravitate convivebani. Tu vero per άνθρωπον άδικον και δόλιον, τον διάβολον , ως προεί .
genlem , et hominem injustum et dolosum ipsos ρηται · ουδέν γάρ ανθρώπου διαφέρει, κατά το έμ
deiones , et deinonuin principerm intelliges. Niliil C παθές, και φιλήδονον , ομοίως ανθρώπω φιλοσωμα
enim diferunt ab homine perturbationibus , quippe των, και τοις πάθεσιν αναφερόμενος.
cum , more hominum , vesano voluplalui amore corripiantur, corporeis quod alicianlur passioni
tus, et variis inquinentur concupiscentiis.
Vers. 2. Quia lu es , Deus, forliludo mea . Stabilitas "Οτι συ ει, ο Θεός , κραταιωμά μου . Στερέωσις
seilicet mea , ac vires meæ . μου ισχύς μου.
Quare me repulisti! Tradens me in captivitatem . "Ινατί απώσω με ; 'Εκδούς εις αιχμαλωσίαν ·
Ego enim servus tuus sum , bi vero tibi adver- σός μεν γαρ εγώ δούλος ούτος δε , εχθρός σου .
sanlar .

El quare Irislis incedo, duns affigil me inimicus ? Και ένατι σκυθρωπάζων πορεύομαι, εν τω οχι .
Non accusans Deum hoc dicit, sed placans polius, Γειν τον εχθρός ; Ουχ εγκαλών ταυτά φησιν, αλλά
ac mitigans. δυσωπών .
Vers . 3. Emilte lucem luam , el verilalem tuam. Εξαποστειλον το φως σου , και την αλήθειαν
Juxta anagogen , per lucem et veritatem , Christum σου. Αναγωγικώς μεν, τον Χριστόν αινίττεται•
intelligit. Ego enim , inquit, lux sum, veritas, et φησί γάρ : Εγώ ειμι το φως , και η αλήθεια, και
vila 36. Juxta historiam vero, lucem appellat pro- η ζωή καθ' ιστορίαν δε , φώς μεν καλεί την επι
lectionem , et custodiain Dei , quæ summum quod- D σκοπήν , ήτις τη φωτί της χαράς λύει το σκότος
«lam Iietitiae lumen secum adfert , cujus splendore της θλίψεως : αλήθειαν δε , την αληθινήν βοήθειαν.
onnes allictionum lenebre dissolvuntur. Verila .
tem autem exponc, id est , verum auxilium.
Ipsa mie deduxeruni , et addu.rerunt in montein Αυτά με ώδήγησαν , και ήγαγον με εις όρος
rancluin ( uum , cl in iabernacula lua . Hoc in loco άγιόν σου , και εις τα σκηνώματά σου . Ένή) .
tempus positum est pro tempore , preleritum nimi- λακται ο χρόνος , αντί Οδηγήσουσι και άξουσιν ·
rum pro futuro . Tua, inquil, luz, el lua scritas , αυτά δε, δηλαδή το φώς σου και η αλήθεια σου :
ipsa me deducent , et adducent in montem sanctuin και όρος μεν άγιον, το Σιών σκηνώματα δε, ο θείος
luuin Sion , et in tabernacula, hoc est , in templum ναός . 'Αναγωγικώς δε, ο Χριστός οδηγήσει και άξει

• Tsal . V, 11 . 28 Joan , Χιν , 6.

477 COMMENT . IN PSALMOS. 478

τους πιστούς εις την άνω Σιών , και τα ουράνια Λιαum . Juxta anagoge Cliristus , qui , ut superius
σκηνώματα : Εγώ γάρ, φησίν , ειμί η οδός . diximus, lux est, el veritas, deducet et adducet
fideles omnes ad supernam Sion, el ad cælestia tabernacula. Ego enim sum, inquil, via, veri
las, elc .
Και εισελεύσομαι προς το θυσιαστήριον του VERS . 4. El introibo ad altare Dei. Adorabo, in
Θεού . Λατρεύσων αυτώ , και θύσων . quil, Dcum , et sacrificabo ei .
Προς τον Θεόν , τον ευφραίνοντα της νεότητα Ad Deum qui lætifcal juvenlulen meam . llæc er
μου . Τούτο προσώπω φησί των εν αιχμαλωσία γεν- eoruin persona dicta sunt, qui in captivitale nali
νηθέντων , και νέων αναβαινόντων εις Ιερουσαλήμ erant , el qui modo ascendebant in Jerusalem .
εικός γάρ τους πατέρας αυτών αποθανείν . "Η νεότητα Verisimile enim est, eorum pareules in Baliylone
λέγει την κατά προαίρεσιν · ενέαζον γάρ ταις εις captivos periisse. Yel per juventutem, vigescens
την του Θεού λατρείαν προθυμίαις. Αναγωγικώς δε animi propositum intelligit. Renovabrantur enim,
νεότης , ή διά του βαπτίσματος ανανέωσις , και του el quodammodo juvenescebant, cum divini culins
παλαιού ανθρώπου απέκδυσις . semper magis succenderentur desiderio. Justa
anagogen, per juvenlulem renovatio illa intelligitur, quæ fit per baptismum , quando , exuto antiquo
bomine, novum induimus.
'Εξομολογήσομαί σοι εν κιθάρα , ο Θεός , ο Β VERs. 5. Corflebor tibi in cithara Deus, Deus
θεός μου . Την προτέραν απολήψομαι κατάστασιν , meus. Primum inquit, atque amæniorem vitæ meæ
τούτο γάρ εδήλωσεν διά της κιθάρας μετά οργάνων slalum recuperabo, organisque atque instrunientis
ευχαριστήσω σοι· & αιχμαλωτισθέντες επί ταις musicis, ut olim , libi gratias agam ; quæ onmia ab
Ιτέαις εκρέμασαν, ώς αργίαν ήδη καταψηφισθέντα . eo lemporequo in Babylone caplivi sumus, suspen
"Αναγωγικώς δε κιθάρα , η πρακτική αρετή, ώς εν dimus in salicibus ; ca nimiruni ratiunc, ul post
άλλοις ειρήκαμεν » το δε , ο Θεός, ο Θεός μου, την quam nullus nos lunc musices usus decebat, ipsa
εις θεόν εμφαίνει διαπυροτάτην διάθεσιν . instrumenta illic veluti ad olium , atque inertiam
condemnala jacerent. Jurla anagogen per citharam , virtulem moralem intelligimus, quæ circa actiones
versalur, ut alibi diximus. Verba autem illa : Deus, Deus meus, ingeniem ac validum ardorem in Deuin
demonstrant.
"Ινατί περίλυπος εί, η ψυχή μου , και ανατί Quare Irislis es anima mea , el quare conturbas
συνταράσσεις με ; έλπισον επί τον Θεόν, ότι me ? spera in Deo, quoniam adhuc confiebor illi
εξομολογήσομαι αυτό , σωτήριον του προσώπου salulare rulins mei, el Deus meus . Eadem rursus
μου, και ο Θεός μου . Τα αυτά πάλιν αυτώ προς ipse sibi ad majorem mentis suæ conärmalionem
επίρρωσιν έγκελεύεται . C precipit .
Εις το τέλος τοις υιοίς Κορέ εις σύνεσιν . Ψαλμός In finem filiis Core ad intelligentiam Psalmus ipsi
τώ Δαβίδ . David .
ΨΑΛΜΟΣ ΜΓ' . PSALMUS XLIII.
Τοιαύτη μεν και του μα' ψαλμού επιγραφή προει- Similis est inscriptio psalıni xli , de qua jana
ρήκαμεν δε περί αυτής εν εκείνω . Νύν δε χρη diximus. Nunc illud tantum dicere oportet, quod
τοσούτον ειπείν , ότι προσώπω Ματαθίου του Μακκα . bealus David psalmum hunc scripsit in personam
βαίου και των παιδων αυτού τον παρόντα προαναφω . Matatbiæ Machabæi, et filiorum ejus, qui cum eo
νει ψαλμόν ο Δαβίδ : οι καταπονηθείσης της Ιουδαίας lempore, quo Judæa regio ab Antiocho cognomento
υπό 'Αντιόχου του Επιφανούς και των Μακεδόνων , Illustri, atque a Macedonibus vastarclur , exsulcs
και άρπαγείσης , φυγάδες όντες , ανεθάρρησαν με essent, sero licel , vires lamen , alque animun
ποτε , και συναγαγόντες όσους ηδύναντο προς άμυνας , tandem receperunt. Unde collectis pro lenipore
παρεσκευάσθησαν τω θεώ θαρρήσαντες. " Ων την copiis, ad defensionem ac vindictam suorum in
Ιστορίαν ακριβώς τα Μακκαβαίστά διδάσκουσιν Deo fidentes sese accinxeruni , ut uberius in corum
Ιωσήπου . Κατεπτηχόσι δε τοις εκ φυγής συνηλε- historia Josephus retulit .. Cum igitur hi exsules
Υμένοις διά τήν των Μακεδόνων απήνειαν , προσάγουσι D cum celeris fugitivis , qui ex Judeis congregali
παραίνεσιν, εν ευχής τυπη , τη αναμνήσει των fuerant , ob Macedonum sævitiam trepidarent,
κατά τους πατέρας αυτών γεγενημένων τεραστίων os hortalionein sibi in orationis formam coinposue
παραθαρρύνοντες αυτούς , και εις τον πόλεμον δι- rual, que mirabilia quæque progenitorum suorum
υγείροντες . facla commemoraret : ut bis nimirum exemplis
animarentur et lidentius excitarentur ad pugnani.
ο Θεός , εν τοις ώσιν ημών ηκούσωμεν , ο VERS. 2. Deus, auribus nostris audivimus , palres
πατέρες ήμών ανήγγειλαν ημϊν έργον ε ειργάσω nostri annuntiaverunt nobis opus quod operatus es
έτ ταις ημέραις αυτών, εν ημέραις αρχαίαις . - in diebus eorum , in diebus antiquis. Quod dicit :
Ο θεός , εν τοις ώσιν ημών ηκούσαμεν , εις βε- Audivimus auribus nostris , dictum est ad majorem
βαίωσιν του λόγου πρόσκειτα : το , Τοις ώσιν ημών . confirmationem el majorem lidem sernionis .
Και γάρ ειώθαμεν, όταν διηγώμεθα περί ών πεπλη- Solemus enim quaado aliquod factum narramus de
ροφορήμεθα , μάρτυρας αυτά παραλαμβάνειν τα quo certi surus, sensus ipsos assumere in lesles ,
479 EUTHYMII ZIGABENE 480
ut illud : Viderunt eculi nostri ; item : Manus λ αισθητήρια , ώς το , “Έωράκασιν οι οφθαλμοί ημών»
nostre contreclaverunt, et cum dixerint : Audivimus, και • Αι χείρες ημών εψηλάφησαν . Είπόντες δέ,
subdit, a quibus, a palribus scilicet, per illa ότι 'Ηκούσαμεν , επάγουσε και παρά τινων , ότι
nimirum , que nobis scripta reliquerunt . Quid παρά των πατρών. Δήλον δε , ότι (53) από των συγ
autem audierint, et quid operalus sit Deus, audi in γραμμάτων ών απολέλοιπαν . Τί δέ έστιν ο ηκούσα
sequentibus. μενκαι ο ειργάσατο ο Θεός άκουσον διά των εξής,
Vers. 3. Manus lua gentes exterminavit, et plan- Η χείρ σου έθνη εξωλόθρευσε , και κατεφύ
tasti eos. Per gentes Chananeos intelligit, et alios τευσας αυτούς. "Έθνη τα των Χαναναίων λέγει ,
populos, qui olim in terra promissionis habilave- και των άλλων , των κατοικούντων πρότερον εν τη γη
rant : et per manum ejus, divinam potentiam . της επαγγελίας : χείρα δε λέγει Θεού, την θείαν
Plantasli eos, id est , habilare fecisti patres nostros. δύναμιν Κατεφύτευσας δε , αντί Εγκατώκισας
El considera exquisitum loquendi modum . De illis τους πατέρας ημών . "Ορα δε των λέξεων την ακρί
enim gentibus dicit , quod Deus exterminavit eas , βειαν • επ' εκείνων μεν, Εξωλόθρευσε , διά την
eo quod penitus eradicate sunt ab illa regione . De πανωλεθρίαν· επί τούτων δε , Κατεφύτευσας , διά
Judæis vero ail : Planiasti eos , quia nimirum in την ενρίζωσιν . Ει γάρ και μετανάσται γεγόνασι
B
gentium sede, unde illæ exterminala et pulsæ πρότερον , αλλ' ουκ αυτοί πάντως , αλλά τα τέκνα
fuerant, ipsi firmas ac stabiles radices miserunt. αυτών, και ταυτα διά τάς οικείας αμαρτίας, Τα
Ipsi enim primi Palres , illinc nunquam expulsi προλαβόντα δε θαύματα παραλιπών ο λόγος , μόνον
sunt, lamelsi eorum liberi admissorum scelerum τούτο τίθησιν, ως οικείον προς την υπόθεσιν· ει γάρ
luentes penas, sæpe postmodum Deo jubenle alio τους ξένους επί την αλλοτρίας ίδρυσε , πολλώ μάλ .
transmigraverint. Prioribus autem omnibus omis- λον τούτους εκβεβλημένους της πατρίδος αποχατα.
sis miraculis , sermonis sui argumentum Propheta στήσει πάλιν και συναγάγη.
hinc potissimum elicit, quia si extraneos Deus alienam in sedem collocavit, eis nunc magis spc
randum sil, ul pulsi e patria illuc a Deo iterum reducendi, et in prislinum slalum restituendi
sint .
Afflixisti populos, el ejecisti eos . Gentes scilicet. Εκάκωσας λαούς , και εξέβαλες αυτούς. Τ !
Neque enim tantummodo ejectæ sunt, sed aule- έθνη " ου γαρ εξεβλήθησαν μόνον, αλλά και πρώτον
quam ejicerenlur, diulino etiam bello , et variis ca- έκακώθησαν , πολέμω και θεομηνία .
lamilalibus fuerunt aliclæ .
VERS. 4. Non enim in gladio suo hæredilaverunt Ου γαρ και τη ρομφαία αυτών έκληρονόμησαν
terram. Terram enim promissionis armis consecuti C γήν . Ουκ εν τοίς όπλοις εκληρονόμησαν την την
non sunt . της επαγγελίας .
Et brachium eorum non salvavit eos. Neque polen- Και ο βραχίων αυτού έσωσεν αυτούς . Ούδι και
tja corum eos liberavit a lantis, el lam tremendis δύναμις αυτών , ερρύσατο αυτούς από τοσούτων και
gentibus. τηλικούτων εθνών.
Sed dexlra lua et brachium luam. Per dextrani , 'Αλλ' ή δεξιά σου , και ο βραχίων σου . Τινές
quidam ausilium intelligunt, et per brachium po- δεξιάν μεν, λέγουσι την βοήθειαν · τινές δε , την
lentiam . Alii vero per utramque dictionem æque δύναμιν · άλλοι δε, και άμφω την δύναμιν σημαίνειν
significari dicunt polentiam . εκ παραλλήλου .
Et illuminalio vultus lui. Hoc est, visitatio lus . Και ο φωτισμός του προσώπου σου . Και η επι
Ostende enim, alibi inquit, faciem tuam, et salri σκοπή σου: Επίφανον γάρ, φησί, το πρόσωπόν σου,
erimus 99. Visitatio auiem divina, aut aspectus di- και σωθησόμεθα· 'Επισκοπή δε θεού , ή αντίληψις.
vinus, pro ejus auxilio sumitur : quia si periclitanti "Όρών γάρ τις αντιλαμβάνεται .
cuipiam quis auxilio esse velit, necessario ad eum
oculorum aciem dirigit .
Quonian complacuisti in eis. Id est, quia bene D " Οτι ευδόκησας εν αυτοίς . " Οτι το αγαθόν ήθε
voluisti patribus nostris. Ita enim significat hoc λησας εν τοις πατράσιν ημών · τούτο γάρ σημαίνει
loco verbum, complacuisti. το Ευδόκησας .
VERs. 5. Tu es ipse rex meus el Deus meus . Ta , Συ ει αυτός ο βασιλεύς μου και ο Θεός μου .
qui illa operatus es , idem ipse es el nunc , qui " Ο εκείνα εργασάμενος , συ ει αυτός και νύν , ώς
olim fuisti , velut iminulabilis : nos quoque eorum αναλλοίωτος και ημείς , εκείνων έκγονοι. Και λοιπόν
dem filii suinus. Restat tantum , ul landem in nobis ομοίως τερατούργησον , δν και βασιλέα και Θεόν έχω
opereris miracula , cum le, ut regem et Deum co καθάπερ εκείνοι .
lamus, quemadmodum et illi antea coluerunt .
Qui mandas salutes Jacob . His verbis facilitatem
"Ο εντελλόμενος της σωτηρίας Ιακώβ . Τούτο,

21 Psal . LΧΧΙΧ , 4.
Variæ lectiones.
(53) In alio desideralur år.o.
481 COMMENT . IN PSALIOS. 482
δια την ευχέρειαν και ταχύτητα της βοηθείας. Ο Α atque celerilatenm divini explical auxilii. Τυ ,inquit,
λόγω μόν: χρώμενος , εις το σώσαι τον εξ Ιακώβ qui solo verbo uteris cum populum illuin salvas ,
καταγόμενον λαόν. Η εν πολέμους υποτιθέμενος qui descendit ex Jacob. Vel aliter: Τα quiin pre
τώς αν σωθοίη " ποιήσατε γάρ, φησί , τάδε και liis suggeris, et subministras populo tuo mudum ,
τάδε . quo salvari debeat , dicens : Hæc aut illa lacile.
Εν σοι τους εχθρούς ημών κερατιούμεν , Κα VERS . 6. In te inimicos nostros cornu petemus. Id
ταγωνισόμεθα , εκ μεταφοράς των ζώων , και τους κι. cst profligabimus . Tractum est autem hoc es me
ασι καταπαλαίoυσι πάν αντίπαλον , laphora animalium , quæ cornibus certant.
Και εν τω ονόματί σου εξουδενώσομεν τους El in nomine luo spernemus insurgentes in nos .
έχoνισταμένους ημίν . Πεποίθαμεν , φησίν, ότι το Confidimus, inquit, quod tantum invocantes nomen
όνομά σου μόνον επισείσαντες αυτοίς , και μόνον luum adversus hostes nostros , et lanlummodo vo
εμβοήσαντες ότι ο θεός του Ισραήλ , ώς ουδέν αυτούς ciferantes , Deum Israel , hoc nomine conβrmati ,
ήγησόμεθα , και ευκαταφρονήτους ποιήσομεν. spernenus et flocci faciemus eos.
Ου γαρ επί τω τόξα μου ελπιώ , και η ρομφαία Vers. 7. Neque enim in arcu meo sperabo , el gla
μου ού σώσει με . Ει γάρ και τούτοις ώπλισμαι , νο- dius meus non salvabit me. Nain el si lege belli hu
B
μυ πολέμου , αλλ ' ουκ επί τούτοις τεθάρρηκα. jusmodi armis accinctus sim , nulla mibi tamen in
eis adest fiducia .
"Εσωσας γαρ ημάς εκ των θλιβάντων ημάς , VeRs. 8. Salvasli nos de affligentibus nos , et qui
και τους μισούντας ημάς κατήσχυνας . Πείραν oderant nos confudisti. Nam luum experti sumus
γαρ της παρά σου βοηθείας και πρότερον ελάβομεν, auxilium advocantibus enim adfuisti ] sciousque
και οίδαμεν όπως αντιλαμβάνη. quod io posterum pari modo le adrocantibus
aderis .
Εν τω θεώ επαινεθησόμεθα όλην την ημέραν . VERS. 9. In Deo laudabimur tota die. Pro Lauda
Το Επανεθησόμεθα, Καυχησόμεθα είπεν ο Σύμ- bimur, Symmachus dixit , Gloriabimur ; nam qui
μαχος: ο γάρ καυχώμενος , εαυτόν επαινεί . Ουκ εν gloriatur seipsum laudat, Tainetsi , inquit , multa
ετέρω , φησί , πράγματι των απάντων καυχησόμεθα , ad nostram gloriam adduci possent , nulla lamen
καίτοι πολλά λέγειν έχοντες , αλλ ' ή έν μόνο το επι- alia in re gloriabimur , quan iu uno hoc , quod
γινώσκειν τον θεόν. Το δε " όλην την ημέραν , Κατά Deuin cognoscimus. Et quod ait : Tota die , Sym
εισαν την ημέραν· ο 'Ακύλας εκδίδωσι πανταχού: machus, Per omnem diem dixit, et Aquila , Per ιο.
ε δε Σύμμαχος , Καθ' όλην την ζωήν. C lam vilam ,
Και τ τω ονόματί σου εξομολογησόμεθα εις Ei in nomine tuo confitebimur in sæculum . Con
« υ αιώνα . Το 'Εξομολογησόμεθα , αντί του Δι. Riebimur pro Narrabimus, ut sit sensus : lo nomine
11ησόμεθα τινες νενοήκασιν , οίον, εν τω ονόματί σου luo narrationem faciemus , mirabilia connuineran
εξήγησιν ποιησόμεθα , καταλέγοντες πάσιν όσα εν τε les, quæ hoc nomen tuum , lam in patribus nostris
τοις πατράσι και εν ημίν ενήργησε τούτο μεγαλεία. guarm in nobis , suprashonlinum fidem efecit . Vel
Η και άλλω; · Το ονόματί σου ευχαριστήσομεν , της aliter : Noinini tuo gratias agamus. El quod ait :
προθέσεως περιττώς κειμένης · το δε Εις τον αιώνα , In sæculum, omnes alii interpreles passim transſe
ο αεί σημαίνειν πάντες πανταχού φασι. runl, semper .
Νυνί δε απώσω , και κατήσχυνας ημάς . Απ. Vers, 10. Nunc autem repulisti el confudisti me.
σω μεν, ώς αναξίους • κατήσχυνας δε, αντί του, Repulisti quidem ; ut indignos , confudisti vero, id
αίσχυνθήναι πεποίηκας, μη αντιλαμβανόμενος ημών est , confundi permisisti, dum nobis Lanta sustipen
τοιύτα πασχόντων. libus mala, opem nullam tulisti.
Και ουκ έξελεύση ο Θεός εν ταις δυνάμεσιν El non egredieris, Deus, in virtutibus nostris. Hic
ημών . Κανταύθα αντιχρονία , καθώς και Σύμμαχος etiam tempus pro tempore ponitur, quemadmodum
εξέδωκεν • Και ου συνεξάρχη τους στρατεύμασιν D Symnachus reddidit, dicens : Nec simul egredieris
ημών · ταύτα γαρ, δυνάμεις εκάλεσεν . cum exercitibus nostris. Exercilus enim , virules ,
hoc est, potestates appellavit.
Απέστρεψας ημάς εις τα πίσω παρά τους VERs. 11. Convertisti nos retrorsum post inimicos
εχθρούς ημών . Πρώτους παρά τη ση επισκοπή τε. nostros. Nos amicos olim tuos , et qui olim apud
ταγμένους απέστρεψας εις την εσχάτην τάξιν , και custodiam , et protectionem tuamin primo ordine
υποβίβασας ημάς τους εχθρούς ημών. sistebamus, avertisti iu ultimum locum, et inimicis
propriis subjecisti.
και οι μισούντες ήμάς, διήρπαζον εαυτοίς . Et qui oderant nos , diripiebant sibi. Diripiebant
Διήρπαζον τα ημέτερα . sibi nostra nimirum bona .
" Εδωκας ημάς ως πρόβατα βρώσεως . Το "Εδω- VeRs . 12. Dedisti nos tanquam oves escarum .
τας , αντί του Παρέδωκας , εξέδωκας, και ουδέ ώς Tradidisti nos , sicut oves : oves dico, non quæ in
πρόβατα κτήσεως , αλλά βρώσεως• ταύτα γαρ εκεί . possessionem , ac pro patrimonio relineantur , sed
ων φαυλότερα , ώς εις σφαγήν επιτήδεια . quæ viliores sint, et carniſicinæ exponantur .
"Εν τοις έθνεσι διέσπειρας ημάς . Εις δουλείαν · Et in gentibus dispersiari nos. la servitutem ai
483 EUTHYMII ZIGABENI 484
mirum . Varie enim gentes cum Macedonibus simul A διάφορα γάρ έθνη τους Μακεδόσι συνεστρατεύοντο,
militabant. In captivorum eniin , ut diximus , et Οικειούται δε πρόσωπον των εαλωκότων .
ersulum personam Propheta hæc dicit.
VERs. 13. Vendidisti populum luum sine prelio. 'Απέδου των λαόν σου άνευ τιμής . Εξέδωκας
Fopuluni, inquit, tibi antea dilectum in servitulem εις δουλείαν τον πρίν ηγαπημένον σου λαών, άνευ
tradidisti .. Ει quod ,
ait, Sine pretio , ad populi τιμήματος . Τούτο δε λέγει, την φαυλότητα του λαού
contemplum dictum est. Pravos enim ac mancos δηλών . Ειώθαμεν γάρ τους άγαν πονηρούς οικέτας,
servos solemus sine pretio tradere , atque corum ως αχρήστους και ατίμους άνευ τιμήματος αποδίδο
einissionem lucro pulare , quod etiam per Isaiam σθαι, κέρδος ηγούμενοι την τούτων απαλλαγήν. Τούτο
prophetam alibi dicluin est, dum ait : Gratis venditi δε και διά Hσαίου φησίν ο Θεός, ότι Δωρεάν επρά
eslis 38. θητε .
Elnon eral multiludoin commulationibus nostris . Και ουκ ήν πλήθος εν τοις άλλάγμασιν ημών .
El pretium , inquit, quo alienali suinus ad parvain Και ουκ ήσαν πολλά τα τιμήματα ημών • άλλαγμα
ascendebal summam . Coinmailalio servi enim pre γαρ οίκέτου , το αντιδιδόμενον τίμημα. Εαυτών δε
lium est loco servi datum , llujusmodi aulem ver- κατειρωνεύονται , τούτο λέγοντες · άνευ γάρ τιμής
bis adversus seipsosironice cavillantur . Νain absque B απεδόθησαν. Τινά δε των αντιγράφων , 'Εν τοις
ullo etiain prelio traditi fuerant in servitutem . αλαλάγμασιν έχουσιν, οίον , Ουκ ήν πλήθος εχθρών,
Quædam vero exemplaria habent : Et non erat εν τω καθ' ημών αλαλάζειν τα επινίκια. Κεκρατή
multitudo in vociſeralionibus corum , ut sit sensus, κασι γαρ ημών, όντες προς ημάς ολίγοι.
quod non erat grandis hostium numerus , quando superali sunt, et quando bosles in signum victori:
>

exsultantes vociferationibus utebantur. Vicerunt enim nos, inquit , cum pauci numero essent, nobis
nimirum comparati.
VeRs . 14. Posuisii nos opprobrium ricinis nostris. " Εθου ημάς όνειδος τους γείτοσιν ημών , μυκτη.
subsannationem , et derisionem iis qui in circuitu
.
ρισμών και χλευασμός τους κύκλο ηγιών. Μυκτη
nostro suni . Subsannare idem sibi vull quod nc- ρισμόν λέγει την εξουδένωσιν» χλευασμόν δε, το
gligere. Per vicinos autem , el eos qui in circuitu σκώμμα . Γείτονες δε, και κύκλω αυτών, οι αλλόφυ
sunt, alienigenas intelligil, veluti Idumæos , Moa λοι Ιουδαίοι, και Μωαβίται, και 'Αμμανίται, και
bitas, Ammonitas, el alios hujusmodi. άλλοι τοιουτοι .
Vers. 15. Posuisti nos in parabolam in gentibus..
VaRs "Εθου ημάς εις παραβολήν εν τοις έθνεσιν .
In paralolam dixit , pro, in exemplum . Solebant C Αντί του , εις παράδειγμα : λέγειν γάρ ειώθασιν , ότι
enim dicere vicinæ illæ gentes : Ulinam omnibus Πάθοιεν οι εχθροί ημών πάντες, οία και οι Ισραηλί
aliis hostibus nostris na accidat , quemadmodun ται » ή εις εκδιήγησιν · διηγούνται γάρ τας ημετέρας
accidisse videmus populo Israelitico . Vel , in narra- συμφοράς .
lionem , seu in fabulam . Niirrabantur enim ab
omnibus Judæorum calamitales.
Commotionein capilis in populis. d communi sensu Κίνησιν κεφαλής εν τοις λαούς . Από κοινού το
sumiendum esl verbum : Posuisli in commotionem "Εθoυ εις κίνησιν κεφαλής έν τουςλαούς των εθνών:
capitis in populis gentium . Muvent, inquit, gentium κινούσι γάρ εφ' ημίν τας κεφαλάς , οι μεν κατοικτει
populi capila adversus nos , ii quidem nostrum ριζόμενοι, οι δε μάλλον επιχαίροντες, και οίον λέ
miserii , alii vero gaudenles polius , el lætitiæ γοντες , Εύγε , ευγε .
vocibus insuliantes .
VeRs. 16. Tola die rerecundia mea coram me est. " όλην την ημέραν ή εντροπή μου κατεναντιον
Semper est in conspectu ineo. μου έστι. Διαπαντός ενώπιόν μου έστι .
Et conſusio faciei mcæ cooperuit me. Eo quod
D
Και η αισχύνη του προσώπου μου έκάλυψέ με .
tam ignominiose direplus sum et dispersus . Idem Ούτως αισχρώς (54) διηρπαγμένον και διεσπαρμένον .
autem æque significant hæc, el paulo ante præce- Το αυτό δε και τούτο σημαίνει.
dentia verba .
Vers, 17. A voce exprobrantis et obloquentis , a 'Από φωνής ονειδίζοντος και καταλα.λυντος ,
facie ini.nici et persequentis. Verecundiz , inquit, et από προσώπου εχθρού και εκδιώκοντος. Αισχύνη
confusio mihi est, quod vicini atque inimici expro- μοι, φησίν , έστι , και αφ ' ών λέγεσιν οι ονειδίζοντες
brant me : el superbe adeo me respiciunt , ut ex γείτονες, και αφ' ών όρωει σοβαρόν οι εχθροί, και
adverso intueri eos non audean . El quod hic le- ουδ ' αντιβλέπειν αυτούς ισχύω . Το Καταλαλούντος
gimus Obloquentis, Aquila, Blasphemantis , dixit . δε, Βλασφημούντος είπεν ο 'Ακύλας.
Vers. 18. Hæc omnia venerunt in nos . las omnes Ταύτα πάντα ήλθεν εφ' ημάς . Ταύτας πάσας
calamitales sustinuimus. τας κακώσεις υπέστημεν.
18 Isa , L , 1 .
Variæ lectiones .
(54 ) ΑΙ . Διηρπασμένον .
435 COMMENT. IN PSALMOS . 485
Και ουκ επελαθόμεθα σου. "Ωστε ονομάσαι θεόν Α Ei oblici non sumus iui . Ut alium invocaremus
έτερον . Deum .
Και ουκ ηδικήσαμεν εν τη διαθήκη σου . Ού Ei injusle non egimus in testamento tuo. Non
παρέβημεν τον νόμον σου · αδικεί γάρ τον νόμον και εransgressi stimus legem tuann . Injusie enim agit ,
παραβαίνων αυτόν . el injuria ipsam lege'u allicit , qui illam transgre
dikur.
Και ουκ απέστη εις τα οπίσω η καρδία ημών . Vers. 19. Et non recessil retro cor nostrum . Non
Και ουκ απέστη επί τά χείρονα . Ταύτα δε πάντα λέ- confugimus, inquit, ad deteriora. Dicla autem hæc
γουσιν οι θεοσεβέστεροι του λαού, οι και εν τοις sunt in personain eorum qui inter cæteros in po
τοιούτοις πάθεσι φυλάττοντες τας εντολάς του Θεού, pulo, pietati , religionique ac divino cultui magis
και υπέρ όλων των υπολελειμμένων δικαιολογούνται studebant ; qui , et si lantis essent calamitatibus
1

προς τον Θεόν , αλείφοντες και τούτους εις εύψυ » circumdati , divina anien mandata observalant :
χίαν . unde eliain pro aliis omnibus, qui deſecerant , Deo
se purgant, et socios pariter ad magnanimitalen
excitant.
Εξέκλινας τας τρίβους ημών από της οδού Β El declinasti semilas nusiras a ria lua . El mula
σου . Και μετέστρεψας τας τρίβους ημών από της sti semilas nostras a via templi tui , ut ad illud
οδού σου, της προς τον ναόν σου, ώς μηκέτι δύνασθαι amplius pergere nequeamus : cum nostrum alii ,
προς αυτόν βαδίζειν, των μεν αιχμαλωτισθέντων , capivi sint , et alii procul fugerint a pairia .
των δε φυγόντων από της πατρίδος .
"Οτι εταπείνωσας ημάς εν τόπω κακώσεως . Τα VERs. 20. Quonium humiliasti nos in loco affii.
της φυγής, και τα της αιχμαλωσίας . ctionis. In loco angustiæ , aut captivitalis.
Και επεκάλυψεν ημάς σκιά θανάτου . Θλίψις ή El cooperuil nos umbra mortis. Id est calanilas
έoικυία θανάτω, διά την πικρίαν · έoικε γαρ ή σκιά presens, quæ adco acerba est, ut morti pene si .
τη πρωτοτύπο, και μιμείται τούτο . milis videatur. Umbranı enim eam appellavit, quia
umbræ iis rebus similes esse solent , quarum for
mas repræsentant.
Ει επε.λαθόμεθα του ονόματος του Θεού ημών . Vers. 21. Si obliti sumus nominis Dei nostri. lloc
- Του Θεού ημών , περιφραστικώς . est , si Dei nostri obliui sumus. Circumlocution :
c enim usus est.
Και ει διεπετάσαμεν χείρας ημών πρός Θεόν Et si estendimus manus nostras ad Deum alienum .
αλάτριον . Τούτο του ρηθέντος επεξήγησις . Hæc verba ad præcedentis versiculi exposilio..em
dicta suni.
Ουχί ο Θεός εκζητήσει ταύτα ; Εί τόδε ποποιή- VERS . 22. Nonne Deus require! ista ? Si hoc ,
Σεμεν , άρα ουχί ο Θεός εκζητήσει ταύτα ; inquit, aut illud fecerimus, nonne Deus hæc 011
nia exquiret ?
Αυτός γαρ γινώσκει τα κρύφια της καρδίας . Ipse enim novit abscondila cordis, Ac si diceret :
Ουζε ενεθυμήθημέν τι τοιούτον . Neque in animum nostrum lalc quidpians aliquanto
induximus.
" Οτι ένεκά σου θανατούμεθα όλην την ημέραν . Quoniam propter le mortificamur lola die. Es
Τη προαιρέσει και γάρ δυνάμενοι συνθέσθαι τοις nostro nimirum proposito et sponte nostra. Nam
ειδωλολάτραις , και διάγειν ώς εν ανέσει , διά σε cuin pacifice possimus ac tubo degere inter idolo
πάντα υπομένομεν , και πρόθυμοί εσμεν εις σφαγήν . lauras hoinines , ac Dci hostes : propter le lamea
Το δι ' Οτι , περιττόν . omnuia sustinernus, el ad obeundam pro le mortem
D parati sumus. Dictio autem , Quonium , superſua est.
"Ελογίσθημεν ως πρόβατα σφαγής . Δια το προς Existimati sumus quasi uves occisionis. Quia sci
άαίρεσιν ευχερές ημών , και το μη δύνασθαι αμυ- licet neci suinus expositi, οι nobisnelipsis auxilio
ειν εαυτοίς . esse tequcanius.
Εξεγέρθητι. Εις εκδίκησιν του λαού σου . VERS . 23. Ersurge. AJ populi tui vindictam .
Ινστί υπνοις , Κύριε ; Ινατί ησυχάζεις επί Quare obdormis , Domine ? Quare quiescis ac
πλέον μακροθυμών ; ησυχάζει γάρ υπνών . lania uleris longanimitale ? Quicscere enim videlur
qui dormit .
'Αγάστηθι . Είς βοήθειαν . Ταυτόν δε τούτο τω Resurge. In auxilium nostrum scilicet. Et idem
Εξεγέρθητι . Από των ανθρωπίνων ενεργειών και significat Resurge , boc in loco, quod Exsurge. Sule
παθιων ειώθαμεν χαρακτηρίζειν το θείον, ώς πολλά- mus autem actiones , passionesque scu affectus hu
κις ειρήκαμεν , μη δυνάμενοι άλλως διαλεχθήναι , διά manos Divinitali altribuere , il sæpe diximus ; non
την ακριωμένων ασθένειαν . valentes aliler, ob auditorum inlirmitalem , scusvig
explicare.
487 EUTHYMII Z !GABENI 438
Εt ne τεpellas in finem. Cum jam ex parte et A και μη απώση εις τέλος . Εκ μέρους μας και
ad lempus repuleris, ne perpeluo eliam repellas. πρός καιρόν απωσάμενος , μη διαπαντός απώση .
VERS. 24. Quare faciem luam averlis ? lloc est, Ινατί το πρόσωπόν σου αποστρέφεις ; Την
visitationen el custodiam luain, tanquam ab indi. επισκοπήν σου , ως από αναξίων .
gnis.
Oblivisceris inopiæ nostræ , et tribulationum no- Επιλανθάνη της πτωχείας ημών , και της θλι
slrarum. A continuni sensu rursus sumenda est ψεως ημών . Από κοινού πάλιν το Ινατί . Πτωχείαν
.

dictio Quare ; per inopiam vero hic molestiam el δε λέγει νύν την κακουχίαν· ίδιον γάρ πτωχείας και
passionem significat, Quare oblivisceris igitur in- κακουχία . Επιλανθάνη δε , αντί του , Εν ουδενί.
opiæ nostræ , id est , Cur nullam calamitalum no- λόγω τίθης ταύτα .
strarum rationem habes !
Vers, 25. Quoniam humiliala est in pulvere anima " Ότι εταπεινώθη εις χούν η ψυχή ημών . Η
nostra . Ipsi nos , inquit , tanquam humiles , atque ψυχή ήμών , αντί του Ημείς, περιφραστικώς • λέ
abjecti bumi decumbimus , et in terra prostrati γει δε , ότι Κατηνέχθημεν εις γην, και πεπτωκα .
Sunus . μεν ,
Conglutinatus est in terra venter noster . Accu- Β 'Εκολλήθη εις τήν ή γαστήρ ημών . Υπό χα 11

bando nimirum bumi. Vel dum calamitalum pon- μευνίας , ή του κυπτειν προς την αει το βάρει των
dire depressi, curvati , in terrain inspicimus. Ille
. Θλίψεων . Ταπεινούται δε εις χούν και ο τοις γηίνοις
eliam lumilis in terram Jemillitur , qui terrenis προστετηκώς, και κολλάται εις γην και γαστρίμαρο
negotiis immergitur : ille conglutinatur terræ , qui γος , και ο πόρνος , και πας φιλήδονος.
gulosus est , aui fornicalor, aut si quis alius blan
dis adhærel voluptatibus.
Vers. 26. Exsurge, Domine , adjuva nos. Videris 'Ανάστα , Κύριε , βοήθησον ημίν . Δοκείς γαρ
cnim sedere el pereuntes nos despicere. καθέζεσθαι , περιορών ούτως απολλυμένους ημάς .
El libera nos propter nomen tuum. Non ob no . Λύτρωσαι ημάς , ένεκεν του ονόματός σου . Ού
strarum virlutum merila id poscimus, cum el pec- διά τας ημετέρας αρετάς · ουκ άξιαι γάρ· αλλ ' ίνα
el salute indigni simas ;; sed utul timeatur,,
catores , et φοβερόν (53 ) είη, και μη βλασφημείται το σον όνομα
et venerationi sit nomen luum , et ae ab idololatris παρά των ειδωλολατρών . Κατά μέν ιστορίαν, ικανώς
blasphemclur. El juxta historiam abunde psalmum και ψαλμος ήρμήνευται · κατά δε αναγωγήν, λέγο μεν
hunc exposuimus. Juxta anagogen vero dicere pos- C, αν τα του ψαλμού τούτου προς τον Χριστόν οι μάρ
sumus , verba psalipi eſſerenda esse ex sanctorum τυρες πάντες , οι μυρία δι' αυτόν παθόντες και θανα .
martyrum persona ad Christina , qui multa el gra. τούμενοι όλην την ημέραν· αλλά και πάντες ευσε
1

via ipsius Christi gratia passi sunt , el lola die βείς , υπό των μιαιφόνων Εθνώνεπηρεαζόμενοί τε , και
mortificati. Vel,, ex persona quorumcunque Adelium , xatada travúuevot.
ac religiosoruin hominuin, qui a sanguinariis gen
libus ladanlur.
In tuem
finem pro iis qui commulandi sunt ,, Eliis Core,, Εις το τέλος υπέρ των αλλοιωθησομένων τοίς
in intelligentiam , canticum pro dilecto. υιοίς Κορέ εις σύνεσιν · ωδή υπέρ του αγα
κητού .
PSALMUS XLIV. ΨΑΛΜΟΣ ΙΔ' .
In finem quidem inscriplum est ob prophetias in Εις το τέλος μεν, διά τας εν τούτω προφητείας ,
psalmo contentas que ad finem lendebant.. Pro tis είς τέλος ελαυνούσας: υπέρ των αλλοιωθησομέ
vero, qui comumulandi sunt, hoc est, pro Christia- των δε , τουτέστιν , υπέρ των Χριστιανών , οι αλ
iis,, qui per baptismatis regenerationen innovandi λοιωθήσονται (56) διά της παλιγγενεσίας του αγίου
erant , velerein eruentes hominem, et novum in D βαπτίσματος , απεκδυόμενοι μεν τον παλαιών αν
duentes. Antiqua enim , inquit Propbeta , trans- θρωπον, ενδυόμενοι δε τον νέον. Τα αρχαία γαρ ,
ierunt, ecce nova ſacta sunt omnia. Hæc igitur φησί , παρήλθεν , ιδού γέγονε τα πάντα και.
commulatio transformatio est, el prioris conversa- 'Αλλοίωσις γάρ , η μεταποίησις , και η της πολιτείας
lionis immutalio. Filiis etiam Core ideo inscri- εναλλαγή . Τοις υιοίς δε Κορέ , ότι τούτοις ο ψαλμος
plum esi , quia eis dalus ſuit bic psalmus a beato υπό του Δαβίδ ενεχειρίσθη προς το διά τούτων
David ,, ut cum canerent,, quemadmoduminiu proe- μελώδηθήναι, καθώς εν προοιμίοις της βίβλου των
wio operis declaravimus. Ad intelligentiam vero : Ψαλμών παραδεδώκαμεν . Εις σύνεσιν δε, ότι χρεία
quia ob recondiios psalwi sensus, mulla lectori συνέσεως τους αναγινώσκουσι διά τα εγκεκρυμμένα
intelligentia opus sit . El caulicum : quia non una Οεία νοήματα : Οδή δε , ότι ου συν οργάνοις , αλλ'
cum musicis instrumentis , sed humana tantum από γλώσσης μόνης , έμελωδήθη. Το δέ Υπέρ του
voce canebatur. Postreino quod dicitur, Pro di- αγαπητού , συγκεφαλαίωσης της όλης επιγραφής ,
Varice lectiones .
(55 ) ίσ. ή et βλασφημήται . (56 ) ΑΙ, υπέρ .
 (89 COMMENT. IN PSALMOS. 490
ότι περί του Χριστού διέξεισιν και ψαλμός: ούτος A lecto : Iolius inscriptionis summulam continet cl
χάρ , δόγαπητός" τω Πατρί μεν, ώ; Υιός μονογενής : caprit : quia nimirum hic tractatur de Christo ,
ημίν δε , ως πατήρ ημών κηδεμονικώτατος . Περί qui et ipsi Patri dilectus est, tanquam Filius uni
τούτου γάρ φησιν ο Πατήρ Ούτός έστιν ο Υιός genitus : et nobis pariler , quia omnium nostrum
μου ο αγαπητός. -Υπέρ του αγαπητού δε , αντί paler cst sludiosissimus : unde etiam de co diclum
του, Περί του αγαπητού , καθάπερ και ένα άλλους ει- esse legimus a Patre : Hic est Filius meus dilc
είχαμεν, πρόθεσις αντί προθέσεως . clus " . Pro dilecto aulem , hoc est, de dilecio . E.
enim præpositio pro præpositione , ut alibi sæpe a
prophetis usurpari diximus.
'Εξηρεύξατο η καρδία μου λόγον αγαθών. Vers . 2. Eruclavit cor meum verbum bonum .
Σινεις ο προφήτης ότι μεγάλα περί του Χριστού Cernens propheta , quod magna quædam de Chri
μέλλει προαγορεύσαι , προοιμιάζεται ότι λόγον αγα- sto sibi erant prædicenda , esordio quodain utitur,
αν και σωτήριον έρεί. Σκόπει δε την έμφασιν του dicens sermonem se bonum ac salutarem prolalu
'εξηγεύξατο. Μονονουχί γάρ φησιν, ότι καθάπερ ή rum. Tu vero etiam emphasim considera verbi ,
έρυγή μή βουλομένων ημών πρόεισι , της κοιλίας Eruclavil . Illud enim nobis indicare videlur, quod
ταύτης αναπεμπούσης, ούτω και τον περί του Β quemadmodum eruciatio , etiam a nolentis ore
Χαστού λόγον ανέπεμψεν ήδη κάτωθεν ή καρδία erit, humano nimirum ventre eam vi quadam ef
μου , πλησθείσα της τροφής του αγίου Πνεύματος. Manie, ita et hic psalmus de Dilecto ab intimo
Propbelæ nostri corde emissus sit , superna quadam vi ita impellente, cum suavissiino sancti
Spirilus epulo referlus esset .
Δέω εγώ τα έργα μου τη βασιλεί . Προσφωνώ Dico ego mea opera regi. Proſero autem , inquit,
λο:πόν εγώ τη Βασιλεί Χριστώ τα έργα μου, τους- Christo Regi opera mea , hoc est, prophelias quas
έτι τις περί αυτού προφητείας μου . Προφήτου γάρ de eo aMalus Spiritu pronuntio . Prophetæ enim
έργον , υφαίνειν προφητείας . opus est prophelias conlexere.
Η γλώσσα μου κάλαμος γραμματέως οξυγρά- Lingua mea calamus scribæ velociter scribentis ,
σου . Και διά τούτου παρίστησιν , ώς ουκ οίκοθεν llis eliam verbis illud demonstrat , quomodo ex se
έρει . Καθάπερ γάρ, φησίν, ο κάλαμος υπηρετεί ipso aliquid dicturus non est . Quemadmodum ca
ρδην τη χειρί του γραφέως κινούμενος, ένθα αν lamus, inquit , scribentis manui inservit , et ille
εκείνη τουτον κινήση ούτω και η εμή γλώσσα κά- tantum movetur , quo manus illum impulerit, ita
λαμός έστι γραμματέως , ήτοι γραφέως, δηλαδή του el lingua mea summo illi scribæ, sancto niiniruin
άγου Πνεύματος , κινουμένη καθώς αν εκείνος κι- C Spiritui, calaini cujusdam viceum prastat, et eo
εση ταύτην. Οξυγράφου δε είπεν , διά την ευχέ- tantum movetur, quo Spirilus illam direxcril .
μιαν της επαγγελίας. "Ανθρωποι μεν γαρ, σχο- Scribain allem velociter scribentem dixit , ut
λαιότερον υπαγορεύουσι και γράφουσιν, απασχολού- enuntiationis facilitalem ostenderet. Homines enim
μο: προς ευρεσιν νοημάτων, και συνθήκην λέξεων, ob proprie mentis tenuitatem , rir pariter enu
ια την της διανοίας ασθένειαν. Μέχρι τούτου συμ- liare possunt el scribere, dum ad sensuuni in .
περάνας το προοίμιον, άρχεται του λόγου, προς τον ventionein , et dictionum connexionem altentius
Χριστόν ήδη αποτεινόμενος , περί των αρετών του occupantur. Haclenus fuerunt exordii verba . Nunc
προσλήμματος . autem sernionem aggreditur, el verba dirigit ad
Chrislim dc assumpii hominis virtutibus loquens .
" Ωραίος κάλλει παρά τους υιούς των ανθρώ- VERS. 3. Speciosus forma præ filiis hominum .
πωr . Λείπει το υπάρχεις ωραιότητα δε κάλλους , Subintelligitur verbum , es . Speciein vero lanc,
ου σωματικήν λέγει , αλλά ψυχικήν. Διετήρησε γάρ hoc esl formusilatem , non corporis, sed animæ
απήν άσυλον , μόνος παρά πάντας μείνας ανα μάρ- pulcliritudinem intellige : quam integrain semper
τατος . Ησαίας δε λέγων, ότι Και είδομεν αυτόν, Christus servavit, solus supra omnes permanens
D
και ουκ είχεν είδος, ουδέ κάλλος , αλλά το είδος sine peccato. Isaias enim dicens : Vidimus eum
σίτου άτιμον , και εκλείτον , παρά τους υιούς non habentem speciem , neque decorem , sed species
των ανθρώπων , περί του σώματος λέγει , οίον ήν εν ejus milis , et deficiens super omnes flios hominum **,
τη του πάθους καιρώ προπηλακιζόμενον και μαστι- de corpore ejus loquitur ; qualis ninirum futurus
ζόμενον , και μυρία πάσχον , esset Christus Passionis tempore, quod probris
scilicet ac plagis alliciendus el ignominias multas
passurus.
'Εξεχύθη η χάρις εν χείλεσί σου . Φησιν ο ευ- Diffusa est gratia ir. labiis inis. Evangelista enim
αγγελιστής , ότι εθαύμαζον επί τοις λόγους της χά- ait quod mirabanturturbe super verbis gratis
ριτος , τοις εκπορευομένοις διά στόματος Χριστου : quæ cxibant de ore ejus. Possumus eliam per labia
10ούνται δε χείλη Χριστού , και οι απόστολοι , εις ejus sanclos apostolos intelligere : in quos adeo
ούς εξεχύθη δαψιλώς η χάρις του αγίου Πνεύματος : abunde sancti Spirilus gratia elusa est , ut per eam

• Math . 1ιι , 17. 6 Is2 ευ, 2, 3. • Luc. 19, 22.

PATROL. GR . CXXVIII . 16
491 EUTUYMII ZIGABEN 492

adversantes reprimerent , et celeris omnibus pro Α ως επιστομίζεις πάντας τη δυνάμει του λόγου , και
voluntalc persuaderent. τείθειν οίον ούς αν εθέλωσιν .
Proplerca benedixit te Deus in sæculum . Propter Διά τούτο ευλόγησε σε ο Θεός εις τον αιώνα,
has igilur luas virtules, Deus bencdisit, hoc est, Διά ταύτας ούν σου τας αρετάς , ευλόγησε , τουτ
glorificavit le : El glorifcavi eniin le , alibi inquil, el έστιν , εδόξασε σε ο θεός • φησι γαρ, Και εδόξασα
ilerum glorificabo " . Vel , Benedicit pro Benedi- και πάλιν δοξάσω . “Η το Ευλόγηση , αντί του
cendum et Laudandum ſecil, ut semper nimirum Ευλογητός εποίησεν , ώς αεί ευφημείσθαι , και
O

Jauderis alque bonoreris a fidelibus. Antiquus enim υμνείσθαι παρά των ευσεβών• ο μεν γαρ παλαιός
ille Adam propler inobedientiam maledictus est, 'Αδάμ, κεκατήραται διά την παρακοήν· ο δε νέος .
novos vero propter obedientiam benedicendus : ευλόγηται διά την υπακοήν μετέδωκε δε και ημίν
quam benedictionein nobis etiam participavil . Ait της ευλογίας : φησί γάρ ο Δαβίδ • Ευλογημένοι
enim alibi Prophela : Benedicti ros a Domino " . ημείς τω Κυρίω.
Vers. 4. Accingere gladio luo super femur iuum, Περίζωσαι την ρομφαίαν σου επί τον μηρών
polenlissime. Cum lorina speciosum eum esse di. σου , δυνατέ. Ωραίον και καλλιστον αυτόν προσει
seril et palchro ore, nunc strenuum etiam esse πών και εύστομον , άρτι και στρατιώτην δείκνυσιν ,
militem demonstrat. Ει illa φuidem signs, inte- Β ότι εκείνα μεν ην γνωρίσματα της αναμαρτησίας,
grilalem ejus et doctrinam significabant, hæc vero , και της διδασκαλίας ταύτα δε , της κατά του δια
pugnam ejus et certamen depolant adversus ds. βόλου μάχης. Καλεί γάρ αυτόν εις τον κατ ' αυτού
moncm, Adrocat enim Christum Prophela ad cer- πόλεμον , ίνα τρόπαιον στήσας , ελευθερώση τους
camcn cum dormone, ut nos jamdiu peccato ca- αιχμαλωτισθέντας ημάς. Oπλίζει δε τούτον άνθρω
plivos liberet, el de exuriis erigal froprum : at . πίνως, ένα δείξη φοβερόν: οι στρατιώται γάρ την
que ut terribilem ac magis formidabilem dæmoni . σπάθην επί τον μηρον περιζώννυνται . Έστι δε συν .
bus eum constitue!, primo, humanum in moreum • τόμως η έννοια του λόγου , ότι Οπλίσθητο και πολέ
.

armis eum munil. Milites quippe ensem femori μησον το τυράννεν . "Οπλα δε Χριστού, η κολαστική
accingunt . Armare , inquit, et congreifere in pngna δύναμις , ή κατ' εχθρών έκέχρητο δυνατόν δε αυτόν
allversus tyrannum . Per arma autem , Christi fa . εκάλεσε , κατά την ηνωμένην θεότητα .
cullalem puniendi intelligimus, qua contra inimicos suos uli solet. Polentein vero eum appellat ob uui.
tam ac conjunctam Divinilalcm .
VeRs. 5. Specie iue et pulchritudine lua. Accin- Τη ώραιότητά σου , και το κάλλει σου . Περί
gere , inquit, gladio tuo simul cum decore etc ζωσαι την ρομφαίαν σου , φησί, μετά της ώραιότη .
pulchritudine lua, ut gladio inimicos lerreas, et τός σου , και του κάλλους σου , ένα τη μεν ρομφαία ,
virtutum pulchriludine amicos trahas. Nec abs re τους εχθρούς φοβη · τη ώραιότητι δε της ψυχής , και
est, speciern et pulchritudinem idem significare . τα κάλλει των αρετών, τους φίλους έλκυσης . Ουκ
[ Vel, per gladium, Dei verbum , et , per femur , απεικός δε ωραιότητα και κάλλος το αυτό ση.
Incarnationein intellige : quæ incarnatio juxta palvetv.
alium sensum dictionis Græcæ , facta est in lempestivicale , hoc est, in tempore opportuno. Dictio
enim epatotns et speciem , hoc est, pulchritudinem significat, el lempestivitatem .)
El iniende. Hoc est adauge molum atque impe- Και έκτεινον . Και επίτεινον την ορμήν σου .
tum tuun .
El prospere procede. lloc esl, virtute ipsa perlice Και κατευοδού. Και κατόρθoυ πίν και θέλεις .
quodcunque cupis .
El regna . Dominare omnibus, inquit, qui libi Και βασίλευε . Και κυρίευε των επερχομένων
reslileruut. Et licel verba hac, imperativi sint σοι . Ει δε και προστακτικά ταύτα δοκεί , αλλ' ούτως
nodi , vim tamen opt:vivi habent quemadmodum ή Γραφή τα ευκτικά σχηματίζει . Αγιασθήτω γαρ ,
Sapius apud Scripturam repetitur . Santifcetur , D φησί, το όνομά σου , ελθέτω η βασιλεία σου ,
inquit, Roman Emum , adveniat regnum taum , Και γενηθήτω το θέλημά σου , και τα εξής .
.

roluntas lua **, quæ verba non oplativi, sed imperativi sual modi, ut ex lectione Grzca manife .
nissime palel : el lanien oplantis animom referunt.)
Propter verilaten el mansuetudinem et justitiam . " Ενεκεν αληθειας και πραότητος και δικαιο
Omnia hæc, inquit, operarc, el vince, ut veras , σύνης . Πάντα ταύτα κατεργάζoυ , και νίκα , ως αλης
Initis, et justus . Omnibus enim his pollebat Chri. θής και πράος , και ως δίκαιος. Φησί γάρ αυτός ο
.
sluis virtutibus. Ego enim sum via el verilas " ; Κύριος : ' Εγώ είμι ή οδός και η αλήθεια και •
item , niscile a me quia humilis sana " , es alibi : Μάθετε άε' εμού , ότι πράος ειμί • κα! • Oύτω
Sic decet adimplere us omnem justitiam . Ει γάρ πρέπον ημίν εστι πληρώσαι πάσαν δικαιω
aliter : Hæc quae dicta sunt facito , ut iu lerra, loco σύνην . " Η , Τα ρηθέντα τοίησον , ίνα κατασπείρης
mendacii, feritatis et injustilii, verilalem , mani. επί γης αλήθειαν και πραότητα και δικαιοσύνης ,
sileludincm el justiliani semines. αντί ψεύδους , και αγριότητος, και αδικίας.
Joan . Χιι 28. Psal . CΧΙΙ , 15 . • Matth . VI, 9 , 10. * Ioan . Σιν , 6. ** Matth . II, 29.
41 Matth. μι , 13.
493 COMMENT . IN PSALMOS . 494
και οδηγήσει σε θαυμαστως ή δεξιά σου. Α Ei deducet le mirabiliter deilera tua . Dextera ,
"Αγίγη σε επ' τα τοιαύτα κατορθώματα και δεξιότης inquit , two , hoc est , Ilona ac recta na natura de
σου , τουτέστιν , ή αγαθή σου φυσις · αυτός γαρ Jucei te all preclara : htc nimirum virtutis opera .
ειυτώ αρκέσεις , μηδενός ετέρου δεόμενος . θαυμαστόν Το enim Ipse tibi satis es, ct nullo alio indiges
δε το υφ' εαυτού οδηγείσθαί τινα . ausilio. Admiralione autem summa dignum est ,
quou a se ipso quis ad reclam virlulim similanı
deducatwr.
Τα βέλη σου ήκονημένα , δυνατέ , λαοί υπο- Fens . 6. Sagilla luz aculæ , o polens, populi sub
κάτω σου σεσούνται και καρδία των εχθρών του le cadent in corde inimicorum regis. Espositores
βασιλέως . Πάντες και εξηγηται , καθ' υπερβατών ownes , por hyperbalon consiruunt präscutis rer
συντάσσουσι το ρητόν , οίον Τα βέλη σου ήχονη- siculi verba , borc pacto : Sagittæ illæ aculæ, o
μένα , δυνart , εν καρδία των εχθρών του βασι- polens, in corde inimicorum regis inpræ sunt. Et
λέως . - λαοί υποκάτω σου σεσούνται , κατά quod ait .: Populi sub le cadent, per parenthesim.
ταρένθεσιν. Βέλη δε του Χριστού , οι του Ευαγγε- jacet . Sagitte autem Christi, cvangelici sunt ser
λίου λόγοι , διά τε το ταχέως διαδραμείν την οικου . mones, qui perquam celeriteruniversum orbem per
B
μένην, και διά το ευστόχως βάλλειν τας ευαισθή- currunt , o icio certissimo bene sentientes animnas
του ; ψυχές » ήκονημένα δε , διά το λαμπρόν και το feriunt : qui scrmones acuti eflecti esse dicuntur , et
τμητικόν . Λάμπουσι γαρ τη αληθεία , και τέμνουσι propter sunoιum eorum splendorem, ct propter in
την αμαρτίαν . Δυνατόν δε λέγει τον Χριστόν , ου μό- cidendi vim . Νitidi enim sunt et ipsa veritate splen
νον διά την παντοδύναμον αυτού θεότητα , αλλά και descunt, ac pariler incidunt peccala. Illud autem
διά το νικήσει τον διάβολον , τη ανδρία των της αν- animadvertendum est, quod dictin, Acutæ, partici
θρωπότητος αρετών . Ταύτα δε τα βέλη , εν τη καρ- pium passivum est a verbo Acao : quod ex Græca
& α κεπήγασι των πριν εχθρών του βασιλέως θεού , lectione clarius palei. Poleniem vero Chrisluis ap
ως δύνασθαι την πληθών αυτών λέγειν, Τετρωμένη pellet , non solum ob omniρolentem divinilalem .
αγάπη είμι εγώ . Τρώσαντες (57) γαρ , ουκ άνεμον , sed diain quia fortitudine ac robore, et humanis
αλλά μάλλον νεκρούς όντας εις αρετήν έζώωσαν , και virtutibus dienionem superavit. Hæ igilor sagilla.
ελκυσαν προς τον θείον έρωτα . λαοί δε υποκάτω in corum corde infixa sunt, qui anlea Dei Regis
σου πεσούνται , τουτέστιν , υποπεσούνταί σοι δι' inimici crant, ita ut corum multitudo nunc dicere
υποταγής πολλοί , όσοι δηλαδή ετρώθησαν· είεν δ ' αν possil (quod in Canlicis caticorum legimus) : Vuine.
βέλη Χριστού και οι απόστολοι , ήκονημένα διά το c ταla ego sum a charitate , hoc est [ a sagittis aut
εμπλν του βίου , και το παρεισδύεσθαι ταις καρ-
. a jaculis charitatis) ; hujusmodi autein sagiltze iciu
δίαις των μαθητευομένων , διά της διδασκαλίας. sno vulnerant quidem , seil non interimunt, quini
Μέχρι τούτου τοίς της ανθρωπότητος του Χριστού mo eos potius qui olim virlulibus mortui erant vi.
λόγους ενδιατρίψας,, ανεισεν ήδη και επί τους της vincant ,, et ad divinum amoreum pertrahu. Seφui
θεότητος αυτού . lur : Populi sub le cadeni, hoc est, tibi subjicien .
lur. Qualqnot nimiruin ab hujusmodi sagittis fuerint vulucrati. Per sagitlas etiam Chrisit
39ostolos possumus intelligere, qui acuti, hoc est, nitidati, ac lucidi esse dicuntur, propiler vils
splendorem ; et quia propria doctrina in discipulorum corda penetrarunt. Hactenns do Christi
humanitale sermo ſuil, deinceps de illius divinilale pertraclal.
“Ο θρόνος σου , ο Θεός , εις τον αιώνα του Vers. 7. Thronus luus in saculum saeculi. Thro .
αιώνος . Ο θρόνος . βασιλείας ως σύμβολον , την βα . rius est regiic dignitatis indicium , unde per thro.
σιλείαν αινίττεται . Λέγει δε , ότι η βασιλεία σου ,
. num, merilo regnum significatur, et sensus est ;
αίδιος . "Ορα δε, όπως θεόν φανερώς τον Χριστόν Regnum fuum æternum erit, ex quibus rerbis
ονόμασεν . aperlissime palei, quod Christin Poplieta Deuin
o cssc intellexeril .
Ράβδος ευθύτητος ή ράβδος της βασιλείας Virga directionis, virga regni ini. Per virgam ,
judicis auctoritas ac polestas «lesignatur .. Indicis,,
σου. Η ράβδος , της δικαστικής εξουσίας σύμβολον .
Ή δικαστική σου ούν , φησίν, εξουσία, ευθύτητος inquit,, polestate recic uteris .. Recte cnim judices ,,
ci juste procedis. ( Vel aliter, per airgam directio .
έστιν , ορθώς δικάζουσα . "Η και άλλως , ράβδον νόει
1

μοι την παιδευτικήν δύναμιν, αύτη ούν, ευθύτητος nis, castigandi potestatem intellige : quze merito
έστι , δικαίως μαστίζουσα. ita appellatur, quia dum praros juste castiga!, eis
que supplicium infert, mollos hujusmodi eremplis
ad rectam virtutum semilam dirigir .}
Ηγάπησας δικαιοσύνην , και εμίσησας ανο . VERS. 8. Dilexisli justitiam et odis i iniquitatem.
μίαν . 'Ανομίαν λέγει την αδικίαν . Ποικίλως δε τω Per iniquilalein injustitiam intelligit. Variis auteri
Χριστώ προσμαρτυρεί την δικαιοσύνην, ώς άπαντας modis Propliela Chrislo injustitiam ascribit veluti
Variæ lecliones .
(57) Δηλαδή οι λόγοι .
 $ 95 EUTHYMII ZIGABENI 496
ci qui universum orbem judicalurus sit. Deinde A κρίναι μελλοντι . Είτα πάλιν προς το πρόσλημμα
rursus ad assuniplum bominein sermonem suum ποιείται τον λόγον .
iterum converlii, dicens :
Proplerea unzil le Deus, Deus tuus oleo exsulta- Διά τούτο έχρισε σε ο Θεός σου , έλαιον αγαλ
tionis pre participibus tuis . Participes , ii dicuntur λιάσεως , παρά τους μετόχους σου . Μέτοχοι εισιν
qui inter se in aliquo communicant, hoc est, qui- οι κοινωνοί . Κοινωνούσι δε τη χριστώ του τοιούτου
bus aliquid commune est. Christo autem in noni- ονόματος πάντες οι βασιλείς, χριστοι και ούτοι κα
ne reyes omnes communicant : quia cliristi λούμενοι , παρά το χρίεσθαι · αλλ' εκείνους μεν προ
omnes , id est,, uncti appellantur,,eo quod oleo uncti φήται έχριoν το έλαιον σκευαστών εις βασιλείας
sint . Ungebantur enim olim reges , verum illos σύμβολον σε δε τρόπον έτερον παρ' αυτούς ο Θεός
quidem prophetæ vili hoc, atque usilalo oleo vije έχρισεν , ώς βασιλέα . Εγώ δε , φησί, κατεστάθη
gebant, in regni signum : le vero , inquit, Ionge βασιλεύς υπ' αυτού , και ου τοιούτον ελαιον , αλλά
aliter , alque illi inungebantur , Dcus unsit in χρίσιν αγαλλιάσεως . "Ωσπερ ούν ρομφαίαν Θεού
regem. Unde alibi de Christo scriptum legimus : και τόξα και βέλη ακούοντες, ει τι τοιούτον , ου
Ego aulein constilulus sum Rex ab eo *. Non ταύτα (58 ) παχυμερές νοούμεν, αλλά την τούτων
hujusmodi, inquit, ιu oleo unctus es, sed oleo 3 ενέργειαν, ούτω και έλαιον νύν, την χρίσιν νομίζο
exsullationis. Quemadmodum vero cum gladium μεν . Χρίσις δε αγαλλιάσεως , ή επιφοίτησης του
Dei et arcum , et sagittas dicimus , aut quid simile , αγίου Πνεύματος • χαροποιόν δε το άγιον Πνεύμα .
ea non demissc, aut humano aliquo more intel- Καθόλου δε ή χρίσης, ότι και όλον όλω συνήν, και
ligimus, sed Jivinam quamdam vim, atque eili- ουκ εκ μερικου χαρίσματος , ως επί των πνευματο
caciant per ea signiſicamus , ita et per olei un- φόρων ανδρών και κατά τούτο γάρ διέφερε.
ctionem hic quo unctum esse legimus dileclum , aliud quiddam quam verba sonent intelligendum
est : sancti nimirum Spiritus advenlus, qui lætitiam et gaudium afferre secum solet. Integra autem
ac perfecta fuit læc Christi inunclio, quia non ut in aliis spiritualibus hominibus esse solet, ex quadam
chrismatuni parte Spiriliis in Christo inerat, sed lotus per omnes partes eum repleveral : qua in re cæ
teris omnibus longe præslabal.
VERS. 9. Myrrha al slacle et casia a vestimentis Σμέρνακαι στακτή και κασσία , από τών ιματίων
inis. Per vestimenta divinitatis Christi , animam σου. "Ιμάτια της του Λόγου θεότητος , ή του προσ
el carnem intelligious assumpti hominis, quibus λήμματος ψυχή και σαρξ , οίς εκείνη απορρήτως
Christi divinilas inefabiliter circumamicta erat, et ενεχωρήθη , 4 και παραπετάσματα καλεί Παύλος και
quæ A postolus ad Hebræos velamen appellavit di- απόστολος . βούλεται δε νύν ο Προφήτης είπείν , ότι
cens : (Christum iuitiasse nobis viam novam perc 'Εκ μέν της σαρκός σου ,, νέκρωσις έσται και αδ.α.
velameu " , id est , per carnem suam. ] Verum ad φθορία τούτων γάρ σύμβολον ή σμύρνα · τοις νε .
sensunı verborum Prophelæ diligenter allende : κροίς γάρ σώμασιν αδιαφθορίας ένεκεν επαλείφε
Caro, inquit, lua morlem patietur, sed non cor- ται · έκ δε της ψυχής σου, κάθοδος εις άδην » ή
ruptionem : et anima fua ad inſeros descendel. στακτη γάρ το υγρόν της σμύρνης εστίν , όσον αυ
Myrrhea elenim inungi solebant mortuorum διοιni- της (59) απολαβόμενον καταστάζει · πάσα δε στα
pum corpora , ut incorsupla servarentur. Et slacte γών, κατωφερής, ώς ο μέγας εξηγήσατο Βασίλειος .
humor quidam est, qui emanans a myrrha stillat ; “ Η δε κασσία , φλοιώδες άρωμα ευωδέστατον . Al
omnis aulein stilla, seu gulla, ut inquit Basilius , νίττεται δε διά ταύτης την ευωδίαν του Δεσποτικού
deorsum ſerlur, el ad inferiora delabitur. Duin σώματος • φύσει γάρ ήν ευώδες , διά την αναμαρ
igitur myrrham el slaclem proventuras dicit a ve- τησίαν .
stimentis divinitatis Christi, id est, a corpore el ab anima ejus, quid aliud quam corporis mortem
absque corruptione, et animæ ad inferos descensum significat ? Casia eliam cortex quidam ess
odoratissimus. Per casiam igitur, suavissimum Dominici corporis odorem significat, quod natura
ipsa oplimi erat odoris, co quod sine peccato semper ſuerit.
A domibus eburneis. Io Græco pro a domibus legi. 'Από βάρεων ελεφαντίνων . Βάρεις εκαλούντο ,
mus, βάρεις από βάρεων. Dicuntur autenm βάρεις et Ροί οίκοι και οι ναοί. Την ψυχήν δε και το σώμα
domus et templa. Per domus igitur, seu lempla , πάλιν ονομάζει βάρεις : ως γάρ ιμάτια ταύτα , ού
animan et assumplum Cbrisli corpus intelligit , . τω και οίκος και ναός της θεότητος · οίον έσται
que et divinitatis vestimenta superius appellavit, τα ρηθέντα, από των ιματίων σου , λέγω δε από
et nunc ejusdem donios appellat seu templa.. Ordo βάρεων • το δε Ελεφαντίνων, αντί του λαμπρών •
el
autem talis sit : Myrrha et alacte et casia erunt] λαμπρά γάρ τα ελεφάντινα, διά τήνάγαν στιλπνότητα .
a vestimentis tuis ; a luis, inquam, eburneis domibus seu lemplis. Eburneis autem disil pro splendidis.
Candidum enim ebur est et splendescit.

• Psil . υ , . 60 Hebr, s , 20 .
Variæ lectiones.
(58) "Ισ, παχυμερώς. (59) ΑΙ. αποθλιβόμενον .
497 COMMENT. IN PSALMOS. 498

'Εξ ών ηύρινών σε θυγατέρες βασιλέων Α Ex quibus delectaverunt le filice regum in honore

εν τη τιμή σου . " Ων ένεκεν , ήτοι διά την νέ- luo. Propter quæ, inquit ( propler luam nimirumu
χρωσιν και αφθαρσίαν, και εις άδου κάθοδον , και mortem , incorruptionem et descensum ad inferos,
όσα περί το εκούσιον υπέρ ανθρώπων πάθος σου , el propter quæcunque alia quz ad volunlariam
τύφρανάν σε αι πιστεύσασαι ψυχαί • ταύτας γαρ pro hominibus passionent tuam pertinent] , creden
υποληπτέον θυγατέρας βασιλέων . Ει γάρ υιοί και tes el lideles anin : r. deleclaverunt le. Eas coin
συγκληρονόμοι της βασιλείας οι απόστολοι, δηλον intelligimus regum alias appellari , quia si apo
.
ως βασιλείς • ούτοι δε τας ψυχάς των πιστευσάντων ειoli, alii atque heredles sunt celestis regni , Dia
διά του θείου βαπτίσματος εγέννησαν. Φησί γάρ ο nifestum est etiam , quod efecti sint reges . Hi igitur
Παύλος , ότι Διά του Ευαγγελίου εγώ υμάς έγέν . opostoli credentium animas per sacrunt genuerunt
νησα. Hύφραναν δε σε πώς ; Εν τω τιμών σε baptisma : Per Evangelium enim , inquit Apostolus,
άψευδώς . Αλλά ταύτα μεν , καθ' υψηλοτέραν έπι - ego vos genui " . Sed quomodo delectaverunt le ? Dum
βαλήν · κατά δε το πρόχειρον, ετέρωςτα ρητά νοή- scilicet non Gcio aninio le caluat. Verum Mac
σεις , ότι ποικίλη αρετών ευωδία αποπνεί του σκη- juxta altiorem sensum dicta sunt , sed juxta alium
νεώματός σου· και ου τούτο μόνον, αλλά και των B sensum , qui clarior videri polesl, dic, quod varius
κατά τόπους ναών σου των λαμπρών . Η γαρ ποι- ac multiplex virtulum odor spirat ab assurupla
κιλία των αρωματικών ειδών , την ποικιλίαν της Christi humanitate : neque ab ea solun, seu και
ευωδίας των αρετών υποσημαίνει, εξ ών ναών ηβ- multis etian preclaris 1emplis atque Ecclesiis
φρανάν σε οί τούτους φιλοτίμως εκ πίστεως δαμά- φue in universo orbe sile sunt . Multiplex namque
μενοι . Το δε , Hύφραναν , ώς ήδη γεγονός λέγει , odoranmentorum genus, nulliplicem etiam virta
.

όμω προφητεία ; (60 ), ως ποιήσει • το δε , θυγατέ .

. lum odorem significat : ex quibus, inquit, lemplis
ρες βασιλέων και τη τιμή σου , ότι ουκ ιδιώται deleclarerunt le lideles illi, qui egregia in fe fide
μόνον , αλλά και βασιλείς σε τιμήσουσι • και το ducii, magna illa lempla libi construxerunt . Dele
παραδοξότερον, αι μυρίους οφθαλμοίς φυλασσόμε- claverunt autem dixit, ut jam faclum, el præleri
ναι, και εν τοις αδύτοις των βασιλείων θαλαμευό- tum, quod futurum crat : lege nimirum prophetic .
μεναι , θυγατέρες βασιλέων, ώς ή σοφωτάτη Αικα- Filiæ prælerea regum in honore luo id facient,
τερίνα , και άλλαι πολλαί . quia non plebeii ac populares lantum, sed reges
diam Dominum bonoraluri erant, et (quod magis admirandum videri polerat) ipsæ etiain regum fi
12, quæ innumeris custodum oculis in regum penetralibus observarentur : qualis fuil sapicntissima
Catherina, el aliæ quam plurimæ.
Παρέστη η βασίλισσα εκ δεξιών σου . Βασί- C VeRs. 10. Astitit liegina a dextris luis. Per re
λισσαν ενταύθα λέγει την συναγωγήν των ευσεβε- ginam hic religiosissinian Christianorum Ecclesiam
στάτων Χριστιανών , ην ο βασιλεύς Χριστός ενυμφεύ- intelligit, quam antea idolis ac simulacris addi
σατο εαυτώ , διά της εις αυτόν πίστεως , πρότερον
.
clam, Christus Rex sibi desponsavit, propter il
τους ειδώλοις κεκωλυμένην · ήτις εβασίλευσε μεν lam nimirum fidem quam in eum liabuit ; que ideo
των παθών• συνεβασίλευσε δε τώ νυμφίω βασιλείαν regina esse dicitur, φuia animi perturbationibus
ουράνιον. Και ο μεν νυμφίος κάθηται εν δεξιά του imperat ,, υι domina,, etel φuia simul cum sponso sue
Πατρός , ώς ομοούσιος και ομότιμος • αύτη δε παρ-: Christo conregnal in calesti regno. Ei ipse quidem
έστηκεν εκ δεξιών του νυμφίου , μετά των ασωμά . Sponsus consider a dextris Patris, tanquanm Ci
των δυνάμεων. Ει γάρ και νύμφη έστι και βασίλισσα , consubstantialis , et eoleum honore preditus. Ips2
αλλά κτιστής έστι φύσεως , και υπέρμεγα ταύτη το aulem regina Ecclesia non considet, sed aslat a
και τοιαύτης αξιωθήναι στάσεώς τε και παραστά- dextris Sponsi, una cum incorporeis potestatibus.
σεως. Ουκ εναντία δέ φησιν ο Παύλος λέγων περί Nam clsi sponsa sil cl regina, allanich creat :
του θεού, ότι Συνήγειρε , και συνεκάθισεν ημάς quedam natura cum sit, cuiuium ei fuit , quod
εν τοις ουρανοίς , εν Χριστώ Ιησού. Διά Χριστού lam bonorəlum ordinem , ct statum adco sublimem
D
γάρ, φησί , του Κυρίου καθίσαντος οία κεφαλής sit consecula . Nec repugnant quæ legimus apud
1 ών , συμμετέσχε της τιμής και το λοιπόν σώμα Paulum , quod Considere nos ſecerii Deus in cælesti
της Εκκλησίας . bus in Christo Jesu " . Per Christum cnim id ad .
impletum est, Christo scilicet illic considente, qui nostrum caput est, cl bonorem illuu nobis omni
bus, hoc est reliquo Ecclesiæ corpori communem csse epecii.
"Εν ιματισμό διαχρύσω περιβεβλημένη , πε- In vestitu deauralo circumamicla varietale. Cir
ποικιλμένη . Περιβεβλημένη μεν, εν ιματισμό cumamicla quidem vestitu splendido, id est, sacri
λαμπρό , ήτοι τη χάριτι του θείου βαπτίσματος , baptismatis gratia ; vcl amiciu cl vesle sancii
ή τη περιβολή του αγίου Πνεύματος • πεποικιλμένη Spiritus , et virtute lionestarum virtutumn . Aωί .

* I Cor. iv, 15. " Epbes. 11 , 6.

Varico lectiones ,
(60 ) ΑΙ. ω ; ποιήσει και παρακατιών.
499 EUTIIYMII ZIGABENI 500
ctum enim et varietatem intellectualem intelligit, και δε, τη ποικιλία των ευπρεπών αρετών. Νοητήν γάρ
quemadmodum in progressu manifestius docel. λέγει περιβολήν και ποικιλίαν , ώς προϊών διδάξει
φανερώτερον.
Vers. 11. Audi, filia, el ride, el inclina aurem " Ακουσον , θύγατερ, και ιδε , και κλίνον το
luam. Vide quo pacio reginam hanc Ecclesiam ούς σου. " Ορα πώς προμνηστεύεται ταύτην το
Propheta Christo despondeat.. Filian antem Christi Xριστώ . Θυγατέρα δε του Χριστού την αυτήν . πά
ramdem appellavit, quam sponsam ſecil. Inler bo- λιν ονόμαζει. Επί μεν των ανθρώπων , ουκ ενεστι
mines enim impossibile est eamdem el sponsam την αυτήν είναι και νύμφην και θυγατέρα του αυ
ejusdeni viri esse et Gliam , sed in Christo possibile του • επί δε του Χριστού , και αμφότερα , πνευμα
1:31. Spirituali enim modo hirc funt ; quippe cum τικά γάρ και ενυμφεύσατο μεν αυτήν, διά του Ευ .
per Evangelium in sponsam nos sibi dwigat Chri αγγελίου • ανεγέννησεν δε, διά του βαπτίσματος .
.

stus, et per baptismi regenerationcm eosdem ad " Ακουσον, φησίν, και λέγω, και ίδε όσα διά σε πέπoν
oplet in filios. Audi igitur, inquit Propheta, quæ Οεν ο νυμφίος · και όσα πεποίηκε θαύματα και κλί
dico, et vide : omnia illa nimirum , quæ propler le νον το ους σου. υπόθες αυτό ταις εντολαίς αυτού.
passus est Sponsus, aut quæcunque fecit admi .
B
randa , el inclina aurem inam illius præceptis.
El obliviscere populum fuum . Gentis tuæ, pravæ Και επιλόθου του λαού σου . Του έθνους σου ,
nimirum conscrsationis illorum et prioris vila . τουτέστι, της πονηράς αυτών πολιτείας , και της
προτέρας διαγωγής.
El domum patris tui. El templum diaboli palris Και του οίκου του πατρός σου. Και του ναού
tui : Omnis enim , inquit, qui fecil peccatum , e dia- του διαβόλου , του πατρός σου . Πάς γάρ , φησίν , και
bolo nascitur * , Obliviscere ellam scelestorum sa-
. ποιών την αμαρτίαν , εκ του διαβόλου γεγένηται .
crificiorum ac festivitatum illarum quas impie 'Επιλάθου και των μιαρών θυσιών, και των εναγών
olim piragebas . Vel domum patris fortassis ideo εκείνων τελετών . Και άλλως γάρ τα έθνη πατέρας
dicit, quia gentiles olim in parenle; ac progenilo εαυτών επέγραφαν τους μυθευομένους θεούς. Τί δ' αν
res sibi ascribebanı fabulosos illos deos . Quid igi είπoιεν Ιουδαίοι προς ταύτα ; Προδήλως γαρ, ου την
jur ad hæc dicent Judæi ? Certum cnion est, quod αυτών λέγει συναγωγήν, οίς μάλιστα νόμος μη αφί
de eorum Synagoga non loquilur Prophela , cum στασθαι των πατρίων .
lege cautum essel, ul a patriis moribus non rece
derent, C
VeRs. 12. El concupiscel Rex decorem luum . El 'Επιθυμήσει ο βασιλεύς του κάλλους σου .
diligel le, inquit, si feceris quæ dixi. Per decorem Και αγαπήσει σε , εί ποιήσεις και είπον, Κάλλος δε
vero, ut diximus, animæ pulchritudinem intel- ταύτης , η ψυχική ώραιότης, ώς είρηται.
ligit .
Quoniam ipse est Dominus Deus tuus, el ado- "Οτι αυτός έστιν ο Κύριος σου , και προσκυ
ταβis
rabis eum.. Desponsare illi ,, inquit,, el adoptare ab νήσεις αυτώ. Νυμφεύθητι αυτώ, και υλοποιήθητι .
co . Dominus enim tuus est , veluti creaior. O im . Ο Δεσπότης σου έστιν, ώς δημιουργός . Ο της
nensam misericordiam et benignitatem Dei! Ado- απείρου συγκαταβάσεως και φιλανθρωπίας ! Και
rabis eum, inquit, ut serva, tameisi ille te sibi προσκυνήσεις αυτό δουλικώς, ει και νύμφην και
sponsam fecerit el Gliam . θυγατέρα σε πεποίηκε .
VERs. 13. El filia Tyri in muneribus. Idola colebat Και θυγάτηρ Τύρου εν δώροις . Kατείδωλος ήν
l'yrus el iinpiissima inter omnes alias erat civilas. η Τύρος , και δυσσεβεστάτη μάλιστα των πόλεων
Prædicit igitur ipsam etiam Tyrun: Christo dona άλλων . Προφητεύει γούν, ότι και αυτή δωροφορήσει
allaturam esse ; lemplorum nimirum constructio- των Χριστώ ναών οικοδομές , και αναθήματα, και
D
nes, oblationes et reliqua quæ ad divinum per- την άλλην λατρείαν . "Έσται, φησίν , εν δώροις. θυ
tinent cultum. Erit, inquit, in donis alia Tyri, Ιιοc γάτηρ δε Τύρου , αντί του , ή θυγάτηρ Τύρος :
est, ipsa Tyrus. Est enim idioma lebraicum,juxta ιδίωμα γάρ και τούτο Εβραϊκόν ούτω γαρ και το,
quod et Gliam Babylonis diri legimus, el filiam θυγάτηρ Βαβυλώνος , και εί τι τοιούτον . Θυγα .
Sion, et alia hujusmodi multa . Filiain autein civi- τέρα δε καλούσε την πόλιν , ως προς την όλην χώραν ,
taten appellat, ad totius provincie comparationem , ής αύτη μέρος εστί. Περί του ιδιώματος τούτου
cujus ipsa Tyrus est pars. Similem loquendi mo . ζητών , εύρήσεις και (61) εις τον οβ ψαλμών, εν τω
olum invenies ja fine psalmi 1XXII ( ibi : Ut an- τέλει .
nunlicm 01.nes laudationes fuas in porlis filiæ
Sion .)
Vullum luum deprecabuntur omnes divites populi. Το πρόσωπόν σου λιτανεύσουσιν πάντες οι

35 Ioan . Tαι , 34 .
Variæ lectiones .
(61) ΑΙ Ζήτει περί του ιδιώματος τούτου, εν τω οβ' ψαλμώ , εν τω τέλει.
 50I COMMENT. IN PSALMOS. 502
πλεύσιοι του λαού. Πρόσωπον ενταύθα την κεφαλήν Α Ρer valium seu [si ita mavis reddi ] per facion,
καλεί κεφαλή δε της συναγωγής των πιστών , ο Χρι- Ipsum caput intelligit . Caput autem congregationis,
στος , ον λιτανευτουσε , τουτέστιν, ικετεύσουσιν , ή τι- Alque Ecclesiae delium , Christus est , φuem de
μήσουσιν , ως θεοδοτίων είπεν, βασιλείς και ηγεμόνες: prevabuntur , hoc est , cui supplicationes ferent ,
ει δε ούτος , πολλώ μάλλον οι υπήκοοι. Ή και πρόσ- vel , quem honorabant (ωt reddit Theodotio ) reges
υπον της Εκκλησίας , οι ιερείς , ους τιμώσι και el duces . Quod si principes eum bonorabunt, mollo
αυτοί βασιλείς , ως παραστάτας Θεού. magis etiain populi eis subditi . Et aliter : Vultus,
leu ( ui disimus) facies Ecclesiæ, sacerdotes dici possunt, quos ipsi etiam reges honorabunt, lan
quam intercessores suos ad Deum .
Πάσα ή δόξα της θυγατρός του βασιλέως Vers. 14. Omnis gloria filiæ Regis ab intus. Ne
τωθεν . "Ινα μη νομίση τις , ότι περί αισθητων fortasse aliquis existimaret , quod Prophets in
είρηκεν οπίσω περιβλημάτων, η κάλλους, μεθιστά precedentibus de vestimentis ac pulchritudine
τον νούν ακροατών επί τα νοήματα , λέγων · ότι corporis loqnerelur, auditorum mentes nunc erin
τέα η ωραιότης , και η ευπρέπεια , και ο κόσμος giί, υt non sensibilia thic a se tradi patent , sed in
αυτής . Εν τη ψυχή αυτής έστι . (62 Το λογικών γάρ lellectualia quædam et spirito plena , dum dicit
κάλλος , και την εξ αρετών στολήν ο Θεός αποδέ . Β quod omnis decor , elegantia atque ornatus re
χεται . ginæ cst in ejus anima. Rationalem enim pulchri.
tudinem Deus diligit, ornatumque ct stolam non
adro, sed virtule insignem .
Εν κροσσωτους περιβεβλημένη, πεποικιλμένη . In fimbriis aureis circnmamicta varietate. Sipe
Ι
" ω μεν είπεν ματια μω · ενταύθα δε , εν κροσ- rius quidein dixit in vestilu , modo auten in fim
σωτοις , τουτέστι ζώναις·τινές γάρ, σφιγκτήρα βriis, hoc est, in zonis. Unde aliqui in cirgulis
ελεβώκασιν , ών απαιωρούνται κροσσο !. Ζώνην δε transtalerunt , a quibus Ambria quadam depei
κήεεις την σωφροσύνην, συσφίγγουσαν το επιθυ- dent. Per 20natm vero , temperantiam aut mode
μητικόν μέρος , ής απαιωρούνται αρεται πολλαί • ο Αtiam intelliges, que concupiscibilem animae par
το χαλινώσας την επιθυμίαν, κατορθώσει πολλά . teni coercet, a qua multa aliæ dependent virtutes.
Αλοι το, Εν κροσσωτοϊς , Εν κροσσούς είπον, Nany qui concupiscentiam temperantiae zona refre
οτσούς λέγοντες τας διαφοράς των αρετών, ή naverit, praeclara alia etiam multa peraget. Αlii
τις διαφοράς των πνευματικών χαρισμάτων. vero per fimbrias simpliciter, multiplicem vir.
tutum , aul spiritualium Jonorum varietatem intel
C
ligunt.
Απενεχθήσονται τα βασιλεϊ παρθένοι οπίσω VeRs. 15. Adducenlur Reyi virgines post eam :
σύτης . Προφητεύει ότι ουχ άμα τη συστήνει την Virginitalem quidem introducendam prelicit, sed
συναγωγήν των πιστών και παρθενία πολιτευθήσεται , non stalin ab initio congregationis fidelium , alquo
αλλ ' οπίσω ταύτης , τουτέστιν ύστερον · μετά γάρ ideo dicit : Post eam, hoc est , aliquanto post tcm
και παγιωθήναι την Εκκλησίαν , απηνέχθησαν το pore. Verum ubi stabilita est Ecclesia, multz vir-.
Χριστώ διά της των αποστόλων διδασκαλίας παρθέ- gines per apostolorum doctrinam Clhristo allate
κι. Πλς & φησιν , ότι θυγάτηρ και νύμφη μέν sunt . Quidam per spousam et aliam , omnem ani
έστι πάσα ψυχή , διά τελειότητος οικειωθείσα θεώ : man intelligunt , quæ summa benevolentia familia
saρθένος δε , η καθαρεύουσα μεν των παθών , έτι ritate Christo conjuncta sit , ac majori prodita
& ατελής : ήτις απάγεται τω θεώ, δευτέρα ούσα perfectione. Per virginem vero, illam quæ ab affe
τις τελειοτέρας (63 ). clibus quidem carnis rounda sit, sed integram
perfectionem nondum consecula ; alque ideo bicc post sponsam et filiam , hoc est, post perfectiorein ,
founda Deo adducitur.
AI πλησίον αυτής επενεχθήσονται . Αι και D Proximæ ejus adducentur tibi. lllæ nimirum ,
βέω και δόγμασιν εγγίζουσαι τη νύμφη και θυγατρί, que moribus et sapientia proxine sunt , quoque
και μικρόν ταύτης απολειπόμεναι . a sponsa regis alia non longo disscparanlur inter
vallo.
Σκενεχθήσονται εν ευφροσύνη. και αγαλλιά- VERS. 16. Adducentur in bælilia el ersultatione.
ι . Φησιν ο απόστολος Παύλος • Θλίψιν τη σαρκι Docuitenim nos Paulus 53.86, quod mulieres que ma
εξουσιν αι γαμούμεναι , δηλαδή μεριμνώσαι περί ιrimonium virginitati preponentes nupserint , anti
του ανδρός , περί τέκνων, περί οικετών , περί της ol- clionem habituræ sunt, sollicitæ nimirum de viro , de
κί1;. και των τοιούτων : ών της φροντίδος ή παρ- liberis, de servis ,de domo, deque 101a re familiari :
Β.3. ΙCor . 10, 28 seqq .
Vario lectiones..
( 62) ΑΙ . Ψυχικόν. ώστε κατ' αυτό δή το παρθενεύειν, ειεν αν μητέρες
(65 ) ΔΙ . Αναγωγικώς δε : “ Όσαι αν την παρθενίαν Χριστού. Φησί γάρ ο εν θεολογίαις μέγας Γρηγόριος
έγαπήσωσιν , μιμούνται τρόπον τινά τήν θεοτόκου, Χριστός εκ Παρθένου : γυναίκες , παρθενεύετε , ζα
τατακολουθούσαι δηλαδή αυτή δια της μιμήσεως Χριστού γένησθε μητέρες.
503 EUTHYMII ZIGABENI 504
quibus sollicitudinibus ha : virgines immunes sunt , Αθενος απαλλαγείσα, και προς μόνον τον νοητών
cum ad unicum et coelestem Sponsum solum spe- δρώσα νυμφίον, χαίρει πνευματικώς .
clanles, spiritualiter oblectentur,
Ducentur in templum Regis. Vel quia virginum 'Αχθήσονται εις ναόν βασιλέως . "Η ότι και
ordines in Ecclesia statuentur : vel per lemplum , παρθένων τάγματα των κλήρο της Εκκλησίας αφο
coelestem regiam intelligit, ad quam virgines addu- ρισθήσεται » ή ναόν , τον επουράνιον , και τα εν
ccntur ab angelis . ουρανό βασίλεια , εις και παρά των αγγέλων αχθή
σονται ,
Vers . 17. Pro parribus luis nali sunt libi filii. Αντι των πατέρων σου εγεννήθησαν οι ε !οι
Hec ad Ecclesiam fidelium dicta sunt : quam quia σου . Τούτο προς την συναγωγήν των πιστών ε!.
jusserat Propheta a patria domo discedere, con ρηκεν επειδή γαρ εκέλευσεν αυτήν αποστήναι του
solalur nunc dicens , quod filii ejus, lideles pimi- πατρώου οίκου , παραμυθείται ταύτην, ότι τέκνα
rum, qui per baptismum regenerandi erant, nas αυτής, ήγουν οι πιστεύσαντες και αναγεννηθέντες
centur loco parentum ejus , atque in eorum διά του βαπτίσματος , γενήσονται αντί των πατέρων
suAicientur dignitatem ; cpiscopique ac custodes αυτής , όσον εις προστασίαν · κατέστησαν γαρ επί
hominum , et Ecclesiarum præsides in 1010 orbe B σκοποι και προστάται των κατά τόπους 'Εκκλη
constituentur : quod in sequentibus etiam magis σιών, και διά των εξής εδήλωσεν, είπών :
explicat dicens :
Constitues eos principes super omnem lerram . Ad Καταστήσει αυτούς άρχοντας επί πάσαν την
Cbristum sermonem habel, cujus parentes seu γήν . "Η και προς τον Χριστόν ο λόγος, ού πατέρες
patres ex materno genere, Abraham fuit, ac cüleri μεν, όσον από της μητρός αυτού, 'Αβραάμ και οι
patriarchæ et propbelæ ; filii vero apostoli ,quod in .

λοιποι πατριάρχαι και προφήται • υιοι δε, οι από

dignitatem parentum Christi suſſecti sunt ; effecti στολοι , οίτινες επανέβησαν εις το αξίωμα των πατέ
nimirum et ipsi patriarchæ , ac plurimarum gentium ρων αυτού, πατριάρχαι τε γενόμενοι , εν τη γεννή
patres , quos per baptismum sibi genuerunt : qui σαι διά του βαπτίσματος πάντα τα έθνη , και αξιω·
etiam digni babiti sunt, ut spiritus gratiam recipe- θέντες του πνευματικού χαρίσματος . Αλλά και
rent, ulque veluti eximii quidam duces in univer. απεστάλησαν άρχοντες παρ' αυτού εις πάσαν την
sum orbem terrarum mitterentur, Eunles enim , γήν. Πορευθέντες γάρ, φησί, μαθητεύσατε πάντα
inquit, docele omnes gentes 6s ; nec tantummodo τα έθνη . Ου μόνον δε ζώντες ήρξαν, αλλά και
dun : viverent principatum hunc retinuerunt , sed c μετά θάνατον • πάντες γάρ οι πιστοί, πανταχού
efiam post mortem. Eorum enim præceplis ac moni. τοις νόμοις αυτών και ταις παραγγελίαις πείθονται ,
fis , ubique gentium Gdeles obteniperant, atque ab και ιθύνονται. Δειξάτωσαν ούν οι Ιουδαίοι , τίνες
eis diriguntur. Ostendant itaque Judæi , qui . υιοί αυτών ήρξαν πάσης της γης " (64) ή μάλλον
nam eorum filii imperaverint aliquando loti
πάση τη γη δουλεύουσι .
terræ : cum ipsi potius universo nunc orbi ser
viant.
Vers. 18. Vemor ero noninis lui in omni genera . Μνησθήσομαι του ονόματός σου εν πάση γε
tione el generatione. Hoc ex persona Ecclesiæ di- νεά και γενεά. Τούτο η Εκκλησία, φησί , τοιούτων
cturn est, postquam tam praeclaris donis digna αξιωθείσα ή αναδίπλωσις δε της γενεάς, την εις
est habita . Repetitio autem illa generationis,, αεί διαδοχήν σημαίνει. Και μην και μιμνήσκεται
perpetuam prolem ac successionen, signiſicat; et αεί του Χριστού · (63) έπει και απ' αυτού , Χριστιανή
sane semper Christi memor fuit Ecclesia , cujus xéxanta..
nomine insignita mirum in modum gloriatur.
Propterea populi confiebuntur libi in sæculum. Διά τούτο εξομολογήσονταί σοι εις τον αιώνα .
Quoniam tanta in me providentia ac studio usus D Διότι τοσαύτης με προμηθείας ήξίωσας, πλήθη
es, idelium populi dum vivent gratias tibi agent
, πιστών ευχαριστήσουσι σοι, παρ' όλον τον ανθρώ
innumeras, πινον βίον,
El in sæculum sæculi. Non in præsenti tantum Και εις τον αιώνα του αιώνος. Και ουκ εις
sæculo , sed etiam in fuluro, quod sæculum sie- τον του παρόντος κόσμου αιώνα μόνον , αλλά και εις
culi dicitur, quasi nobilius sit et nullo ane conclu- τον του μέλλοντος ούτος γαρ αιώνος αιών, ώς τι
dalur , μιώτερον και απέραντον .
In finem pro filiis Core pro occuliis. Εις το τέλος υπέρ των υλών Κορέ , υπέρ των
κρυφίων .
PSALMUS XLV . * ΑΛΜΟΣ ΜΕ".
In finein quidem dictum est, quia prophetiæ quae Εις το τέλος μεν, ότι πρός τέλος ορώσιν αι εν
98 Maith , XXVII, 18.
Varia , lectiones ,
(63 ) "Ισ, ου.
66) ΑΙ. 'Eπει και απ' αυτού Χριστιανοί κέκληνται.
 505 COMMENT . IN PSALMOS . 506
τούτες προφητείαι : προαγορεύει δε τας κατά της A lic continentur ad Guem tendebant . Predicit an
'Εκκλησίας εν αρχή του κηρύγματος επαναστάσεις lem hic psalmus futuros adversus Ecclesiam insula
των τυράνη, και την ταύτης υπομονήν , και την lus : qui mox ab evangelicæ prædicationis initio
εφεξής ειρήνην. Διό και μετά τον προλαβόντα concilandi erant . Ipsius eliam Ecclesiæ paticn
δικαίως τέτακται · εκείνος μεν γαρ , την κλήσιν tiam el pacem demum secutam . Unde non
αυτής περιέχει ούτος δε, τα μετά την κλήσιν. "Έν inmerito post præcedentem psalmum collocatur.
τις: δε των αρχαίων αντιγράφων , ουχ “Υπέρ των Mlle enim Ecclesiæ vocationem continet, hic aulem
υών Κορέ , αλλά Τοις υιοίς Κορέ , επεγέγραπτο . ea quæ post vocalionem sulisecula sunt. Ju aliqui
Και δήλον, ώς λήθη τούτο του κατ ' αρχάς μεταγρά- bus aulem veteribus exemplaribus inscriptum est :
σαντος , αφ ' ου τινος διεδόθη και προς τους άλλους . Filiis Core : absque illa dictione pro ; verum
Δυνάμεθα δε και ούτως ερμηνεύσαι την επιγραφήν , palet id effectum esse scriploris incuria, a quo
την υπέρ πρόθεσιν αντί της διά λαμβάνοντες· οίον , error in cæleros emanavit. Possumus etiam expo
Διά των υλών Κορέ . Επονήθη μέν γάρ τώ Δαβίδ, nere præpositionenı pro, !oco præpositionis per,
έμελευδήθη δε , διά των υλών Κορέ · φασί γάρ την ut sil sensus , quod per Filios Core decantalus
Εβραϊκήν λέξιν και το, Διά των υιών, και το, Υπέρ est hic psalmus, tametsi compositus a David . Aiunt
των υιών ομοίως σημαίνειν. Υπέρ των κρυφίων Β enim prepositionem hanc apud Ηebraos in utra
ά, αντί του Περί των κεκρυμμένων τους πολλούς : que poai significatione. Quod vero ait : Pro oc
αινιγματώδη γαρ εν τούτω τα πολλά . Είρηται δε rullis, expone, id est, de occultis. Multis enim
προσώπων των αποστόλων , και των μαρτύρων . occulta, hoc est , obscura alque ignota sunt, quæ
in boc psalmo continentur, elleruulur autem bujus psalmi verba ex apostolorum seu martyrum per.
5003 .
Ο θεός ημών , καταφυγή και δύναμις . Ο Vers. 2. Deus noster refugium el virlus . Christus
Χριστός εις δν ημείς πεπιστεύκαμεν , φεύγουσι μεν Ιn quem credimus , et refugium nobis est, quoties
ημίν , καταφυγή έστιν · ανθισταμένους δε , δύναμις : ab inimicisfugaimur, et virtus etiam, hoc est , robur
αυτός γαρ ενετείλατο φεύγειν μέν , τους πειρασμούς: seu polestas, quotiesimpetum illorum Sustinentes
εμπίπτοντας δε , ανθίστασθαι δι' υπομονής: ώστε μη resistinus . Ipse enim et tentationem fugere nos
ήττασθαι τούτων . jussit, et irruentibus in nos inimicis, per palien
liam resistere, ne ab illis superemur.
Βοηθός ενθλίψεσι ταίς εύρoύσαις ημάς σφόδρα . Adjutor in tribulationibus quce invenerunt 1108
Το Σφόδρα , προς το, Βοηθός , αποδίδωσιν ο Χρυσό- valde . Dictionem Valde, Chrysostomus referendan
στομος . Σκόπει δε , ότι αι θλίψεις ευρίσκουσι τους esse dicit ad dictionem Adjutor. Illud nunc con
κατά Θεόν ζώντας , καταδιώκουσαι αυτούς, του Θεού C sidera , docente te Propheta nostro, quod aMictiones
παραχωρούντος , ίνα γυμνασθέντες , δοκιμώτερου el calamitales invenire eos homines soleant, qui
γένωνται . Η θλίψις γαρ, φησίν , υπομονήν κατερ- vivunt secundum Deum : quodque permillente sic
τάζεται η δε υπομονή , δοκιμήν . Ο γάρ Θεός ου Deo, eos persequuntur, ul exercitatione probatio .
Συλύει μεν τους πειρασμούς , διά την ρηθείσαν αι- res Gant. Tribulalio enim , inquit , patientiam ope
σίαν έπιόντων δε, παρίσταται βοηθός. ralur, palientia vero probationem 56. Hac de causa
Deus insurgentes in nos sentationes, non stalim probibet, sed cum advenerint, opem suam nobis
impendit.
Διά τούτο ου φοβηθησόμεθα εν τω ταράσσεσθαι Vers . 3. Proplerea non limebimus dum turbatur
την γην , και μετατίθεσθαι όρη εν καρδίαις θαλασ terra , et transferuntur montes in corda mariuni .
σων . Τούτο το χωρίον , ούτε ο μέγας Βασίλειος κατά Locum hunc, nec magnus Basilius, nec Chrysosio
αναγωγήν έσχεν, ούτε ο Χρυσόστομος , αλλά συμφώ- inus juxla anagogen exponunt , sed vno ore juxta
ως είπον , ότι λέγουσιν οι άγιοι , ώς άρα του Χρι- lilleram tantuni dicunt , verba hæc sanctorum dici
που βοηθούντος ημίν σφόδρα, ουδέποτε φοβηθησό- persona, falentiuum , quod Christo eos adjuvante
μεθα , ουδ' ει πάσα ή γή συνταραχθείη σεισμούς nunquam timebunt, neque si universa lerra hor
εξουσίοις , ουδ' ει τα όρη της φυσικής έδρας ανασπα- D rendis conculiatur terremotibus, neque si montes
σθέντα , εις τα βάθη της θαλάσσης αποσφενδονι- a stabilitate ac sele sua naturali divulsi, in pro
σθείεν . Ει δε των στοιχείων ούτω συγχεομένων ου fundum maris transferantur. Ac si dicerent : Si
δείσομεν , πολλώ μάλλον ουδέ των τυράννων επιτε- elementis adeo conlusis formidaturi non sumus,
θειμένων ημίν. " Οθεν και Παύλος έλεγε ( 66) : Τις mulio minus insurgentibus in nos tyrannis trepi
ημάς χωρήσει από της αγάπης του Χριστού ; dabinus . Unde etiam Apostolus dicebat : Quis nos
τόδε ; ή τόδε; separabit a charitale Christi ? [tribulatio , an angustia,
an fames, an nudilas, an periculum , an persecutio,
an gladius " ? et quæ ibi sequuntur .)
• Ron . 1, 3. 11 Rom. Vin , 33.
Variæ lectiones .
(66 ) Græca verla sic habent ; hoccine, an illud ! Sic alius codes .
507 EUTHYMII ZIGABENI 508
VERS. 4. Sonuerunt et lurbalæ sunt aquæ eoruir , A "Ήχησαν και εταράχθησαν τα ύδατα αυτών •
στια urbali sunt montes in fortitudine ejus. Omnipo- εταράχθησαν τα όρη εν τη κραταιότητα αυτού.
lens, inquiunt, nobis auxilio est. Sæpenumero Τούτο λέγουσιν , ότι Παντοδύναμος και βοηθός ημών •
enim marium Ducius fremuerunt conturbatique et τολλάκις γάρ τα ύδατα των θαλασσών ήχησαν και
commoti sunt , effervescentes nimirum irruentium εταράχθησαν κυκώμενα και αναβρασσόμενα ταίς
ventorum vi : montes etiam nonnunquam concussi βίαις των εμπιπτόντων ανέμων. "Ετι δε και τα όρη ,
sunt. Omnia autem læc potestate Dei cNiciuntur. εσαλεύθησαν σεισμώ. Ταύτα δε γίνεται εν τη δυνα .
Unde alibi etiam ait : Qui convertis profundum ma- μει αυτού. Ο μεταστρέφων γάρ, φησί, το κύτος
ris * . Ilem : Qui respicillertam el facit eam lremere" . της θαλάσσης και , Επιβλέπων επί την γην,
Maria autem in plurali numero dicit , juxta llebraicæ και ποιών αυτην τρέμειν . θαλασσών δε πληθυντι
linguæ consuetudinem , ut alibi diximus. Vel , per κως είπε , κατά την Εβραϊδα συνήθειαν, ώς εν
maria,, varios maris sinus aut fractus intelligit,, άλλοις ειρήκαμεν.. "ΗΗ θαλάσσας καλεί τους διαφόρους
veluti Ægeum , lonicum et alios bujusmodi. Nec κόλπους , τον Αιγαίον , τον Ιόνιον, και τα τοιαύτα.
tamen abs re fuerit, his verbis anagogicum eliam Ουκ αχαιρον δε , και αναγωγικώς ερμηνεύσαι τα
sensum accommodare :: Νon timebimus, inquint, B προρρηθέντα: : Ου φοβηθησόμεθα εν τω ταράσσεσθαι
dum Iurtbatur terra, hoc est, dum tyranni et subditi " την γήν, ήτοι τους γήϊνα φρονούντας τυράννους ,
eorum populi terrena sapientes turbabuntur. (Tur- και υπηκόους • εταράσσοντο γάρ. (67) μετατιθεμε .
bali autem sunt, antiqua ac patria eorum conver . νων της πατρώου πολιτείας αυτών . Ναι μην, ουδε
satione immutata .) Quinimo, neque etiam liniebimus εν τω μετατίθεσθαι, ήγουν εισέρχεσθαι τα όρη ,
dum montes, hoc, est , superbi clatique animo, ac τουτέστι τους επηρμένους δαίμονας , εις τας καρδίας
lumenles dæmones , in amarescentium ac niaris in- των αλμυρών και πικρών ανθρώπων, εκμαίνοντας αύ »
star infructuosorum hoininum corda transferentur ; τους εις τονκαθ' ημώνφόνον · πολλά γάρ τοιαύτα γεγο
hoc est, dum irruere eos videbimus, in hujusınndi νέναι παρίστησινή βίβλος των αποστολικών Πράξεων,
bomines, ita ut ad furorem eos alque insaniam "Υδατα δε αυτών, ήγουν των δαιμόνων, οι ειδωλολά
conmoveant , et sævire eos etiam cogant in nos . τραι, δίκην υδάτων τήδε κακείσε μεταφερόμενοι τοίς
Mulla enim hujusmodi jacta fuisse iraduntur in πνεύμασι της τούτων απάτης, οι ήχησαν μεν βοών
apostolorum Actis. (Et quod ait , sonwisse. ac con- τες, και αλλήλοις παραθήγοντες · εταράχθησαν δε ,
turbalas essa aquas eorum , ita intelligendum θορυβηθέντες επι ταις παραδοξοποιίαις των δούλων
est, ut oratio ad montes dirigalur, ac si diceret : του Θεού, και τη ακαταγωνίστώ δυνάμει· εταράχθη
Aquæ eorum montium . ] Per aquas aulem mon . σαν δε και τα όρη , τουτέστι και αυτοί οι δαίμονες,
.

Cium diabolicos atque idololatras liomines intelligit, ατονούντες, και ελαυνόμενοι.

qui aquarum instar huc el illuc a spiritu deceplionis aguntur, quique clamantes sonuerunt et muluo
sese ad fideliumi necem irritantes turbati sunt, el perterrili in admirandis servorum Dei operibus
atque in inviclo eorum robore. Turbali eliam sunt montes, hoc est , ipsi eliam , dæmones debiliorcs
facii sunt atque in fugam acti .
Vers. 5. Fluminis impetus latifcal civitatem C Του ποταμού τα ορμήματα ευφραίνουσι την
Dei. Occulla bic Irailuniur mysteria. Et Aumen πόλιν του Θεού. Εντεύθεν τα κρύφια, και μυστικά :
quidem Christus dicitur propier dulcissima do- ποταμός μεν γαρ ο Χριστός , διά τα γλυκύτατα δεύ
china: ejus Auenta , quæ fideles animas irrigant, ματα της διδασκαλίας αυτού , άρδοντα, και πιαίνοντα ,
impinguant et ad uberrimos virintom fructus de- και προς καρπογονίαν αρετών άγοντα τας των
.

olucani. Unde per quemdam prophetam dicit : Ecce πιστών ψυχάς • φησί γάρ δι ' ενός των προφητών :
declino ad eos , quasi Rumen pacis 80. Per impeliis Ιδού εγώ έκκλίνω επ' αυτούς, ως ποταμός ει
autem hujus luminis ,, sanctos intelligious aposto- ρήνης:• Ορμήματα δε , αυτού, οι θείοι απόστολοι, πα
los , qui ab eo missi alque impulsi sunt, ad fidelium ρορμηθέντες παρ' αυτού εις την των πιστών διδασ .
doctrinam . Euntes enim , inquit, docele omnes gen- καλίαν: Πορευθέντες γάρ, φησί,μαθητεύσατεπάντα
les 6. Civitas vero Dei est fidelium congregatio , τα έθνη . Πόλις δε του Θεού, το σύστημα των
ipsa nimirum Christianorum Ecclesia, quæ Dei πιστών, ή των Χριστιανών Εκκλησία , διά το θεοφιλές
esse dicitur, quia vila el conversatio eorum Deo της πολιτείας αυτών . Ευφραίνουσιν ούν την Εκκλη
.

graia est. Lælificant igitur Ecclesiain apostoli, σαν οι απόστολοι και βίω και λόγω. Xαι άλλως δε :
exemplo ac doctrina . Vel aliter : Per impetus ποταμός μεν, το Πνεύμα το άγιον· ορμήματα δε
fluminis, dona atque cliarismata intelligere pos.. D αυτού , τα διάφορα χαρίσματα , οίς η Εκκλησία κα
sumus sancti Spirilus, quibus Ecclesia ab eo ornala ταχεκόσμηται .
cst .
Sanclificaril labernaculum suum Allissinus. Ipsa Ηγ' ασεν το σκήνωμα αυτού ο "Υψιστος . !)
68 Psal . LXIν , 8. 55 Psal . C1, 32. 60 Isa . LXVI , 12. 61 Matth , ΧΧνιι , 19.
Variæ lectiones.
(67) ΑΙ. μετατιθεμένης.
509 COMMENT. IN PSALMOS . 510
αυτή πόλις έστι, και σκήνωμα του θεού · 'Ενοικήσω A etiam Christianorum Ecclesia Ieens est et taber
γρ, φησίν, εν αυτοίς και εμπεριπατήσω . naculum Dei : Inhabitabo enim , inquil , el inamba
labo in eis 6 .
" Ο Θεός εν μέσω αυτής, και ου σαλευθήσεται . VERS. (. Deus in medio ejus non commovebitur.
- Και ιδού φησίν , εγώ μεθ ' υμών ειμι πάσας τας Ecce ego, inquit, vobiscum sum omnibus diebus
ημέρας . Και : “ Οπου εισί δύο ή τρεις συνηγμένοι (usque ad consummationem saculi 6.) Item : Ubi
εις το εμόν όνομα , εκεί είμι εν μέσω αυτών. Ού sunt duo, aut ires congregali in nomine meo, illic
σαλευθήσεται δε ταις βίαις των ανατρέπειν επιχει sum ego in medio eorum " . Non commovebilur
ρούντων, ορατών και αοράτων εχθρών : Πύλαι γαρ, autem vi aliqua visibilium,, seu invisibillom
φησίν , άδου ου κατισχύσουσιν αυτής . quimicorum conantium ea evertere : Porine enim ,
Inquit, inferni non prævaletunt adversus eam 4.
Βοηθήσει αυτή ο Θεός το πρός πρωί πρωί . Adjuvabit eam Deus mane diluculo . Adjuvabit
Βοηθήσει αυτή εν περιστάσεσι ταχύτατα. Το γαρ cam , inquit, Deus quam celerrime : quoties nimi.
Πρός πρωί , τάχους επίτασιν σημαίνει , και σύγκρισιν rum in periculis fuerit constituta . Nam quod ait :
του πρωί, προς έτερον πρώι· (68) διό το άρθρον τω Καne diluculo, seu [οι lectio Graeca magis poscit,
δευτέρα πρωί συντάξεις : οίον, Το πρωί , όσον πρός B8 Diluculo ad diluculum , sinnman indical celerita
5

πρωί έτερον . lem et comparationem unius diluculi ad aliud

diluculum , veluti sil quoddam diluculum alterius
diluculi .
Εταράχθησαν έθνη.Του ευαγγελικού κηρύγματος Vers. 7. Conturbalæ sunt gentes. Quia dissenii.
κατασπειρομένου , εκινήθησαν πάντες · οι μεν , προσ nala prædicatione evangelica omnes commoli suul,
τρέχοντες τη πίστει • οι δε , κατατρέχοντες αυτής . alii currentes ad Aden, alii vero adversus eam
9

impelum facientes .
"Εκκλιrar βασιλείαι . Αί πολεμούσαι τη "Εκκλη Inclinala sunt regna. Regna omnia quæ adversus
σία, ηττήθησαν άπειπούσαι, ή υπεκλίθησαν αυτή Ecclesiam pugnaverudi, victa tandem ac superala
δεν πίστεως και τούτο γάρ κακείνο γέγονεν , επί eo deducla sunt, ut contra cerlamen delrectarerint,
διαφόρων πόλεων . Vel; inclinala ei sunt per lidem , utrumque cniai
multis in civitatibus cffecluni esl.
"Εδωκεν φωνήν αυτού ο Ύψιστος , εσαλεύθη Dedil vocem suam Aliissimus, el mola est terra.
ή τη . Το μεγαλοδύναμον του Θεού δεδήλωχεν εντεύ- c Hoc in loco summan» Dci potentiam declarat, dum
θεν, ότι μόνον λέγει, και ευθύς τρέμει η γή και ad solam ejus vocem slalim tremere terrain dicit .
αλλαγού γάρ φησιν· “Ο επιβλέπων επί την γην , Quod alibi etiam fieri leslatur ad solum aspe
και εοιών αυτήν τρέμει » . Τα τοιαύτα δε , κατά clum, duin ail : Qui respicit terram, el facit enim
μεταφοράν είρηται των εγκελευόντων τιμωρηθή - Iremere ". Hujusmodi autem verba metaphorice
ναι τινας , η οργίλως ενορώντων : (69 ) οργήν δε θεού dicta sunt ad eorum exemplum , qui aliquem
λέγομεν, την απόφασιν . "Η και άλλως:“ Εδωκεν εις τον cruciari jubent, seu qui torve, aut iracunde aliquem
κόσμον τήν διά του Ευαγγελίου φωνήν αυτού, και intuenlur, Iracundia aulem commotum esse Deum
συνεχινήθησαν πάντες , ως προειρήκαμεν γήν γάρ dicimus, quando aut penas peccati condignas
νήσεις τους κατοικούντας την γην , ώς το • Και inſert, aut alio quovis modo peccalorem condem
nat. Vel aliter : Dedit Deus vocem suam in mundo
ή πάσα γή χείλος έν .
per Evangelium : et commoti sunt omnes, ut prædiximus. Terram enim accipimus hoc in loco
terra
pro babitatoribus terræ , juxta quam siguificationem alibi legimus : El eral omnis
Ιαβί μπius .
Κύριος των δυνάμεων μεθ ' ημών , αντιλήπτωρ Ο VERS. 8. Dominus virluluin nobiscum , adjutor
ημών ο Θεός Ιακώβ . Ταύτα η Εκκλησία φησιν , nosler Deus Jacob . Hæc verba profert Ecclesia
ενισχύουσα αυτήν, και παραθαρρύνουσα . Ευχαίρως seipsam colorians ac con fdere jubens. Opportune
δε του Ιακώβ εμνημόνευσεν· (70 ) ότι τε κακείνον , autem meminit patriarchæ Jacob : quia eum inter
επιβουλευόμενον , τούτο μεν , υπό Ησαύ · τούτο δε ciplerns Deus persæpe ab insidiis liberavit, et
υπό Λάβαν , τούτο δε υπό διαφόρων άλλων, ο θεός quia primus gentium vocationem apertius prædi
ερρύσατο · και ότι πρώτος αυτός την των εθνών xit : Non defciet, inquiens, princeps de Juda , neque
« Levil . Σνι, 19 ; 1 Cor . 1 , 16. * Μatth . Σv11, 20 . * Μatth. Σνιιι, 20 . ω Μatth. Χνι , 18.
* Psal. cwi , 32. * Frech . XL, 43.
Variæ lectiones .
( 68 ) Græcorum verborum sensus est : Quare nr. (70) Græca sic : Cum quod eum insidiis appeli.
ticular construes cum secunda voce topului sensus tum ab Esau modo, modo a Labano, modo ab aliis
st : Vane quod ad aliud mane perlineal. liberavit Deus ; tum quod ipse omnium primus gente
(69 ) Græca ila sonunl :. Iram aulan Dei dicimus lium vocationem prædicil, etc.
sondernglionein .
 511 EUTHYMII ZIGABENI 512
.

dur de femoribus ejus donec venial cui repositum Α κλήσιν προεφήτευσεν ειπών : Ουκ εκλείψει άρχων
est, et ipse est exspeclalio gentium "8 εξ Ιούδα, και ηγούμενος εκ των μηρών αυτού,
έως αν έλθη ή απόκειται , και αυτός προσδο
κία εθνών.
Vers. 9. Yenile el videle opera Dei, quæ posuit Δεύτε, και ίδετε τα έργα του Θεού , 4 έθετο τε
prodigia super lerram. Advocat eos Propbela qui ρατα επί της γης. Συγκαλεί τους οξυτέρους των
ingenii acuniine atque intelligentia cæteris præ- άλλων , οράν και συνιέναι δυναμένους και προφήτης :
stani, ut contemplenlur opera Dei : hoc est, pra- έργα δε λέγει τα του Ευαγγελίου κατορθώματα , και
clara ejus gesla , quze per Evangelium ſacta sunt, και τέρατα προσηγόρευσεν . Ταύτα γαρ, φησίν , και
et quæ Deus veluti prodigia quædam posuit in Θεός τέρατα επί της γης έθετο» ώστε δι' αυτών
terra, ut per ea ineffabilis ejus polestas predicare- κηρύττεσθαι την άρρητον δύναμιν της αυτού θεότη
lur. Neque enim ulla naluræ consequentia conti- τος. Ου γαρ κατ' ακολουθίαν φύσεως προέβησαν οι .

gerunt. Piscatores enim vicerunt philosophos, et γάρ αλιείς ενίκων τους φιλοσόφους · ο! ολίγοι , τον
.

pauci homines , tolum orbem , et qui nudi erant, σύμπαντα κόσμον » οι γυμνοί , τους οπλίτας · οι πε .
divites et qui pauperes , ipsos reges ; qui etiam νητες (74 ), τους βασιλείς • οι θνητοί και ορατοί , τους
B
inoriales erant el visibiles, immortales atque invi- αθανάτους και αοράτους δαίμονας .
sibiles dæmones superarunt.
Auferens bella usque ad fines lerræ. Nato enim 'Ανταναιρών πολέμους, μέχρι τών περάτων
Jesu , bella quæ inter nationes muluo ante inva- της γης . Του γάρ Ιησού γεννηθέντος , οι κατ' άλλή.
Juerant, cessarunt omnia, cum totius orbis impe- λων πόλεμοι των εθνών επαύθησαν, της κατά πάν
rium ad Romanos devenisset. Exit enim , inquit των μοναρχίας εις μόνην την Ρώμην περιστάσης .
Lucas, edictum a Casare Augusto , κι describeretur Εξήλθε γάρ, φησί , δόγμα παρά Καίσαρος Αύ
unirersus orbis 68. Cum igitur summa esset in tolo γούστου, απογράφεσθαι πάσαν την οικουμένην ·
orbe pas, arma effecla sunt inulilia : conversis και λοιπόν ειρήνης βαθείας ούσης , άχρηστα γεγόνασι
nimirum omnilius hominibus ad agriculturam , τα όπλα , πάντων εις γεωργίας και τας άλλας τέχνας
atque ad reliquas arles. Quod etiam significans τραπέντων. “Ο και Ησαΐας δηλών έλεγε: Συγκό
Isaias dicebal : Scindel gladios suos in vomeres, el ψουσι τάς μαχαίρας αυτών εις άροτρα , και τας
Ianceas suas in falces, el geus non sumet gladium ζισύνας αυτών εις δρέπανα , και ου λήψεται
contra gentem 10. Considera etiam vim dictionis έθνος επί έθνος μάχαιραν . "Ορα δε και την δύνα.
Greca ανταναιρών, qua proprie non folum aufe- C μιν της λέξεως του ανταναιρών » προ του Χριστού
rens significat, sed contra auferens . Ante Christi μεν γαρ, οι πόλεμοι τους ανθρώπους ανήρουν • ο δε
namque adventum homines a diuturnis bellis ab- Χριστός, αυτούς τους πολέμους ανείλεν , ανθ ' ών
lati, hoc est , perditi atque interempti fuerant.. Ipse ανήρουν ανταναιρών αν, αντί του, σβεννύων .
itaque Deus et homo Christus econtra , bella
abstulit, hoc est , exslinxit ac penitus delevil.
VeRs . 10. Arcum conterel et confringel, lelum el Τόξο» συντρίψει, και συνθλάσει όπλον , και
sculum comburel igni. Hæc omnia juxta bisloriam θυρεόν κατακαύσει εν πυρί. Ταύτα πάντα γεγο
evenerunt quemadmodum docet Ezechiel. Telum νασι καθ' ιστορίαν, ώς και Ιεζεκιήλ διδάσκει :
aulem hic ponit pro gladio, aut pro omni telo quo όπλον δε λέγει, την σπάθην, και είτι έγχέμαχον . Τώ
pugnalur coninus. Non immerito auteni bealus Θεώ δε την πράξιν του κατορθώματος είκότως και
David tam præclari ſacli gloriam ascribit Dco. Δαβίδ ανατίθησι.
Vers, 11. Vacate et videle, quoniam ego sum Deus. Σχολάσατε και γνώτε , ότι εγώ είμιο Θεός.
Vacale ,, inquit,, a visibilibus seu etiam ab invisi- Σχολάσατε από των συνεχών πολέμων, ορατών και
bilibus liellis,, et cognoscile,, quod ego vere Deus Ð
, αοράτων, και γνώτε , ότι εγώ είμι και κυρίως Θεός ,
sum . Perspicuum enini id fit ex signis atque mira εκ των σημείων των ενεργουμένων διά της ευαγ
culis, quæ per Evangelii vires facta sunt. γελικής δυνάμεως.
Exaltabor in gentibus . Cum natura ipsa magnus "Υψωθήσομαι εν τοις έθνεσιν . Μέγας ών φύσει ,
sini , maximus etiam ob miracula apud omnes na- και δια θαυμάτων μέγας νομισθήσομαι εν τοις
1 tiones reputabor . εθνεσιν.
Etallabor in lerra. Io cælo quidem incorporeze "Υψωθήσομαι εν τη γή. Εν μέν γάρ τώ ουρανό ,
omnes poleslates allitudinem meam noverunt./Tan- πάσαι αι ασώματοι δυνάμεις οίδασι το εμόν ύψος :
tum restat, ut pari modo in terra etiam ab homi- λοιπόν δε και εν τη γή τουτο γνωρισθήσεται » εν τη
nibus cognoscalur. El cum terram dicil, universari γή δε , πάση δηλονότι.
terram intellige .
VeRs . 12. Dominus virlutum nobiscum , adjutor Κύριος των δυνάμεων μεθ' ημών , αντιλήπτωρ
• Gen. XLIx, 10. 60 Luc . 1 , 1 . 70 Isa . * .
Variæ lectiones .
(71) Greceοπλίτας armatos, pro quo Latinus interpres legisse videtur πλουσίους . Αlius quoque
Cod . habet οπλίτας .
 513 COMMENT. IN PSALMOS . 514

ημών ο θεός Ιακώβ . Επανέλαβεν η Εκκλησία Α noster Deus Jacob . Insurgens atque insultans ad
το προρρηθέν θαρσοποιον επιφώνημα , προς αύξησιν versus hostem Ecclesia invocationem jam superius
ευψυχίας και καρτερίας , επεμβαίνουσα , και εναλ- laciam denuo repetit, quæ animum sibi et vires
λομένη την εχθρώ . subiinistrel ad majus fortitudinis et magnanini
talis incrementum .
Εις το τέλος υπέρ των υιών Κορέ . Ψαλμός τω In finein pro filiis Core , Psalmus ipsi David .
Δαβίδ ..
ΨΑΛΜΟΣ ΜΗ '. PSALMUS XLVI
Εις το τέλος μεν διά τάς έν τούτω προφητείας , ως In finein eliam inscribitur hic Psalmus, propter
πολλάκις ειρήκαμεν » προαγορεύει γαρ ακολούθως prophetias que in eo continentur , ut sepius di
και ούτος ο ψαλμός το αήττητον κράτος του ευαγ . clum est , et ad finem tendebant. Prædicit cnim
γελικού κηρύγματος . Το δε , Υπέρ των υλών Κορέ , consequenter ad præcedentein Psalmum , summam
προερμηνεύσαμεν εν τώ προ τούτου ψαλμώ • ούτω atque inviciam evangelicæ conversalionis virtutem.
γαρ επιγέγραπται κακείνος . Ουδέν δε κρύφιον εν Et quod ait : Pro filiis Core, ibi superiori Psalmo
τα παρόντι : σαφή δε πάντα , και ευδιάγνωστα. ,B jam exposuimus. Est autem hic Psalmus Lotus cla
Προσώπω δε των αποστόλων προλέγει τα του ψαλ- rus, el nibil obscurum continet. Illud laulum ani
μου ο Δαβίδ , οι κατευοδούμενοι , και πολλούς τη madverlendum est, ut ex apostolorum persona pro
τστει προσάγοντες , υπό περιχαρείας ένεκελεύοντο ſeralur, qui veluti prospere ac feliciter præeuntes,
τοις έθνεσι χαίρειν, εις και παρά του Σωτήρος απεστά. el mullos adducentes ad Guern , præ lætitia, quam
σαν χαίρειν δε, ότι γεγόνασι κληρονομία Θεού. ipsi suminaminde percipiebant, gaudere pari molo
jubeni omnes gentes ad quas a Salvatore missi
: fuerant ; quod scilicet effeclæ sint bæreditas Dei.
Πάντα τα έθνη , κροτήσατε χείρας . Και ούτος VERS. 2. Omnes gentes, plaudite manibus. Plausus
ο πρώτος των χειρών, σύμβολόν εστι υπερβαλλούσης manuuin in summæ lætitiæ . signum fieri solei . Per
χαράς . Από του συμβόλου τοίνυν , την χαράν επ- hoc igitur signum gentes jubet lætitiam præseferre.
έτρεψεν , ουχ ότι πατάγω χειρών σωματικώς χρή- Neque enim illud lanluin pelii , ut sensibili crepitu
σασθε , αλλ ' ότι ψυχικώς χάρητε, τοιούτου Δεσπότου plauderent, quantum ut animo ac spiritu lælaren
11ταξιωθέντες , φιλανθρώπου και παντοδυνάμου . sur : quia lalem ac tantum essent consecuti Domi
num , misericordem , videlicet, et oninipolenlem .
Αλαλάξατε τω Θεώ , έν φωνή αγαλλιάσεως . Jubilate Deo in voce exsulintionis. Verbum , jubi
Μεταφορικών ενταύθα το 'Αλαλάξατε , αντί του, “ late. , metaphorice dictum est, ac si diceret : Victoria
Επινίκιον ύμνον άσατε τω Θεώ. Κυρίως γαρ Iiymum canile. Est enim jubilus proprio militaris
δελαγμός , ενυάλιος φωνή των νικώντων εν μάχη , quedam νοciferatio , quam victores in pugna eniil
καταπλήττουσα τους ήδη κλινομένους εχθρούς. Φωνή tere consueverunt, ut hosles in fugam jam versos
& αγαλλιάσεως , η ευφροσύνης μεστή . Είτα επάγει magis perferreant. Vox etiam exsultationis , vox
και την αιτίαν . est lætiliæ plena : deinde causam addit :
" Οτι Κύριος ύψιστος , φοβερός , βασιλεύς μέγας Vers. 3. Quoniam Dominus excelsus , terribilis ,
επί πάσαν την γην . Διότι ο Χριστός , ο ύψιστος Rea magnus super omnem terram . Quoniam Cluristas,
τoτά την θεότητα , φοβερός νυν από των σημείων qui secundum livinilatein altissimus est, terribilem
ών καθ ' εκάστην τερατουργεί . ου και το όνομα etiam vel ut potius sonal Greca dictio , φοβερός ,
μόνον μαστίζει και απελαύνει τους δαίμονας, και timendum se] , omnibus demonstral, ob signa vide
λύει τας νόσους και βασιλεύς μέγας επί πάσαν licet, et miracula que singulis dielbus operatur.
την γήν · εν πάση γαρ τη γη κλήρον εαυτό συν- Hujus enim vel solum nomen torquel alque ex pellit
επήσατο , διά των αποσταλέντων ημών . Το Μέγας daniones , et morbos curat ; quia etiana Rex magnus
α , διά τους προσκαίρους είρηται βασιλείς , μικρούς D est , Super omnem terram : quippe cum in omni
όντας , και μικρών βασιλεύοντας. terra liæreditatem sibi adeplus sit, per nos nimirum
apostolos, quos in universuin mundum ad Evangelii prædicationem misit. Magnum autem Regem
Chrislum appellavit , propler lemporarios istos reges nostros, qui et minimi sunt illius compara
Lione , et exiguo regnant lempore.
"Yaέταξι λαούς ημίν . Τους εξ Ιουδαίων » Vers. 4. Subjecit populos nobis. Per populos hic
αυτος γαρ πρώτοι επίστευσαν , τρισχίλιοι και πεν- Judæos illos intelligil qui primi omnium in Chri
τακισχίλιοι, αποβάλλοντες την έχθραν, και προσ- slui crediderunt : illa scilicel tria millia , el illa
δραμόντες τους αποστόλους , ευθύς μετά την εις quinque millia , que statim post Paracleti Spiritus
αυτούς επιδημίας του Παρακλήτου , προ του εξιέναι adventur , depositis simultatibus , ad apostolos
επί τα έθνη . confugerunt, antrquam illi exirent ad gentes.
Και έθνη υπό τους πόδας ημών . Τους εξ El gentes sub pedibus nostris. Et eos, qui de ger.
εθνών πεπιστευκότας , οί και θερμώς υπεκλίνοντο τοίς libus crediderunt, qui fide ardentes apostolorum ,
ποσί των αποστόλων, και τα ίχνη τούτων ευσεβώς pedibus inclinati sunt , et illorum vestigia pic ac
κίτησπάζοντο , religiose amplexati.
515 EUTHYMII ZIGABENI 516
VeRs. 5. Elegit nobis hæredilalem sibi. l'er nos a "Εξελέξατο ημίν την κληρονομίαν εαυτού .
dispensalores Ecclesiæ suæ elegil cos, qui es gen Εξελέξατο δι' ημών, των οικονόμων της Εκκλησίας
sibus digni essent in hæredilalem suam ; juxta illud : αυτού , τους εξ εθνών άξιους εις κληρονομίαν αυτού ,
Dabo tibi genles hæredilalem luam " ; quosque ma- κατά το • Δώσω σοι έθνη την κληρονομίαν σου "
gnus hic nosler Rer per 108 , veluti per duces ούς και δι' ημών , ως διά τινων στρατηγών, ο μέγας
quosdau, sibi in milites assumpsil. ( Νam quod ούτος βασιλεύς έστρατολόγησεν εαυτώ.
ail : Elegii nobis, positum est, pro , in nobis ; id
est, per nos. )
Speciem Jacob quam dilexit. Neque hoc lanum , Την καλλονήν Ιακώβ , ήν ηγάπησε » . Και ου
sed cos enim per nos elegit, qui uliliores erant de τούτους μόνον , αλλά και τους χρησιμωτέρους εκ
genere Jacob , quos dilectam speciein Proplela révous 'lazú6 • toitous rap xall.ovt, laxi6
appellat, hoc est , Hormos0s atque ornatos , virtutilus ωνόμασεν , ως καλλίονας εξ Ιακώβ • ην καλλονήν ,
ninirum : atque ideo eliam maxime dilecios. El τουτέστιν ους καλούς ηγάπησεν , ώς κεκαλλωπισμό .
superius quidem præposiiit Judæos, qui primi post νους ταις αρεταίς . ' Ανω μεν ούν προσέταξε τους
Chrisli resurrectionem credidissent , nunc contra Ιουδαίους , ως πρώτους μετά την ανάστασιν του
preponit gentes , quod ex eis plures seumper credi- B Χριστού πιστεύσαντας : ενταύθα δε, τουναντίον μποί
derini. Judæi enim gentibus cowparati , minima ησε. διά το παμπληθείς πιστεύειν αεί τους εξ εθνών,
quædam pars sunt fideliun . και βραχύ τι μέρος είναι προς τους εξ εθνών τους
εξ Ισραήλ πιστεύοντας .
VERs. 6. Ascendit Dominus in jubilo , Dominus in 'Ανέβη ο Θεός εν αλαλαγμώ , Κύριος εν φωνή
νοce tube. Hoc in loco Christi ascensua in cuele σάλπιγγος . 'Ενταύθα την εις ουρανούς άνοδος του
prenuuliavit : quemadmodum , et in. psalmo , Χριστού προκαταγγέλλει Δαβίδ, ώς εν τω κγ ' ψαλ
significarious. Per jubilationem autem, et per take μη επεσημηνάμεθα . 'Αλαλαγμόν δε λέγει νυν σέλ .
vocen» , τoccs intelligit precedentiuum tunc angelo- πιγγος , τας φωνές των τηνικαύτα προπορευομένων
rum , jubilationem quideur, propter illa verba tunc ab αγγέλων • αλαλαγμόν μεν , διά το• Κύριος ερα .
angelis prolala : Dominus furiis et polens, et Dominus ταιος και δυνατός , Κύριος δυνατός εν πολέμα :
.

polens in prælio " ; quæ iu victoria, hymnum dicla τούτο γάρ, ύμνος επινίκιος • έπει και αλαλαγμός ,
videulur. Jubilum enim victoria voceos esse diximus. φωνή εστιν επινίκιος φωνήν δε σάλπιγγος , διά το :
Tubæ autem vocem dixit ob verba illa : Tollileporlas, Άρατε πύλας , οι άρχοντες , υμών , και τα εξής :
principes, vestras", et quæ sequuntur. Præire enim C οδοποιεί γάρ ή σάλπιγξ, τους αναζευγνύουσιν εκ
solent lubicincs , quniics exercituum duces cu πολέμου βασιλεύσιν. "Η και άλλως είπεν τας φωνά ;
victoria in patriam revertuntur. Vel aliter , per ju- των αγγέλων αλαλαγμόν και φωνήν σάλπιγγος , διά
bilum et per vocem lubæ , angelorum voces ia- το τρανώς και οξέως άκουσθήναι τα τοιαύτα ρήματα
lellcrit : quia bujusmodi verba clare ac manifeste προς άπαντα του κόσμου τα πέρατα , διά της των
ad omues wundi lines per apostolorum doctrinam αποστόλων διδασκαλίας .
pervenerunt.
ellite Deo nostro,'psallite Regi nostro ,
Vers. 7. Psallite Ψάλατε τω θεώ ημών , ψάλατε τώ βασιλει
psallile. Cum præclara Christi opera et illorum ημών , ψάλατε . Διηγησάμενος το μέγεθος των του
magnitudincm narraverit, summo deinceps cum Χριστού κατορθωμάτων , καλεί την οικουμένην εις
studio universum orbem advocat ad illius laudes . ευφημίαν μετά πολλής της σπουδής : τούτο γάρ ο
Hoc enim sibi vult repetitio illa verbi, Psallile, του Ψάλατε παρίστησι διπλασιασμός . Ψάλατε δε ,
id esi, Canile. El deiode causam addit cur canen- αντί Μελωδήσατε , είτα και η αιτία του Ψάλατε :
dum si!:
VERs. 8. Quoniam Rex omnis terræ Deus, psallite " Οτι βασιλεύς ο Θεός πάσης της γης , ψάλατε
εαμίenler . Canile, inquit , Deo Regi nostro, id est , ο συνετώς . Μελωδήσατε , φησί, τω Θεώ τω βασι .
Christo : quoniam Rer csl lulius lerræ : Dala est λεί ημών , ήτοι των Χριστώ, διότι βασιλεύς πάσης της
enini mihi, inquit, omnis poleslas in cælo el in ler. της έστιν . 'Εδόθημοι γαρ, φησί , πάσα εξουσία εν
τα 5. Psallite autem non simpliciter, sed sapien- ουρανό και επί γης • ψάλατε δε μή απλώς , αλλά
.
.

ter, lioc est , non lingua tantum , sed corde el νοητώς , ήγουν μή γλώττη μόνον , αλλά και νοί , συνέν
intellectu : intelligentes scilicet id quod capitis, τες, τίνι μελωδείτε , και επί ποίους κατορθώμασιν .
et quæuam sint præclara illius opera .
Vers. 9. Regnavit Deus super gentes. Aolea qui- Εβασίλευσεν ο Θεός επί τα έθνη. Τρότερον
dem Deus gentium elian dominabalur, rerum ut μεν εβασίλευεν ακόντων , ως δημιουργός • νύν δε ,
.

nolentium et rebellium , nunc autem volentibus εχόντων , ώς Λυτρωτής . Και επεί διπλούς ήν, προ
imperat, ul redemptor. Et quia duplicem Christus μεν της ενανθρωπήσεως , ως Θεός είχεν την βασι
habel naturam , ante incarnationem eum regnasse λείαν · μετά δε την εκ νεκρών ανάστασιν , έλαβαν
uicimus ut Deum , post resurrectionem vero re- αυτήν και ως άνθρωπος . Τότε γάρ είπε το • 'Εδύθη

* Psal . 1 , 8. 11 Psal . Τιιι , 8. 19 Ιbid . 7. " Maub . XXVlII , 18.

519 COMMENT. IN PSALMOS. 518
μοι πάσα εξουσία , και τα εξής. Επί τα έθνη δε , Agnum denuo assumpsisse ut hominem ; et ideo true
δηλονότι πάντα , ότι έν άπασιν έθεσ: πεπιστεύκασι: ab eo diclum legimus : Dala esl mihi omnis pole.
και πή μεν , καθόλου το έθνος απαν· τη δε, εξ ημι- slas. Dala est autem super omnes genles, quia in
σείας : πη δε , εκ μέρους. Εις πάσαν γάρ την γην omnibus gentibus ideles reporti sunt. Ει alili qui
εξήλθεν ο φθόγγος των αποστόλων . dem in universum lola nario credidit , alibi aucem
pars major, aut minor. In omnem enin terram eri
vit apostolorum songs " .
"Ο Θεός κάθηται επί θρονου αγίου αυτού . Ο Deus sedet super Ikronum sancluir suum. Thronus
μέν θρόνος , βασιλείας σύμβολον • το δε καθήσθαι , est regiæ dignitatis signum ; sedere aulein Babilia
βεβαιότητος . Λέγει ούν , ότι ο Χριστός βεβαιούται latis indicium . Sensus est, Christum in boc regno
επί της βασιλείας αυτού , κατά το · 'Εκάθισεν εν suo stabilem esse ; juxta quem sensu legimus
δεξιά της μεγαλοσύνης εν υψηλούς • του μεγάλου apud Apostolum , φuod gedere illum fecit Deus
& Παύλου , το ρητόν . "Αγιον δε τον θρόνον είπεν , in dexlera majesialis in ercelsis " , Sauclum vero
ως καθαρών πάσης προσωποληψίας, και απαρά- thronum dixit, veluti purun & mundum omni
Τραπτον. acceptione personarum atque alia omoi esceptione
B carente».
" Αρχοντες λαών συνήχθησαν μετά του Θεού VERs. 10. Principes populorum congregati sunt
Αβραάμ. Ενταύθα δείκνυσι του ευαγγελικού κη- cum Deo Abraham . Evangelica, prædicationis vires
ρύγματος την ισχύν, ότι ουκ ιδιωτών μόνον, αλλά magis etiam demonstrat ,, φuod non idiotas lautum
και βασιλέων και ηγεμόνων ήψατο . Και αυτοί γάρ el privalos bomines, sed principes etiam el reges
αυτοι, συνήχθησαν μετά του Χριστού, της μερίδος ιρεος akraxerit . Siquidem et eorum nielli cum
αυτού γενόμενοι • θεού δε 'Αβραάμ είπεν, εμφα!. Christo congregali sunt et partium ejus effecti .
νων , ότι ούτος ήν ο κακείνου , και των εξ εκείνου Deum autein Abraham Christum appellavit, ut
Θεός , και εί, ούτος ομοθέτης της Παλαιάς Διαθή- eumden eum esse significaret, φui olian Abrahe et
κης, και της Καινής . poslerorum ejus Deus fuerat, ulque eumdem esse
oslenderet Antiqui Testamenti legislalorem Deum ,
qui eliam et Novi .
Ότι του θεού οι κραταιοί της γης σφόδρα επήρ- Quoniam forles Dei a'lerra vehe inenler elevali sunt,
θησαν . Συνήχθησαν δε μετά του Θεού , διότι η Congregali autem sunt cunι θeo Abrabato illi po
απόστολοι , (τούτους γάρ ώνόμασεν κραταιούς του pulorum principes, quoniam apostoli (quos ea ra•
θεού , ώς τη δυνάμει του αγίου Πνεύματος κεκρα . C Lione Fortes Dei, hoc est robustos Dei appellavil, quia
ταιωμένους , και δαιμόνων και τυράννων κεκρατη- sancti Spiritus auxilio fortificali, dæmones el 'yo
κότα ;) . σφόδρα των γηίνων απάντων ανώτεροι γεγο- rannos vicerunt ) : quoniam hi, inquam ; apostoli
νασι, μήτε ηδοναίς , μήτε λύπας εαλωχότες . lerrena ac mundana omnia superarerunt, nec volu
platibus ullis aut tribulationibus victi sunt sed vila ac sermone semiper claruerunt : alque ideo per eos.
summi eliam priucipes ac reges, ad Christum adducti suni. Illud non prælereundum duximus quod dictio
Dei genitivi casus est, quemadmodum expositio docuit, et ex Græca lectione apertius palel).
Ψαλμός ωδής τοις υιοίς Κορέ δευτέρα Σαββάτου Psalmus cantici, pliis .Core secunda Sabbali.
ΨΑΛΜΟΣ ΜΖ. PSALMUS XLVII.
Τι μεν ερμηνεύει Ψαλμός ωδής, εν τοις προοι- Quid significet Psalmus cantici, diximus in
μίοις της παρούσης βίβλου προδιελάβομεν, ένθα και proemio operis , ubi etiam declaravimus, φuid sibi
το , Τοις υιοίς Κορέ σεσαφήνισται. ΤοΔευτέρα δε Σαβ- velit inscriptio : Filiis Core. Quod vero ail : se.
σάτου , την ημέραν δηλοί καθ' ήν έμελωδήθη · Σάβ- cunda Sabbali, dieia illam signal, qua psalmus fuit
βατον γάρ Εβραίοι την όλην εβδομάδα καλούσιν . decanlatus. Sabbatum autcm Judæi lolam bebdo
Ευχαριστίας δεν περιέχει και ψαλμός ούτος των εκ της madam appellant. Continet hic psalmus gratiarum
αιχμαλωσίας Βαβυλώνος επανελθόντων αύθις εις D actiones ex eorum persona , φuί e Babylonica capti
Ιερουσαλήμ . Αρμόσει δε και τους εκ της αιχμαλω . vilale in Jerusalem rursus reversi sunt : lamelsi om
σίας των ειδώλων επανελθούσιν εις θεογνωσίαν nibus eliam possit lidclibus aplari, qui ab idolorum
πιστείς . ac dæmonum captivitale ad cognitionem Dei redica
runt .
Μέγας Κύριος . Μέγας τη δυνάμει, τη σοφία , τη FERS. 2. Magnus Dominus. Potcstale nimiruu
αγαθότητι . sapientiaque et bonitele.
Και αινετός σφόδρα . Και σφόδρα άξιος αινεί . Ei laudabilis valde. El valde dignus qui laude
σθαι , διά τά εις ημάς γεγενημένα τεράστια , όπως lur ob sumina videlicel miracula , quæ operalus est
οι επιλελησμένοι , παραδόξως ανεκλήθημεν , και της in nobis . Oblivioni enim dati νidebamur , et tamen
φιλανθρωπίας αυτού τετυχήκαμεν. mirandum in modum , el præter omnium opinio .
nem ab exsilio in palriain rcvocali, el misericor
diam conseculi suinus .
* Psal . 1ιι , 5. 16 Ιlebr. 1, 5.
519 EUTHYMII ZIGABENI 520
In civilale Dei nostri. Diguus est autem qui lau- A 'Εν πόλει του Θεού ημών . Αινείσθαι δε , εν τη
detur in civitate Jerusalem , in qua cognoscitur Ιερουσαλήμ τη γνωριζούση : οι γάρ αγνοούντες ,
et colitur. Neque enim Deum laudant qui eum ουκ επαινούσ:ν.
iguorant.
In monte sancto ejus. Cum civitatis meminerit, 'Εν όρει αγίω αυτού . Πόλιν ειπών, και του όρους
consequenter et montem ei vicinum ac quodam Σιών εμνημόνευσεν, ώς ηνωμένου αυτή δια την
modo unitum nominat. Sæpenumero etiam per εγγύτητα · πολλάκις δε και από μόνου του όρους
appellationem montis Sion, ipsa Jerusalem intelli- τούτου δηλοί την Ιερουσαλήμ . Είη δ' αν πόλις θεού
gilir. Civitas aulem Dei dici potest Ecclesia lide- και η Εκκλησία των πιστών , ενώ οικείν πιστεύεται
llum in qua Deus creditur babitare, quæ etiam ή δ ' αυτή και δρος , ως υπερκειμένη πάσης χαμερ
dons dicitur : quia supra lerrena omnia vilia πους κακίας , και προς ουρανόν ανατεταμένη .
eminel, et in ipsum ſerlur calum.
VeRs. 5. Bene fundalo exsultatione universæ lerræ. Ευρίζω, αγαλλιάματι πάσης της γης. "Ορει δε ,
In monte , inquam, bene fundato , exsultatione uni- τώ ευριζομένω, τώ αγαλλιάματι πάσης της γης
verse terra. Post vocem enim ευρίζω interpun- B, μετά γάρ το Ευρίζω, στικτέον : είτα το αγαλλιά
genda oratio est ; legendum deinde αγαλλιάματι , 1 ματι αναγνωστέον. 'Aγαλλιάματι δε πάσης της
hoc est, cum gaudio ac delectatione lotius orbis. γης, αντί του Τερπνότητι.
Montes Sion , latera aquilonis, civilas Regis magni. " Ορη Σιών , τα πλευρά του βορρά , η πόλις του
Quoties quis mihi ex transverso atque es lalere βασιλέως του μεγάλου. Το εκ πλαγίου μοι τετραμ
conversus est , ille latera mea non lemere a ine μένον, πλευρά μοι λέγοιτ' αν . κατά πλευράν, το
appellari polest. Nam quod transversum mihi est, πλάγιον (72) : επεί ούν και το, Σιών όρος , ού κατ ' ει
recle dicitur ex latere mibi esse ; et quia mons Sion θείαν, αλλ ' εκ πλαγίου κείται προς τον βορράν, ου
aquiloni vento e directo adversus non est. Νeque γαρ επ' ευθείας τούτο καταπνοί , πλευράν αυτού
enim aquilo recia contra eum spiral, sed ex trans- κέκληκε λέγων· Ο όρη Σιών, τα πλάγια του βορρά,
verso, nil admirandum si hunc montem Prophela τα κατά πλευράν αυτώ κείμενα. Περιχαρώς δε ανα .
latera aquilonis appellavit, dicens : Vos, o montes καλείται και το όρος και την πόλιν και δρη μεν
Sion , qui ex transverso aquilonis estis, atque ex λέγει το όρος, κατά διάλεκτον Εβραΐδα, καθώς
latere ejus jacelis ( scitote quia magnus Dominus πολλάκις ειρήκαμεν μέγαν δε βασιλέα, τον Θεόν :
est et laudabilis valde, elc . ] Nec illepide etiam μόνο γάρ τούτω, μόνη αύτη ανέκειτο. Κατά δε άν
monterm una ac civitatem advocal ; et montem c αγωγήν, ετέραν έρούμεν έννοιαν, ότι βορράν μέν, η
quidem plurali numero montes dicit, juxta Hebrai- Γραφή καλεί πολλάκις τον διάβολον: Από βορρά γάρ,
cum idioma, ul sæpe diximus ; nagnum vero φησίν , εκκαυθήσεται τα κακά, επί πάσαν την γην .
regem Deum appellat, quia soli Deo oblata ac και πάλιν . Και τον από βορρά εκδιώξω αφ' υμών .
dedicala erat Jerusalein . Juxta anagogen per aqui- Πλευρά δε αυτού , ήγουν μέλη, τα έθνη. Φησί τοί
lonem , diabolum sæpe significari intelligimnus : Ab νυν, ότι τα μέλη του διαβόλου ών αυτός εκυρίευσεν,
aquilone enim , inquit , accendentur omnia malα όρη Σιών γεγόνασι, τουτέστιν ύψος και πρόβολοι 1

super lerram " . Item alibi : Aquilonem expellam u της Εκκλησίας των πιστών, διά το υπεραναστήναι
vobis 78. Latera autem , hoc est, membra aquilonis, των κάτω συρομένων πραγμάτων, και διά την αν
genics erant . Ail igitur quod membra diaboli , δρείαν αυτών. Και τί λέγω ύψος και πρόβολοι ; Η
quibus olim ille dominabatur, effecla suul montes πόλις του βασιλέως Χριστού , ταύτα εισιν · εκ τού
Sion , hoc est, sublimia quædam alque excelsa των γαρ η Εκκλησία συνέστηκεν.
Ecclesiæ cacumina , eo quod a terrenis atque humi alixis rebus elevali , sublimes in allum conscende.
runt, el propter eorum fortitudinem. Verum parum dixi, quod excelsa facta sint cacumina, cum potius
facta sint sedes ac diversorium Cbrisli . Ex eis enim congregala est fidelium Ecclesia, in qua ill 8

babitat el residet Christus Doniinus.

Vers. 4. Deus in domibus ejus cognoscetur cum D ο Θεός εν ταις βάρεσιν αυτού γινώσκεται,
auxilialus fuerit ei . (Pro domibus in Græco legimus όταν αντιλαμβάνεται αυτής. Βάρεις, οι επιφανείς
Bápeol. Sunt autem Sapets magnifica ac splendi- οικοι · είεν δ' αν ταύτα νύν ο ναός της Ιερουσαλήμ,
1
de domus , per quisloc in Ioco lenmplum signific.- εν ώ, φησίν, εμφανίζεται τους ιερεύσιν, όπη νίκα
lur, quod eral in Jerusalem : in quo manifestare πολέμου καταλαβόντος , μέλλη βοηθείν αυτοίς « εί
SC ac notiuni sacerdotibus facere solebat Deus , πεν δε τούτο, προς έπαινον της πόλεως. Αναγωγι
quando adveniente aliquo bello eis eral auxiliaturus. κώς δε πόλις μεν, η πολιτεία της πίστεως των
Hæc autem in laudem civiliilis dicta sunt , juxta απανταχή Χριστιανών : μία γαρ αύτη, διά την ένω
anagogen per civilalem communio illa intelligitur, σιν και κοινωνίας της ευσεβείας . Βάρεις δε και
qua fideles in vila , atque conversatione sua con- οικοι, οι κατά τόπον ναο! αυτών, εν οίς ο Χριστός
junguntur. Est autem una lac civilas, propter εμφανίζεται , όταν διωγού καταλαβόντος, υπερα .
11 Jeren. 1 , 14. 18 Joel 11 , 20.
Variæ lectiones.
( 72) ΑΙ. Ο εκ πλαγίου μο: τετραμμένος, πλευρά μοι λέγοιτ' άν . Κατά πλευράν γάρ το πλάγιον.
 521 COMMENT IN PSALMOS . 522
σπίζη αυτής . Xρή δε γινώσκειν ότι των πιστών και Α fidei ac religiouis unitalem. Per domus auten
μια Εκκλησία λέγεται , και πολλαί • και μία μεν , Ιeupla intellignantur , que in variis mundi partibus
διά την μίαν πολιτείας της πίστεως : πολλαι δε, διά a Christianis erecta sunt : in quibus cognoscillir
τους πολλούς κατά τόπους και πόλεις ναούς . ac maniſestatur Christus, quoties adveniente per
seculione ipse Ecclesiam suam adjuveril. Illud etiam animadvertendum est, quod una esse lide
livu Ecclesia dicitur , et mullæ : una quidem , lide : el multæ propter varia, quæ ubique locorum
sant, lempia.
" Οτι ιδού οι βασιλείς της γης συνήχθησαν . VERS. 5. Quoniam ecce reges terræ congregati
Κατά της Ιερουσαλήμ, και της Εκκλησίας των sunl.Adversus ipsam Jerusalem , vel adversus Eccle
πιστών . siain fidelium .
Διήλθοσαν επιτοαυτό. Παρήλθον επ' αυτήν Convenerunt in unum. ( Adversus Jerusalem vel
ομού , συνασπίζοντες αλλήλουν . Ecclesiam, ut diximus.] In unum autem conspira .
verunt, el una impeluin fecerunt, ut muluo sibi
auxiliun ſerrent.
Αυτοί ιδόντες , ούτως εθαύμασαν . Το Ούτως , VERS . 6. Ipse videules sic admirali suni, Dictio
αντί του Μετά το ιδείν προ του ιδείν γάρ ουκ έθαύ- είε, illud hoc in loco significare videtur quod
μαζον . B tunc demum illi reges admirati sunt , postquam
Christi potentiam viderunt. Nam antequam viderent,
pon admirabantur .
Εταράχθησαν . Έθορυβήθησαν . Turbati sunt . Hoc est ( umultuati sunt .
'Εσαλεύθησαν . Κατέστησαν από του φρονήμα- Commoli sunt . Quia a priori sententia destilere.
τος , ού είχον.
Τρόμος επελάβετο αυτών. "Αγαν φοβηθέν- Vers . 7. Trenor apprehendit eos . Magno limore
των . allecii siint.
Εκεί ώτίνες ως τικτούσης . Εν αυτοίς αγωνίας , VERs. 8. Illic dolores ut parturienlis. AMictiones
και δύναι, και εποψίαι κινδύνων , δίκην τικτούσης . in eis erant, et dolores et periculorum suspiciones ,
quemadmodum parientibus inesse solent.
'Εν πνεύματι βιαίωσυντρίψεις πλοία θαρσείς . In spiritu vehementi conteres naves Tharsis. In
Σν κινήματι σφοδρή οργής συντρίψεις αυτούς, και vehementi ac valido impctu iræ tuæ lam luciliter
τως ευχερώς , ώς πλοία θαρσείς • λείπει γάρ , φησί, nares Tharsis.
το ως. Τόπου δε κλήσεις οι θαρσείς , όθεν έναυπη- Aiunt enim subintelconlere
eos conleres , quam re solesdiction
ligi debere em , ul.
γυντο πλοία ευμεγέθη και κάλλιστα."Η και αυτά συν- C Tharsis vero loci nomen est, ubi conspicue atque
τρέψεις τα πλοία θαρσείς , πολεμίους άγοντα . Τινές excelsa naves fabricari consueverant . Vel aliter :
Θαρσείς λέγουσι την Λιβυκήν Καρχηδόνα (73 ) . Ipsas, inquit, naves Tharsis, quæ inimicos nostros
sebunt, lu conteres . Sunt qui per Tharsis Carthaginem Libyæ intelligant . ( Sunt et qui Indiæ regio .
sem eam esse dicant . }
Καθάπερ ηκούσαμεν , ούτως ιδομεν , εν πόλει VeRs. 9. Sicut audivimus, ita et vidimus, in cipi
Κυρίου των δυνάμεων , εν πόλει του Θεού ημών . late Domini virtutum, in civilate Dei nostri . llæc
Ταύτά φασιν ο ! διαπεφευγότες τας επαναστάσεις verba eorum nomine dicla sunt, qui inimicorum
των εχθρών , ότι Σύμφωνα οις ηκούσαμεν είδομεν impetus efugerunt. Nos, inquit, in potentissimi
νύν εν τη πόλει του δυνατού θεού ημών : ηκούσαμεν Regis nostri civitate omnia vidimus consona iis,
γάρ ότι πολλά υπέρ του λαού αυτού έτερα- quæ audivimus. Audivimus enim quod mirabilia
τούργησεν ο Θεός. Eίδομεν δε τας τερατουρ- quadam operatus est pro populo suo : unde el cor-
γιας αυτού και νύν, και & είδομεν βεβαιούσιν sequenter admiracuda multa conspicimus , elin cer
ηχούσαμεν .
liori Ade coufirinainu
s.
Ο θεός έθεμελίωσεν αυτήν εις τον αιώνα . D. Deus fundavit can εαculum. Ηaec verba soli
Τούτο μόνη τη Εκκλησία των πιστών αρμόζει . conveniunt Ecclesiæ fidelium . Porlæ enim , inquit,
Πύλαι γάρ, φησίν , άδου ου κατισχύσουσιν αυ- inferni non prævalebunt adversus eam " . Ipsa elenim
της : τα γάρ Ιερουσόλυμα , κατεσκάφησαν εξ Jerusalem a fundamentis evers2 ac solo æquala
αυτής κρηπίδος, και ουδέν έχουσιν έρείν προς est. Quid igilur ad bæc dicere polerunt Judixi ?
τουτο Ιουδαίοι .
Υπελάβομεν , ο θεός , το έλεός σου ενμέσω του Vers . 10. Suscepimus, Deus, misericordiam luam in
λαού σου . Προσεδοκήσαμεν την βοήθειάν σου, και medio populi ini. Exspectavimus , inquit, auxilium
ουκ ήστοχήσαμεν. Τινές δε λέγουσι το, Υπελάβο- luum , el spe nostra frustrati 100 sumus . Quislam
μεν , σημαίνειν ενταύθα το διέγνω . tamen dictionem ÚTea & houev significare dicunt hoc
in loco idem quod , existimarimus , seu cognovimus ( cum id verbum apud Græcos non tantum Susei .
pere, sed suspicari etiam , aique existimarc significet).
* Μatth. Σνι , 18 .
Variæ lectiones.,
173) Καλχηδόνα .
PATAUL. GR , CXXVUI. 17
523 EUTHYMII ZIGABEN 524
Vers . 11. Secundum nomen tuum , Deus , sic et laus Κατά το όνομά σου, ούτως και η άνεσίς σου,
illa in pres terra . ( Quemadınodum nomen luum , επί τα πέρατα της γης . Διά τα τεράστια, ούτω
inquil, divulgaluni esl, el pertransiit in fines lerræ] διαδοθήσεται η αίνεσίς σου. Και πάντες σε ευφημή
piropler opera nimirum tua admiranda, sic elian σουσιν, ώς μεγαλοδύναμον
divulgabitur laus lua ; quia omnes immensam po
scntiam tuam summis eferent laudibus.
}
Justilia plena est dextera tua. Eo quod jure de Δικαιοσύνης πλήρης ή δεξιά σου. Ως δικαιο
iniquis oinuibus vindiciani sumas . σύνη αμυνομένη τους αδικούντας ημάς .
Vers. 12. Lælelur mons Sion , el essulieni. filiæ Ju . Ευφρανθήτω όρος Σιών , και αγαλλιάσθωσαν αι
de . Per mioulem Sion lionmines intelligit, qui ilie θυγατέρες της Ιουδαίας. Διά του όρους τους εν
liabitant ; el per tilias Judae, mulieres ips29, quag oικoύντας αυτό προτρέπεται χαίρειν · θυγατέρας δε 1

veluti viris timidiores ac masliores barlari etiam της Ιουδαίας λέγει, και τας γυναίκας ως δειλοτέρας
jubet. Nam si his etiam lælandum est, lanio niagis και λυπηροτέρας των ανδρών · ει δε τας γυναίκας,
viris ; vel, per filias Judicæ civitales dicit , quæ πολλώ μάλλον τους άνδρας» τάς πέριξ πόλεις , τας
silæ crant circa Jerusalem atque ei subjecla. περικειμένας τη Ιερουσαλήμ . Εξη δε και όρος μεν
B
Possumus et per montem Sion unicam Gdelium η μία Εκκλησία των πιστών , ώς ειρήκαμεν θυ
Ecclesiam intelligere, ut diximus, el per filias γατέρες δε της Ιουδαίας , ήτοι της πίστεως , αι ψυ
Jud :ex , filias confessionis et lidei, hoc est fidelium χαι των πιστών, ή και αι των τόπων Εκκλησίαι.
animoas, vel Ecclesias , quæ in variis mundi parli
bus fundalæ sunt.
Propier judicia tua, Domine. Hæc est lætiliæ "Ενεκεν των κριμάτων σου , Κύριε. Τούτο αιτία
causa : quia iequissimo judicio tuo inimicos no- της χαράς, διότι, φησίν , έκρινας ημάς , και κατέ
stros penas nobis pendere compulisti. κρινας τους εχθρούς .
Vers. 13. Circumdale Sion , el compleclimini eam . Κυκλώσατε Σιών, και περιλάβετε αυτήν . Επει
Που est, ipsan Jerusalem, que o populi captivi- δη ερείπιον γέγονε πρότερον η Ιερουσαλήμ μετά
tatcm jam pere eral dirula , el post illius reditum δε την αιχμαλωσίαν ωκίσθη και εκραταιώθη παρα
instaurata, preterque omnium opinionen ampliar δόξως , προτρέπεται ο Προφήτης τον λαόν αριελ
effecia est. Jubel igilur Prophela populum circuire θείν αυτήν ιδείν, ότι πάλιν την προτέραν απέλαβεν
eam , et inspicere quam mirandum in modum pri . ισχύν τε και ευκοσμίαν . Κυκλώσατε δε και Περι
stinas vires receperit et antiquum nacta sit deco- C λάβετε, αντί του, κύκλω περιλάβετε . " Η και ταυτόν
rem . Circumdale autem et complectimini, hoc est, άμφω σημαίνουσι .
circumquaque eam specialc . Vel idem æque hæc
Juo verba significant.
Narrale in lurribus ejus. Narrate, inquit, seden- Διηγήσασθε εν τοις πύργοις αυτής. Διηγήσα
les in lurribus ipsius Jerusalem , quid antea passa σθε επί των πύργων αυτής καθίσαντες τί μέν πε
sit a Babyloniis, quantisque afecta sit malis, el πoνθε πρότερον υπό του Βαβυλωνίου , ποία δε γέγονε
quam nunc admirabilis sit facta. Chrysostomus : νύν. Ο δε Χρυσόστομος το, Διηγήσασθε , αντί του,
Narrale in turribus ejus, exposuit , pro, Mensurale Μετρήσατε τους πύργους αυτής πόσοι εισίν, εδέξατο.
lurres ejus : ad quanlain nimiruin alludinem per
duclü sini.
Vers. 14, 15. Ponile corda vestra in virtule ejus. Θεσθε τας καρδίας υμών εις την δύναμιν αυ
Meniem , inquil, adhibelc el considerale quasnam της. Θεσθε τον νούν υμών , τουτέστι, κατανοήσατε
vires el quam nuper pulcsialem haberet. την άρτι δύναμιν αυτής.
El distribuite domos pjus . Quod Latinc domos , Και καταδιέλεσθε τις βάρεις αυτής. Βάρεις
D
in Greco legitις βάσεις. Dicuntur autenι βάρεις " λέγονται ου μόνον οι οίκοι, αλλά και οι πύργοι . Φη
non solum domus el lempla , lil diximus , sed etiam σιν ουν , ότι 'Απομερίσατε εαυτούς τους πύργους
lurres . Ail igitur : Distribuite unicuique vcslrum αυτής · ώστε κατά σχολήν ίδια τούτους περιεργi
Curres ejus, ill commode unusquisque opus sibi σασθαι .
commissum ædificare ac perficere diligentissime
possit ..
C'i enarrelis in progenie aldera, quoniam hic est "Όπως αν διηγήσηcθε εις γενεάς ετέραν , ότι
Deus noster in saeculum elin saculum sæculi. lixc ούτός έστιν ο Θεός ημών εις τον αιώνα , και εις
omnia , inquil, que dixi perficile , ul summam binc τον αιώνα του αιώνος . Ταύτα δε, φησιν , και είπαν
Dei potentiam planc perspicientes, nepotibus ac πάντα ποιήσατε , ίνα μαθόντες ακριβώς την δύνα
posteris vestris narrelis, quod lic Deus in sicu- μεν του θεού, διηγήσησθε και τους μεταγενεστέροις ,
lum est , hoc est perpelio. Verum hæc sic scrun- ότι ούτος ο Θεός ημών έστιν εις τον αιώνα τούτον
duna historiam dicta sunt. Juxta anagogen jubet και εις τον αίδιον , τουτέστιν, ότι άε ! εστιν . 'Αλλ '
Prophela apostolos el doctores circuire F.cclesiamo ούτω μεν καθ' ιστορίαν · κατά δε αναγωγήν, προ
tidclium , propter hostes, qui ct palam ), el clam ei τρέπεται τους αποστόλους και διδασκάλους ο Προ
585 CUMMENT. IN PSALMOS. 526
tisti, x xlos bebilahciv thy 'Ex.zinslay tūv tti- A insidiantur. Per lurres allem universalis Eeclesiæ
στον , διά ορατούς και αοράτους επιβούλους . Πύρ- singulas Ecclesias intellige, quæ ubique locorum
γους δε της καθολικής Εκκλησίας νόει , τας μερικές , Deo dicalæ sunt, quas etiam ßápe's, id est, domos
s ; 11: i του, ας και βάρεις καλεί και παρακε- appellal : el in eis narrare illos jubet magna Dei
ιε : αι διηγήσασθαι εν αυταίς τα μεγαλεία του prodigin, alque eas eliam cdocendas sibi partiri, el
Θεού, και απομερίζειν εαυτοίς εις προστασίαν, και ponere corda , hoc est, animum adhibere, ut vires ci
τέα: τας καρδίας , ήτοι προσέχειν εις το ενισχύειν ac robur adjungerent, ut illa demuw apte instructa
εται, όπως αν ταύτην καταρτίσαντες, διηγήσωνται ac perfecta, nurrent etiam posteris divinas laudes ,
και τους μεταγενεστέροις , χρώμενοι διακόνη τη ulenles nimirum ministerio ac lingua fideliun, qui
γλωττη των τε πιστευκότων. credidernnt.
Αυτός ποιμανεί ημάς (74) εις τους αιώνας. Ipse pascet ros in sacula . Ait enim : Ego sum
σ. γάρ : 'Εγώ ειμι ο ποιμήν ο καλός . pastor bonus 80.
Εί, τέλος τοις υιοίς Κορέ . Ψαλμός τώ Δαβίδ . In finem fliis Core .
ΨΑΛΜΟΣ ΜΗ ' . PSALMUS XLVIII.
Περί της μελλούσης κρίσεως ψαλμός διαλέγεται, Præsens psalmus de universali judicio tractat,
τις εστί τέλος της παρούσης ζωής. Διό και Εις τέ- 3 in quo inis crit praesenlis Seculi , atque ideo In
λες επιγέγραπται, ότι περί της τελευταίας ημέρας Anem inscribitur . Reliquum autem inscriptionis
έρει . Τα & εξής της γραφής , δηλον εκ των προηρ- clarum est ex iis quæ in præcedentibus declaravi.
μηνευμένων . MUS ,

"Ακούσατε ταύτα , πάντα τα έθνη ενωτίσασθε , VERS. 2. Audite hæc, omnes genles : auribus per .
η κατοικούντες την οικουμένην . Πάσαν ο Προ- cipite , onines habitantes lerram . Ad auditionem ser
της την φύσιν των ανθρώπων είς ακρόασιν ionis sui excital Propheta universal ioning In
σιγιαλεί . Επει δε έθνη μέν εισιν απλώς πάντα τα naluram . El quoniam gentes diversarum natio
γένη, τα διαφόρω γλώσση χρώμενα , και κατά πλήθος num bomines sunt, el diferenti lituntur lingua
εκουπα εν πόλεσιν , εν κώμαις , εν αγροίς · τινές δε, ac moribus ( ex eis eniin quidam in oppidis con
του κατά πλήθος οικουσιν , αλλά καταμώνας , εν όρε- gregati degunt, alii in agris , alii in vicis, nonnulli
ειν , εν σπηλαίους , εν σχισμoίς πετρών : επήγαγε το socialew vilam pepudiantes, in speluncis aut rupium
ελιχώτερον , ότι Πάντες οι κατοικούντες την cavernis latitant), ul uno sermone in universuni
ακουμένη όπως δήποτε , ίνα μηδείς απολειφθείη omnes comprehenderet, addidit : Omnes qui habi.
της κυήσεως. Το δε , 'Ενωτίσασθε, ει και ταυτόν lalis letram , ubicunque gentium vestrum quispi.ana
και τω . Ακούσατε , αλλ' έχει κατά τινα επίτασιν το C sit, ne quis forte se non arcessitum quer alur. Eι
και απλώς ακούειν , αλλά και εις το ους βάλλειν το quod ail : auribus percipile , idem est quod , Audile,
ανόμεν. quamquam vebementiam quandain indicet exaudi
tionis .

01 εε γηγενείς , και οι υιοί των ανθρώπων . Ο VERS. 3. Quique lerrigenæ el filii huminun. Ma .
μέγας Βασίλειος γηγενείς μεν λέγει τους γήινα πάντη guls Basilius per lerrigenas , homines intelligit ler.
τρακούντος, και περί την γην όλως επτοημένους : lena sapicntes, el mundanis rebus affeclos : filios
υιούς δέ ανθρώπων , τους λόγω κοσμουμένους · ίδιον autem hominum , cos qui rationem ducem sequun
γάρ ανθρώπου το λογικόν . Ο δε Χρυσόστομος, ετέ- lur : proprium eniin hominis esi , ul e ralione
ρες μεταχειρίσατο την εξήγησιν· φησί γάρ, ότι omnia moderetur. Chrysostomus vero aliam expo.
Αγκαλέσας ο Προφήτης άπαντας απλώς τους ανθρώ- sitionem tradidit licens quod , cuin Proplieta Orn
πους , κατέστειλεν εκ προοιμίων, εί τις αυτοίς ενήν nes in universum liomines convocaverii , in ipso
φυσίως , κατ ' αλλήλων, υπομνήσας , ότι πάντες εκ slalim initio eos co: aprimil , si quis forte illis lumor,
της εισιν, εξ ύλης ατίμου: είτα ίνα μή δόξαιεν εκ alil elalio in proximos obvenisset. Hoc autein agii
της καταρχάς βλαστήσαι , κατά τους περί των dum in memoriam revocal, quod omncs c lerra
D
σπαρτων μύθους των Ελλήνων , επήγαγε . Και υιοι ac vili inateria prodiere. Deinde ne illud quis for
των ανθρώπων . Ακούσατε , φησίν, οι άνθρωποι , Cassis pularet, quod homines a principio, e lerra ,
ει γηγενείς τε διά τον εκ γής πλασθέντα προπάτορα, juxta Graecorum fabulas , pullulaserint, a quibus
ται υιοι των ανθρώπων, διά την έκ συνουσία , εις το traditur salos olim homines fuisse , alque ila a
εξής γνήν . lerra productos , addidit : El filii hominum , ac si
diceret : Audite, homines, qui et lerrigenæ estis, propler primum parentem de terra formaruni, et
blir hominum, propter aliorum hominum generationem , quæ mulua coitione , sexuuni copula , in
posteros emanavit.
'Επιτοαυτό πλούσιος και πένης . Ου διαστέλλω, Simul in unum dives el parper . Non distinguo,
φησί , πλούσιον από πένητος : ομοτίμως γάρ άπαν- inquit , divitem a paupere. Æque enim omnes ajo
• Joan. 3, 11 .
Variæ ecllones .
(74) Cod. Bude nos , pro quo Lalivus luterpres legit Suã; vos.
527 EUTIIYMII ZIG.SBENI
528
vocalsanctus Spiritus. Αnimani cnim tant quie- Α τας καλεί το Πνεύμα το άγιον , ψυχήν επιζητούν
ril intelligentic compolem quam non diviliz ex- συνιέναι δυναμένην , ήν ού πλούτος, αλλά θείος φο
hibent, sed timor Dei . El quod dicit Simul in βος χαρίζεται, 'Eπιτιαυτό δε , αντί του, 'Ομω,
unum , idem est , quod Una, similiter. ομοίως.
Vers. 4. Os meum loquelur sapientiam. Audilo- Το στόμα μου λαλήσει σοφίαν . Διεγείρει τους
res excitai ad allentionem , veluti qui de rebus non ακροατάς εις προσοχήν, ώς ουχ υπέρ προσκαίρων
minimis tractaturus sit, sed de excelsis poiius ac τινών πραγμάτων μέλλων ερείν , αλλά περί μεγάλων
venerandis. Per sapientiam autem divina inielligit και φοβερών . Σοφίαν δε λέγει τα σοφίας πεπληρω
eloquia , quæ sapientia sunt referta . μένα λόγια .
El medilalio cordis mei intelligentiam . Pollicelur Και η μελέτη της καρδίας μου σύνεσιν. Εν. •
se nihil temere, sed accurale omnia Jicturum . ταύθα κατατίθεται με απερισκέπτως έρείν, αλλ'έα
Medilalio, inquil, cordis meis, hoc est, diligens et μελέτης . Λαλήσει γάρ, φησί , και η μελέτη της καρ
allenta mentis mee consideratio, verba Ioquetur δίας μου , τουτέστιν , ακριβής του νοός μου διάσχε.
plenissima intelligentiæ , vel, loquclur verba, ad ψις, συνέσεως γέμοντα ρήματα, και συνέσεως δεόμενα
que percipienda mulla eril opus intelligentia. B εις το νοηθήναι .
VERs. 5. Inclinabo in parabolani aurem meam. κλινώ εις παραβολήν το ους μου . Διαλεγόμενος
Sermonem habilurus ad vos , inclinalo vicissim προς υμάς, φησί , κλινώ εν μέρει το ούς της ψυχής
aurem animæ meæ in parabolam , quæ a sancio μου εις την ενηχουμένην μοι παρά του αγίου Πνεύ.
mibi Spiritu suggeritur. Per parabolam vero bic ματος παραβολήν λέγει δε νύν παραβολήν τα αι
ambiguum atque ænigmaticum sermonem intel- νέγματα και γαρ αινιγματώδη τα προφητικά εισι,
ligit. Sunt enim prophetica omnia ambigua admo- διά την ασάφειαν των κεκρυμμένων νοημάτων.
dum , propter occullos sensus obscuritale verborum Αξιοπιστίαν δε τους εαυτού λόγους περιέθηκεν , ώς
velatos. Fidem enim sermoni suo eliam præslal εμπνεομένοις άνωθεν .
liis verbis, dum superne ca sibi denolat inspirari.
Aperiam in Psalterio propositionem meam . Ανοιξω εν ψαλτηρίω το πρόβλημά μου. Πρό
Per propositionen scrmionem intelligii , ad exhor . βλημα καλεί τον λόγον τον προβεβλημένον εις παραί
Taliorem alque utilitatem audicntium proposituin νεσιν και ωφέλειαν των ακροωμένων. Ανοίξω δε, του
ac prolalum. Aperiam igitur, hoc cst, manifesta ! o τέστι, φανερώσω τον λόγον μου μετά μέλους ψαλ.
hunc sermonem meum , una cum Psalierii harmo. τηρίου. Ο γάρ ανοίγων θύραν φανεροί το ένδον,
nia. Ν.an qui janual aperit , omnia manifestat, que C Εκ του προηγουμένου τοίνυν εδήλωσεν το επόμενον.
jnlus eunt. Ex co cnim quod præccdil, denolavil Μετά μέλους δε οργανικού , ίνα γένηται ο λόγος
id quod conscquitur. Maniſeslalurum sc autem id ήδύτερος. Ανοίγει δε εν ψαλτηρίω το πρόβλημα
ail cum harmonia ct canlu , ul sermo suus jucun- αυτού και ποτών και διδάσκων, και την πράξιν έχων
«! ior sit. Juxta on:ιgogeia ille aperire dicitur pro- τω λόγω συμφωνον . Το γάρ μέλος του αιτηρίου
positioncm suam in Psalterio, qui facit pariter et δια χειρών απαρτίζεται και της πρακτικής δε σύμβολον
docel , cujus opera sermonibus congruwl. Ad αι χείρες
melodiam enim Psallerii excitandain manibus opus
cst, per quas operandi facultas designalur. V

VERS . 6. Cur limebo in die mala ? Per interrogatio Ινατί φοβούμαι εν ημέρα πονηρα ; Κατ ' ερώ
nemi legenda sunt hæc verba . Vullis scire, inquit, τησεν αναγνωστέον • Βούλεσθέ με μαθείν διατ ! φο
car milhi imendum sit in die futuri judicii ? Ηanc 6ούμαι εν τη ημέρα της κρίσεως ; ταύτην γάρ λέγει
enim diem malam appella!, quemadmodum cl alibi πονηράν, ώς εν τώ δευτέρο στίχο του μ' ψαλμού
in psalmo xL [ ibi : In die mala liberabit eum Do- προαποδεδώκαμεν · λοιπόν ούν ακούσατε .
minus, ubi diximus ) . Auditc igitur causam li
Molis . D
Iniquilas calcanei mei circundabil me. Timco, “Η ανομία της πτέρνης μου κυκλώσει με. -
inquit, quia tunc iniquitas peccati mci, hoc est, βούμαι, ότι κυκλώσει με τότε η ανομία της αμαρτίας
quia peccatum meum circumdabit me. Calcaneum μου, τουτέστι, η αμαρτία μου , κατά περίφρασιν,
cnim posuit pro deceptione : quemadmodnet Πτέρνα μεν γάρ ή απάτη , ώς εν τω δηλωθέντι ψαλ.
:lilbi in coin meinoraio psalmo χL[ibi : Magnifcatit μώ προείπομεν. Απάτη δε , η αμαρτία , ως απατώσα
adversum mie supplantationem ] declaravinius. τον αμαρτάνοντα . Είδες σοφον λόγον και συνετόν,
IQ 100 tamen ex lectione Græca melius percipitur, όπως διά του εισαγαγείν εαυτόν φοβούμενον,παρήνε
cum Græca dictio totepv:Juds,hoc est, supplantatio , σε φοβείσθαι την αμαρίαν , διδάξας άμα , και ότι
ård is totepung, hoc est , a calcanco deducalur. ] κρίσις έσται αδέκαστος.
Peccatum vero merito deceptio appellatur , quia peccantem ipsum deripit. Vidisti sapientia plenum
sermonem , quo Prophela, dum se timere introduxit, alios cauic adnionuit timere a peccatis , cum
uvieill Dei cjusmodi fullurum sit , ut corrumpi non possil.
VERS . 7. Qui co : fidunt in poleslale sua , el in mul. Οι πεποιθότες επί τη δυνάμει αυτών , και επί
liludire divisi:trum suarum gloriantur . Subaudien- το πλήθει του πλούτου αυτών καυχώμενοι . Πο .
529 COMMENT . IN PSALMOS . 530
υπακουστέον το 'Ακούσατε. Δυνατούς δε λέγει A dum est, hoc in Ior o, verum, Auscultale . Po
των , ου τους έν έργω μόνον, αλλά και τους εν λόγω jestatis autein nomen large in :elligendum est ,
και τους πλουσίους, ου τους εν χρήμασι μόνον , αλλά ita ut non tantum ad eos dirigatur serwo, qui in
και τους εν λογικούς θεωρήμασι. Καλέσας δε τούτους operibus , sed ad cos etiam qui in sermone
δίκαι , φησίν . polentes sunt. Simili modo divitias dicit , non caz
Lantou , quz in pecuniis, aut aliis forlunæ bonis consistunt, sed eas etiam quae ad doctrinam et philo
sopbie studia pertinent. His igitur ila sigillatim convocalis, sermonem prosequilir , dicens :
Αδελφός ου εντρυύται , λυτρώσεται άνθρωπος ; Vers . 8. Frater non redimil, redimet honio ?
Τεει, φησίν, ουδε αδελφός δύναται λυτρώσασθαι της Illic, inquit, neque ipse eliam frater redimere fra
τλετεως , οφύσει φίλτατος : η γαρισχύς και τα χρήμα. irem polest a supplicio, frater, inquam , qui salto
τα ο συνδιαβαίνουσι . Και ει αδελφός ου λυτρούται, guine nobis conjunctissiinus est : vires cnim ct
άντρώσεται άνθρωπος ; το μεν γάρ . 'Αδελφός ου Αυ- diviliæ illuc nobiscum pariter non descendent :
τρούται , κατά απόφασιν αναγνωστέον το δε λυτρώ- quod si frater non redimit, quo pacto alienus homo
σεται άνθρωπος , κατά ερώτησιν , μετά βαρύτητος . redemerit ? llujus autem versiculi verba divisini
Λατέν ούν ουκ έστιν έχει λύτρωσις , αλλ ' ενταύθα legenda sunt, ita ut absolute el cum determina
γρή 8.1 μετάνοιαν εαυτόν τινα λυτρούσθαι. Φησί γάρ και είone dicatur : Frater non τεdimit; et puncto facto ,
ή Γραφή : Εάν αναστη Νώε και Ιώβ και Δανιήλ, Redimet homo ? lnterrogalive enuntiando . Restat
ευρύς αυτών και θυγατέρας ου μή ρύσονται. igitur, ut nulla illic speranda sit redemptio : cum in
presenti vila pænitentiæ lacrymis tantum venia jinsetrari possit. Ait enim alibi Scriptura : Si surrexering
Sæ, Job, el Daniel, filios suos el filias suas non liberabunt.
Oό δώσει τω Θεώ εξί.λασμα εαυτού. Ούτε και Non dabit Deo placationem sui. Nec fraler, inquit,
ελφός, ούτε ο ξένος δώσει εκεί εξιλασμα, ήγουν nec extraneus quis, illic dare potcrit placalionem ,
λύτρου εαυτού , κολάσει και αυτός ών υπεύθυνος . hoc est , redemplionem sei ipsius : cum ipse po
lius pænasi pariter dalurus sit , utpote peccatis
obrosius.
Και την τιμή της λυτρώσεως της ψυχής αυ . Vers. I, 10. Et pretium redemptionis animæ suæ.
τε. Και ου δώσει την τιμήν, ήγουν εξώνησιν της El non dabil pretium redemptionis, boc est, non
Ελευθερίας αυτού της ψυχής • ψυχής γαρ ανθρωπίνης dabit redemptionem pro libertate anime size , cun»
λ ' ο κόσμος όλος αντάξιος · έπει και ο Σωτήρ ημών pro unius hominis anima universiis eliam orbis
μέλλων λυτρούσθαι την ανθρωπίνην ψυχήν, αιχμα- sulliciens prelium non sit : quippe cuni Sulvalor
λυτισθείσαν υπό του διαβόλου , ου γην έδωκεν , ου noster, lominum animas a sævo dæmone in capti
θάλασσαν, ου κόσμον , αλλά το εαυτού τίμιον αίμα. C vitatem acias redemplurus , terram non dederit,
Ενον ούν εύρήσει τις εκεί λύτρον άξιον ; "Όρα και non mare , non ipsum denique orbem , sed suum
σφί βήματα , και συνετά , και αινιγματώδη . pro nobis . preliosissimum sanguinem effuderit.
Qaamnam igitur redemptionem illic quispiain idoneam invenire poterit ? Tu vero ipsa eliain Pro
pocte terba considera , quantam suboscurioribus verbis sapientiam recondilain habeant.
'Εεοσίασεν εις τον αιώνα , και ζήσεται εις τε- El laboravil in sæculuni, el vivet in finem . Cum
λες . Καθαψάμενος των αμετανοήτων , τρέπεται και popugerit Propheta eos qui penitentiam non ege
προς τους μετανοούντας , και παρηγορεί τον κόπον runt in præsenti vila , nunc ad pænitentes conrer
της μετανοίας ταίς ελπίσι του μέλλοντος . Και έκο- Liluir, el futurorum spe, pænitentiæ molestias con
τίασε, φησιν, εις τον αιώνα τουτον και μετανοών , και solatur . El laboravit, inquit , in srculum hoc pre
ετών ζήσεται διαπαντός · τούτο γάρ το, Ζήσεται sens, ille nimirum qui pænitentiam agit : et dein
Nς τέλος . Ζωήν δε λέγει την κυρίως και απονον : ceps cuiam vivel perpetuo. Hoc enim significant
και γέρ ενταύθα , καταχρηστικώς, ώς παραδίδοται (73). verba illa : Vivet in finem . Vilam autem eam dicit,
Τέλος δε νοήσεις και τον μέλλοντα αιώνα · τέλος γάρ quæ proprie vita est, el sine labore. Isia cnim
εκείνης του παρόντος . præsens improprie vita dicitur, ut alibi iradidimus :
per fineni vero futurum sæculuin intellige , glio
præsens sæculum terminalur.
Ουκ όψεται καταφθοράν , όταν 18η σοφούς απο- D Vers . 11. Non ridebil corruptionem , cum riderit
θνήσκοντας . Ο τοιούτος πεπληροφορημένος περί sapientes morientes . Ηujusmodi homo , qui de
της μελλούσης κρίσεως, όταν ήδη τους σοφούς τα futuro judicio certus est , cum viderit sapientes
θεία , ήτοι τους εναρέτους αποθνήσκοντας , ου δόξει viros ac virlute præditos mori, non existimabit
βλέπειν καταφθοράν εις το μηκέτ' είναι , αλλ' εναλ- se corruptionem eorum videre, eam dico corruptio
λαγήν από φθοράς εις αφθαρσίαν. "Η και όταν ίδη nem, qua amplius futuri non sunt : quinimo arbi.
τους σοφούς τα μάταια αποθνήσκοντας , ου δόξει βλέ. trabitur scimmutationem videre a fragili bac el ca
πειν καταφθοράν σώματος μου και ψυχής, ως αυτοί duca vita ad stabilein quamdam et incorruptam. Vel
Variæ lectiones .
(15) ΑΙ. προπαραδεδώκαμεν.
 }

531 EUTHYMII ZIGABENI 532

aliler : Cum viderit sapientes mori, ac falsis Injus A ζώντες ορίζονται (76) τον θάνατον, αλλά μετοικίας
mundi bonis privari , non arbitrabilur animain εις κόσμον έτερον. 'Αλλά ταύτα μεν κατά την άπίου
pariter exstingui cum corpore , qucinadmodum στέραν εξήγησιν. Ο δε μέγας Βασίλειος ανάγων και
viventes homines mortem esse definierunt : quin- ρητά, φησίν , ότι το Λυτρώσεται άνθρωπος, και τα
mo denmigrationem esse censelbit , et laeturn quendan εξής, περί του Χριστού προεφητεύθησαν · έπει γάρ
accessum ad vitam jucundiorem. Ηaec autem ad ήχμαλωτίσθημεν πάλαι τώ διαβόλα , προείπεν ο Δ.
magis simplicem psalmi intelligentiam dicta sunt. σιο , ότι αδελφός ου λυτρούται τους αιχμαλωτισθέν
Magnus vero B.isilius juxla anagogen hæc dicta τας, τουτέστι προφήτης αδελφοί γάρ ημών οι δι'
exponens, ait, quod verba illa : Redimet homo , el ημάς ελθόντες προφήται , της αυτής όντες φύσεως
que sequuntur, de Chrislo prænuntiala sunt. Quia λοιπόν λυτρώσεται άνθρωπος , τουτέστιν ο Χριστός,
enim capivi olim sub demonis derinelbaur impe- ο τέλειος άνθρωπος , ως και τέλειος Θεός , και φυλάξας
rio, almonel nos Dealus David , quod nullus frater , ακέραιον το της ανθρωπότητος αξίωμα, και διά
lioc est , Bullus propliela, ab hujusmoli nos poleriι τούτο κυρίως άνθρωπος • ος ου δώσει τω θεώ εξί
capivitate lilierare . Fratres enim nobis esse di- λασμα εαυτού , ουδε την τιμήν της λυτρώσεως της
cuntur prophclæ , quia profler nos venerunt , el B ψυχής αυτού • 'Αμαρτίαν γαρ, φησίν, ουκ εποη
quia ejusdem nobiscuin sunil naluræ . Et dum hoc σεν · υπέρ ημών ούν, και ουχ υπέρ εαυτού δέδωκεν
oulmonel , illud pariter prelicit , quod lionio , hoc εξέλασμα το οικείον αίμα. “Ος και εκοπίασεν εν τω
est , quoil Christus , qui verus ac perfeclus est παρόντι αιώνι, ηνίκα κε κοπιακώς έκ της Κοιπορίας,
homo, quemadmodum et verus ac perfeclus Dcus, εκάθισεν επί της πηγής : ος ουκ όψεται καταφθε
rejimel nos. Verus enim ac perfectus honorere ράν , όταν οι λοιποί αποθνήσκωσιν . ου γαρ δώσεις,
tantum dici polest Christus, quia solus ipse .liu. φησί, τον όσιόν σου ιδείν διαφθοράν .
manitatis dignilalem a Deo homini dala : n integrain alque immaculalam servavit. Merito igitur proprie
honio dicilor, cl ille solus est , qui non dabil Deo placationem sui, ncque pretium redemptionis ari
Ne 8118. Peccalun enim non fecit " ; pro nobis igitur, et nou pro se ipso placalionem dedil pro
priuin sanguiiiein . Qui cliam laboravit in præsenti sæculo, quando nimirum ex itinere fatigulus sclit
super fontem ; et qui non videbit corruptionem , quando clcri morientur. Neque enim , inquit
dabis sancium tuum videre corruptionem " .
Simul insipient el slulius peribuni . Ali pariter, Επιτοαυτό άφρων και ανους απολούνται.
inquit, dicm suum nbibunt, el segregabuntur ab "Ομοίως αφανισθήσονται από της και της μερίδος
iis, qui salvandi sunt . Insipiens autem est qui- c των σωζομένων , και ο άρρων , ήτοι ο μή ειδώς τον
eunque Deum non nονία juxta illud : Dixit tnsi- όντως Θεόν : Είπε γάρ, φησιν , άφρων και καρδία
piens im corde suo : Νon est Deus 81. Est stolius ille, αυτού : (Ουκ έστι Θεός · και ο άνους, ήγουν και ειδώ ;
qui Deam quidem novil, scd lerrenis lamën rebus μεν τον Θεόν , επί τα γήινα δε μόνον επτοημένος,
affixus a rolcslibus animuni avocavit. και μηδέν ουράνιον εννοών .
Vers. 12. El rlicnquent alienis divilias $108. Και καταλείψουσι αλλοτρίοις τον πλούτοναυ
Repente enim πιortui aliis divitias relinqnent , των . Αιφνίδιον αποθανόντες , εν πόνω πολλώ συν
quas mullo sibi labore paraverant. έλεξαν.
El sepulcra corum domus illorum in saculum . Οι τάφοι αυτών , οικίαι αυτών εις τον αιώνα ,
Ipsi quidem magnificas sibi donos cxtruxcre, quas Αύτον μεν οίκους πολυτελείς εαυτοίς κατεσκεύασαν,
cum alii possideant ( eis nimirum mortuis ) rc- αλλά τούτους άλλων λαβόντων , αυτοίς οίκοι έσονται
stat ul eorum sep cra domorum cis vicem prie . δι' όλου του παρόντος αιώνος οι τάφοι αυτών .
beani, per lolum hoc præsenlis viir sæculum .
Tabernacula corum in generalionen el generalin. Σκηνώματα αυτών, εις γενεάν και γενεάν, Το
nen. Rursiis candem repetil sententiam , et inane αυτό πάλιν φησί , πλέον διασύρων την τούτων κακο
eorum consilium magis ac magis carpti . Erunt D βουλίαν . “ Έσονται γάρ, φησίν , ο τάφοι αυτών σκη
cnim illis, inquit, eoruin sepulcra pro taberna- νώματα αυτών .
culis .
Invocaverunt nomina sua in terris suis . Considera Επεκαλέσαντο τα ονόματα αυτών επί των
aliud pravitalis genus. Ιnanis elenim glorite clugi- γαιών . "Ορα και έτερον είδος μοχθηρίας: υπό γάρ
ditale ducti , certis locis nomina sua indidere , φιλοδοξίας επωνόμασαν τα ονόματα αυτών , επί
perpetuam inde memoriam aucupanies. Byzantium των χωρίων, εις μνήμην ανέκλυτον (77 ) . Το μεν
siquidem a Byzante denominatum est , Dioge · ούν Βυζάντιον, από Βύζαντος , επωνόμασται · και δε
nianus ager a Diogeniann, llcrmonium theatrum Διογενιανός αγρός , από Διογενιανού • το δι Έρμό
al llermone, ci sic alia complura Inca, cuni lanien νειον θέατρον, από " Ερμωνος , και εί τι τοιούτον,

1 1 Petr . 1 , 29 . A1 Psal. XV, 10. 85 Psal . 11, 1.

Varim lectiones ..
(76 ) Αι , ορίζοντες . (77) ΑΙ . ανέκλειπτον,
533 COMMENT IN PSALMOS . 534
δον μή του ονόματος , αλλά της ψυχής ποιήσασθαι A eos magis oportuisset non inanium nominum, sed
ίτιμέλειαν animarum suarum ſuisse sollicitos.
Και άνθρωπος έν τιμή ών, ού συνηκεν . Εν Veas. 13. Et homo, cum in honore cssel , non intelle
τιρίων, οία μόνος κατ ' εικόνα θεού δημιουργηθείς, zil . Cum cssct lovio in honoru veluli qui solus : d Dei
cu suvitt) olxelov asiwun, XX apels plusisa: imaginem creatus sit,non intellexit quanta insignitus
το αρχέτυπον, όρα : ί πεποίηκε . fuerit gloria, sed illud negligensæmulari esemplar ,ad
cujus imaginem fiictus furrat, fuorsum abiiril specia .
Παρασυνεβλήθη τοϊς κτήνεσι τοις ανοήτοις , Comparalus est pecoribres insipientibus, el similis
και ώμοιώθη αυτοίς. Παρασυνεβλήθη , αντί του , Tactus est illis. - Compar.tus est , inc est, Colle
συνετάγη: λόγω γάρ τιμηθείς , και τούτω των αλό- calus cum illis . Nam cum ratione a Deo donalus
γων άρχειν κελευσθείς, συνέταξεν εαυτόν τοις κτή- essel, imperaliumq!ic ei fuisset ul rationis scepirus
νεσιν, όσον εις αλογίαν , οία μη λογιζόμενος τα ού . usus brutis omnibus dominaretur, ipse abjectis
ράνια, αλλά περί μόνα τα γερά στρεφόμενος, και proprii regni insignibus sese iller pecora consti
είχην αλόγων επί τα πάθη φερόμενος, οσάκις αν η luii. Nain ck considerationciu omem de rebus
επιθυμία , ή θυμός κινήση . και το της σαρκός ηδυ cælestibus animo exuil , el irrationabilem anime
εται τρόπους μεταδιώκων . Κτήνη δε απλώς πάντα parlem sibi dominan slaluens, circa vilia ac
υλεί τα άλογα . lerrena versa'us, brulorum instar, cupiditates
sectalus est ; cl sive ira inpulit, belluino furori
paruit ; sive im moderala ventris alleait ingluvics, nullum adhibuit modum ; et ita demum libidine

actus est, ut brutorum omniuin insaniam excesserit. Per pecora autem in universum omnia in
telligit animantia .
Αύτη η οδός αυτών , σκάνδαλον αυτοίς . Η VERs. 14. Hæc via corum scandalum ipsis. llæc,
προς τα κτήνη ομοίωσις εμπόδιον αυτοίς , και βλάβη inquit, similitudo, qua pocorum ac brutorun dle
μεγάλη. sideria et mores referunt, magno illis impedi
mento est, et danno ad profectum virtutis .
Και μετά ταύτα εν τω στόματι αυτών ευδοκή- Et post hæc in ore suo complacebunt. Et post
σουσι. Και μεθό ομοιούνται τους κτήνεσιν οι τοιού- quam perverse agendo siiniles facti sunt pecoribune
του , κράξαντες τα φαύλα, και διά στόματος άρε- illud ctiam mali addiderunt , ut proprio ore de
σθέσονται τους πεπραγμένοις · τούτο γάρ το Ευδο- commissis a se delictis glorientur. lloc en'm sibi
πήσουσιν ενταύθα σημαίνει ο και μάλλον κατηγο- ο νult, φuod ait : In ore suo complaccbunt, quod
ρίας άξιον , ότι ου μόνον πράττουσι το κακόν, αλλά cerle graviori damnalione dignum est , cum non
και λόγω τούτο σε μνύνουσιν, ipsi solum mala agant, sed proprio etiam scrmone
ea prædicent et extollant .
"Ος πρόβατα έν άδη έθετο . Λοιπόν ο Θεός τους VeRs. 15. Sicul oves in inferno posuit. Cæterum
σκούτους έθετο εν άδη, ως πρόβατα , τουτέστιν , ώς Deus illos ut oves in infernum intrusit, cum
Ελόγους γενομένους , ή ως μη δυναμένους εαυτούς scilicet irracionales facti sini, el sibi ipsis auxilia
βοηθήσαι , και προχείρους εις σφαγήν. esse non possint. Vel , oves ideo eos appellavil,
tanquam crucialui ac ncci expositos .
θάνατος ποιμανει αυτούς. Πρόβατα ειπών , Hors pascet eos . Cum oves dixerit, addidit,
προστέθεικε και ποιμένα, φυλάξας την του λόγου quinam esset futurus pastor , similitudinem scu
τροπήν . θάνατον δε λέγει , την τιμωρίαν ουδέ γάρ Translationem servans ; per mortem auleni sup
αναιρεθέντες , της τιμωρίας απαλλαγήσονται : Ποι- plicium intelligit. Numquam coin a pænis absol
μανεί δε , αντί του , ρυθμίσει χρή δε γινώσκειν, ώς
ventur, qui ila norlui suni. Pascel aulem eos, boc
είωθεν η Γραφή θάνατον ψυχής και απώλειαν ψυ cst, cos castigabit. Illud autem scire oportet , quod
χής, την τιμωρίαν λέγειν . D per animæ morlem et per animæ perditivnem so
let Scriptura supplicia ac pænas animæ significare.
Και κατακυριεύσουσιν αυτών οι ευθείς το El dominabuntur eorum recli in malulino. In ma .
ερωί . Το πρωί μεν, αντί , ταχέως : Κατακυριεύ- lulinu dicit pro , cilo. Dominabuntur autem, hoc est ,
σουσι δε , αντί του , Κρείττους έσονται . Λέγει δε , ότι potentiores erunt . Sensus estigitur , quod qui recle
ορθώς βιούντες οι ενάρετοι , ταχέως κρείττους των vixerint , et virtute præsliterint , cito illis erunt
τοιούτων έσονται , καίτοι πένητες όντες και ουκ έχει polcntiores : neque illic tanlum, ubi virtutis laurea
μόνον , ένθα οι στέφανοι , αλλά κάνταύθα σκεπόμενοι reposita est, sed in hac etiam vita. Quia et a li
παρά Θεού , και τιμώμενοι παρά ανθρώπων , και vino prolegentur auxilio, el sumino honore con
μη ήττώμενοι της πονηρίας αυτών. "Ορα γάρ τον spicui illis eliain videluntur, a quorum perversital :
Ιωσήφ, ός εν δουλεία ών, κρείττων γέγονε της αυ . superari non potuerint. Exemplo tibi sit beatis
του δεσποίνης . Josephi , qui cum in servilute essel , impuitica do
mina polentior factus est et gloriosior.
Και η βοήθεια αυτών παλαιωθήσεται εν τω Et auxilium eorum relerascel in Inferno. Veleras
 535 EUTHYMII ZIGABENI
536
cel, hoc est, Prorsus fiet inutile. N : im quod ve- A Qôn. Παλαιωθήσεται , αντί του, άχρηστος
luslum est, inutile esse censetur : quod autein έσται, τουτέστιν , ουκ έσται . Το μεν γαρ παλαιον,
ulile non est , quasi jam non sil, abjicilur. Couli. άχρηστον το δ ' άχρηστον , ήδη μη όν. ' Εθάρδη
debant illi, inquit, in divitiarum alique amicoruin σαν, φησί , τη βοηθεια του πλούτου και των φίλων ,
copia : quæ in inferno aut nulla anil inutilis ήτις εν τω άδη ου χρησιμεύσει , διότι ουκ έστι συν
erit. lllic enim huiusmodi non admilluntur au- διαβαίνουσα .
xilia .
A gloria sua expulsi sunt. Non bæc tantum eis 'Εκ της δόξης αυτών εξώσθησαν . Και ου
acciderunt, quia brutis se similes reddidere, ve- ταύτα πεπόνθασιν ελόμενοι την αλογίαν , αλλά και
rum et propriano amiserunt gloriarn , ob quam ipsi την δόξαν απώλεσαν, δι' ήν άρα και απώλoντο.
periere. Summo enim studio lenebantur, ul me- Εσπούδασαν μέν γάρ μνήμην επαίνου καταλιπείν
moriam sibi laudis pararent. Neque modo banc εαυτοίς · απέβαλον δε και ταύτην , ή αμαυρωθείσαν,
amiserunt, sed et insuper ignominia laulum ac ή και εις ψόγον αντιπεριχωρήσασαν.
probris celebrein illam reliquerunt.
VeRs. 16. Verumtamen Deus redinel animam Πλήν ο Θεός λυτρώσεται την ψυχήν μου έα
meam de manu inferni, cum acceperit me . Hæc de 3 χειρός άδου , όταν λαμβάνη με. Προφητεία τούτο :
Chris'i Incarnatione praedicta sunt el dr animarum περί τε της ενανθρωπήσεως του Θεού, και της
liberatione , que tuncin inferno erant. Redimet , ελευθερίας των εν άφη ψυχών . Λυτρώσεται , φησί,
inquit, animam meain , quando per incarnationem την ψυχήν μου , όταν λαμβάνη με οίκον εαυτώ διά
me sibi in domicilium acceperil.
της ενανθρωπήσεως .
VERs . 17, 18. Ne limueris cum dires factus ſue- Μή φοβού , όταν πλουτήση άνθρωπος , ή όταν
rit homo , aut cum multiplicala fuerit gloria domus πληθυνθή η δόξα του οίκου αυτού, ότι ουκ εν
ejus, quoniam , cum interieril, non sumiel omnia , ne- το αποθνήσκειν αυτόν λήψεται τα πάντα, ουδε
que descendel cum eo gloria ejus. De injusto lio- συγκαταβήσεται αυτή η δόξα αυτού. "Ανθρωπον
mine sermonem habet ( tametsi simpliciter de ho . ενταύθαλέγει, τον άδικον . Μή πτοηθής, φησίν, ώς μη
nmine Ioqui videatur ]. Ne formides , inquit , aut εφορώντος του Θεού τα ανθρώπινα ουδέν γάρ τούτων
cogites quod humana Deus non aspiciat. Nihil συγκαταβήσεται αυτώ εις άδην, αλλά γυμνός πάν
enim eorum descendel cum illo in lufernum : sed των απελεύσεται . Δόξαν δε είπών , λέγει την μεγα .
nudus abibit relictisomnibus. Gloriam autem do- λωσύνην , τον όγκον , την περιφάνειαν. (78) "Η
mus, magnificentiam seu fastum appellat et vivendi C δόξα του οίκου αυτού· δόξα μεν οίκου , στοαι , περί
superbiam . Vel aliter : Gloria domus ipsius, do
mus sunt ornamenta , ul porticus, deambulationes , πατοι, χρυσούς όροφος, έδαφος , ζώα ψηφίσι διανθι
σμένα , λειμώνες , παράδεισοι, άνδραπόδων αγέλαι,
aurala tecta , pavimentum , animalia illic lapillis πολυτελή έπιπλα , και σκεύη , και ει τι τοιούτον :
distincts , prala , horti , servorum greges , sumptuosa δόξα δε σώματος με ανθρώπου , ρώμη , και κάλλος ,
supellex, et vasa, aut si quid aliud ejusmodi esl. και μέγεθος, και τα τοιαύτα • δόξα δε ψυχής. μό
Gloria autem corporis , forliludo est, pulchritudo , νον η αρετή λοιπόν ούν το • Πάσα δόξα ανθρώπου ,
et proceritas. Gloria vero animæ, sola virtus. Re
ως χόρτος , ή ώς άνθος χόρτου , περί της σωματικής
stat igitur, ut verba illa Prophele : Omnis gloria νοούμεν ειρήσθαι δόξης ..
hominis, sicul herba, vel sicul flos herbæ , de corpo
ris gloria dicta esse intelligantur .
1

VERs . 19. Quoniam anima ejus in vila ipsixs "Οτι η ψυχή αυτού εν τη ζωή αυτού εύλογηθή
benedicelur. Ipse enim dum vixerit beatus dicelur, σεται . Και γάρ αυτός έως αν ζή , μακαρίσεται,
et laudabitur ab iis, qui ignorant, quænam sit vera ευφημούμενος παρά των αγνοούντων , τις ή μακαρία
vite beatitudo. Nam ubi mortuus fuerit, contraria p ζωή: τελευτήσαντος δε, ταναντία πείσεται .
prorsus patietur .
Confitebilur libi cum bene feceris ei . Verba bæc Εξομολογήσεταί σοι, όταν αγαθύνης αυτώ .
ad pauperem dicta sunt. Ubi, inquit, bona, hoc est, Προς τον πένητα ο λόγος , ότι " Όταν αγαθά , τουτέστιν ,
grata ei feceris, tunc tantum ibi agel gratias . ευάρεστα ποιήσης αυτώ, τότε μόνον ευχαριστήσει
Nain postmodum despiciel atque contemnet , lam- σοι · το δ ' εξής, καταφρονήσει , και υπερόψεται , ε! και
etsi in omni virtutum genere profeceris. Dicere κατορθώσεις άπασαν αρετήν. "Η και προς τον Θεόν
etiain possuwus, quod hæc verba per Prophetam είρηται ταύτα, ότι “Οταν αγαθοποιήσης αυτώ , ευχα
ad Deum de injusto homine dicta sint, ac si dice- ριστή σει· όταν δε συντύχη λύπαις, βλασφημήσει •
ret : Quoties pravo huic homini beneficium aliquod ο δε δίκαιος ευλογήσει τον Κύριον εν παντί καιρώ.
contuleris, tunc gratias tibi aget : verum si quæ illi calamilates obvenerint, ad blaspheinias el nia
ledicta confugiet : non sic autein justus , sed benedicet Dominum in omni lempore.

Variæ lectiones.
(78) Aæc usque ad Comienlarii finem in alio Cod . desiderantur.
 S COMMENT . IN PSALMOS . 538
Εισελεύσεται έως γενεάς πατέρων αυτού . Α VeRs. 20. Introibit usque in generaliorem pro
Αποθανών, εισελεύσεται εις τα κατώτατα της Irum suorum . Ebi morlulus fucril, ingrcdielur in
της , εως του ήλιο, όπου έστιν η γενεά των πατέρων infima terræ usque in infernum , ubi est generatio
αυτού. patruu) suorum ,
' Εως αιώνος ουκ όψεται φώς. "Εως εστίν αιών. Usque in sæculum non videbit lucem . Doner,
άει μέστιν αιών. Αιωνίως ούν ουκ όψεται φώς, εις inquit , seculum est : seculum vero semper est.
σκότος παραπεμφθείς. Nunquam igiiur videbit lucem , utpote tissus ad
tenebras.
Kal άνθρωπος έν τιμή ών , ου συνηκε : παρα- Vers . 21. Ec homo, cum in honore esset , non inter
συνεβλήθη τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ώμοιώ- lexi!, comparatus est pecoribus insipientibus, el si
θη αυτοίς. Σχετλιάζει πάλιν, ότι και ο άνθρωπος και milis facius est illis. Rursus miseriam deploral
βραχύ τι παρ ' αγγέλους ελαττωθείς , περί ου φτσιν humanam , quod homo scilicel qui modicum quill
6 Σολομών: Μέγα άνθρωπος και τίμιον ανήρ ab angelis ninoratus est, el de quo Salonion :
μεήμων, παρασυνεβλήθη τοις κτήνεσι τοις ανοή- Magnus homo , et honoratus vir misericors : coun
whe para :us sit pecoribus, el similis eis sit factus.
Ψαλμός τω Ασάφ . B Psolmus ipsi Asaph .
ΨΑΛΜΟΣ ΜΒ'. PSALMUS XLIX.
Χα! περί της Του 'Ασάς επιγραφής εν προοιμία Quid sibi velit inscriprio Asaph , abunile disi
της βιβλου των Ψαλμών διελάβομεν, και περιττον mus in proæmio nperis. Ideo superQuin durimus ,
τώμαι περί αυτου παλιλογείν: ευλόγως δε ούτος και ea iterum repelere. Non tenere lamen hic psal
18 ψαλμος ακολουθεί το πρό αυτού · και γάρ και εν nus collocatus est post proxime præcedentem , cum
τετο ιαμαρτυρία και έλεγχος • τελήν εν εκείνο utrobine contestetur nos el reprelleniel Pro
»
μεν τiσα φύσις ανθρώπων συγκαλείται προς pheta . Tarnetsi illud quis fortassis diversum esso
ακρόασιν · ενταύθα δε, ο ουρανός και η γη : Προσκα- dixerit, quod illic bumana omnis nalura ad all
λένεται γαρ τον ουρανών άνω, και την γην . Εν diendum convocatur, bic altcin cæluin ipsuin et
εκείνω μεν απλώς πας πονηρώς βιών κατηγορείται lerra : Advocubit enim , inquil, coelum de sursun ,
εν τούτω δε οι Ιουδαίου ελέγχονται . Και άλλος δε el terram ; et quod in illo quidem in univer
τροφήτης εισάγει τον Θεόν ούτως δικαζόμενον και sum quilibet accusalur, qui prave vivil, in lioc
ελέγχοντα , λέγων · 'Aκούσατε , φάραγγες , και θε- vero Judæi lantum reprehendi villeanlur. Esi el
μέλα της γης , ότι κρίσις τω Θεώ προς τον λαόν c alius Propheta , qui Deum sinmili modo judicantem
α του, και μετά του λαού διαλεχθήσεται και el reprehendentem introducit dicens : Audile, valles
legίας : Ακουε , ουρανέ , και ενωτίζου , η γη . Και el fundamenta lerræ, quoniam judicium Deo est ergo
σύνηθες τη Γραφή το τοιούτον σχήμα, όπερ έστι populum suum , et cum populo suo disceptabit , el
εληκτικώτατον και εντρεπτικώτατον , ότι τα άψυχα Isaias : Audi, caluns , auribus percipe , terra. Pa
καθέζεται κριταί των εμψύχων, άμα δε και της miliaris enim est apud Scrip !uram hic loquendi
του Θεού φιλανθρωπίας αποδεικτικώτατον , τοσού- modus , quo ad timorem pariter ac pudorem
τον συγκαταβάντος , ώστε και κρίνεσθαι μετά των excitandum uli solel , dum facit, quod ipsa eliam
Ερώπων , inaninia consessura sint, ipsosque anima prædi
los bonines judicalura. Sunimam præterea Dei in nos unisericordiam Propbela ju co demonstral,
den illum nobis adeo condescendere tradit, ut nobiscum eliam judicari velit.
θεός θεών Κύριος ελάλησε , και εκάλεσε την VERS . 1. Deus deoruin locutus est , el vocavil
τη . Τέσσαρα σημαινόμενα του Θεός ονόματος ευ- terram. Apud Scripruram nomen Deus quatuor
όσχομεν παρά τη Γραφή : το μεν κυρίως λεγόμε- assumitur modis. El primo quidem Deum illum
μεων ως θεός πάντων δημιουργός το δε, κατά dicimus, qui rerum omnium Crealor est ct Do
μίμησιν και ομοίωσιν , ώς το , Θεός θεών Κύριος minus. Secundo per similitudincm alque imilatio
Σίλησε και ο Θεός έστη εν συναγωγή Θεών , Pnem , Deum aliquem appellari videmus , ut in prae
ο μέσω δε Θεός διακρινεί · και: 'Εγώ είπα , θεοί senti psalmo, Deus deorum luculus estøt . Ilem ,
εσε, και υιοί Υψίστου πάντες · και, Θεούς ου Deus slelil in synagoga deorum , in medio autem
καιολογήσεις , και άρχοντας του λαού σου ουκ deos dijudicabit RS , el : Ego dixi : Dii estis, et filii
έρείς κακώς . Δηλον γαρ, ότι θεούς εν ταύταις ταις Aliissimi omnes 86. Item : Diis non maledices, et
κλήσεσι καλεί τους δι' αρετής μιμουμένους τον Θεόν, principibus populi tui non dices malum. Manifestunt
και τους ομοίους τω θεώ, κατά το άρχειν και το enim est bujusmodi nomine cos vocari, qui per
τρίνειν , ώς οι άρχοντες και οι κριται. Τρίτον δε virtutem Deum verum imitantur, quique veluti
σημαινόμενον , κατά αναλογίαν , ώς ο Μωϋσής θεός principes ac judices, regendo, imperanılo, judi.
Φαραώ λεγόμενος , οία τερατουργών κατ' αυτού , και cando, Deo similes facti sunt. Tertio modo Deum
τιμωρούμενος αυτόν , και τη βουλήματι χρώμενος dici invcnimus justa analogiam , eo modo quo
εις παραγωγής των κολάσεων , και προφήτην του Moyses Pharaonis Deus dictus cst , veluti qui
u Psal. LIII . ! ** 1i . 6. 66 Εxod . XXII, 28 .
539 EUTHYMII ZIGABENI 540

magna adversus illum miracula ac prodigio ope- Α βουλήματος έχων τον Ααρών, και δοκών των Φαραώ
rabatur, qui cum castigabal, qui pro arbitrio fla- θανάτου και ζωής κύριος . Διαφέρει δε τούτο του
gella inferelbat , qui sententia sue prophetam δευτέρου σημαινομένου , ότι ουχ απλώς θεός λέγεται,
habebat Aaron, el demum qui mortis et rila καθάπερ εκείνος, αλλά, θεός Φαραώ. Τέταρτον, ο M
dominus ab illo esse ferebarur. Dilert autem hæc κατά πλάνην, ώς το : Βαδίζετε και βοάιε προς
significatio a secunda, φuia hic non simpliciter τους θεούς, ούς εξελέξασθε , και • Oύ ποιήσετε
dicitur Deus, scd cum adjectione : Deus Pharaonis. υμίν θεούς άργυρούς ή χρυσούς . Φησιν ούν ο Δα .
Quin ex colentiam errore, juxta quan siguifi- σιο , το Πνεύμα το άγιον , ότι ο Δημιουργός των
rationem illud scriptum legimus : Ile ei clamale αρχόντων και των κριτών της γης, ο Κύριος πάντων
ad deos, quos elegistis 8- ; ilcruin : Non facietis vobis απλώς ελάλησε . Τι δε ελάλησεν , είπε προφήτης
deos argenteos, aut aureos 67. Dicit igitur sanctis έτερος , ως ανωτέρω ειρήκαμεν 'Aκούσατε, φάραγ
Spirilus per prophetam nostrum David , quod Deus, γες και θεμέλια της γης . Και εκάλεσεν την γην
principum omnium ac judicum terræ crcalor, διά της λαλιάς ταύτης είς ακρόασιν,
locutus est. Quid autem sit loculus, alius propheta declaravil, vil sæpe diximus : Audite, inquiens,
valles ct fundamenta terræ 6s ; ct vocavit lerrain ad audiendum . (Sed possumus etiam deorum ap
pellatione eos intelligere, qui ad imaginem Dei procreali, integrim al que incorruptam illius ima
ginem scrvaverunt, nec lerreno eam fuco aut vilioso aliquo corruperuni pigmento .)
VeRs. 2. A solis orlu usque ad occasuin . Omnem , B Από ανατολών μέχρι δυσμών . Τουτέστι πάσαν
inquit, rerram advocavit. Alis enim terminis lola εν ταύταις γάρ σύμπασα πέρατούται η γη.
lerra continetur.
Ex Şiun species decoris ejus. Verba næc el quæ 'Εκ Σιών ή ευπρέπεια της ώραιότητος αυτού .
sequuntur, per parentliesin dicta sunt, et proplhe- Τούτο και τα εξής ρητά δια μέσου κείνται, προ
sias continent. Sensus est quod , sicut olim species φητείας έχοντα : το δε ρηθέν τοιαύτην παρίστησιν
at puichii. u lo divini leroris fuit cx Sion : φuia έννοιαν , ότι και πρότερον εν Σιών ήν ο ναός του
scilicet templum , quod ornainenlum quoddam el Παιρός , ός ήν κόσμος και δόξα της θεότητος αυτού.
gloria erat divine majest: tis , olim in ea pulclier- και ύστερον , εκ Σιών έσται ο ναός του Υιού , τουτ . Ε

rinun epulsit : ita in posterum similiter species εστι το πρόσλημμα , ός ομοίως έσται κόσμος και
livini decoris erit cx Sion , guia ex ea fulgentis- δόξα της αυτού θεότητος ενοικούσης : ωραιότητα
sirnos lucis suæ radios Christus emissurus sit : γάρ τήν θεότητα νοήσεις · τί γαρ θεότητος ωραιό
Cbrisluis, inquam , summa divini decoris spccics, τερον ,
el vervin divinæ majestatis templum . Per decorem enim hic divinitatem intelligil. Quid eni: ipsa est
divinitate magis decorum ?
VERS . 3. Deus manifeste veniet, Deus nosler, el C "Ο Θεός εμφανώς ήξει , ο θεός ημών, και ου
non silebil. Verba Insec secundi adventus propthe- παρασιωπήσεται . Τούτο προφητεία περί της Δευ
tiam continent. In primo enim adventu incognitus τέρας του Χριστού παρουσίας . Εν μέν γάρ τη
venit Christus , et non Inanifeste , quinimo ipsum πρώτη ασυμφανώς ήλθε, λαθών και αυτόν τον διά
eliam fallens diabolum . Neque enim eum in monte βολον · ου γάρ ήρώτα αυτόν επί του όρους , και τις WE

interrogasset, an essel Flius Dei , si ei cognitus ί του Θεού ; εν δε τη δευτέρα, φανερώς ελεύσεται
ſuissel . In secondo anteh manifeste reniet cum μετά δυνάμεως και δόξης πολλής. Τότε μεν γάρ.
polentia, el gloria muulla . In primo igillir advenli ως θηρατής του αφηνιάσαντος, ήκεν εν οίκέτου σχή :
venil in personas servi, veluti venalurus euin qui ματι· ύστερον δε, ως κριτής του πλάσματος ήξει.
Δ se rebellaveral damoner . In sccundo aule : " Ωσπερ γαρ ή αστραπή , φησίν, εκπορεύεται εξ
veniit lanquam judex lotius creaturæ, et quemad- ανατολών ηλίου , και φαίνεται έως δυσμών , ού
modum exil fulgur ub oriente, el viderur usque ad τως έσται και η παρουσία του Υιού του ανθρώ
occasum , ila eril adre :ilus Filii hominis "o , omnibus που , πάσι φοβερά τε και φανερά. Ου παρα
nimirum et corinidabilis, ct maniſestiis. El non σιωπήσεται δε , αντί του, Ουκ ανεξικακήσει δια
silebit Deus, hoc est, Non perpetuo lania patienti παντός .
D
animo mala sustinebil.
Ignis in conspeclu ejus accenderur, et in conspectu Πυρ ενώπιον αυτού «καυθήσεται, και κύκλω
ejus procella vehemens. Terribilem Dei præsentiam αυτού καταιγίς σφοδρά. Το φρικτόν αυτού και
atquc intulerandam quodanimodo esse prædicit bis ανυπόστατον διά τούτων προαγορεύει • ούτω γαρ και
verbis. Talem etiam eum vidisse ligimus proplic- Δανιήλ εθεάσατο · Ποταμός γάρ, φησί, πυρός ει.ι.
tami Danielem : Flumen , inquil , ignis trahebal anle κεν έμπροσθεν αυτού · ο θρόνος αυτού, φλός
εum ; thronus ejus, Πα :: σ: ignis ; τοια ejus , ignis πυρός » οι τροχοί αυτού, πιο φλέγον . Καταιγίς
comburens 1. Pracella autem, violenlis atque into- δε εστι ραγδαία ρύμη πνεύματος και αφόρητος.
Icrabilis ventorum in.pelis.
VeRs . 4. Advocabii cæluin sursum , el terram , ut lipocralécerai rir cipurdr. inw , xal ripr rir,

81 Judic . XX95, 14. 35 Εxod . X3, 25 . 89 Mich vi , 2. • Μ . ι : ! ι. ΣSIv , 27. 91 1931 , V : , 9.

541 COMMENT. IN PSALMOS. 542
του διακρίνει τον λαόν αυτού . Τον άνω ουρανόν, A dijudicet populum suun. Celum sursam dixit, pro
καθ ' υπερβατών. Προσκαλείται δε ταύτα, ένεκεν του eo quod sursum est. Advocalit autem colum et
διακρίνει τον λαόν αυτού, κακώς πολιτευόμενον : 1errarm , ut populum suum prave viveolen dijudi
διακρίναι δε νύν το ελέγξαι λέγει. Σκόπει δε ότι και cel. Dijudicare vero posuil įpro redarguere. Con
Μωυσής εισαγαγών τον λαόν εις την γην της επ- sidera etiam quod Moyses populum introducens in
αγγελίας , τον ουρανόν και την γήν μάρτυρας των terram promissionis, cælum el lerram lestes pac
συνθηκών παρέλαβεν, ως μονιμώτερα σώματα , και lionum assumpsit, tanquam firmiora ac durabiliora
ως περιεκτική των αμαρτανόντων, η κατορθoύντων . corpora , ac veluti ea quae et peccalores et virtute
Έστι δε το σχήμα προσωποποιία, ότε τοις αψύχοις preditos homines complectantur. Ηujusmodi autem
εμψύχων σώματα περιτίθεμεν . figura prosopopæia dicitur, cum videlicet inani.
malis rebris animalam personam imponimus.
Συναγάγετε αυτό τους δαίους αυτού . 'Οσίους VERs, 5. Congregate illi sancios ejus. Per sancios,
λέγει τους Ισραηλίτας αφωσιωμένους , και ανατι- Israelilas intelligil, veluti Deo sanctificatus prorsus
θεμένους μόνο αυτό. atque oblalos .
Τους διατιθεμένους της διαθήκης αυτού επί B
Qui disponunt lestamentum ejus in sacrificiis .
θυσίαις . Τους διοικούντας και εκπληρούντας , ως Qui lestamentum Dei quod cuni illis disposuit,
οίονται , την προς αυτούς διαθήκης του Θεού εν ταις adimpleat ac peragunt in sacriliciis. Per lest:
Ουσίαις . Διαθήκην δε λέγει τον νόμον. Μόνα γάρ τα .
mentum aulem legem intelligit. Ea enim servantes,
των θυσιών φυλάττοντες , ώοντο πάντα νόμον τηρείν, quæ in lege tradebanlur de sacrificiis, universain
και επι ταις θυσίαις έμεγαλαύχουν, ως θεοσεβέστα- se existimabant lege :v adimplere, el in liujusmodi
του. Συναγάγετε δε αυτώ τούτους , εν τοις αφορ: sacrificiis quasi religiosissimi, summopere gloria
σμένους ταίς αναγνώσεσι των προφητικών λόγων bancur. Congregale vero illi lios sanctos, illis
λαφος . nimirum diebus, qui propheticorum sermonuni
lectioni dicati sunt.
Και αναγγελoύσιν ουρανοι την δικαιοσύνης VERS. 6. Ei annuntiabunt cæli justiliam ejus.
αυτού . Μέλλων εισάγειν τον θεόν δικαιολογούμενον , Cum introduclurus sit Prophela Denm in judicio,
προλαμβάνει και ανακηρύττει ότι δικαίως ο Θεός priroccupat el prædicit, quod juste omnia judica
έρεί . Και γάρ, φησίν , αυτά τα άψυχα αναγγελούσι bil. Ipsa enim , inquit, inanimala illius eliam jus
την δικαιοσύνην αυτού . "Η ουρανούς λέγει τας επ- liliam annuntiabunt. Vel per cælos, coelestes atque
τυρανίας τάξεις των ασωμάτων, άτε περί Θεόν ούσας C incorporeas orlines intelligit , qui sempersunt apud
εεί. Deum .
"Οτι ο Θεός κριτής έστιν . Τούτο κατασκευή της Quoniam Deus judeu esi. H.ec est comprobalio
δικαιοσύνης · διότι ο Θεός μέλλων δικαιολογείσθαι , divinæ justitiæ. Quia Deus qui juste judicaturus
πάντων κριτής έστι, και λοιπόν δίκαια έρεί, φύσει est,, judes erit.. Ille enim juste judicabit, qui natura
την δικαιοσύνην έχων . ipsa justus est.
"Ακουσον , λαός μου , και λαλήσω σοι . Εντεύ- Vers. 7 Audi , popule meus, el loquar libi. Ex hoc
Οεν αι του θεού φωναί • επιτάττει δε αυτούς πρό loco verba Dei incipiuni. Jubet autem ante omnia
πάντων προσοχήν . "Ακονσον γάρ, φησι , τουτέστι , allentionem eos pra'slare. Audi enim , inquit, hoc
Πρόσχες . est, meitem adhibe.
Ισραήλ , και διαμαρτύρομαι σοι. Από κοινού Israel, et allestabor tibi. A communi sensu sn
πάλιν λαμβάνεται το 'Ακουσον : ειπών δε λαών, mendum est verbum : Audi . El cui populum
προσέθηκε και το ίδιον του λαού, και το ήδιστον dixisset,, proprium ac jucundissimum ima
na nouvel
όνομα , ότι Ισραήλ : διαμαρτύρομαί σοι δε , αντί addidit : 0 Israel, inquit, allestabor tibi, hoc est,
του , Διαλεχθήσομαί σοι . loquar ad le.
"ΟΘεός , ο θεός σου είμι εγώ . Εγώ ο διαλεγόμενος D Deus, Deus tuus ego sum . Ego qui loquor ad le,
σοι , ο Θεός σου ειμι• φρίξον · τούτο δε φησι , και sum Deus luus. Perlorresce igitur. lloc autem di
προς ένδειξιν της αρρήτου μακροθυμία;, ως διαλέ-
5 cil ad immensam longanimila em suam demon
γεσθαι τοις δούλους αυτού . Έδιπλασίασε δε το , ο strandain , veluli , qui cum propriis rliam servis
Θεός, εις διασυρμός της αναισθησίας και παχύτητος Ivalur .. Ad nmajorein praeterea exprοbrationem..
των άκρων αυτών . crassitudinis atque insensibilitatis eorum repeliit
liomen Dei .
Ούκ έπι ταις θυσίαις σου ελέγξω σε, τα δε Vers . 8 Non in sacrificiis arguam le : holocausia
Ολοκαυτώματά σου ενώπιόν μου έστι διαπαντός . aulem lua in conspectu mieu sunt semper . Non banc,
Ου τον παρόντα , φησίν , έλεγχον ενεστησάμην έγ- inquit, redarglilionein constitui ut accus:rem le
καλών σοι περί θυσιών , και αμελουμένων · ούμε-
.
de neglectis sacrificiis . Nan bolocausta liia senie
νουν και γαρ τα ολοκαυτώματά σου διαπαντός εν per sunt in altari inco . El quantum ad sacrificia
.

το βωμό του ναού μού εισι • και τότε επι ταις perlinel , culpa cares ; verum alia sunt in quibus
θυσίαις . ανέγκλητος με μέντκας · αλλ' έτερά σου le accusem ,
και η πρώ
543 EUTAYMII ZIGARENT 544
VERS. 9. Non accipiam de domo (ua vilulos, neque A Ου δέξομαι εκ του οίκου σου μόσχους, ουδε
de gregibus tuis hircos . Ne existimes, inquit, gratum εκ των ποιμνίων σου χειμάρους . Θύων επιμελώς ,
mibi culluin impendere, aut mihi inservire, dum μή οίου με θεραπεύειν εν τούτιν : ου δέομαι γάρ
studiose sacrificas. Neque eniin indigeo sacrificiis, θυσιών, ανενδεής πάντων ών • και πάντων μάλιστα
cum nulla re deficiaill, quinimo et omnia ego πάσι χορηγός · όθεν του λοιπού ου δέξομαι τας
etiam singulis præbcam . Quocirca nulla in posle- τοιαύτας θυσίας. Ευτoνώτερον δε καθάπτεται τού
ruin bujusmodi suscipiam sacrificia . Alibi etiam των, διά Hσαίου λέγων · Τί μοι πλήθος των θυ
acerbius per Isaiam eosdein carpit , dicens : Quill σιωνυμών ; πλήρης ειμί ολοκαυτώματα κριών ,
mihi multitudo sacrificiorum restrorum ? plenus sum και στέαρ αιγών , και αιμα ταύρων και τράγων οι
holocaustis arielum : adipem agnorum , el sangui- βούλομαι. Τίς γάρ έζήτησεν ταύτα εκ των χει
nein laurorum alque hircorum non velo . Quis eniin ρων υμών ; και Ιερεμίας δέ φησιν· 'Ινατί μοι
exquisivil hæc de manibus vestris " ? Iterum per λίβανον εκ Σαβα φέρεις , και κινάμωμον εκ γης
thus fers de Saba
Jeremiam , dicens :: Quid mihi illus μακρόθεν ; και πάλιν: Ουκ ελάλησα προς τους
et cinnamomum de terra longinqua " ? Et rursus : πατέρας υμών περί θυσιών , και περί ολοκαυτω .
Non locutus sum ad patres vestros de sacrificiis , el μάτων ουκ ενετειλάμην αυτοίς · και άλλα τοιαύτα
B
de holocaustis non mandavi eis " . Et alia hujusmodi διάφορα προφήται φασι. Και μην πολλά περί θυ
mulia plerique prophetarum trailunt. Quod si quis σιών διά Μωσέως ένομοθέτησεν. "Έστι δε λύσις της
a Deo dicat per Moysen in lege lradila Suisseinan . δοκούσης έναντιότητος , ότι ου προηγουμένως δε
data de sacrificiis, illud ad hanc oljectioncni dici εαυτόν ενομοθέτησα περί θυσιών · μή γάρ έχρηζον
polerit : quod sacrificiorum lex, non principaliter, τούτων , αλλά συγκαταβατικώς διά την ύμών σκλη
nequc ex primo proposito tradita est propler Deum , ρτητα. Ειδώς γάρ υμάς άπαξ εν Αίγυπτο μεμαθη
ea ratione, quod hujusmodi sacrificia illi placerent. κότας θύειν, και ήδέως προς τούτο και δυσαποσπά .
Nique eniin bis rebus indigebat aut delectabatur στως έχοντας , συνεχώρησα τούτο κατ' οίκονομίαν ,
Deus :: sed humanæ duritiæ miserlis legem illam μεταστήσας τας θυσίας εις εμαυτόν, ίνα τη συν
tralidit :: considerans enim Helireos in Egypιο εχεία τούτων μνημονεύητέ μου , και η των θυσιών
jam didicisse uli sacriliciis, et libenter in eis ver- ηδονή φυλάξη το προς εμέ σέβας εν ανθρώπους
sari, nec posse perfacile ab bis avelli , summa άχαρίστοις, και δέον επιλανθανομένοις . Νύν δε του
dispensatione ea ad tempus concessit, illud interim μακρού χρόνου , και των τοσούτων εκάστοτε ση
lucrifaciens, quod ad sui cullum ea transferret, μείων βεβαιωσάντων υμάς, ότι εγώ είμι θεός μόνος.
quodque illi cui sepius meminissent dum frequen- C απογυμνώ την εμήν γνώμην, και διαρρήδην απι
tioribus sacrificiis interessent , Voverat enim hoc γορεύω τας θυσίας , ως αχρήστους και περιττάς.
pacio intercedenle aliqua oblectationc, pielalemi Αίσχυνέσθωσαν οι Ιουδαίοι , παρατρέχοντες την
ac religionem in Deu » , in tam ingratis atque obli. αλήθειαν, και μύοντες προς το εν τοις ρήμασι τούτο
viosis animis diutius posse conservari : al mine φώς.
quando lam diuturno ten pure ac tantis signis ubique gentium factis homines jam in loc congr
mati sunt, quod unis est verus Deus, denudat palanı ille alque aperit nobis per Prophelain sen
lentiam suam , sacrificioruın siperſluilatern clare omnib :18 annuntiavis . Confundantur igirur Judæi,
qui veritatem perverluni, el lucem , quæ in Scripluræ verbis javel, obleguint algue ab: cun
dunt.
Vers. 10. Quoniam meæ sunt omnes feræ agri, "Οτι εμέ εστι πάντα τα θηρία του αγρού,
pecora in montibus et boves . Ea , inquit, sacrificia κτήνη εν τοις όρεσι , και βρες . "Οτι ου δέξομαι,
non suscipiam , quoniam creata omnia mea sint. φησί, τα ρηθέντα , ότι εμά εστι πάντα . Θηρία δε
Per feras autem agri nunda intelligit quadrupe- αγρού λέγει τα εν τοις αγροις νεμόμενα καθαρά
dia,, quain agris pascuntur.. Solet enim Scripturaτετράποδα : το γαρ των θηρίων όνομα , ποτέ μεν
non immilia tantum ac silvestria animalia , sed D επί των αγρίων, ποτέ δε επί των ημερων τίθησιν
mitjoria etiam ac domestica ſerarum nomine ap η Γραφή . 'Εμά δε ούν έστιν, ώς έμού κτίσαντος.
pellare. Meas aulem esse dico, quia hujusmodi Τινά δε των αντιγράφων θηρία του δρυμού γρά .
omnia ego creavi. Quædam vero exemplaria babent: φουσιν, εν οις μάλλον νοήσεις τα άγρια αγροι μεν
Omnes fera silvarum, et tunc immitia intelliges γάρ, τα ημερα χωρία •: δρυμοί δε , τα υλώδη και
significari animalia , siquidem agros domestica θηριότροφα και αποδώσεις εις εξήγησιν, ότι ου
prælia appellamus, el silvas, immiliora loca, ini τα ήμερα μόνον εμά έστιν, αλλά και τα άγρια. 'Ες
quibus fcræ solent inayis versari : el lunc expones, ολίγων δε ζώων, όλα τα θυσιαζόμενα καλεί .
quod non solum domesiica animalia Dei sunt, sed etiam silvestria . His autein paucis animaliuon no
winibus cælera omnia contineri voluit, qu:e sacriliciis sunt idonea.
VERs. 11. Cognori omnia volatilia cæli. Novi, " Εγνωκα πάντα τα πετεινά του ουρανού
inquil , hec omnia, ac veluti ccrlissimus corum Γνωρίζω ταύτα : τριθμημένα έχω , ως Δεσπότης
Dominus, enumcrata ca babeo penes me. αυτών.

* Iss . 1 , 11 , 12. 28 Jerem , νι, 20. • Jerciι. τιι, 92 ,

 545 COMMENT, IN PSALMOS . 546
Και ωραιότης αγρού μετ ' εμού εστιν. "Ωραιο . Α El pulchritudo agri mecum est . Per pulchrilldinem
τητα εκάλεσεν άγρου τους εξ αγρών φυομένους agri fructus intelligit qui in agris nascuntur, qui
καρπούς· ταύτα γαρ και κάλλος εισί του αγρού, etiam pulchritudinein quamdam atque ornamentum
και ωραία διά τάς ώρας του ενιαυτού ονομάζονται . agris oιnnibus priestant . Ει quia Greca dictio ωραιό
Μετ ' εμοί δέ έστιν , αντί του, Παρ' εμοί, εν εξου- 77 , non pulchriludinem lantum , sed len pestisi
σία μου . “Ορα δε πως συνοπτικώς εμνημόνευσε lale! eliain significat, quæ in agris id ellicis, ut
πάντων " προσεφέροντο γαρ εις θυσίαν από μέν των suis quæque temporibus miro ordine proveniant,
τετραπίδων , βόες, και τράγοι, και πρόβατα από dic quod hanc tempestivitatem Deus secum esse
& των πετεινών , περιστεραι , και τρυγόνες από dicit , quia in ejus facultate est, eam præstare
& των καρπών, σεμιδαλις , και οίνος , και έλαιον. agris aut negare. El considera quam paucis oniniuin
meminerit, quæ in sacrificio oferebantur. Offerebantur enim ex quadrupedibus boves, hirci, alque
ones ; es volucribus, columba , el lurlures : el ex terræ frugibuis, siligo , vinum , atque oleum .
Εάν πεινάσω, ου μή σοι είπω . Τούτο κατ ' ει . Vers. 12. Si esuriero, non dicam libi. Per ironiam
ρωνείαν είπε , διασύρων την αυτών παχύτητα , οιο- boc dicit, redarguens eorum crassitudinem , qui
μένων τον Θεόν δείσθαι των θυσιών εις βρώσιν. putabant egere Deum sacrifciis ad manducandum,
Φησιν ούν, ότι και οι ορθώς υπελάμβανες, ουκ αν ac si diceret : Tanielsi lu id recle existimarcs,
εζήτουν φαγείν από σου . Και άκουσον την αιτίαν . B ego tamen a le nullum peterem cibum ad nandu
candum . Et causam subjicit :
'Eμή γάρ έστιν η οικουμένη και το πλήρωμα Meus est enim orbis terræ et plenitudo ejus. Cum
αυτής . Εμής ούσης , έλαβον αν αυτός . igitur mea sil lerra , sumam ego, si opus fuerit,
a me ipso (quodcumque libuerit. Sed quia nullis Deus hujusmodi adjumentis indiget, audi quid
dical).
Wή φάγομαι (79 ) κρέα ταύρων , ή αίμα τράγων Vers. 13. Nunquid manducabu carnes laurorum ,
πίομαι ; Κατ ' ερώτησιν έτι πλατύτερον ελέγχει την au! sanguinem hircorum polabo ? Per interrogationem
άνοιαν αυτών • Μη γαρ, φησίν , ώς οι ψευδώνυμοι legenda sunt hac verba. Latius autem eorum
θεοί των εθνών , τοιαύτης βρώσεως και πόσεως amentiam redarguit : Nunquid ego, inquiens,
επιδέομαι; όπουγε και πολλοί των επιεικέστερων (quemadmodum falsi gentium dii) hujusmodi
ανθρώπων αποστρέφονται ταύτης και διαπτύουσιν . cibo, aut polu indigeo ? quandoquidem multi ctiam
æquiores homines ea negligunt et contemnunt ?
θέσον τώ Θεώ θυσίαν αινέσεως . “Θρα φανερώς Vers. 14. Inmola Deo sacrificium laudis. Palam
εαβαλλομένην την νομικής λατρείαν, και αντεισαγο- palel ex his verbis legalem cultum espelli, et
μένην την ευαγγελικήν. Η γάρ δι' αινέσεως θυσία C evangelicum introduci . Sacrificium enim φuod per
τους Χριστιανοίς αποχεχλήρωται . Αίνεσιν δε λέγει laudem fil, Christianis altribulum est. Per laudein
την ευφημίαν , ή την ευχαριστίαν · και αμφότερα vero benedictionem et gratiarum actionem intelli .
γαρ δει ποιείν, εφ' οίς εκ του μη όντος παρήχθη- gii . Utrumque enirn debemus Deo, benedicere ei
μεν, και τα προς χρείαν και απόλαυσιν έκτησάμεθα , nimirum, et gratias agere, quod scilicet in esse
και φως γνώσεως προσελάβομεν, και απλώς ειπείν , producti sumus , cuum antea non essemus, quod
ηλικαύτα ευηργετήθημεν . usui nostro necessaria pozerdimus ,quod cognit ovis
lumen accepimus, et quod summis denique afecti
sumus beneficiis..
Και απόδος τω Υψίστω τας ευχές σου. Τας El redde Allissimo vola lua. Id esi , Oraliones el
υάρ σωτηρίας σου» χρεωστείς γάρ τούτο ποιείν preces pro salule lua . Debes enim id facere. Vel
ή ευχές λέγει τις υποσχέσεις, τας υπέρ του ευ- per vola promissiones intellige, quas feceral Deo.
αρεστείν αυτω ούτω γαρ ποιείν και Ιουδαίοι επ. lia enim se facluros Deo pollicebantur Judai, at
ΤΥγείλαντο , και ημείς επαγγελλόμεθα , ως δούλοι nos etiam pollicemur, tanquam servi Domino ; Deo
Δεσπότη. Εύαρεστεί δε μένος και ενάρετος : το δε autem is solus placel , qui virtule prædilus est :
θύεινζώα, ούκ αρετή- και ουδε τα έθνη, παρά τούτο D sed sacrificare animalia, nullius prorsus est virtu
ενάρετα . lis. Neque enim genles ob sua sacrificia virlute
præstare existimantur.
Και επικάλεσαι με εν ημέρα θλίψεως σου , και VERs . 15. El invoca mie in die tribulalionis luce ,
εξελούμαι σε , και δοξάσεις με. Ούτω θύσον , και el cruam le, el giorificabis one. Sacrilica , inquit, hoc
απόδος και χρεωστείς , και τότε θαρρούντως επικάλε- paclo, el redde Deo quod debes , el liinc demum
σαί με , και εξελούμαι σε της θλίψεως , είτε παρά invoca me, et eripiam te ex omni hominum , aut
ανθρώπων , είτε παρά δαιμόνων . Και δοξάσεις με , dienionum afflictione , et glorificabis me tanquam
ως αψευδή και ταχύν βοηθόν. Παρατηρητέον δε veracem ac celerem adjutorem . Observandum vero
πώς ανοίγων τη ευαγγελική λατρεία θύραν ο Θεός , est quomodo Deus evangelici cullus nobis hic ja .
ευθύς και περί της αγίας ενέφηνε Τριάδος . Θυσον nuam aperiens, slatim eliam sanctæ Trinitatis co
γάρ, φησί , τω Θεώ , είτα, Και απόδος τω Υψι- gnitionem tradiderit . Sacrinca , inquit, Deo ; et,
Varia lectiones .
(79 ) ΑΙ . φάγω .
547 EUTHYMII ZIGABENI 548
Redde Allissimo vota tua ; ac leum etiam, Infoca- Αστω · έπειτα, Και επικάλεσαι με , ουχ ώστε νοη
bis me. Nec dico, quod solum Patrem Deum dicere θήναι μόνον τον Πατέρα Θεόν, και μόνον ύψιστον
debeamus , aut solum Filium esse altissimum , aut τον Υιόν , και μόνον επικαλείσθαι άξιον το Πνεύμα
solum invocare saucium Spirilum , sed quoil lu- το άγιον · αλλ' ώστε τη τοιαύτη διαιρέσει την διαί
jusmodi distinctionc distinctionein eliam nos per- ρεσιν των υποστάσεων υποδηλωθήναι .
sunarum intelliginius.
Vers . 16 , 17. Peccalori aulem dixit Deus : Quare Το δε αμαρτωλό είπεν ο Θεός • Ινατι συ εκ
lu enarras justificationes meas, el assumis lestamen- διηγή τα δικαιώματά σου, και αναλαμβάνεις την
Cum meum per os tuum, tu vero odisti disciplinamm διαθήκην μου διά στόματός σου · συ δε εμίση .
el projecisti sermones meos relrorsum ? Per peccalo- σας παιδείας και εξέβαλες τον λόγον μου εις
rem fioc in loco Judæoruin sacerdolum ac Scriba ! τα οπίσω ; 'Αμαρτωλόν καλεί τον δήμον των Ιου
rum genus intelligit , qui legales justificationes δαίων Ιερέων και Γραμματέων , οίτινες διηγούντο
narrabant populo , quique orc tantum , non etiam μεν τω λαώ τα δικαιώματα του νόμου , και διά στό
corde, er velcri lestamento sententias atque au- ματος μόνον είχον όλην την νομικήν διαθήκην , ου
cloritales afferebant : gloriabantur eliam in lege , B
διά καρδίας μεγαλουχούντες δε επί τούτιν μόνιο ,
ac veluti per eam prorsus justificali essent , omnc
. και δικαιούντες εντεύθεν εαυτούς, πάσαν αμαρτίαν
genus delicii committelbant . Ιdcirco de eis Ioquens διεπράττοντο . Περί ών ο Χριστός είπε προς τον
Dominus al populum dixit : Qua dicunt facile , λαόν, ότι "A λέγουσιν υμίν ποιείν , ποιείτε κατά
.

sed juzla opera eorum notite ſacere " . Quare , in δε τα έργα αυτών , μή ποιείτε. Διατί , φησίν, δι
quit , lu qui alios doces , ean: disciplinam alque δάσκεις μεν άλλους , συ δε εμίσησας την άφ ' ών
eam animi moderationem odisli, quam doces ? Cur διδάσχεις παίδευσιν και ρύθμησιν της ψυχής , και
projecisti sermones nens retrorsum ? hoc est, Cur εξέβαλες τους λόγους μου εις τά οπίσω , τουτέστιν ,
expullsti atque ollisti ens ? Retro enim expellere απώσω αυτούς ; Επίσω γάρ τις ωθεί τον μισούμε
aliquem quis dicitur, qui illum odit. Repulisti au νον . Απώσω δε αυτούς , ώς μη ποιών, και εντέλλον
lein , dum ea non adiniplesti , quas illić mandanlur. ται· ώστε λόγω μεν αναλαμβάνεις αυτούς , έργα
Ore igitur ac lingua te ſaleris serinones meos sus δε απωθείς.
cipere, reipsa autem abjicis eos prorsus el re .
pellis.
VERS. 18. Si ridebas (urem , currebas cum eo. Ει εθεώρεις κλέπτης , συνέτρεχες αυτώ . "Ορα
Cerre hic , veluti in tabula quadain , peccatorum c καθάπερ εν πίνακα τα της αμαρτίας χρώματα • Ει
Σ

colores . Si videbas, inquit , furen, vel una conspί εθεώρεις κλέπτης , και συνέπραττες, και συνευδόκεις
rabas, vel lælabaris, el placebant libi illius actio το πράττοντι , διά το μη σωφρονίζειν, αλλά συγχα
nes : dim 11on erudiebas eum , non castigabas, sed λύπτειν ,
polius vilia ejus conlegebas.
El cum adulteris portionem luam ponebas. Eudem Και μετά μοιχού την μερίδα σου ετίσεις. Και
pacto communicabas adulteris, quo currcbas cum τη μοιχώ εκοινώνεις διά του αυτού τρόπου
ſure . Per adullerum autem seu ( ut vcrius in Greco καθ' ον και το κλέπτη συνέτρεχες μοιχόν δε
b.belur ) per mæchum , etiam fornicatorem intel . ενταύθα και τον πορνον καλεί και παντοιον
Tigil , el quemcunque alium intemperantem , sive ακόλαστον.
i :n pudicum .
Vers. 19. Os fuum abundavil malitia. Impleluin Το στόμα σου επλεόνασε κακίας . Eπλεόνασε
csi mendacio . Indillerens aulem est constructio . ψεύδους : αδιάφορος δε η σύνταξις .
Ei lingua tua complicabal dolos. Hoc per se cla- Και η γλώσσα σου περιέπλεκε δολιότητας .
ruin est .
Τούτο δηλον .
VERS. 20. Sedens , adversum fratrem fuum oblo D
Καθήμενος , κατά του αδελφού σου κατελάλεις .
quebaris. Cum aliis nimirum conspirans. Συγκαθήμενος τισι.
Ed adversus filium matris tuæ ponebas scandalum . Και κατά του υιού της μητρός σου ετίθεις
Idein rursus repetii, narratione sua accusationem σκάνδαλο » . Το αυτό πάλιν λέγει , διά της επεξ .
augens. Scandalum autem punebas, hoc est, laqueum ηγήσεως αύξων την κατηγορίαν. Σκάνδαλον δε ,
aut offendiculum aliquod . ή παγίς .
llæc fecisti, et lacui. Longanimitate mea luam Ταύτα εποίησας , και εσίγησα . Έμακροθυ
exspertans pænitentiam . μησα, απεκδεχόμενος την μετάνοιάν σου .
VERS. 21. Existimasti iniquilatem , quod ero tib: Υπέλαβές ανομίαν , ότι έσομαί σοι όμοιος . Σύ
similis. Tu non modo ea operatus non es , quæ δε ου μόνον διωρθώσω, αλλά και ενεθυμή.
recla sunt, et secunduni virtulein : veruin scelesla θης ανασιότητα • αύτη δε ήν, ότι έσομαί σο :
.

etiam « ogilasti.. Stelus autem fuit cogitare ,, quod όμοιος, όσον εις το συνευδοκείν τοις αμαρτά
essem exo lui similis, el qnod consentire ac par νουσιν,
cere deberem peccatoribus .
25 Μatth. 11ιιι , 3.
349 COMMENT IN PSALMOS . 550
Elé,&w ce val casacrilow x :rà apdowaór A Arguam le ei slaluan contra furiem inam peccala
cc τας αμαρτίας σου. Εν τη ημέρα της κρί- lua . In die srilicet judicii .
σεως .
Σύνετε δή ταύτα,οι επιλανθανόμενοι του Θεού . VEBs. 22. Intelligite hæc vos , qui obliviscinini
Νοήσατε τα διθέντα , οι επιλανθανόμενοι του Deuin . Considerale quæ dicla suni, vos qui oblivi
θεού . διότι μακροί.υμεί επί ταίς αμαρτίαις scimini Deum , el nou animadvertitis quam longa .
υμών. nimis sit in peccatis vestris.
Μήποτε αρπάνη, και ου μή ο ρυόμενος. Ο Nequando rapial , el non sit qui eripial. O lon
.

ανείκαστον μακροθυμίας ! έτι μακροθυμών , εξ. gninitatem incompreliessibileur ! adhuc tolerantia

ασφαλίζεται αυτούς. Μήποτε, φησίν , άρπάση τις utilur , cupiens illos in lulo esse. Ne quando ,
ψυχάς υμών δι' αγγέλων αποτόμων αιφνίδιον. inquit , ipse per violenlos angelos repenie rapial
animaz vestras .
θυσία αινέσεως δοξάσει με. Πάλιν παραγγέλλει Vers . 23. Sacrificium laudis glorificabit me.
περί της καινοφανούς θυσίας : ότι αύτη μεν, φησι , lteruin ea mandal, qux. ad novum pertinent sacri
δοξάσει , ήγουν τιμήσει , ουχ ή διά ζώων . licium . Hoc enim , inquit , glorificabil , boc col
B
honorabil me, el non animalium sacrificia.
και εκεί οδός ή δείξω αυτό το σωτήριόν μου . Et illic iler quo ostendam illi salulare maam .
Και εν εκείνη τη θυσία έστιν οδς σωτηρίας (80) E: illic, inquii, id est , in eo genere sacrificii , via
δι' ής οδού αυτώ τω Ούοντι δείξω την παρ' εμού quædam est ad salulen , per qu : ai viam ego
σωτηρίαν . Τινά δε των αντιγράφων, "Ην δείξω sacrificanti cuilibet eam satile Ostendam, φue και
γράφoυσι , και νοοϊτ ' αν ότι καθ' ήν . Τινές δε και me prorenit. Quædam vero exemplaria babent :
μετά το Δείξω υποστίζοντες , Αυτό το σωτήριον Ei illic iter, quod ostendam ; el lunc cspone sub
μου , φασίν • εδόν δε εις σωτηρίαν , υποληπτέον ή το intelligendo , ut infra : Ει illic , inquit , est iler ,
βάπτισμα , και την μετάνοιαν . juxta quod iter ego ostendam illi , etc. Aliqua
eliam exemplaria post verbum ostendam, punctum habent, post quoil sequitur : Ili salulare meum ;
viam autem ad salulemn csse credimus baptisinom , alit pænitentiam .
Εις το τέλος, ψαλμός τώ Δαβίδ, εν τω εισελθείν In finem psalmus ipsi David , cuni ingressus esselnd
προς αυτόν Νάθαν τον προφήτην , ήνίκα eum Naihan prophela, quando ipse ingressus est
εισήλθε προς Βηρσαβεέ την γυναίκα του ad Bersabee urorein Uriæ .
Ουρίου .
ΨΑΛΜΟΣ Ν' . PSALMUS L.
Εις το τέλος μεν , ότι προφητείας έχει παραπεμ- Inscriptio in finem indical psalmuin hunc pro
πούσας εις το τέλος αυτών τους εντυγχάνοντας . Ού phelias continere, quæ lectorem moveant, ul carumi
μόνον γάρ κατάλληλον θεραπείας εξομολογήσεως linein inspiciat. Neque enim in hoc psalmo bealus
τα τραύματα της μοιχείας Βηρσαβεέ , και του φόνου David inedicinam lantun Dullerii et cædis rul
του ανδρός αυτής Ουρίου δια του παρόντος ψαλμού neribus salutarein construxil , sed de variis etiam
κατεσκεύασεν, αλλά και περί διαφόρων άλλων . "Ετι rebus in eo tractavit : quippe cuni et instauratio
δε και της ανοικοδομής Ιερουσαλήμ της μετά την nem prirdiserii Jerusalem , que facta est post po
εκ Βαβυλώνος επάνοδος των αιχμαλώτων προείπεν : ppuli
!!i reditum e Babylone , ubi
ili captivις delinebatur;;
ου γάρ απέπτη (81) παντελώς απ' αυτού το προφη- gratia enim sancli Spirilus i . eo prorsus non de
τιχόν χάρισμα , οία του θεού γινώσκοντος , ότι θάττον feceral, cum inter cætera vel illud cognosceret,
απολούσεται τον τύπον, και λαμπρότερος γενήσεται» quod omnes delictorum sordes jamjam eral ablie
ου δε γαρ απολαβείν εζήτησε το άγιον Πνεύμα, αλλά luras, el clarior eliam ſulurus , quam anlea ſui sel.
μή αφαιρεθήναι απ' αυτού. Είπε γάρ, ότι και το Hac ratione restilni sibi non petiit sanclom Spiri
Πνεϊμά σου το άγιον μη αντανέλης απ' εμού . lum , sed non auferri; ait enim : El Spiritum s'inc
'Αρμόζει δε και πάσιν ημαρτηκόσιν η παρούσα εξ. lum (uum ne auſeras a me. Verum lumilis bæc Pro
D
ομολόγησις, ήτις συνετέθη , και απηρτίσθη ότε phelæ nostri conſessio omnibus potest accommodari
εισήλθε προς αυτόν Νάθαν ο προφήτης : τότε γάρ peccatoribus. Et eo quidem tempore ſuit facia,
είς συναίσθησιν ήλθε,τον παρελθόντα καιρόν άφρον- quando Nathan propheta ad eum ingressus est, ut
τίστως διακείμενος. Το δε . 'Ηνίκα εισήλθε προς de commissis deliciis illumn reprehenderel.. Tunc
Βηρσαβεέ , ουχ ότι παραυτίκα προς αυτόν εισήλθεν enim ad seipsum reliit leatus David .. Nam hactenus
ο Νάθαν, καιρός γάρ διήλθεν ικανός , ως η πρώτη delicii sui enormilalem minime perpenderat. Quod
βίβλος των Βασιλειών ιστορεί • αλλά και το Ηνικα , vero ail :: Quando ingressks est ad Bersabee, non
υστεροχρονίαν επί του παρόντος άποσημαίνει : οίον , hoc sibi vuil, quod slalim post hujusmodi ingres
Μεθό εισήλθε προς Βηρσαβεέ, και εγκυμονα πε . sum , ad eam venerii propliela Nalban . Weiter fuit
ποίηκεν . enim quoddain temporis intervallum , ut traditur in
primo Regum libro . Sed illud adverbium , quando, hoc in loco fulurum aliquanto post tempus desi
Variæ lectioncs.
( 80) ΑΔΙ . εις σωτηριαν. ( 81) ΑΙ . απέστη .
551 EUTHYMII ZIGABENI 552

snat, ut sil sensus composuissc eum hunc psalmuin , postquam intraril ad Bersabee et gravidam cam
reddidit ,
Vers. 3. Miserere mei, Deus , sccundum magnam A 'Ελέησόν με, ο Θεός, κατά το μέγα έλεός σου .
misericordiam luam . Juxta immensam , inquil, tuam "Ελέησόν με αξίως του μεγάλου ελέους σου, ότι με
misericordiam miserere mei. Immensuan enjin est γάλα ήμαρτον.
quod deliqui .
El secundum mullitudinem niseralionum tuaruni Και κατά το πλήθος των οικτιρμών σου εξά
dele iniquilatem meam . Supplicantium more eum- λειψον το ανόμημά μου . Το αυτο εδιπλασίασεν
lem sapius repertit sensum . Ει per iniquitatem pro όνομα, σύνηθες γάρ τούτο τοίς δεομένοις. 'Ανόμημα
qua LXX
LΧΧ ανομίαν dixerunt [juxta significationem δε λέγει την παρανομίαν της μοιχείας και του
Grect dictionis] prevaricationein legis intelligit , .
φόνου • και άμφω γαρ ο νόμος εκώλυεν. 'Ανήμημα
in adultcrio el cæde a se commissam . Utrumque δε ταύτην εκάλεσεν, ότι δίκην αλλοφύλου, του μη
enim lege vela balur, rel , cum iniquitatem scu po νόμον , έπλημμέλησε .
cius ( ut diximus ) dvoulav se commisisse fateatur, consequenter illud etiam aflirmal, se & vopov , boc
cst, tanquam exlegein esse, cum alienigena inslar, qui sub lege non sil, neſanda bæc delicia conimi
Seril.
VeRs. 4. Amplius lava me ab iniquilale mea. Venia B 'Επί πλείον πλύνδν με από της ανομίας μου .
quippe ei jam dala fuerat per prophelam Nathan Συνεχωρήθη γάρ και διά του Νάθαν , ειπόντος , ότι
dicenteni : Deus abstulit peccalum iuum " : verum και Κύριος αφείλε το αμάρτημά σου . 'Αλλ ' υπό
præ maximo quodanı ardore amplius eliam lavari θερμότητος έτι πλυθήναι παρακαλεί • ή το , Επι
cupil ; vel amplius, expone, pro valde. πλείον , αντί του Αγαν .
El a peccalo meo munda me. Rursus peccati 10- Και από της αμαρτίας μου καθάρισόν με . Το
mine delictum a se commissum appellas, quod su- αυτό λέγει πάλιν αμαρτίαν , ότι κυρίως αμαρτία και
perius iniquitalem , seu (ut diximus) dvoulav , id του νόμου παράβασις . Πλήν ως επί το πλείστον τω
est, transgressionem legis appellavit : proprie enim της ανομίας, και παρανομίας, και αμαρτίας ονόματι
ille peccare dicitur, qui legem transgreditur. Solet αδιαφόρως χρήται, και αντ' αλλήλων .
autem Propheta promiscue uli his nominibus.
Vers. 5. Quoniam iniquitalem meam eyo co- " Ότι την ανομίαν μου εγώ γινώσκω , και η
gnosco , el peccalum meum contra me esl semper. αμαρτίαμου ενώπιόν μου έστι διαπαντός . Ελέη
Miserere mei , inquil, el munda me, quia perpe- σόν με, φησι , και καθάρισόν με, διότι ουκ επελαθο
Irati a me criininis oblitus non sum, nec , veluti deμην της αμαρτίας μου , ως ευκαταφρονήτου , διά
regia dignitale superbus, illud negleri . Nam etsi C τον όγκος της βασιλείας · αλλ ' ει και τους ανθρώ
homines lateat, ego tamen illius enormitatcm co- πους έλαθον, όμως εγώ γινώσκω ταύτην , ήλίκη :
gnosco , ac conscientiæ meæ oculis diu noctuque και βλέπω αυτήν νύκτωρ και μεθ' ημέραν τους
illud cerno : quippe cumi assidue ac peracerbe ani . του συνειδότος οφθαλμοίς , πικρώς πλήττουσαν την
mam mean stimulet. Que res certain penitentie εμήν ψυχήν όπερ μετανοίας έστιν ειλικρινούς
conjecturam prestal, ac peccatorum etiam veniam τεκμήριον, και πρόξενον συγχωρήσεως .
conciliat.
VeRs . 6. Tibi soli peccari. Cum res sim , et le Σοι μόνω ήμαρτον . "Ως σοι μόνο δικαστή υπο
solum commissoruni a me scelerum judicem lia- κείμενος βασιλεύς γάρ ών, σε μόνον έχω των πε
beain , libi soli peccasse videur, hoc est , libi soli πραγμένων μοι δικαστήν, των άλλων απάντων κυ
judici subjicior. Cælerorum enim omnium ego ριος ών, και κατ' εξουσίαν ποιών και βούλομαι. Η και
dominus sum , el ob potentiam meain licere niihi ότι τους στους νόμους παραβάς , σοι μόνο τη νομο
videntur, quæcunque libuerint. Vel, quia leges tuas θέτη τούτων ήμάρτηκα.
transgressus sum , idcirco libi soli peccasse videor
illarum legislatori .
El malum corum le ſeci . Omnia eniin vides, non D Και το πονηρόν ενώπιόν σου εποίησα. Πάντα
lanlum quando ea fiunt, sed quando cliam ſulu γάρ οράς, ουχ ότε γίνονται μόνον , αλλά και όταν
rum est ut fiaut, Hoc autem dicit, pudore seipsum μέλλωσι. Τούτο δε είπε , καταισχύνων εαυτόν, ώς ουκ
conſundens, qui Deuin videnlem lantum commilli αισχυνθέντα τον Θεόν , ορώντα γινομένην την αμαρ
facinus veritus non sil. Illud autem considera , τίαν. "Ορα δε, πως ως περί ενός αμαρτήματος
quod de uno lanluin a se commisso crimine loqui δοκεί λέγειν, διά το απηρτήσθαι της μοιχείας τον
videtur, cum tamen plura essent : ea nimirum φόνον εκείνη γάρ ειργάσατο τούτον .
ratione, quia imion ab altero dependebat : quippe
cuni adulterio impulsus fuerit ad cædem .
Ui justificeris in sermonibus luis, el vincas cum " Οπως αν δικαιωθής εν τοις λόγοις σου, και
judicaris. Delictum , inquit cuod feci coram le , γικήσης εν τω κρίνεσθαι σε. Έποίησα δε το κα

• II Reg . Σι , 15.
 553 COMMENT. IN PSALMOS : 554
χόν ενώπιόν σου , κατά της εμαυτού κεφαλής , ίνα aleor in caput meum con: misisse , ut quoties lu
εν ταις δικαιολογίαις σου , ταις προς εμέ , και εν τω mecum judicaris, el qux inter nos est causa dis.
κρίνεσθαι σε εμοί περί ών συ με βασιλέα πεποίη- culitur , quod scilicet lu me ex infimo reyem fucc
κας , και ούτως εδόξασα , εγώ δε τούς σους ήθέτησα ris, lantaque ac lali gloria colispicuun , quodquc
νόμους , και παρώργισά σε , δικαιωθείς μάλλον συ, ego contra, et leges luas spreverim , ci te sceleribus
καταδικάσεις με τον αθλιον , ώς περί τον ευεργέτην meis ad iram concitaverim , ut in hoc, inquit, ju
αγνώμονα . Τοιούτος γάρ ήν ο σκοπός του βιασαμέ- dicio tu magis justificeris, el ego vicissim , veluti
νου και νικήσαντος με δαίμονος, αυτόν εμέ κατα- erga tantum benefactorem adeo ingratus, magis
στήναι μοι της δίκης πρόξενον . Εδικαιολογήθη δε , condemner . Ea enim fuit inaligni demonis inten
και αντεκρίθη προς τον Δαβίδ ο Θεός διά Νάθαν , tio, cum magna me vi ad peccandum impulit ac
και ήλεγξεν · όπω ; προβατέα τούτον λαβών , εις βα- superarit , ut meæ nie constituerel condemnationis
σιλέα κατέστησε , και μυρίων επιβουλών ερρύσατο , ministrum . Dicerc autem possumus judicatum fuisse
και όπως αυτός ποντρα πράξει τον ευεργέτην ημεί- Deum cum David , quando Natban prephela euis
ψατο. Επήγαγε δε και την καταδίκην, ότι Τάδε redarguit , quod pro lantis beneficiis a Deo
λέγει Κύριος • Ιδού εγώ εξεγείρω επι σε κακά, acceptis, ipse conira pravis benefactore:n aclioni
εκ του οίκου σου , και τα εξής , ως η δηλωθείσα Β bus remuneralus sit ; ubi postquam Dei justifica
βίβλος παρίστησι . tiones percensuil, condemnationem etiam addidit
dicens : Hæc dicit Dominus, Ecce ego suscitabo in le mala ex domo lua 97” : et alia, quæ plenius ha
:

bealur in libris Regum .

Ιδού γαρ εν ανομίαις συνεληφθην , και εν Vers. 7. Ecce enim in iniquilalibus conceplus
αμαρτίαις εκίσσησέ με ή μήτηρ μου. Είς συμπά- sum, et in peccatis concepit me maler mea. C't
θειαν τον Θεόν επισπώμενος , επί της εαυτού γέν- Deum magis ad misericordianı traheret, nalivitaleik
νησιν ανατρέχει το λόγο . Ει γάρ μή ήμαρτεν ο Α- suam commemoravil. Nam si Adam non peccassel,
δάμ , ουκ αν συνήφθη τη Εύα . "Ωστε η μεν αμαρτία nunquam oporluissel illum Evæ conjungi. Pecca -
γεγέννηκε την συνάφειαν , ή δε συνάφεια , τους εξ
. tum jlaque copulam generavil, et copula rursum
'Αδάμ και Εύας και ούτοι τους εξής , και ούτως eos produxil, qui ex Adam et Eva nali sunt ; et sic
άχρι Δαβίδ · καί γάρ ει και το νόμο τίμιος ο γάμος deinceps illi alios, atque ali alios,, usque ad David ..
γέγονε , διά την παιδοποιίαν , αλλά γε τη φύσει εκ Et licet nupliæ nunc ob filiorum procreationcm
της αμαρτίας έχει την πρόοδον. "Ωστε εξ αμαρτίας in honore halbeantur, natura tamen ex peccato
και συνελήφθην , και εγεννήθην το γάρ , εκίσση- proveniunt. Ex peccato igitur conceptus et genitus
ση , εγέννησεν είπεν ο Σύμμαχος. Και ουδέν C sum . Nam quod secundo loco dicit : El in peccatis
μέγα, ει και αυτός ήμαρτον, παθών το της φύσεως. concepit me naler mea , Symmachus reddidit : El
in peccatis genuit . Non est igitur magnum si cgo
peccavi, naturæ conditionein sustinens.
Ιδου γαρ αλήθειαν ηγάπησας . Τούτο προς την Vers . 8. Ecce enim rerilalem dileristi. Hoc ad
ρηθείσαν εξομολόγησιν είρηται · φησι γαρ, ότι beali David confessionem referendum est, de qua
"Αλήθειαν ηγάπησας , και διά τούτο ώμολόγησα ταύ- supra diximus. Ait enim : Ego , quæ vera sunt,
την , ότι ήμαρτον. Το δε , 'Ιδού γαρ, περιττόν κεί faleor, me scilicet peccasse. lloc aulen falcor, co
ται, και επί του παρόντος στίχου , και επί προλα . non nego, quia lu verilalem dilexisli, et odisti
σύντος, καθ' “Εβραιδα συνήθειαν πολλά γάρ τοι mendacium . Illa aulem verba , Ecce enim , superQua
αυτα περιττά τίθησι. suni , tam in boc versiculo quam in proxime sipe
riori. Hebraicum enim esl idioma , juxta quod
superflua mulla in oratione reperiri solent.
Τα άδηλα και τα κρύφια της σοφίας σου εδή Incerla el occulla sapientiæ lux maniſestasti mihi.
λωσάς μοι. Τούτο προς την οικείαν είπεν αισχύνην , Hoc in sui ignominiam et confusionein disit. Adeo
τω, inquit, dilexisti me, ut ineffabilia
ότι Τοσούτον με ηγάπησας, ότι και τα απόρρητα και luæ providentise
της σής προνοίας εδήλωσάς μοι διά του προφητικού arcana, per prophtlicum mihi spiritum ſeceris
πνεύματος : εγώ δε εφάνην αγνώμων. maniſesta, ego tamen injralus erga le esse appa
rui.
Ρτιείς με υσσώπω , και καταρισθήσομαι . Asperges me, Domine, hyssopo el mundabor. Varia
Πολλοί περί τούτου λόγου τουρητού πολλοίς γεγόνασιν, a mullis dicta sunt ad præsentis versiculi explana
ουδείς δε σαφές , ουδ' αναντίρρητον απήγγειλε . Εγώ tionem , nihil tamen ab eis adeo apertuin traditur ,
δε φτημι προφητεύειν περί εαυτού τον Δαβίδ εν τού . ut contradictione omni prorsus careal . Ego autem
τους , ότι και συγχωρηθήσεται την αμαρτίαν τελεω- Prophetam puto liis verbis de se ipso predicere,
τέραν, και χαράς πλησθήσεται. Επει γάρ ο νόμος guod adliuc exactius ac perfectius alsolvendus
υσσώπου ραντίσματι τινας των μιαινομένων εκαθά . csset a crimine, et gaudio replendus. Quia eniin
ρευεν, έστι γαρ το ύσσωπον είδος πόας , άγαν σμη- lex immundos quosdam lyssopi aspersionibus
$
" Reg . Σιι, 11 .
P.TROL , CR . CXXVIII . 18
555 EUTHYMJI ZIGABENI 556

mandari jubetbal , ea nimirum ratione , quia Ilyss0- Ακτικής, κατά μεταφοράς εκείνης της καθάρσεως εί
pus herba quxdam est mullum abstersiva , juxla πεν, ότι αντιείς με ραντίσματι σμηκτική . Είη δ ' αν
illius purgationis metaphoram ait : Tu Domine, τούτο λόγος αφέσεως , ή και το δάκρυον της μετα .
ca me potissimum aspersione asperges, que perfec- νοίας και τούτο γάρ θεόθεν χαρίζεται.
tius omnes abslergit maculas : boc aulem liet per prolatam a le umnimoda al solutionis sentenlian ,
vel per lacrymas pænitentiæ ; quippe cum et hujusmodi lacrymæ, ut Dci dorum ab eo proveniant.
(Nam si ha ? c a le mihi dona adfuerint in abstergendis meis inaculis, hyssopi vicem præbebunt.)
Lavabis me , el super nivem dealbabor. Eumdem Πλυνεις με , και υπέρ χιόνα λευκανθήσομαι .
præ gaudio scnsum rcpelii . Το αυτό λέγει πάλιν υφ' ηδονής .
Vers. 10. Audilui meo dabis exsulialionem el 'Aκουτιείς με αγαλλίασιν και ευφροσύνην .
lælitiam . Quia auribus animæ meæ le mihi peper- Ταις ακοαίς της ψυχής μου ενηχήσεις χαράν, ότι
cissc instillabis . Exsullatio autem ct lülitia idem συνεχώρησάς μοι. 'Aγαλλίασις δε και ευφροσύνη το
significant. αυτό σημαίνουσιν.
Exsultabunt ossa humiliala . Ossa nica , inquit, B
'Αγαλλιάσονται οστέα τεταπεινωμένα . Τα οστά
peccatorum pondere depressa , exsultabunt, ac dc μου , φησί , τεταπεινωμένα τα βάρει της αμαρτίας,
posilo eo onere allevabılur. Per sua vero Ossa αγαλλιάσονται, κουφισθέντα διά της αφέσεως . Από
seipsum prorsus signilical. Aliqui autem dicunt, μέρους δε, των οστών, όλον εαυτόν ενέφηνε . Τινές
quod illa verba : Audiiui meo dabis exsultationem, δέ φασιν , ότι το , 'Aκουτιείς με αγαλλίασινη , περί
od Salvatoris Incarnationem pertinent, ut sil sen . της ενανθρωπήσεως του Σωτήρος είρηκεν , ότι 'Αναγ.
sus :: Annuntialis milhi jucundissimum gaudium ,, γελείς μου την παγκόσμιον χαράν, ήτοι την απόρ
illam nimirum incffabilcm incarnationem ; ct tunc δητον ενανθρώπησιν , και ευθύς άγαν άλούνται και
ossa mca , quæ nunc humiliata sunt, præ summa σκιρτήσουσιν υφ' ηδονής τα τεταπεινωμένα οστέα
voluptatc exsultabunt el subsilient. μου.
Vers. 11. Avcrte faciem tuam a peccatis meis, 'Απόστρεψον το πρόσωπόν σου από των αμαρ
el omnes iniquitates meas dele. Oinnia, inquit, pec- τιών μου, και πάσας τας ανομίας μου εξάλειψον .
cala mica in conspectu luo jacent, quia lu omnia Γυμνά πρόκειται τη παντεφόρο επισκοπή σου τα
conspicis : veruin peto , ut aspeclum ab illis luum έμα αμαρτήματα . Απόστησον ούν ταύτην, και
ainoveas, et commissa a me scclera e libro dcleas όλας μου τας ανομίας εξάλειψον από της βίβλου των
actionum nicarum . C έργων μου .
Vers . 12. Cor mundum crea in me, Deus . Cor Καρδίαν καθαράν κτίσον εν εμοι , ο Θεός . Η
apud Scripturam mulla significat . Aliquando enim καρδία σημαίνει πολλά ποτέ μεν , το σωματικών
pro singulari corporis membro accipitur,, aliquando μόριον · ποτέ δε , του ηγεμονικού το βαθύτατον , ώς
vero pro interiori illa rationis atque intellectus .
το • Και διατί λογισμοί αναβαίνουσιν εν ταις
parte ,, a qua regimur ,, juxta illud :: Quare cogita- καρδίαις υμών και ποτέ δε, την γνώμην και την προ
liones ascendunt in corda vestra "R7 aliquando sen. αίρεσιν, ώς το · 'Η δε καρδία αυτού πόρρω απέ
lentiam signilical, el propositum , juxta illud : Cor χει απ' εμού ποτέ δε , την ευδοκίαν και αρέσκειαν,
autem corum longe est a me 99 ; aliquando lenc- ώς το: Εύρος Δαβίδ άνδρα κατά την καρδίαν μου:
placitum et animi affcctionem , juxta illud : Inveni ποτέ δε , την ψυχήν, ως επί του προκειμένου , Καρ
1
David Trum secunlun cor meum ' . Ει aliquando δίαν καθαράν κτίσον εν εμοί , ουχ ετέραν ουσιώ
nimam , ut bic : ( or munduin crea in me, Deus. σας, αλλά την ούσαν εις το αρχαίον κάλλος αποχα
Non pelo, inquil, ul aliam in mc naturam crecs, ταστήσας. Ει γάρ ταύτης περιέλης την παλαιότητα ,
Sed ut quam Inalco in antiquam restituis pulcliri . την από του ρύπου της αμαρτίας, κτίσεις εν εμοί
Tudinem , Creabis autem cor mundum in ue, si καρδίαν καθαράν. Κτίσον ούν , αντί του , αποκατά
D
veluislalem illam , quæ ob peccatorum sordes ani στησον .
me meie inhirrel, ab ca prorsus alistulcris. Crea
igitur hoc in loco disil pro, reslitve.
El spiritum reclum innova in interioribus meis. και πνεύμα ευθές έγκαίνισον εν τοις εγκάτοις
Innova , pro , denno immillc . Deinceps, inquil, iin- μου, - Εγκαίνισον, αντί του, εμβαλε καινώς ,
milte in me spiritum recium , hoc est, directionis ήτοι από το νύν, χάρισμα ευθύτητος , εύθυνον τας
gratiam, quæ
qua diabolicas in me onines tortuosilates εγγινομένας μοι παρά του δαίμονος σχολιότητας :
dirigal . Per interiora aulem intimas animæ partes έγκατα δε λέγει τα ενδότερα μέρη εαυτού . Φτσι δε
intelligit. Simile cliam lois est, quod legimus apud και διά Ιεζεκιήλ ο Θεός προς τους εν Βαβυλώνι , ότι
Ezcchiclem dici ad eos , qui in Babylone erant : Δώσω αυτοίς καρδίαν καινήν και πνεύμα καινο ,
Dabo cnim vobis , inquit, cor noruin , ac si disis. τουτέστιν, Ανακαινίσω ασθενήσασαν και την καρ
sel , lutirmim ac languidum cor vestruin ct δίαν αυτών και την προθυμίαν .
promptitudine in vestram renovabo .
B * Ezechi . Si , 5. 59 Isa. ΣΤΙx , 15. 11 Reg. Χει , (4. ' Εzcch . χι , 19 ,
 557 COMMENT. IN PSALMOS , 558
Μή απορρίψης με από του προσώπου σου. Ως Α VeRs . 13. Ne projicius me a facie lia . Quasi 1013
γενόμενον ανάξιον της επισκοπής σου. indiguuni custodia .
Και το Πνεύμα του το άγιον μη αντανέλης απ' Et spirituin sanctum luun ne auferas a me. Non
εμού . Το χάρισμα λέγει της προφητείας , μη ανθών auſeras a me , inquit, prophetit do :1um , ob scelera ,
ήμαρτον, αφέλης τούτο απ ' εμού . quæ conimisi.
Vers . 14. Redde mihi exsultationem saunlaris lui.
Απόδος μοι την αγαλλίασιν τούσωτηρίου σου .
Gaudium quod babcham , quia a le lucram conser
Την χτρίν , ήν είχον από του σώζεσθαι διά σου • όρα δε
valus. Es considera quomodo liis duobus versiculis ,
έως ό μεν ουκ απώλεσεν , μή αφαιρεθήναι παρα
et non auferri, rogal, quod nunquam amiscral, el
ταλί - δε αφηρέθη . τούτοαποδοθήναιαυτό δεεται · reddi postulal, quind jam ſucral ablatum ; aule
τρί τ1ρ της αμαρτίας έχαιρε , Σωτήρα τούτον commissa cnim crijnina in summa degebat lætitia ,
έων , quod tantum fuissel Salvatorem conscculus .
Και πνεύματι ηγεμονική στήριξόν με . Και στε Et spiritu principali confirma me, Robora ine,
έωσόν με χαρίσματι κυριευτικών των παθών, και inquit, gratia illa spirituali , que anini perturb:a
οδηγούσε προς τα κρείττονα “ χάρισμα δε ευθύτητος liouibus imperal, el dirizit ad meliora . Per lor;
και χάρισμα ηγεμονικών ειεν αν αι παρά του αγίου B aulem principale spiritualis direction's donum
Ολυμπτο , τη ψυχή διάφοροι εγγινόμεναι δυνάμεις . varix possunt intelligi virtutes, qux animabus
nosiris a sancto Spiritu Iribuuntur.
Διώξω ανόμους τάς οδούς σου , και ασεβείς VeRs . 15. Docebo iniquos vias luas, el impii ad
tal σε επιστρέψουσι . Και τούτο προφητεία του
le conrerlentur. llæc est etiam futurorum prophelia,
μελντος του γαρ ευαγγελικού κηρύγματος εις τα quæ jam adimplela est ; quippe cum , simul ac
άνομε έθνη διαδραμόντος , η βίβλος των Ψαλμών του Evangelii prædicatio cæpit in gentibus seminari,
Διβιέ αεί διδάσκαλος αυτοίς των αρετών γίνεται . Davidici slalin psalmi præcipui doctoris viccin
eis præstiterint ad parandas virtutes.
Ρύσαι με εξ αιμάτων , ο Θεός , ο Θεός της VERs. 16.[Libera me de sanguinibus, Deus, Deus
σωτηρίας μου . Ιστορικώς μέν αίματα καλεί τους sa'ulis mer . Juxta historiæ scnsum per sanguincs
αδέχεις φόνους, τον Ουρίου φόνον αναγωγικώς iniquam cinden intelligit, meinoria nimirum re
& , αίματα λέγονται και οι δαίμονες, ώς αιμασι pelens se Uriam occidisse . Juxta anagogen vero
χείρισης και εγκαλινδούμενου,
μένων,καιζώωνάλλων δυομένων.ανθρώπων
Ο Θεός αναιρου
δε της c demones, qui sanguine gaudent tam occisor
hominum , quam immolatorum animalium , non
σττιρας μου , αντί του, " Ο Σωτήρ μου , ως πολλά
immerilo sanguines dici possunt. El quod ait :
τις ειρήκαμεν. Ο δε διπλασιασμός το εγκάρδιον και Deus salutis ner , sæpe diximus idem esse quod ,
εκτεταμένη της δεήσεως εμφαίνει. Deus Salvalor meus. Illa autem repetitio : Deus
Deus , vehemcns cordis indical desiderium .
Ααλιάσετα
' ι η γλώσσα μου τη δικαιοσύνη Ersultabit lingua mea justitia lua. Ipsa ctiam lingua
σου . Χαρήσεται δε αυτή η γλώσσα μου τη της δι mca, inquil, annuntiatione lætabilur justitiæ lux .
τακίνης σου απαγγελία . Δικαιοσύνην δε λέγει νύν Per justitiam autem hoc in loco justificationen
την παρά θεού δεδομένων αυτώ δικαίωσιν , είτουν intelligit sibi a Dco concessam , hoc est, libera
ελευθερίας της αμαρτίας • δικαιούται γάρ ο ελευθε tionem a peccato. Quædam vero csemplaria lia .
ουρενος.Τινά δε των αντιγράφων , την δικαιοσύνης bent : justitian luam ; el lunc sensus est , quod
του , γράφουσιν εφ ' ών νοείται, ότι Αγαλλίασιν ποι Lingua mca exsult:itionein sibi faciet cam justili
εσεται η γλώσσα μου αυτήν την παρά σού δικαί cationem quæ a le inibi est præstisa , exsuilans
ων, είτουν ελευθερίας της αμαρτίας , διά ταύτην nimirum cl subsiliens propler cam ad hymnos cl
αιστωσα πως υμνολογίαν . D laudes tibi decantandas.
Κύριε , τα χείλη μου ανοίξεις , και το στόμα Vers 17. Domine, labiu mea mperies, et os meuni
μα αναγγείλει την αίγεσίν σου . Μαθών διά του annuntiabil laudem tuam. Præmoniliis cgo, inquil,
τροφττικού πνεύματος, οίδα ότι πάλιν ανοίξεις a sancto Spirilu , novi, quod lu ilerum aperies
της υμνολογίαν σου, καθώς και προ της αμαρτίας , labia mea ad hymnos et laudes libi concinendas,
τίκιχλεισμένα νύν υπό της καταγνώσεως χείλη non secus alquc aperta cranıt anle commissat i
μου.
me delicla . Nani in präsenilia oil condemnationem
tuam occlusa smil .
"Οτι οι ηθέλησας θυσίαν, έδωκα αr, ολοκαυτώ- Vers. 18. Quoniam si roluisses sacrificium ,
ρατα ουκ ευδοκήσεις . "Ορα πάλιν τάς νομικές και dedissem utique, holocaustis non delectaberis l'ide
αλόγους θυσίας αποδοκιμαζομένας . Εί ήθελες, φησίν , rursus brulurum sacrificia , que a lege impera -
εξωκα άν · αλλ'ουδέ ολοκαυτώματι αποδέξη: τα γάρ bantur , reprobari. Si voluisses ea , inquit , dedis
Ολοκαυτώματα τιμιώτερα των άλλων ήσαν."Ωστε ο sem salie ; verum lu holocausia non suscipis,
Δεδίο ει και μετά ταύτα έθυεν, αλλ ' απροαιρέτως Lampelsi ca sint omnibus aliis sacriliciis honora
 559 EUTHYMII ZIGABENI 560
είora . Quod si quis objicist , beatam David post E επoίει τούτο διά τον νόμον, και ότι ούπω της καινής
liujusmodi verba Deo sæpius sacrificasse , illud Ουσίας ο καιρός εληλύθει.
animadvertendum ducimus , quod non ex proposito , neque es propria voluntate id agebat, sed legis
reverentia , ct quia novi sacrilicii dies nonduin veneral.
VERS. 19. Sacrificium Deo spirilus contrilus. Θυσία τω θεώ, πνεύμα συντετριμμένον . Ευπρός
Anina ,inquit, que humilitate ac demissione qua- δεκτος θυσία τω Θεώ, ψυχή συντετριμμένη εξ 1

dam voluntaria contrila ſuerit , gratum alguc ac- έχoυσίου ταπεινώσεως .

ceptabile Deo sacrificiuin reddit.
Cor contrilum el humilialum Deus non despiciel. Καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένης
Sæpenumero , ut diximus, Scriptura per cor ο Θεός ουκ εξουδενώσει. Καρδίαν την ψυχήν πολ
animam intelligil, co quod anime sedes sit, λάκις ή Γραφή καλεί, διά το και την καρδίαν άγαν
cl in eo potissimum diverselur : atque ideo ubi cor έχεσθαι της ψυχής, και την ψυχήν άγαν έμπεφυκέ
patitur, anima slatim a lolo evolat corpore. Non ναι τη καρδία. "Οθεν και παθούσης της καρδίας, η
despiciel aulem pro, non averlel, hoc est, suum ψυχή αφίσταται από του σώματος όλου . Εξουδένω
ab eo non dimovebit aspecluni. B σιν δε λέγει την αποστροφήν.
VERS. 20. Benefac, Domine, in bona voluntate lua 'Αγάθυνον , Κύριε , εν τη ευδοκια σου την Σιών.
Sion. Supplical hoc in loco pro reædifcalione Ενταύθα παρακαλεί περί της μετά την έx Βαβυλώνος
Jerusaleni, quæ futura eral post redilum e Baby- επάνοδον ανοικοδομής της Ιερουσαλήμ : το δε, αγά
lone. ' Quædam vero exemplaria non in accusa · θυνον , αντί του , αγαθοποίησον : έτερον γάρ παρ'
livo casu, sed in dalivo babent dictionern , Sion : εκείνο τούτο , ώς το · 'Αγάθυνση , Κύριε , τους αγα
quod ex lectione Græca melius percipitur propter θοίς . 'Εν τη ευδοκία σου δε , τουτέστι, τη συνερ
articulum , juxta quem et nos commodissiine γεία σου
Segere possumus primam lilleram : Beneſac ipsam Sion , vel in dalivo : Benefac ipsi Sion : et tunc Ι

capone) Benefac, pro, Bona facilo. Aliud enim est hoc ab illo ; juxta quod alibi legimus : Benefac,
Domine, bonis el rectis corde. In bona autem voluntale lua, boc est, auxilio el ope lua.
El ædificentur muri Jerusalem . Optantis scrmo Και οικοδομηθήτω τατείχη Ιερουσαλήμ . Το,
est, Ianielsi ex Greca lectione imperativi modi Οικοδομηθήτω, παρακλητικόν έστιν, ει και προστα
csse videatur. κτικών φαίνεται .
VERS. 21. Tunc acceptabis sacrificium justitiæ . Τότε ευδοκήσεις θυσίαν δικαιοσύνης . Τότε απο
Tunc , inquit, justum suscipics sacrificium . In alio δέξη θυσίαν δικαίαν · εν ετέρω γάρ τόπερ ουκ
C
cnim nunc quam in Jerusalem sacrificia tibi non έστι δικαίως θύειν έν μόνη γαρ τη Ιερουσαλήμ
rile offeruntur, cum les in ca tantum sacrificari θύειν ο νόμος επέτρεψεν .
posse mandaverit.
Oblacionem el holocausta.Per oblationem ea intelli- 'Αναφοράν και ολοκαυτώματα . Αναφοράν μεν
git sacrificio , quorum pars aliqua tantum offerebatur : λέγει τα αφαιρήματα , τα εκ μέρους προσφερόμενα :
per lholocausta autem, ea que integraincendebantur. Ολοκαυτώματα δε, τα καθ' ολοκληρίαν καιόμενα.
Tunc imponel super altare luum vitulos. Hæc Τότε ανοίσουσιν επί το θυσιαστήριόν τον
quidem juxta historiae sensum dicta sunt, juxla μόσχους . Ταύτα μεν, καθ' ιστορίαν· αναγωγικώς
anagogen vero ea prædicit Propheta, quæ ad δε , περί της Εκκλησίας των πιστών και της ευαγ
Ecclesiam fidelium el ad evangelicum sacri- γελικής θυσίας προφητεύει · ευδοκίαν μεν λέγων
ficium pertinent. El per bonam voluitatem την ενανθρώπησιν του Σωτήρος , ώς αγαθήν βούλησιν
Salvatoris incarnationcin intelligit , veluli bonuin Σιών δε, την πολιτείαν των Χριστιανών " τείχη δε
quoddam propositum : el per Sion , Christianorum αυτής, τους επισκόπους και διδασκάλους και τότε δε
conversationem ; per muros item Jerusalem , epi- αποδέξεται και θυσίαν δικαιοσύνης, ήγουν αρετής:
scopos et doctores. Ει tune , inquit , accipies S1- D και αναφοράν μεν, τας διά Χριστόν εκ μέρους καύ
crilicium justitie, hoc est , sacrificium universæ σεις των ομολογητών • ολοκαυτώματα δε, τας καθ '
virtutis ; el oblationem , hoc est, sanctos confes- ολόκληρον των μαρτύρων. " Η το μεν, τους διά ξίφους
sores ; el holocausta , lioc est, sanctos martyres. άκροτηριασμούς των ομολογητών : το δε, τας των
[ Ill: cnim oblationibus, isti vero holocaustis μαρτύρων σφαγάς . " Η το μεν, την εκ μέρους άρε
inerito comparari possunt , cum utrique Deo την , ώς την εν γάμω , ή άλλη βιωτικά σχήματι το
oblati ac sanctificati sint; et confessores quidem δε, την τελείαν , ώς την εν αγαμία , ή ένα μοναδική
ex parle se Deo oblulisse videntur, propler as- πολιτεία. Μόσχοι δε, οι πιστοί τη χορηγία των αρε .
Severationem fidei , martyres autem ex finlegro, των, και πίονες τώ αγίω Πνεύματι, και κερατί
cum ct animum pariter, el ipsum corpus in ζοντες τον διάβολον, καθόλου πάντες οι τέλειοι πρά
lolum Deo devuvcrint. Vel , per oblationes , mein- ξει και λόγω , οι και εις το επουράνιον ανάγονται
brorum extremilales intellige , de confessorum θυσιαστήριον, εις οσμήν ευωδίας τω Θεώ. Xρή δε
corporc detruncalas; per holocausta vero, iniegra γινώσκειν, ότι πολλοί πολλάκις την διάθεσιν του
martyruin incendia, aut cædes. Vel aliter : Oblalio μέλλοντος χρόνου αντί ευκτικού παραλαμβάνουσιν,
viriuicm quidem significat, scd cx partc diminu- ιδίωμα και τούτο της Εβραϊδος διαλέκτου λέγοντες,
 561 COMMENT . IN PSALMOS . 562

; ), 'Partisic peiOCÚZQ , xal xalupio ovojlar A lam : veluti si quis in conjugali, aut alio 200
τ.λινείς με, και υπέρ χιόνα λευκανθήσομαι, danæ vilic slalu virtulcm preseferat ; holocaustum
και όσα τοιαύτα . vero perfeclam virtutem , vcluti si quis in virgi.
nitale, aut monastica degal conversatione . Per
vitulus etiae eos intellige, qui virtulum ministerio pasli ac cibali sunt, et effecti piugies
gratia sapeli Spiriins, qui dæmor.es , Cortium ritulorum instar, cornu pelunt : el denique cos
e.snes, qui actione et sermone perfecti sunt, qui etiam ad cælesie adducuntur allare in odorem
ssavitatis ! Illud autem scire oportet , quod mulii sepenumero futuru :ul lempus indicativi
accipiant pro optiativo, ilioma id esse dicentes llebraicæ, linguæ, ut illud : Asperges me, Domine:
krasopo, el niundabor, lavabis me, etc. pro eo quod est, Utinain me aspergas, atque utinam laves, et
alia hujusmodi.
ΨΑΛΜΟΣ ΝΑ ' . PSILHUS LI.
Είς το τέλος ψαλμός συνέσεως τώ Δαβίδ , εν τω Ιn nem psalmus intelligentia ipsi David , quando
ελθεϊν Δωή, τον 'Ιδομαίον , και αναγγείλαι venit Doec Idumæus , et annuntiavit ipsi Saul , el
τω Σαούλ , και είπείν αυτώ : Η.10ε Δαβίδ εις dizil, Veuil David in domum Achimelech (82) .
τον είχαν 'Αβιμέλεχ .
Φεύγων ο Δαβιδ τον Σαούλ, επείνασεν • και απελ. Β Cum fugerel Saulem bea'us David , alquc [ ut
θαν προς Νομβάν την πόλιν των ιερέων προς 'Αβι . accidil ) esurirel, profectus est Nombam civitatem
λει τον αρχιερέα , εποίησεν όσα εν επιγραφή του sacerdotum , ad Achimelech pontificem , ubi [ ct
17' ψαλμου εξηγησάμεθα . Τούτο ιδών Δωή», και των panes propositionis comedit, ci alia) egil , que sel
αυτών ημιόνων επιμελητής , κατεμήνυσεν τω pra conumenoravimus in expositionc psalmi XXXI.
Σαούλ • και κατά του 'Αβιμέλεχ εξέ μηνε τοσούτον, lunc cum vidissel Dorc , rociorum mulorum præ
ωςάγαγείν μεν και ανελείν διά του Δωής τους έκα. ferliis, omnia Sauli renuntiavit. Qui loc audilo ,
σεν και πεντήκοντα ιερείς • κατασφάξαι δε και πά- adeo furerc ac sevire cæpit a :lversus Achimelech ,
σαν ηλικίας της πόλεως , και πανωλεθρία ταύτην ui centum el quinquaginta sicerdotes ad se adduci
διαφθείρει. Ο μαθών ο Δαβίδ , έγραψε τον παρόντα jusserit,, et
Jusserit el occidi
occidi a Docc , et in cujusque alatis
Ολμον, εις υπομονήν των αδικουμένων. Εις τέλος homincs in ea civilale sæviri. Quod cum rcscisset
& επιγέγραπται , παρεγγυών εις το τέλος των αδι . bealus David , conscripsit hunc psalmuin , ad eos
χούντων αποβλέπειν , και μακροθυμεϊν. Συνέ- consolondos, qui injuria affecti fuerant. In finem
σεως 2 , ότι συνέσεως δεί το αδικουμένη προς υπο- inscribitur, quia ad eorum finem illos jubct aspi
cere, qui injuriam intulerunt, atque interim palien
ter ſerre, ac longanimem esse. Intelligentiæ a : item , seu ( juxta aliam Græcæ dictionis cuvésiw ; signiſiº
cationem prudentiè , ideo dixit, quoniam iis , qui injuria affecti fuerant, mulla opus erat prudentia
alque intellectu . ut patienti animo illalas ferrent injurias (83) .
Τι έγκαυχά εν κακία , ο δυνατός ; Προς τον C VERs. 3. Quid gloriaris in malitia , potens ? Sermo
Δεία ο λόγος. όν έδει μάλιστα εγκαλύπτεσθαι επί csl ad Doec , quein oporluerat potius malitiam swam
τη κακία . Κακίαν δε λέγει την πονηρίαν καθ- oblegere, quam de ea gloriari . Per malitiam autem
μου · δυνατόν δε αυτόν είπε , διά τήν προς τον omnem in universum pravilatem intelligii. Poten :
Σεούλ οικείωσιν · η δυνατόν, εις το κακώσαι . lemn voro eum appellavit , ob familiaritatem alqıle
amicitiam , quam habebat ciim Saule ; vel polenlem
in ledendo ac maligne agenilo.
Ανομίαν όλην την ημέραν , αδικίαν ελογίσατο VER3. 4. Iniquitatem lola die , injusliliam coyila
ή γλώσσα σου . Το, ελογίσατο, έφθέγξατο ril lingua (ua. Pro cogitavil , Theo lotio rediidil ,
είπεν ο θεοδοτίων • το όλην την ημέραν , καθ ' locuta est. Quod vero ait , lola die , Symmachus
εκάστην ημέρα είπεν ο Σύμμαχος. "Έστι δε η dixit : per singulos dies. Orlo est: Lingua Inn
σύνταξις ούτως : Αεί έφθέγξατο η γλώσσα σου semper locuta est iniquitatem , injustitiam , sine
ανομίαν, αδικίαν , ασυνδέτως, ήγουν , άνομα και copula, pro eo , quod est , iniqua et injusta . Ex
έδια , Διασύρει δε όλον τον βίον αυτού, ως πάντη probrare autem Propheia videtur illius vilain ac

διεφθαρμένον · ου γαρ αν τοιαύτην πόλιν απώλεσεν, conversationem prorsus perditan . Neque eniur
D hujusmodi civitalein
ει μη παντάπασιν ανίατος ήν. aliquando vastasset , si non
perditis prorsus fuisset moribus.
Ωσεί ξυρόν ήκονημένον εποίησας δόλον . Δόλον Quasi novacula acula ſecisti dolum . Doluna bic
ενταύθα την διαβολήν καλεί , ήν παρεσκεύασεν ούτω calumniam appellal, quam adco polenlem parave
δραστήριον, ώς δίκην ξυρού εχθερίσει την πόλιν rat Doce, ul sacerdotuin civitalcm instar novacule
Levit , 1x 31 .
Variae lectiones .
(82) Grece 'Abperex, Abimelech , ut habetur apud autem opus esl ci, qui injuria afficiatur , ad tole
LΧΧ, 1. Reg. 21. runtiam ,
( 83) Græcorum verborum sensus est : Prudentia
563 EUTHYMII ZIGABENI 564
deraserit, cuno Sauli detulissel , Achimelecli sacer A των Ιουδαίων• διέβαλε γάρ τους περί τον 'Αβιμέ
doiem lavere partibus Daviil. λεχ. ως συνεργούς του Δαβίδ.
Vers. 5. Dilexisti malitiam' super bonilalem , ire ' Ηγάπησας κακίαν υπέρ αγαθωσύνην , αδικίar
justitiam magis quam loqui justitiam . Malum potius υπέρ του λαλήσαι δικαιοσύνην . 'Αεί το κακόν
quam bonum semper aivasti, ci injusta facere po- μάλλον, ή το αγαθόν ησπάσω , και το λέγειν άδικα
lius quam justa . μάλλον, ή το λέγειν δίκαια.
Vers. 6. Dilerisli omnia verba demersionis lingua Ηγάπησας πάντα ρήματα καταποντισμού ,
dolosa. Omnia verba deinersionis , que perimere γλώσση δολία. Πάντα ρήματα καταποντίζοντα και
ac delere homines solent , in quos, veluti quidam αφανίζοντα τους ανθρώπους , καθ' ών έν σχεθώσιν ,
inus fluctus , irrucrint. Hæc enim omnia verba ως κύματα • ταύτα δε ηγάπησεν εν γλώσση δολερή ,
Doec dilezit in lingua dolos , hoc est , in lingua ήγουν επιβούλα. Τινά δε των αντιγράφων , γλώσ
molienle insidias . Aliqua vero exemplaria non in σαν δολίαν γράφουσιν · εφ' ών αποδιαιρήσεις το,
O

ablativo, sed in accusativo habent : linguam dolo- γ.λώσσαν , δολίαν , ίν ' (84) , Ηγάπησας πάλιν
sam : ct liinc divides ycrsiculi verba , ut sit sen- γλώσσαν δολίαν .
suis : Dilexisli eliam linguam dolosam ,
VeRs. 7. Proplerea Deus destruel le in finem . Ni- Διά τούτο ο Θεός καθελει σε εις τέλος . Ως
mirum veluti male ædilicalum ,. tametsi ob dclalio - κακώς ώκοδομημένον , ει και υψώθης έκ της κατα .
nem a le faciam Sauli regi ad majorem ab illo μηνύσεως . Ει δε μή ευκτικά τα βήματα , αλλ' εν
honorem proveclus sis. Quod si verbum, destrκαι, τύπω αράς, προφητείαι της τούτου πανωλεθρίας
el alia, quæ sequuntur , intellexcris non oplantis εισίν.
esse , sed exsccrantis , propheliani contineliunt
futuræ perditionis ipsius Docc .
Evellai le. Veluti in ejus vinca male planlalum. 'Εκτίλαι σε . Ως πονηρώς πεφυτευμένον εν τω
αμπελώνι αυτού .
El emiyrare le facial a labernaculo luo. Id est , Και μεταναστεύσαι σε από σκηνώματός σου .
animam tuam a corpore lilo. Vel emigrare le fa- Την ψυχήν σου από του σώματός σου • ή σε όλον ,
eiat a domo lua , el ab ea veluti mortuum clerri. από της οικίας.σου νεκρών εκφερόμενον .
El radicem luam a lerra virentiuni. Per radicem Και το ρίζωμά σου εκ γής ζώντων . Και το
generationem ac stirpem ejus tam præteritam γένος σου. Ρίζα γάρ του Δωήx και ο πατήρ αυτού,
quam futuram intelligit . Radices enim Doec Lan C κα! ο παίς : ο μεν, ώς τον Δωής εκφύσας, ο δε, ως
parentes dici possunt , quam liberi ac posteri ; ρίζα του εξής γένους υποληφθείς . Διά της ρίζης ούν
parentcs quidem , quia eum produxcrc ; (ilii vero και τους ανιόντας , και τους κατιόντας, και συμπαν
ac posleri , quia radis sunt aliorum , qui ab eis απλώς το γένος εδήλωσεν. Γήν δε ζώντων και την
grnerantur. Per radicem igitur lam ascendentes , παρούσαν λέγει , ήν οικούσιν οι ζώντες, και τον εν
quam descculentes , et omnem denique generation- ουρανούς τόπον , τον αεί ζώντων
nom significavit. Per lerram autem viventium , et præsentem terram intelligit , quam vivi homines
habiiant, el colum , qui corum locus est, qui semper vivuni .
VERS. 8. Videbunt justi el limebunt. Videbunt "Οψονται δίκαιοι, και φοβηθήσονται. " Οψονται
integram perdilionem Docc. Unic inevitabilem την μέλλουσαν πανωλεθρίαν του Δωής, και φο
prenarum scntentiam tiinentcs , cauliores licut .
1 6ηθέντες την άφυκτον δίκην, ασφαλέστεροι γεν
ήσονται .
El super eum ridebunt. Gaudebuni, inquit , cum Και επ' αυτόν γελάσονται . Και επ' αυτώ δόντε
cum tanti sceleris viilerint pænas dare ; juxta quam δίκην χαρήσονται • Ευφρανθήσεται γάρ, φησί , δί
sententiam alibi dictum est : Lalabilur juslus , cum καιος , όταν ήδη εκδίκησιν . 'Αδιάφορος δε κανταύθα
rideril vindician .. Indifferens aulein est lioc quo. η σύνταξις .
que loco constructio . D
VeRs . 9. Et dicent, Ecce homo , qui non posuit Και έρούσι : Ιδού άνθρωπος , ος ουκ έθετο τον
Deum adjutorem sui. Qui mc injuria a rege alectum Θεόν βοηθών αυτού . Εν τω μή συγκαλύψαι τον ίδι
cclare noluit, sed prodere : quain ob causam Deum κημένον , αλλά μάλλον προδούς αυτόν, εχθρός εαυτού
sili inimicun constituit , qui pro hominibus injuria κατέστησε τον υπέρμαχος των δικημένων.
a ſectis pugnarc solet.
Sed spcravil in multitudine diviliarum suarum . 'Α.1.1 ' επή.λτισεν επί τώ πλήθει του πλούτου
Verisimilc est allem hunc Docc ſuisse divilem , αυτού. Είκός γάρ πλούσιον αυτόν είναι . "Η πλούτον
vel divitias non auri dici, alil argenti , scd mali . λέγει την κακίαν, εφ' ή και δυνατόν αυτόν
fuilalis ct viliorum ; quibus supra polentcm cum είρηκε .
(' sse dixit
• Psal . Lγιι , 11 .
Varia lccliones.
(34 ) ίσ . ίν' ή , ut sensus sit.
565 COMMENT. IN PSALMOS , 566
Και ενεδυναμώθη επί τη ματαιότητα αυτού. Α El prævuluil in ronilale sua. Quod paulo ante
Τον ρηθέντα πλούτον ώνόμασε ματαιότητα , εν τω divitias, nunc vanilalem appellal, veluti quæ illi
κινδύνων αυτού μηδέν ωφελήσαντα . in periculis minime erant profuturæ .
Vers. 10. Ego auien quasi oliva fructifera in
Εγώ δε ώσει έλατα κατάκαρπος εν τω οίκων domo Dei, Prædicit ea , quae ad se pertinent. Illi ,
του Θεού. Προφητεύει και νύν περί αυτού : ότι inquit, adeo insane adversum nie insidias dispo
Εκείνοι μεν , ούτως εμμανώς επιβουλεύοντές μου , nunt, civitales perdunt, nemini parcunt ; ego vero
και τόλεις εξολοθρεύουσι , και ουδενός φείδονται : integer atque innocinus conservabor, veluti oliva
εγώ δε φυλαχθήσομαι ούτως , ώσπερ έλαια κατά . fructifera, cujus Crucliis non periil ; conservabor
καρπος, ή ού διεφθάρη καρπός . Φυλαχθήσομαι δε εν autem in protectione et custodia Dci, non secus
τη σκέπη του Θεού, ώς εκείνη εν τω κήπω . "Η οίκον alyne oliva in pingui horlo conservítur. Vel per
θεού την σκηνήν λέγει , προαγορεύων , ότι κινήσας domum Dei , tabernaculum intelligit, ci prædicit,
την Σαούλ, έξει την βασιλείαν , και τας πόλεις , και quod deviclo Saule, el regnum ipse consecuturus
την σκηνή ». sit, el civitatem el tabernaculum .
" Πλπισα επί το έλεος του Θεού , εις τον αιώνα , peravi in misericordia Dei in sæculum , cl in sa
B
κα ! εις τον αιώνα του αιώνος. “Ηλπισα ουκ επί culum sæculi. Non spcravi ego in divitiis, ant in
ελούτω. και δυνάμει τινι , καθάπερ εκείνοι , αλλ ' εις rolore , ut illi, sed in tua tantum misericordia ,
μόνον το παρά σου του Θεού έλεος , ο δίδως αυτός quam iis præslas, qui injuriam palinnlur : sanc
τοις αδικουμένους την δε εις το έλεος του Θεού ελ. autern spem babco , tam in præsenti sculo , quam
πίδα και εν τω νύν αιώνι έχω , και εν τω μελλοντι , in futuro, cum omnes Deus actioncs nostras diju
ότε το των έργων κριτήριον . dicalurus sit .
'Εξομολογήσομαί σοι εις τον αιώνα, ότι εποίη . VERS. 11. Confitebor libi in sæculum , quin fecisti.
σας . Ευχαριστώ σοι , Κύριε , άει , ότι εποίησας : Gralias tibi agam semper , Domine , quia fecisti,
τροσυπακούεται δε το, εκδίκησιν . 'Ενδιάθετος δε subintellige vindiciam : hujusmodi autem vox ab
ή φωνή του εποίησας , από καρδίας εναποπεμπο- intimo videtur mili Proplete corde emissa , atque
μένη · διό και ελλείπει . Ειώθασι γάρ οι εκδικούμε- ideo defcere . Solent enin ii qui ulciscuntur, cle
να προφέρειν ελλιπείς τους λόγους, οία της χαράς fectiva quedan verba proferre , veluti pr: : gaudio
επιχοπτούσης το λοιπόν , ώς το , Ειδον , και έδω- reliqua in eis verla intercidantur , ut illud : Vide
κας : οίον, Είδoν εκδίκησιν, και έδωκας δίκην • runt oculi nostri (85). Subintelligirur cnim vin
τροέννω γάρ τον όλεθρον των επιβουλευόντων. c diciam , vel quid simile. l'ravidel al enim Prophel3
insidialorum atque hostium suorum interitum .
Και υπομενω το όνομά σου. Και περιμενω σε Et exspectabo nomen tuum . lloc est, exspectabo
Εκδικητήν. Κατά περίφρασιν δε ο λόγος, ότι και le ullorem . Est enim circumlocutio . Vel præ mulla
υπό πολλής ευλαβείας το όνομα του Θεού πολλάκις reverentia nomen Dei pro ipso accipit Den .
απί θεου λαμβάνει .
Ότι χρηστών εναντίον των οσίων σου . " Οτι Quoniam bonum est in conspectu sanctorum lun .
ωγέλιμον τούτο παρά τοις άφωσιωμένους και ανα- rum. Quoniam , inquit, hoc'utilissimum est, apud eos
χειμένοις σοι • λέγοιτο δ' αν παρ' ημών και ψαλμος qui libi sanctificati ac dicati sunt. Ellerri etiam
και κατά του δαίμονος, ανομούντος ας και δολιευ . polest hie psalmus a quolibet fideli adversus dicmo
ομένου, και μέχρι του Μεταναστεύσαι σε από nem , veluli adversus eum qui iniqua assidue ope
σκηνώματός σου, ευχερώς αρμόζουσι τα ρητά : ralar el dolosa , ct usque a:l illa verba ; El emi
σκηνώματα δε νοήσεις του δαίμονος την παρ' ημίν grare le facial de Tabernaculo tuo , facilc omnia
προσεδρείαν · ριζωμα δε , την εδραίωσιν της προσ- congruunt huic seusui, Per tabernaculum autern
εδρείας . "οψονται δε δίκαιοι την του εχθρού ήτταν, principatum daemonis intellige, quem in humanum
και έτι φοβηθήσονται τον Θεόν, τον βοηθούντα τοις D halet genus , et per ralicen , hujus principalus
φοβουμένοις αυτόν. "Ανθρωπον δε ενταύθα τον διά- stabilitatem . Videbunt autem justi omnes, inimici
Κολον υποληψόμεθα , ώς και εν τώ α' στίχο του πεν . nostri demonis depressionem : et lunc magis lime
τηκοστού πέμπτου ψαλμού παραδοθήσεται » και τα bunt Dominum , qui opem ſerre solet limentibus
εξής δε ρητά προσφυώς δεξόμεθα. sc. Per bominem etiam hoc in loco Jamonem in .
telligil, quemadinodum et alibi dicemus in psalıno Lv ; el quæ sequuntur omnia ad hunc sensum
erponi possunt.
ΨΑΛΜΟΣ ΝΒ' . PSALMUS LII .
Εις το τέλος υπέρ Maελές, συνέσεως τώ Δαβίδ . In fineni pro Mueleih intelligentiæ ipsi David.
Ούτος οψαλμός ταυτόν εστι τω ιγ' , δύο στίχους llic psalmus idem est cum psalmo xui duolius
μόνον πλείονας έχων παρ' εκείνον , ους και διερμη- Tantum versiculis exceptis, qui in boc psalmo ani
νεύσομεν. Την άλλην γάρ πάσαν αυτού εξήγησιν εν plius habentur quam in illo ; cos tantum bic inter
Variæ lectiones..
(85) Græcorum verborum scnsus cst : Vidi el delisli, hoc est , Vidi ultionem , el dedisti pænam .
507 EUTHYMII ZIGABENI 508
pretabimur . Νam aliorum ex positionem illic tra- Α το γ ' παραδεδώκαμεν . Οι δύο δε στίχοι πλεονάζου
didimus. Ii autem versiculi ea ratione amplius hic σιν · ώστε μη δοξαι, ότι δις είς ψαλμός συνετά .
habentur, ne videri possct idem psalamus superfluus γη (86) , αλλ' ώστε διδάξαι, ότι εί και την επαγγελία
esse, dum bis ponitur (87) . Prælerea ut docerci ταυτόν εισιν, αλλάγετή έννοία διεστήκασιν · εκείνος
nos Propheta, quod sensu differunt, lametsi ver- μεν γάρ κατηγορεί της μανίας και της κακονοίας
borun prolalione iidem esse viileantur. Ille elenim του Σεναχρείμ, και του Ραψάκου , κατά του Εζε .
insaniam ac furorem carpit, quo Sennacherib el κίου• ούτος δε, της λύσσης των Ιουδαίων της κατά
Rhapsaces adversus Ezechiam regem ferebantur, του Χριστού . Ου γαρ αν, ει μη τούτο ήν, ούτος
hic vero Judæorum rabiem contra Christum . Quod ελαθε πάντας τους εξηγητας , αλλ' ουδε τους
si aliter se haberet, procul dubio bujusinodi "Εβραίους αυτούς , δις ενταγείς , ή αλόγως δευτε
superfluitas neque interprelcs ncque ipsos etiam ρωθείς. Νύν δε λόγον ουκ έχουσιν, ει και εθελοτυ
Judæos latuisset . Verum excursalionein nullam ba . φλώττουσιν οι Ιουδαίοι . Και γάρ και άλλην ούτως
bent Judæi, lamelsi sponte sua cæculiant . aliam παρ' εκείνον εληχεν επιγραφήν, εις το τέλος μεν
enim ac diversam prorsus inscriptionein uterque πέμπουσαν, διά τας κατά των Ιουδαίων εν αυτή
corum sortilus est. Præsens itaque inscriptio ad fi. B προφητείας , ότι χρή τους αναγινώσκοντας αποβλέ
nem nos jubet inspicere propter prophetias, que πειν εις το τέλος αυτών. Το δε , υπέρ Μαείες ,
liic adversus Judæos prædicuntur : veluti nionens αντί του, Περί χορείας , ερμήνευσαν . Τούτον γάρ
Icclorem lil illarum finem aniniadverlat. Quod vero αναγινώσκοντες , χορεύομεν οι Χριστιανοί , διά την
ail : pro Maeleih, idein sibi vult, ac si dixissel, De έκβασιν των προφητευθέντων . 'Aγαλλιάσεται γάρ,
chorea. Christianis etenim , cum legitur hic psal- φησίν, Ιακώβ , και ευφρανθήσεται 'Ισραήλ, όπερ
nius, exsultandum ac chorea quodammodo ulend : m εσμεν ημείς , ώς εν τω ιγ ' ψαλμώ διελάβομεν . Το
est, propler lipein atque eventum rerum , quæ in δε, συνέσεως, διδάσκει ότι συνέσεως χρεία τους
en prædictæ sunt. Ersultabit, inquit, Jacob , et læ- αναγινώσκουσιν , εις το επιγνώναι , ότι ει και τη
tabitur Israel. Israelis enim populus pro populo επαγγελία ταυτόν εστι τω ιγ, αλλά γε -τη έννοια
accipitur Christiano , οι diximus in psalmo Χιο. ' διαφοράν έχει μυστηριώδη . Λοιπόν ούν τους δύο
Intelligentiæ etiam ideo inscriptus est, quia multa στίχους ερμηνευτέον.
lectori opus est intelligentia in his discernendis. Nam licet verborum prolatione eadem ' esse vide
anlur, quæ in hoc, el quæ in sin babentur psalmo, sensu lamen differentias habent, mysterio referlas.
Sed illos jam versiculos exponamus, quos amplius hic haberi diximus.
VeRs. 1 , 2. Dixit insipiens in corde suo , Non est C Είπεν άφρων: καρδία αυτού · Ούκ έστι Θεός :
Deus; corrupti sunt , et abominabiles fucii sunt in διεφθάρησαν , και έβδελύχθησαν εν ανομίαις .
iniquilalibus. Vide, quæ exponendo diximus in Ζήτει την εξήγησιν εν τω ιγ ' ψαλμώ · το δέ , εν
f-salmo Xili, quod vero lic , in iniquitatibus , ibi ανομίαις ενταύθα , εν επιτηδεύμασιν εκεί .
dixit , in studiis .
Non esi, qui faciat bonum . In commemorato Ουκ έστι ποιών αγαθόν . Εν τω ρηθέντι ψαλμών
psalmo dixit : Non est qui facial bonilalem . Ουκ έστι ποιών χρηστότητα , γέγραπται .
VeRs. 36. Dens de cælo prospezil super filios Ο Θεός εκ του ουρανού διέκυψεν επι τους
hominum, ut viderei si est, qui intelligat, aut qui υιούς των ανθρώπων , του ιδείν ει έστι συνιών ,
exquira! Deum : omnes declinaverunt, simul inutiles ή εκζητών τόν Θεόν · πάντες εξέκλιναν, άμα
facti sunt : non est, qui faciat bonum , non est us ήχρειώθησαν · ουκ έστι ποιών αγαθόν , ουκ έστιν
que ad unum. Νonne cognoscent omnes, φuί ope- έως ενός. Ουχί γνώσονται πάντες οι εργαζόμενοι
tantur iniquitatem ? qui devorant populum meum in την ανομίαν και οι κατεσθίοντες τον λαόν μου εν
cibo panis ? Deum non invocaverunt, illic limuerunt βρώσει άρτου , τον Θεόν ουκ επεκαλέσαντο.
iimore, ubi non eral timor. Vide, quæ in XIII 'Εκεί εφοβήθησαν φόβον , ου ουκ ήν φόβος .
pisalmo dicia sul. D Ζήτει ομοίως και την τούτων εξήγησιν εν τω ρη
θέντι ψαλμώ.
Quoniam Deus dispersil ossa eorum , qui homini- "Οτι ο Θεός διεσκόρπισαν οστά ανθρωπαρέ
lus placent. Judæos carpit, quos sludiosos esse σκων. 'Ανθρωπαρέσκους ονομάζει τους Ιουδαίους ,
dicit , ut hominibus placeant [lametsi Lalina ο και ο Χριστός αυτούς πολλάκις ονείδισεν , υποκριτάς
dictione , ηοιι ita significanter id vitium exprimi λέγων και κατ' όψιν κρίνοντας· οί και τον Καίσαρα
potest quam Greca , que unico vocabulo, άνθρωπ- θεραπεύοντες , έβόων: Ουκ έχομεν βασιλέα , ει μη
apésxous bujusmodi homines appellavit : hoc au . Καίσαρα » και προς τον Πιλάτον • Εάν τούτον
ten vitium sepenuniero Christus Judeis esprobra- απολύσης , ουκ ει φίλος του Καίσαρος . " Ων τα
vit, liypocrilas cos appellans et secundum aspectum οστά διεσκόρπισεν , ήτοι τας φυλάς, δι' ών συνίσταντο .
judicantes ; qui etiam ut Cæsari placerent , clama Διεσπάρησαν γαρ εις δουλείαν έθνους παντός . Η

Variæ lectiones .
(86 ) ΑΙ.ενετάγη . nec interpreles laluissel, uec ipsos Judæos, bis posi
(87) Græca ila sonant : Proſeclo hic ( psalınus ) ills, rel absurde repelilus.
 569 COMMENT. IN PSALMOS. 570
και ότι διαφθαρέντες υπό της Ρωμαϊκής ρομ- A verunt : Νon habenmus τegem , nisi Cesaremm * ; item
φαίας , ελκύσματα και σπαράγματα τοϊς θηρίοις και ad Pilatum : Si hune dimiltis, non cs amicus Casa
τετεινοίς γεγόνασι , ris . Quorum Judeorum ossa, hoc est, quorum
Irhus , quibus ipsi quasi membris quibusdam consistebant , Deus dispersit . Dispersi elenim sunt per
orbem , nt omnibus servirent valionibus. Vel ideo disperons cos fuisse dicit, quia Romanorum gladio
perditi ac discerpti , canibus et volucribus laniandi relicti sunt.
Κατηχύνθησαν , ότι ο Θεός εξουδένωσεν αυ- Conſusi sunt, quoniam Deus sprevit eos. Conſu
τους. Αισχύνη πάσιν έθνεσι προσετέθησαν , κακο- sione atque ignominia pleni esse apparuerunt apud
επιμονέστατοι και ατυχέστατοι και βαρυσυμφορώ- omnes genles, veluti omnium boininum miscrrimi
τατοι των πώποτε ανθρώπων γενόμενοι • τούτο δε el infelicissimi, et calamilalibus omnium maxime
επόνθασι , διότι ο Χριστός εξουδένημα και όνειδος obnoxii. Hujusmodi autem calamitatem ea ratione
τους πεποίηκε . passi sunt, quia Christus sprevil eos , in oppro
brium illos oniverso orbi præbens.
Τις δώσει εκ Σιών το σωτήριον του Ισραήλ ; VERS . 7. Quis dabit ex Sion salutare Israel ? cum
έστω επιστρέψαι τον Θεόν την αιχμαλωσίαν του conrerlerit Dominus cnplivitatem plcbis suæ , exsul
σου αυτού, αγαλλιάσεται Ιακώβ , και ευφραν- και ιαbit Jacob, et Iαίabitur Israel.forum etiam verbo .
θήσεται Ισραήλ . Και η τούτων εξήγησις εν τω ruin expositio: rein in sape commemoralo tradidi
έτηθέστι ιγ' ψαλμώ ανατάττεται . mus psalmo.
ΕΙς το τέλος εν ύμνοις , και συνέσεως τώ Δαβίδ, In finem in hymnis, intelligentiæ ipsi David, cum
εν τω ελθεϊν τους Ζιφαίους , και αναγγείλει venissent Ziphæi, el annuntiassent Sauli, Nonne
τω Σαούλ : Ούκ ιδού Δαβίδ κέκρυπται παρ ' ecce David absconditus est apud nos
τήμιο ,
ΨΑΛΜΟΣ ΝΤ ' . PSALMUS LIII .
Φεύγων τον Σαούλ ο Δαβίδ, εκάθισεν εις την έρη- Fugiens Saulem beatus David , profectus est in
μον Ζίφοι Ζιφαίοι την μεν προς Δαβίδ φιλίαν υπ. eremum Ziph . Zipliæi vero amicitiam fingentes,
εκρίθησαν , κατεμήνυσαν δε αυτόν τώ Σαούλ » και Sauli significarunt, latere illum apud se. Hoc au
και έτεστράτευσε . Πόλεμος δε των αλλοφύλων επι- dito Saul cum exercitu illuc contra eum proficisce
γενόμενος αντιπεριέσπασεν αυτίκα τον Σαούλ και batur ; verum bellum , quod a Philistæis repente
λοιπόν απαλλαγείς ο Δαβίδ εκείθεν, έφυγε, και συν- supervenit, Saulem divertit , ne lunc ultra illum
έθηκε τον παρόντα ψαλμον ευχαριστήριον, του Θεού persequeretur. Tanto ilaque bealus David liberatus
κατασκεδάσαντος ευμηχάνως την επιβουλήν. Διο C periculo, aufugit, et presenten psalmum in gra
και έτυμνοις επιγέγραπται · φησί γάρ , ότι 'Εξ. tiarum aclionem compositum Deo dicavit : quo
ομολογήσομαι τα ονόματί σου , Κύριε , ότι αγα- adjatore omnes Saulis insidie facillime semper
βίτ, ότι εκ πάσης θλίψεως ερρύσω με. - Εις το dissolutæ sunt. Atque ideo in hymnis inscribitur.
τέλος δε , ότι προς το τέλος επείγεται η έγκειμένη Confitebor eniin , inquit, nomini tuo, Domine, quo .
τούτο ποδρόησις . Προηγόρευσε γάρ τον όλεθρον των niam bonum est , quoniam ex omni tribulatione eri
επιβουλευόντων αυτώ , φήσας • Αποστρέψει τα puisti me. In fnem vero ideo dixit, quia ad linen
κατά τους εχθρούς μου • και εν τοίς εχθρούς μου tendebant, quæ bic prædicebantur ; prædicebatur
εσείδεν ο οφθαλμός μου » και σαφώς εν τοις οικείοις autem inimicorum ipsius destructio. Convertet
τόπους εξηγησόμεθα . Συνέσεως δε, ότι συνετού έστι enim , inquit, mala inimicis meis, et in inimicis meis
το εν καιρώ τοιούτω πάντων αφέμενον , υμνείν τον vidit oculus meus : quæ verba dilucide locis suis
θεον , και τούτον επικαλείσθαι κριτήν. exponemus. Intelligentiæ autem , sive, ut alibi
dirimus, prudentiæ ideo inscriptum est, quia pradentis viri est hujuscemodi tempore omissis omni
bos, liberatorem Deuin laudare, eumque veluti judicem oplimum advocare.
"Ο θεός , εν τω ονόματί σου σώσόν με. Δια το D VERS. 3. Deus , in nomine tuo salvuin me fac. Sal
συν όνομα , διότι ονομάζη Σωτήρ, και ελεήμων, και va me, inquit, propter nomen tuum . Salvatoris
δίκαιος : σώσόν με δε έτι και έτι • πανταχόθεν γάρ elenim , el misericordis, et justi nomen habes.
επιβουλα !. Presto igitur mihi adsis, quoniam undique mibi
incumbunt insidiæ .
Και εν τη δυνάμει σου κρινείς με . Και δυνατός El in potentia tua judicabis me. El cum potens
ών, κρινείς με , εν οίδα , μετά του καταδυναστεύ . sis, recte, novi, judicabis me, simul cum iis qui
τοντος της έμής ασθενείας, λέγω δε του Σαούλ, και opprimunt infirmitatem meam , Saulem dico , el
τονήσεις την εκδίκησιν. Του δε, κρινείς , αδιάφορος vindictam facies. Esl aulem iudiferens constructio
νυν ή σύνταξις . hujus verbi judicabis . [Posuit enim judicabis me,
pro, judicabis mihi, hoc est, judicium mihi fa
cies .)
" Ο θεός , εισάκουσον της προσευχής μου, έν. Vers. 4. Deus, cxaudi orationem meum , auribus

" Ioan. Als , 15. Ιbid . 12.

507 EUTHYMII ZIGABENI 508
pretabimur . Νam aliorum exposition.cnn illic tra- Α το γ' παραδεδώκαμεν. Οι δύο δε στίχοι πλεονάζου
didimus. Ili autem versiculi ea ratione amplius bic σιν · ώστε μη δοξαι, ότι δες είς ψαλμός συνετά .
.

habentur, ne videri possct idem psalamus superfluus γη (86) , αλλ' ώστε διδάξαι, ότι εί και την επαγγελία
esse, dum bis ponitur (87) . Præterea ut docerci ταυτόν εισιν, αλλάγετή έννοία διεστήκασιν · εκείνος
nos Proplieta , quod sensu differunt, lamclsi ver- μεν γάρ κατηγορεί της μανίας και της κακονοίας
borum prolatione iidem esse viileantur. Ille elenim του Σεναχηρείμ, και του Ραψάκου , κατά του Εζε .
insaniam ac furorem carpit, quo Sennacherib et κίου• ούτος δε, της λύσσης των Ιουδαίων της κατά
.

Rhapsaces adversus Ezechiam regem ferebantur , του Χριστού . Ου γαρ άν, ει μη τούτο ήν, ούτος
hic vero Judæorum rabiem contra Christum . Quod έλαβε πάντας τους εξηγητας , αλλ' ουδε τους
si aliler se baberet, procul dubio hujusinodi "Εβραίους αυτούς, δις ενταγείς , ή αλόγως δευτε
superſluilas neque interprelcs ncque ipsos eliam ρωθείς . Νύν δε λόγον ουκ έχουσιν, ει και εθελοτυ
Judæos laluisset . Verum excusationem nulla . ba . φλώττουσιν οι Ιουδαίοι. Και γάρ και άλλην ούτος
bent Judæi, lamelsi sponte sua cæculiant . Aliain παρ' εκείνον ειληχεν επιγραφήν, εις το τέλος μεν
enim ac diversam prorsus inscriptionen literque πέμπουσαν , διά τας κατά των Ιουδαίων εν αυτώ
corum sortitus est. Præsens itaque inscriptio ad fi. B προφητείας, ότι χρή τους αναγινώσκοντας αποβλέ
nem nos jubet inspicere propter prophetias, que πειν εις το τέλος αυτών. Το δε , υπέρ Μαελέθ ,
lic adversus Judæos prædicuntur : veluti nionens αντί του, Περί χορείας , ερμήνευσαν. Τούτον γάρ
Icclorem ul illarum finem animadvertal. Quod vero αναγινώσκοντες , χορεύομεν οι Χριστιανοί , διά την
ait : pro Maeleih , idein sibi vult, ac si dixissel, De έκβασιν των προφητευθέντων . 'Aγαλλιάσεται γάρ,
chorea . Christianis etenim , cum legitur hic psal- φησίν, Ιακώβ, και ευφρανθήσεται Ισραήλ , όπερ
nius, exsultandum ac chorea quodammodo utend:m έσμεν ημείς, ως εν τω ιγ' ψαλμω διελάβομεν. Το
est, propler linein atque eventum rerum , quæ in δε, συνέσεως, διδάσκει ότι συνέσεως χρεία τους
eo prædiclæ suul. Exsultabit, inquit, Jacob , el læ - αναγινώσκουσιν , εις το επιγνώναι, ότι ει και τη
tabitur Israel.. Israelis enim populus pro populo επαγγελία ταυτόν εστι τω ιγ' , αλλά γε -τη έννοια
accipitur Christiano,, ut diximus in psalmo xo. xil). · διαφοράν έχει μυστηριώδη. Λοιπόν ούν τους δύο
Intelligentiæ etiam ideo inscriptus esi, quia multa στίχους ερμηνευτέον.
lectori opus est intelligentia in his discernendis. Nam licet verborum prolatione eadem ' esse vide
antur, quæ in hoc, el quæ in si babentur psalmo, sensu lamen diferentias habent, mysterio refertas.
Sed illos jam versiculos exponamus, quos amplius hic haberi diximus.
VeRs. 1 , 2. Dixit insipiens in corde suo, Non est C Είπεν άφρων εν καρδία αυτού • Ουκ έστι Θεός :
.

Deus; corrupti suni , et abominabiles facti sunt in διεφθάρησαν , και έβδελύχθησαν εν ανομίαις .
iniquitatibus .. Vide,, quae exponendo diximus in Ζήτει την εξήγησιν εν τω ιγ ' ψαλμώ · το δέ, εν
Esalmo xiii, quod vero lic , in iniquitatibus , ibi ανομίαις ενταύθα , εν επιτηδεύμασιν εκεί .
dixit , in studiis .
Non est, qui facial bonum . In commemorala Ουκ έστι ποιών αγαθόν . Εν τω ρηθέντι ψαλμώ :
psalmo dixit : Non est qui facial bonilalem . Ουκ έστι ποιών χρηστότητα , γέγραπται .
Vers. 3 6. Dens de cælo prosperit super filios Ο Θεός εκ του ουρανού διέκυψεν επί της
hominum , ut viderel si est, qui intelligni , aut qui υιούς των ανθρώπων , του ιδείν ει έστι συνιών ,
exquirat Deum : omnes declinaverunt, simul inutiles ή εκζητών τόν Θεόν · πάντες εξέκλιναν , άμα
facti sunt : non est, qui facial bonum , non est us ήχρειώθησαν · ουκ έστι ποιών αγαθόν , ουκ έστιο
grie ad unum. Nonne cognoscent omnes, qui ope έως ενός . Ουχί γνώσονται πάντες οι εργαζόμενοι
Tanlur iniquitalen ? qui devorant populum meum in την ανομίαν ; Οι κατεσθίοντες τον λαόν μου εν
cibo panis ? Deum non invocaverunt, illic limuerunt βρώσει άρτου , τον Θεόν ουκ επεκαλέσαντο .
>

iimore, ubi non eral timor. Vide, quæ in Xiu 'Εκεί εφοβήθησαν φόβον , ου ουκ ήν φόβος .
psalmo dicia sul. D Ζήτει ομοίως και την τούτων εξήγησιν εν τω ρη
θέντι ψαλμώ .
Quoniam Deus dispersil ossa eorum , qui homini- "Οτι ο Θεός διεσκόρπισεν οστα ανθρωπαρέ
lus placent. Judæos carpit, quos studiosos esse σκων. 'Ανθρωπαρέσκους ονομάζει τους Ιουδαίους ,
dicit , ut hominibus placeanl [lamelsi Latina δ και ο Χριστός αυτούς πολλάκις ονείδισεν, υποκριτάς
dictione , non ita significanter id vitiuiu exprimi λέγων και κατ' όψιν κρίνοντας “ οι και τον Καίσαρα
.

polest quam Greca ,, que unico vocabulo , άνθρωπ-. θεραπεύοντες , έβόων : Ουκ έχομεν βασιλέα , ει μη
acésxous hujusmodi homines appellavit} : hoc au • Καίσαρα και προς τον Πιλάτον • Εάν τούτον.

lem viljum sæpenumero Christus Judæis exprobra- απολύσης , ουκ ει φίλος του Καίσαρος . " Ων τα
.

vil, liypocritas eos appellans et secundum aspectum οστά διεσκόρπισεν, ήτοι τας φυλάς, δι' ών συνίσταντο .
judicantes ; qui etiam ut Cæsari placerent, clama Διεσπάρησαν γάρ εις δουλείαν έθνους παντός . Η
Variæ lectiones .
(86 ) ΑΙ.ενετάγη. nec interpreles laluissel, uec ipsos Judæos, bis posi
(87) Græca ita sonant : Proſeclo hic ( psalınus ) Itis , vel absurde repetilus.
 569 COMMENT . IN PSALMOS . 570

και ότι διαφθαρέντες υπό της Ρωμαϊκής ρομ- A verunt : Νon habenmus regem, nisi Cesarem ; item .

φαίας , ελκύσματα και σπαράγματα τους θηρίοις και ad Pilatum :: Si hune dimiltis, non cs amicus Casa
πετεινοίς γεγόνασι. ris . Quorum Judeorum ossa , hoc est, quorum
tribus, quibus ipsi quasi membris quibusdam consistebant, Deus dispersit. Dispersi etenim sunt per
orbem , ut omnibus servirent nationibus. Vel ideo disperons cos fuisse dicit, quia Romanorum gladio
perditi ac discerpli, canibus et volucribus laniandi relicti sunt.
Κατησχύνθησαν , ότι ο Θεός εξουδένωσεν αυ- Confusi sunt, quoniam Deus sprevit eos. Conſu
τους . Αισχύνη πάσιν έθνεσι προσετέθησαν , κακο- sione atque ignominia pleni esse apparuerunt apud
δαιμονέστατοι και ατυχέστατοι και βαρυσυμφορώ- omnes gentes, veluti omnium boininum miscrrimi
τατοι των πώποτε ανθρώπων γενόμενοι • τούτο δε el infelicissimi, et calamitatibus omnium maxime
πεπόνθασι , διότι ο Χριστός εξουδένημα και όνειδος obnoxii.. Ηujusmodi autem calamitatem ea ratione
αυτούς πεποίηκε . passi sunt, quia Christus sprevit eos , in oppro
brium illos universo orbi præbens.
Τις δώσει εκ Σιών το σωτήριον του Ισραήλ ; VERS . 7. Quis dabit ex Sion salulare Israel ? cum
εν τω επιστρέψαι τον Θεόν την αιχμαλωσίαν του converterit Dominus captivitatem plebis sκα, sure , essal
λαού αυτού , αγαλλιάσεται Ιακώβ , και εύφοραν- και tabit Jacob, et ίαιabitur Israel. Horum etiam verto.
θήσεται Ισραήλ . Και η τούτων εξήγησις εν τω ruin expositio : ein in sæpe commemoralo tradidi
ότηθέντι ιγ' ψαλμώ ανατάττεται . mus psalmo.
Εις το τέλος εν ύμνοις , και συνέσεως τώ Δαβίδ, In finem in hymnis, intelligentice ipsi David, cum
εν τω ελθεϊν τους Ζιφαίους, και αναγγείλει venissent Ziphæi , el annuntiassent Sauli , Nonne
τη Σαούλ : Ούκ ιδού Δαβίδ κέκρυπται παρ' ecce David absconditus est apud nos
ημίν ,
ΨΑΛΜΟΣ ΝΓ' . PSALMUS LIII .
Φεύγων τον Σαούλ ο Δαβίδ , εκάθισεν εις την έρη- Fogiens Saulem beatus Daviil, profectus ese in
μον Ζίφοι Ζιφαίοι την μεν προς Δαβίδ φιλίαν υπ. eremum Ziph. Zipliæi vero amicitiam fingenles,
εκρίθησαν , κατεμήνυσαν δε αυτόν τώ Σαούλ » και Sauli significarunt, latcre il!um apud se. Hoc au
και επεστράτευσε . Πόλεμος δε των αλλοφύλων επι- dilo Saul cum exercitu illuc contra eum proficisce
γενόμενος αντιπεριέσπασεν αυτίκα τον Σαούλ» και batur: ; verum bellum, quod a Philistæis repente
λοιπόν απαλλαγείς ο Δαβίδ εκείθεν , έφυγε, και συν- supervenit , Saulem divertit , ne iunc ultra illum
έθηκε τον παρόντα ψαλμον ευχαριστήριον, του Θεού persequeretur. Tanto ilaque bealus David liberalus
κατασκεδάσαντος ευμηχάνως την επιβουλήν . Διο C periculo , aufugit , el presenten psalmum in gra
και εν υμνοις επιγέγραπται · φησί γάρ , ότι 'Εξ. tiarum actionem compositum Deo dicavit : quo
ομολογήσομαι τα ονόματί σου, Κύριε , ότι αγα- adjatore omnes Saulis insidie facillime semper
θύν , ότι εκ πάσης θλίψεως ερρύσω με. -Εις το dissolutæ sunt. Atque ideo in hymnis inscribitur .
τέλος δε , ότι προς το τέλος επείγεται η έγκειμένη Confilebor eniin , inquit, nomini tuo, Domine, quo .
τούτον πρόοόησις . Προηγόρευσε γάρ τον όλεθρον των niam bonum est , quoniam ex omni tribulatione eri
επιβουλευόντων αυτώ , φήσας : 'Αποστρέψει τα puisti me. In fnem vero ideo dixit, quia ad finen
κακά τους εχθρούς μου και εν τοίς εχθρούς μου lendebant, quæ bic prædicebantur ; prædicebatur
επείδεν ο οφθαλμός μου &και σαφώς εν τοις οικείοις autem inimicorum ipsius destructio. Convertel
τόποις εξηγησόμεθα . Συνέσεως δε, ότι συνετού έστι enim , inquit, mala inimicis meis, et in inimicis meis
το εν καιρώ τοιούτω πάντων αφέμενον , υμνείν τον vidit oculus meus : quæ verba dilucide locis suis
θεον , και τούτον επικαλείσθαι κριτήν. exponemus. Intelligentiæ autem , sive, ut alibi
dirimus, prudentiæ ideo inscriplum est, quia prudentis viri est hujuscemodi tempore omissis omni
bus, liberalorem Deuin laudare, eumque veluti judicem optimum advocare.
"Ο θεός, εν τω ονόματί σου σώσόν με. Δια το D Vers. 3. Deus , in nomine luo salvuin me fac. Sal .
σον όνομα , διότι ονομάζη Σωτήρ, και ελεήμων , και va me, inquit, propter nomen tuum . Salvatoris
δίκαιος : σώσόν με δε έτι και έτι• πανταχόθεν γάρ
.
elenim , et misericordis, et justi nomen habes.
επιβουλα !. Præsto igitur mihi adsis, quoniam undique mihi
incumbunt insidiæ .
Και εν τη δυνάμει σου κρινείς με . Και δυνατός Et in potentia tua judicabis me. El cum potens
ών, κρινείς με , εν οίδα , μετά του καταδυναστεύ . sis, recte, novi , judicabis me, simul cum iis qui
σαντος της έμής ασθενείας, λέγω δε του Σαούλ , και opprimunt infrmilalem meam , Saulem dico, el
ποιήσεις την εκδίκησιν. Του δε , κρινείς , αδιάφορος vindictam facies . Est autem iudiſerens constructio
νυν η σύνταξις . hujus verbi judicabis . [Posuit enim judicabis me,
pro, judicabis mihi, hoc est, judicium mihi fa
cies . ]
"ο Θεός , εισάκουσον της προσευχής μου, έν . Vers. 4. Deus, craudi orationem meum , auribus
2

Joan. ΧΙ» , 15. Ibid. 19.

551 EUTHYMII ZIGABENI 652
snat, ut sit sensus composuissc eum luuc psalmum , postquam intravit ad Bersabee et gravidam cam
reddidit.
VERs. 3. Miserere mei, Deus , sccundum magnam A 'Ελέησόν με , ο Θεός, κατά το μέγα έλεός σου .
misericordiam iuam . Juxla immensam , inquit, luam Ελέησόν με αξίως του μεγάλου ελέους σου, ότι με
misericordiam miserere niei. Immensual enim est γάλα ήμαρτον .
quod deliqui.
El secundum mullitudinem miseralionum tuarum Και κατά το πλήθος των οικτιρμών σου εξά
dele iniquilatem meam . Supplicantium more eum- λειψον το ανόμημά μου. Το αυτο εδιπλασίασεν
dem sæpius reperlit sensum . El per iniquitaten pro όνομα, σύνηθες γάρ τούτο τοις δεομένοις. 'Ανόμημα
qua LΧΧ ανομίαν dixerunt [ juxta significationem δε λέγει την παρανομίαν της μοιχείας και του
Græcæ dictionis]) prevaricationein legίς intelligit,, φόνου
Greece • και άμφω γάρ ο νόμος εκώλυεν . 'Aνόμημα
in adullcrio el cede a se commissam . Utrumque δε ταύτην εκάλεσεν, ότι δίκην αλλοφύλου , του μη
enim lege vetalbatur , vel,, cum iniquitatem scu po- νόμον , έπλημμέλησε .
cius ( ut diximus) &voulav se commisisse falealur, consequenter illud etiam affirmal, se & vojov , hoc
est , tanquani exlegein esse, cum alienigenz instar, qui sub lege non sil, nefanda bæc delicla conmi
Serit .
VERs. 4. Amplius lava me ab iniquilale mea. Venia B 'Επί πλείον πλύνδν μια από της ανομίας μου .
quippe ei jam dala fuerat per prophielam Nathan Συνεχωρήθη γάρ και διά του Νάθαν, ειπόντος , ότι
dicentem : Deus abstulit peccalum luum " : verum και Κύριος αφείλε το αμάρτημά σου . Αλλ ' υπό
præ maximo quodanı ardore amplius eliam lavari θερμότητος έτι πλυθήναι παρακαλεί • το , 'Επί
cupit ; vel amplius, expone, pro valde. πλείον , αντί του "Αγαν .
El a peccalo meo munda me. Rursus peccati no . Και από της αμαρτίας μου καθάρισόν με . Το
mine delictum a se commissum appellat, quod su- αυτό λέγει πάλιν αμαρτίαν , ότι κυρίως αμαρτία και
perius iniquitatem , seu [ut diximus) dvoulav , id του νόμου παράβασις. Πλήν ως επί το πλείστον τω
est, transgressionem legis appellavit : proprie enim της ανομίας , και παρανομίας, και αμαρτίας ονόματι
ille peccare dicitur, qui legem transgrcdilur. Solel αδιαφόρως χρήται , και αντ ' αλλήλων .
autem Propheta promiscue uli his nominibus.
VERs. 5. Quoniam iniquitatem meam eyo co- "Οτι την ανομίαν μου εγώ γινώσκω , και η
gnosco , el peccalum meum conlra me esl semper . αμαρτία μου ενώπιόν μου έστι διαπαντός . Ελέη
Miserere mei , inquil, et munda me, quia perpe . σόν με , φησί , και καθάρισόν με, διότι ουκ επελαθό
irali a me criininis oblitus non sum, nec, veluti de μην της αμαρτίας μου, ως ευκαταφρονήτου , διά
regia dignitate superbus , illud negleri. Nam etsi C τον όγκος της βασιλείας · αλλ' ει και τους ανθρώ
bonines laleat, ego tamen illius enormitatem co- πους έλαθον , όμωςεγώ γινώσκω ταύτην , ήλίκη :
gnosco, ac conscientiæ meæ oculis diu nocluque και βλέπω αυτήν νύκτωρ και μεθ ' ημέραν τους
illud cerno : quippe cum assidue ac peracerbe ani- του συνειδότος οφθαλμοίς , πικρώς πλήττουσαν την
main meanm stimulet. Que res certain penitentice εμήν ψυχήν όπερ μετανοίας έστιν ειλικρινούς
conjecturam prestal, ac peccatorum etiam veniam τεκμήριον , και πρόξενον συγχωρήσεως .
conciliat.
VeRs. 6. Tibi soli peccari. Cum res sim , et le Σοι μόνο ήμαρτον. Ως σοι μόνο δικαστή υπο
solum commissoruni a me scelerum judicem ha- κείμενος βασιλεύς γάρ ών, σε μόνον έχω των πε
.

beain , iibi soli peccasse videur, hoc est , libi soli πραγμένων μοι δικαστήν, των άλλων απάντων κυ
judici subjicior. Cælerorum enim omnium ego ριος ών, και κατ' εξουσίαν ποιών & βούλομαι. "Η και
dominus sum , el ob polentiam meam licere nihi ότι τους στους νόμους παραβάς, σοι μόνο τη νομο
videulur, quæcunijue libuerint. Vel, quia leges luas θέτη τούτων ήμάρτηκα .
transgressus sum , idcirco libi soli peccasse videor
illarum legislatori .
D Και το πονηρόν ενώπιόν σου εποίησα. Πάντα
El malum corum le ſeci. Omnia eniin vides , non
γάρ οράς, ουχ ότε γίνονται μόνον , αλλά και όταν
lantum quando ea liunt, sed quando cliam ſulu μέλλωσι. Τούτο δε είπε , καταισχύνων εαυτόν, ώς ουκ
run est ut fiant. Hoc autem dicit, pudore seipsum
confundens, qui Deuin videnlem lanium cominilli αισχυνθέντα τον Θεόν , ορώντα γινομένην την αμαρ
facinus verilus non sil. Illud autem considera , τίαν. "Ορα δε, πως ως περί ενός αμαρτήματος
quod de uno tantum a se commisso crimine loqui δοκεί λέγειν, διά το απηρτήσθαι της μοιχείας τον
φόνον · εκείνη γάρ ειργάσατο τούτον .
videlur, cuin lamen plura essent : ea nimirum
ratione, quia inum ab altero dependebat : quippe
cuni adulterio impulsus fuerit ad cædem .
Ut justificeris in sermonibus tuis, el vincas cum "Οπως αν δικαιωθής εν τοις λόγοις σου, και
judicaris. Delictum , inquit quod feci coram le, νικήσης εν τω κρίνεσθαι σε. Έποίησα δε το κα .

• II Reg . Στι, 15.

 353 COMMENT , IN PSALMOS : 554
χόν ενώπιόν σου , κατά της εμαυτού κεφαλής , ίνα A fateor in caput meum conmisisse , ut quoties
εν ταις δικαιολογίαις σου , ταις προς εμέ, και εν τω mecum judicaris, et qux inter nos est calla dis
κρίνεσθαι σε εμοί περί ών συ με βασιλέα πεποίη- culitur , quod scilicct lu me ex infimo reyem fucc
χας , και ούτως εδόξασα , εγώ δέ τούς σους ήθέτησα ris, Iantaque ac tali gloria conspicuani , quodque
νόμους, και παρώργισά σε, δικαιωθείς μάλλον συ, ego contra , leges luas spreverim , el le sceleribus
καταδικάσεις με τον άθλιον, ώς περί τον ευεργέτην ηueis ad iram concilaverim , ut in hoc, inquit , ju
αγνώμονα . Τοιούτος γάρ ήν ο σκοπός του βιασαμέ- dicio lu magis justificeris , el ego vicissim , veluti
νου και νικήσαντός με δαίμονος , αυτόν έμε κατα- erga tanlum benefactorem adeo ingratus, magis
στηναι μοι της δίκης πρόξενον . Έδικαιολογήθη δε, condemner . Ea enim ſuit maligni dæmonis inlcn
και αντεκρίθη προς τον Δαβίδ ο Θεός διά Νάθαν, tio, cum magna me vi ad peccandum impulit ac
και ήλεγξεν· όπως προβατέα τούτον λαβύν, εις βα- superarii , ui meæ nie constituerel condemnationis
σιλέα κατέστησε , και μυρίων επιβουλών ερρύσατο , ministrum . Dicerc aulem possimus judicatuni ſuisse
και όπως αυτός πονηρά πράξει τον ευεργέτην ημεί- Deum cum David , quando Nalban prepbela euis
ψατο . Επήγαγε δε και την καταδίκην, ότι Τάδε redarguil , quod pro tantis beneficiis a Deo
λέγει Κύριος • Ιδού εγώ εξεγείρω επι σε κακά, acceptis , ipse conira pravis benefactorem actioni .
εκ του οίκου σου , και τα εξής , ως η δηλωθείσα Β bus reimuneratus sit ; ubi postquam Dei justifica
βίβλος παρίστησι . tiones percensuit, condemnationem etiam addidit
dicens : Hæc dicit Dominus, Ecce ego suscitabo in le mala ex domo lua 97 : et alia, quæ plenius ha
bentur in libris Regum .
Ιδού γαρ εν ανομίαις συνεληφθην , και εν VERS. 7. Ecce enim in iniquilalibus conceptus
αμαρτίαις εκίσσησέ με ή μήτηρ μου. Είς συμπά- sum, et in peccatis concepit me maler mea. L'e
θειαν τον Θεόν επισπώμενος , επί της εαυτού γέν- Deuni magis ad misericordiani traherel, nalivitatein
νησιν ανατρέχει το λόγο . Ει γάρ μή ήμαρτεν ο 'Α- suam commemoravil. Nain si Adam non peccassel,
δάμ , ουκ αν συνήφθη τη Εύα. " Ωστε η μεν αμαρτία nunquam oportuisset illum Evæ conjungi. Pecca
γεγέννησε την συνάφειαν , ή δε συνάφεια , τους εξ tum ilaque copulam generavit, et copula rursum
'Αδάμ και Εύας και ούτοι τους εξής , και ούτως eos produxit, qui ex Adam el Eva nali sunt ; et sic
άχρι Δαβίδ :και γάρ ει και το νόμιο τίμιος ο γάμος deinceps illi alios,, atque alii alios,, usque ad David ..
γέγονε, διά την παιδοποιίαν , αλλά γε τη φύσει εκ Et licet nupliæ nunc ob Gliorum procreationcm
της αμαρτίας έχει την πρόοδον . " Ωστε εξ αμαρτίας in honore halieantur, nalura tamen ex peccato
και συνελήφθην, καιεγεννήθην το γάρ, εκίσση- proveniunt. Ex peccalo igitur conceptus et genitus
σες, έγέννησεν είπεν ο Σύμμαχος. Και ουδέν C sum . Nam quod secundo loco dicit : El in peccatis
μέγα , ει και αυτός ήμαρτον, παθών το της φύσεως. concepit me maler mea , Synımachus reddiilit : Ei
in peccatis genuil. Non est igitur magnum si cgo
peccavi, naluræ conditionein sustinens.
Ιδου γιρ αλήθειαν ηγάπησας . Τούτο προς την Vers . 8. Ecce enim reritüleme dileristi. Hoc ad
ετηθείσαν εξομολόγησιν είρηται · φησι γαρ, ότι bealj David confessionem referendum est, de qua
"Αλήθειαν ηγάπησας , και διά τούτο ώμολόγησα ταύ- supra diximus. Ait eniin : Ego , quæ vera suni,
την , ότι ήμαρτον. Το δε , 'Ιδού γάρ , περιττόν κεί- Saleor, me scilicet peccassc . lloc aulem Saleor, cl
ται, και επί του παρόντος στίχου , και επί προλα . non nego, quia lu verilatem dilexisli, et odisti
δόντος , καθ' “Εβραϊδα συνήθειαν πολλά γάρ τοι- mendacium . Illa aulem verba , Ecce enim , superſua
αυτα περιττά τίθησι. suni , tam in boc versiculo quam in prosime sipe
riori. llebraicum enim est idioma , juxta quod
superflua mulla in oratione reperiri solul.
Τα άδηλα και τα κρύφια της σοφίας σου εδή- Incerla el occulla sapientiæ lua maniſestasti mihi.
λωσάς μοι. Τούτο προς την οικείαν είπεν αισχύνην , Hoc in sui ignominiam et confusionein disit. Adeo
ότι τοσούτόν με ηγάπησας, ότι και τα απόρρητα και τω , inquit, dileristi me , ut ineffabilia providentia
της σής προνοίας εδήλωσάς μοι διά του προφητικού luæ arcana, per prophtlicum nubi spiritum feceris
πνεύματος : εγώ δε εφάνην αγνώμων . inaniſesta , ego tamen inzralus erga te esse appa
rui.
Ραντιείς με υσσώπω , και καταρισθήσομαι. Asperges me, Domine, hyssopo el mundabor. Varia
Πολλοί περί τούτουλόγοι τουρητού πολλοίς γεγόνασιν, a mullis dicta sunt ad præsentis versiculi explana
ουδείς δε σαφές , ουδ ' αναντίρρητον απήγγειλε . Εγώ tionem , nihil tamen ab eis adeo aperluin traditur,
34 φημι προφητεύειν περί εαυτού τον Δαβίδ εν τού . ut contradictione omni prorsus careat . Ego autem
της , ότι και συγχωρηθήσεται την αμαρτίαν τελεω- Prophetam puto his verbis de se ipso prædicere,
τέραν , και χαράς πλησθήσεται. Επει γάρ ο νόμος quod adhuc exactius ac perfectius alsolvendus
υσσώπου ραντίσματι τινας των μιαινομένων εκαθά- cssel a crimine, et gaudio replendus. Quia eniin
ρευεν , έστι γαρ το ύσσωπον είδος πόας , άγαν σμη- lex immundos quosdam hyssopi aspersionibus

" 1 Reg. Σιι , 11.

PATROL , CH. CXXVIII. 18
555 EUTHYMII ZIGABENI 556
mindari jubelat, ea nimirum ratione, quia hyss0- Ακτικής, κατά μεταφοράς εκείνης της καθάρσεως εί.
pus berba quaedam est multum abstersiva , juxta πεν, ότι αντιείς με αντίσματι σμηκτική. Είη δ ' αν
illius purgationis metaphoram ait : Tu Domine, τούτο λόγος αφέσεως , ή και το δάκρυον της μετα .
ca me potissimum aspersione asperges, quie perfec. νοίας και τούτο γάρ θεόθεν χαρίζεται.
lius omnes abstergit maculas : hoc aulem liel per prolalam a le umnimodx al solutionis sententian',
vel per lacrymas pænitentiæ ; quippe cum el bujusmodi lacrymæ , u Dci dor:um ab eo proveniant.
[Nam si hæc a le mihi dona adfuerint in abstergendis meis inaculis, hyssopi viccm præbebunt.)
Lavabis me, el super nivem dealbabor. Eumdem Πλυνεις με, και υπέρ χιδια λευκανθήσομαι .
præ gaudio scnsum rcpelii. Το αυτό λέγει πάλιν υφ' ηδονής .
Vers. 10. Andilui meo dabis eisultationem el 'Aκουτιείς με αγαλλίασιν και ευφροσύνην .
læliliam . Quia auribus animæ meæ le mibi peper- Ταϊς ακοαίς της ψυχής μου ενηχήσεις χαράν, ότι
cissc instillabis. Exsultatio aulem et lætitia idem συνεχώρησάς μου . Αγαλλίασις δε και ευφροσύνη το
significant . αυτό σημαίνουσιν .
Exsultabunt ossa humiliala . Ossa mica , inquit, B
'Αγαλλιάσονται οστέα τεταπεινωμένα . Τα οστά
peccatorum pondere depressa, exsultabunt, ac de μου, φησί , τεταπεινωμένα τα βάρει της αμαρτίας ,
posilo eo onere allevabuntur. Per sua vero ossa αγαλλιάσονται, κουφισθέντα διά της αφέσεως . Από
scipsum prorsus significat.. Aliqui autem dicunt ,, μέρους δε, των οστών , όλον εαυτόν ενέφηνε. Τινές
quod illa verba : Audirui meo dabis exsullalionem , δέ φασιν, ότι το, 'Aκουτιείς με αγαλλίασιν , περί
und Salvaloris Incarnationein pertinent, ut sil sen- της ενανθρωπήσεως του Σωτήρος είρηκεν, ότι 'Αναγ
Stus :: Annuntiabis milii jucundissimum gaudium , γελείς μου την παγκόσμιον χαράν, ήτοι την απόρ
illam nimirum incffabilcm incarnationem ; ct tunc ρητον ενανθρώπησιν , και ευθύς άγαν άλούνται και
ossa mca , quæ nunc humiliata sunt, præ summa σκιρτήσουσιν υφ' ηδονής τα τεταπεινωμένα οστέα
voluptalc exsultabunt el subsilient. μου.
Vers. Il . Averte faciem luam a peccatis meis, "Απόστρεψον το πρόσωπόν σου από των αμαρ
el omnes iniquitates meas dele. Oinnia , inquit, pec- τιών μου, και πάσας τας ανομίας μου εξάλειψον .
cala mica in conspeclu lilo jacent, quia lu omnia Γυμνά πρόκειται τη παντεφόρο επισκοπή σου τα
conspicis : vcruin peto , ut aspeclum ab illis luum έμα αμαρτήματα . Απόστησον ούν ταύτην, και
airoveas, et commissa a mc scclera e libro delcas όλας μου τας ανομίας εξάλειψον από της βίβλου των
actionum mearum . C έργων μου .
Vers . 12. Cor mundum crea in me, Deus . Cor Καρδίαν καθαράν κτίσον εν εμοί , ο Θεός . Η
apud Scripturam multa significat . Aliquando enim καρδία σημαίνει πολλά • ποτέ μεν , το σωματικών
pro singulari corporis nembro accipitur, aliquando μόριον · ποτέ δε, του ηγεμονικού το βαθύτατον , ώς
vero pro interiori illa rationis alque intellectus το • Και διατί λογισμοί αναβαι» ουσιν εν ταις
parte,, a qua regimur , juxta illud :: Quare cogita- καρδίαις υμών και ποτέ δε, την γνώμης και την προ
liones ascendunt in corda vesira ' ? aliquando sen . αίρεσιν, ώς το · Η δε καρδία αυτού πόρρω απέ
•

lentiain signilical, el proposilum , juxta illud : Cor χει απ' εμού ποτέ δε , την ευδοκίαν και αρέσκειαν,
99
aulei curum longe est a me ; aliquando tene- ως το: Εύρος Δαβίδ άνδρα κατά την καρδίαν μου :
placitum el animi affcctionem , juxta illud : Inveni ποτέ δε , την ψυχήν, ως επί του προκειμένου , Καρ
David virum secundum cor meum ' . El aliquando δίαν καθαράν κτίσον εν εμοί , ουχ ετέραν ουσιών
: nimam , ul bic : Cor mundum crea ira me, Deus. σας, αλλά την ούσαν εις το αρχαίον κάλλος αποχα
Non peto,, inuit,, ut
Νοιι ul aliam in mc
me natural crees,, ταστήσας. Ει γάρ ταύτης περιέλης την παλαιότητα ,
sed lil quam halco in antiquam resliluas pulcbri . την από του ρύπου της αμαρτίας, κτίσεις εν εμοί
Tudinem . Crealis autem cor mundum in me, si καρδίαν καθαράν. Κτίσον ούν, αντί του , αποκατά
vellislalem illam , quæ ob peccatorum sordes ani στησον .
me meie inhirret, ab ea prorsus abstulcris. Crea
igitur hoc in loco dixit pro, restitve.
Ei spiritum recium innova in inlerioribus meis. και πνεύμα ευθές έγκαίνισον εν τοις εγκάτοις
Innova , pro , denno immille. Deinceps, inquit, iin- μου. – Εγκαίνιση, αντί του , εμβαλε καινώς ,
wille in me spiritum reclum , hoc est, directionis ήτοι από του νύν, χάρισμα ευθύτητος , εύθυνον τας
gratiam , quæ diabolicas in me omncs lortuositales έγγινομένας μοι παρά του δαίμονος σχολιότητας :
dirigal . Per interiora aulem intimas animæ partes έγκατα δε λέγει τα ενδότερα μέρη εαυτού. Φησι δε
intelligil. Simile cliam lois est, quod legimus apud και διά Ιεζεκιήλ ο θεός προς τους εν Βαβυλώνα , ότι
Ezechiclem dici ad eos , qui in Babylone erant : Δώσω αυτοίς καρδίαν καινήν και πνεύμα καινόν ,
Dabo cnim vobis, inquil, cor norum , ac si dixis. τουτέστιν , Ανακαινίσω ασθενήσασαν και την καρ
sel , lutirmim ac languidum cor vestrum ct δίαν αυτών και την προθυμίαν.
promptitudine in vestraw renovabo .
84 Ezech . 51 , 5. 59 Isa . ΣΥιο , 13. ' I Reg. Χτι, 14. ' Εzcch. Χι , 19 .
551 COMMENT. IN PSALMOS . 558
Μή απορρίψης με από του προσώπου σου. Ως Α Vers . 13. Ne projicius me a facio liia . Quasi 1111
γενόμενον ανάξιον της επισκοπής σου. indiguum custodia .
Και το Πνεύμα σου το άγιον μη αντανέλης απ' Ei spirituin sanctum (uuni rie auſeras a me. Non
εμού . Το χάρισμα λέγει της προφητείας, μη αν ών auſeras a me , inquit, prophetic do : um , ob sceleri,
ήμαρτον , αφέλης τούτο απ' εμού . que conmisi .
Vers. 14. Redde mihi exsullalionein saintaris lui .
'Απόδος μοι την αγαλλίασιν τούσωτηρίου σου .
Την χαράν, ην είχον απότου σώζεσθαι διά σου • όρα δε Gaudium quod habcbam , quia a le ſueram conser
vatus . Es considera quomodo his duobus versiculis,
όπως ο μεν ουκ απώλεσεν , μή αφαιρεθήναι παρα
et non auferri, rogal, quod nonquam amiscral, el
καλεί ο δε αφηρέθη . τούτο αποδοθήναι αυτώ δέεται : redili postulat, quod jam fuerat ablatum ; aute
προ γαρ της αμαρτίας έχαιρε , Σωτήρα τούτον commissá cuim crimina in summa degebat lætitia ,
έχων . quod tantum ſuissel Salvalorem conscculus.
Και πνεύματι ηγεμονική στήριξόν με. Και στε- Ei spiriiu principali confirma me, Robora ine,
ρέωσόν με χαρίσματι κυριευτικών των παθών , και inquit ,, gratia illa spirituali,, que animi perturb:
δηγουντι προς τα κρείττονα χάρισμα δε ευθύτητος liouibus imperat, el dirizit ad meliora. Per hoc
και χάρισμα ηγεμονικών ειεν αν αι παρά του αγίου aulem principale spiritualis direciion's denum
Πνεύματος τη ψυχή διάφοροι εγγινόμεναι δυνάμεις. varix possunt intelligi virtutes , que animabus
nostris a sancto Spirilu tribuuntur.
Διδάξω ανόμους τάς οδούς σου , και ασεβείς Vers . 15. Docebo iniquos vias tuas, el impii ad
εαι σε επιστρέψουσι . Και τούτο προφητεία του
le conrertenlur , llæc est etiam futurorum prophetia,
μέλλοντος του γάρ ευαγγελικού κηρύγματος εις τα
quæ jam adimplela est ; quippe cum , simul ac
άνομα Εθνη διαδραμόντος , η βίβλος των Ψαλμών του
Evangelii prædicatio cæpit in gentibus seminari,
Δαβιδ αεί διδάσκαλος αυτοί , των αρετών γίνεται . Davidici slalim psalmi præcipui doctoris viccin
eis præstiierint ad parandas virtutes.
Ρύσαι με εξ αιμάτων , ο Θεός, ο θεός της
VERS. 16.[Libera me de sanguinibus, Deus, Deus
σωτηρίας μου . Ιστορικώς μέν αίματα καλεί τους sa'ulis men . Juxta historiæ scnsum per sanguincs
αδίκους φόνους , τον Ουρίου φόνον · αναγωγικώς iniquam cindem intelligit, metnaria nimirum re
δε , αιματα λέγονται και οι δαίμονες , ώς αιμασι
petens se Uriam occidisse. Jusia anagogen vero
χαίροντες και εγκαλινδούμενοι , ανθρώπων αναιρου
μένων, και ζώωνάλλων δυομένων. Ο Θεόςδε της : demones, qui sanguine gaudent larm occisorum
σωτηρίας μου , αντί του, " Ο Σωτήρ μου , ώς πολλά . hominum , quam immolatorum animalium , non
τις ειρήκαμεν. Ο δε διπλασιασμός το εγκάρδιον και immerito sanguines dici possunt. El quod ait :
Deus salutis iner, sæpe diximus idem esse quod,
επιτεταμένον της δεήσεως εμφαίνει. Deus Salvator meus. Ila aulem repetitio : Deus
Deus, vehemcns cordis indical desideriui .
"Αγαλλιάσεται η γλώσσα μου τη δικαιοσύνη Ersultabit lingua mea justitia lua . Ipsa etiam lingua
συ. Χαρήσεται δε αυτή η γλώσσα μου τη της δι
καιοσύνης σου απαγγελία . Δικαιοσύνην δε λέγει νύν inca , inquit, annuntiatione lætabilur justiliz lux .
Per justitiam autem hoc in loco justificationem
την παρά Θεού δεδομένων αυτώ δικαίωσιν , είτουν
intelligit sibi a Deo concessam , lioc cst, libcra
ελευθερίας της αμαρτίας • δικαιούται γάρ ο ελευθε tionem a peccato. Quædam vero esemplaria lia .
ρούμενος.Τενά δε των αντιγράφων , την δικαιοσύνης bent : justitiam luam ; el lunc sensus esi , quod
σου , γράφουσιν • εφ' ών νοείται, ότι Αγαλλίασιν ποι Lingua mea exsult:: tionein sibi faciet cam justili
ήσεται η γλώσσα μου αυτήν την παρά σού δικαί calionem quæ a le inibi cst prestisa , exsulans
ωιν , είτουν ελευθερίας της αμαρτίας , διά ταύτην nimirum et subsiliens propter earli ad hymnos et
εχιστωσα πλς υμνολογίαν. D laudes tibi decantandas.
Κύριε , τα χείλη μου ανοίξεις , και το στόμα VERs 17. Domine, labia mea aperies , el os meumi
μου αναγγελεί την αίνεσίν σου . Μαθών διά του annuutiabil laudem tuam. Præmonillis cgo, inquil,
προφητικού πνεύματος , οίδα ότι πάλιν ανοίξεις a sanclo Spirilu , novi, quod lu ilerum aperies
προς υμνολογίαν σου, καθώς και προ της αμαρτίας , labia mea ail hymnos el laudes tibi concinendas,
τι κεκλεισμένα νύν υπό της καταγνώσεως χείλη non secus alque aperta erant ante commissa a
μου . me delicia . Nani in præsentia o condemnationem
tuam occlusa sul.
"Οτι ει ηθέλησας θυσίαν , έδωκα ανη , ολοκαυτώ- VERS. 18. Quoniam si rolnisacs sacrificium ,
ματα ουκ ευδοκήσεις . Oρα πάλιν τάς νομικές και dedissem utique, holocauslis non delecluberis Side
αλόγους θυσίας αποδοκιμαζομένας. Εί ήθελες, φησίν, rursus brulurum sacrificia , que a lege impera -
έδωκα άν · αλλ' ουδε ολοκαυτώματα αποδέξη: τα γάρ bantur , reprobari. Si voluisses ea , inquit, dedis
όλοκαυτώματα τιμιώτερα των άλλων ήσαν." Ωστε ο seni sane ; verum lu holocausia non suscipis,
Διβό εί και μετά ταύτα έθυεν, αλλ ' απροαιρέτως lamelsi ca sint omnibus aliis sacrilciis honora .
 559 EUTHYMI ZIGABENI 560
είora. Quod si quis objicist, beatum David post επoίει τούτο διά τον νόμον, και ότι ούπω της καινής
liujusmodi verba Deo sæpius sacrificasse , illud Ουσίας ο καιρός εληλύθει.
animadvertendum ducimus, quod non ex proposito , neque es propria voluntate id agebat, sed legis
reverentia , ct quia novi sacrilicii dies nonduin venerat.
Vers . 19. Sacrificium Deo spirilus contrilus. θυσία τω Θεώ, πνεύμα συντετριμμένον . Ευπρόσ
Anima, inquit, quæ humilitate ac demissione qua- δεκτος θυσία τω Θεώ, ψυχή συντετριμμένη εξ
dam voluntaria contrila fuerit, gralum alquc ar- έχoυσίου ταπεινώσεως.
ceptabile Deo sacrificiun reddit.
Cor contritum et humilialum Deus non despiciet. Καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένης
Sæpenumero , ut diximus, Scriptura per cor ο Θεός ουκ εξουδενώσει . Καρδίαν την ψυχήν πολ
animam intelligit , eo quod anime sedes sit, λάκις ή Γραφή καλεί , διά το και την καρδίαν άγαν
cl in eo potissimum diverselur : atque ideo ubi cor έχεσθαι της ψυχής , και την ψυχήν άγαν έμπεφυκέ
patilur, anima statim a lolo evolat corpore. Non ναι τη καρδία . "Οθεν και παθούσης της καρδίας, η
despiciel allein pro, non averlel , hoc est, suur ψυχή αφίσταται από του σώματος όλου . Εξουδένω
ab eo non dimovebit aspectum . B σιν δε λέγει την αποστροφήν .
VERS. 20. Benefac, Domine, in bona voluntate lua 'Αγάθυνον , Κύριε , εν τη ευδοκια σου την Σιών .
Sion . Supplicat hoc in loco pro reædiGcatione Ένταύθα παρακαλεί περί της μετά την έκ Βαβυλώνος
.
Jerusalemi, quæ futura eral post redilum e Baby- επάνοδον ανοικοδομής της Ιερουσαλήμ : το δε, αγά.
lone. ' Quædam vero exemplaria non in accusa • θυνον , αντί του , αγαθοποίησον : έτερον γαρ παρ'
.
livo casu , sed in datiro habent dictionern , Sion : εκείνο τούτο , ώς το • 'Αγάθυνον , Κύριε , τοίς άγα
quod ex lectione Græca melius percipitur propter θοίς. 'Εν τη ευδοκία σου δε , τουτέστι , τη συνερ
articulum , juxta quem et nos commodissime γεία σου
legere possumus primam lilleram : Benefac ipsam Sion , vel in dalivo : Benefac ipsi Sion : et tunc
capone] Benefac, pro, Bona facilo . Aliud enim est hoc ab illo ; juxta quod alibi legimus : Benefac,
Domine, bonis el rectis corde . In bona autem voluntale tua, boc est, auxilio el ope lua.
Et ædificentur muri Jerusalem . Optantis scrmo Και οικοδομηθήτω τα τείχη Ιερουσαλήμ. Το ,
est, Ianielsi ex Greca lectione Imperativi modi Οικοδομηθήτω, παρακλητικόν έστιν, ει και προστα
csse videatur. κτικών φαίνεται .
Vers. 21. Tunc acceplabis sacrificium jusliliæ. Τότε ευδοκήσεις θυσίαν δικαιοσύνης . Τότε απο
Tune, inquit, justum suscipics sacrificium. In alio ,
C δέξη θυσίαν δικαίαν · εν ετέρω γάρ τόπιν ουκ
cnim nunc quam in Jerusalem sacrificia tibi non έστι δικαίως θύειν έν μόνη γαρ τη Ιερουσαλήμ
rile offeruntur , cum lex in ea tantum sacrificari θύειν ο νόμος επέτρεψεν .
posse man !averit .
Oblationem et holocausta.Per oblationem ea intelli. 'Αναφοράν και ολοκαυτώματα . Αναφοράν μεν
git sacrificit , quorum pars aliqua tantum oferebatur : λέγει τα αφαιρήματα, τα εκ μέρους προσφερόμενα :
per lholocausta autem , ea queintegraincendebantur. Ολοκαυτώματα δε, τα καθ' ολοκληρίαν καιόμενα .
Tunc imponel super aliare luum vitulos. Hæc Τότε ανοίσουσιν επί το θυσιαστήριόν σου
quidem juxta historic sensum dicta sunt, juxta μόσχους . Ταύτα μεν, καθ' ιστορίαν · αναγωγικώς
anagogen vero ea prædicit Propheta , quæ ad δε , περί της Εκκλησίας των πιστών και της ευαγ
Ecclesiam fidelium el ad evangelicum sacri- γελικής θυσίας προφητεύει : ευδοκίαν μεν λέγων
ficium pertinent.. El per bonam voluulatem την ενανθρώπησιν του Σωτήρος, ως αγαθήν βούλησιν
Salvatoris incarnationcin intelligit , veluti bonuin Σιών δε, την πολιτείαν των Χριστιανών: τείχη δε
quoddam propositum : el per Sion , Christianorum αυτής, τους επισκόπους και διδασκάλους • τότε δε
conversationem ; per muros item Jerusalem , epi- αποδέξεται και θυσίαν δικαιοσύνης, ήγουν αρετής :
scopos et doctores. Ει tune , inquit , accipies S2- D και αναφοράν μέν, τας διά Χριστόν εκ μέρους κα
criſiciuin justitie, hoc est , sacrificium universæ σεις των ομολογητών • Ολοκαυτώματα δε, τας καθ '
virtutis ; et oblationem , Ιιοc est, sanctos confes- ολόκληρον των μαρτύρων. " Η το μεν, τους διά ξίφους
sores ; et holocausta, lioc est, sanctos martyres. άκροτηριασμούς των ομολογητών το δε , τας των
[ Illi enim oblationibus, isti vero holocaustis μαρτύρων σφαγάς. " Η το μεν, την εκ μέρους άρε
.

inerito comparari possunt , cum utrique Deo την, ώς την εν γάμω , ή άλλο βιωτικό σχήματι το
oblati ac sanclificati sint ; el conſessores quidem δε, την τελείαν, ώς την εν αγαμία, ή εν μοναδική
ex parle se Deo obtulisse videntur, propler as- πολιτεία. Μόσχοι δε, οι πιστοί τη χορηγία των αρε
severationem fidei , martyres autem ex integro , των, και πίονες τώ αγίω Πνεύματι, και κερατί
cum ct animum pariter, et ipsum corpus in ζοντες τον διάβολον, καθόλου πάντες οι τέλειοι πρά .
lolum Deo devovcrint. Vel , per oblationes, mem- ξει και λόγω, ω και εις το επουράνιον ανάγονται
brorum extremitates intellige , de confessorum θυσιαστήριον , εις οσμήν ευωδίας τω Θεώ. Xρή δε
corpore detruncatas ; per holocausta vero, integra γινώσκειν, ότι πολλοί πολλάκις την διάθεσιν του
martyrum incendia, and cædes. Vel aliter : Oblatio μέλλοντος χρόνου αντί ευκτικού παραλαμβάνουσιν ,
virtutcm quidem significal, scd cx parte diminu- ιδίωμα και τούτο της Εβραϊδος διαλέκτου λέγοντες ,
561 COMMENT. IN PSALMOS. 562
ως το, Ραντιείς μεύσσώπω, και καθαρισθήσομαι: A tam: veluti si quis in conjugali , aut alio run
πλυνείς με, και υπέρ χιόνα λευκανθήσομαι , danæ vilt slalu virtutem preseleral ; holocaustum
και όσα τοιαύτα . vero perfectam virtutem , veluti si quis in virgi
nitale, aut n:onastica degal conversatione. Per
vitulos eliam eos intellige, qui virlulum ministerio pasti ac cibati sunt, et effecti piugues
gratia sancti Spiritis, qui dæmores , fortium ritulorum inslar, cornu petunt : el denique cos
onnes, qui actione et sermone perfecti sunt, qui etiam ad cæleste adducuntur aliare in odorem
suavitatis !. lllud autem scire oportet , quod mulii sepenumero futuru :n lempus indicativi
accipiunt pro optativo, ilioma id esse dicentes llebraice linguæ , ut illud : Asperges me, Domine
kyssopo, el odimundabor , lavabis me, etc. pro eo quod est, Utinain me aspergas, alque utinam laves , et
alia hujusm .
ΨΑΛΜΟΣ ΝΑ' . PSILMUS LI.
Είς το τέλος ψαλμός συνέσεως τώ Δαβίδ, εν τω In pnem psalmus intelligentiæ ipsi David , quando
5

ελθεϊν Δωή, τον 'Ιδουμαίον , και αναγγείλαι venit Doec Idumaus , el annuntiavil ipsi Saul , el
5

τω Σαούλ , και είπείν αυτώ : ' Η.1θε Δαβίδ εις dizil, Venil David in domum Achimelech (82) .
τον οίκον 'Αβιμέλεχ .
Φεύγων ο Δαβίδ τον Σαούλ, επείνασεν • και απελ . 3 Cum fugerel Saulem bea'us David , alque [ ut
θών προς Νομβαν την πόλιν των ιερέων προς 'Αβι . accidii ] esurirel, profectus est Nombam civitatem
μέλεχ τον αρχιερέα, εποίησεν δσα εν επιγραφή του sacerdotum , ad Achimelech pontificem , ubi ( ct
Αν ψαλμου εξηγησάμεθα. Τούτο ιδών Δωή», και των panes propositionis comedie, ci alia) egil , qux sil
βασιλικών ημιόνων επιμελητής, κατε μήνυσεν τω pra conumenioravimus in expositione psalni ΧΧΧιν ..
Σαούλ • και κατά του 'Αβιμέλεχ εξέμηνε τοσούτον, lunc cum vidisset Docc , regiorum nulorum prx
ως άγαγείν μεν και ανελεϊν διά τού Δωής τους έκα. lectus, omnia Sauli renuntiavit. Qui lioc audilo ,
τον και πεντήκοντα ιερείς • κατασφάξαι δε και πά . adeo furerc ac sevire cæpit a :lversus Achimelechi,
σαν ηλικίας της πόλεως , και πανωλεθρία ταύτην ut centum el quinquaginta s :rccrdotes ad se adduci
διαφθείρει . Ο μαθών ο Δαβίδ , έγραψε τον παρόντα jusserit, el occidi a Doec , el in cujusque alatis
Φιλμον, εις υπομονήν των αδικουμένων. Εις τέλος homines in ea civitate sæviri. Quod cum rescisset
δε επιγέγραπται, παρεγγυών εις το τέλος των αδι . bealus David , conscripsit hunc psalmuin , ad eos
1

κούντων αποβλέπειν , και μακροθυμεϊν . Συνέ- consolandos, qui injuria affecti fuerant. In finem
σεως δε , ότι συνέσεως δεί τώ αδικουμένη προς υπο- inscribitur, quia ad eorum finem illos jubct aspi
portv. cere, qui injuriam intulerunt, atque intcrim palien
ler ferre, ac longanimem esse. Intelligentire a:ile: , seu ( juxta aliam Græce dictionis cuvésEw; signifiº
calionem ) prudentić , ideo dixit, quoniam iis , qui injuria afecti fuerant, mulla opus erat prudentia
alque intellectu , ut patienti animo illatas ferrent injurias (83) .
Τι έγκαυχά εν κακία , ο δυνατός ; Προς τον C Vers. 3. Quid gloriaris in malitia, potens ? Sermo
Δωή , ο λόγος . ον έδει μάλιστα εγκαλύπτεσθαι επί est ad Doec, quein oporluerat potius malitiam suam
τη κακία . Κακίαν δε λέγει την πονηρίαν καθ- oblegere, quam de ca gloriari. Per maliliam autem
όλου · δυνατόν δε αυτόν είπε , διά την προς τον omnem in universum pravilatem intelligii. Polen
Σαούλ οικείωσιν • η δυνατόν , εις το κακώσαι. lein vero eum appellavit , ob familiaritatem atque
amicitiam , quam habebat cum Saule ; vel polenlem
in lædendo ac maligne agenilo .
Άνοιξαν όλην την ημέραν , αδικίαν ελογίσατο VER3. 4. Iniquilalem lola die , injustiliam cogila
η γλώσσα σου. Το, ελογίσατο, έφθέγξατο rit lingua tua. Pro cogitavit , Theolotio reddidit ,
είπεν ο Θεοδοτίων ' το όλην την ημέραν , καθ' locula est. Quod vero ait , lola die , Symmachus
εκάστην ημέραν είπεν ο Σύμμαχος. "Έστι δε η dixit : per singulos dies. Ordo est : Lingua tut
συνταξις ούτως · Αεί έφθέγξατο η γλώσσά σου semper locuta est iniquitatein , injustitiam , sine
ανομίαν , αδικίαν, ασυνδέτως , ήγουν, άνομα και copula , pro eo , quod est , iniqua et injusta . Ex-
άδικα . Διασύρει δε όλον τον βίον αυτού, ως πάντη probrare autem Proplhela videtur illius villain ac
διεφθαρμένον · ου γαρ αν τοιαύτην πόλιν απώλεσεν, conversationem prorsus perditani. Neque eniur
ει μη παντάπασιν ανίατος ήν. D hujusmodi civitalein aliquando vaslasset , si non
perditis prorsus fuisset moribus.
Όσει ξυρόνήκονημένον εποίησας δόλον . Δόλον Quasi novacula acula ſecisti dolum . Polui hic
ένταύθα την διαβολήν καλεί, ήν παρεσκεύασεν ούτω calumniam appellal, quam adco polenlem parave
δραστήριον, ώς δίκην ξυρού έκθερίσει την πόλιν rat Doce, ut sacerdotuin civitatem instar novacule
Lcίι . ιν 31 .
Varico lectiones .
( 82 ) Green 'Αβιμέλεχ , Δbimelech, ut liabetur apιιω au!em opus est ci, qui injuria officialur , ad tole
LΧΧ , ι. Reg . 21. rulliam .
(83) Græcorum verborum sensus est : Prudentia
563 EUTHYMII ZIGABENI 564
.

deraserit, cum Sauli detalissel, Achimelecli sacer A των Ιουδαίων • διέβαλε γάρ τους περί τον 'Αβιμέ
doiem lavere partibus Daviil. λεχ. ως συνεργούς του Δαβίδ .
Vers. 5. Dileristi malitiam' super bonitalem , in- 'Ηγάπησας κακίαν υπέρ αγαθωσύνην , αδικίαν
justitiam magis quam loqui justitiana . Malum potius υπέρ του λαλήσαι δικαιοσύνην . 'Αει το κακόν
quam bonum semper anasti , et injusta facere po- μάλλον , ή το αγαθόν ησπάσω , και το λέγειν άδικα
lius quam justa . μάλλον , ή το λέγειν δίκαια.
Vers . 6. Dilerisli omnia verba demersionis lingua Ηγάπησας πάντα ρήματα καταποντισμού ,
tolosa. Omnia verba demersionis, que perimere γλώσση δολία . Πάντα ρήματα καταποντίζοντα και
ac delere homines solent , in quos, veluti quidam αφανίζοντα τους ανθρώπους , καθ ' ών έν σχεθώσιν,
sinus Nuctus , irrucrint. Hæc enim omnia verba ως κύματα • ταύτα δε ηγάπησεν εν γλώσση δολερά ,
Doec dilerit in lingua dolosa , hoc est , in lingua
1 ήγουν επιβούλα. Τινά δε των αντιγράφων, γλώσ
molienle insidias. Aliqua vero exemplaria non in σαν δολίαν γράφουσιν • εφ' ών αποδιαιρήσεις το,
: blativo,, sed in accusativo habent:: linguam dolo- γλώσσαν , δολίαν , ίν ' (84) , Ηγάπησας πάλιν
sam : ct lillc divides versiculi verba , ul sil sen- γλώσσαν δο.λίαν .
sus : Dilexisli eliam linguam dolosam .
VeRs. 7. Proplerea Deus destruel le in finem . Ni- Διά τούτο ο Θεός καθελει σε εις τέλος . Ως
mirum veluli male ædilicalum , tamelsi ob delatio- κακώς ώκοδομημένον , ει και υψώθης έκ της κατα
niem a le faciam Sauli regi ad majorem ab illo μηνύσεως. Ει δε μή ευκτικά τα βήματα , αλλ ' εν
honorem proveclus sis. Quod si verbum, destrual , τύπω αράς, προφητείαι της τούτου πανωλεθρίας
el alia , quæ sequuntur , intellexcris non oplantis
? εισίν.
essc , sed exsccranlis , propheliani contineljunt
futuræ perditionis ipsius Doec.
Evellai le. Veluti in ejus vinca male planlalun . 'Εκτλ.λαι σε. Ως πονηρώς πεφυτευμένον εν τω
αμπελώνι αυτού .
El emiyrare le faciat a labernaculo luo. Id est , Και μεταναστεύσαι σε από σκηνώματός σου .
animam luam a corpore lulo. Vel emigrare le fa- Την ψυχήν σου από του σώματός σου • ή σε όλον ,
eial : domo lua , el ab ca veluti mortiium eferri. από της οικίας , σου νεκρών εκφερόμενον .
El radicem luam a lerra vitentium . Per radicem Και το ρίζωμά σου εκ γής ζώντων , και το
& ! erationem ac stirpem ejus tam præteritam γένος σου. Ρίζα γάρ του Δωής και ο πατήρ αυτού,
giam futuram intelligit. Radices enim Doec Lam C και ο παίς · ο μεν, ώς τον Δωής εκφύσας, ο δε , ως .

parentes dici possunt , quam libcri ac posteri ; ρίζα του εξής γένους υποληφθείς . Διά της ρίζης ούν
parentes quidem , quia eum produxcrc ; Gilii vero και τους ανιόντας , και τους κατιόντας , και συμπαν
ac posteri , quia radix sunt alioruin , qui ab eis απλώς το γένος εδήλωσεν. Γήν δε ζώντων και την
frneranlur. Per railiccın igitur lam ascendentes , παρούσαν λέγει , ήν οικούσιν οι ζώντες , και τον εν
quam descendentes, ct omnem denique generatio- ουρανούς τόπον , τον αεί ζώντων
nom significavit. Perterram autem viventium , et præsentem terram intelligit , quam vivi homines
babiiani, ct calum , qui corum locus est, qui semper vivuni .
VERS. 8. Videbunt justi et timebunt. Videbunt " Οψονται δίκαιοι , και φοβηθήσονται . "Οψονται
integram perdilionem Docc. Unde inevitabilem την μέλλουσαν πανωλεθρίαν του Δωής, και φο
poenarum sententiam tincntcs , cautiores ficnt. 6ηθέντες την άφυκτον δίκην, ασφαλέστεροι γεν
ήσονται .
Et super eur ridebunt. Gaudebunt , inquit , cuin
5 Και επ' αυτον γελάσονται. Και επ ' αυτώ δόντι
cum tanti sceleris viilerint pænas dare ; juxta quam δίκην χαρήσονται •Ευφρανθήσεται γάρ, φησί , δί
sententiam alibi dictum est : Lælabilur juslus , cum καιος , όταν ίδη εκδίκησιν . 'Αδιάφορος δε χανταύθα
rideril vindiciam . Indiſcrcns autem esl loc quo . ή σύνταξις .
que loco constructio . D
Vers . 9. Et dicent, Ecce homo , qui non posuit Και έρούσι : Ιδού άνθρωπος , ος ουκ έθετο τον
Deuin adjutorem sui. Qui me injuria a rege alectus Θεόν βοηθών αυτού . Εν τω μή συγκαλύψαι τον ίδιο
cclare noluit, sed prodere : quam ob causam Deum κημένον, αλλά μάλλον προδούς αυτών, εχθρόν εαυτού
sili inimicum constituit , qui pro hominibus injuria κατέστησε τον υπέρμαχος των δικημένων.
aflectis pugnarc solcl.
Sed speravil in muliitudine divitiarum suarum . Λ.1.1 ' επήλπισεν επί το πλήθει του πλούτου
Verisimile est allem hunc Docc ſuisse divilein , αυτού . Είκός γάρ πλούσιον αυτόν είναι . " Η πλούτον
vel divitias non auri dici, alil argenti , sed mali. λέγει την κακίαν, εφ' ή και δυνατόν αυτόν
foitatis et vilioruin ; quibus supra polcntcm cum είρηκε .
(' sse dixit
* Psal . LVII , 11 .
Variæ Icclioncs.
(34) io . iv' , ut sensus sit.
565 COMMENT. IN PSALMOS , 566
Και ενεδυναμώθη επί τη ματαιότητα αυτού . Α El prævaluie in rauitale sua. Quod paulo ante
τον ρηθέντα πλούτον ώνόμασε ματαιότητα , εν τω divitias, nunc vanitatem appellat, veluti quæ illi
κινδύνων αυτού μηδέν ωφελήσαντα . in periculis minime crant profuturæ .
Vers. 10. Ego autem quasi oliva fructifera in
'Εγώ δε ώσει ελαία κατάκαρπος εν τω οίκων domo Dei. Prædicit ea , quae ad se pertinent. Illi ,
του Θεού. Προφητεύει και νύν περί αυτού · ότι inquit, adeo insane adversum me insidias dispos
"Εκείνοι μεν , ούτως εμμανώς επιβουλεύοντές μου , nunt, civitates perdunt, nemini parcunt ; ego vero
και πόλεις εξολοθρεύουσι, και ουδενός φείδονται: integer atque innocuus conservabor, veluti oliva
εγώ δε φυλαχθήσομαι ούτως , ώσπερ έλαια κατά. fructifera, cujus fructus non periit ; conservabor
καρπος , ή ου διεφθάρη καρπός . Φυλαχθήσομαι δε εν autem in protectione di custodia Dei, non secus
τη σκέπη του Θεού, ώς εκείνη εν τω κήπω . Η οίκον algne oliva in pingui horto conservillir. Vel per
θεού την σκηνήν λέγει, προαγορεύων, ότι κινήσας domum Dci, tabernaculum intelligil, et praedicit,
την Σαούλ, έξει την βασιλείαν , και τας πόλεις , και quod deviclo Saule, el regnum ipse consecuturus
την σκηνήν. sit, el civilatem el tabernaculum .
" Πλεισα επί το έλεος του Θεού , εις τον αιώνα , Speravi in misericordia Dei in sæculum , el in sæ
B
και εις τον αιώνα του αιώνος . Ήλπισα ουκ επί culun sæculi. Non spcravi ego in diviliis, ant in
πλούτο». ή δυνάμει τινι , καθάπερ εκείνοι, αλλ' εις rolore , ut illi , sed in Iun tanlum misericordia ,
μόνον το παρά σου του Θεού ελεος , και δίδως αυτός quam iis prestas , qui injuriam patiuntur : Sanc
τοις άδικουμένους την δε εις το έλεος του Θεού ελ. autem spem babeo , lam in præsenti sculo , quam
πίδα και εν τω νύν αιώνι έχω, και εν τω μελλοντι, in futuro, cum omnes Deus actiones nostras dija
ότε το των έργων κριτήριον . dicalurus sit.
Εξομολογήσομαί σοι εις τον αιώνα, ότι εποίη . VERs. 11. Confitebor tibi in sæculum , quia fecisti.
σας . Ευχαριστώ σοι , Κύριε , άει , ότι εποίησας : Gralias tibi agam semper, Domine, quia fecisti,
προσυπακούεται δε το, εκδίκησιν . 'Ενδιάθετος δε subintellige vindictam : hujusmodi autem vor ab
ή φωνή του εποίησας , από καρδίας εναποπεμπο- intimo videlur mibi Proplicte corde emissa, aique
μένη · διό και ελλείπει . Ειώθασι γάρ οι εκδικούμε- ideo dicere . Solent enim ii qui ulciscuntur , le
νοι προφέρειν ελλιπείς τους λόγους, οία της χαράς fcciiva quedan verba proferre , veluti prir: goulis
επιχοπτούσης το λοιπόν , ώς τo, Είδον , και έδω- reliqua in eis verlba intercidantur, utillud : Vide
κας · οίον, Είδoν εκδίκησιν, και έδωκας δίκης : runt oculi nostri (85). Subintelligirur cnim vin
προέγνω γάρ τον όλεθρον των επιβουλευόντων , c diclamı , vel quid simile. Pravidelal enim Prophel3
insidiatorum atque hostium suorum interilum .
Και υπομενω το όνομά σου. Και περιμενω σε El exspectabo nomen tuum . lloc esl, exspectabo
Εκδικητήν. Κατά περίφρασιν δε ο λόγος, ότι και te ullorem . Est enim circumlocutio . Vel pre mulla
υπό πολλής ευλαβείας το όνομα του Θεού πολλάκις reverentia nomen Dei pro ipso accipit Den.
απί θεου λαμβάνει .
Ότι χρηστών εναντίον των οσίων σου. " Οτι Droniam bonum est in conspectu sanctorum lun -
ωφέλιμον τούτο παρά τους αφοσιωμένους και ανα. rum. Quoniam , inquil, hoc'utilissimum cst , apud eos
κειμένους σοι• λέγοιτο δ' αν παρ' ημών και ψαλμός
.
qui libi sanctificati ac dicati sunt . Eferri etiam
και κατά του δαίμονος, ανομούντος αεί και δολιευ. polest hie psalmus a quolibet lideli adversus diamo
ομένου , και μέχρι του Μεταναστεύσαι σε από nein , veluti adversiis eum qui iniqua assidue ope
σκηνώματός σου , ευχερώς αρμόζουσι τα ρητά : ralar el dolosa , el usque a : illa verba : El emi
σκηνώματα δε νοήσεις του δαίμονος την παρ' ημίν grare le facial de Tabernaculo tuo , facile omnia
προσεδρείαν· ριζωμα δε, την εδραίωσιν της προσ- congrurit huic sensui, Per tabernaculum aute ! n
,, quem in lumanum
εδρείας. " Οψονται δε δίκαιοι την του εχθρού ήτταν, principalum daemonis intellige
xa ! Eti qonOrsovialtbv Osov, zly Bor,0oivta cois D babebat genus , et per radicem , hujus principatus
φοβουμένοις αυτόν. "Ανθρωπον δε ενταύθα τον διά- stabiliialem . S'idebunt autem justi omnes, inimici
βολον υποληψόμεθα, ως και εν τώ α' στίχο του πεν . nostri deinonis depressionem : el lunc magis lime.
τηκοστού πέμπτου ψαλμού παραδοθήσεται » και τα
• bunt Dominum , qui opem ferre solet timentibus
εξής δε ρητά προσφυώς δεξόμεθα. se. Per hominem etiam hoc in loco dæmonem in) .
lelligil, quemadınodum el alibi dicemus in psalıno lự ; cl quæ sequuntur omnia ad hunc sensum
exponi possunt. PSALMUS LII .
ΨΑΛΜΟΣ ΝΒ' .
Εις το τέλος υπέρ Μαελέθ , συνέσεως τώ Δαυίδ . In finem pro Maeleih intelligentiæ ipsi David.
Ούτος έψαλμός ταυτόν εστι τω ιγ' , δύο στίχους Dic psalmus i lemn est cum psalmo xu duolius
μόνον πλείονας έχων παρ' εκείνον , ους και διερμη- tantum versiculis exceptis, qui in hoc psalmo ani
νεύσομεν. Την άλλην γάρ πάσαν αυτού εξήγησιν εν plius habenlur quam in illo ; cos lantu bic inter
Variæ lectiones.
( 85) Græcorum verborum scnsus cst : Vidi el dcilisli, hoc est , Vidi ultionem , el dedisti punan .
507 EUTHYMII ZIGABENI 508

pretabimur. Νam aliorum expositionica illic ( r:- Α τω :γ' παραδεδώκαμεν. Οι δύο δε στίχοι πλεονάζου
didimus, li antem versiculi ea ratione amplius hic σιν · ώστε μη δοξαι , ότι δες είς ψαλμός συνετά .
halientur ,, ne vileri posset idem ps: laus superlava
psalmus γη (SG) , αλλ ' ώστε διδάξαι, ότι εί και την επαγγελία
esse, dum bis ponitur (87) . Præterea ut doceret ταυτόν εισιν, αλλάγετή έννοία διεστήκασιν · εκείνος
nos Propheta, quod sensu diſerunt , lamclsi ver- μεν γάρ κατηγορεί της μανίας και της κακονοίας
borun prolalione jidlem csse viileanlur. Ille elenim του Σεναχηρείμ , και του Ραψάκου , κατά του Εζε
insaniam ac furorem carpit, quo Sennacherib et κίου · ούτος δε, της λύσσης των Ιουδαίων της κατά
.

Rhapsaces adversus Ezcchiam regem ſerebantur, του Χριστού . Ου γαρ αν, ει μη τούτο ήν, ούτος
hic vero Judæorum rabiem contra Christum . Quod ελαθε πάντας τους εξηγητας, αλλ' ουδε τους
si alilor se haberet, procul dubio bujusinodi “Εβραίους αυτούς, δις ενταγείς, η αλόγως δευτε
superfluitas neque interpretes neque ipsos etiam ρωθείς . Νύν δε λόγον ουκ έχουσιν , ει και εθελοτυ
Judæos latuisset . Verum excusationem nullain ba . φλώττουσιν οι Ιουδαίοι. Και γάρ και άλλην ούτος
bent Judæi, lamelsi sponte sua cæcutiant. Aliain παρ' εκείνον είληχεν επιγραφήν, εις το τέλος μεν
enim ac divcrsani prorsus inscriptionein literque πέμπουσαν, διά τας κατά των Ιουδαίων εν αυτό
corum sortitus est. Præsens itaque inscriptio ad fi. B προφητείας, ότι χρή τους αναγινώσκοντας αποβλέ
nem nos jubet inspicere propter prophetias , quæ πειν εις το τέλος αυτών. Το δε , υπέρ Maελεθ ,
1

liic adversus Judæos prædicuntur :: veluti nionens αντί του, Περί χορείας , ερμήνευσαν. Τούτον γάρ
lectorem utillarum finem animadvertat.. Quoll vero αναγινώσκοντες, χορεύομεν οι Χριστιανοί , διά την
ait : pro Maeleih, idein sibi vult, ac si dixissel, De έκβασιν των προφητευθέντων. 'Aγαλλιάσεται γάρ,
chorea.. Clhristianis elenium , cum legitur hic psal- φησίν, Ιακώβ , και ευφρανθήσεται 'Ισραήλ , όπερ
nius, exsuliandui ac chorea quodammodo ulendim εσμεν ημείς , ώς εν τω ιγ' ψαλμώ διελάβομεν. Το
est, propler linein atque eventum rerum , quæ in δε , συνέσεως , διδάσκει ότι συνέσεως χρεία τους
eo prædictæ sunt. Exsultabit, inquit, Jacob , et læ . αναγινώσκουσιν , εις το επιγνώναι, ότι εί και τη
tabitur Israel. Israelis enim populus pro populo επαγγελία ταυτόν εστι τω ιγ ', αλλά γε -τη έννοια
x10..
ui dixinus in psalmo )
accipitur Christiano,, ut διαφοράν έχει μυστηριώδη. Λοιπόν ούν τους δύο
Intelligentiæ etiam ideo inscriplus est, quia mulla στίχους ερμηνευτέον.
lectori opus est intelligentia in his discernendis. Nam licet verhorum prolatione eadem esse vide
anlur, quæ in hoc, el quæ in sm babentur psalmo, seosu tamen dicerentias habent, mysterio reſerlas.
Sed illos jam versiculos exponamus, quos amplius hic haberi diximus.
VeRs. 1 , 2. Dixit insipiens in corde suo , Non ese C Είπεν άφρων: έν καρδία αυτού : Ούκ έστι θεός ·
Deus; corrupti sunt, el abominabiles facli sunt in διεφθάρησαν , και έβδελύχθησαν εν ανομίαις .
iniquitatibus.. Vide,, que exponendo diximus in Ζήτει την εξήγησιν εν τω ιγ' ψαλμώ · το , δέ, εν
F-salmo Xlll, quod vero hic , in iniquitatibus , ibi ανομίαις ενταύθα, εν επιτηδεύμασιν εκεί .
dixit, in studiis .
Non est, qui facial bonum . la commemorala Ουκ έστι ποιών αγαθόν . Εν τω ρηθέντι ψαλμος
psalmo dixit : Non est qui facial bonilalem . Ουκ έστι ποιών χρηστότητα , γέγραπται .
VeRs. 36. Deus de cælo prospexit super filios Ο Θεός εκ του ουρανού διέκυψεν επι τους
hominum, ut viderei si est, qui intelligat, aut qui υιούς των ανθρώπων , του ιδείν ει έστι συνιών ,
exquirat Deum : onines declinaverunt, simul inutiles ή εκζητών τόν Θεόν · πάντες εξέκλιναν , άμα
facti sunt : non est, qui facial bonum , non esl us ηχρειώθησαν · ουκ έστι ποιών αγαθών , ουκ έστιν
quie ad unum. Nonne cognoscent omnes, qui ope έως ενός . Ουχί γνώσονται πάντες οι εργαζόμενοι
Tanlur iniquitaten ? qui devorant populum meum in την ανομίαν ; Οι κατεσθίοντες τον λαόν μου εν
cibo pαnis ? Deunm non πυocauerunt , illic linuerunt βρώσει άρτου , τον Θεόν ουκ επεκαλέσαντο.
iimore , ubi non eral timor. Vide, quæ in xull 'Εκεί εφοβήθησαν φόβον , ου ουκ ήν φόβος .
pisalmo dicia sill. D Ζήτει ομοίως και την τούτων εξήγησιν εν τω ρη
θέντι ψαλμώ .
Quonicm Deus dispersil ossa eorum , qui homini- " Οτι ο Θεός διεσκόρπισεν οστα ανθρωπαρέ
bus placeni . Judæos carpit , quos sludiosos esse σκων . 'Ανθρωπαρέσκους ονομάζει τους Ιουδαίους ,
dicit, ut hominibus placeant [ramelsi Latina ο και ο Χριστός αυτούς πολλάκις ονείδισεν , υποκριτάς
dictione , non
ηοιι ita significanter id vitium expriπί λέγων και κατ' όψιν κρίνοντας “ οι και τον Καίσαρα
potest quam Greca,, que unico vocabulo,, άνθρωπ- θεραπεύοντες , έβόων: Ουκ έχομεν βασιλέα , ει μη
αρέσκους hujusmodi homines appellavil] : hoc au • Καίσαρα και προς τον Πιλάτον• Εάν τούτον
iem vitium sæpenumero Christus Judæis exprobra- απολύσης , ουκ ει φίλος του Καίσαρος . " Ων τα
vil, liypocrilas cos appellans et secundum aspectum οστά διεσκόρπισεν, ήτοι τας φυλάς, δι' ών συνίσταντο .
judicantes ; qui etiam ul Cæsari placerent, clama Διεσπάρησαν γάρ εις δουλείαν έθνους παντός . Η

Variæ lectiones .
( 86) ΑΙ.ενετάγη . nec interpreles 'aluisset, nec ipsos Judoos, bis posi
(87) Græca ita sonant: Proſeclo hic ( psalmus ) ins, rel absurde repelilus.
 569 COMMENT . IN PSALMOS. 570
και ότι διαφθαρέντες υπό της Ρωμαϊκής ρομ- A verunt : Νon habentus τegem, nisi Cesarem ; item
φαίας , έλκύσματα και σπαράγματα τους θηρίοις και ad Pilatum : Si hune dimiltis, non es amicus Cæsa
:
πετεινοίς γεγόνασι.
ris *. Quorum Judeorum ossa , hoc est, quoruin
Irjhus, quibus ipsi quasi membris quibusdam consistebant , Deus dispersit. Dispersi etenim sunt per
orbem , ut omnibus servirent nationibus. Vel ideo dispersas cos fuisse dicit, quia Romanorum gladio
perditi ac discerpli, canibus et volucribus laniandi relicti sunt.
Κατησχύνθησαν , ότι ο Θεός εξοιδένωσεν αυ- Confusi sunt, quoniam Deus sprevit eos . Conſu
τούς. Αισχύνη πάσιν έθνεσι προσετέθησαν , κακο- sione atque ignominia pleni esse apparuerunt apud
δαιμονέστατοι και ατυχέστατοι και βαρυσυμφορώ- omnes gentes, veluti omnium hominum miserrini
τατοι των πώποτε ανθρώπων γενόμενοι τούτο δε
• et infelicissimi, et calamitalibus omninm maxime
πεπόνθασι , διότι ο Χριστός εξουδένημα και όνειδος obnosii. Ηujusmodi autem calamitalenn ea ratione
αυτούς πεποίηκε . passi sunt, quia Christus sprerit eos , in oppro
brinm illos nniverso orbi prævens.
Τις δώσει εκ Σιών το σωτήριον του Ισραήλ ; Vers. 7. Quis dabit ex Sion salu !are Israel ? cum
εν τω επιστρέψαι τον Θεόν την αιχμαλωσίαν του converterit Dominus caplicitatem plctis , ετσul
dacū airců, dralliccerai ' lardi, xul sigpar- ftabit Jacub, el lælabitur Israel.llorum etiam verbo .
θήσεται Ισραήλ . Και η τούτων εξήγησις εν τω ruio expositio : em in sape commemoralo tradidi
ότηθέντι ιγ' ψαλμω ανατάττεται . mus psalmo .
Εις το τέλος εν ύμνοις, και συνέσεως τω Δαβίδ, In tuem in lignm nis, intelligentia ipsi David, can
εν τω ελθεϊν τους Ζιφαίους, και αναγγείλει venissent Ziphvi , el annuntiassent Sauli, Nonne
τω Σαούλ Ουκ ιδού Δαβίδ κέκρυπται παρ ' ecce David absconditus est apud nos
ημίν ,
ΨΑΛΜΟΣ ΝΓ . PSALMUS LIII .
Φεύγων τον Σαούλ ο Δαβίδ , εκάθισεν εις την έρη- Fogiens Saulem bealus Daviit , profectus est in
.
μον Ζίφοι Ζιφαίοι την μεν προς Δαβίδ φιλίαν υπ. eremum Ziph . Zipliæi vero amicitiam fingentes,
εκρίθησαν , κατεμήνυσαν δε αυτόν τώ Σαούλ » και Sauli significarunt, laicre il!um apud se. Hoc au
ος επεστράτευσε . Πόλεμος δε των αλλοφύλων επι- dilo Saul cum exercitu illuc contra eum proficisce
γενόμενος αντιπεριέσπασεν αυτίκα τον Σαούλ και batur ; verum bellum, quod a Philistæis repente
λοιπόν απαλλαγείς ο Δαβίδ εκείθεν, έφυγε , και συν- superrenit, Saulem divertit, ne iunc ultra illum
έθηκε τον παρόντα ψαλμον ευχαριστήριον, του Θεού persequeretur. Tanto itaque bealus David liberalus
κατασκεδάσαντος ευμηχάνως την επιβουλήν. Διο C periculo , aufugit, et presenten psalmum in gra
και εν ύμνοις επιγέγραπται · φησί γάρ , ότι 'Εξ. tiarum actionem compositum Deo dicavit : quo
ομολογήσομαι τα ονόματί σου, Κύριε , ότι αγα- adjutore omnes Saulis insidie facillime semper
βύη , ότι εκ πάσης θλίψεως ερρύσω με. - Εις το dissolutæ sunt. Alque ideo in hymnis inscribitur.
τέλος δε , ότι προς το τέλος επείγεται η έγκειμένη Confulebor eniin , inqnit, nomini tuo, Domine, quo
τούτω προδόησις . Προηγόρευσε γάρ τον όλεθρον των niam bonum est , quoniam et omni tribulatione eri
επιβουλευόντων αυτώ , φήσας : 'Αποστρέψει τα puisti me. In finem vero ideo dixit, quia ad finen
κακά τους εχθρούς μου • και δεν τους εχθρούς μου tendebant, que lic predicebantur ; predicebatur
επείδεν ο οφθαλμός μου » και σαφώς εν τοις οικείοις autem inimicorum ipsius desiruclio. Conteriet
τόποις εξηγησόμεθα . Συνέσεως δε, ότι συνετου εστι enim , inquit, mala inimicis meis, et in inimicis meis
το εν καιρώ τοιούτω πάντων αφέμενον , υμνείν τον vidit oculus meus : quæ verba dilucide locis suis
Θεόν , και τούτον επικαλείσθαι κριτήν. exponemus. intelligentiæ autem , sive, ut alibi
diximus, prudentiæ ideo inscriptum est, quia prudentis viri est hujuscemodi tempore omissis omni
bus , liberatorem Deu in laudare, eumque veluti judicem optimum advocare.
"Ο θεός , εν τω ονόματί σου σώσόν με . Δια το D Vers. 3. Deus, in nomine luo salvuin me fac. Sal
σιν όνομα , διότι ονομάζη Σωτήρ , και ελεήμων, και va me, inquit, propter nomen tuum . Salvatoris
δίκαιος : σώσόν με δε έτι και έτι • πανταχόθεν γάρ elenim, et misericordis, et justi nomen habes.
επιβουλα !. Præsto igitur mibi adsis, quoniam undique mihi
incumbunt insidiæ .
Και εν τη δυνάμει σου κρινείς με . Και δυνατός Et in potentia tua judicabis me. Et cum potens
ών , κρινείς με , εν οίδα , μετά του καταδυναστεύ . sis, recte, ποτί , judicabis me, simul cum iis qui
σαντος της έμής ασθενείας , λέγω δε του Σαούλ , και opprimunt infirmilalem meam , Saulem dico , el
ποιήσεις την εκδίκησιν . Του δέ , κρινείς , αδιάφορος vindictam facies . Est autem iudiferens constructio
νυν η σύνταξις . bujus verbi judicabis. [Posuit enim judicabis me,
pro, judicabis mihi, hoc est, judicium mihi fa
cies . 1
"Ο θεός, εισάκουσον της προσευχής μου, έν. Vers 4. Deus, ctaudi orationem meum , auribus

* Joan. ΧΙΣ , 13. Ιbid . 12 .

571 EUTHYMII ZIGABENI 572
Ι
percipe verba oris mei. Verlba illa, Eraudi, auritas A ώτισαι τα βήματα του στόματός μου . Το Είσ.
percipe, el alia hujusmodi, non videnlur mihi inter άκουσον , και Ενώτισαι , και τα τοιαύτα , φαίνονται
sc sensu differre , sed intentionem 'alque constan . μεν μη διαφοράν σημαίνειν, αλλ' επιμονή και 1
tiam precum significare : quemadmodum in prin . επίτασιν δεήσεως ούτως γάρ και εν τη αρχή
cipio quarii psalmi , el xvi , ct Liv, elin multis aliis του πέμπτου ψαλμού , και εν αρχή του ις', και εν
locis videre licet (88) : tametsi nonnulla a studio αρχή του δ', και εν πολλοίς άλλοις , ει και διαφοράν
sis viris inveniri possit differentia . Per orationem τινα αεροσευρίσκουσιν οι φιλοπονώτεροι . Δυνάμεθα
autem , hoc in loco, cain intelligere possumus, δε προσευχήν μεν ενταύθα, την κατά νουν ειπείν •
use mente el animo fit : et per verta eis preces, ρήματα δε στόματος , την δια χειλέων εκπορευομέ
quae labiis eorunduntur, cujusmodi erant verba νην ικεσίαν· αύτη γάρ ήν το, "Ο θεός, εν τω ονό
illa : Deus , in nomine luo salvum m : fac, et si quid ματί σου σώσόν με, και εί τι τοιούτον .
aliud hujusmodi est.
PER 5. Quoniam alieni insurrexerunt adversum "Οτι αλλότριοι επανέστησαν επ' εμέ, και κρα
me, el ſortes quæsiverunt animam meam . Saulem ταιοι εζήτησαν την ψυχήν μου . Τους αμφί Σαούλ
[et ejus complices ] ita appellat, alienos quidem, B
ούτως ονομάζει, αλλοτρίους μεν, ώ, εχθρούς αυτώ
quasi animo a se alicnatos, atque inimicos : ſorles κραταιούς δε, ως δυνατούς εν πολεμική παρα .
vero, co quod apparatu bellico præstabani. Vel σκευή. "Η αλλοτρίους μεν, τους Ζιφαίους , ώς άλλο
per alienos , Zipbæos intelligit , veluti a vera ac τριωθέντας της ορθής προς αυτόν ευνοίας: κρα .
recta benevolentia alienalos ; per forles vero, ταιους δε, τους περί τον Σαούλ.
Saulem el socios ejus, ut diximus.
Et non proposuerunt Deum in conspectu suo. In Και ου προέθεντο τον Θεόν ενώπιον αυτών, -
mente , inquit, atque in animo suo Deum sibi non Ού προέθεντο, αντί του, Ου παρεστήσαντο νοερώς
conslituerunt, quemadmodum ii faciunt , qui ο γάρ φοβούμενος τον Θεόν δι' ανατυπώσεως ιστά
Deum timent. Hi elenim assidua cogitatione illum τον Θεόν προ προσώπου της ψυχής αυτού, απαγο
sibi ante fiiciem animarum suarum constituunt , ρεύοντα το κακόν.
prohibereque atque velare illum putant, ne prosi
liant ad mala ,
Vers. 6. Ecce enim Deus ad juvat me , et Dominus Ιδού γαρ ο Θεός βοηθός μου , και ο Κύριος
Ι
defensor est αμένα men. Superflua est conjunctio αντιλήπτωρ της ψυχής μου . Περιττός ο γάρ συν
enim . Accepla autein bealus David certitudine de C δεσμος. "Ηδη πληροφορίαν δεξάμενος περί της
saperno auxilio, præ lætitia illud omnibus palam άνωθεν αντιλήψεως , υφ' ηδονής εξαγγέλλει ταύτην
annuntiat, dicens : Ecce, elc ., quae dictio hoc in το δε , Ιδού , αντί του, ουκ εις μακράν, αλλά νύν.
loco temporis propinquitalem signiſical , quasi di
cat , nunc .
Vers . 7. Convertel mala inimicis meis. Illa nimic 'Αποστρέψει τα κακά τους εχθρούς μου. Ακστ'
rum mala, quæ illi adversuin me meditabantur, in dgnū éjshétroav.
cos convertel.
El in veritate lua disperdes illos . Per veritalem 'Εν τη αληθεία σου εξολόθρευσαν αυτούς .
hoc in loco justitiam intelligil . Vel aliter : Quia "Αλήθειαν ενταύθα την δικαιοσύνην καλεί. Η και
veritas delci alque exstinguil mendacium , lui in eo ότι Eπει η αλήθεια αφανίζει το ψεύδος , συ εν τω
quod verax es, eos disperde, qui nendaces sunt. είναι αληθής, εξολόθρευσον αυτούς, όντας ψευδείς :
Ziphæi eniin magna se affectos esse benevolentia οϊ τε γάρ Ζιφαίοι εψεύσαντο την προς αυτόν διά
erga beatum David mentiti fuerani, similiter et θεσιν · έτι δε και ο Σαούλ πολλάκις διαβεβαιωσάμε .
Saul : qui sepenumero verbis confirmaverat se νος μη επιβουλεύειν αυτώ.
mullas de cætero adversus cum insidias moliturum D
CSse .

VERS. 8. Volualurie sacrificabo libi.-- Voluntarie , “Εκουσίως θύσω σοι . - 'Εκουσίως , αντί του,
hoc est, promplo ae lipto animo, non tanlum vel . προθύμως, περιχαρώς. Ου τοσούτον γάρ εξ ανάγκης
niti mandato legis coactus, quantum ex ardore νομικών, όσον εκ προαιρέσεως Θερμής θύσω σοι το
quodam animi. Tili igitur sacrificallo , veluti τοιούτω βοηθώ των αδικουμένων.
simmo ac potentissimo corum defensori, qui in
juriam patiuntur.
Confitebor nomini luo , Domine. Ioc est , gratias 'Εξομολογήσομαι τα ονόματί σου , Κύριε. Εύ
agam libi . χαριστήσω σοι.
Quonium bonum est. Gratias nimirum vbi agere . " Οτι αγαθόν. Δηλαδή το ευχαριστείν. 'Αγαθών
Bunum enim est, inquit alibi , confiteri Domino. γάρ, φησί , το εξομολογείσθαι τω Κυρίω .
Variae lectiones.
(88) Græca ila sonant : Ul initio quinti psalmi, el decimi seala , el quarli, el in multis aliis videre
licer .
 573 COMMENT . IN PSALMOS. 574
" Οτι εκ πάσης θλίψεως ερρύσω με . Διασκέδα• Λ VERS. 9. Quoniam ex omni tribulatione eripuisti
σας και νύν την επίθεσιν του Σαούλ , και ανθέλκυσας me. Interrupto elenim nunc Saulis inpelii, quo
αυτόν εις έτερον πόλεμον . in me ſerebatur, in aliud bellum cum divertisti .
Και εν τοις εχθρούς μου επείδεν ο οφθαλμός El in inimicis meis desperil oculus mcus. Ani.
μου . Ως προφήτης ιδών τα της ψυχής οφθαλμώ mæ nimirum oculis , ac veluti proplicta, Ziphxo
την καταστροφής του τε Σαούλ και των Ζ : φαίων , ruin ac Saulis interilum cernens. Sermo autcm
προείπεν , ότι ήδη 'Επείδεν ο οφθαλμός μου εν defectivus est, et sic intelligitur : Oculus meus ,
τους εχθρούς μου λείπει δε το , 4 εβουλόμην , ή inquit, despexit 10 vidit in inimicis meis : en
4 πείσονται , ώς εν τω λδ ψαλμώ προαποδεδώκα- omnia nimirum quae oplavil, vel ea omnia que
μεν . Λέγοιτο δ' αν και ούτος ο ψαλμος παρ' ημών, passuri sunt ; quemadmodum etiam Iraclidimus in
κατά των δαιμόνων , οι και αλλότριο! εισι θεού , ώς psalmo XXXIV. Ederri eljam a nobis polest hic
ατοστάται, και αντικείμενου , και κραταιοι εις κα- psalmus adversus dæmones, qui a neo alieni sunt
χίαν , ώς ασώματοι , και ως κοσμοκράτορες . ul rebelles ei atque adversarii ; ct forles similiter
Punt ad patranda scelera tanquam incorporei spiritus, el tanquam hujus etiam mundi princi
pes
Εις το τέλος εν ύμνοις , συνέσεως τω Δαβίδ . B In finem in hymnis intelligentiæ ipsi
David .
ΨΑΛΜΟΣ ΝΑ'. PSALMUS LIT.
Και τούτον συνέθηκε τον ψαλμον , φεύγων τον Hunc psalmum pari modo conscripsit bealus
Σεούλ , και περιπολών την έρημον εν τοις καθ ' David, cum Saulem ſugeret, et vagabundus in ere
εαυτόν δε πάθεσι προγράφει και τα του Χριστού . mo diversaretur . Verum, dum proprias passiones
Διό και εις τέλος επιγέγραπται , και εν ύμνοις , narrat Propheta, quodammodo Christi passioncs
και συνέσεως , οία παραπέμπων τον ακροατήν εις describit. Αιφue ideo in them inscribitur, in hym
τέλος των εν τούτω περί Χριστού προφητευθέντων , Ris , et intelligentia. Auditorem enim ad eorum
και υμνείν τον δι' ημάς τοιαύτα καταδεξάμενον Anem Termittit , que de Christo hic predicta sunt :
προτρεπόμενος , και μετά συνώσεως αξιών ακροά . suadelque el horiatur nos ad illius laudes , qui
σθαι, διά το συνεσκιασμένος της προφητείας . propter nos lantas passiones sustinuit. Cum intel
ligentia eliam omnia hæc audiri admudel, propter
C ubram atque obscuritatem proplicliir .
Σνώτισαι , ο Θεός , την προσευχήν μου, και VeRs. 2 , 3. Auribus percipe , Deus , orationem
μη υπερίδης την δέησίν μου, πρόσχες μου , και meam, el ue despexeris deprecationem meam , in
εισάκουσόν μου . Προείρηται περί τούτων εν τω lende mihi et exaudi me. Hujusmodi verba, ac
δευτέρω στίχο του νη ' ψαλμού . Παρατηρητέον δε , sententiam exposuimus superius in secundo ver
δει ο ις ψαλμός ανάπαλιν έχει προς τον παρόντα : siculo psaliai Liui. Observanduin est tamen , quoil
πρώτον γαρ εν εκείνη το Εισάκουσον , είτα το in psalmo xvi alius ac diversus est verborum ordo,
Πρόσχες , και τελευταίον το 'Ενώτισαι , ώς είναι atque hic habclur. Prius enim ibi ponitur :
φανεράν ήδη την αδιαφορίαν της λέξεως . Exaudi, deinde, Interde, et postreino loco : Auribus
percipe ; ila ul manifeste paleat nullam esse apud
Prophetam barum dictionum differentiam .
'Ελυπήθην εν τη αδολεσχια μου. Το της αδο- Contristalus sum in meditalione mea . Quoi La .
λεσχίας όνομα , κυρίως μεν, επί της φλυαρίας τάτ line hic mcditationem legiinus, Græce habelur &so
τεται . λαμβάνει δε τούτο πολλάκις ο προφήτης και deoxía, quæ dictio propriequidem nugacitatem ,seu
επί της συνεχούς εμμελετήσεως , ώς τό: Και ηδο- , [ ut ali propius huic sensui reddiderunt ] argutatio.
Λέσχουν εν τοίς δικαιώμασι σου, τουτέστι, έμε D nem signiſical, cl apud Prophctam nostrum sæpenu.
λέτων εν τω νόμω σου . Και νύν ούν ομοίως φησιν , mero pro assidua meditatione reperitur : juxta quod
ότι “Ελυπήθην εν τη μελέτη μου , τη περί του πως alibi dicit : El meditabar in justificationibus tuis ?. -

αν εκφύγω τις επιβουλάς των εχθρών• ελυπήθην [ Nain quod ait, meditabar, Greecelegitur ηδολέσχουν. ]
δε , μη ευρίσκων μηχανών. Λαμβάνεται δε και επί Contristalus sum , inquit, in mcilitatione mea , co C

του κατά θέαν μετεωρισμού , ώς το • 'Εξήλθεν gilando quonam pacto evitare possein inimicorum
Ισαάκ (89 ) άδολεσχίσαι εις το πεδίον, το πρός insidias : cumque nullam arlein , aul consiliuin re
δείλης . perire , contristatus suin . 'Αδολεσχία ctiam pro
sublimiori illa ac diviniori contemplatione accipitur, juxta illud : Exivil Isaack , ul meditaretur in
ayro, inclinante jam die lin Græco enim cadem dictione ibi Prophetam usum videmus ]
Και παράχθην από φωνής εχθρού , και από El lurbalus sum a voce inimici, ci a tribulatione 3

Θλίψεως αμαρτωλού . Τον Σαούλ ονομάζει εχθρόν peccatoris. Inimicum Sulem appellat , laugram
1 Psal . Cνι, 47. * Gen. XXIV , C.
Vario lectioncs.
(89 ) ΔΙ. 'Αβραάμ .
575 EUTHYMII ZIGABENI 576
insidiatorem , item et peccatorem ; eo quod le: A μεν, ώς επίβουλον • αμαρτωλόν δε, ως αμαρτάνοντα
Jendo innocentem delinqueret . Tanto aulem gra- εις τον (90) δίκαιον. Τον γάρ αθώον κατεδίωκε , και
vius eliam peccabat, quanto nou tantum innocens ανελεϊν εζήτει τον ευεργέτης . Και φωνήν μεν λέγει
cral beatus David , sed de Saule eliam bene meri. τις θλίψεις αυτού • ύβριν δε, τον διωγμόν .
lus. Benefaclorem enim ille suum alque innocentem quærebat interimero : per vocem igitur inimici
Saulis contumelias jntellige, et per tribulationem , persecutionem ipsam .
Vers. 4. Quoniam declinaverunt in me iniquita . “Οτι εξέκλιναν επ' εμέ ανομίαν . Διότι , φησίνο
lem . Quia Saulis amici movcrunt iniquitatem in οι περί τον Σαούλ εκίνησαν επ' εμέ ανομίαν, τουτ
mc, boc est , quoniam crimen mihi imposuerunt , έστιν, επήγαγον μοι έγκλημα , προσάπτοντες έμοι
dicentes me insidias tendere adversus Saulem . μάλλον επιβουλήν κατά του Σαούλ . Τινά δε των
Quædam vero exemplaria, iniquitales, habent in αντιγράφων, ανομίαι γράφουσιν , εφ' ών νοούμεν ,
reclo casu ; el lunc expone, quod iniquitales, loc ότι εκινήθησαν επ' εμέ άνομοι • ούτω γαρ αδικίαν
csi, iniqui homines, inoli sunt contra me. Sæpe- πολλάκις τον άδικον λέγομεν, σφοδρότερον αυτού
numero enim injustitiam dicimus pro injusto ho . καθαπτόμενοι .
mine. Nam cum aliqueio vchementius volumus carpere, non sceleratum eum, sed scelus ipsum
appellamus.
El in ira oderant me. El dum irascerentur, me- B Και εν οργή ένεκότουν μοι. Και εν τω οργίζε
woriain odii conservabant ( quod cs dictione Græca σθαι κατ' εμού , εμνησικάκουν μοι » κοτος γάρ ,
èvexótouy significantius exprimitur ), quæ ex sui παρά το κείσθαι και βραδύνειν την οργήν.
elymologia constantiorem ac diuturniorem quani
dam iræ atque odii sedem denotare videtur.
Vers. 5. Cor meum turbalum est in me . Per cor Η καρδία μου εταράχθη εν εμοί . Καρδίαν λέ
animam intelligit, quam turbatam esse dicit , vel γει την ψυχήν , ην τεταράχθαι φησί , στροφουμένην
Uli in inimicorum insidiis assidue versatam . εν ταις επιβουλαίς των εχθρών.
El formido mortis cecidit super me. Verum qilo- Και δειλία θανάτου επέπεσεν επ' εμέ. Πώς εν
modo alibi dicit : Νon timebo millia populorum άλλοις μεν λέγει· Ου φοβηθήσομαι από μυριάδων
circumvallantium me ', et alia hujusmodi mulla , λαών,των κύκλω, συνεπιτιθεμένων μοι, και πολλά
el nunc aperte timorem fatetur ? Quia scilicel dum τοιαύτα • νύν δε προδήλως ομολογεί δειλίαν ; "Οτι ,
sentirel divinum auxilium, summa erat plenus fidu- ότε μεν ησθάνετο της θείας επικουρίας, εθάρρει ·
cia ; quando auteni divina dispensatione derelin- ότε δε κατ' οικονομίαν εγκατελιμπάνετο , προς το
quebatur, ut illius patientia atque constantia in φανήναι την υπομονήν αυτού , και την επιμονήν της
cuspectatione divine consolationis clarior Δρρareret, C εις Θεόν παρακλήσεως • τότε και ηγωνία, και τον
tum addictallatur timoreque interiori torquebatur . φόβον έκρυπτε.
VeRs . 6. Timor el tremor venerunt super me . Φόβος και τρόμος επ' εμέ διήλθεν . Το αυτο πά
Idem rursus repelit, intensioren indicans fornii . λιν φησίν , εμφαίνων την επίτασιν της δειλίας :
dinem . Formidine etenim aucta limor obvenil, δειλία μεν γάρ αυξηθείσα γίνεται φόβος ούτος δε
timore vero adauclo iremor insequitur! πάλιν επιταθείς γίνεται τρόμος.
El contexerunt me lenebræ . Tenebræ nimirum Και εκάλυψέμε σκότος. Το της αθυμίας και λύ
inostiliæ ac doloris, quæ non inediocriter hu- της : αύται γάρ διαφερόντως σκοτίζουσι και συγ
snanos aniinos oblenebrani , atque confunduni, χέoυσι την ψυχήν .
VeRs. 8. Et dixi : Quis dabil mihi pennas, ul co- Και είπα: Τίς δώσει μοι πτέρυγας , ώσει περι ·
limbæ , el volabo, el requiescam ? Columbae sibi στεράς, και πετασθήσομαι, και καταπαύσω ; Πε
pennas non lemere petiit bealus David . Celerrimi ριστεράς εζήτησε πτέρυγας, ότι οξέως πέταται , και
enim esl volatus columba . Mansuelum præterca ότι ήμερον τούτο το ζώον και απόνηρον, ώς και
est domesticumque , ac simplex animal : queni- αυτός. Και πετασθήσομαι, φησιν , εις τόπους ασφα.
admodum et ipse eral David . Et volabo , inquit, in D λείς, και καταπαύσω από των συνεχών φόβων και
loca lula , el requiescam , hoc est , quiete fruar : a πόνων .
hantu scilicet limore ac labore liberaius.
Vers. 7. Ecce elongavi fugans , el mansi in soli- Ιδού εμάκρυνα φυγαδεύω », και ηλίσθην εν
Iudine. Fugans dixit pro fugiens, seu ſugam arri- τη ερήμω. Φυγαδεύων, αντί του, φεύγων .
piens.
Vers. 9. E.xspectabam Deum , qui salvum me ſecil Προσεδεχόμην τον Θεόν τον σώζοντά με απ'
a pusillunimitale alque a lempestale. Commorans ολιγοψυχίας και από καταιγίδος . 'Εν τη ερήμο
cgo in deserto nullum aliumlaciends mihi alju- αυλιζόμενος, ουδένα έτερον άχρι και νυν εξεδεχό
lurem exspectavi , quam le soluin Deum . Per tem- μην βοηθόν, ή μόνον σε τον Θεόν. Καταιγίδα δε

• Psal . V , 7 .
Yarim lectioncs .
(90) ΔΙ. το.
572 COMMENT. IN PSALMOS. 578

λέγει την σφοδρότητα και ζάλην των πειρα- A pestalem vero vehementem tentationum procellan
σμών. intelligit.
Καταπόντισον , Κύριε , και καταδίελε τάς γλώσ . Vers. 10. Demerge , Domine, el divide linguas co
σας αυτών. Το εξής κατά των Ιουδαίων , και περί rum . Quiæ sequuntur adversus Judæos dicta sunt,
Χριστού. Καταπόντισον , φησίν , ώ Κύριε , τάς γλώσ- el de Christo . Demerge, inquit, o Domine, linguas
σας αυτών , τάς βλασφημούσας τον σον Υιόν, τουτ- eorum , qui Filium luuin blasphemanı. Demerge
έστι , βυθισον , εναποπνίξας τω βάθει του πνεύματος autem eas linguas , hoc est, mille in profundum ,
και καταδίελε αυτάς, ποιήσας ασυμφώνους αλλήλαις , fac illas in profundo proprii gulluris sufocari ; et
ως μηκέτι δύνασθαι συσκέπτεσθαι κατά του Σωτή- divide eas, faciens ne una amplius in eamdem sen
ρος . “A δή και πεπόνθασιν ύστερον , διαφθαρέντες lentian conveniant, adeo ut adversus Salvatorem
υπό Ρωμαίων . de cælero conspirare non valeant. Quod sane eis
accidit, postquam a Romanis deleti sunt .
“ Οτι είδον ανομίαν και αντιλογίαν εν τη πό- Quoniam vidi iniquitatem et contradictionem ir
ει . Διότι, φησίν , εδον τοίς προφητικούς οφθαλμοίς civitate. Quoniam prophelicis, inquit, ego oculis
εν τη πόλει Ιερουσαλήμ , ανομίαν μεν, ότι παρανό vidi in civitale Jerusalem : iniquitalem quidem ,
μως εζήτουν ανελεϊν τον αρχηγός της ζωής . Β dum inique me viteauctorein studerent interimere,
αντιλογίαν δε , ότι αντέλεγον αυτώ, διδάσκονται τα contradictionem vero , dum saluberrima docenti ad
σωτήρια . versarentur .
Ημέρας και νυκτός κυκλώσει αυτήν , επί τα Vers. 11. Die ac nocle circumdabit eam super muros
τείχη αυτής. Ημέρας και νυκτός συνέξει αυτήν, ejus. Die ac nocle, inquit , iniquitas, quam diximus,
αντί του , επί πολύ , ή ανομία , ήτουν παρανομία , eam civitatem usque ad muros continebit. Iniquis
μέχρι και των τειχών αυτής, τουτέστιν όλην την simi ilaque fuerunt Judæi etiam post Christi mor
πόλιν . Τοιούτοι γάρ οι Ιουδαίοι και μετά την αναί lem , donec Romani , misso exercitu eos prorsus
ρεσιν του Χριστού μεμενήκασιν , άχρις αν επιστρα . dissiparunt ..
τευσάντων αυτοίς Ρωμαίων πανωλεθρία διεφθά
posav .
Και ανομία και πόνος εν μέσω αυτής, και Et iniquitas , et labor in medio ejus, et injustitia.
αδιαία . Πάλιν επαναλαμβάνει την ανομίαν , επι Rursus iniquitatem eoruin cxprobrat, illos eo ma
μονώτερον διασύρων αυτούς, ότι κατά νόμον ζήν εις redarguens, quo, cum vivere se gloriarentur
αυχούντες, παρηνόμουν αεί . Ειπών δε , ότι κυκλώσει ο secundum legein , iniqua semper magis agebant; et
αυτήν έχρι των τειχών ή παρανομία , διδάσκει ότι cum dixerit, quod iniquilas eam circumdabit us
ουδέ το μέσον της πόλεως άνθέξεται, αλλ ' εν μέσω que ad muros , docet quomodo illa eadem non dis
έσται παρανομια μεν, εν ταις κρίσεσι κόπος δε, cedel a medio civitatis , quin imo illic similiter per
εν ταις κατά των αναιτίων μηχαναίς και σκευαϊς • manebit : iniquitas quidem versatur in judiciis,
αδικία δε , εν ταις πλεονεξίαις . labor aulem in insidiis et machinationibus, quas
adversus innocentes moliuntur : injustitia vero in
avaritia atque amore plus possidendi.
Και ουκ εξέλιπεν εκ των πλατειών αυτής τό VERs. 12. Et non deſecit de plateis ejus usura et
κος και δόλος . Εν πάση πόλει και πλατείαι εισιν dolus. In omni civitate latæ quædam viæ sunt,
οδολ , και στενωπο! • και πλατείαι μεν, αι προς que plaleæ dicunlur ; sunt et aliæ angustiores. Et
άμαξαν , ας λέγομεν εξαέρους στενωποι δε , αι των per plateas quidein currus transeunt, eas nos égal
εμβόλων. Τάς πλατείας ούν έλαβεν ενταύθα, διότι εν pous appellamus : per angustiorcs vero incedimus.
ταις πλατείαις ήσαν αι αγοραι και (91 ) τα συμ Plaieas autem hoc in loco appellat, quia fora illic
βολα : τόκον μεν είπεν, ότι ετόκιζον λανθάνοντες , crant vcnalia et conimercia . Usuram eliam illis
τούτο του νόμου κωλύοντος · δόλον δε, διά τάς έν D exerceri dicit, quia sub nului pralextu usuras
τοις συναλλάγμασιν απάτας , ή και τας άλλας έπι- clam exigebant; quod in lege veliluin eral. Dolum
βουλάς . Ούτω πάσαν αυτοίς κακίαν προσεμαρτύ etiam ibi adfuisse asseril, ob fallacias quas in mu
ρτησεν . luis commerciis struebanl, vel , ob omne aliud in
sidiarum genus : el hoc pacto universa illic vilia
adesse testatur.
" Οτι ει ο εχθρός ωνείδισέ με , επήνεγκα αν, Vers. 13. Quoniam si inimicus meus maledixisset
και ει ο μισών με επ' εμε εμεγαλορρημόνησεν , mihi, sustinuissem utique , el si is, qui oderal me,
ευρύση αν απ' αυτού. Τα εντεύθεν προσώπων του super me magna loculus ſuissel, abscundissem me
Χριστου λέγονται κατά του Ιούδα . Το μεν ούν, forsitan ab eo . Quæ sequuntur ex Christi persona
ωνείδισεν , αντί του, εξουδένωσεν, και διέβαλεν proferenda sunt adversus Judain . Ei quod ail,
είρηται και το δε, εμεγαλορρημόνησεν , αντί του , maledixissel (seu juxta aliam Græcæ dictionis si

Varie lectiones ..
(ΟΙ ) ΔΙ. συμβόλαια .
579 EUTIIYMII ZIGABENI 580
gnificationem , cxprobrasset] posuit pro, Sprevissit, Α ήναισχύντησε και ήπείλησε . Και άμφω γάρ εκείνος
5

el , calunnialus esset ; quod vcro ail : magna locu. πεποίηκε : διεκωμώδησε γάρ αυτον τοίς Ιουδαίους ,
ius ſuissel, expone, pro impudenter et minaciter και ήπείλησεν παραδούναι εις θάνατον . Το δε, ότι ,
loculus esset . Utrumque enim illc scelus commi- προκαταρκτικός αν είη σύνδεσμος , ον λέγουσι και
sit. Nam el apud Judæos probrosa relulit de Chri- διηγηματικόν .
slo, et comminatus est se cum illis ad necem daturum : illa eliam diclio, quonian , boc in loco
.

narrativæ conjunctiunis vim habel, ut alibi dicium est.

Vers . 14. Tu vero , hoino unanimis, dui meus , el Συ δε , άνθρωπε ισόψυχε , ηγεμών μου , και
nolus meus . A communi sensu suniendum est ver . γνωστέ μου. Από κοινού ληπτέον το όνειδισε : .

burn maledixisset. Unanimem autem dixit, pro κείται δε αντί του , φίλε , το ισόψυχε . 'Ηγεμόνα
amico. Ducem vero suum Judam appellat, quia δε αυτου λέγει αυτόν, διότι και αυτός μετά των
illum simul cum aliis apostolis ducem fidelibus άλλων μαθητών πιστευόντων . Καταστήσεις γαρ,
constituterat. Constitues enim eos, inquit, principes φησίν , αυτούς άρχοντας επί πάσαν την γην . Γνω .
super omnem lerram " . Notus etiam meus, hoc est, στέ μου δε , αντί του , εγνωσμένε , γνησιώτατί
mihi cognilus ac familiaris. μου .
VaRs. 15. Qui simul mecum dulcorabas cibos. Qui B Και επιτοαυτό έγλυκανάς μοι εδέσματα . Επι
cum una mecum esses, du !corabas, hoc est, prae- τοαυτό μεν, αντί , συν έμοί ών · εγλύκανας δε ,
parabas cibos. Nam quod præparatur, dulcius sen- αντί του , εσκεύασας · παν γάρ σκευαζόμενον ήδύ
litur. Per cibns autem evangelicam doctrinam τερον γίνεται . " Η εδέσματα νοήσεις την διδασκαλίας
intelligit, qua fideles animæ alcbanlur. Hanc ct του κηρύγματος , ώ ετρέφοντο αι ψυχαί των πιστευ
cnim doctrinam ipse etiam Judas ,, utpote aposto .. όντων · ταύτην δε και Ιούδας ώς απόστολος έγλύ
.

lus, et ad prædicandum missus , antea dulcorahal, κανεν , ήγουν ευαποδεκτον εποίησε το Χριστώ.
hoc est , gralanı et jucundam Chrisio redde
bal .
In domo Dei ambulavimus cum consensu. Unani- ' Εν οίκων του Θεού επορεύθημεν έν ομονοία.
miler, inquit, in templum profecti sumus . Te el- Εις το έργον επορεύθημεν ομογνωμόνως . Επ ! τοσ
enim mihi adeo familiarem habeliam , ut a lalere ούτον αχώριστον και γνήσιον είχον,
meo nunquam polerer divelli .
Vers. 16. Venial mors super eos. llæc igitur cum 'Ελθέτω δή θάνατος επ ' αυτούς. Ταύτα προϊδών
providisset beatus David , inprecatur deinceps in C ο Δαβίδ , έπαράται τώ τε Ιούδα, και τοις αμφί
Judani, in Caipham , in Aunan , alque io cæteros τον "Ανναν και Καϊάφαν, χριστοκτόνους Ιουδαίοις .
Christi interſectores Judæos.
El descendant in infernum viventes. Scd quomodo Και καταθήτωσαν εις άδου ζώντες . Και ει ελθοι
descendent vivenles in infernum , si mors, quam θάνατος επ' αυτούς, πώς καταβήσονται εις άδου
imprecatus est, in cos velierit ? Quia vimirum ζώντες ; " Οτι οι μεν αυτων βιαίως απέθανον θά.
corum aliqui violenta morle interimendi crani. νατον γαρ, ου τον κατά φύσιν, αλλά τον από αγχόνης
O

Morlem elenim non naturalein aliquam imprecatur, και πολέμου , και εί τις τρόπος πικρός οι δε, υπό
sed violenlam . Et alii Romanorum timore in præ- της ανάγκης και του Ρωμαϊκού πολέμου, εις χρημ
rupla sese contulerunt, in cavernisque et in spe- νόν αυτούς καθήκαν, και διήγoν εν τω λάκκο μέχρι
Juncis vivere,, fanie el siti atque formidine cruciali ,, πολλού , λιμώ, και δίψη , και φόβω ταλαιπωρούμενοι ,
ut in sua refert Josephus Historia. Hujusmodi au- καθώς Ιώσηπος Ιστορεί• διό και άδην τον βόθρον
.

lein foveas ac speluncis Propheta

Proplicla infernan appel- εκάλεσεν · έπει και τάφος αυτούς εγένετο, διαφθα.
la vil . Nam et illic denium sepulli sunt. Illius enim ρεισιν εν εκείνο κατά μικρόν. Τινές δε λέγουσιν ,
vitæ duritiain won lerentes , cibo ibidem perierunt. D ως επεί το Χριστό και οι Ιουδαίοι επεβούλευον, και
Αlii dicunt ,, quol ,, ex quo et Judei etel demones " οι δαίμονες • εκείνους μεν επηράσατο τον θάνατον ,
insidias adversus Christum moliti sunt, Judaeis τον τιμωρητικόν » τους δαίμοσι δε , την εις τα κατα
φuidem mortem imprecatus est , mortem dico χθόνια διαγωγήν τούτους δε καλέσαι ζώντας , ως
pænaruin ac suppliciorum , diemonibus vero de- αθανάτους. Καταθήτωσαν γάρ, φησίν , εις άδου
sccnsum ad infera terræ viscera ; quodque hos ζώντες , διά τήν φύσιν.
dæmones viveoles appellavit, veluti immorlales. Descendant, inquil, in infernum vivenles, juxta eo
rum naturam ) .

Quoniam malitia in habilaculis eorum, in medio “Οτι πονηρία εν ταις παροικίαις δν μέσω αυ
eoruin . Quoniain inalilia versalur in eorum habis των. Διότι πονηρία εμπολιτεύεται ταις εν τη πόλει
aculis atque in media eorum civilate ; ac si dicat : παροικίαις αυτών και γάρ ουκ επιπόλαιον, αλλ' εν
Eorum nmalitia non tantum in superleie est atque μέσω, τουτέστιν εις βάθος, εν ταις καρδίαις αυτών .
extrinsecus , sed in medio, hoc est , in profundo, Παροικίας δε είπεν τας κατοικίας αυτών , διά το
10 Psal. XLIV , 17 .
581 COMMENT . IN PSALMOS . 582
πρόσκαιρον αυτών, όσον ούπω διαφθαρήναι μελ- A atque in cordibus corum. Per aliiacula autenι,
λόντων , seu lul significantius Græca dictione esprimi
tur] --2po :xlas, habitationes et donios temporarias intelligit, cluti brevi peiduralu:25 cl
perdendas.
"Εγώ προς τον Θεόν εκέκραξα , και ο Κύριος VERS . 17. Eyo ad Deum clamari, et Deus exan .
εισήκουσέ μου. " Ηδη πληροφορηθείς , φτσίν, ότι divil me. Certior factus de divino auxilin , ail :
εισήκουσέ μου . " Έστι δε γλαφυρότερον ειπείν , ότι Exaudisti me. Veruin juxta altiorein sensum dica
"Εγώ μεν προς τον Πατέρα εκέκραξα • ι δε Υιός mus : Exo quidem , inquil, clamavi ad l'atrem , el
εισήκουσέ μοι. Επει και αυτός απώλεσε τους Ιου- Filius exaudivit me . Ipse elenim Filius Judæos
δαίους , κατά το Συ δε, Κύριε , ελέησόν με, και perdidil ; juxta juod alibi ex ejus persona scris
ανάστησόν με , και ανταποδώσω αυτοίς . ptum leginius : Tu aulem , Domine, miserere mei es
resuscila me, el relribuarr eis " .
Εσπέρας , και πρωί , και μεσημβρίας , διηγή- Vers. 18. Vespere , el mone, el meridie narrabo
σομαι και απαγγελώ , και εισακούσεται της el annuntiabo, el exaudiet vocem meam . Tempora
φωνής μου. Τους καιρούς δηλοί των μεγάλων Β significal magnarum trium synasium , quas nos
τριών συνάξεων , ας ήμείς καλούμεν εσπερινών , congregationes , seu collectas vocare poss unius,
όρθρον, και μεσημβρίαν. Διηγήσομαι τα του θεού vespertinum nimirum, matutinum, el meridianum.
•
θαυμάσια , και απαγγελώ πάσι τοις συν έμοί • ως Narrabo, inquit , mirabilia Dei , et annuntialo ca
είναι ταυτόν , το, διηγήσομαι , και το, απαγγελώ . omuibus qui merum erunt, ita ut idem sil nar
η διηγήσομαι μεν τα παλαιά • απαγγελώ δε τα εις rare , quod annuntiare . Vel narralso quidem anti
εμέ γεγενημένα . qua, annuntiabo autem ea quæ postremo in me
facta sunt.
Λυτρώσεται εν ειρήνη την ψυχήν μου από VERs . 19. Redimel in pace animam meam ab
των εγγιζόντων μου , ότι εν πολλοίς ήσαν συν appropinquaniibus mihi ; quoniam in multis erant
έμοί . - 'Εν ειρήνη , αντί του , χωρίς πόνου . Εγ- Niecum . Iu pace, hoc est, sine labore. Appropin
γίζοντας σε καλεί τους αμφί τον Σαούλ, ως συγγε- quantes autem eos vocal, qni erant cum Saul,
νείς και συστρατιώτας. Είτα τίθησι και την αιτίαν tanquam sibi cognalos alue olino cominilikones ;
της εγγύτητος, "Ο :ι, φησι , μετά πολλών και άλλων deinde propinquitatis rationem ponit. Quoniam ,
στρατιωτών, συν έμοί ήσαν διαιτώμενοι και στρα : inquit, simul cum multis aliis militibus antea mc
C
τευόμενου. cum fuerunt , hoc est , quoniam mecum convinc
rant , et mecum commilitaverant.
Εισακούσεται ο Θεός , και ταπεινώσει αυτούς VeRs . 20. Eraudiet Deus et humiliabil eos, qui
ο υπάρχων προ των αιώνων . Αυτός γαρ έποίησε est anle sæcula . Ipse elenim Deus ſecil sıx'rila ; non
τους αιώνας • διό και προ των αιώνων υπάρχειν λέ- mirum igilur, si ante va fuisse dicilur.
γεται .
Ου γαρ έστιν αυτοίς αντάλλαγμα , ότι ουκ εφο- Non esl enim eis commutatio, neque timuerunt
Cώθησαν τον Θεόν . Ουκ έστι, φησίν, αυτοίς εναλ- Deum . Immulatio, inquit, nulla eis est , a malisia
λαγή , από της κακίας εις αγαθωσύνην· αλλ'αμετά- ad bonitalein , a vilio ad virtules, sed immulabiles
βλητοι μένουσιν · ούτω γαρ ο Σύμμαχος εξέδωκε . permanent. Ad hunc enim sensum Syminiachus
Λέγοιντο δ ' αν ταύτα και κατά των χριστοκτόνων reddidit. Possunt etiam ha:c verba proferri adver
"Ιουδαίων • Επαρασάμενος γαρ αυτοίς άνω , φησί sus Christi occisores, Judieos, contra quos , cum
νύν , ότι Εισακούσεται μου ο Χριστός , και ταπεινώ- superius imprecalus fuerit, modo ait : Exaudiet me
σει αυτούς.. Και γάρ οι μεν ανηρέθησαν οι δε ,,
.
ος :: queimalmolum
Christus ,, et huntiliabil «cos
περιλειφθέντες , τεταπεινωμένοι, παντί έθνει δου- D clum videtus . Αlii elenium corum sublati sunt,
λεύουσι τας εσχάτας υπηρεσίας. Ο υπάρχων δε celeri vero ,, qui relicti fuere,, dispersi per orbena ,
προ των αιώνων , κατά την θεότητα και γάρ αυτοί abjecti atque unikati , onibus serviunt natio
ερημένον εκ της μητρός έλεγον αυτόν και το δε , ου nibus . Et quod ail : Qui esi anle sacula, ad Chri
άρ έστιν αυτοίς αντάλλαγμα , προσεπινοείται (99) sti divinitatem referatur. Ipsi enin Judici ex sola
και άλλως επί τούτων · ότι αυτός ήν το δεδομένον Jesu malre principium habuisse afirmabant. El
υπέρ πάντων ανθρώπων αντάλαγμα • ον επειδή φιod scuitur, Non est illis commulatio, alium
ουκ εδέξαντο , ουκ έστιν αυτοίς έτερον άξιον αντά . sensum habet, intelligendo eliam de Judæis . Quia
λαγμα . enim Christus pro universo genere humano in
commutationcm dalus est, el Judæi commutationem hanc, hoc est , ipsum Dominum Jesum rcci
pere noluerunt, reslal, inquit Prophela , ut nulla amplius alia cis sil commutatio,
'Εξέτεινε την χείρα αυτού εν τώ αποδιδόναι . Extendil manum suam in retribuendo. Erlendit

* Psal . SL , 14 .
Variæ lectiones.
( 92 ) ΑΙ. προσέτι νοείται.
583 EUTHYMII ZIGABENI. 584
Deus poleslalem ac vires suas in puniendo, Λ 'Εξέτεινεν ο Θεός την κολαστικήν αυτού δύνα .
ut condigna nimirum peccatoribus retribuat sud- μιν, επί των αποδιδόναι αυτοίς την οφειλομένην τι
plicia . μωρίαν .
VeRs . 22. Profanarerunt iestamentum cjus. Saul 'Εβεβήλωσαν την διαθήκην αυτού.Οι περί τον
el complices profanaverunt, hoc est, spreverunt Σαούλ μεν , έβεβήλωσαν , είτουν περιεφρόνησαν τον
legem Dei, qua manlatur : Diliges proximum νόμον , ός φησιν· 'Aγαπήσεις τον πλησίον σου ,
luum ' , et alia hujusinodi. Christi aulem occiso-
1
και όσα τοιαύτα • οι δε χριστοκτόνοι , το Ευαγγέλιον .
res spreverunt Evangelium . Profanum antern ap- Βέβηλον γάρ, το κοινόν και ανίερον .
pellalur, quod commune est et son sacruni .
Divisi sunt ab ira vulixs ejus, el appropinquave- Διεμερίσθησαν από οργής του προσώπου αυ
runl corda eorum . Judæi , inquit, divisi sunt ab ira του , και ήγγισαν αι καρδίαι αυτών . Από οργής
ναlius Christi , φuia cum Romani coς olisiderent, δηλαδή του Χριστού » του Ρωμαϊκού γαρ πολέμου
inter se divisi sunt . Quidam enim eorum illa se πολιορκούντος αυτούς, διεμερίσθησαν· τινές γάρ
pali dicebant propler Chrisium , inter quos erat αυτόν έλεγον διά τον Ιησούν ταύτα πάσχειν , ών
Joseplus,, qui etiam in illo opere suo de expugna- , εις ήν και Ιώσηπος , μικρού Θεόν αυτόν ομολογήσας
B
lione Jerusalem , Christum fere Deum csse leslalus εν τη βίβλω της αλώσεως Ιερουσαλήμ . Και ήγγισαν
est . Et corda eorum veritati appropinquaverunt, αι καρδίαι αυτών τη αληθεία, λογιζομένων, ότι
O

dum cogitarent, φuod Christus esset Deus. Appro- Ισως θεός ήν• εγγύτης γάρ, ο ενδοιασμός.
pinquare enim illi dicunlur verirali, qui sallem
dubitare incipiunt.
Molles ſacli sunt eorum sermones super oleum , el Ηπαλύνθησαν οι λόγοι αυτών υπερελαιον , και
ipsi sunt jacula . Hoc de omnibus Christi interſeclo- αυτοί είσι βολίδες. Τούτο κοινώς περί πάντων των
ribus in universum dictum est : qui antequam eum χριστοκτόνων : οι προ του ανελείν αυτόν εν υποκρίσει
occiderent,, blandos ei ac leves sermones Ioque- λόγους αυτή προσέφερον απαλούς , Ραΐσι καλούν
bantur, Rabbi euin appellantes, el dicentes : Sci- τες και λέγοντες · οίδαμεν ότι αληθής εί, και
mus quia rerat es , el verbum Dei in verilale doces 's, την οδόν του Θεού εν αληθεία διδάσκεις , και τα
et alia bujusmodi. Qui tamen re ipsa erant veluti τοιαύτα. Αυτοί δε ήσαν ένδον ήχονημένα βέλη , όρε
acutissima quædam jacula, el illius sanguinem ap- γόμενα του αίματος αυτού . Λέγοιτο δ ' άν ταύτα και
petebant. Dici etiam possunt hæc verba de Saule, περί του Σαούλ, ός υποκρινόμενος έλεγε : Τέκνον
qui Prophete nostro blande , sed simulate Ioquens C Δαβίδ, και εί τι τοιούτον.
dicebat : fili David, et alia hujusmodi.
VERS. 23. Jacia cogitatum fuum in Domino, el Επίρριψον επί Κύριον την μέριμνάν σου , και
ipse le enutriel. Omnibus, qui insidiis impeluntur, αυτός σε διαθρέψει . Κοινήν ποιείται προς άπαν
conimunem admonitionem præbet. Ipse enim , in- τας επιβουλευομένους παραίνεσιν · αυτός γάρ σε
φuit , Dominus , si in eo fiduciam habueris, enutriet διαθρέψει, και κατά σωμα και κατά ψυχήν · ει δε δια
le ; quod si nutrier , induel etiam ; et si induet, θρέψει, και ενδυσει· ει δε και ενδύσει, και φυλάξει
custodiet insuper et liberabit. και ρύσεται.
Non dabit in sæculum fluctuationem justo. Non Ου δώσει εις τον αιώνα σάλον το δικαίω .
ad mullum , inquit, tempus dabil justo tempesta- Ου δώσει μέχρι πολλού κλύδωνα το δικαίω · φησί
tein , aut procellam lentationum. Ait enim Aposto- γαρ ο Απόστολος , ότι Πιστος ο Θεός, ος ουκ
lus : Fidelis Deus, qui non permittet nos lentari εάσει ημάς πειρασθήναι υπέρ και δυνάμεθα. - Ού
supra id, quod possumus " . Dixit autem Deum δώσει δε είπεν, ότι παραχωρών επάγεσθαι υπό δια
non daturum tentationes, non quia ipse eas im- βόλου τους πειρασμούς, δοκεί αυτός τούτους επά
millat, sed quia permitiens eas a dæmone nobis γειν, ότι κωλύσαι δυνάμενος , ουχ έκώλυσε .
inferri, ipse illas quodammodo videtur immillere, D
cum prohibere potuisset et non prohibuerit.
Vers . 24. Tu autem , Deus , deduces eos in puleum Συ δε, ο Θεός, κατάξεις αυτούς εις φρέαρ δια
interitus . Eos dico , qui adversus innocentes len φθοράς . Τους επιβουλεύοντας τους αθώοις φρέαρ
dunt insidias. Per putcum autem interitus, vastas γάρ διαφθοράς είπεν το βαθύ και άφυκτον της τι.
quasdam ac veluti ob loci profunditatem inevita μωρίας τοιούτον γάρ το φρέαρ .
biles pænas intelligit ; quia si quis in puteum ce
ciderit, non de facili illinc exilus paleat.
Viri sanguinum , el dolosi non dimidiabunt dies "Ανδρες αιμάτων και δολιότητος ου μη ημι
suos. Atqui in psalmo septuagesimo secundo de σεύσωσι τας ημέρας αυτών. Και μήν εν τω οβ
hujusmodi hominibus Propheta dicit, quod dies ψαλμω περί των τοιούτων λέγει, ότι και ημέραι
pleni invenientur in eis . Verum ibi plenos dies πλήρεις ευρεθήσονται εν αυτοίς . Δήλον ούν ότι εν
disil, respiciens non ad vitæ , sed ad viliorum ac εκείνα πλήρεις τας ημέρας φησίν , ου πρός μέτρον
11 Deut . VI , 5 ; ΔΙatth . ΧΙΧ , 9 . 18 Matili . ΣΧ , 10. 15 | Cor . 1 , 13 .
585 COMMENT . IN PSALMOS . 586
της ζωής, αλλά προς την κακίαν, ότι αι ημέραι A malitie mensura10 . llorum enim dies vitiis pleni
αυτών πλήρεις της κακίας . Ενταύθα δέ φησιν, ότι crant ; hoc allem in lico ail, quod prævidens Meus
προειδώς ο Θεός την άμετρίαν της κακίας αυτών, scelerum immensitatem , eos anle lempus cvellel,
προ: χθερίζει τούτους , ένα μή πλείον αμάρτωσι, και ne scilicel mazis peccent : unde divina castigatio cis
γίνεται φιλανθρωπία ή τιμωρία. Ο δε λόγος ουκ efficitur in miscricordiam . El sermo isle non uni
έστι καθολικός , αλλ' από του πλεονάζοντος · επεί versalis, lamelsi in pluribus id contingat. Nonnul
τινας τοιούτοι , τη κακία συγκατεγήρασαν. Είπεν δε los enim cum suis vitiis videmus consenescere .
τούτο, εκδειματων τους φονικούς, και δολίου ; • άν- lloc autem dixit, ut sanguinolenlos ac dolosos
δρες δε αιμάτων και δολιότητος είρηκεν, ώς ανδρι- viros perterrefaccret. Viros autem sanguinum ct
ζομένους εις φόνους και δόλους • διά δε του δόλου, dolosos dixit, veluti viriliter agenles circa dolos
πάσαν κακίαν ηνίξατο. " Αλλως τε , ώσπερ άνθρω- et cædes : el per dolum omne vilium intelligit. El
πον ειρήνης λέγει τον ειρηνικόν, ούτω και ανδρα quemadmodum sepenumero virum pacis, dictum
αιμάτων , τον αιμοχαρή , και όσα τοιαύτα . reperinius apnd Scripturam , pro viro pacifico, ita
el virum sanguinum nunc poni videmus, pro viro sanguinario , hoc est , pro eo qui sanguine dele .
calor. El alia ejusdem modi.
"Εγώ δε , Κύριε, ελπιώ επί σε . Τούτο σύνηθες Β Eyo aulem sperabo in le , Domine, llæc csl con
άει επιφώνημα τώ Δαβίδ • άπαξ γαρ πειραθείς του sucia invocatio beati David : qui cum saepius illins
καρπού της εις Θεόν ελπίδος , και ελπίζει διόλου, και spei fructum expertus fuerit,quain Deum est , impo
ελπίζειν ομολογεί. Αρμόσει δ' αν και ημίν ο ψαλ- slerum et stabilem in eo spem collocal, el collo .
μός, (93) χωρίς ολίγων ρητών, ά και προϊόντες σημει- casse eam confiletur. Congruil etiam bic psalmus
ωσόμεθα. Τα μεν ούν εύληπτα, παρήσομεν νοείσθαι, omnibus fidelibus, paucis tantum exceptis, quæ in
κατά την (94 ) προαποδεδομένην εξήγησιν · τα δυσ- progressu declarando significabimus; rcruin non
χερέστερα δε, μεταχειρισόμεθα . Έλυπήθην εν τη omnia rursum exponemuis, sed obscuriora lanlum .
άδολεσχία μου, δηλαδή, τη προς τους εμπαθείς Nain que facilia sunt , siuemus intelligi juxta ex.
λογισμούς ομιλία μου • λύπην γάρ ύστερον εκ μετα- positionem jam traditam : Contristalus sum in me .
μελείας επιφέρει • τη προς τους τυχόντας ανθρώ- dilatione mea , hoc est , in conversatione , quan
τους έκαιρολογία μου και εταράχθην, από της albui dumin cogitationibus essem perturbatissimis ,
υποβολής του εχθρού μου και αμαρτωλού δαίμονος : affectibusque ac passionibus plenis. Ηujusmodi
εμάκρυα δε από του Θεού, κολληθείς τους δαίμοσι , enim cogitationes meæ , subsecula pænitentia ,
δει της του βίου μου μιαρότητος και ηυλίσθην εν dolorem nibi afferunt. Vel ( quia , ut supe
C
τη ερημία , και ακαρπία. Καταπόντισον , Κύριε, rius diximus , Græca dictio å802coxia non
και καταδίε.ίε τάς γλώσσας αυτών , των δαιμό- tantum meditationem , sed nugacilalem eliam , aut
κων, ώστε μη δύνασθαι συμφωνείν εις τας κατ' εμού augutationen significat , juxta alium sensum, die :)
επεβουλές, "Οτι είδον ανομίαν και αντιλογίαν εν Contristalus sum intempestivo sermone nieo, quo
τη πόλει, ήγουν, εν τη πολιτεία αυτών. 'Ανομούσι assidue in quotidianis colloquiis superflue utor , eι
Yip αμαρτάνοντες, και αντιλέγουσι τοίς σοίς προσ. Turbalus sum ab inimici mei, el ab inqui ac pece
τάγμασι • τείχη δε αυτής, οι ισχυρότεροι εξ αυτών : caloris dæmonis suggestione : Elongatus etiam sum
κόπος δε εν μέσω αυτής , διά τους στερλώς a Deo, et adhæsi diabolo, pravis nimirum actioni .
αυτοίς ανταγωνιζομένους • πλατείαι δε αυτής , busineis ; el mansi in soliludine, seu ( ut expressius
δοί αυτών, ως αντικείμεναι τη στενή οδό του Θεού in Græco bahelur) in eremo , hoc est , in deserlo,
τάιος δε, ή προσθήκη και επαυξις της (93) προθυ- atquein sterilitale virtutumn. Demerge, Dontine, et
μίας : το δε , " Οτι ει ο εχθρός ονείδισέ με , και τα divide linguas corum ; dæmonum nimirum; ila 118
εξής , άχρι του , Ελθέτω δή θάνατος επ' αυτούς , conspirare amplius non possint , aut contexere
προσώπη του Χριστού (96) λέγονται , κατά του insidias adversum me : Quoniam vidi iniquitatem,
Ιούδα , καθώς ειρήκαμεν • ελθέτω δε θάνατος επί D el contradictionem in civilale , hoc est, in communi
τους δαίμονας , ήτοι παντελώς ανενεργησία . Το δε illorum conversatione. Inique enim agunt, dum
εξής προερμήνευται . Παροικίαι δε αυτών , οι πλη- peccant : el divinis contradicunt roandatis, duni
σιασμοι αυτών προς ημάς. Τους αυτούς δε νόει μου ea transgrediunlur ; per muros autem civilatis ,
και εγγίζοντας , ως αεί προσβάλλοντας ημίν . Εν eos dæmones intelligcre possumus , qui inter illos
πολλοίς δε ήσαν συν έμοί , αντί του Συν πολλοίς μοιentiorcs sunt. Et quod ait laborear essein medio
ήσαν εν εμοί , κατ' εναλλαγής των προθέσεων • δέστι, illius civitatis, propter eos diclnm est, qui strenuo
Πολλοί συνήλθον κατ' εμού . Ουκ έστι δε αυτούς αντ- cum illis deceriant. Plalez item illius civitatis,
άλλαγμα (97) τουτέστιν , ανταλλαγή από κακίας εις dæmonum viæ sunt, utpote divinæ illi viæ opposi
αγαθωσύνην, ώς προαποδέδοται . 'Εβεβήλωσαν δε tæ , quain arclara esse legimus in Evangelio. Usura
Varis lectiones .
( 95 ) AI . Δι' ολίγων . (96 ) ΑΙ . λέγομεν.
(94) ΑΙ. πρoδεδομένην . (97) ΑΙ. ήτουν εναλλαγή,
(98 ) ΑΙ. αμαρτίας.
PATROL . GR . CXXVII . 19
 587 EUTHYMII ZIGABENI 588
etiain , que auguentum sorti apponit , augmentum και την διαθήκην αυτού , αντί του (48) Εξωλόθρευσαν .
significat priorum scelerum. Quod vcro ail : Quo- Ιγγισαν δε ημίν αι καρδίαι αυτών , ήτουν τα βου
niam si inimicus meus maledixisset mihi, el quæ λεύματα αυτών. Ηπαλύνθησαν δε οι λόγοι αυτών,
sequuntur usque ad illa verba : Veniat super illos εν τω συμβουλεύειν σαίνουσι μεν γαρ το (99 ) χρη
mors, dicta sunt ex persona Cbrisii adversus Ju . στον • τελευτωσε δε εις πιντ,ρόν.
stam , ut diximus. l'enial autem mors super eos, dæmones nimirum , hoc est , ad omniinodam pror
sus redigantur inefficaciam . Et quod sequitur : El descendant, elc., jam superius es posuimus. Et
quod ail : Quonian malilia in habitaculis eorum, alio modo legi polest : Quoniam malilia in pere
grinationibus eorum. (Dictio enim Græca tra porxla, peregrinationem et incolatum significat.) per pe
regrinationes igilar dæmoniorum , illorum insullus atque appropinquationes intelligit , quas in nos
faciunt, Eosdem etiam essc jotelligit, quos appropinquitalcs appellat : co quod impelu semper in
nos feruntur : cl quod ail , el in mollis erant mecum, immola : is prxpositionibus expone , pro
cuin multis erant in me, hoc est, adversus me, ac si dicat : et multi contra me convenerunt. Non
est illis commutatio, hoc est, immutatio a malisia ad uni, ut prædiximus. Profanaverunt lesta .
mentum ejus, pro Spreverunt. El appropinquareruni nobis corda eorum , hoc est , orum consilia . El
molles ac lenes nobis facti sunt eorum sermones ; dum sua nobis instillant consilia. Initio cledim ,
nobis , inanibus quibusdam verbis blandiuulur, sed re ipsa landern desinunt in malum .
In tnem pro populo , φui a sanctis elongatus est : Β Εις το τέλος υπέρ του λαού του από των αγίων
ipsi David, in liluli inscripcionem, cum tenerent μεμακρυμμένου το Δαβίδ εις στηλογραφία ,
eum Allopkyli in Geth . οπότε εκράτησαν οι αλλόφυλοι αυτόν εν Γέθ .
PSALMUS LV . ΨΑΛΜΟΣ ΝΕ.
Quemadmodum conjunctim positos vidimus eos " Ωσπερ οι ψαλμοί όσοις επεγέγραπτο συνεσεως ,
psalmos, quibus inscriptum est intelligentice, ita εχόμενα αλλήλων ετέθησαν , ούτω και οι επιγεγραμ
ctiam conjuncti habeulur ii quibus inscribilur : μένοι το, Εις στηλογραφίαν , ών ο παρών πρώτος .
in lisuli inscriptionem , quorum præscns primus est Λαόν δε λέγει τον Ιουδαϊκόν, ός δορυάλωτος παρά
qui a populum pertinet Judaicum, φuoniam capti- Βαβυλωνίοις δουλεύων, μεμακρυμμένος ήν από των
1

vus cratia Babylonc, el elongatus ſuerat a sanctis, αγίων , είτουν από του εν Ιεροσολύμο:ς ναού. Διο
hoc est, a templo atquc ab omnibus sacris , quæ και Είς τέλος επιγέγραπται, ώς εις τέλος επειγό
crant in Jerusalem , quam ob causam ctiam in μενος των εν τούτω περί του λαού προφητευθέντων .
finem inscribitur, quia ad finchi corum lendebal, Νοείται δε λαός , και πάντες απλώς οι πρός καιριν
yuce in co de populo prædicia fuerant . Nomine rero μεμακρυμμένοι από των αγίων ανδρών , διά το αι.
populi, omnes in universum intelligere possumus, C
χμαλωτισθήναι τις αμαρτίαις . "Υπέρ του λαού
qui ad tempus a sanctis hominibus elongati sunt , " δε, αντί Του προσώπου του λαού. Είτα και δευτέρα
«lum capivi sub peccati jugo detinentur. Ει quod , πρόσκειται επιγραφή : Το Δαβίδ εις στηλογρα
ail , Pro populo, idem sibi vull ac sidisissel, Ex per- φίαν, και τα εξής : ως είναι διπλήν την υπόθεσιν
sona populi. Deinde secunda sequitur inscriptio : του ψαλμού. Προείρηται δε ημίν εν τω λγ ' ψαλμώ,
Ipsi David in tituli inscriptionem,, etc. , ita ut duplex ότι φεύγων τον Σαούλ, απήλθεν εις Γεθ προς τον
etiain sit psalnmi argumentum.. Diximus in psalmo 'Αγχους , και υποπτευθείς όστις ήν, κινδυνεύειν
XLI, quod beatus David fugiens Sauleum , profectus έμελλε . Είτα μανίαν υποκριθείς, ως επίληπτος ,
est in Ceili ad Αclis Philistaorum regem, quod- αφείθη(1 ), και διεσώθη παραδόξως. Τηνικαύτα τοίνυν
quc cum suspicio orla essci, eum esse David, qui και τούτον έγραψε τον ψαλμών, αρμόζοντα και τους
Goliam occideral, et periclitari cupisset, insaniamτότε εαυτού πάθεσι, και τοις του λαού μετέπειτα .
inxit : quodqne , quasi comitili morbo laboraret, Βουλόμενος δε αεί κηρύττεσθαι την θείαν ευεργε .
dimissus est, el præler opinionem servalus. Eo σίαν, επέγραψε το , Εις στηλογραφία » , τουτέστιν ,
igitur lcmporc, bunc psalmum præsentibus suis εις ανέκλειπτον γραφήν , εκ μεταφοράς των λιθί
lunc, el futuris populi aMiclionibus accommodatum ναις, ή χαλκεις στήλαις έγγραφόντων ρήματά τινα
conscripsii. Cupicus pra'tcrea lain amplum Dei in Del; uvnunuEnvexn.
se beneficium perpeluo prædicari debere, ea psalmo, qux vidimus, verba præposuit : In tituli, sen
polius in slatuz, aut columnæ inscriptionem (quemadmodum per Græcam dictionem otràoypaplav
verius alibi diximus significari); ac si dicerel : In sempiternam hujus facli memoriam . Hunc autem
loquendi modum sumplum putamus, ex metaphora coruir , qui lapideis, aul ancis columnis verba
quxdam inscribebant, in aleruum posteris monumenlun .
Vens. 2. Miserere mei, Dcus, quonium conculcavit 'Ελέησόν με, ο Θεός, ότι κατεπάτησε με άν.
me houro . Conculcaril, espone, pru Contrivit. θρωπος . Κατεπάτησεν , αντί του Συνέτριψεν. Από
Variæ lectiones.

(96) ΑΙ . εξουδένωσαν. (1 ) ΑΙ. αφέθη.

(95)Το χρηστώ, ίdern.
589 COMMENT . IN PSALMOS . 590
μεν του δορυαλώτου λαου λεγόμενος ο λόγος , άνθρω- A Quod si sermo ci captisi populi persona profer
την καλεί τον Βαβυλώνιον βασιλέα • από δε των εν lur, per hominem , Babyloniorum regem intellige ;
αμαρτίαις, τον διάβολον · ούτω γαρ αυτόν πολλάκις si vero ex peccatorum persona , diabolum, quent
ex
ή Γραφή ονομάζει διά το φιλήδονος αυτού , ως επί liquando Scriptura sub Ιιοιninis apprllatione
της παραβολής των ζιζανίων εχθρών αυτόν άνθρωπον pressit , veluti in parabola Zizaniorow. Ininicης
Πάλεσεν • από δε του Δασιο , αινίττεται τον Σαούλ . cnim, inquil , homo hoc ſecil "s. Posirrnio , si er beati
.

το μέντοι Κατεπάτησεν , σημαίνει και το Κατεφρό . David persona legeris , per hominen Saalem intel
ντσεν , ώς το • Ο τον Υιόν του Θεού καταπατήσας . lige. Ει ιunc , quod aft, concalcanit, capone , pre ,
Sprevit ; juxta quod alibi scriptum est : Qui Filium
Dei conculcarit " .
Όλη την ημέραν πολεμών έθλιψε με . Όλης Tola die bellans afflixit me. Tola die dirit pro
την ημέραν , αντί του , Καθ' ημέραν · Πολεμών δε , Quotidie. Rellans, autem, hoc est, Indus , seu ina
αντί του Επηρεάζειν επιτιθέμενος . pelum faciens .
Κατεπάτησάν με οι εχθροί μου όλην την ημέ- VERs . 3. Conculcarerunt me inimici mei lola dir .
ar . Οι περί τον Βαβυλώνιον , ή αι περί τον δαίμονα Sive Babylonios intelligas , sive diabolicas polesta
B
αποστατικαι δυνάμεις , ή οι περί τον Σαούλ . les sive ipsumn Saulem .
" Οτι πολλοί οι πολεμούντες με απο ύψους . Quam multi bellanles adversum me ab alto. Per
Yς ενταύθα , την δυναστείαν λέγει, και την ευατο- altitudincm boc in loco poleslalem ac vires intel
χαν οι γάρ από ύψους άνωθεν βάλλοντες , τους κάτω Τgiι . Vel ideo dixit : Alto , quoniam qui ex alto
και ταπεινότερον εστώτος εύστοχούσε » . pugnant certiori icla feriunt cos qui juferius
sun.
" Ημέρας ου φοβηθήσομαι εγώ δε ελπιω επί Vers. 4. Dies non timebo, ego arlem sperabo in
σε . Ημέρας νυν, τις ευημερίας λέγει των εχθρών: « , Donline . Dies , hoc est , felicitatem ar prosperan
ανακτώμενος γάρ εαυτόν , και την απαλλαγήν προ- fortunam . Consolans enim seipsum , liberationem
φητεύων, φησίν ότι ου φοβηθήσομαι τάς τοιαύτας suam prædicit, amrmans minime se inimicorum
ευημερίας. suorum prosperitales formidare.
'Εν τω θεώ εαμινέσω τους λόγους μου . Το VERS. 5. In Deo laudabo sermones meos . - Lan
Επαινέσω νύν, αντί του Κοσμήσω παρείληπται . Και dabo hic posuit pro Ornabo . Laudabilis, inquit,
έκανετούς , φησί , ποιήσω τους λόγους μου , εν τω eos faciam in eo, dum loquuntur de Deo. Sulus
περί θεού λέγειν. Μόνος γάρ κοσμείται λόγος, ός φuippe ille sermo merito videri potest ornatus, qui
μνημσιεύων Θεού . Η επειδή έκαυχήσατο είπών , s
Dei meminerit. Vel aliter : quia gloriatu fuerat
Βμέρας ου φοβηθήσομαι , θεραπεύει τον λόγον , ότι bealus David, dicens : Dies non rimebo, castigat
Εν τω θεώ έπαινέσω , τουτέστιν Ογκώσω , ε!ς μ: - nunc sermonem suum , dicens : In Deo laudabo,
γαλορρημοσύνης τους λόγους μου . hoc est , Extollam , et magnificado sermones meos .
Επί τω θεώ ήλπισα , ου φοβηθήσομαι τι In Deo sperari ; non timebo quid faciat mihi caro.
πε ιησει μοι σάρξ . Σαρξ , είτουν άνθρωπος εμπαθής. Carnem dicit , pro carnali homine, qui afectibus
ac passionibus subjeclus sil.
“ όλην την ημέραν τους λόγους μου έβδελιο- VERS. 6. Tota die sermoni's meos abominabantur.
σοντο . Κιεφρώνουν, εί τι και είπον , άπαξ εμού Hoc est , despiciebant, i quid niniirum ego dixis
καταφρονήσαντες . sem . Id autem agebatur eo quod negligerent me .
Κατ ' εμού πάντες οι διαλογισμοί αυτών εις Adversum me omues cogitationes eorum in malum.
κακόν . Εις το κακώσει με . Ut mihi mala inferrent, ut me amigerinl.
Παροικήσουσι και κατακρύψουσι. Παραμενούσε, Vers. 7. Inhabitabunt et abscondent. Assidebunt
και κατακρίψουσί μοι ενέδραν και παγίδες. mibi ; alquc insidias el laqueos occulte dispo
D neuil.
Αυτοί την πτέρναν μου φυλάξουσι . Την πορείας Ipsi calcaneum meum obserrabunt. I:er, inqui,
του βίου μου επιτηρήσουσιν , ώστε συσχειν με ταις vilir weže investigabunt, ill suis une laqueis com
παγίσιν · εμφαίνει δε διά τούτων τις ποικίλας αυτών prelu'ndant : quibus verbis varias illorun indicat
επιβουλάς . insidias.
Καθάπερ υπέμειναν την ψυχήν μου , υπέρ του VERS. 8. Sicul sustinuerunt animam meam , pro
μηδενίς ώσεις αυτούς. "Ωσπ ρ αυτοί ενεδρεύοντες wikilo impelles eos. Quemadmodum illi , inquil, la
περιέμεινάν με, κατά περίφρασιν, ούτω και συ lentes in insidiis esspectaverunt me, ita el lim
όσεις αυτούς, είτουν, απελάσεις : ή δέ Υπέρ προ- pelles cos, lioc est, expelles, el quod ail , Pro ni
θεσις , αντί της Αντι κείται νυν. Φέον , 'Ανε' ουδενός hilo, idem est quoil , Me facili, lanquain nihil
ώσεις αυτούς , ό έστι, ραδίως , ώς ουδέν όντας. crsis'cules.
'Εν οργή λαούς κατάξεις. Μόνον οργισθείς , la ira populus cunj inges . Tu iralus, viclos
πλήθη όλα κατάξεις , είτουν συντρίψεις . exerciliis, ci innumerabilem populoruin mullitudi
nem conteres .
15 Mall . Tr, 28. 18 Hebr . 1, 29.
691 EUTAYMU ZIGABENI 592
Deus, pilam meam annuntiavi libi. Conversatio- A "Ο Θεός , τήν ζωήν μου εξήγγειλα σου. Την
nem tibi neam significavi, secundum quam jamdiu πολιτείαν μου εφανέρωσα σου, ήν άρτι πολιτεύομαι.
vivo.
Posuis !i lacrymas meas in conspectu luo, quemad- "Εθου τα δάκρυα ενώπιόν σου, ως και εν τη
Miodum,, et in promissione tuα. Tu νidisti,, inquit,, επαγγελία σου . Επείδες τα δάκρυά μου , ως και
lua. Τα
lacrymas meas, quemadmodum pollicitus olim es εν τη επαγγελία σου υπέσχου. Νομοθετών γάρ, έπηγ
ju promissione lua. Lcgein enim slaluens, dixisti γείλατο περί του αδικουμένου , ότι Στενάξει πρός
de omnibus qui injuriam patiuntur : Clamabil ad με, και επακούσομαι αυτού • ελεήμων γάρ ειμι .
me, el.ego exaudiam euin, misericors enim sum " .
Convertenlur inimici mei relrorsum . Hoc est, ſu- 'Επιστρέψουσιν οι εχθροί μου εις τα οπίσω.
gient. Prædicit enim, quod futurum erat. Secun- Αποστραφήσονται εις τα οπίσω, τουτέστι, φεύξονται :
dum anagogen vero dicere possumus, quod quem- προφητεία δε τούτο . Αναγωγικώς δε , κυριεύοντες
admodum dæmones præire nos solent, quoties μεν υμών οι δαίμονες προηγούνται , υποδεικνύοντες
nos superaverint el viam nobis ostendere quæ ducit ημίν την είς απώλειαν φέρουσαν εδόν · ήττώμενος
ad perditionem : ita quoties a nobis vícti fuerint, δε , έπονται καθυλαχτούντες.
B
retro , post nos consequuntur oblatrantes .
In quacunque die invocavero le, ecce cognovi quod ' Er η αν ημέρα επικαλέσωμαί σε , ιδού έγνων
'Εν
lu Deus meus es . Quoties , inquit , ardenti le animo ότι Θεός μου εί σύ . " Οταν δε, φησίν, επικαλέσωμαι
aliquando invocavero , slatim cognovi, hoc est, co- θερμώς , ευθύς έγνων , αντί του Γινώσκω , ότι Θεός
1

gnosco, quod lu Deus meus es . Posuit enim tem- μου εί σύ αντιχρονία . Πώς δε γινώσκω ; Πάντως εν
pus pro tempore . Sed quomodo cognosco ? dum τα εισακούεσθαι .
scilicet exaudies .
VeRs. 11. In Deo laudabo verbum , in Domino 'Επί τω θεώ επαινέσω δημα, επί τω Κυρίω
laudabo sermonem . Verbum Laudabo , eumdem επαινέσω λόγον . Το 'Επαινέσω κανταύθα τoιού .
hic sensum label, quem superius diximus in ver- τον έστιν , οίον είπομεν και το, ' Εν τω θεώ έπαι·
siculo : In Deo laudabo sermones meos ; el per ver- νέσω τους λόγους μου . Ρήμα μεν ούν λέγει , τον
.
bum , breviorem orationem intelligit, per sermonem βραχύν λόγον λόγον δε, τον μείζονα .
vero, longiorem .
In Deo speravi , non linebo quid faciat mihi 'Επί τω Θεώ ήλπισα, ου φοβηθήσομαι τί ποιή.
kommo. Ille nimirum homo, de quo in principio C σει μοι άνθρωπος . Ον είπεν εν αρχή άνθρωπον,
dixit : Quoniam conculcadil me homo. " Οτι κατεπάτησέν με άνθρωπος , τούτον και νυν
λέγει .
Vers. 12. In me suni , Deus, vola , quae reldam Εν έμοι , ο Θεός , ευχαι , ας αποδώσω αινέσεώς
laudationis lure . In mea, inquil , menoria illæ σου . Εν τη μνήμη σου εισιν αι υποσχέσεις της
laudationis tuæ promissiones sunt, quas are red- αινέσεώς σου , ας αποδώσω • υπέσχετο γαρ αινέσαι
diturum affirmo . Pollicitus enim fuerat bealus Da τον ευεργέτην Θεόν .
vid , sc Deum benefactorem suum laudaturum esse .
VERs . 13. Quoniam eripuisti animam meam de " Ότι ερρύσω την ψυχήν μου εκ θανάτου .
inorie . Animam mcain , hoc est , meipsum. Quod Την ψυχήν μου , αντί του Έμε , περιφραστικώ .
si animam vi sua significari velis intelligere, Ει δε και την ψυχήν αυτήν θέλεις νοήσαι , θάνατον
per mortem peccaluin intellige, veluti quod primo καλέσεις την αμαρτίαν , ώς αιτίαν θανάτου καταρχάς
omnium parenti mortis causa exstileril. γενομένην το πρωτοπλάστω.
Oculos meos a lacrymis, pedes meos a lapsu . Per Τους οφθαλμούς μου από δακρύων , και τους
Japsum , aut præceps aliquod intellige, aut laqueum , D
πόδας μου από ολισθήματος . Όλίσθημα νόει μου
el per pedes, hujus vilæ viam. τον κρημνόν, ή την παγίδα • ώσπερ και πόδας , ει
βούλει , την πορείας του βίου .
Placebo coram Domino in lumine virentium . ( Illud Εύαρεστήσω ενώπιον Κυρίου , εν φωτί ζώντων .
primo animadverlendum ducimus, quod Græca Ευάρεστα πράξω , έως αν το φως τούτο βλέπω, το
dictio euaperty ow non solum significat placebo, φαίνον τοίς ζώσι. Μετά γάρ θάνατον, ευαρέστησις
sed etiam gratum faciam ). Juxta quem sensum , ουκ έστι. Και άλλως , φώς ζώντων έστιν αι εντολαί
Quæ Deo, inquit, grala sunt , faciam , donec lucem του θεού: Η εντολή γάρ, φησί , Κυρίου τηλαυγής .
hanc viden, quæ viventibus lucet. Nam post mor- φωτίζουσα οφθαλμούς · και , Λύχνος τοις ποσί
.

teu nullum erit amplius gratificandi lempus. Et μου ο νόμος σου • ή , Ευάρεστος οφθήσομαι εν
alitcr, per viventium lucem , mandala Dei intelli- τα αιωνίω φωτί των αειζώντων .
gil. Præceptum enim Domini, inquit, lucidum illuminans oculos. llem , Lucerna pedibus meis
.
verbum tuum ; vel, Gralus alque acceplus apparebo in ælerna illorum luce, qui perpeluo ricluri
sunt.

11 Psal . 10, 15.

593 COMMENT . IN PSALMOS. 594
Εις το τέλος, μη διαφθείρης , τώ Δαβίδ εις στη- ΛΙn fnem ne corrumpας ipsi David in tituli in
1ογραφία , εν τω αυτόν αποδιδράσκειν από scriptionem cum fugeret a fucie Saul in spe .
προσώπου Σαούλ εις το σπήλαιον . (sucam.
ΨΑΛΜΟΣ ΝΤ'. PSALMUS LVI.
Και το εν τω σπηλαίω της ερήμου Γαδδι κίνδυνος Psalınum bunc conscripsit bealus Daris , cum
παραδόξως διαφυγών, ότε έγκεκρυμμένου αυτού präler omnem spem periculum eNugisset, quod
επεισήλθε Σαούλ, και ενηυλίσατο, καθώς προειρή- 90stinueralin spelanca desertifGad : quandoscilicet
11μεν, τον ψαλμόν τούτον συνέταξε , και ομοίως δε ipso illic latitanta , ingressiis etiam eo est Saul, et
τω προ αυτού Eίς στη.ζογραφία επέγραψεν , δι ' pernoctavit, ut prædiximus. Inscribitur etiam hic
ην αιτίαν ειρήκαμεν Εις το τέλος δε ούτος, ώς έπ. ut proxime præcedens, in tituli inscriptionem ,
ειγόμενος εις τέλος των εν τούτω περί της Εκκλη- eadeni nimirum ratione, quam ibi diximus. llem
σίας των εθνών προφητευθέντων : το δε Μή διαφθεί- in finem , quia ad Ginem eorum lendebat, que de
ρης , ιδία και καθ' εαυτόν αναγνωστέον · εν τη νυκτί gentium Ecclesia in eo prædicuntur, Et quod legi
γάρ εκείνη κοιμωμένο το Σαούλ επελθών ξιφήρης, mus : Ne corrumpas, seu [ uit aliter exponi po !est
τούτο το πρόσρημα κατεπάδων εαυτο συνεχέστερον , B Greca dictio) μη διαφθείρης, ne perdas , per se pri
κατέστειλε τον θυμόν, και ουκ ανείλεν αυτόν. " Οθεν Yatim legendum est. Ea enim nocte bealus David
έγραψε και τούτο • αμα μεν , διδάσκων, πως αυτός
.
cum gladio ira commollis supra Saulem astabai.
εκράτησεν του θυμού • άμα δε, και παραινών παντ!
.

Verum hujusmodi verba crcbro canens , furorem

μη διαφθείρειν την ανεξικακίαν. Xρή δε γινώσκειν , atque Nam omneno repressit, et inimico parcrns
ότι τούτον μεν τον ψαλμόν εξελθών από του σπη- non interenit. Hujusmodi igitur verb : eliam
.

λαίου συνέγραψεν • τον δε ρμα' έτι ενών αυτώ και psalmo inscripsit, docens quomodo ipse iram
αγωνιών , ώς ήδη συγκεκλεισμένος . superaverit, et admonens loc pacto cæleros omnes
ne corrumpant seu perdani, hoc est ne abigant patientiam . lllud scire oportet quod hunc psalmum
conscripsit postquam de spelunca egressus est ; centesimum vero el quadragesimuin primur., cum
a :lbuc in spelunca esset alque in angustiis, et quasi ab inimicis conclusus .
Ελέησόν με , ο Θεός , ελέησόν με , ότι επί σοι Vers, 2. Miserere mei, Deus , miserere mei, quia
πέπoιθενή ψυχή μου. Ο διπλασιασμός του Ελέη . in le confidil anima mea . Repetitio illa , miserere
σημε , την επίτασιν εμφαίνει της δεήσεως. 03 mei, intentum supplicantis animum indicat. In nullo
πέτoιθα , φησί , έπ ' άλλα τινί των απάντων, ε ! μη επί C alio, inquit,, confid »), nisi in lete solo.. Miserere
μερσοί. Διο ελέησόν με , τον ούτω καταδιωκόμενον . ergo mci , postquain hujusmodi persecutioneix sus
lineo .
Και εν τη σκιά των πτερύγων σου ελπιώ , έως El in umbra alarum luatum sperabo , donec
ου (3) παρέλθη η ανομία . Σκιάν πτερύγων λέγει Iranseal iniquilas. Per umbram alarum Dei, divinamu
την σκέπην , περί ης ειρήκαμεν σαφώς εν τω ις' protectionem, atque custodiam intelligit , de qua
γαλμώ , εις το · 'Εν τη σκέπη των πτέρυγων σου multa diximus in psalmo xiv, ibi : In proleclione
σκεπάσεις με. Ανομίαν δε , Την επιβουλήν, ως alarum quarum proteges me . Aquila autein insidius
ο Ακύλας εξέδωκεν. Νοοίτο δ ' άν , και παρά τε των dixit, quod LXX hic iniquitalem reddideruni. lusi
ορατών και αοράτων εχθρών . Παρέλθη δε πάντως , dias vero eas intelligere possumus, quas invisibilcs
όταν προς Θεόν αναλύση στεφανωθησόμενος . æque alque visibilcs adversum nos inimici
struunt. Omnino aulen lunc transibunt, quando resoluto corpore, a Deo quis in cælo coronabi .
tur.
Κεκράξομαι προς τον Θεόν , τον ύψιστον , τον VeRs . 3. Clamabo ad Deum altissimuin Deum ,
Θεόν τον ευεργετήσαντα με . " Υψιστον μεν, ώς φαί benefccit mihi . Allissimual appellat, quod celos
επουράνιον ευεργετήσαντα δε , ως πρότερον και omnes longe transcendal . Qui benefecit mihi,
νυν αξιώσαντα βοηθείας . eo quod antea eliam , dignum me suo feceril au
D xilio.
Εξαπέστειλεν εξ ουροινού, και έσωσέ με . Έξ- VERs. 4. Misii de culo , et salvavil me. Robur mihi
.

απέστειλεν δύναμιν εξ ύψους ου γαρ εξ ανθρω- e colo demisit. Neque enim humano auxilio libe .
πινης βοηθείας ερρύσθην του εν τω σπηλαίω προσ . ralus sum , cum mihi in spclunca periculum immi
δοκωμένου κινδύνου . ncret.
' Εδωκεν όνειδος τους καταπατούντάς με. Μα. VERS. 5, 6, Dedil in opprobrium conculcantes me.
θέντες γάρ οι περί Σαούλ το γεγονός , άγαν ήσχύν- Quia cum Saul et comiles ejus rescissent quu!
θησαν , ως τηλικαύτα σφαλέντες , και καταγέλαστοι gestum fuerat, magna se ignominia afectos pula
εξαντες . Τι δ! εστι το καταπατείν , είρηται εν τω runt, eo quod tantam rei bene gerendar occasionem
προ τούτου ψαλμώ . amisisseni, unde ridiculi prorsus recenserentur.
Quid aulem sit conculcarc, disinus in superiori
psalmo.
Variæ iecliones
(2) ΑΙ. παρέλθει, ut ct paulo ii.ferius.
595 EUTIŁYMII ZIGABENI 596
Misit Dominus in misericordiam suam el rerila- A Εξαπέστειλεν ο Θεός το έλεος αυτού, και την
tem suam , el eripuit animam meam de medio calu . αλήθειαν αυτού, και ερρύσατο την ψυχήν μου
lorum leonum . Cum superius simpliciter dixerit εκ μέσου σκύμνων.Ειπών πρώτον , ότι εξαπέστειλεν
Deum misisse, nunc addit quid niiseril. Illuil απλώς , επήγαγε και τίνα απέστειλε . Παρατηρητέον
ailem aniusadverlendum ducimus, quod mullis δε ότι εν πολλοίς αλήθειαν αυτήν δικαιοσύνην ονο
in locis Proplıcla per veritatem, justitiam intelli- μάζει, καθώς και νύν. Διότι και εξ αληθείας, και
git,, ut Ihic.. Ex veritate enim deprehenditur justi- δικαιοσύνη καταλαμβάνεται. Εξαπέστειλεν ούν το
lia . Misit Deus igitur misericordiam , ut miei έλεος μεν, ίνα ελεήση με την δικαιοσύνην δε ,ίνα κα
•

misererelur ; item, el justitiam ul cos condenina- ταδικάση τους αδικούντάς με . Σκύμνους δε λέγει τους
rel, qui mibi injuriam inlulerunt. Calulos autem περί Σαούλ , ώς εν ακμή δυνάμεως, και ως απηνείς
leonis, ipsos appellat comites Saulis ; quia robore και φονικούς . Τοιούτοι γάρ οι σκύμνοι του λέοντος.
ac viribus præstabant, ferique erant, ac sangui- Νοείται δε , και προσώπων της Εκκλησίας των πι
narii , cujusmodi sunt leonum caluli. Possunt στών ο λόγος, ότι ο Πατήρ εξαπέστειλεν τον Υιόν,
etiam hæc yerba intelligi , ut dicta sint ex persona και έσωσε με την απολωλυίαν. "Εδωκεν εις όνειδος .
Ecclesiæ, quæ læta canet ; Paler misil Filium , qui B τους πριν καταπατούντάς με δαίμονας . "Έλεος δε
me jam pene perditam salvavil ; el dedil in op- ενούσιον και αλήθεια , ο Υιός • ελεήσας γάρ απoλλυ
probrium dæmones olim conculcantes me. Per mi- μένους ημάς, ενηνθρώπησε και αυτός είρηκεν
sericordiam vero, el veritatem consubstantialem 'Εγώ ειμι η αλήθεια . (3) Και η σημασία δε της
Filium intellige. Misertus enim nostri est, cum δικαιοσύνης , ώς φησίν ο Απόστολος, εγεννήθη ημίν
perditi essemus : el assunipla humana natura no- σοφία από Θεού , δικαιοσύνη τε, και αγιασμός, και
stra , dixit:: Ego sum veritas 181*'* ;; quietiam aliquando απολύτρωσις. Σκύμνους ούν κανταύθα νόει τους δαί
justitia appellatur. Ipse enim , ut inquit Apostolus, μονας .
factus est nobis sapientia a Deo, el justilia , el sanctificalio, el redemptio ' . Ei juxta hunc sensum per ca.
lulos leonum , ipsos dæinones intellige .
Dormivi conturbatus . Quando nimirum Saul et 'Εκοιμήθην τεταραγμένος . " Οτε εν τω σπηλαίω
comiles ejus ingressi sunt in speluncam . Tunc επεισήλθον οι περί τον Σαούλ• εκοιμήθην γάρ ύπνος
enim paululum dormiebam , sed præ summo lur- μικρόν, αλλά τεταραγμένον , υπό του περιστοιχίσαν
batus sum periculo, quod mihi undique immi τος με κινδύνου .
gebat.
Filii hominum , dentes eorum arma el sagillæ, el "Ο υιοι των ανθρώπων , οι οδόντες αυτών , καλα
lingua eorum gladius acutus . O ilii liominum , in- C και βέλη και η γλώσσα αυτών, μάχαιρα οξεία:
.

quil, audite. Dentes enim eorum , qui mihi scilicet "Ο υιοι ανθρώπων, ακούσατε • οι οδόντες των επι
non secus, ac feræ quædam insidianlur, arma sunt, βουλευόντων μοι, δίκην θηρίων, όπλα και βέλη, και
et sagillæ , el quæ sequuntur. Per dentes autem , τα εξής. Διά δε των οδόντων και της γλώττης , τους
et per linguam , eorum sermones significavit, quia λόγους αυτών εδήλωσεν, ότι ταις διαβολαίς και συ .
calumniis el dolosis quibusdam detractionibus σκευαϊς των δόλων τιτρώσκουσι, και το επ ' αυτούς ,
vulnerant, el (quantum in se estj interimunt. Arma αναιρούσαν όπλα δε νύν, ου τα φυλακτικά , αλλά
autem bic ea non dicit, quæ servandi , sed quæ læ- αιρετικά φησιν .
dendi causa dcferuntur.
VERS. 6. Exsullare super cælos, Deus, el super Υψώθητι επί τους ουρανούς , ο Θεός , και επί
ominem terram gloria tua. Ut sublimis, et super- πάσαν την γήν η δόξα σου. Υψηλός και επου
elestis ab omnibus cognoscaris,, φui le hactenus ράνιος γνωρίσθητα και τους μη ειδόσι σε , και δρα.
non noverunt, et magnificentia tua per universam μέτω επί πάσαν την γήν η μεγαλειότης σου, δι' ών
divulgelur terram, postquain lam admiranda ope- τερατουργείς ούτω παράδοξα . Τινές δε και προς τον
raris. Quidam serinonem hunc ad Christum re. Χριστόν αποστρέφουσι τον λόγον , ότι Tελέσας το
ferri putant, ut sit sensus: Postquam incarna- μυστήριον της ενανθρωπήσεως , ανέβης πάλιν εις
fiopis perfecisti nysterium , restat ut rursus ουρανούς , αφ' ών κατελήλυθας , και επί γήν πάσαν
illuc in cælum ascendas, unde descendisti : ho- δδευέτω η τιμή σου.
norque ac gloria lua per lolam pcrcrcbrescat ler
ram .

Vers. 7. Laqueum paraverunt pedibus meis , el Παγίδα ήτοίμασαν τοις ποσί μου, και κατέ
incurvaverunt aniniam meam . Laqueos quosdam , καμψαν την ψυχήν μου. Θήρατρά μοι κατεσκεύ .
inquit, ac plagas, mibi venalores contexerunt, .
ασαν , και εταπείνωσάν με • λέγει δε τάς ποικίλας
quibus artificiosissime dispositis liumiliaverunt me. επιβουλάς .
Hujusmodi autem verbis multiplices inimicoruni
insidias significat .
13 Joan . λιν , 6. 19 1 Cor . 1 , 30.
Variæ lectiones.
( 3 ) ΑΙ. Και κατά την σημασίαν δε της δικαιοσύνης , ώς φησιν αυτός .
591 COMMENT. IN PSALMOS . 598
" Ορυξαν καιρό προσώπου μου βόθρον , και ενέ- Α Foderunt ante fuciem meam foveam , el inciderunt
σεσον εις αυτόν . Ευτρέπισαν έμπροσθέν μου κίνδυ- in eam. Siruserunt ante me periculum , in
νον · ενέπεσον δε αυτοί. Εγώ μεν γαρ θεόθεν σκε- quod ipsi inciderunt. Ego eteniin evasi illirsins,
πασθείς, διέφυγον αβλαβής : αυτοί δε εκινδύνευσαν , illi vero periclitali sunt, duin essent in manibus
εν ταις χερσί μου γενόμενοι . meis .
'Ετοιμη η καρδίαμου, ο θεός , ετοίμη ή καρδία VERS. 8. Paralum cor meumn , Deus , paralnim cor
μου. Ετοιμός είμι του λοιπού προς τους επερχο- meum . Pomplus sum ego, inquit, posthac, ut
μένους πειρασμούς , σε έχων αντίληπτορα ή προς adversus omnes resislam insurgeules in me lenia
τα σα θελήματα , και προς αινόν σου. tiones, cum le mibidefensoreio habcamı ; vel , Ad
laudem tuam poralus sum , aut ad volupta :em fuain
perferendam.
"Ασομαι , και ψαλώ εν τη δόξη σου . Περί του Cantabo el psallam in gloria lua. De liis verbis
"Ασομαι και Ψαλώ , πολλάκις ειρήκαμεν · δόξαν δε psallo el canto jum sæpe alibi diximus. Per gloriam
αυτού , καλεί την σύνεσιν, δι' ής έδοξάζετο . autem suam , propriam intelligit prulentiam , pro
'Eterápenti, oj 86ta nov . stỆav ailis, to B pler gnam tantopere apud omnes claruil..
VERs. 9. Exsurge, gloria mea . Per gloriam rursus
πνευματικών ονομάζει χάρισμα. spirituale donum ívlelligit.
εξεγέρθητι ψαλτήριον και κιθάρα. Ψαλτήριον Exsurge, psalterium el cithara. Per psalterium
μεν λέγει, την ψυχήν · κιθάραν δε το σώμα, δι ' ας anima , per eitharan vero corpus ipsum intelli
αιτίας, προλαβόντες αποδεδώκαμεν εν τω λβ', κα! git ; iis nimirum ralionibus, quas in 1XXI, XIII,
εν τω μ3', και εν τω μη' . Διεγείρει δε εαυτόν όλον CL XLVII : psalmo trailidimus. Escilat aulem seipsum
εις ύμνον Θεού , ίνα και πνεύματι, και ψυχή, και Proplicta ad Dei laudes, ul spiritul , aninia, ac cor
σώματι, υμνήση τον Ευεργέτην. pore beneſaciorem suum laudei.
'Εξεγερθήσομαι όρθρου . Ταχέως . Exsurgam dlluculo. Cito nimiruni.
'Εξομολογήσομαί σοι εν λαοίς , Κύριε , ψαλώ VERS. 10. Confilebor tibi in populis, Domine,
có ở forecy. " Εξομολογήσομαι , αντί του psallam tibi in gentibus. Confitebor, hoc est , gratias
Ευχαριστήσω » λαοίς δε, τοίς Ιουδαίοις. Και εν agam. In populis, hoc est, inter Jud.xos. Inter Ju
της Ιουδαίοις γαρ , και εν τοις εξ εθνών, ευχαριστεί deos elenim , atqueinter gentes Dealus David gra
και ψάλλει Θεώ. lias semper agil alque psallit Deo.
"Οτι έμεγαλύνθη έως των ουρανών το έλεός C Vers. 11. Quoniam magnificala est usque ad cæ
σου , και έως των νεφειλών ή αλήθεια σου . Ταύτα los misericordia lua , el usque ad nubes veritas lua .
είπεν και εν τώ λε' και ζήτει εκεί την εξήγησιν. Eadeni fere habenluir in psalmo xxxv , ibi : Domine,
Λέγει δε , ότι Πολύ και υψηλόν το έλεός σου , in cælo nisericordia tua , el verilas lua usque ad na .
υ : η αλήθειά του ως διήκειν από γής άχρις ουρα- bes ; ubi vide. Multam aulem esse dicit ac subli
υ και νεφελών. men veritalem ac miscricordiam Dci , ila lit a icrra
a:l nubes et ad ipsum ctiam cælum pertingai.
Υψώθητι επί τους ουρανούς , ο Θεός , και επί Vers . 12. Exallare super cælos , Deus , et super
χισαν την γήν η δόξα σου. Περί τούτων , μικρών omnem terram gloria tua. De liis dictum est paulo
ανωτέρω διελάβομεν . superius.
Εις το τέλος . μη διαφθείρης , τώ Δαβίδ εις στη- In finem , ne corrumpas, ipsi David, in lituli inseri
λογραφίαν. plionem .
ΨΑΛΜΟΣ ΝZ . PSALMUS LVII .
Μετά τον προ τούτου ψαλμόν έγραψε τον παρόντα , Ejusdem est bic psalmus argumenti, cum supe
της αυτής έχόμενον υποθέσεως · διό και την αυτήν riori psalmo ; alque camdem idco sortilus est in .
εκείνην ειληφεν επιγραφών . D scriptionem .
Σι αληθώς άρα δικαιοσύνην λαλείτε , ευθείας VERS. 2. Si rere ulique justitiam loquimini,
τρίνατε , τιοι των ανθρώπων . Προηγουμένως μεν, recle judicale, filii hominum . Primum quidem ad
της Σαούλ και τους περί αυτόν ο λόγος • επομένως Saulem, ct sodales ejus sermonem dirigit, deinde
δε , και προς πάντας τους μιμουμένους την πονη- ad omncs alios qui corum improbitatem æmulan .
ρίαν αυτών. Λέγει δε , ότι Ει αληθώς δίκαια λαλείτε , lir. Ai igirur : Si vere, cl quod justum cst, loqui.
έγοντες εν εαυτοίς ευλόγως με καταδιώκειν , ώ ; mini , dicentes eam vos ob causan ne persequi ,
επίβουλος υμών, αυτοί γενόμενοι δικασταί του quod vobis prior insidias struxerim , aut gravein
πράγματος , ευθείας κρίσεις κρίνατε , είτουν ορθάς alian offensam intulerim , vos ipsos mili judices
αποφάσεις εξενέγκατε, εν τίνι με πονηρόν εγνώ . stal:10 : unum tantum est, quod posco, ut vera de .
Χτε . cernalis judicia , hoc est, ut reclas pronuntietis
sententias, declaranics quonain in re, me minus
iniquum norerilis .
Kείγρ εν καρδία άνομ/ar έργιάζεσθε εν τη Vers.3. Evenin in corde iniquitatem operariini
τη - αδικίαν· αι χείρες υγιών» συμπλέκουσι . Παρ in terra, injustilius inanus restru cump!icant. Reti
599 EUTHYMII ZIGABENI 600
cet, quod nullam queant injuriae causam afferre , A ήκε το, Αλλ ' ου δύνασθε κρίνειν, ώς νοούμενον .
quasi id subintelligatur ; el sermonem suum pro- Και γαρ εν καρδία ανομίαν μελετάτε , και αι χείρες
sequitur,, dicens :: Elenim in cordle iniquitatem υμών ανομίαν πράττουσι. Συμπλέκουσι δε είπεν,
meditamini, et manus vestræ injustitiam operanlur. εκ μεταφοράς των πλεκόντων παγίδας, διά το ποι
Et quod ait, Complicant, ex metaphora eorum κίλον των επιχειρημάτων • το δε 'Εν τη γη πρόσ.
dixit, qui laqueos tendunt , aut plagas, ob variam κειτα , ότι εν τη γη ταύτα ποιείτε · εν δε τω άδη,
nimirum consiliorum calliditalem . Quod vero ail, ουχ ούτως έξετε .
In lerra , dictum est , quia in terra hæc peragunt . Nam in inferno, ei si animorum pravilas omnino
non cessabit, ipsa lamen male agendi facultas prorsus aberit.
VERS. 4. Alienali sunt peccalores a vulva . Inve- Απηλλοτριώθησαν οι αμαρτωλοί από μήτρας .
bitur in pertinaces ac fixos in peccatis homines, et Στηλιτεύει τους ανεπιστρόφους αμαρτωλούς, και
paucis docct, cujusniodi essent , et quam passi διδάσκει διά βραχέων οποίοι όντες όποίαν λαμβά
sunt ruinam. Ab ipsis, inquit, incunabulis alienaci νουσι καταστροφήν . "Ετι βρεφoυργoύμενοι , φησίν,
sunt a Deo ; juxta quod scilicet præscitum erat αντηλλοτριώθησαν του Θεού , κατά την αυτού πρό
a Deo, illos mox alienandos, ac misere perdendos γνωσιν, και απηλλοτριωμένοι διά το μέλλον ελο
esse. B
γίσθησαν.
Erraverunt ab utero. Ab Ecclesia nimirum . Uteri 'Eπλανήθησαν από γαστρός . Από της Εκκλη
enim ac muliebrium locorum Ecclesia eis instar σίας " μήτηρ γαρ αύτη και γαστήρ των υιοθετου
est, qui a Deo adoptantur ; quippe quæ mirifico μένων τω Θεώ, αναγεννώσα τούτους διά του αγίου
baplismalis lavacro, in novos homines eos format. βαπτίσματος. Επλανήθησαν πόρρω της ευθείας
Erraverunt igitur a ria mandatorum Dei aberran των θείων εντολών , ουκ ενεργεία, αλλ', ώς είρηται,
les ex tunc , non operibus, ul diximus , sed præ- τη προγνώσει του Θεού. Ούτω γαρ είπεν και προς
scientia Dei . Ita enim alibi apud Jeremiam a Dco τον Ιερεμίαν ο Θεός • Προ του με πλάσαι σε ένα
dici legimus : Priusquam le ſorinarem in ulero , novi κοιλία, επίσταμαι σε , και προ του σε έξελθεϊν εκ
le, el antequam exires de vulva , sanclificavi le 90 μήτρας , ηγιακά σε .
Locuti sunt falsa. Non ab ulcro falsa locuti sunt, 'Ελάλησαν ψευδή . Τούτο ουκ από γαστρος , αλλ'
sed simul ac ad grandiorem alalem pervenere. εις ηλικίαν ελθόντες .
VERS . 5. Furor illis secundum simililudinem ser Θυμός αυτοίς, κατά την ομοίωσιν του όφεως .
pentis. Aiunt serpentem ubi in aliquem creperit ſu- Φασι τον όφιν επιμανέντα τινι, μηδέποτε μεθείναι
rere, nunquam iram aut furorem deponere, donec τον θυμόν, άχρις αν η δράση τι κακόν, η προαπο
C
venenum intulerit, aut rabiem mors adeperil. Furor θάνη. Θυμός ούν και τούτοις ανένδοτος, και διαπαν
æque igitur bis implacabilis est. Perseverant enim τος επίβουλος .
irali , el dolos perpeluo moliunlur.
Quasi aspidis surdæ , et oblurantis aures suas. Ωσεί ασπίδος κωφής , και βυούσης τα ώτα
Furoris similitudinem ad ipsam etiain aspidem αυτής. Μεταφέρει το παράδειγμα του θυμού και
transfert. Furor eorum, inquit, quasi furor aspidis επί την ασπίδα. Θυμός ώσει ασπίδος κωφής , και ου
surdæ : non aspidem dico, quæ natura surda sit , φύσει κωφής, αλλά πανουργία . Διά τούτο γάρ προσ •
sed quæ dala opera , alque astu quodain audire re- έθηκε το. Και βυούσης τα ώτα αυτής είτα διέξ
nuit ; alque ideo consequenter addidit : Atque ob- εισι και πότε κωφεύει.
luranlis aures suas. Deinde tempus enarral quando
maxime obsurdescit .
Vers. 6. Quæ non exaudiel tocem incanlantium, " Ητις ουκ εισακούσεται φωνής έπαδόντων , φαρ
el venefici, incanlala a sapienti. Per incantantes eos μακού τε, φαρμακευομένη παρά σοφού. Επάδος
intelligit, quos incantalores ,. seu præsligialores τας λέγει τους καλουμένους επαοιδούς, οίτινες διά
appellamus : qui carminibus quibusdam , aut præ- D τινων επωδών καταγοητεύοντες τους θυμούς των
sligiis repentium ac venenatorum animantium ερπετών, και το άγριαίνον ούτως εξημερούντες,
ſurorem cohibeni. Suis enim artificiis corum sæ. λαμβάνουσι, και χρώνται προς ιατρείαν. Η γούν
viliam placant, alque lioc pacto ea venantur, el ad ασπίς , και μάλλον επονομαζομένη παλαμναία , από
medicorum usum asservant . Aspis igitur , el illa τινων τεκμηρίων προαισθομένη, βύει τα εαυτής ώτα,
potissimum quae palamnæa appellatur , certis id και ούτω διαδιδράσκει. "Έστι δε η σύνταξις των
conjecturis prænoscens, obstruere aures suas solet, ρητών, ούτως: " Ητις ουκ εισακούσεται φωνής έπα
atque hoc pacto eoruin artes evadere. Ordo aulem δόντων, και φαρμακού, τουτέστι γόητος, γοητευο
verborum hujusmodi est : Quæ aspis non exaudiet μένη παρά σοφού ανδρός. Σοφόν δε νύν, τον τεχνίτην
vocem incantantium , et non exaudiet vocein vene- εκάλεσε. Προσφυώς δε και τον όφιν και την ασπίδα
lici , lamelsi incantata sit , ac præsligiis illecta a τέθεικεν εις παράδειγμα ο Σαούλ γάρ και ενεχότει
sapienti viro. Sapientem quippc hic ipsum artifi- ως όφις, και πολλάκις κατεπαδόμενος λόγοις αγα
ccm ac veneſicum appellat , veluti illius artis θοίς παρά του Δαβίδ, ότι αυτός μέν έστι κύριος και

10 Jereno . 1 , 5.
 601 COMMENT . IN PSALMOS . 602
δεσπότης και βασιλεύς ούτος δε, δούλος και κύων A peritum. Commode vero serpentis et aspidis exeim
εθνεχώς και ψύλλος , εθελοκωφών ήν, ως ασπίς . plum adducit, cum Saul et irasceretur , ut serpens ,
el obsurdescerel, velut aspis, cum blandos ac mellitos beati David sermones sperneret , quibus lan
quam suavibus quibusdam atque efficacibus ( carminibus emollire illum ac delinire contenderal :
veluti cum Saulem principem ac regem suum appellabat, se vero servum , canem mortuum , el poror
gius abjectum .
Ο θεός συντρίψει τους οδόντας αυτών εν τω VERS . 7. Dens conteret denies eorum in ore ipso
στόματι αυτών . Οδόντας ονομάζει τας καχυντικάς rum. Per dentes , perniciosas ac validas eorum vi
των τοιούτων δυνάμεις • οδόντας δε είπών , και στό- res intelligit, et expositas ad patranda scelera . Et
ματος εμνημόνευσεν , ο νοήσεις την περιεκτικήν cum dentium meminerit, ipsum etiam os addidit ,
τονηρίαν.
quo complectendi atque comprehendendi facultas
indicatur.
Τας μύλας των λεόντων συνέθλασεν ο Κύριος. Molas leonum confregit Dominus. In superiori
Εν τω προλαβόντι ψαλμω σκύμνους αυτάς καλέσας , psalmo calulos leonum eos appellavit : in præsenti
εν τω παρόντι , και περί οδόντων φησίν. "Έστι δε και vero leonun dentes 'habere illos dicit. Cæterum
στίχος ούτος διπλασιασμός του προ αυτού, καθώς B in hoc versiculo eamdem repetit sententiam quam
εν τολλοίς ειρήκαμεν . Επει και αι μύλοι, οδόντες in præcedenti vidimus : quemadinodum sæpenu
εισίν, Ή, ει βούλει , οδόντας μεν, νοήσεις τους τομείς : mero diximus prophetam facere. Nam et mola ,
μέλες & , τους ενδότερον οδόντας , ούς και λεαίνον majores dentes sunt. Poles ctiam per dentes intel
τος λέγομεν , ως νοείσθαι διά τούτων τας ήττον και ligere eos tantum hic dici , qui cibum conferunt ,
μάλλον βλάβας, ας έβλαπταν τους παραπίπτοντας . per molas vero, eos qui interiores sunt , quos etiam
*0ρα δε όπως ποτέ μεν, ως επί του μέλλοντος λέγει inolares aut leoninos appellamus: ita ut per hu
Σιντρίψει ποτέ δε , ως επί παρεληλυθότος , Συν- jusmodi dentium distinctionem, majores et mino
εθλασε , Τοιούτος γαρ ο νόμος των προφητευόντων , res offensiones intelligi possint. Illud etiam consi
ώς πολλάκις είρηται . dera quomodo aliquando Propheta in futuro tempore
dicat : Conlerel ; et aliquando in prælerito . Confregit. Hujusmodi enim est prophetarum mos , ut
Sepius dirimus.
Εξουδενωθήσονται , ώσει ύδωρ διαπορευόμενον , Vers. 8. Ad nihilum devenient , tanquam aqua
Γο ποτάμιον, ουδε πηγαίον , αλλ ' υπό τινος χυθεν, decurrens. Aguam hic non ſuminis dicit , aut fonlis,
ταιώς έτυχεν φερόμενον , εσκεδασμένον. 'Εξουδενω- sed aquam intelligit a quopiaır: effusam , aut fortuito
θήσονται δε , αντί του Καταφρονηθήσονται. ejectam , ac statim dispersain . Et quod ait : Ad
nitilum devenienl seu ( ut Græce unico verbo dicitur ] Adnihilabuntur , expone, pro Spernentur , ct
silili fent.
Στενείτο τόξον αυτού , έως ου ασθενήσουσιν . C Inlendel arcum suum donec infirmenlur. Intendet
Έντεκί την κολαστικήν αυτού δύναμιν κατ' αυτών , contra eos Deus suain in inferno potentiam , atque
και βαλει .. eos perculiet.
"Όσει κηρός ταχείς ανταναιρεθήσονται . 'Αντ . VERS. 9. Quasi cera liquefacla auſerentur. Aure
εξίως της φονικής αυτών γνώμης αναιρεθήσονται rentur, inquit , de facili, instar liquantis cere. Ita
ευκόλως , δίκην κηρού ταχέντος . "Αμα γάρ ούτος cnim meretur immitis ac sævus eorum animus.
πλησιάζει πυρί , και άμα τήκεται. Nam simul ac cera igni admota fuerit , continuo
Jiquescit.
"Εσετε πυρ επ ' αυτούς , και ουκ είδον τον Cecidil ignis super eos , et non videruni solem . Cerx,
ήλιο » . Κηρού μνησθείς , και πυρ προσέθηκε, πύρ meminit, πιodo ignem addit , ignem appellans ul
λέγων τον θεήλατον θυμόν , και ευθύς εις την επι- lionem a Deo illatam . Conſestim igitur a conspeclu
ουσαν ημέραν ουκ έφθασαν. ignis perierunt, ita ut ad sequenlem diem non
pervenerint. Per solein enim diem intelligit .
Προ του συνιέναι τάς ακάνθας υμών την ρά- Vers . 10. Priusquam inlelliyanl spinæ vislric
μνοσ . Προς τον Σαούλ κατά αποστροφήν ο λόγος ότι Thamnum . Apostrophe utitur Propheta. Convertit
τούτο πεσείται το πυρ, προτού αυξηθήναι τας αμαρ. Denim sermonem suum ad Sallen. Ignis iste ,inquit,
τίας υμών. "Ινα δε σαφές είη το λεγόμενον , άκανθαν super vos decidet , priusquam peccala vestra in
μεν καλεί η Γραφή την αμαρτίαν· ράμνος δε έστιν iminensum creverint . Ut autcm clarior fial sensus
είδος ακάνθης μέγιστον και σκληρότατον, φησιν quem dicimus, illud animadverle, quod Scriptura
ως, ότι Το δηλωθέν πυρ πεσείται, προ του τας sirpe per spinam , peccatum intelligil. Rhamnum
αχάνθας υμών , ήτοι τας αμαρτίας , συνιέναι την autem dumorum quoddam genus est , quod maximis
βάμνον , τουτέστι μαθείν και εις (4) έξιν ελθείν atque acutissimis refertum est aculeis. Ait igitur :
μεγέθους , και της σκληρότητος της ράμνου, ό εστι Ignis ille, quem diximus, prius irruet, quain spince

Variæ lectiones .
(4) ΑΙ. όξ.ον.
 EUTHYMII ZIGABENI 604
603
vestrie, hoc est , peccata vestra, intelligan rhain- Α της υπερβαλούσης κακίας. Ούτως γαρ και Σαούλ ,
num ; id est , priusquam ad summum deveniant ολίγον καιρόν επέζησε τη κακία.
cumulum : eo modo, quo tenuiores spinæ landem adauclæ , rhamni specicm gerunt : quod et re ipsa
accidit. Nam Saul postmodum nou diu vixit.
Quasi viventes , quasi in ira absorbel eos . Ignis ille Ώσει ζώντας , ώσει εν οργή καταπίεται αυτούς .
nimirum , quem diximus : Quasi viventes autem ideo το ρηθέν πυρ ώσει ζώντας δε, διά το , τον Σαούλ μη
dixit,, quod ab eo tempore quo Saul a pythonissa κυρίως ζήν, αφότου πιρά της εγγαστριμύθου μεμά .
interilum suum præscnserat : præcognita morle , θηκε την πανωλεθρίαν εαυτού. Ωσει ζώντας ούν ,
quasi non vivere videbaliur.. Ει unsiinira,, propter αντί του , Μή κυρίως ζωντα;. 'Οσει έν οργή , διά
violentum genus mortis. Absorbelur etiain dixit, in- το απότομον και ασυμπαθές του ολέθρου : Καταπίε
dicans quod facile Deo esset pro libito illos per- ται δε είπε , διά το ευχερές.
dere.
Vers. 11. Lælabilnr justus, cum videril vindiclam. Ευφρανθήσεται δίκαιος , όταν η εκδίκησις .
Justum hic eum appellat , cui injuria nertuntur Δίκαιον λέγει τον αδίκως επιβουλευόμενον . Ευφραν
B
insidiæ. Lælabilur autem , non in lapsii, aut ruina
2
θήσεται δε , ουκ επί τη πτώσει του πονηρού , αλλ '
pravorum hominum , scd in æquissima Dei justitia,
.
επί τη δικαιοσύνη του Θεού , ότι ου περιορά τους
φui injurio pass0s homines non despexit ,, ne in)-
7 αδικουμένους , ίνα μη βλάβειεν οι μικρόψυχοι .
piis impune peccantibus , infirmorum animi læde
rculur.
Manus suas lavabit in sanguine peccatoris. Nou Τας χείρας αυτού γίψεται εν τω αίματι του
lavallic manus intingens easin sanguine ,, sed ,, veluti αμαρτωλού . Ου βάπτων αυτάς εν τώ αίματι, αλλ'
innocens in ipso sanguine , manus suas lavabil. επί το αίματι αυτού νέφεται ως αθώος του τοιούτου
lunc autem loquendi modum alibi vidimus , iu αίματος . Είρηται δε περί του τρόπου της απονέψεως
ταύτης, εν τώ κε ' ψαλμώ , εις το : Νίψομαι εν
psalmo IX 9, ibi : Lavabo in innocentibus manus
meas . Αlii dicunt ita intelligi debere , quod dum αθώοις τας χείρας μου. Τινές δε λέγουσιν [ ότι εν
peccaloris sanguis effundetur, justus lavabil manus το χυθήναι το αίμα του αμαρτωλού , ο δίκαιος κα
suas, boc est, mundabil actiones suas , faclus mi. θαρίσει τας εαυτού χείρας, ήγουν πράξεις, ευλαβέ
inirum cautior ex cruciatibus peccatori illalis : στερος διά τον φόβον γενόμενος . Ευφρανθήσεται δί
letabiturque, non quod gaudeat eum penis alici , C καιος , ουχ ήδόμενος, ότι εκείνος κολάζεται , αλλ' ότι
sed quia illius exemplo ipse fit prudentior ac se αυτός γίνεται σωφρονέστερος τε και ασφαλέστερος
ciorior. Simililer et lavabit manus suas, quia acrio από της εκείνου κολάσεως . Ομοίως και το , Τάς
nes suas Ajundabit, dum peccalor ille occidilur , χείρας αυτού νίψεται , Καθαριεί δηλονότι τας πρά
hoc est, dum punitur. ξεις αυτού, εν τω σφάττεσθαι εκείνον, ήγουν κολά .
ζεσθαι .
VeRs . 12. El dicel homo : Si utique est fruclus Και έρεί άνθρωπος : Ει άρα έστι καρπός τώ δι
justo, ulique est Deus judicans eos in terra . El sa- καίο, άρα εστιν ο Θεός κρίνων αυτούς εν τη γη
piens, inquil, vir aliquis, eum viciorem esse cone Και ο συνετός άνθρωπος ιδών τον αδικούμενον .
spiciens, qui antea opprimebalur, hujusmodi arge- μάλιστα νικήσαντα, έρεί συλλογιστικώς · Ε : άρα
mento iler sibi ad virtutem parabit : Si aliquis , εστί καρπός το δικαίω, και εξ ου μάτην εργάζεται
inquieus, est fructus justo : si alla ju-lo prentia την αρετήν, δήλον δε ότι καρπός έστιν αυτώ εκδίκησις:
Snt reposita [ciarum est autein quo vindicta illa , άρα εστίν ο Θεός και ενταύθα κρίνων αυτούς , δηλαδή
quam Deus de justorum inimicis sumil , loco fru . αυτόν τον ούτως συλλογιζόμενον , και τους άλλους
cius justis viris reputatur ]) ,, necessario ctet illu
1
ανθρώπους. Και λοιπόν βελτίων εντεύθενείς αρετήν
dicendum est Deum esse, qui in bac vila tam in - Dyevýgetab.
justos judicat quam justos ; unde bujusmodi rationem considerans, ardentior fiet ad seclandas vir.
tules .
In finem ne corrumpas, psalmus ipsi David , in tituli Eic to t £.1051&
μη διαφθείρης els orndo pa.
Aatis εις
la pOelonstür Δαβίδ
inscriplionem , quando misit Saul el custodivit φίαν, οπότε απέστειλε Σαούλ , και εφύλαξε τον
οίκον αυτού , του θανατώσαι αυτόν .
domum cjus ut interficerel eum .
ΨΑΛΜΟΣ ΝΗ' .
PSALMUS LVIII .
Saul livore siccensus adversus beatum Davil , Ο Σαούλ διαφθονων τώ Δαβίδ, επεβούλευεν αυτώ
frequentissimos ei lendebat insidias. Cum autem συνεχέστερον, και τοτε συνεστιώμενος αυτώ, δόρυ
una dierum arreplum Saul jaculum in illum im- λαβών, επαφήκεν. 'Εκκλίναντος δε , και αναχωρή
riisissel, declinalo ictu evasit bealus David , el in σαντος, περιέστησεν φρουράν, εις τον οίκον αυτού .
domuni siiam abiil. Persereranle autem regis ira , Τούτο δε η Μελχώ η τηγάτηρ μέν Σαούλ , γυνή δε
mandatum est, lit diligenti millum custuvia illius Δαβίδ , καταμηνύσασα το ανδρι, παρεσκεύασε διά
«lous oleservarelur , ne scilicet efugeret . Quod φωταγωγού τινος αποδράναι, καθώς η πρώτη βίβλος
" crnens Melcho ejus uxor ei Saulis filia , viro omnia των Βασιλειών ιστορεί πλατύτερον Διαφυγών δε
renuntiavil, alque ci per luncstram cugium para- συνέταξε τον προκείμενον ψαλμόν επί του παρόν
605 COMMENT. IN PSALMOS . 606
τος ούν , άλλως εξηγητέον τήν του Είς τέλος (5) προ A vil , quemadmoduuu in primo Regum libro latine
γραφήν. Παρεγγυά γάρ εις το τέλος των πειρασμών continetur.. Cum igitur lunc aufugisset beatns David
οράν , και μη διαφθείρειν την υπομονήν. Είτα το præsentem psalmum composuit. Et quod psalmo
εξής της επιγραφής , τώ Δαβίδ , φησί , πεποίηται εις inscripsit, in Enem , ne corrumpas , alio modo ex
ανεξάλειπτον μνή,μην των γεγενημένων. poncndum est , quam alibi exposuerimus. Jubet
enim nos Prophela ad tentationum finem respicere, longanimitatemque ac patientiam non abjicere.
Et quod sequitur, ipsi Dacid in lituli inscriptionem , intellige ideo dictum esse , quia elaboralus , alque
compositus ſuerit hic psalmus, in perpeluam rerum memoriam , quæ tunc ei contigerunt.
Εξελού με εκ των εχθρών μου, οo Θεός , και εκ VaRs. 2, 3. Eripe me de inimicis meis, Deus , et
των έπνισταμένων επ ' εμέ , λύτρωσαι με ρύσαι ab insurgentibus in me libera me ; eripe me ab ope .
με εκ των εργαζομένων την ανομίαν , και εξ αν . Tantibus iniquitalem , el de viris sanguinum salva me.
δρών αιμάτων σώσόν με . Έπανισταμένους λέγει, Insurgentesillos appellat , qui contra eum impetuum
τους επιτιθεμένους και εφορμώντας αυτώ , δηλαδή feceront , Saulen scilicet, et ejus milites : vel de
την Σαούλ, και τους περί αυτόν στρατιώτες , και mones eljam , qui commissorum scelerim erant
τους υπουργούντας αυτοίς δαίμονας . Τους αυτούς participes. Eoslem etiam appellat operantes ini
δέ φησι και εργαζομένους την ανομίαν , και άνδρες quilalem et viros sanguinum , eo quod iniquum sit
αιμάτων: τότε γάρ επιβουλεύειν τοις αναιτίοις · B insidias lendere adversus innocentem . Sangninum
άνομος και ανήρ αιμάτων , ο χαίρων αιμασιν . aulem vir ille dicitur , qui in sanguinis effusione
lælatur.
“ Οτι δου έθήρευσαν την ψυχήν μου. " Οτι ιδού , VERS. 4. Quoniam ecce ven ali sunt animam meam.
ώς οράς, το επ' αυτούς συνέλαβόν με , περικυκλώ- Quoniam, inquit, ut perspicuum est , omnem adhi
σαντες τον οίκόν μου, ει και διά σου σεσωσμαι . buerunt operam , ut me domi inclusom comprehen
derent, tametsi luo adjulus subsidio evaserim .
Επέθεντο επ' εμέ κραταιοι . Ισχυρούς αυτούς Irruerunt in me fortes. Fortes appellat eos ob
ονομάζει , διά τε τον πλούτου και το πλήθος , και divitiarum abundantiam et mililuin copias. In his
την εντεύθεν ισχύν. elenim robur ac rires pugnantium consistere ab
omnibus existimalur.
Ούτε η ανομία μου , ούτε η αμαρτία μου, Κύ- Vers. š. Neque iniquilas mea , neque peccalum
ριε . Λείπει το, αιτία · ούτε γάρ ονόμησα, ούτε meum, Domine. Subintellige in causa est. Neque
ομάρτηκα εις αυτούς, ίνα έχοιεν και αιτίαν κατ' enim iniquc egi, neque peccavi contra illos , ut
εμού μανίας. Ει δε και διαφοράν ενταύθα ζητείς' c causam aliquan. haberent, cur in me tantum sevi
ανομίαν μεν , νόει την μεγάλην πλημμέλειαν· αμαρ- rent. Quod si quis diſerre existiinet iniquitalem a
τίαν δε , την μικράν . peccato , per illain gravius delictum , per hoc, levius
crralum intelligei.
"Ανευ ανομίας έδραμον , και κατεύθυνα. Χωρίς Sine iniquitate cucurri el direci. Absque peccato
εταίσματος επολιτευσάμην εν αυτοίς , και διά τούτο cum eis conversalus sum, alqne ideo direzi , hoc
μεγάλα κατώρθωσα • ή χωρίς ανομίας κατώρθωσα , est , actiuncs meas ad virlutem dirigendo me om
όσα κατώρθωσα . 'Αρμόσεις δ' αν μάλιστα το Χριστό nillus acuum praebui . Vel,, sine iniquitate liresi ,,
το : Ούτε η ανομία μου, ούτε η αμαρτία μου, hoc est , virtute duce , recta opera egi . Christo
και τα εξής, αδίκως επιβουλευoμένω παρά των Ιου- etiam convenientissime omnia liec possuint verba
δαίων . aptari : Neque iniquilas mea , neque peccatum meum ,
sine iniquilale cucurri el direxi , et siiniliter quic
sequuntur,
'Εξεγέρθητι εις συνάντησίν μου, και ίδε. Ελθε VERS. 6. Exsurge in occursum meum , el vide.
εις το συναντήσαί μοι φεύγονται , και επιρρώσαι , και D
Veni, inquit, el occurre mihi fugienti , et vires
ιδε οία πάσχω. Ταύτα δε άνθρωποπρεπώς είρηται· ° presfa,, el vile queuam paliar.. Hec autem dici a
præsta
καθώς πολλάκις ειρήκαμεν • ακίνητον γάρ το θείον, Christo, humano more Prophcla introducit, ut alibi
και πάντων επίσκοπον . s.rpe diximus. Divinitas enim omnia cernit, et mu
lari non potesi.
Και συ, Κύριε ο Θεός των δυνάμεων , ο Θεός Eliu , Domine virlulum , Deus Israel, intende ad vi.
του Ισραήλ , πρόσχες του επισκέψασθαι πάντα silandas omnes genles. Virtules appe! la angelicos
τα έθνη . Δυνάμεις λέγει, τα αγγελικά τάγματα . "II ordines. Vel Deum virtutum , hoc est, Deumi pole
ο θεός των δυνάμεων , αντί του ο δυνατός , ή ο δυνά . stalum seu potentiarum pro co dixit , quod est :
μεως χορηγός : είτε παρακαλεί αυτον επισκέ ! ασθα: Dens potens, vel Deus polenti:e largitor. Deinde elim
παντα τα έθνη , διά του ενανθρωπήσαι , προεγνωχώς rogal , ut ailventii atque incarnatione sua visitet
τουτί το μυστήριον. omes genlcs , quemadmodum futurum essc pre
viilebat.
Varie lectiones.
(5 ) ΑΙ. Συγγραφήν.
607 EUTHYMII ZIGABENI 608
Ne miserearis omnibus qui operantur iniquitatem . A Μή οικτειρήσης πάντας τους εργαζομένους
lis nimirum , qui pertinaces sunt in malo , quales την ανομίαν . Τους ανεπιστρόφως έχοντας, (6) ως
erant Saul et socii , Anna, Caiphas et dæmones, οι περί τον Σαούλ, και τον 'Ανναν, και Καϊάφαν,
alque hæc facilo , ul cæleri homines hoc exemplo και τους δαίμονας, ένα σωφρονέστεροι δια του υπο
prudentiores fiant. δείγματος οι άνθρωποι γένωνται
Vers. 7. Converlentur ad vesperam, el famowi pa- "Επιστρέψουσιν εις εσπέραν , και Αιμώξουσιν
lientur ul canes , el circuibunt civilalem . Ad vespe- ως κύων, και κυκλώσουσι πόλιν . Το εσπέρας,
ram, hoc est, sero aliquando. Prædicit enim futu το οψε ποτε σημαίνει . Προφητεύει δε, ότι έσται και.
rum esse lempus, quando Judæorum aliqui ex ρος, ότε τινές των Ιουδαίων επιστρέψουσιν εις Ι!.
dispersione sua reverlentur in Jerusalem , el nullis ρουσαλήμ , από της διασποράς, και μη ευρόντες εν
in ea inventis cibis, quia civitas sub externoruin αυτή τροφάς διά το αλλόφυλον των κυριευόντων
erit imperio, misere esurient. Quinimo nec illic αυτής, λιμώξουσι σφοδρώς , και ουδε εν τη Ιερου
persistere polerunt, sed ut profani, atque ideo re- σαλήμ στήναι συγχωρηθήσονται, αλλ ' απελαυνόμε
jecti , extra muros civitatis jacentes merebunt : νοι ώς ( 7) άγγος , κύκλο της ποτέ πόλεως αυτών
quod cliam inpræsentiarum eis accidere videmus. B αυλισθήσονται , o και μέχρι του νύν οράται γινόμε
Canis vero similitudine usus est, quod famelicum νον. Είς παράδειγμα δε τον κύνα παρέλαβε , διά το
animal sit, et impudens.
λιμώττειν άγαν τουτί το ζώον, και διά την αναί
δειαν ,
Vers. 8. Ecce loquentur in ore suo . Sententiam Ιδού αποφθέγξονται εν τω στόματι αυτών .
nimirum ferenles adversum Christum : veluti cum
'Απόφασιν εξενέγκωσι κατά του Χριστού , του
cruci illum alligi instantissime poslolaverunt, Ob- Σταυρωθήτω. Παρατηρητέον δε, ως προείπομεν,
servandum vero cst, ul prædisinius, quod dictio, ότι το , Ιδού πλεονάζον παρά τη διαλέκτης των
Ecce, abundat sæpe apud Hebræos, atque ut pluri
"Εβραίων , ως επί το πλείστον , περιττόν τεθειται.
muni est superflua.
Ei gladius in labiis eorum . Gladium appellat Και ρομφαία εν τοις χείλεσιν αυτών.Ρομφαίαν
acerbissimum sermonem pelariæ illius sententiæ , καλεί τον θανατηφόρον λόγον , ός έστιν ή δηλωθείσα
quam paulo ante prædiximus. απόφασις .
Quoniam quis audivit ? Hujusmodi, inquit, ab "Οτι τίς ήκουσε ; Τοιαύτα δε λέγουσιν ότι, ώς
eis proferuntur verba. Quia eorum judicio nullus δοκεί αυτοίς , ουδείς ήκουσεν, εκδικείν τον επιβου .
audivit ; nullus, inquam , qui Christum injuriis C λευόμενον δυνάμενος. Αντί γάρ του Τίς , Ουδείς
oppressum possel eximere. Unde Symmachus pro εξέδωκεν ο Σύμμαχος · οίονται γάρ, φησιν , αυτόν
quis, nemo transtulit. Putavit enim , inquit, Chri- αβοήθητον .
sluin a nemine adjuvari debere.
Vers. 9. Et tu , Domine , deridebis eos . Hoc est (8) Συ δε , Κύριε , εκγελάσεις αυτούς . Τούτο
simile ei , quod alibi Iegimus in secundo psalmo : όμοιόν εστι τω, Ο κατοικών εν ουρανοίς εκγελά
Qui habitat in cælis, irridebit eos. σεται αυτούς , περί ου εν τω β' ψαλμω προεί
ρηται .
Ad nihilum deduces omnes gentes. Quæ Evangelii ' Εξουδενώσεις πάντα τα έθνη . Τα μη δεχό
prædicationem non suscipiunt, qux luis resistunt μενα το κήρυγμα του Ευαγγελίου, τα πολεμούντα
servis. Vel , per gentes, dæmonuni catervas intel. τοίς δούλοις σου , λέγει δε και άλλως τα συστήματα
ligit. των δαιμόνων.
VERs. 10. Imperium meum ad le servabo . Hæc Το κράτος μου πρός σε φυλάξω. Τούτο, περί
aiunt beatum David dicere de seipso. Regnum , εαυτού φασιν ειπείν τον Δαβίδ , ότι Την οφειλομένην
inquit, quod morluo Saule, mihi debelur, temere μοι βασιλείαν ουκ αυτός σφετερίσομαι , ανελών τον
D
nou invadam ; neque ego ideo illum occidam , quin- Σαούλ , αλλά σοι ταύτην εάσω, τούτο γάρ το , Φυ
imo illud lulum luo relinquam arbitrio . lla enim λάξω , σημαίνει νύν, δοθησομένην , όταν θελήσης . Το
Ιιοc in loco, sibi νull verbum : Servαθο . Quod vero , δε , Πρός σέ, αντί του , Παρά σοί.
ait : ad le, dictum est pro Apud le.
Quoniam lu , Deus, adjutor meus es. Quoniam 111 , " Οτι συ αντιλήπτωρ μου ει. Διότι συ μοι βοη :
inquit , qui omnia moderaris , auxilio mihi es. θείς, και πάντα δυνάμενος .
Vers. 11. Deus meus, misericordia ejus præveniet Ο Θεός μου το έλεος αυτού προφθάσει με.
me. Vide, inquit, quali perfruar Deo, qui tam "Ο Θεός μου οιός έστι • το έλεος αυτού προλάβη
presto semper mihi est, ut sumina sua misericor- την εμήν αίτησιν. Ούτω ταχύς εστι εις βοήθειαν.
dia meas longe prævenial preces .
VeRs . 12. Deus meus ostendet mihi in inimicis “Ο Θεός μου δείξει μοι εν τοις εχθρούς μου.
meis. Subintelligendum est aliquid, verbi gratia : Λείπει το “Όσα βούλομαι, ή " Οσα είκός εστι · τοιού
Vario lectiones ..
(6) ΑΙ . όσοι (8) ΑΙ. Και συ. Idenι .
(7) ΑΙ. άγος.
€09 COMMENT. IN PSALMOS. 610

τον ήν το • Και εν τοις εχθρούς μου επείδεν ο Α Ostendet milhi quecunque optavero, vel Quolciun
οφθαλμός μου , εν τω νY ψαλμω κείμενον . que decens fuerit, ut videain . Hujusmodi figuram
loquendi vidimus in psalmo lin ibi • Ei in inimicis
meis despexit oculus meus.
Wή αποκτείνης αυτούς , μη ποτε επιλέθωνται Ne occidas eos , neq:tando obliviscantur legis lure .
του νόμου σου · διασκορπισαν αυτούς εν τη δυ- Disperge eos in virtule lua, el depone eos , protector
νάμει σου , και κατάγαγε αυτούς , ο υπερασπι meus , Domine, Vide miradi Propbelæ patientiam ,
στής μου , Κύριε . “0ρα του Προφήτου την ανεξικα- quam el nos initari decet. Rogal enim pro inimi
χίαν , ήν δει μιμείσθαι και ημάς. Παρακαλεί γάρ cis ne occidanlur, ne morle præventi , obliviscan
μη αναιρεθήναι τους εχθρούς αυτού , ίνα μή προαναι- lur mandatorum Dei . Nain qui moritur, divinæ
ρεθέντε :, επιλάθωνται των θείων εντολών του λοι- legis obliviscitur ; unde alibi : Quoniam non est in
του . Ο γάρ αποθανών , επιλανθάνεται ήδη του νό- morte qui memor sit lui ; sed victos ad boc lanlum
μου . Φησί γάρ : “ Οτι ουκ έστιν εν τω θανάτω και dispergi , dejici atque humiliari roga!, ut probiores
μνημονεύων σου . 'Αλλα διασκορπισθήναι αυτούς, reldanlur. Ei ipse quidein David ila oplabal, Deus
ήτηθέντας, και ταπεινωθήναι, και ούτω βελτιω . autem juslum protulit judicium , et eos qui insana
θήναι . Ο μεν ούν Δαβίδ ούτως εζήτησεν · ο δε Βbiles erant, occidit : alios vero, qui aliquando
θες εδίκασεν δικαίως , και τους μεν ανιάτους futurum erat it nieliores fierent, effugere permi
αείλε • τους δε βελτιωθήναι μέλλοντας , φυγείν sit, atque hoc pacto supplicanti Proplhele annuit.
ταρεσκεύασε , και ούτως επλήρωσε του δεηθέντος Ει quod ait : Depone , dictum est, pro Deprime ,
την αίτησιν. Κατάγαγε δε , αντί του Ταπείνωσον . alque Humilia ,
Η αμαρτία στόματος αυτών , ο λόγος χειλέων VERS. 13. Delictum oris eorum , sermo labiorum
συτών . Επί τον λόγον πάλιν των χριστοκτόνων suorum . Rursum ad sermonem redit de Christi in
έκανατρέχει, λέγων , ότι αμαρτία του στόματος αυ . ter fectoribus, dicens, quod peccatum oris eorum,
των εστιν ο άδικος λόγος των χειλέων αυτών, δν ſuic impius ille sermo, quem adversus Christuin
είπον , Σταυρωθήτω , και εί τι τοιούτον. protulerunt, dicentes : Crucifigatur, aut si quid
aliud ejusmodi est .
Και συλληφθήτωσαν εν τη υπερηφανία αυτών .
El comprehendantur in superbia sua. Symma
- Μετά της υπερηφανίας αυτών εξέδωκεν ο Σύμ chus transtulit, cum superbia sua . Jactabant enim
μαχες λαζονεύοντο γαρ, ώς 'Αβραάμ έκγονοι, atque inaniler gloriabantur, quod nepoles essent
χαί ώς του νόμου φύλακες. Συλληφθήτωσαν δε υπό Abraham , et qui soli divinam legem haberent : a
C
των Ρωμαίων , Romanis lunc exprignali, pænas dedere.
Και εξ αράς και ψεύδους διαγγελήσονται εν VeRs. 14. Ei de exsecratione el mendacio annun
συντελεία. 'Αραν ενταύθα την βλασφημίαν λέγει, tiabuntur in consummalione. Per exsecrationein
το κατέχεον του Χριστού • ψεύδος δε , ο κατεμαρ nunc blasphemiam intelligil, quan inpie in Cbri .
τύρησαν αυτού , ότι κελεύει μη δούναι κήνσον τα stum evomuere ; mendacium vero illud dicit, quod
Καισαρι , καίτοι σαφώς ειπόντος : Απόδοτε τα boxere, allestantes probibere Christum dari cen
Καίσαρος Καίσαρι. Διά τήν βλασφημίαν ούν, φησί, sum Cæsari . Palam elenim mandaverat Dominus
και το ψεύδος , διάγγελμα και περιλάλημα πάσι γε dicens : Reddite quæ Cæsaris suni , Cæsari. Sensus
νήσονται, ουκ επί τινι κατορθώματι, αλλ' επί κατα est igitur, quod propter blasphemiam et menda
στροφή , καθ' ήν απώλoντo • ταύτην γαρ είπε συν- cium Judæi omnibus sermo erunt el fabula . Neque
τέλειαν,. enini amplius præclara eorum gesta narrabuntur,
sed corum destructio, quam bic consummationem
appellavit .
'Εν οργη συντελείας , και ου μη υπάρξωσι . In ira consummationis, el non erunt. Non sim
Και ουκ επί συντελεία απλή, αλλ' επί οργή συν- Dpliciter dixit Inconstinatione, sell In ira consulo
τελείας και λοιπόν , ουκέτι πολιτευθήσονται. mationis. El quod , ait : Non erunt, idco dictum
est, quia deinceps amplius conversaturi non erant ut antea, neque cominunem rempublicain babi
turi.
Και γνώσονται , ότι ο Θεός δεσπόζει του Ια- El cognoscent quonium Deus domina!ur Jacob er
πως , και των περάτων της γης. Θεόν ενταύθα τον finium lerre. Per Deum hoc in loco Christum ili
Χριστόν φησιν . telligit.
'Επιστρέψουσιν εις εσπέραν , και λιμώξουσιν VERs. 15. Converlentur ad vesperam , el famem
ως κύων , και κυκλώσουσιν πόλιν . Την άνω ρη- palienlur ut canes , el circuibunt civitalem . Prophe
θείσαν πρόρρτσιν, επιβεβαιοι , διά της των ρημά- liam superius diciam hujusmodi verborum repe
των αναδιπλώσεως , litione conlirmal.
Αυτοί διασκορπισθήσονται , του φαγείν . Οι VeRs. 16. Ipsi dispergenint ad manducandum . Si
περιλειφθέντες αυτών, μη έχοντες ιδίαν έτι πόλιν, φui ex eis relicti fuerint, propriam non habeinles
διασπαρτσονται , στροφήν εαυτοίς ζητούντες , ώς civilalci , dispergeniur, et miscrorum instar, ipsa
προσαίται . ctiam alimenta mevdicabunt.
611 EUTNYMII ZIGABENI 612
Quod si salurali non fuerint et murmurabuni. Re- A Εάν δε μη χορτασθώσι , και γογγύσωσι , Jia.
darguit eos, quod majorum niore adhuc niurmu- σύρει αυτούς , ώς τον προγονικών γογγυσμών, (9 )
rent etiam post dispersionis castigationem , Mur- μηδε εν τη διασπορά καταλιπόντας γογγύζουσι γάρ
murabunt eniin, inquil, el lunc contra Deum . και τότε κατά του θεού.
Vexs. 17. Ego autem conlabo virlulem luam . Εγώ δε έσομαι τη δυνάμει σου . 'Ασομαι , αντί
Cantabo , id est , canticis laudabo. του Υμνήσω εν ευδή.
El bisullabo mane misericordiam iuam. Exsul . Και αγαλλιάσομαι το πρωί το έλεός σου . Και
tabo, inquit, in tua misericordia, vel, in luam αγαλλιάσομαι τώ ελέει σου • και εις το έλεός σου . Το
misericordiam. Mane autem dixit , pro, Cilo. Ne- Πρωί, ήτοι Ταχέως " ουκ εις μακράν γάρ ελεηθήσο
que enim sero mei misereberis. Quod vero ait : μαι. Το δε 'Aγαλλιάσομαι , αδιάφορον την συνταξι ,
Exsullabo misericordiam luam, promiscua est al- έσχεν .
que indifferens constructiv.
VeRs. 18, 19. Quoniam factus es adjutor meus, "Οτι εγενήθης αντιλήπτωρ μου και καταφυγή
el refugium meum , in die tribulationis meæ , adju- μου εν ημέρα θλίψεώς μου . Βοηθός μου ει · σοι
tor meus es, libi psallam , quoniam Deus adjutor meus ψαλώ , ότι ο Θεός αντιλήπτωρμου ει, ο Θεός μου,
es, misericordia mea. Hæc omnia per se clara sunt. Β το έλεός μου . Ταύτα πάντα σαφή : ευχαριστεί γάρ
Gralius eniin Deo agit ut benefaclori. το ευεργέτη θεώ.
In Anem iis qui commutabantur,in tituli inscriptio . Εις το τέλος τοις άλλοιωθησομένοις εις στηλο
nem , ipsi David in doctrinam , quando incendit γραφίαν τώ Δαβίδ εις διδαχήν . Οπότε ενεπύ.
Mesopotamian Syriæ, el Syriam Sobal, el con- ρισε την Μεσοποταμίαν Συρίας , και την Συρίαν
!
terlit Joab, et percussit juxla vallem Salinarum Σωβάλ , και επέστρεψεν Ιωάς , και επάταξε
duodecim millia . την φάραγγα των αλών , δώδεκα χιλιάδας .
PSALMUS LIX . ΨΑΛΜΟΣ ΝΟ.
In finem quidem , quoniam ad eorum Anem re- Εις το τέλος μεν , ότι παρεγγυά βλέπειν εις το
spicere jubet Proplhela que in psalmo predicta τέλος των περιεχομένων προρρήσεων , προαγο
sunt . Predicit enim posteris captivorum Judeo- ρεύει γάρ την έκ Βαβυλώνος επάνοδος των υστερον
rum reditum ex Babylone, el reædificationein ci- αιχμαλωτισθέντων Ιουδαίων , και την της Ιερουσα
vitatis Jerusalem . Quod vero ail : lis qui commu- λήμ επανόρθωσιν τοις άλλοιωθησομένοις δε τούτο
landi suni, idein est, ac si dicerel : lis, qui ex παρεγγυά , τουτέστι τοις εκ δουλείας εις ελευθερίαν
servitule ad libertatein redituri sunt. Et in tituli C travażeusquévoss. Kal els orn.dorpagiar uly,
inscriptionem , hoc est, in indelebilein ac perpeluain ήγουν ανεξάλειπτον , και πάσι γνώριμον μνήμην της
lauti beneficii memoriain . Et quod ait : Ipsi Da- τοιαύτης ευεργεσίας του Θεού συνεγράφη Τω Δα
pid, auctoris noinen indical, ac si dicat . Psalmus σίδ . Εις διδαχήν δε, ευχαριστίας, η υπομονής. Το
elaboratus ipsi David . In doctrinam, hoc est ut δ' εξής , διδάσκει και τον (10) καιρόν , ότε ταύταέντ .
doceat , gratias nimirum agere, aut penitentiam. χηθείς υπό του αγίου Πνεύματος, συνέγραψεν. Εν
El quæ sequuntur, tempus indicant, quando com- ουδεμιά δε ιστορία τα περί της Μεσοποταμίας Συ .
positus est psalmus . Verum que hic de Mesopo - ρίας, και της Συρίας Σωβάλ , και της Φάραγγος των
lalia Syrie et de Syria Sohal et de valle Salina- αλών, φανερώς ειρηνται , ει μή έν τη δευτέρα των
rum dicta sunt , in mulla bistoria a perle traduntur , Βασιλειών τινα τούτων αμυδρώς . Είκός δε πραχθή.
nisi furiasse aliqua obscura habcantur in secundo ναι και ταύτα, και παραλειφθήναι μετά και άλλων
Reguin libro ; allamen verisimile est el gesta hac πολλών · τόπος ή φάραγξ των αλών • διά δε της
fuisse onia , ci omissa cum multis aliis. Vallis κλήσεως του τόπου , τους κατοικούντας αυτό εδήλω
autem Salinaruin locus est, sed loci appellationc σεν η επιγραφή, προσθείσα και τον αριθμόν των
habitalores loci intelligit ; el numerum interen- ειρημένων. Ο δε μέγας Βασίλειος , άλλοιωθησο
D
plorum ponil. Magnus vero Basilius verba illa : lis μένους τους Χριστιανούς μάλιστα λέγει , διά τε την
qui coumulabuntur, de Christianis intelligit dicla από του βαπτίσματος μεταποίησιν, και την έκ της
csse, propier immutationem scilicel quæ fit in δουλείας των δαιμόνων ελευθερίαν, περί ου ύστ:
baptisaso, el proplor liberatione. a da’monum ρον έρουμεν. Νύν δε τοις εν Βαβυλώνι αιχμαλώτους
servilule. Slanc expositionem ullimo loco tracia- αναθετέον τον ψαλμόν.
bimus ; in præsentia autem priorem prosequemur justa quam psalmum hunc pertinere diximus ad
captivos qui erant in Babylone.
Vers. 2. Deus, repulisti nos, el destruxisti nos . "Ο Θεός , απώσω ημάς, και καθείλες ημάς. 'Α
Repulisti, quia le irritavimus ; el destruxisti , ira- πώσω μεν, ώς παροργίσαντάς σε καθείλες δε ,
Jens nos in capiivitalem Babyloniis . Spoliali enim παραδούς εις πολιορκίαν τοι ; Βαβυλωνίοις . Καθη
srat Judai lunc regno, el viribus . ρέθησαν γάρ και της βασιλείας , και της δυνάμεως.
Iralus es , el miserius (s nobis. Iralus cs , quia Ωργίσθης, και ώκτείρησας ημάς. Οργισθης
Variolectiones ..
(9) ΑΙ . μηδέν :ή διασπορά . ( 10) Καρπόν.Ιdem .
613 COMMENT. IN PSALMOS . 614
εφ ' οίς ήμαρτάνομεν , και η κτείρησας τέως ήμάς, A pcci Avirus ; et interea tamen misertus es nolis ,
οία μή ευθύς τους άλλους συναπωλέσας , αλλά θελήσας juin non perdidisti nos simul cwo mullis aliis , in
διά το δουλεύειν τοις Βαβυλωνίοις σωφρονισθήναι φιος 11plius Seit
sævit furor της;
iuus ; quinino aa gravi
ημάς . serviliilis jugo liberasti, cupiens hoc paclo melio
res nos ac prudentiores fieri.
Συνέσεισας την γην, και συνετάραξας αυτήν . Vers. 3. Conquassasli terram , el conturbasli cam .
Σεισμών και τάραχον της γης, των Ιουδαίων λέγει Per conquassationem et confuriationem terr ,,
την καταστροφήν, των εν αυτή πόλεων, και την λεη- Judieorum destructionem intelligit, qui in ipsa
λασίαν , και την σύγχυσιν των ανθρώπων . lunc erant civitate, captivitatemque ac dispersio
nem liominum .
"Ιασαι τα συντρίμματα αυτής, ότι εσαλεύθη . Sana contritiones ejus, quia commola est. Cum
Σεισμόν ειπών , ακολούθως επήγαγε , και συντρίμ- litræ conquassalionem dixeril, consequenter con
ματα και σάλευσιν · έργα ταύτα σεισμού • αινίτ . triljonein el cominotionen advil, quas lerræmolis
τεται δε την πτώσιν της Ιερουσαλήμ. solet elliccre, El significare videtur eversionen
B
Jerusalem .
" Εδειξας τω λαώ σου σκληρά. Σκληρά νάει τα Vers . 4. Ostendisli populo luo dura . Dura, boo
επίπονα , τά τε της πολιορκίας, και της αιχμαλω- cst laboriosa . Oninia autem ea intelligil que ad
σίας, και τα της δουλείας . obsidionem , et ad servitutem pertinebani.
Επότισας ημάς οίνον κατανύξεως . Οίνον κατα- Polasti nos vino compunctionis. Per vinuin com
νύξεως φησι τας θλίψεις , τας φερούσας κατάνυξιν punctionis,, calamitates intelligil :: atque angustias,,
και μετάνοιαν ών ήμαρτήκασιν τώ Θεώ. quæ compunctionem allerunt, et pænilentiam eo
sum delictoruin , ob quæ Deuin contra sc provo
caveruni .
"Εδωκας τους φοβουμένοις σε σημείωσιν , του VeRs. 5. Dedisti metuentibus le significationem ,
φυγείν από προσώπου τόξου . Οι διαφυγόντες, ut fugiant a facie arcus . Illi , inquit, qui effugerunt
φησί , την αναίρεσιν, σημείον είχον ζωής παρά σου interituin , signum a le quoildam vild babebant
ένσημανθεν αυτοίς αφανώς, ως δούλους σου. Και sibi latenter, veluti servis tuis insignitum : uts
διά τούτο συμβολής περί τα τείχη της Ιερουσαλήμ quod , cum liosles manus consererent circa alia ,
Τεμένης, ουκ ανηρέθησαν, αλλ'εγεωργήθησαν. Περί occisi non sunt, sed servati . De lioc signo ctiam
τούτου δε του σημείου , προείπε και Ιεζεκιήλ: Απο- c legitur Ezecliel, quando ait : Occidite ad calermi
κτείνατε εις εξάλειψιν : επι δε πάντας εφ' όσοις nationen ; illis aulem , quibus est signum in fronie,
εστί το σημείον , επί των μετώπων, μή εγγύσητε. nolile appropinquare. Por faciem vero arcus, ipsam
Πρόσωπον δε τόξου , το βέλος , ώς προβεβλημένον 80gillan intelligit , veluti que arcui praeminet ;
αυτού · και κατά περίφρασιν , αυτό το τόξον. Διά γάρ vel circuniloquendo, per faciem arcus, ipsum ar.
του τόξου, παν όπλον δεδήλωται, ώς από μέρους το cum intelligit. El dum arcum dixit, omne arno
πάν. rum genus significavit , quasi locuni a parle.
Οπως αν ρυσθώσιν οι αγαπητοί σου . Τούτο, Vers . 6. U ! liberentur dilecli lui . llinc fuit caus:' ,
ή αιτία της σημειώσεως . cur signum dalum sil .
Σώσον τη δεξιά σου, και επάκουσόν μου . Δεξιά Sulla dexira 1411 , ci eraudi me. Per dexteram ),
νύν , η δύναμις. Επάκουσον δε εμού, του εν αι- potentiam intelligit. Exaudi etiam me populuin
χμαλωσία λαού . tuum in captivitate constituin .
"Ο θεός ελάλησεν εν τω αγίω αυτού. Τα μεν Vers. 7. Deus locutus est in sancio suo. Supe
άλλα , προσώπων των αιχμαλώτων είρηκεν ο Δαβίδ : riora quidem ex captivornill persona dicta sunt ;
τούτο δε το ρητόν, οίκοθεν προάγει άγιον μεν λέγων hujus autem versiculi verb: al, ipso profen utor
ή εαυτόν, ώς αφοσιωμένον τω Θεώ, ή το θείον D (ropleta : qui seipsano Inic sincludin, ιοι: est, Do
εύμα • διδάσκων δε , ότι ο Θεός ελάλησεν αυτό sanctificatum ac dedicatum appellat. Vel , Deus
και & ερεί. Τίνα δε εισιν, άκουσον. loculus est sancio suo , pro Deus, per sanctum Spi.
s luin suum wibi locutus est : et in summa illud aflirmal, quod a Deo ca sibi fuerunt revelata , qua:
modo dicturus est. Quæ autem ea sint, audi.
'Αγαλλιάσομαι . Τη ευαρεστήσει δηλαδή των ( 11 ) Lætabor. Quod scilicet ii qui in præsentia captis
αιχμαλώτων. sunt, inihi aliquando conciliandi sunt.
Και διαμεριώ Σίκημα. Σίκημα πόλις τής Εφραίμ : Ei parliar Sicima. Sicima civitas cst iribus
ταύτην ών , φησίν , από των κατεχόντων εχθρών Ephrain. lane, inquit, civilaleti, ab inimicis, can
διαλύσομαι , και διαμεριώ τω λαώ μου εις κατοι. -occupantibus, liberabo, cu pariiar eam populo meo
μίαν. ad habitandum .

ε» Eurch . I3, 6.
Variæ lectioncs.
( 1 ) ΑΙ. αιχμαλωτισθέντων ,
 EUTHYMI ZIGABENI 616
615
El vallem tabernaculorum meliar. Vallis laberna- A Και την κοιλάδα των σκηνών διαμετρήσω . Και
culorun locus est jacens anle Sicima, quem se η κοιλάς των σκηνών χωρίων ήν, προ των Σικήμων
Deus captivis niensura pariter divisurum policetur . κείμενον, και και αυτό μέτρο διανείμαι τοίς αιχμαλώ
El duobus bis locis , nniversam Judæam significa- τοις υπισχνείται. Διά δε τούτων των τόπων , και την
vil, veluli a parte lolum . σύμπασαν Ιουδαίαν , ώς εκ μέρους το παν εδή.
λωσεν .

VERS. 8. Meus esl Galaad, el meus est Manasses. 'Eμός έστι Γαλαάδ , και έμός έστι Μανασσής .
A minuri ad majorem ascendit, atque a posteriori Από του απογόνου , επί τον πρόγονον ανήλθε • προ
ad priorem : quippe cum Galaad progenitorem γονος γάρ ο Μανασσής του Γαλαάδ · διά δε του
suum haberel Manassem . Per Manassen vero uni- Μανασσή, την φυλήν αυτού εδήλωσε και διά των
versam Manasses Tribum intelligit, et per alia pa- άλλων ονομάτων,τάς άλλας φυλάς, τας επισημοτέρας ,
triarcharum nomina, alias insigniores tribus, per αις και αι λοιπαι συμπεριλαμβάνονται . Λέγει
quas reliquæ etiaiu comprehenduntur. Ail igitur : δε, ότι 'Eμός εστι νύν, και ει απωσάμην αυτόν ,
Meus nunc est lolus populus, tametsi aliquando ότε με παρώργισε.
eum repulerim , quando me irritavit.
B
Ei Epirraim forlitudo cupitis mei. I'er caput hoc Και Εφραίμ , κραταίωσις της κεφαλής μου .
Joco imperium intelligit, quemadmodum ipse eliam Κεφαλήν ενταύθα, την αρχήν ονομάζει • ούτω γαρ ο
Symnaclius Cranstulit, et sensus est : quod polen . Σύμμαχος εξέδωκε. Φησιν ούν, ότι κραταιόν μέρος
tissima pars regni Judeorum , in his consistil mi- της Εβραίων βασιλείας έσονται οι από γένους
lilibus, qui sunt de genere Epliraim . Hoc aulem 'Εφραίμ. Διά δε της μου αντωνυμίας οικειούται την
pronomine, meus, vindicare sibi videtur Deus βασιλείαν αυτών ο Θεός, ώς οικείον λαόν, θαρρύνων
corum regnum , tanquam proprius ille sibi sit po- αυτούς .
pulus , ex quo luajorem illius etiam fiduciam
præstat .
VERS . 9. Judas Rec meus . Ex tribu Juda erit Ιούδας βασιλεύς μου . Και από της Ιούδα φυλής
Rex populo Israel.. Nani et post captivitatem,, έσται ο βασιλεύς αυτών. Ο Ζοροβάβελ γάρ από της
Zorobabel qui de tribu Juda eral, kex conslilulus αιχμαλωσίαν εβασίλευσεν αυτών εκ της τοιαύτης
esi. Hoc ctiam in loco , prononien : mieus , regnum φυλής καταγόμενος. Κάνταύθα δε το μου , οικείωσιν
illud proprium quodammodo ipsius Dei esse εμφαίνει της τοιαύτης βασιλείας .
ostendit. C
Moab lebes spei meæ. Lebes genus est vasis ad Μωάβ λέβης της ελπίδος μου . Υπηρετικόν έστι
ministeria : per quod indicare videtur, quod Moa- σκεύος ο λέβης • αινίττεται δε, ότι το Μωαβιτών
bitarum populus sili suljiciendus esset ,, et mini-. έθνος υποταγήσεται αυτοίς , και υπηρετούν έσται .
stralurus. Spei meæ , hoc est, ministralurus iis qui Της ελπίδος μου , αντί του , των ελπιζόντων εις
in me speraverint, vel iis in quibus ego spero, εμέ • ή εν οίς ελπίζω, ότι εμοι έσονται .
quod inei futuri sunt ,
In Iduniæam erlendam calceamentum meum . Επί την 'Ιδουμαίαν εκτενώ το υπόδημά μου .
Per calceamenlum iter intelligit. Hanc , inquit, Υπόδημα την πορείαν λέγει, τουτέστι και ταύτην
Idumæam populo meo pariter subjiciam , cum eo υποτάξω λαώ μου , συνεκστρατεύσας αυτώ.
ad bellum sinnui proficiens.
Mihi alienigenæ subdili suni. Moabitæ, et Idumæi, 'Εμοι αλλόφυλοι υπετάγησαν . Οι τε ρηθέντες
de quibus diximus, el alii circum vicini populi. Et Μωαβίται και "Ιδουμαίοι, και οι πέριξ . Το δε Υπ.
quod ait : Subditi sunt, Proplielico more dixit, ετάγησαν, κατά προφητικόν ιδίωμα είρηται , διά το
præteritum pro ſuturo tempus ponens. μέλλον.
VERS. 10. Quis deducer me in cirilarem munitio- D Τις απάξει με εις πόλιν περιοχής και Προσώπων
nis ? Sermo est ex captivorum persona. Munitionis των αιχμαλώτων ο λόγος • πόλις δε περιοχής, η
.

autem civitas dicebatur Jerusalem, quia fortissimis “Ιερουσαλήμ εκαλείτο, διά το εντείχιστον αυτής , και
erat meuibus circunsdala,, et undique beine munita .. ωχυρωμένον. Υπό περιχαρείας δε τούτο λέγουσιν,
Præ suinma aulem lælitia hæc verba proferre in- ότι και (12) εν αφύκτη κατείχοντο παρά τη αιχμα
Iroducuntur, cum anlea in caplivilate detinerentur, λωσία.
unde nulla fugæ spes apparueral.
Quis deducet me usque in idumæam ? Ila ut non τις οδηγήσει με έως της Ιδουμαίας ; " Ως μη
tantum in patriain restituamur, sed proxinios eliana μόνον την πατρίδα απολαβείν , αλλά και τους πέριξ
circumquaque vicinos pupulos subjugemus. εχθρούς δουλώσασθαι .
Vers . 11. Nonne til , Deus, qui repulisii nos ? Per Ούχι συ , ο Θεός, ο απωσάμενος ημάς; Τούτο
interrogationem lioc legendum est, el simili modo κατ' ερώτησιν αναγνωστέον : ομοίως δε και το εξής

Variæ lectiones .
(12) ΑΙ. Και εν αφύχτω λέγοντες κατείχοντο.
617 COMMENT. IN PSALMOS. 618
οητόν. Ερωτώσι δε, ώς ουδαμόθεν άλλοθεν προσδο. A subsequens versiculus . Interrogant autem , rasi
κώντες τοιαύτης σωτηρίας τυχείν. aliunde ſuturam hujusmodi salutem non exspecia
rent, quam a Deo.
Και στα εξελεύση ο Θεός εν ταις δυνάμεσιν Et non egredieris, Deus, in virtutibus nostris . 1111
ημών. Τούτο το ρητόν κείται εν τω μες ' ψαλμώ, jusmodi verba vidimus in psalmo XLII, ubi et
και έν έχείνω ευρήσεις την εξήγησιν . exposuimus .
1ος ηρείν βοήθειαν εκ 01/ ψεως , και ματαία Vers . 12. Da nobis auxilium de tribulatione, et
σωτηρία ανθρώπου . Περιττός ο και σύνδεσμος vana salus hominis. Iluc in loco superſua est con
ένταυθα : ο γάρ Σύμμαχος ούτως εξέδωκε · Συ δός junctio illa, et ; Symniaclus enim ita reddidit :
την βοήθειαν ματαία γερ, παρά ανθρώπου Tu da nobis auxilium : vana est enim salus ab ho .
σωτηρία . mine.

'Εν τω Θεώ ποιήσομεν δύναμιν , και αυτός Vers. 13. In Deo faciemus virtutem , el ipsc ad ni .
εξουδενώσει τους θ.1ίβοντας ημάς. Το Ποιήσομεν, hilum deducel omnes tribulantes nos. Faciemus,
B
ότι του , κτησόμεθα · εν αυτοίς γάρ ασθενούμεν. pro, adipiscemur seu possidebimus. Nam ex nobis
Άλ' ούτω μεν περί των κατά τον Ζοροβάβελ αχ- inlirmi sumus . Et hoc pacto quidem prim : m expo
μαλώτων προσαρμοστέον δε τον ψαλμών και τους πριν sitionem exegimus, de captivis in Balylone ten pore
ουσιν εν αιχμαλωσία των δαιμόνων Χριστιανούς: O regis Zorobabel : aplari autem possunt , υι diximus ,
θεση , απώσω ημιάς, προ της πίστεως, και καθείλες hujus psalini verba ipsis etiam fidelibus , qui olini
τμής, παραχωρήσας φθείρεσθαι πολέμους , και αλ- sub dæmonum captivitale delineb : plur, ila ut ex
ιτλοφονίαις , και τοιούτοις κακοίς . Και ώργίσθης eorum persona dictum sit : Tu, Deus, repulisti uos
μεν, ότι σε τον πλάστην ημών ηγνοήσαμεν ώκτεί- olim, antequam fidem liaberenus; et destruxisti
μησας δε ημάς , ότι παρά των δαιμόνων ττατήθη. nos, pernillens bellis et muluis cædibus nos peri
εν. Συνέσεισας δε την γην και συνετάραξας mi , ac multis aliisInjuscemodi malis. Ει irates
πυτήν , ό: ε επί γης πολιτευόμενος, εδίδα : κες. Τότε quidem es, quia le creatorem nostrum ignoravimus,
γάρ ή φήμη των έργων και λόγων σου πάντας τους el miserlus és nostri, cum antea a diemonibus
έτι της διεθορύβησε. "Ιασαι γούν τας κακώσεις deciperemur . Concussisti auten terram, et coatur
αυτών , ότι παρετράπησαν του δέοντος. "Εδειξας basli eam , quando nimirum lu in terra nobiscunt
ημίν διά του Ευαγγελίου σκληράς οδούς, την c conversabaris, et docetas populos. Fauna eleni
στεήν λέγω και τεθλιμμένην. 'Επότισας ημίν cperin el sermonum tuorum lunc omnes con
οίνον κατανύξεως, το κήρυγμα , οίνον μέν λεγό- turbavil qui erant in lerra. Sana igitur aliclio
μενων διά το ευφραίνειν , κατανύξεως δε, διά το nes eorum , quas ideo siistinent, qui a recta via
φέρειν εις μετάνοιαν των ημαρτημένων. "Εδωκας declinarunt. Tu oslendisli nobis per Evangeliunt
τις φοβουμένοις σε σημείωσιν, την σφραγίδα του vias duras, arctam illam niinirum viam ei concul.
αγίου βαπτίσματος , και τον τύπον του ζωηφόρου calam . El porasli nus vino compunctionis evangelico.
σταυρού • ώστε δι' αυτού φυγείν από του ποικίλου Pradicatio elenim compunctiouis vinum dicilur,
τόξου των δαιμόνων, και τα εξής. "Ετι δε το , Ο quia et latifical, el ad peccatorum pænitentiam
λεις ελάλησεν εν τω αγίω αυτού, καθώς προηρ- paritcr adducit. Dedisli meliientibus le significalio
μήνευται , νοήσεις : πλήν ότι Θεός τον Χριστόν nem , illam nimirum quæ per sigillum disini baplis
εκδέξη ομοίως και το , 'Aγαλλιάσομαι. Διαμεριώ watis filelibus omnibus insignitur, al figuram vi
δε Σίκημα , των Εβραίων, των εμώ λαώ, τοις Χρι- viflcie crucis : ita lit lanto signo muniti, a maligni
στιανοίς , και την κοιλάδα των σκηνών διαμετρήσω dæmonis arcu effugerimus. Elynæ sequuntur simili
αυτοις πάντα γάρ ύστερον οι Χριστιανοί κατέσχον, moilo expone. Illa cliaui verba : Deas locutus est
και εκκλησίας εν τοις χωρίοις έπήξαντο. Το δε , Din sauclo , expone ut jam pradiximus, eo lainen ex
"Εμός έστι Γαλαάδ , και έμός έστι Μανασσής, και ceplo, quod per Deum Christum intclliges. Simis
τα εξής, ο Χριστός φησι, δ.δάσκων , ότι συγγενής liter cl verba illa : Exsillabo . Parlibur eliamı
αυτών εστι , κατά το ανθρώπινον. Και οικειούται Sickimum ( Judæorum civitatem ) fideli ineo populo
αυτούς , διά την αιτίαν ταύτην. “ Η και άλλως , Christiano, el vallem labernaculorum etiam dinic
ιδιοποιείται τους Ισραηλίτας , διά τους εξ αυτών liar. Christiani e :eniin omnia loca postuodum
πιστεύσαντας υπόδημα δε της αυτού θεότητος , η posscileruni , cl ibidem ecclesias erexerunt. Quod
Θεοφόρος σαρξ, δι' ής επεδήμει τους κατά χώραν αν vero ail : Meus csl Galaad , el mieus esl Vanasses ,
θρώποις, και τοις αλλοφύλους, υποτάσσων αυτούς, el quur scquuntur, ex persona Christi dicta sunt,
και εις πίστιν άγων. Ε'τα ο προφήτης επιθυμήσας docentis se secundum hominem Judæoruin alinen
ιδείν και αισθητάς, και είδε τω τενεύματι , φησί • Τις esse: : hac elenin dc causa suos esse dicit. Vel
απάξει με εις την πόλιν την των πιστών Εκκλησίαν , aliter, dic quoi Chrisius illos silil assumil, suos
την πολιτευομένην μεν τοις νόμοις του Ευαγγελίου , esse cos dicens, propler fideles, qui ex cis credia
τετειχισμένην δε τώ αίματι του Χριστού , και τα βα . derunt. Calceamentum illicmi divinitatis humanit
ι-τίσματι , και το σταυρό , και τους αγγέλους , και τους Cliristi caro eral, quæ ferebat Deum , et ad varie
PATROL . CX XVIII. 20
 619 EUTUYUNT ZIGABESI 629
accelebat Ioca , et ad varias gentes ctiam alieiii Α διδασκάλους , ή και την περιέχουσαν αυτή πάσαν
geias , subjiciens eos ac ducens ad dden. (upiens αρετήν ; και τις οδηγήσει με , και απαγάγη εις την
dein le Prophiela ca oculis atque ipso sensu cerne- γήν των απίστων , ένα ίδω αυτήν πιστεύσασαν ; Ούχι
re, qui in spiritu videra: : Quis , inquit, deducet σύ , ώ Θεός, ο απωσάμενος ημάς ; ήγουν , και τους εξ
me in Ecclesiam fidelium Evangelii legibus bene έμου καταγομένους χριστοκτόνους Ιουδαίους απο
moderalam , Christique sanguinc , baptismale, βαλών . Το δε εξής , προσώπων των πιστών ών πλή,
ituce , ingelis el doctrina munitari (13; ? Quæ cc- ως προαποδέδοται .
cIcsia nsunitionis civitas, seu cut propius poscil Grarca dictio ) civitas complosus dici potest , cu
quod omnes coniplectatur virtutes. El quis deducel me in trram infidelium, ut ex infideli vieleam tieri
lideleni ? Nonnc lu , Deus, qui repulisti nos ? hoc est, qui cognatos ac posicrus meos Judæos, un
Cbristi interfectores projecisti. Reliqua ex Adelina persona dicta sunt, exceptis paucis, ut suppa
disimus .
In finem, in hyunia, psalunias ipsi David . Εις το τέλος εν ύμνους ψαλμός τώ Δαβίδ .
I'SALMUS LX . ΨΑΛΜΟΣ Ξ.
In fincm etiam hic psalmus nos jubel aspicere, Εις το τέλος και ο παρών ψαλμός παρεγγυά βλέ.
ob prophetias quæ in co traduntur : certurque πειν της εν τούτω προφητείας. Είρηται γάρ και ού
B
er populi persona, qui captivos delenlus est in τος προσώπων του εν Βαβυλώνι αιχμαλώτου λαού .
Babyloue. lloran enim reditumin patriam predi- Προαγορεύει γαρ την επάνοδον . Παροικήσω γάρ,
cil. Tahabirabo, inquit, in lubernaculo ino in sre . φησίν, εν τω σκηνώματι σου εις τους αιώνας.
cula. Atque ideo sumwa consequentia posi suple- Διό και ακολούθως τα προλαβόντι τέτακται . 'Aρμόζει
riorena collocatus est. Christiano etiam populo δε και το λαό των Χριστιανών, ομοίως εκείνω . Εν
recle accommodatur . In hymnis inscribitur , φuia ύμνοις δε επιγέγραπται , ότι υμνεί τον ευεργέτην.
bcnelaclorem Deum laudai, ct illius beneficia coin- εν οίς διηγείται τάς ευεργεσίας αυτού. Παρατηρη
meinoral. Observaudum vero est, quod ps: lini, τέον δε , ότι ένθα μεν επιγέγραπται το εν ύμνοις
quibus inscriptum est, in hymnis tantum , ipso hu- μόνον , από στόματος εκείνος ο ύμνος όδετο, χωρίς
mano ore canelantur, absque organorum modula- οργανικής μελωδίας , ένθα δε το εν ύμνοις γα..
ιιοne : illi autein quibus inscribitur: In hymnis μου , μετ' οργάνου τινός ούτος έμελευδείτο.
psalmi , una cum musico Cancbantur instru .
wienio .
Vers. 2.Eraudi, Deus , deprecationem meam, in- Εισάκουσον, ο Θεός , της δεήσεώς μου, πρί
Tende orationi mec . Deliis verbis , erauli et intende , C σχες τη προσευχή μου. Περί του εισάκουσον
diximus in psalmo rv . και πρόσχες , είρηται εν τω ις'ψαλμώ.
Vers. 3. A finibus terræ ad le clamavi . Per fines Από των περάτων της γης προς σε εκέκραξα.
Terræ juxta historiæ scrisum Babylonca intelligil, Πέρατα της γης ιστορικός λέγει, την Βαβυλώνα , δι.
quæ in ultimis mansuelioris bujus regionis noslra το εσχάτην αυτήν κείσθαι της ημερωτέρας οικουμέ
parlibus sila est ; juxta anagogem vero cogita- νης . Είεν δ' αν έσχατα γης αναγωγικώς αι μακρύ .
tiones terrenas, quæ efficiunt ul procul elongemur νουσαι από του θεού γήινοι φροντίδες .
a Dco.
Dum Irisle essel cor meum , in peira craliasti ne. ' Εν τω ακηδιάσαι την καρδίαν μου , έν πέτρα
Per potram lidem intelligit, quain in Deum habet : ύψωσάς με. Πέτρας ονομάζει την προς αυτόν ελ
propter illius nimirum soliditalem securitalermque πίδα, διά τε το στερρών και ασφαλές , και διά το
ac sublimitate » . Quoties enim , inquit, ob presen- υψηλών και μετεωρίζον αυτής . Όσάκις , φησίν,
los angustias fatigalus aut contristalus sum , ad ηχεδίασα , αποχαμών ταις θλίψεσιν, ανήγες με επι
summain quomilam a Deo wibi inimissam spem cuc- την ελπίδα σου , ώς εις πέτoαν τινά .
hebar, vcluti ad soliilissimam quamdam potram, al D
que ad lutissimuin refugium .
Veas. 4. Deduxit nie quia factus es spes mea . Dux " Ωδήγησας με, ότι εγενήθης ελπίς μου . Ωδή
mibi olim fuisti al bona . Te enim unicum salutis γησάς με πάλαι επί τα καλά . Και γάρ σε μόνην
meæ auctorem ſulurum sperabam . έσχον ξυπίδα σωτηρίας .
Turris fortitudinis a facie inimici. A cominuni Πύργος ισχύος , από προσώπου εχθρού. Από
seusu sumendum est verbunu , facius es. Turris κοινού ληπτέον το εγενήθης . Πύργος δ ! ισχύος .
auteo fortitudinis a facie inimici, dixit pro, lur- αντί του, πέργης ισχυρός . Ενώπιον εχθρού , ώστε
ris fortis coram inimico , adco ut illum arcere κωλύειν αυτόν .
possit.
VERS . 5. Iriabilubu in lavernaculo luo in sacule . Παροικήσω εν τω σκηνόματί σου εις τους
Jam diximus in his verbis prophetiam contineri de αιώνας . Τούτο τροφητεία περί της επανίδου και
Varia lectioncs.
( 13) Simplicius et fidelius, el omnigena ririnle circumseplam .
 21 COMMENT. IN PSALMOS . 622
αποκαταστάσεως . Σκήνωμα δε του Θεού λέγει τον A reditu populi ex Balbylone , et restitutione in pι .
δείον ναόν, ως πολλάκις ειρήκαμεν. Εις τους αιώ- triam . Per tabernaculuni aulem templum Dei in .
σας δε, αντί του , δια παντός. Εφ' ημάς δε η πρόο- telligit. Ει , in sacula dixit pro , perpetito. Verum
φησις αύτη μετέπεσε , διά τήν δυστροπίαν τών Iου- hujusmodi prophetia propier pravos Judicorum
είων. Εκείνοι γάρ υπό Ρωμαίων αφανισθέντες , mores in nos cecidit. Illi enim jamdir perdiri a
ως έτι το να ταρώκησαν, και αυτώ ριζόθεν Romanis in templo amplius non liabilant, quod abs
καταστραφέντι . Ο Χριστιανικός δε λαός αεί το ipsis prorsus fundamentis eversum est, sed fidelis
κατά τόπον έκαστον παροικεί να του θεού. Παν . ac Christianus populus in lcmplo Dei semper el
ταχού γάρ θείοι ναοί καθίδρυνται. nbiquc inliabitat : cum ab co per lolum orliem
Christo erecta sint templa in quibus assidue Deum
colii .
Σκεπασθήσομαι εν τη σκέπη των πτερύγων Protegar in proleclione alarum luarum . Simile
σου. Τούτο έoικε τω. Εν τη σκέπη των πτερύγων est quod legimus in psalino xvi , ibi : Et in prole
σου σκεπάσεις με , περί ου ειρήκαμεν εν τω clione alarum tuarum oroleges nie, quæ verba ibi
Ε. ις ψαλμω. exposuimus.
" Οτι συ, ο Θεός, εισήκουσας των ευχών μου . B VERs. 6. Quoniam lu , Deus , exaudisti orationes
"Οτε δηλαδή επεκαλεσάμην σε. meas . Quando scilicet invocavi le.
"Εδωκας κληρονομίαν τους φοβουμένοις το Dedisti heredilalem limentibus nomen tuum. Per
σομά σου. Κληρονομίαν ιστορικώς μεν λέγει την Innereditatem, juxta historiae sensum , inferiorem
κάτω Ιερουσαλήμ , αναγωγικώς δε, την άνω . Δεύτε hanc Jerusalem intelligil, et supernam , juxta ana
γέρ, φησίν, οι ευλογημένοι του Πατρός μου κλη- gogen. Venile enjin , inquit, benedicii Patris mei,
νομήσατε την ήτοιμασμένην υμίν βασιλείαν . hæredilale paralum vobis regnum " .
"Ημέρας εφ ' ημέρας του βασιλέως προσθήσεις . Vers. 7. Dies super dies regis adjicies. Dics,
"Ημέρας περισσες προσθήσεις επί ταις ημέραις inquit, plurimos adjicies ad dies νile regis Zo
του βασιλέω ; Ζοροβάβελ, διά τήν θεοφιλίαν αυτού robabel , propler summuns cjus in te amorem ,
και την σύνεσιν. Τα δέ εξής , ουχ αρμόζουσι Ζορο- et propter illius summam prudentiam . Quæ se
δάει, αλλά το νέο Ζοροβάβελ , κατά σάρκα , Χρι quuntur non conveniunt antiquio regi Zorobabel,
στώ. Επεί και Ζοροβάβελ , τύπος εγένετο Χριστού . sed novo nostro Zorubabel Christo Domino secun .
"Εσπερ γαρ εκείνος την από Βαβυλώνος αιχμαλω- dum carnem. Nam et Zorobabel, Christi tenuit fi
σαν εις την πατρώαν επανήγαγεν γήν, ούτω και ο C girani, dum captivos qui in Babylone crant in
Χριστός της από της πλάνης των ειδώλων αιχμα . patriam adduxit, quemadmodum et Clhristus fidc .
Συσίαν εις τον ουρανόν επανήγαγεν, όπου ήν αυτών Icın populum , qui sub errore ac fallacia idolorum
η πατρίς . Ανωθεν γάρ τοις ανθρώποις η ψυχή δε - ac dæmonum captivis detinebatur, in cælum re
δώρητοι, duxit, ubi nostra crat patria. Supernc enim aniwa
nobis omnibus a Dco dala est .
α έτη αυτού έως ημέρας γενεάς και γενεάς . Annos ejus usque ad diem generationis el genera -
"Εσονται, φησί , τα έτη αυτού, έως της τελευταίας lioriis. Eruni, inquit , anni ejus usque ad ultimum
επέρας των δύο γενεών, του τε παλαιού λαού diein duarum generationum : antiqui nimirumi
και του νέου , τουτέστιν , έως συντελείας . "Αχρι populi et novi, Isoc est, ad ipsam usque consuni
νέρ το : ε έκταθήσεται αύτη κακείνη η γενεά . mationem. Co usque enim hæc atque illa exlch
delur generalio.
Διαγμενει εις τον αιώνα ενώπιον του Θεού . VERS. 8. Permanebit in saculum in conspecine
Τούτο σαφηνισμός του προλαβόντος στίχου · εκ Dei. Verba bac superiorem versiculum declarant.
πάντων δε των απ' αιώνος βασιλέων μόνος και Χρι- Es omnibus autem regibus qui a sa'culo fuerunt,
στης ζη ενώπιον του Θεού. Ει γάρ και απέθανεν , O solus Christus vivil corian Deo ; nam etsi mortuus
αλλά ανέστη μετά τρείς ημέρας, και εκάθισεν εν sil , resiirreril lamen post lics dies, cl sedcl a
δεξιά του θεού . dextris Dei .
' Ελεος και αλήθειαν αυτού τις εκζητήσει ; Misericordiain et deritaleon cjus quis exquirel ?
τις κατανοήσει ; "Οντως ουδείς • πέλαγος γάρέστιν Quis intelliget ? Vere wellus. Esi cnim quoddam
ελέους , και αυτός 'Αλήθεια λέγεται. Προείρηται δε misericordire pelagus ; adeo autem veridicus est it
περί του ελέους και της αληθείας και εν τω νς Veritas ipsa appelletur. Verum de illius misericor .
φαιιώ. dia et rerilale dictum est in psalmo Lvi.
| Ούτως γαμώ τω ονόματί σου εις τους αιώνας . Vers . 9. Sic psallam nomini luo in sæcula . Psal
Ούτως ώσπερ νυν ψάλλων σοι , υμνήσω σοι δια- lcuis libi, inquit, ut nunc facio, in perpelium le
παντός . landabo ,
Του αποδούναι τάς ευχές μου ήμέραν εξ ημέ- Ui reddan rola mea de die in diem , lloc est , UL
μας. Ωστε αποδούναι με σοι τις υποσχέσεις μου , successivis diebus adimpleam quir pollicilus suns.
το Malib . Isr, 34.
623 EUTUYMIT ZIGABENI 624
Premiseral autem leitus David sape in price : A καθ' ημέραν εξ ημέρας , είτουν έν διαδοχή ημερών.
dentibus psalmis, se perpeluo Deum laudalurum Υπέσχετο γαρ πολλάκις εν τοις προλαβούσι ψαλμοίς
SS . α : υμνείν τον θεόν .
In fincin pro Idichum psalmus ipsi David. Εις το τέλος υπέρ Ιδιθούμ ψαλμός τώ Δαβίδ .
PSALMUS LXI . ΨΑΛΜΟΣ ΞΑ ' .
In finem inscribitur propter finem prophctiæ , Εις το τέλος μεν, διά το τέλος της εν τούτω
que in eo continetur. Machabæorum enim pugnam προφητείας. Προαγορεύει γάρ τήν τών Μακκαβαίων
predicii , quin pro religione susceperunt . Ει φuod υπέρ της ευσεβεία ; ένστασιν. Το δε , υπέρ Ιδιθούμ ,
ail , pro Idiihum , idem sibi vult ac, si vixissel , Ad
1 αντί του, παρά Ιδεθούμ. Παρ' αυτού γάρ έμελου
Briilluυι ;; ab eo enim decantatus est hic psalmus . δήθη . Χοράρχης δε ήν ο ίδιθούμ, ώς εν τω προοι
Pral autem Idilhun princeps chori , ut in proelio μίω της βίβλου των Ψαλμών παραδεδώκαμεν . "Εστι
operis prediximus . Exhortatur etiam nos Propheta δε ο ψαλμός ούτος προτροπή τις εις υπομονήν και
hoc psalıno ad patientiam alque ad spem in Deo εις ελπίδα την εις θεόν.
collocandam .
Vers . 2. Noune Deo {ubjecta eril anima mea ? Ουχί τω Θεώ υποταγήσεται η ψυχή μου και παρ'
ab ipso enini salutare meum . Verba hæc profcrun B αυτού γάρ τι σωτήριόν μου. Προσώπων του συστή
lur ex persona cælus Machabæorum , adversus ματος των ευσεβών Μακκαβαίων ταύτα είρηται
inimicos Tyrannos conantes averlere eos a lege προς τους τυραννούντας εχθρούς , πειρωμένους απο
Dei atque a moribus patriis. Et iis omnibus in- στήσαι τούτους των νόμων του Θεού , και των πα
super accommodari possunt, qui imilati fuerint il- τρίων εθών. Αρμόζουσι δε και πάσι τοις μιμου
Iorum pro virtute coustantiam . Per interrogationem μένoις την υπέρ αρετής ένστασιν αυτών. Κατ' ερώ
vero proferenda sunt. Nonne, inquiunt, Deo polius τησιν δε ο λόγος , ότι ουχί πεισθήσομαι μάλλον τω
oblemperabiinus , jubenti non recedendum esse ab Θεώ κελεύοντι μη αποστήναι των νόμων αυτού και
ejus lozibus ? Cerle oblemperabimus : ab illo enim Ναι-παρ' αυτώ γάρ κείται η σωτηρία μου .
universa pendel nostra salus.
Vers. 3. Etenim ipse Deus meus , salvator meus, Και γνήρ αυτός Θεός μου και σωτήρ μου, και
ei ailjutor meus , non puctuabo amplius . Amodo, αντιλήπτωρ μου, ου μη σαλευθώ επί πλείον . 0:
inquit, non timelho , tamelsi antequam in hujus - μη φοβηθώ έτι, ει και , προ του εμπεσείν τοις πει -
niodi calamitales juciderem , humano more li- ρασμούς , ανθρωπίνως εφοβήθην σάλον γάρ νύν την
mucrim . Fluc: u : lionein enim bic timorem appel C δειλίαν εκάλεσεν .
Javii .
VER3 . 4. Quousque irruilis in hominem ? inler ficilis "Εως πότε επιτίθεσθε επ' άνθρωπος και φονεύετε
omnes ros lanquam parieri inclinalı , el maceriæ πάντες υμείς ως τείχω κεκλιμένω , και φραγμό
impulse: ? Quousque,, iτιστιit,
inquit, in infirmam hominem ώσμένω ; "Έως πότε επεμβαίνετε επ' άνθρωπος
en modo impelum facilis quo irrait quis in parie- ασθενή , ω ; επεμβαίνει τις τείχη κεκλιμένω εις
icm ad ruinam vergenlem , aut in niaceriam con- πτώσιν, και φραγμό εκτετιναγμένω , ίνα τελεον
cuissain ? Iuliaec etenim irruere solemus , ill prorsus καταστραφώσι ; Το δε , έως πότε , δηλοί ότι πολλά
1

evertantur . El quod ait , quousque , illos indical κις επέθεντο . Είτα το εν μέσω, από κοινού λαμβα
persæpe irruisse. Deinde iis quae in medio dicia •

νομένου του , έως πότε · οίον, "Εως πότε φονεύετε

sunt, per parentlicsim a coinmuni sensu addenda πάντες υμείς ;και ασθένειαν δε ομολογούσιν , ώς ήμαρ
est dictio, quousque , ut hujusmodi eficialur sen- τηκότες εις Θεόν · και διά τούτο πολλά παθόντες
lenti:1 :: Quousque vos omnes interfacilis [[quonsque και προκατεργασθέντες.
sanguini ac cadibus vacalis ? ] Propriam vero infirmitatem fatentur (paricti inclinato et depulse
maceriæ se comparantes), quia in Dewan peccarcrani, ei idcirco mulia mala passi ſucrunt, et inter
nccionc deleti sulit.
VERs . 5. l'erumlamer: honorem meum cogitaverunt D Πλήν την τιμήν μου έβουλεύσαντο ατώσα
repellere. Inimici mei, inquit, meditati sunt ut a σθαι. Οι εχθροί, φησίν, ούτοι έμελέτησαν απ' εμού
me abjicerent servitutem quam in Deurn habeo, ρίψαι την δουλείαν του Θεού , και γυμνώσαι ταύτης,
od illa rue potissimuin re sludebant spoliare quie ήτις έστιν εμοί τιμή, δια ταύτην δοξαζομένω. Εί
sumuno mini lionori est el gloriæ. Nan si servo γάρ το δουλεύειν βασιλεί, τιμή των δούλω: πολλή
lionori esl, ul rezi deserviat, quan ! o magis si quis μάλλον το δουλεύειν θεώ.
serijat Deo ?
Cucurrerunt in sili. Non simpliciter, inquil, me "Εδραγιον εν δίψη. Ουχ απλώς επεχείρησαν,
aggressi sunt, sed summo cum desiderio ſesiina- αλλ' έσπευσαν εν επιθυμία πολλή τούτο γάρ δίψαν
runt. Desiiderium enim silini appellavii. Omni au- ωνόμασε . Πάντα γάρ τόπον εκίνησαν οι περί τον
lem art.ficio Antiochus et ministri ejus machinali "Αντίοχον, ίνα πείσωσιν αυτούς αθετήσαι τον Θεόν,
slint, it Morbalais persuadercut Deum suum ώς φησιν Ιώσηπος εν τοις Μακκαβαϊκούς λόγους .
coulemnere, quemadmodum in historia Iradit do
sephus, qui ile Mechanis conscripsii.
 685 COMMENT. IN PSALMOS . 626
Το στόματι αυτών ευλόγους, και τη καρδία Α Ore suo benedicerant, el corile suo nualcdicebant.
αυτών κατηρώντο. Το στόματι αυτών ευφήμουν Proprie ore adulantes me laudabant , cordle vero
ΑΣ . κολακεύοντες τη δε καρδία αυτών ύβριζον ώ; contcwnebant, quoit albiram fidem seclarer : et
Σχθρών, διά το διάφορον της πίστεως και το φα:- palam quidem consiliuin suum mibi impertiri vide
ομένη μεν συνεβούλευον ως φίλοι • κεκρυμμένω bantur, cl mecum ecclean sentire ; secreto Lamen
& ηπάτων ως εχθρο!. veluti inimicissimi, fallacias componebant.
Πής τω δεν υποτάγηθι , η ψυχή μου , ότι παρ' Vers. 6. Verumtamen Deo subjecta eslo, anima
αυτού η υπομονή μου . Παρ' αυτώ έστιν υπομονή mea : quoniam ab ipso patientia mea . Ab ipso est
μου, και αυτός μοι δίδωσι την εν ταις θλίψεσι καρ : palientia : quia inter calaniitales mihi constan
τερίαν. Ταύτα δε συνεβούλευον εαυτοίς , εις εύψυ » tiam præstat. Hæc autem muluo inter se consilia
χίαν αλείφοντες . agitabant, ad majorem se magnanimitatcm aller
alleruin excitantes.
" Οτι αυτός θεός μου και σωτήρ μου, αντιλή- Vers . 7. Quoniam ipse est Deus meus , el solva .
στως μου , ου μή μεταναστεύσω . Ου μη μετανα- lor ineus, el adjutor meus, non recedam. A servi .
στεύσω από της δουλείας του θεού προς την τού βα . lule , inquit, Dei ad Antiochi jugum nunquans c!e
σιλέως Αντιόχου . B
scivero.
"Επί τω Θεώ το σωτήριόν μου και η δόξαμου . Vers. 8. In Deo salutare meum el gloria mea .
Έπί τω θεώ κείται και το σώζεσθαι με , και το δο . In Deo, inquil, situm est, quod ego salutem et
iζεσθαι , και ουκ επ ' ανθρώπω. " Η εν τω Θεώ έχω glorian conseguar, et non in Iominibus . Vel ,
και την σωτηρίαν , και την δόξαν, και ουκ εν οίω • in Deo habeo salutem et gloriam , el nulla alia
δήτι:ι άλλα πράγματι. in re .
Ο θεός της βοηθείας μου. Ο Θεός και βοηθός Deus auxilii mei. 0 Dens, adjutor mens. Vo .
μου. Καλούσι γαρ αυτν υφ' ηδονής των περί αυτού cant inim eum sæpius præ summa voluptiile,
. quani ex sermonibus de eo habitis consequeban
lur .
Και η ελπίς μου επί τω θεώ . Τα αυτά λέγουσιν, El spes mea in Deo esi. Eamdem , ob summam
επόμενοί τε και παρρησιαζόμενοι • ε΄τα και τους latitiam, sententiam repetunt , palam ac libere
Φύλου , εγείρουσιν εις τον όμοιον ζήλον, εν τω spein in Deo swam problentes . Alios praeterea ad
sui xmulationem excitantes, addunt :
Elzίσατε επ' αυτόν, πάσα συναγωγή λαών , C VeRs. 9. Sperate in eo, omnis congregatio populo
ειχέατε ενώπιον αυτού τας καρδίας υμών , ότι rum , effundile coram illo corda vestra : quoniam
ο θείς βοηθός ημών. Καρδίας ενταύθα λέγει τάς Deus, adjutor nosler . Per corda hoc in loco pre
κήσεις : Εκχεώ γάρ , φησίν, ενώπιον αυτού ces atque obsecraliones intelligil ; unde alibi ait :
την δέησίν μου . Η γαρ ειλικρινής δέησις εκ μέσης Εfundam coram το orationem meam 8 ; sincera
καρδίας είωθεν αποπέμπεσθαι . Εκχέατε δε είπεν, clenim supplicatio de medio solet cordis proficisci.
ότι δει ο λόγος από του στόματος . Και άλλως δε , Effundi autem dicunlur preces, eo quod serino
Κενώσατε ενώπιον αυτού τα της καρδίας κρυπτά eMuere quodammodo videtur ab ore. Vel aliter :
εάθη δι ' εξομολογήσεως . Educile alquc evacuale coram eo occultos cor
dis vestri aſſeclis , sinceram agentes confessio
nem .

I.Iήν μάταιοι οι υιοί των ανθρώπων . Το πλήν, Vers. 10. Veruntamen vani filii hominum . Dictio
άνω μέν περιττόν κείται • ενταύθα δε το αληθώς rerumlanen superius quidem superflua jacel, scd
ατοσημαίνει . Παραινέσας γάρ, είτα συνείς, ότι οι hoc in loco idem significat, quod vere. Cum cnini
πονηροί ου πεισθήσονται , γνωμολογεί, ότι όντως admonuerit Propliela universum humanum genus
μάταιοί εισιν οι άνθρωποι, επί ματαίοις πονούντες. Ο quid facto opus sit, et deinde intellexerit pravos
Μάταιον δε , το ανόητος και άκαρπον . homines sibi obtemperaturos non essc, sententiam
adversus eos profert, dicens quod verc vani sunt filii hominuin , veluti qui in vanissimis rebus per
sesse oporanlur. Vanum autem est quod inutile est et infructuosim .
Ψευδείς οι υιοί των ανθρώπων εν ζυγούς του Mendaces filii nominum in slaleris, ul injuste
αδικήσαι. Ψευδείς εισιν εν ταις διακρίσεσι. Ταύτας agant . Mendaces sunt in eorum judiciis. Per slale
γρ καλεί ζυγούς . Διέφθoρε αυτοίς, φησί, το κρι. ras enim judicia ipsa intelligit. Corrupta est in
τήριον . 'Aνθαιρούνται γάρ των εστώτων τα άστατα, eis, inquit, judicii sedes. Instabilia etenim eligunt
και του καλού το κακόν. Ψευδείς δέ εισιν, ώστε pro slabilibus, et mala pro bonis : el adeo men
αδικήσαι άδικούσι δε προ πάντων έαυτούς , απο . Jaces sunt, ut se ipsos in primis injuria alliciant,
ατερούντες της αρετής • άφορεί δε ο λόγος και προς dum virlulibus sc privant. Sermo autem hic pravos
πάντας μεν τους πονηρούς, μάλιστα δε τους περί omnes in universum langil, sed præcipue Antio
in 'Avriozon, đôixcūvias ô:: 77.cove bias coisas chum et socios , qui ob avaritiam Judæis injuriaiu
υδαίου , inferebant .
* Poil.CLI , 3.
627 EUTILYMIT ZIGABENI 628
Ipsi ci ταnitale in dipsum. Ex vanilate , inquit, A Αυτοί εκ ματαιότητος επί το αυτό. Εx ματαιο
loc est ob vauilalem , ipsi cadem sentiunt , ut τητος ομονοούσιν , ώστε αδικείν.
injuriam inferant. ( In iidipsum enim omnes ferune
lur, eadem ducti vauilalı..)
Vers. 11. Nolite sperare in injustilin, et in rapinas Μή ελπίζετε επ' αδικίαν, και εal άρπαγμα μή
nolile concupiscere. Admonel bearus David onines επιπoθείτε . Προς πάντας ανθρώπους ποιείται την
homines in universum, ei divitias injustitiam appel- παραίνεσιν Δαβίδ • αδικίαν γάρ λέγει τον εξ αδι
lat (14), eo quod ut plurimum ex injustitia pro- κ!ας πλούτον . Το δε επί άρπαγμα , περιττή ή
veniant. Quod vero oil : et in rapinas , prepositio , πρόθεσις, ίνα ή · Καιάρπαγμα μη επιπωθήτε .
in , est superflua, ut sensus sil : Rapinas ne con
cupiscalis.
Diviliæ si puanı, nolite cor apponere . Si diviliæ, Πλούτος εάν βέη, μή προστίθεσθε καρδίαν. Εάν
inquit, ab his ad illos transferantur, ut persepe μεταφέρεται από τούτων εις εκείνους ως δούδη
accidit, cum instabilem el Quxam habeant natu- φύσιν έχων και άστατον , η απ ’ άλλων εις υμάς , μη
ram , vel si ab aliis Ruant in vos , nolite ullo modoπροσηλoύτε αυτή την καρδίαν, ώστε και προσπάσχειν
B
alligere eis cor vestruni, ul studiose eis incumba- αυτώ : τινά δε των αντιγράφων καρδίας γράφουσιν ,
tis. Quelain vero exeimplaris liabent : Nolite corde δ δηλοί ότι Μή πρόσκεισθε αυτώ εκ καρδίας, ήγουν
apponi, ac si dicat :: Nolitc ex loto corde atque exù ;.
animo eis prorsus inhærere.
VERS. 12. Semel loculus est Deus ; duo hæc audivi, "Άπαξ ελάλησεν ο Θεός , δύο ταύτα ήκουσα ,
quod polestas Dei esl, et lua, Domine, misericordia. ότι το κράτος του Θεού , και σου, Κύριε, το έλεος.
Verba hæc nonnulli de Dei sententia dicta esse Τούτο τινες περί της Θείας αποφάσεως ενενόησαν , ότι
intellexerunt, ct sensuin esse , quod simul cum τη απειλητική αποφάσει του Θεού συνδιακούεται
minatoria Dei sententia una semper auditur illius πάντοτε και λύσεις αυτής . Διά τούτο γάρ απειλεί .
comininationis solulin , llac etenim ratione Deus ένα μεταβληθέντων των αμαρτανόντων μη γένη
co : minalur, ul commulalo delinquentium propo . τα: τα της απειλής. Η δε εξήγησις τούτων αυτη :
sito nullus ininis amplius relinquatur locus ( 15). " Έστι και άπαξ λαλήσαντα περί πλειόνων εί
Aut ha'c potest csse interprelatio.. Polest allein qui πείν . Το μεν γάρ άπαξ επί της ομιλίας όλης : η
semel loquitur plura eodem serinone proferre, et δε ομιλία , διαφόρων περιεκτική. Βέλτιον δε νύν το
sermonis series plura continere ( 16). (Quocirca luo C άπαξ , αντί του βεβαιως λαβείν . Βεβαίως, φησιν ,
hæc, qu :e se auilisse asserit Prophcta, a I eumdem ελάλησέ μοι διά του αγίου Πνεύματος ο Θεός. Τίνα
debent sermonem referri, quem scmel , bine est , δέ εισι τα δύο ; " Ο : ι μόνος κραταιός ο Θεός, και
una quadam vice Deus locutus est. ) Tamclsi hæc ότι μόνος ελεήμων. Τ! δε θέλει ταύτα δηλούν ; " Οτι
dictio semnel boc in loco melius exponi possit , pro δυνατός έστιν απώσασθαι μεν τους εχθρούςημών ,
constanter . Dens, inquit , constantissime mihi per ελεήσαι δε ημάς. Και ένα , ως μέν κραταιός, φοβη
SANCTUw Spiritum locutus est. Quænam autem sint θωμεν · ώς ελεήμων δε , προδράμωμεν νοείται δε
duo hæc, postmodum declarat dicens quod solus και απλώς το, 'Ελάλησε . Πολλάκις γάρ τοιαύτα
Deus polens est, et quod soliis misericors. Quo προς Μωσήν είρηκεν, ώστε αναγγείλαι τώ λαώ.
sermone hoc indicare nobis voluit Propheta . quod Deus polens est, qui iuimicos noslrus repellat,conet
qui nostri miserealur : el docel pariler, quod veluti potentcon cum limere debennus, et ad eum
fugere tanquam ad misericordem . Intelligere etiam possumus simpliciter , Deum duo bäc locutum
esse ad Moysem ; bujusmodi enim sententiam sæpenumoro ab co Moysi dictain legimus, ut eam populo
annuntiaret.
Quoniam eu reddes unicuique secundum opera D "Οτι συ αποδώσεις εκάστη κατά τα έργα αυ
δα.
sua. Tu enim futuro judicio condigna unicuique του. Συ γαρ εν τω μελλοντι κριτηρίων απο
pro operibus retribucs, sive bona ea ſuerint, seu νε!μης εκάστω τα πρός άξίαν , ών έπραξε καλών και
mala . κακών .
Psalmus ipsi David cum cssel in deserto Judææ. ya,1μός τω Δαβίδ εν τω είναι αυτόν εν τη ερήμω
της Ιουδαίας .
PSALMUS LXII . ΨΑΛΜΟΣ ΞΒ .

Fugiens Saulem beatus David, occupavit Jcser- Φεύγων ο Δαβίδ τον Σαούλ, κατέλαβε την έρημον,
των γιου
« Siccitatis dicitur , seu Squallaris, uli την λεγομένην Αυχμώδη , εν ή τον παρόντα συνέ
hunc psalinum conosuit : quo et suinnum omni . ταξε ψαλμών, διδάσων , οποίον είχε προς θεον έρωτα ,

Variæ lectiones .
( 4.4) Minus recte . Grirce : Injustitiam appellat lus est .
airitius injustilia partis. ( 16 ) Al verbum : Polesi u . 9.8 . I. de pluribus di
( 15 ) Non videtur iulerpres vim textus assccu- cere Semel enim ad universum sermoncm refertur :
lus esse. Græcc habclur : Ne eveniunt quæ mini- Serino vcro raria complectitur ; cxtera interprelis.
699 COMMENT . IX I'SALMOS , 630
και προαγορεύων τον όλεθρον των καταδιωκόντων Abus amores les:laravit, quem erga Denim habebat,
αυτόν · ίνα και ημών προς θεόν ούτω διακειμένων et perserulorum suoruin pariter ruinam prirdisil,
εν τη ερημία των ηδέων, ολοθρεύωνται οι τε ορατοί docens , quod nobis hoc pacto in deserto ar sleri
και αόρατοι εχθροί ημών..Τινά δε των αντιγράφων , lilale volupatumu erga Deum afleclis, destruendur
εν τη ερήμο της Iδουγμαίας γράφουσιν . Εί- ac fugabuntur similiter lam invisibiles quam vi .
κός δε την έρημον εκείνην, προ του της Iδου . sibiles inimici. Quædam vcro cxemplaria habent,
σας της ούσαν, ύστερον γενέσθαι μέρος της in deserlo Idumae ; verisimile est aulom deser .
Ιασίας . lum illud anlea Idumæ :e regionis fuisse, el deinde
Judææ partem effectum esse.
ο θεός , ο Θεός μου , προς σε έρθ , Τζω . Προς σε V'ers. 2. Deus, Deus meus , ad le de mane surgo .
Αν όρθρον της ημέρας διάγω . 'Αφυπνιζόμενος γάρ, Ad ic, inquit, lenipestivus festino, qui el diluculom
προς σέ γίνομαι τους λογισμούς , προ παντός λόγου et mane diei diceris. Experreclus enim a somno
και έργου την προς σε ποιούμενος ομιλίαν , και statim cogitationibus meis tibi adsum , conversa -
αρχήν σοι της ημέρας την τοιαύτην ομιλίαν ανατι- lionemque hanc et sermonemi, quem tecum babeo,
δείς . quibuscunque aliis rebus el negoliis præpono, el
B
pro lolius diei primitiis libi offero.
'Έδίψησί σοι η ψυχή μου . Διά τού δένους , Silivit in le anima mea. Per sitim, dilcctionis
την σφοδρότητα της αγάπης ανεξατο. Είρη vehementiam significal, do qua dictum est in
Και & περί τούτου εν τω τρίτο στίχο του μα' pealno XLI (in tertio versiculo).
δολμού .
Ποσαπλώς η σάρξ μου. Το ποσαπλώς , ποσα Quam multipliciler libi caro mea . Pro, quain
χώς εξέδωκεν ο Θεοδοτίων . Φησιν ούν , ότ: Ποσα nultipliciter, Theodotion translulit , quuin sapis -
χως σοι εις αγάπην εγώ . Ψυχήν γάρ εαυτού και sime, hoc est , assidue. Tibi, inquil, assiilue intene
είσαι εαυτού αδιαιρέτως εαυτόν λέγει , κατά πε bus in lui dilectionem feror. Per rarcm enim
είφρασιν· διά δε του ποσαχώς το πολλαπλώς , και suam el per animam suam cireumloquendo
υπερβαλλόντως εισάγεται . seipsum passim intelligit. Dictio autem , quam
mulliplitiler, immensilalem demonstrat dilectionis .
"Εν τω ερήμω , και αβάτφ , και, ανύδρω. Ούτω δε VeRs. 3. In letra deserta, el invia , el inaquosu .
έγχυ εν ταύτη τη ερήμω ών, ώστε το απαρηγόρη . In hoc, inquit, deserlo, ubi nunc moror, ila me
του του παρόντος τόπου τον προς σέμου πόθον ούχ C gero, ut Iocus φui alioqui omni prorsus vacat
desiderium minime inmi
ημεινεν . solatio, meum erga le
nuat .
Ούτως εν τώ αγίω ώφθην σοι . Ούτως έχων ώφθην Sic in sancto apparui tibi. Iloc pacto disposillis
η εν τη σκηνή , ότε ελάτρευον , ώς ο νόμος πάσιν apparni libi in tabernaculo cum , ui les mandat,
ελευεν ταύτην γάρ άγιον καλεί · ούτως ώς έχω colerem te (fer sanclum enim ipsum intelligit la ·
του . Λέγει δε ότι Και εκεί ευχόμενος και ενταύθα , bernaculum ), ul nunc affeclis sum , el sensus est :
την φυλάττω την διάθεσιν. quod in tabernaculo, el nunc in deserto, aqualemi
erga Deum affectionem et benevolentians conscr
vasil ,
Του ιδείν την δύναμιν σου και την δόξαν σου Ul viderem virlulem ruam et gloriam tuam. Moc
Τούτο δε ποιώ , ώστε ιδείν την δύναμιν σου , εν τω autcm facio ut virtutem ac poteritiam luam vi
τοτωθήναι τους εχθρούς μου • την δε δόξαν σου. εν deam adversus inimicos meos, quos a le lugandos
τω πάντας δοξολογήσαι σε τον βοηθούντα τοις εις spero : et similiter, ut videam gloriam tuam , dum
σε ελπίζουσιν . omnes le glorilicant , quod adjuves sperantes
D
in le.
" Οτι κρείσσον το έλεός σου υπέρ ζωάς . Ζωές VERS . 4. Quoniam melior esl misericordia illa
λέγει τους τρυφηλους βίους και τις απολαυστικές super vilas , Vitas deliciis dedilas dicit et volupta
διαιτας . Κρείσσον μοι , φησίν , εν ερήμω ελεείσθαι libus. Präsial , inquit, ut in deserto liiam consc .
παρά σου , και εντρυφή καιαπολαύσει των ανθρωπί. « uar misericordian, quain si in deliciis ac volu
νων ελέων διάγειν . pilatibus humanis degam.
Τα χείλη μου επαινέσοισι σε . Διά τούτο και Labia mea laudabunt le. Et ideo, inquit, ego lc
υμνήσω σε . laudabo.
Ούτως ευλογήσω σε έν τη ζωή μου. Ούτως ώς VeRs . 5. Sic benedicam le in vila mca.Sic, lit
Σύν , τουτέστιν ειλικρινώς , τουτέστιν , εξ όλης ψυχής. nunc facio , sincere nimiru !!) atque ex lubid
anima .
" Εν τω ονόματί σου αρώ τας χείρας μου. Εις In nomine luo levabo manus meas . Ad ic unum ,
τε μόνον εκτενώ τας χείρας μου . “Η το σον όνομα inquit , manus neas extendam. Vel , invocato tuo
επικαλούμενος εκτενώ αυτές , και ουχ έτερόν τινα nominc eas estendan , el nullum aliud poscam
των απάντων . auxilium .
631 EUTHYMII ZIGABENE 632
VERS. 6. Quasi adipe et pinguedine repiealur ani- A “Ως εκ στέατος και πιότητος εμπλησθείη και
mu mea . Eu pacio, quo adipe quis repletur el ψυχή μου. "Ωσπερ εχ στέατος και λίπους εμπιμ.
pinguedine , eodem opio, ut anima mca tua πλάται τις πιαντικά γάρ ταύτα ούτως εμπλησθείη
.

repleatur nisericordia . De ea elenim sermo η ψυχή μου του ελέους σου . Περί τούτου γάρ ήν
erat . λόγος.
Ei labiis exsultationis laudabil os meum . Ei de Και χείλη αγαλλιάσεως αινέσει το στόμα μου .
cirlero , inquil, cosullantibus labiis le landabo . Και λοιπόν εν χείλεσιν αγαλλιωμένους αινέσω σε.
VERs . 7. Si memor erain lui super stratum meum , Ει εμνημόνευόν σου επί της στρωμνής μου,
in matulinis medilnbar in le. Si memor lui sum εν τοις όρθροις έμε.λέτων» εις σε. Εί έν στρωμνή
cubans in lecto, in malulinis etiam mediior in le, κείμενος μνημονεύω σου , εν τοις όρθρους μελετώ εις
hoc esl, invenior cogitare de le ; cl sensus esi , σε, τουτέστιν, ευρίσκομαι λογιζόμενος περί σου . Λέ.
quod mcmor Dei erat , et cum somnum caperet, γει δε ότι Μετά της της μνήμης υπνών , μετά της
el rursiis cum expergeſicret, ita ul somnus Dei αυτής πάλιν αφυπνίζομαι, και ουδ' ο ύπνος διακόπτε .
memoriam minimeinterciperet.. Optimum estigi- ταύτην. Μέγα γούν αγαθόν, το μετά της του Θεού
lur, nil qui somnum vult capcre , cum Dei memoria μνήμης υπνούν , και των αισχρών φαντασιών αλεξί
B
id faciat, quæe pravas ac lurpes solel imaginationes κακον. 'Ενήλλακται δε ο χρόνος του μνημονεύω ,
avertere . Immulalum est autem tempus verborum : και του με.λετώ .
Memor eran , el meditabar, pro Memor sum, el me
ditor .
Quoniam fuisti adjutor meus. lloc autem facio " Οτι εγενήθης βοηθός μου. Τούτο δε ποιώ , ότι
quia le unum adjutorem liabco : et deinceps aliud σε μόνον έχω βοηθόν. Και λοιπόν , ου χρεία μοι έτε
mihi opus non est , quam ut lui menor sim , ρόν τι δια μνήμης έχειν . Περιττά γάρ ταύτα και
Calera cnim omnia , el superflua reputo, ci indi- ανόητα.
lilia .
Vers. 8. El in proleccione alarum inarum eosul. και εν τη σκέπη των πτερύγων σου άγγιλλιά
Pabo. De alarum proleclione diximus in psal- σομαι. Περί της σκέπης των πτερύνων είρηται εν
mo XVI . τω ις ' ψαλμώ.
Adhæsil anima meu posl le. Desiilerü nimirum 'Εκο...λήθη η ψυχή μου οπίσω του . 'Εδεση τα
vinculo adeu alligala , ut a lui memoria divelli δεσμό του πόθου σου, κατόπιν σου , ώς μηδέ ποτ:
nusquam possit. C χωρισθήναι της μνήμης σου.
Me aulemi adjuril dezlera lua. Er boc loco præ- 'Εμου άντε.λάβετο ή δεξιά σου. Εντεύθεν προ
dicere incipit auxilium sibi a Deo prestitum , φητεύει την εαυτού μεν βοήθειαν , των δε περί
Saulisque ac c.r.lerorum inimicorum ioterilum . Σαούλ εχθρών αυτού απώλειαν .
VERS. 10. Ipsi vero in ranum quæsiverunt animam Αυτοί δε εις μάτην εζήτησαν την ψυχήν μου ,
meam . Cum auxilio mihi sit Deus. Ο γάρ Θεός βοηθεί μοι.
Introibunt in inferiora lerræ. Mortui clenin de- Εισελεύσονται εις τα κατώτατα της γης. Απο
scendent in infernim . θανόντες κατελεύσονται εις άδην.
Vers. 11. Tradentur in manus gladii. Disil cos Παραδοθήσονται εις χείρας ρομφαίας. Ειπών
intcrituros ; nunc el mortis genus narral. Gladium ότι αποθανούνται , λέγει και τον τρόπον . Χείρας δε
aulom melaphorice manus haberc finxit, ut illius ρομφαίας είπε μεταφορικώς, διά το άφυκτον του
icliun inevitabilem esse indicaret (veluti qui ξίφεις .
quasi manu quadam illos apprehensurus atque
adaclurus sit) .
Parles rulpium erunt. Ubi , inquit , occisi fuerint , D
Μερίδες αλωπεκων έσονται . Αποσφαγέντας
vulpes sibi in cibum corum divilent cadavera . αυτούς αι αλώπεκες εις θλίνην διαμερίσονται . Η
Vel ideo partes vulpium futuros dicit, quia non a ότι ουδέ γενναίοι τούτους διαφθερούσιν εχθροί ,
fortibus et generosis occidendi esseni inimicis, sed αλλ ' ευτελείς και ασθενείς και δολεροί. Τοιούτον γέρ
a pusillis quibusdam imbecillibusque atque dolo- ή αλώπηξ• των τοιούτων ούν διασπαράγματα έσον
sis, quales esse vulpes novimus. Ab hujusmodi ται. Αινίττεται δε τους παροίκους αλλοφύλους .
itaque, inquit, inimicis dilaniabuntur ; cl Palæstinos mihi videtur populos subsignare (a quibus
Saul cum Glis, atque exercilu trucidaliis csid .
Vers . 12. Rex vero lætabitur in Deo . Seipsum Ο δε βασιλεύς ευφρανθήσεται επί τω Θεώ.
regem appellat , veluti divina sententia jam unclum "Εαυτόν λέγει , ώ ; Θεού ψήφιο κεχρισμένον . Ευφραν
in regem. Lrlabitur autem non in corum morte, θήσεται δε, ουκ επί τη αναιρέσει αυτών, ως κα!
quemadmodun postea re ipsa declaravit, lugens ac ύστερον έδειξε , θρηνών και κοπτόμενος , αλλ' επί
plangens ; sed lætabitur in Den, qui liberavit dilia τω Θεώ, ως ουσαμένες τους αγαπώντας αυτόν .
gentes se. Per regean ctiam hoc in Ioco ( 17) quem- "Η βασιλέα μεν νοήσεις τον κατακυριεύοντα των
Variæ lectiones.
(17) Græce obscurius : Aut regem quidem intel- (quod ad sequentein versiculum pertinet) qui pol
lig . qui cupiditatibus dominatur," laudandum rero licelur Deo , etc.
33 COMMENT, IN PSALMOS. 634
παθών, έπαινουμενον δε τον επαγγελλόμενον τώ A, Tilbet intelligere potes , qui affectibus ac passioni
Θεώ , ήτοι τω Θεώ τον ενάρετον βίον επαγγελλόμε- bus propriis dominatur : juxta quein sensum
Mς και βεβαιούνται την ομολογίαν διά των έργων . exponc sequentem vers culin : quod illi etiam
lay landi sunt, qui juraverint in Deo, id est, qui vilam Deo pollicentur virtute præditam , ct qui
qund polliriti sunt , operibus confirmant.
Σχαινεσθήσεται πάς ο ομνύων εν αυτώ.“Έθος Laudabuntur omnes, qui jurant in co . Olim mos
ήν εν τω βασιλεί ομνύειν , οίον , Μα την σωτηρίαν Γut at jurarent per reges , veluti : Per salutem , aut
του βασιλέω ;. 'Αλλά ζώντος γάρ Σαούλ , έχακίζετο capul regis. Vivente igitur Saule periculum ei
χει εκινδύνευσεν, εί τις ετόλμησεν ομνύναι εν τω Suissct, qui per David : regis salulem jurassel.
βασιλεί Δαβίδ · μετά δε την τελευτήν αυτού μάλλον Moriuo , inquit , Sule ille laudabitur amicus el
ίετείτο , ώς φιλών αυτόν . benevolus, qui per David regis salutem jura
verit.
"Οτι ενερράγη στόμα λαλούντων άδικα . ' Εν- Quoniam obstructum est os loquentium injusta .
ερράγη των θανάτω : λαλούντων δε άδικα κατ' αυ- Morte nimiruin obstruchun csl os hominum lo .
του , εν τω συκοφαντείν και διασύρειν αυτόν, και quentium injusta adversus ipsum David, cum
εν τω εντέλλεσθαι αλλήλους τον εαυτού θάνατον B calumniarentur, eique detraberent, atque invicem
αλλ' ούτω μεν και επί των ορατών εχθρών • επί δε de illius morte iraclarent . Et haec quidem expo
των αοράτων (18) , εισελεύσονται εις τα κατώτατα sitio ad visibiles inimicos pertinet. Cælerum de
της γης , ήτοι εις τον Τάρταρον " φησί γάρ Πέτρος και invisibilibus simili modo exponi polest ; verum
οτόπoλoς , ότι "Ο θεός αυτούς ταρταρώσας παρέδω- φuod luic legimus : Iatreibunt in inferiora terre,
δεν εις κρίσιν · λέγεται γάρ υπό γην είναι τον Τάρτα . lunc expone, hoc est, in ipsum Tartarum . Quia ,
ρει · ρομφαίαν δε νοήσεις επί τούτων την τιμωρίαν . lil dicit apostolus Petrus " , missos illos Deus
Iradidil in Tarlaruin ad judicium . Tartarum vero sub lerra esse dicunt. Gladium criam tunc cxponcs,
pro supplicio .
Εις το τέλος Ψαλμός τώ Δαβίδ , In finem Psalmus ipsi David .
ΨΑΛΜΟΣ ΣΓ '. PSALMUS LXIII.
Και ούτος ο ψαλμός της αυτής έχεται υποθέσεως. Hic psalmus canidem , quam præcedens tractat
Διηγείται γάρ τας των ανωτέρω ρηθέντων εχθρών naleriam . Easdeni bealus David inimicorum insi .
επιβουλές , και προφητεύει την τούτων απαλλαγήν , dias carpit, et ab eis se liberandum predicit , atque
ής ένεκεν εις
Εισάκουσον το Θεόςεπιγέραπται
, οτέλος . χής μου C ideo ctiam In finen inscribitur
, της προσευ
.
εν VERs . 2, 3. Exaudi, Deus, racem nieam , dum oro
το δέεσθαι με προς σέ, από φόβου εχθρού εξε- ad le : a limore inimici eripe animam meam , protege
1ου την ψυχήν μου , σκέπασόν με από συστρο- me a convenlu malignantium , a multitudine operan
της πονηρευομένων , από πλήθους εργαζομένων lium injustitiam . Per conventum , congregationen ,
αδικίαν. Τα μεν άλλα , σαφή συστροφήν δε λέγει, atque ordinem militum intelligit . Cutera vero per
sc clara sunt.
το σύστημα και το σύνταγμα .
Οίτσες ηκόνησαν ως ρομφαίαν τας γλώσσας Vers. 4. Quonium exacuerunt, ut gladios, linguas
αυτών . Εις το ραδίως συκοφαντείν και σκευάζειν suas . Ul de facili nimirum calumniari posseuil et
επιβουλάς . "Έοικε δε ο λόγος τώ , Και η γλώσσα contexere insidias . El similia videntur hac verba
σύτων , μάχαιρα οξεία , περί ου είρηται εν τω νς ' iis quæ vidimus in psalmo Lvi : Lingua eorum gla
dius aculus.
αλμώ .
"Επέτειναν τόξο , πράγμα πικρόν , του κατατο . Intenderunt arcum suum , rem amaram , ul sagil
ξεύσαι εν αποκρύφοις άμωμον . "Αμωμον λέγει lent in occullis immaculalum . Immaculatul dixit,
την αθώου , είτουν εαυτόν. Καθ' υπερβατον δε η pro innocentem, et seipsuin intelligil . Ordo aulem
D lit per byperbalon , hoc modo : l’araverunt arcum
σύνταξις , οίον , Hύτρέπισαν τοξον αυτών , ώστε κατα-
τοξεύσαι εν τω λεληθότι τον αναίτιον, όπερ έστι suum , ut lalenler sagillarent innocentem homi
πράγμα πικρόν , τουτέστι χαλεπόν, ήδολερόν λέγω δή nem, et aunaram ren, hoc est graven ac molestar
το εν αποκρύφους τοξεύειν , διά το αφύλακτον • τόξον csse ait, quod hujusniodi usi silit apparalu (appo
δε αυτών την γλώσσαν αυτών καλεί ρομφαίαν μεν εitive enim id dictum est, et per parentliesim) ;
γάρ είπεν αυτήν, ώς τους πλησίον αναιρούσαν , grave elenim est et dolosi cujuspian opus , ut in
τόξον δε , ως και τους πόρρω βάλλουσαν. Εκ του προ- occulto Sagittis queinpiam impetal , qui silhi niliil
φανούς γάρ επαινούντες , λαθραίως συνεσκευάζοντο. cavel (19) . Per arcum vero linguamintelligit, quam
el gladium appellavit , veluti quæ proximum adeo lædit, ut pene interimat : et arcum siwiliter, quia
de longe ferit. In aperlo elenim laudabant eum inimici, ac benedicebant, clam vcro ac latenler
unala conspirabant.
1. Ο Petr . 11, και.
Variæ lectiones .
(18 ) Subaudi νοήσεις . est grare ac dolosum , nimirum in occultis sagittaro,
( 19) Ad vcrbum : Quod quidem amarum est, hoe cum præcaveri non possil.
 EUTJIYMII ZIGABENI 636
635
Vers . 5. Subilo sagillabunt eum , et non limebunt. A Εξάπινα κατατοξεύσουσιν αυτόν , και ου φο
noncorral. -- Εξάπινα μεν, αντί του, αιφνιδίως,
Siatim , inquit, nec præcaventem cun sagittabunt, 6ηθήσονται.
nullain, aut Dei iram , aut bumani juris legem ii. μή προησθημένον · ου φοβηθήσονται δε , ούτε την
mentes . παρά Θεού οργήν , ούτε την παρά ανθρώπων κατά .
γνωσιν..
Stabiliverunt sibi sermonem pravum . Pravum in- 'Εκραταίωσαν εαυτοίς λόγος πονηρον . Έκύρω
sidiarum consiliuu sequi decreveruni, ut omnino σαν παρ ' αυτούς τον λόγον της επιβουλής, ώς βε .
perficiendum . βαίως αποτελεσθησόμενον.
Vers . 6. Narrarerunt ut absconderent laqueos. Διηγήσαντο του κρύψαι παγίδας . – Εισηγή
Symmachus reddidit : Consuluerunt. Consuluerunt σαντο , εξέδωκεν και Σύμμαχος . Συνεβούλευσαν γάρ,
etenin , il laqucos absconderent ci plagis, dum ώστε κρύψαι θήρατρα, εν τω καθίσαι λόχους .
cullocarent insidias.
Dixerunt : Quis videbit eos ? Quis ullor nimirum , Είπαν : τις δψεται αυτούς ; Τις όψεται αυτούς ,
all vinilex illius cril , quem orcidere conantur ? έκδεχος του επιβουλευομένου ; ό έστιν , ουδείς.
ac si dicant : Nullus liujusmodi vindex cos vi
debit. B
VERS. 7..Scrulati sunt iniquitalem . Perquisiverunt 'Εξηρεύνησαν ανομίαν. Έζήτησαν ώστε χρή
iniquitatem , ut ea ulerenlur. σασθαι αυτή.
Deſeccrunt scrulunles scrutinia . Hoc est , defali- 'Εξέλιπον εξερευνώντες εξερευνήσεις . Ήτόνη
gati sunt, quærentes dolosas arics al seruientes in- σαν ζητούντες ζητήσεις δολεράς, και μηχανώμενοι
sidias . μηχανάς .
VERS. 8. Accedel homo, el cor profundum , el Προσελεύσεται άνθρωπος, και καρδία βαθεία ,
exaltabitur Deus . Ad pravos istos lalia molientes και υψωθήσεται ο Θεός. Προσελεύσεται αυτοίς
accedel lomo aliquis, illorum pravil: li ailversum μηχανωμένοις άνθρωπος , υπηρετήσων κατ' εμού τη
me inscrviturus : et homo iste eril cür profundum , πο ηρία αυτών. Και ούτος έσται καρδία βαθεία ,
lioc est, magni ac profundi consilii el vergentis ad τουτέστιν , βαθυγνώμων , αλλ' επι κακό. Έστι γάρ
malum . Nam ei profunda inveniuntur ad malum και επί καλώ (20) βαθυγνώμων και μηδε τούτου
consilia . Cum vero apparuerit hujusmodi hominem ανύοντος , έτι μεγαλυνθήσεται και δρασσόμενος τους
consilium suum non posse perſicere, tunc ma- σοφούς εν τη πανουργία αυτών , και δεικνύων απρά .
gnificabitur Deus, qui comprehendit sapicntes in κτους τας επιβουλάς αυτών. Είκός γάρ τινας ,
a -lutia corum , qui ineficaces fuisse ostendet χαριζομένους τους εχθρούς , προσιέναι και επαγ
corum insidias . Verisimile est autem aliquos γελλεσθαι κατά του δικαίου .
fuisse qui ut iuimicis gratificarentur , accesserint,
ct operam suani adversus justum polliciti sini .
Vers. 9. Sagilla: parvulorum. facta sunt verlera Βέλος νηπίων εγενήθησαν αι πληγα, αυτών .
eorum . Iuelficaces niniirum . Ilujusmodi enim sunt 'Ανενεργητοι τοιαύται γαρ αι παρά των νηπίων
parvulorum ictus. Vel etiam, propter percutien- βολαί. " Η διά την ασθένειαν των βαλλόντων. Πληγές
lium infirmitatem . Per verbera autem hic amictio . δε λέγει , τάς κακώσεις .
nes intellige.
El infirnialæ sunt contra eos linguæ eorum . I'er Και εξησθένησαν επ' αυτούς αι γλώσσαι αυ
linguas ipsas intelligit calumnias et conspiratio- των, Γλώσσας καλεί τάς συκοφαντίας και συσκευές,
nes, quæ per linguam contexuntur . llæc elenim αι δια γλώσσης βάπτονται, και γλώσσης εισίν αποτε .
sunt lingue opera. Infirmal.: igitur sant lingue λέσματα. Εξησθένησαν ούν επ' αυτούς , μηδέν τι
eorum in eis : nequeuntes scilicet aliquod amplius πλέον ανύσαι δυνάμεναι .
facere.. D Εταράχθησαν πάντες οι θεωρούντες αυτούς .
Vers. 10. Turbali sint omnes qui ridebant eos . ΕΘορυβήθησαν οι θεωρούντες τους τοιούτους κι !
li , inquit , qui tales ac tantos thomines conatibus τοσούτους των επιχειρημάτων αποτυγχάνοντας.
suis omnibus frustralos vidcruril, non miciliocriter
perlurbali sunt.
El limuil omnis homo. Omnis homo qui nos vi- Και εφοβήθη πάς άνθρωπος . Πας των θεωρούν
deral, in sc ipso conlerritus est , cognoscens quod των αυτούς εφοβήθη καθ' εαυτόν, γνούς, ότι ο θεός
Deus eorum omniu :n vindex essel , qui injuria op- εκδικητής έστι των αδικουμένων .
primerentur.
Ei annuntiaverun ! opera Dei. Et alii iniracula Και ανήγγειλαν τα έργα του Θεού . (21 ) Ανήγ
omnia annuntiaverunt , que propter ne Deus ope- γειλε προς έτερον τα δι' εμέ γενόμενα τέρατα .
salus est .

16 Jo . V , 13 ; 1 Cor . 11 , 19 .
Varie lectiones .
(20) Apparet interprelem legissa Št! X22: pročni xa.com ad bonum .
(21 ) Vidctur preponendum itapos.
 COMMENT. IN PSALMOS. 638
Και τα ποιήματα αυτού συνήκαν . Και έγνωσαν El lacia ejus intellererunt . El coynovcrunt qua .
Ε.
οι ποιεί βοηθών τους δούλους αυτού· ώς γενόμενα δε lia faciat Dominus adjuvans servos suos. Futura
είτε τα γενησόμενα , νόμω προφητείας . autem dixit, ut jam facta , lege scilicet prophe
Π. tiæ.
.
Ευφρανθήσεται δίκαιος εν τω Κυρίω, και ελπιεί Vers. 11. Lrtabitur justus in Domino, el spera
επ' αυτόν. Ευφρανθήσεται και ελπιεί , βλέπων την bil in eo. Lalabilur et sperabil , ubi magnum Dei
επ' εμοί κηδεμονίαν αυτού. sludium in me viderit.
Και επαινεθήσονται πάντες οι ευθείς τη καρ Ei laudabuntur omnes recli corde. li, inquit, qui
Ε δα. 'Επαινεθήσονται παρά των ανθρώπων οι μηδέν oliquim uilil, anι ιοι luostum ferunt in corde,
1 σχολιόν εν τη καρδία φέροντες , οίος ήν αυτός , ως qualis cral beatus Davidl, omnibus semper lan
τοις τοιούτοις βοηθούντος αυτού του θεού. Ως αγ. / albuntur , veluti eis Deus presto sena per futurus
αι θος γάρ. φησίν , ο Θεός τους ευθέσι τη καρδία . sit . Quam bonus enim, inquit , Deus Israel iis, qui
Τι ; δε περί του Ιούδα προειρήσθαι φασιν το, recio sunt corde " ! Quidam ta verba : Accedel
Η σελεύσεται άνθρωπος , ος, παμπόνηρος ών, homo, intelligunt dicta esse de Juda : qui , cum
προσήλθεν τους εχθρούς του Χριστού, και υπέσχετο μ lepravalo esset animo, ad Christi adversarios
ποδούναι αυτόν. Εμεγαλύνθη δε μάλλον ο Χριστός , profectus est et pollicitus se illuo eis traditurum
φοβερά τε παρά τον καιρών της σταυρώσεως θαυμα. csse. Verum Christus ex eo magis magnificatus
τουργήσας , και αναστάς εκ των νεκρών . Αί τε τι- alique exallalus est. Multa siquidem el summa ad .
μωρίς ας επήγαγον αυτώ , εις ουδέν ελογίσθησαν, miratione digna miracula tam moriens, quam re
εά τε το της θεότητος αταθές, και διά το μή δυνη- surgens, operatus est, quæ illius gloriam prædi
θήναι άφανίσαι αυτόν, ώς εκείνοι ώοντο. Πάντες δε cant . Nani quod supplicia sustinurril, cjus gloria
οι εν τοις έθνεσι θεωρούντες τους χριστοκτόνους , non minuitur, cum et divinitas ipsa minime lesa
παραδοθέντας τους Ρωμαίους εις όλεθρον , εθορυβή- sit , et humanitatis excellentia ac nomen cjus tolli
θησαν , και εφοβήθησαν τον Χριστόν, δι' ον ούτοι ideo non potueril, lil putaraul, Miec autem omnia
1
πεσόνθασι . Δικαίους δε νοήσεις τους εξ εθνών, ως cum cernerent gentiles, et insuper ipsos Christi
δικαιωθέντας διά πίστεως “ οι και ευφρανθήσονται crucifixores tradi viderent Romawis in in
επί τωνΧριστώ τους αυτούς δ' αν είποις, και ευθείς teritum, turbati sunt, et timuerunt Christian Do
2
τη καρδία , ώς εν τη καρδία μη παρεγκλίναντας, ής ηuinum, ob quem Juleorum genus lantis afectum
μετέχον, ορθής πίστεως. est suppliciis. El juxta hunc sensum per justos,
Adeles omnes er gentibus intelliges, qui per Gdem justificati sunt, qui etiam ut recli corde lætabun .
tur in Christo , eo q'1od in corde suo nunquam a recta illa lide declinaverunt, quam semel professi
sant.
Εις το τέλος Ψαλμός τω Δαβίδ . C In finem psalmus cantici ipsi David.
ΨΑΛΜΟΣ ΞΔ'. PSALMUS LXIV.
Εις το τέλος και ούτος , ότι προφητεύει περί τε In finem cliam inscribitar hic psalmus, quia ca
της επανόδου των εν Βαβυλώνι αιχμαλώτων, ών και plivorum reditum prædicit, qui in Babylone erani ,
προσώπω συντέτακται , και περί της ευσεβείας των cx quorum persova fuil a Prophela conscriptus.
εθνών. Τι δε εστι ψαλμός ωδής, παραδέδοται εν τω Futuram eliam gentilium religionem ac fidem in .
προοιμίω της βίβλου των Ψαλμών . lerserit (quæ omnia ad Anem suum lendebant).
Quid antem sit psulmus caulici in proæmio operis
dieliim est .
Σοι πρέπει ύμνος , ο Θιός, εν Σιών . Έν Σιών VERS. 2. Te decet hymnus, Deus, in Sion. Illic cr
σος πρέπει , φησίν, ο ύμνος • εκεί γάρ λατρεύειν enim e coli debere handisti.
προσέταξας .
Και σοι αποδοθήσεται ευχή εν Ιερουσαλήμ. El tibi reddetur volum in Jerusalern . Ville pro
"Ορα την περί της επανόδου προρρησιν. Είη δ' αν pheliam de redimu . Juxta anagngen per Sion el per
και κατά λόγον αναγωγής Σιών και Ιερουσαλήμ, DJerusalem , universialis fideliuin Ecclesia intelligi
ή τε καθολική Εκκλησία των πιστών , και οι κατά lur , et iempla eliain , que privatim erccia sunt in
μέρος ναοί .. variis inuni partibus.
Εισάκουσον της προσευχής μου. Της περί ών VERs . 3. E.raudi oralionem meam . Orationcm
αεί παρακαλώ . de his rebus, pro quibus semper ad te preces
iundo.
21 Πρός σε πισα σαρξ ήξει . Τούτο προφητεία περί Ad te omnis caro veniet. Propliclia hic traditur
των εθνών . Σάρκα δε αυτούς εκάλεσεν, ή ώς από de salute gentium ; per carne clenim ipsas gen.
μέρους το πάν , ή ως σαρκικώς ζώντας . " Η και περί les intelligit, ut lotum a parte : vel quia olim vi
της καθολικής αναστάσεως λίγος . vebant carnalitcr. Vel fortassis scrino cs : de uni
versali corporum resurrectione.

2* Psal . ιXSH , .
639 EUTAYMII ZIGABENI 640
VERS. 4. Verba iniquorum prawaluerunt super A Λόγοι ανόμων υπερεδυνάμωσαν ημάς.Λί εις θελω
nos. Blasphemiæ inimicorum quas adversum nos και εις ημάς βλασφημίαι των εχθρών υπέο ημίς
atque adversus ipsum Deum fundunt, prævalue- εδυνήθησαν, τουτέστι, κατεδυνάστευσαν ημών, μη
runt super nos , hoc est , oppresserunt nos, cum τολμώντων αντειπείν , οία δεδουλωμένων. Η τουναν
non auderemus contradicere, veluli servi effecti. τίον : Λίαν ισχυροποίησαν ημάς θαρρήσαντας, ότι ου
( Et quia in Græco, pro verbo , præralucrunt , le- περιέψει ταύτας ανεκδική τους. Τινά δε των αντι
gianus, υπερεδυνάμωσαν και polest il verbum alter γράφων υπερηδυνάμωσαν γράφουσιν , ό εστιν ,
exponi, il sensum etiam contrarium faciat, et ασθενείς εποίησαν εμάς .
sententia sit : Verba iniquorum vante forlez, nos reddiderunt, ita ut fiduciam præstilerint, quod
Denis hujusmodi injurias inullas non dimillet. Quædam auleni exemplaria habent : Verba iniquo
rum valde infirmos nos reddiderunt.
Ei impietatibus nostris tu propitiaberis. Tu, in Και ταϊς ασθενείαις ημών σύ λάση. Και ταις
quit, iis ignosces peccatis, propter quze nos cffecti αμαρτίαις ημών, δι' άς ήχμαλωτίσθημεν , σε συγνω
811mus captivi , unde etiam liberabis nos . μονήσεις, και ελευθερώσεις ημάς.
VeRs. 5. Bealus quem elegisti el assumpsisti : ha. Μακάριος όν εξελέξω και προσε.λάβου. Κατα
bitabil in aulis tuis . Juxta sensum historicum : σκηνώσει εν ταις αυλαίς σου. Καθ' ιστορίαν μεν,
Beatus , inquit, Judeorum populus qui ex omnilus B Ζηλωτός , φησίν, και των άλλων εθνών εκκλεγείς λαός
gentibus a le electus est, et tous populus appella των Ιουδαίων , και σος χρηματίσας: έκ της αιχμα
liir . Ex captivirale elenim revocalus, rursum cinn λωσίας γάρ εντίμως αναχθείς , κατασκηνώσει πάλιν
honore habitabil in Jerusalem : quam aulas Dei εν τη πόλει σου Ιερουσαλήμ . Ταύτην γάρ αυλές
esse dixit, propter celeberrimum templum quod του Θεού καλεί, δια την εν αυτή περιώνυμον ναόν .
in ea Deo dicalum eral. Juxta anagogen vero, de 'Αναγωγικώς δε αινίττεται τον νέον λαόν, τον εξ
novo loquitur populo , quem Dominus ex gentibus εθνών εκλεγέντα των Χριστώ εις κληρονομίαν,
sibi in bæreditatem elegil ; et per aulas , ecclesias Αυλάς δε αυτού τας κατά χώραν , εκκλησίας υπολτ,
intelligit, quæ ubique locorum Christo erecize πτέον. Νοείται δε και περί παντός εν ευσεβεία τε
sunt. Jntelligi eliam possunt hæc verba , ut unicui- λειoύντος την ζωήν. 'Εκλεγείς γαρ προσλαμβάνεται
que aplentiir fideli, qui pie ac religiose vivat, qui εις την άνω Ιερουσαλήμ, όπου αι αυλαί εισιν, αι
eleclus dicetur el assumplis ad cælestem Jerusa- μοναι των δικαίων.
lem , ubi aulæ Dei sunt mansiones justorum .
Vers . 6. Replebimur in bonis domus luc. Per Πλησθησόμεθα εν τοις αγαθοίς του οίκου σου.
domum Dei et inferiorem hanc, el supernam Jerile Οίκος Θεού ή Ιερουσαλήμ , ή τε κάτω και η άνω, και
salem intellige , el templa , que ubique Iocorun C οι κατά τόπον ναοί. Αγαθά δε αυτού ,τα θεία δόγμα
soni. Bona aulem domus Dei sacra sunt dogmala , τα, και όσα προς απόλαυσιν και τέρψιν , ών, φησί,
ac cælera spiritualia ac lemporalia bona , quibus πλησθησόμεθα , ελευθερωθέντες της δουλείας των
frui ac delcctari Deus hominibus tribuil. Mis au- εχθρών.
tem bonis replendum ctiam populum Prophela asserit, simul ac ab inimicorum servitule fueri
libcralus.
Sanclum est lemplum tuum , mirabile in justitia . “Οτι ο ναός σου άγιος θαυμαστός εν δικαιο
Per lemplum simililer el illud intellige , quod cst σύνη . Ναός Θεού πάλιν, ο εν τη κάτω Ιερουσαλήμ,
in inferiori Jerusalem , et quod in superna : el alia και εν τή άνω , και ο κατά τόπον οίκος του Θεού.
eliam templa quæ variis mundi locis sunt Christo "Αγιος μέν ούν, ώς του αγίου ναός , και ώς αγιασμού
dicata. Sanctum antent teniplum appellat, quod πλήρης . Θαυμαστός δε εν τη δικαιοσύνη των εμπο
illius csse dicitur, qui sanctus esi , el quia plenum λιτευομένων αυτή δικαίων ανδρών. Ο ναόν θεού
est sanctimonia . Et mirabile in justiria, propler λέγει τον ενάρετον , ός εστιν οικητήριον Θεού . Και
justos viros, qui in eo versanlur. Vel templom άγιος μέν, διά την αγνείαν των παθών • θαυμαστός
Dei esse intelligit viros omnes virtute prædilos, δε , επί τη δικαιοσύνη .
qui habitaculum Dei merito dici possunt : el sancti quiiem sunt, ob vilæ mundiiiain , mirabi
Pes vero ob summam integritalem ac summam justitiam .
Vers . 7. Exaudi nos , Deus , Salvalor noster , spes D Επάκουσον ημών, ο Θεός , ο Σωτήρ ημών, ή
omnium finium lerrre , el eorum , qui in mari sunl ελπίς πάντων των περάτων της γης , και των εν
procul. Est et haec proplielia de gentilus, qua Οαλάσση μακράν . Και τούτο πρόρρησις της πίστεως
crediderunt, Exaudi , inquit, lu nos, qui in posle- του εξ εθνών λαού. Έπάκουσον , φησίν , ημών, και
rum futurus es omnium spes . Fincs aulem terre ύστερον εσόμενος ελπίς πάντων . Πέρατα μεν ούν
hoinines appellat qui lerric lines incolunt. Per ens της γης οι τα πέρατα της γης οικούντες • εν θαλάσση
vero quos ili mari procul esse dicit, iusulanos δε , και οι εν ταις νήσοις · το δε μακράν επίρρημά
intelligit . Dictio puleim procul distantiano seu in- έστι , σημαίνον το πόρδω της ηπείρου .
lervallum a terra denotat. [ Disjunctir enii sunt
jasulic a lerra continenti.]
VERs . 8. Præparans montes in fortitudine sua. Ετοιχιάζω : η εν τη ισχύ αιτιι. Περί της το
 641 COMMENT, IN PSALMOS. 612

θεού διεξαισι δυνάμεως , ανυμνών αυτήν. Το δε Α De divina nunc pertractal potentia , collaudans
έτοιμάζων, εδράζων εξέδωκεν ο Σύμμαχος. Συν- eam alquc extollens. Quod vero ait : præparans ,
εξακούεται & το, έστιν . Έδράζει τα όρη , φησίν, Symmachus dixit , slabiliens. Subintelligitur autem
ούτως ασφαλώς , ως μηδέ ποτε σαλευθήναι ταις substantivum verbum , esi . Deus , inquit , ille esi ,
σφιδρωτάταις και διηνεκέσιν έμβολαις των αγρίων qui stabiles reddit montes, ita ut nullis, tanweisi
ανέμων. validissimis, veulorum Nalibus dimoveri possini,
aul Nucluare.
Περιεζωσμένος εν δυναστεια. Διχην ζώνης Accinclus in polenlalu. Zonæ instar, inquit, cir
κεχυκλωμένος εν δυναστεία , ήτοι εν δυνάμει απείρων cunualus es, in poleutalu , hoc est , in immensa
Η κατά πάντα κτιστών , και εν παντί πράγματι . 'Αλ. polentia, tam in iis quæ ad crealas res pertinent,
λαχού δέ φησιν · 'Eνεδύσατο Κύριος δύναμιν και . quam ad quæcunque alia . Alibi etiam bujusmodi
περιεζώσατο . ſere litur sermone, cum dicit : Indulus est Domi
nus fortitudinem el præcinxit se " .
Συνταράσσων το κύτος της θαλάσσης . Το βά. Qui conturbas profundum maris. Maris profundum
βος, ώστε κάτωθεν ψάμμος αναφέρεσθαι του τοσού- B
ita conturbat, ut arena , quæ illic jacet , sursum
του χάους αιφνίδιον εκμοχλευομένου. Σκόπει δε ότι ſeralur, laula perturbalione commola . Illud igitur
τροστάγματα του θεού την θάλασσαν οι άνεμοι ex hujusmodi Prophetæ nostri verbis consideran
συνταράσσουσιν . dum est : quod venti ( nulla propria virtute , seil ]
mandato Dei mare alque alia elementa conturbant.
i
"Ήχους κυμάτων αυτής της υποστήσεται ; Sonos fluctuum ejus quis sustinebit ? Cum graves
Βαρεις όντας και φοβερούς , και αφορήτους . videlicet siul, terribilesque el ferri nequeant.
Ταραχθήσονται τα έθνη . Διά το ξένον και άηθες Vens . 9. Turbabunlur gentes . Propter norum
του κηρύγματος , και διά το καταλύεσθαι το πα- atque insuelum prædicationis genus, quo majorum
τρώον σέβας αυτών, και την πολιτείαν τούτων religio el antiqua patriæ consueludo destruelur ,
αμείβεσθαι . alque in alia immutabilur.
Και φοβηθήσονται οι κατοικούντες τα πέρατα El limebunt qui habitant fines a signis tuis. li ,
από των σημείων . Αυτοί οι εν ταις εσχατιαϊς της ingtit, qui extremos terre fines incolunt, linebant
γης φοβηθήσονται από των εκάστοτε γινομένων præ multitudine miraculorum , quæ passim in luo
θαυματουργιών σου . Ει δε οι εν ταις εσχατιαίς , Gent nomine. Quod si ji limebunt , qui extremas
πολλώ μάλλον οι εν τω μέσω της γης. Εμείς μέν C orbis parles habitant, quanto illi magis , qui in nie
των περί των κατά Χριστόν θαυμάτων ειρήσθαι dio ejus versantur ? El nos quidem hæc de admi
ταυτά φαμεν : "Εβραίοι δε περί των κατά Μωσήν · randis Christi operibus prædicla fuisse affirmamus:
είροντα : δε διά των εξής. Hebræi vero de iis quæ a Moyse gesta sunt ; verum
reprobantur atque convincuntur ex sequentibus.
"Εξόδους πρωτας και εσπέρας τέρψεις . Τέψεις Exilus malutini et vespere delectabis. Populum ,
τον λαόν σου και κατά τας εξόδους της πρωΐας , inquil, loum delectabis , tam in exilu malutini len .
όταν αρχηται τρέχειν η πρωξα της ημέρας, και πά- poris, quando el mane diei dicitur et dies progredi
Σιν εσπέρας, ήγουν εν τη εσπέρα. 'Αττικόν δε το incipit, quam etiam in exilu vesperæ , hoc est in
εσπέρας, γενική αντί δοτικής . Προφητεύει δε ο ipso vespere. Est autein zonépas Allice posllum ,
λόγος , ότι τερφθήσονται και εν τη αρχή της ημέ- genitivus pro dalivo ; prædicitur alieni lioc sermone
ρας , και εν τω τέλει αυτής τερφθήσονται δε θείοις quod delectabuntur lam in principio quam in line
ύμνους και ιεροίς μελωδήμασι. Τινές δε καλούσιν diei . Delectabuntur autem in divinis laudibus , al
εξόδους μέν πρωτας τα ανατολικά μέρη της γης. que in sacris canticis. Aliqui per exitus matutini,
"Εξόδους δέ εσπέρας τα δυτικά, ότι εν εκείνοις μεν Dei per exitus vespere , orientales atque occidenta
δακεί γεννάσθαι η πρωτα , εν δε τούτοις ή νύξ. Εύ- les terræ partes intelligunt. In allera enim parte
φανείς ούν, φησί , και τους επί της ανατολής οι- mane oriri videtur, in allera prodire nox. Jocar
χούντας , και τους επί της δύσεως , ενανθρωπήσας natione alque conversacione lua , inquit , lain cos
και πολιτευσάμενος επί της γης. Τα δέ εξής ρητά delectatione aſſicies, qui Orientem babitant , quam
πρώτον ιστορικώς ερμηνευτέον, είτα αναγωγικώς : eos qui Occidentem. Quæ scquuntur prinio juxta
αρμιδιώτερα τούτοις τα της αναγωγής, ώς αυτίκα historiæ sensum exponemus, deinde juxta anagogen .
δειχθήσεται . Apliora his , quæ per anagogen ; quemadmodum
brevi ostendelur.
Επεσκέψω την γην , και εμέθυσας αυτήν , VERs . 10. Visilasti terram ei inebriasti eam . Post
Μετά την εκ Βαβυλώνος , φησίν , επάνοδον αντελάβου reditum , inquit , e Babylone , tu regionis Judææ cu .
της Ιουδαίας , αποχερσωμένης ήδη, και εμέθυσας ram suscepisti , quæ jam penic exarucral . Aqua
αυτην υετή. etenim et pluvia cam inebriasti.
Psal. xcii ,
 EUTHYMII ZIGABENI 644
643
Multiplicasli locupletare eam . Multiplicasti plu A 'Ετ.λήθυνας του πλουτήσαι αυτήν . 'Eshte
Eπλή
vian , ul uberiorein eam redileres frugiii copia . Ουνας τον υετόν, ίνα πλουτίσης αυτήν ευθηνία
καρπών.
Flumen Dei impletuin est aqnis. Jordanis elenim " Ο ποταμός του Θεού επληρώθη υδάτων . Ο
inunilazil , quod celeberrimum est Judæx Dumen . "Ιορδάνης έπλημμύρησεν ούτο; γαρ ο ν τη Ιού
δαία, επισημότατος .
Parasli cibum eorum , quoniam ila est præparalio. “Ητοίμασας την τροφήν αυτών , ότι ούτως ή
Cibum cis, inquit, præparasti , qui c Babylone re- ετοιμασία . Παρεσκεύασας, απήρτησας την τροφήν
versi sunt. Hoc pacio ctenim fil præparatio ; αυτών, των εκ Βαβυλώνος επανελθόντων . Kat
subaudilur autem est vel fit , lerra nimirum antea
9
γάρ ούτως ή ετοιμασία. Συνεξακούεται δε το
a lc per pluviam incbriala. εσιιν, ή γίνεται . Μεθυούσης δηλονότι της γης
ύετά.
VeRs. 11. Sulcos ejus inebria, multiplica germina Τους αύλακας αυτής μέθυσον , πλήθυνον τα
εjus . Cum terre feracitaten predixerit , eam post- γεννήματα αυτής. Προθεστίσας την ευετηρίαν
modum fieri rogal. της γης, είτα παρακαλεί γενέσθαι ταύτα .
B
In gallis suis lætabitur germinans. Lætabitur , 'Εν ταϊς σταγύσιν αυτής ευφρανθήσεται ανα.
inquit, lerra in gullis suis , loc cal , in iis aquis τέλλουσα. Ευφρανθήσεται εν ταις σταγόσι , ταις
quæ propter cam milluntur. Ob rorch quippe qui δι' αυτήν, είτουν έν τη δράση ανατέλλουσα πόαν.
super eam caclet, multa herbain germinabit. Quod Μεταφορικών δε το Ευφρανθήσεται .
a'lem ail : Lælelut lerra, melaphorice dictuin est.
EPS. 12. Benedices corone anni bonitalis lum . Ευλογήσεις τον στέφανον του ενιαυτού της
Sinctilicabis, inquit, lolum illius anni circoluin , χρηστότητός σου . 'Αγιάσεις τον κύκλον λον
illius anni dico , qui a lua nobis donandus cst bo- του ενιαυτού εκείνου, του της αγαθότητός σου. Δώ
nilale . ρον γάρ ούτος της σης έσται χρηστότητος .
Et campi tui implebuntur ubertate. Uberlate, hoc και τα πεδία σου πλησθήσονται πιότητος.
est fructuum abundantia . Πιότητος, εις το καρπογονήσαι.
Vers. 13. Pinguescent speciosa deserli. Per dc- Πιανθήσονται τα ωραία της ερήμου. "Έρημον
sertuin loc in loco ipsam intelligit Hierosolymam , νύν την Ιερουσαλήμ λέγει, ως ερημωθείσαν παρά
a Babyloniis in descrlum ac solinudinem redaclam . Βαβυλωνίων . Ωραία δε αυτής, τα επιτήδεια ταις
Ρ : r speciosa vero deserti , eas regionis parles que c ώραις του ενιαυτού μέρη της γης, ήγουν ια καρπο
mn : nibus anni len poribus apriores alque clegan- φόρα. " Η ωραία λέγει τους καρπούς αυτής ως καθ'
liores sunt magis fructiferæ . Vel ( quia Gricca ώραν ενιαύσιον γινομένους.
dictio wpaia non tantum speciosa significat , sed tempestival, vic , quod per tempestiva deserti ,
fructus ipsos intelligit, veluli tempestive ad maturitatein perducios.
El e.csullationes colles accingentur . Metaphoricuis Και αγαλλίασιν οι βουνοι περιζώσονται . Μετα
eliamı sermo est : ( L est sensiis, quod ex omni la- φορικών ενταύθα τo, Αγαλλίασιν οι βουνοί περι
lore universi homines passim exsultabunt. Et quia ζώσονται . Λέγει δε, ότι αγαλλιασθήσονται κύκλο
campos cl speciosa descrti dixeral, nunc addit et και πανταχόθεν . Ειπών δε, ότι τα πεδία και τα
colles , ci paulo post ulterius progrediens , ipsas ωραία, επήγαγε και τους βουνούς. "Ετι δε προϊών,
elian valles addil. προσάγει τάς κοιλάδα ;.
Vens . 14. Induli sunt arielos orium . Induti nimi. Ενεδύσαντο οι κριοι των προβάτων . Ενεδύσαντο
rum lanarum copia , quæ de pascuorum provenil πλήθος μαλλών, και γίνεται από της πιότητος της
pinguedine. Per aricles vero omnilariam greges νομής. Διά δε των κριών πάντα τα ποίμνια δεδή .
significavit . Diwys .
El valles abundabunt frumento. Hoc per se cla και αι κοιλάδες πληθυνοισι σίτον . Τούτο
l'Aum est. σαφές .
Clamabunt, elenim hymnum dicent. Quod reliquums Κεκράξονται , καί γάρ υμνήσουσι . Λοιπόν κε
est , inquit ,, ii qui et libertate,, etlatila
el a le frugu » κράξονται, εκ καρδίας ευχαριστούντες , οι προς τη
cωρία donati fuerint , ex intimo cordle tibi gratias ελευθερία έτι και τοιαύτης ευετηρίας άξιωθέντες.
: gentes, clamabout. Laudabunique le, veluti Salva- Και υμνήσουσι σε τον Σωτήρα και ευεργέτην αυ
sorem ac benefactorem suum , Abundat enim boc των. Περιττεύει δε ο γάρ σύνδεσμος . Αλλά ταύτα
in loco diclio enim . Veruir hæc juxta bisloriæ μεν, καθ' ιστορίας. Κατά δε αναγωγήν , πρόδησίς
selisilm dicta sunt, juxta anagogen vero omnia hæc εστι ταύτα περί του ευαγγελικού κηρύγματος . Λέ
prophetiam continent de prædicatione erangelica. γοιτο δ ' αν προς τον μονογενή Υιόν : Επεσκέψω
Illa etiam verlin : Visilasti terramm , possunt ad την γην, δηλαδή πάσαν: (από δε της γης , νει μου
.

Unigenili personam rcferri, qui universam lerram , τα επί γης οικούντα έθνη (22) Επεσκέψατο γάρ,

Varia lectiones .
122) Ail verbum : P'ro lerrá autoon gentes intellige lerram incolentes ; Visilavil cnim , inquit alias, ctc.
645 COAMENT. IN PSALMOS 646
φησί.. ηρείς ανατολή εξ ύψους) και εμέθυσας Act omnes gentes in ea liabitantes visitavit , et de
αυτήν τω οίνο της κατανύξεως, ώς εν τω ς' στίχο quo dictum est quod Visilarit nos oriens ex alio " ;
του νδ ψαλμού κατά αναγωγήν εξηγησάμεθα. E qui etiam inebriavil terram vino illo compunctionis,
πλήθυνας την ευαγγελικήν άρδείαν , ένα πλουτίσης de quo in sexto versiculo diximus psalmi Lux ,
την ερημένην γην αρεταίς . Ποταμός δε του Θεού sensum tradentes anagogicum . Multiplicavit pra
ο Στήρ ημών Ιησούς. " Υδατα δε αι διδασκαλίας lerea irrigationem evangelicam , ut terram illain ,
αυτού . Του ποταμού γίρ, φησί, τα ερμήματα ευ- quam diximus , virtutum fructibus ſecundarci.
εραίνουσι την πόλιν του Θεού , ώς εν τω ζ' στίχω Flumen autem Dei Salvalor noster csi Jesus , cu
του με ψαλμού προδιελάβομεν • από τούτου δε τού aquæ Numinis multiplices sunt ejus doctrinæ .
ποταμού οχετοί ερρύησαν, οι απόστολοι , και ήρ- Fluminis enim , inquit , impelus lætifical civitatem
δευσεν όλην την οικουμένην. Ητοίμασας δε την λο- Dei, quemadmodum in xLv psalmo , versiculo 7 ,
γιατν τροφήν αυτών των εθνών . Αυτός γάρ αυτήν declaravimus . Aυ hoc lumine rivali quidam denu
σκευάσας , διά των θεοπρεπών δογμάτων, παρέδωκας xcrunt , Sancti nimiruro apostoli , qui universal
τους αποστόλους εντειλάμενος , πώς δεί τρέφειν πει- postmodum terram irrigaruni . Tu etiam præparasli,
σας ψυχάς • ότι ούτως εστίν η αληθής ετοιμασία Bκαι inquit , rationalem cibuna , sacris ac divinis do
της αληθινής τροφής , ως αυτός ήτοίμασας , και ουκ ginatibus luis conſectum , el tradidisti eum apostolis,
Ελλως . Δύλακες δε της δηλωθείσης γής , τα βάθη των modum nimirum ac rationem ducens , quibus esu
καρδιών των ανθρώπων , ας άγαν αρδευθήναι παρα rientes pascere animas oporteret : quonian veri
καλεί, ώς έκβακχευθήναι προς τον είς Θεόν έρωτα, cibi proparalio Iujusinodi est , ut eo nimirum
και έκστήναι μεν πάσης σκληρότητος , απαλυνθήναι 1modo conficiatur , quo tu preparasti et non aliter.
έπρες ήμερότητα. Γεννήματα δε αυτής αι αρεται , Per suicos etiam illius terræ , profuoda hominum
ως καρπός της πίστεως . Σταγόνες δε αύτης, α! corda intelligimus : quos sulcos adco irrigari jubel
από των διδασκαλιών στάζουσαι ψεκάδες της διδα- Prophcta , lil Jivino amore inebrienlur , utique ab
ris. 1 xal så & tud töv Beiwv 5 pzopwv exotazOLLEVA omni receilanı duritie, et ad mansueliidinem mol
νήματα , και ως δρόσος πιαίνουσι , υφ' ών ευ- liantur. Ejusdem prælerca germina virtutes suni,
φρανθήσεται θάλλουσα και αυξανομένη και ενιαυ- veluli elegantissini fidei fruclus ; el gultas ejus
της μεν χρηστότητος , και χρηστότατος καιρός του κη- cas esse inielligimus, que a doctrina sacrie stil .
ρύγματος. Στέφανος δε αυτου ο Χριστός , ώς κοσμή- lant discipline , vel subliniores sensis a divinis
σες και καθωραΐσας αυτόν έν έργο και λόγω. Προς emanaales Scrίριuris , qui roris instar fidelium
τον Πατέρα δε τον λόγον ανοίσεις , ότι ευλογήσεις , C animas impingnant , et pralerea quibus terra illa ,
ο εστιν , ευφημήσεις και επαινέσεις . Ούτω γάρ quam dicimus , germinans lætabitur. Annus ilein
και πεποίηκεν ειπών : Ούτός έστιν ο Υιός benignitatis optimum praedicationis tempus signi
μου ο αγαπητός , εν ώ ηυδόκησα . Περί δε sical , cujus anni corona Christus est , co quod
των πεδίων, και των βουνών , και των κοιλάδων ipsius tanlun Clhristi sermonibus atque operatio
ειλω λόγω φαμεν, ότι προαγορεύει το Πνεύμα nibus predicationis tenopus ornatur , ac decentissi
το άγιον ώς άρα πάς τόπος υποδέξεται τους mum redililur . Hæc auiein verba ad Pairem rele
ειστούς. Τα πεδία μεν, τους κληρικούς των εκ- renda sunt : T:1 , inquii, Pater, ei benedices , hoc
χλησιών • τα όρη δε, τους αναχωρητές · αι Χ !- esi , laudabis cum , sicut el lecisse eum legimus ,
λάδες δε , τους σπηλαιώτας : ο και πιότης τους quando ait : Hic esl Filius meus dilectus , in quo
τοιούτοις έσονται τόποις , και αγαλλίασις, και σίτος: mihi complacui 99. De campis auiler , collibusque,
Σαν δ' αν και άλλως πεδία μεν, αί ταπειναι ψυχαι, el vallibus, in suinma id dicendum videtur , quod
το μηδέν φρονείν υψηλόν · δρη δε , αι επηρμέναι universo illo sermone sancti Spiritus annuntialur
τη ματαία σοφία• κοιλάδες δε , αί εις βάθος αμαρ- adventus , eo quod , adveniente Spiritu, Iocaomnia
τιών κατολισθήσασαι • ωραία δε της κατ' αρετήν D fidelibus replenda erant : campi quidem ecclesiare !!
ερήμου γης, αι επιτήδειοι ψυχαί πρός καρποφορίαν ministris ; nontes autem , anachoretis ; valles vero
κριοί δε των προβάτων, οι απόστολοι, ώς έξαρχοι iis sanctis qui haliitantin speluncis . Οιnnes autem
των λογικών του Χριστού θρεμμάτων , οι και hujusmodi fideles pinguedo quædam et fertilitas his
ενεδύσαντο την χάριν του αγίου Πνεύματος , εν τω locis futuri erant, el exsultationem atquc abundan
καιρώ της Πεντηκοστής , κατά το · 'Υμείς δε καρ- liam præstituri. Vel aliler , per campos , humiles
ίσατε εν τη πόλει Ιερουσαλήμ , έως αν ενδύ- avinas intelligere possumus, quæ sublime nihi! co
σησθε δύναμιν εξ ύψους · ή και οι κατά τόπους gilant ; ci per moules , clatiores alias , quin ad
επίσκοποι και ιερείς , οι ενεδύσαντο διά του βαπτί- inanes doctrinas el ad extcriorem hanc mundi sa
σματος τον Χριστόν : “ Οσοι γάρ, φησιν , εις Χρι- pientiam elcvalæ sunt ; per valles vero , dejectiores
στον εβαπτίσθητε , Χριστόν ενεδύσασθε . Xρή δε quasilam animas , quæ in profundusin peccatorum
και τούτο ειπείν , ότι ουχ εύρίσκομεν καθ ' ιστορίας prolapse suni. Speciosa autem illius terræ , quie
τοιαύτης αξιωθέντας ευετηρίας τους επανελθώντας descria csse dicitur virtutibus , animæ illæ sust ,

» Luc . 1, 78. * Μatth. 121, 17.

647 EUTUYMII ZIGABENI 648
quas apias atque ideneas esse dicimus ad ferendos Α έκ Βαβυλώνος . Και λοιπόν αρμόζει το τής άνα
fructus. Arieles etiam ovium , apostoli sunt, veluti γωγής .
duces quidam ac principes rationalium Christi gregiim : qui arieles induti sunt sancii Spiritus
gratiam , quæ in die Pentecostes in omnes fideles difusa esl ; juxia quod legimus ad eos diclim
fuisse a Domino : Vos autem sedele in cicilate Jerusalem , donec induamini polentiam ex allo ***
Vel episcopi et sacerdoles , qui ubique terrarum sunt , quique induerunt Christuin per baptisma,
Quicunque enim , inquit, i: Christum baptizali esiis , Christum induislis 30. Illud etiam dicere oportel ,
quod nullibi in liis?uria reperimus , quod populus qui ex Babylone reversus cst, hujusmodi abun
dantiam habuerit : ex quo scquitur , quod anagogicus sensus huic psalmo magis congruere videtur.
In finem canlicum psalmi resurreclivnis. Εις το τέλος και δη Ψαθμού αναστάσεως .
PSALMUS LXV . ΨΑΛΜΟΣ ΞΕ .
In finem inscribitur propter prophetias , quæ in Εις το τέλος μεν, διά τήν εν τούτω προφητείαν,
co routinentur, quæ ad finem tendebant , ut alibi ώς και επί άλλων των ούτως επιγεγραμμένων ειρή
diximus. Predicit aulem el gentium fidem , et B
καμεν : προφητεύει γάρ περί της πίστεως των
martyria que pro Christo multi fideliuun passuri " εθνών,, έτι δε και περί των του Χριστού μαρτύρων.
erant. Quid aulem sil canticum psalmi, dictum est Τί δέ έστιν ώδή ψαλμού , προαποδεδώκαμεν εν τη
in procemio operis . Resurrectionis vero dixit pro
.
προοιμίου της βίβλου των Ψαλμών. Αναστάσεως
Transmutationis (23) . In eorum enim personam con- δε , αντί του , περί της αναστάσεως (24) των αι
1

Scriptus est,, qui a Balbylonica servitute in proprium χμαλώτων από της εν Βαβυλώνι δουλείας επί την
patriam translati fuerani, ila ul ale unoquoque οικείαν πατρίδα. Εις την μετάστασιν γάρ εκείνην ο
eorum qui reversi sint proferri possil. El nibilomi- ψαλμός πεποίηται, οίον τίνας αν είπoι τους λόγους
nus congruil eliani unicuique resurgenti, hoc est , έκαστος των αναμένων ήδη της επανόδου. Πρέπει
commutato a peccatis, in quibus olim , veluli pas- δ' αν και παντί μεθισταμένω , η ανισταμένω από
sionuin sagitiis confussus , caplivus detinebatur a της αμαρτίας, εις ήν κατεσυρη τοίς βέλεση των πα
dæmone . θών, αιχμαλωτισθείς υπό των δαιμόνων.
VeRs. 2. Jubilate Deo , omnis terra . Quid sit jie-'Αλαλάξατε τω Κυρίω , πάσα ή γή . Τι μένεστιν
bilalio diximus in secundo versiculo psalmi xlvi . αλαλαγμός, ειρήκαμεν εν τω στίχο β' του μς' ψαλ
Jubel autem Propbeia victoriæ laudes Dco canere, μου . Προτρέπεται δε επινίκιον ύμνον άσαι τώ Θεώ,
qui ci iniinicos , a quibus acti fuerant in capti- C το φοβήσαντι τους αιχμαλωτίσαντας, και δυσα.
vilalein, formidine aſfecil, et ipsos Judæos a ilu- μένω τους αιχμαλώτους έx της δουλείας αυτών .
rissima servilule liberavit . Per omnem aulein ler- Πάσα δε η γη , αντί του, πάντες οι επί γης . Ούτω
ram omnes homines intelligie qui sunt in terra . γάρ ο Σύμμαχος εξέδωκεν . "Ορα δε την κλήσιν των
El boc pacio Symmachus reddidit. In his autem εθνών .
verbis proplietia contine :ur vocationis gentium ,
Psallile nomini ejus. Expositionem vide in quarto Ψάλατε δή τώ ονόματι αυτού. Περί τούτου
vcrsiculo ix psalmi. ζήτει την εξήγησιν του δ' στίχου του και ψαλ
μου .
Dale gloriam laudi ejus . lloc est honorem et Δότε δόξαν εν αινεσει αυτού. Δότε τη αινέσει
magnificentiam . El sensus est , quo:? gloriose ac αυτού δόξαν , είτουν τιμήν, μεγαλοπρέπειαν. Λέγει
inagnifice cum laudeni, cl 110m humano more. δε, ότι 'Ενδόξως αινέσατε αυτόν, και μή ώς αινείτε
τους ανθρώπους .
.

VeRs . 3. Dicile Deo , Quam terribilia sunt opera Είπατε τω Θεώ • Ως φοβερά τα έργα σου !
lua . Que nimiruni olim lom in Æryplo , quam alibi "Οσα εν Αιγύπτω έτερατούργησας , και όσα προ
gentium operatus es . D τούτων , και όσα μετά ταύτα.
In mullitudine vir ! ulis luce mentientur le inimici *Εν τώ πλήθει της δυνάμεώς σου ψεύσονται σε
lui. El sensus est, quod cognitione Dei ubique gen- οι εχθροί σου. Τοιούτον έχει το ρητόν νούν , ότι
lium divulgata , mulli veritatis inimici summam Πανταχού της θεογνωσίας απλωθείσης , πολλοί της
Illius poleslatea limentes, quan label in regno αληθείας έχθροί φοβηθέντες την πολλήν σου δύναμιν
fideliuin , mentientur, seu simulabunt Deum , hoc την εν τη βασιλεία των ευσεβών, υποκριθήσονται
esi , lidem ipsam ( quam in eo habere se fal: 0 σε ! είτουν την είς σε πίστιν. Ψεύδος γάρ ενταύθα
isserent ].).Ipsam elenim loypocrisi ac simulatio .. την υποκρισιν ονομάζει και δή πολλούς τοιούτους
nein hoc in loco mendaciun : ppellavil. El sanc ευρίσκομεν " Ελληνας και αιρετικούς εκάστοτς .
quamplurimos bujusmodi simulatores videre licet
18mm gentiles quam lizreticos.

39. Luc . XIV 43 . 10 Galat . , 27 .

Variae lectiones .
(23) Polius iransmigrationis.
(24) Vidctur legendunι μεταστάσεως , αι vertil interpres : cutu subdal εις την μετάστασιν.
649 COMMENT. IN PSALMOS . 650

Πάσα η γη τρι σκυνησίτωσαι σοι , και ψαλλά- Α VER3 . 4. Omnis lerra adorel le, el psallal libi
τωσάν σοι. 'Εκδηλοτέρα των εθνών ή κλήσις, Clarius atque apertius hic traditur gentium vocilio.
ενταύθα. Προσκυνησάτωσαν δε πρώτον υποταγέντες : Adurcnt autem primo, hoc est , tibi subjiciantur,
είτα ψαλλάτωσαν · προστάσσει δε τούτο θαρσαλέως cl drinde psallani . Summa autem fiducia hæc fieri
.

ο Προφήτης oία πεπληροφορημένος περί του πρά- mandavit Proplieta, veluti qui certus erat futuri ja
γματος . dicii .
Τα...λάτωσαν δή τώ ονόματί σου , Ύψιστε. Psaliant nomini luo, Aliissime. Simile est quoil
Τούτο έoικε τω δ' στίχο του θ ' ψαλμού » υπό δε της Ιegimus in v versiculo 15 psalmi . Pre granli
άγαν περιχαρείας, υπομιμνήσκεται των του Θεού autem lielitia , reminiscitur prodigiorum Dei , el
τεραστίων , και παρακελεύεται πάσι ψάλλειν και psallerc omncs jubel, ac redcmplorein Deum lau
υμνείν τον λυτρωτήν θεόν. darc.
Δεύτε και ίδετε τα έργα του Θεού . Α καθ- VeRs. 5. Venile el videle opera Dei. Quæ ubique
εκάστην ποιεί παραδόξως . Συγκαλεί δε πάντα τα gentium operatus est, summa admiratione digua.
Εθνη . Advocal autem universas gentes.
"Ως φοβερός εν βουλαίς υπέρ τους υιούς των Quam lerribilis in consiliis super filios hominum.
ανθρώπων.- 'Εν μηχαναις εξέδωκεν ο Σύμμαχος. " Symmachus reddidit in machinationibus. Mullam
Λίαν ουν φοβερός εν μηχαναίς, διά το φοβερά igitur terribilis in Ta::clinationbus co quod magnis
μηχανάσθαι , όταν εθέλη σώσαι τον λαόν αυτού. quibusdam artiliciis ulilur, quoties ei placuerit
Οποία γάρ κατά των Αιγυπτίων εμηχανήσατο · populum suum salvare : veluti ea sunt que ad
νικών αεί τα σοφίσματα και τας αντεπιχειρήσεις versus Ægyplios adinvenit, conatus atque aslutias
των ανθρώπων. Είτα καταλέγει τα πάλαι θαύματα. omnes humanas semper vincens. Antiqua deinde
connumeral miracula .
"Ο μεταστρέφων την θάλασσαν εις ξηράν . Pers . 6. Qui convertil mare in aridam . lloc ſa
Τούτο γέγονεν επί της Ερυθράς θαλάσσης , ως η clum est in mari Rubro , ut habelur in Exodo.
βιβλος της Εξόδου διδάσκει. 'Αντιχρονικώς δε Posuit auteni lempus pro leinpore . Nam dictio , Cone
είπεν, 'Ο μεταστρέφων , αντί του, " Ο μεταστρέψας . vertit ,, presenlis est lenmporis hic , ut ex Greca
dictione perspicilur , et posita esl pro pralerilo.
'Εν ποταμό διελεύσονται ποδί. Και τούτο γέ- In Numine perlransibunt pede, lloc vero accidit
γονεν επί του Ιορδάνου , διαβαινούσης της Κιβωτού . in Jordane cum transirel Arca : el tempus eliam
"Αντιχρονία δε κάνταύθα , αντί του, Διήλθον οι πρό- c hoc loco posuit pro tempore , Pertransidunt, pro
γονοι ημών . Ποδι δε , αντί του , Πεζή . Πεζεύειν δε , Pertransierunt , inajores nostri nimirum . Pede au
το διά ξηράς οδεύειν. (25) Των κατά την άνοδον δε lem , hoc est, pedestres. El Jum pedesires incese
θαυμασίαν, υπομιμνήσκει τον Θεόν , διά την προ- sissc eos dicit per ſumen , per siccam cos anilu
κειμένην και αυτοίς άνοδον, ίνα συνήθως και αυτούς lasse significat. Illorum aulei miraculorum me
ταύτην Εξευμαρίση . Ο μέντοι Σύμμαχος ετήρησε minit, que in co reditu facta sunt , putans gestarum
τον χρόνον• εξέδωκε γάρ," Ο μεταβαλών την θάλασ- illic rerum memoriam ad præsentem rcditum in
σαν και πάλιν, Ηοταμόν διέβησαν . patriam pertinere, dun cxcmplo eorum , quæ tunc
gesia sunt, faciliorem hunc reditum demonstrat. Symmachus vero bic lempus servavit, transtulit
clenin , Qui transmuiavil mare in aridam ; ilem : Flumen pertransieruni.
"Εκεί ευφρανθησόμεθα επ' αυτά τα δεσπόζοντι Pers. 7. Ibi lætabuntur in ipso dominante, in
εν τη δυναστεία αυτού του αιώνος. Εκεί, αντί polentalu suo sæculi. Ibi , hoc est, in eo loco al
του , Εν τω τόπω , εις ον επειγόμεθα. Δυναστείαν δε quem ſeslinamus. Per polentatum vero Dei, divi
θεου νοουμεν , την άπειρον και ανυπόστατον δύνα- nain intelligit potentiam , veluti immensam , atque
μεν. Δεσπόζει δε ο Θεός και του παρόντος και του inviclam . Dominalur aulem Deus lain præsenti
μέλλοντος αιώνος, ώς απέραντον έχων βασιλείαν. quam ſuluro sæculo, veluli is, cujus regnum infi
D nilum est.

Οι οφθαλμοί αυτού επί τα έθνη επιβλέπουσιν. Oculi ejus in gentes respiciunt. Tanquam ad cog
"Ως μέλλοντος αυτά κληρονομήσαι , και οικειώσασθαι quos in hæredilalem est possessurus, et vindica
διά πίστεως. Νόησον, Ιουδαίε , ότι μετέστησεν από lurus per fidem . Agnoscas igitur, o Judire, quo
σου την επισκοπήν αυτού . modo protectionem el custodiain suam Deus a lo
averlit (et ad gentes transtulii) .
Οι παραπικραίνοντες μη ύψούσθωσαν εν εαυ Qui exasperani, noil exallentur in semetipsis.
τοίς . Λοιπόν οι Ιουδαίοι , μή έπαιρέσθωσαν εν Quod reliquum est , inquit, Judæi in scipsis, hoc
αυτοίς . " Ηγουν παρ' εαυτοις, ώς μόνοι το Θεό est , apud scipsos 1100 elevcntur, quasi suli ipsi
γινωσκόμενοι • τούτους γάρ λέγει παραπικραίνοντας , sint , qui a Deo sint cognili. Exacerbantes auleni
ως αει γογγύζοντας και αντιλέγοντας και άλλοι eos appellai , veluti qui scmper murmurabant ach .
Variæ lectiones.
( 23 ) Ad verbum : Ea porro miracula quæ in eo : um el ipsis propositum , ut ad illud ezemplum pre
ridiru facta sunt in memuiiain revocal Deo, ob redio sentem ipsis redilum facilcm slernal,
PATROL . GR . CXXVIII . 21
651 EUTIIYMIT ZIGABENI 652

versus Dum, atque ci contradicebant. Similiter ct A δε προφήται , οίκον παραπικραίνοντατούτουςώνόμα

aliipropluet: e exacerbanlens domumeos appellavere. σαν. Και άλλως δε λέγοιντο αν παραπικραίνοντες,
Vel aliler, Judai illi exacerbautes dici possunt (scυ ως δεδωκότες εις το βρώμα του Χριστού χολήν » και
potius, ut Greca dictio magis proprie significat , εις την διψαν αυτού ποτίσαντες αυτόν όξος. Αίνιγμα .
omaricanles), qui Christo in cibum annarissimum τώδη δε τα προφητικά και ασαφή , δι' ας προεφημεν,
fel dederunt , et acetum iri potun. Enigmalica αιτίας · συ δε παραπικραίνοντας λέγε , και τα βάρ
autem , atque admodum obscura sunt hac Prophet:ε 6αρα έθνη , και τους δαίμονας , έχων έφορον σεαυτού
verba , obcas rationes quas alibi prædiximus. τον θεόν.
Quicunque etiain fuerit filelis, qui Deum sui cuslodem babeal, exacerbantes appellarc polest lam ipsos
dæmones, quam inirnicas ac barbaras gentes.
VeRs . 8. Bencdicile , gentes, Deum nostrum. Ευλογείτε , έθνη , τον Θεόν ημών . "Έθνη εφ' και
(ientes dico , ad quas custodia et protectio Dei μετέστη και επισκοπή του Θεού.
pertransivit.
El auditam facile vocem laudis ejus. Hoc est Και ακουτίσατε την φωνή της ανέσεις
majori voce extollite. Vel miditam facile vocem B αυτού . 'Ακουστήν ποιήσατε · τουτέστιν , εξάραα με .
laudis iis hominibus, qui post vos ſuluri sunt . γαλοφωνότερον · και ενωτίσατε ταύτην εις τους μεθ'
υμάς .
Vers. 9. Qui posuit animam mcam ad vilam . Per Του θεμένου την ψυχήν μου εις ήν . Επει και
vitam libertatem intelligit, quoniam servitus, ut δουλεία θανάτω έoικεν,ώς οι σοφοίφασι , ζωήνλέγει
sapientes dicunt, morli similis est. νύν , την ελευθερίαν.
El qui non dedil in Auclualionem pedes meos. Qui Και μή δόντος εις σάλον τους πόδας μου . Και
conversationem ac vitam meani a pietate ac reli- μη παραχωρήσαντος δοθήναι εις παρατροπήν ευσε
gione ad impielalcm perverli non permisil. δείας την πολιτείαν μου .
Vers. 10. Quoniam probasti nos , Deus. llæc verba “ Οτι εδοκίμασας ημάς , ο θεός . Προηγουμέ
præstantissimis quibusdam sanctis accommodari νως (26 ) από των εναρέτων ο λόγος , οίον του Δανιήλ
possunt, quales fuere Daniel, et ircs pueri , el alii και τριών παίδων , και των τοιούτων . Καταλέγων
hujusmodi . Deinde connumeral genera discipline. τα είδη της παιδείας : "Εδοκίμασας ημάς , φησίν , εν
Probasti nos, inquiunt, in lentationibus, hoc est, τους πειρασμοίς · τουτέστιν , Έξήτασας όπως έχωμεν
Exquisivisti quonan Diodo idem ac patientiam πίστεως και υπομονής .
habercmus . C
Igne nos examinasti sicul examinalur argenlun . Επύρωσας ημάς καθώς πυρούται το αργύριον .
Hoc propter caminum ignis dictum est, in quo Τούτο δια την εξαφθείσαν τοίς τρισι παισι κάμινον *
fuerunt tres pueri. Possumus etiam per ignein , είη δι' αν πύρ, και η φλόξ των θλίψεων ,
ipsam tribulationem alque calamilalum Dammain
intelligere.
Vers. 11. Inuuxisti nos in laqueum. Hoc propter Εισήγαγες ημάς εις την παγίδα . Τούτο , διά τον
Jacum leonum dictum videlur, in quem Daniel λάκκον των λεόντων, εις ον ενεβλήθη και Δανιήλ : είη
inmissus est : lamelsi omne aliud aMiclionis ge- δ' αν και πάσα συνοχή κακώσεως .
nus intelligi possit.
Posuisti iribulationes in dorso nostro. Plagas ni "Έθου θλίψεις επί τον νώτον ημών . Μάστιγας
mirum et verbera , quibus preinebamur . Verisimile θλιβούσας . Είκός γαρ αυτούς και τυπιεσθαι, Ή
est auten eos verberibus sape fuisse alliclos. Vel θλίψεις λέγει τα βάρη των πειρασμών•(27 ) νώτους
per tribulationes, omne calamitalum genus signi- δε εαυτούς, ώς από μέρους το πάν .
ficat, per dorsum aulem , lolum hominem , veluti
tolum a partc . D

Imposuisti homines super capila nostra . Subjecisti 'Επεβίβασας ανθρώπουςεπιτάς κεφαλας ημών .
nos inimicis nostris, dedistique cis, ut conculca- Yπέταξας ημάς τους εχθρούς • πατείσθαι ημάς εδω :
remur . Melaphoricus enim sermo est. Olim nam- κας. Μεταφορικός δε ο λόγος . Πάλαι γάρ των βασι
que reges qui aliquos devicerant, solebant in trium- λέων οι νικώντες εχθρούς, θριαμβεύοντες ιπάτων
phis caplivoruin capila conculcare. τας κεφαλής των εζωγρημένων.
VERs. 12. Transivimus per ignem et aquam . Per Διήλθομεν δια πυρός και ύδατος . Πυρ και
ignem el aquam , varias calamilates intellige, et ύδωρ, νόει τας συμφοράς . Τούτο μεν, ώς εμπιμπρό .
quia animam incendunt, ct quia Comergint el suf- σας την ψυχήν τούτο δε , ως επικλυζουσας και
focant . Illul querendum videtur , cur Deun po- αποπνιγούσας . Αξιον δε ζητήσαι πώς, των Βαβυ
lius accusent Judæi, eique calamitatum suarum λωνίων αυτούς κακωσάντων , αυτοί τον θεόν αιτιών .
causam ascribani, potius quam Babyloniis a qui. ται μάλλον : 'Eπύρωσας ημάς , λέγοντες , και εισ ·

Variæ lectiones.
(26) Αη από pro περι. (27) Cræce jentalionum .
 COMMENT, IN PSALMOS. GS
653
ήγαγες εις την παγίδα , και τα τοιαύτα. "Έστι δε Α bus alicui fuerant . Deo clenim dicur. : Igue nos Η
ύσις του ζητήματος , ότι τον Θεόν εγίνωσκον (28) examinasli ; item : Induxisti nos in laqueum , ct alia
αίτιου , ών πεπόνθασι , παραχωρήσαντα τους εχθρούς , Iujusmodi. Ad quod dicendum est illos Deo omnia
ούτω χρήσασθαι τους δούλους αυτού . bæc ascribere quia cognoscebant ab illo fuisse , ul
inimici lania poluissent adversus se ; permillit
autemi sæpenumero servos suos castigari.
Εξήγαγες ημάς εις αναψυχήν . Και όμως Ei edutisti nos in refrigerium . El lamen lu nostri
Ελεήσας ημάς, εξήγαγες εις ανάπαυσιν. Χρη δε γι. miserlus in refrigerium nos postea adduxisti. Illud
ώσκειν ότι το 'Εδοκίμασας ημάς , και τα εξής, eliam animadverlendum , quod verba illa : Proba
έχρι του Και εξήγαγες ημάς εις αναψυχής , προσ- sti nos, el que sequuntur , usque ad illa : Eduristi
άτο μάλιστα των του Χριστού μαρτύρων προηγο- nos, ut Paulus docel " , prædicta sunt ex persona
κύθης καθώς φησι και Παύλος και απόστολος·επει martyrum Christi. Hæc elenini omnia Christi war
και πάντα κατά μέρος υπέστησαν . Ivres divisim sallem sustinuerunt.
Εισελεύσομαι εις τον οίκόν σου εν ολοκαυ- Vers. 13, 14. Introibimus in domum tuam in holo
τόμωση. Κα0° ιστορίαν μεν σαφής ο λόγος . 'Ανα- causlis. Juxla historiam verba clara sunt, juxta
γωγικώς δε οίκος Θεού ο ουρανός• ολοκαυτώματα anagogen domus Dei coelum est. llolocausta autem
δε, αι ολοτελείς εργασίας των αρετών, ας θύουσι το perfecta sunt operationes virtuίum , quas justi ac
θ.ώ πάντες οι δίκαιοι . sancti viri Deo sacrificant .
Ασώσω τας ευχάς μου , ας διέστειλε τα Reddam libi vola mea quæ distinxerunt labia mea,
χείλη μου , και ελάλησε το στόμα μου εν τη θλι- et loculum est os meum in tribulatione mea. Per
ψη μου. Ευχάς καλεί νυν τις υποσχέσεις το δε vola promissiones intelligit . Quod vero ail : Lucu
Σλάλησεν , εφερμηνευτικόν εστι του Διέστειλεν . lum est os meum, declarando, dixit, priora illa
verba : Dislinserunt labia men,
"Ολοκαυτώματα με μυελωμένα ανοίσω σοι. Ούχ Vers. 15. Blolocausla medullala offeram libi. Non
απλώς ολοκαυτώματα : αλλά πίονα . Πίων δε έργα- simpliciter dixit holocausta , sed pinguia. Est an
αία αρετής και εξαίρετος . - tcm pinguis illa virtutis operatio, quæ excellens
est, et prie omuibus præcipua,
. Μετά θυμιάματος και κριών ανοίσω σοι βόας Cum incenso arielum oſſeram libi boves cum hircis.
μετά χιμάρων . Κατά μεν την ιστορίαν, ώς είρηται , Juxla historiam quidem , ut alibi diximus, maniſesta
Oferebantur enim on
δήλα τα είδη των θυσιών. Πάντα γάρ τα ρηθέντα c sunt sacrificiorum genera. ur
προσεφέρετο. Κατά δε τον λόγον της αναγωγής, είεν nia quæ hic commemorant , in sacrificiis. Juxta
αν θυμιάματα μεν , και αποπνέουσα της καθαράς ψυ- anagogen vero, incensum dici potest, bonus ille .

1 % ευωδία • κριοί δε, οι ηγεμονικοί της ψυχής λο- odor, qui ab anima munda ac pura spirat : Arie
γισμοί, κερατίζοντες τα πάθη : βόες δε, αι ενέργειαι les vero, principaliores aniinæ cogitationes, que
του σώματος . Γης μέν γάρ εργάτης και βούς · εκ γής veluti cornu quodain carnales feriunt psssiones ;
& το σώμα , και περί την ενεργεί • χίμαροι δε , αι et boves, ipsius corporis operationes. Est enim
υπέρ αμαρτιών δεήσεις . Πάλαι γάρ ο χίμαρος υπέρ bos lerræ operalor, et hominis corpus e terra crea
αμαρτιών εθύετο . Λέγει τοίνυν ότι πάντα ταύτα lum est, el terram colit. Per hircos aulem suppli.
ανοίσω σοι , απαλλάξαντί με της δουλείας των cationes intelligimus pro peccatis, quoniam pro
Εχθρών . peccatis birci olim iinmolabantur. Omnia htc, in
quil , tibi oferam , ubi me ab inimicorum servi .
tule liberaveris .
Δεύτε, ακούσατε , και διηγήσομαι , πάντες οι Vers. 16. Venile, audile, et narrabo vobis , cin
φοβούμενοι τον Θεόν , όσα εποίησε τη ψυχή μου . nes , qui limelis Deum, quanla fecit animæ meæ.
Χαθ' υπερβατών ή των ρητών τούτων συνταξις , ένα D Ordo hujus versiculi il per Dyperbalon , ut sit
είη τοιαύτη: Δεύτε, ακούσατε , πάντες οι φοβούμενοι sensus : Venite, el audite;omnes, qui liinelis Deuin :
τον θεόν, και διηγήσομαι υμίν όσα εποίησε τη ψυχή el narrabo vobis quanta fecit animæ meæ, hoc est,
μου · οίον , οπόσα εποίησε μου καλά . Είτα διέδεισι, quanta fecerit inihi;vel per se simpliciter legendum
ως ευεργετήθη . est : Quæcunque fccit animæ meæ , hoc est, quæ
cunque fecit mihi bona ; deinde narral, quoniolo
hæc sibi præstiterit beneGcia .
Προς αυτόν το στόματί μου εκέκραξα , και VERs. 17. Ad ipsum ore mico clamavi, el exallari
έδωσα υπό την γλώσσαν μου. "Υψωσα δηλονότι sub linguα η ea . Exaliari , inquit , linguam mean ,
την φωνήν μου , καλούσαν αυτόν εις αντίληψιν. Παρα- invocando illum mibi in auxilium . Observandum

* Bebr. 39.
Variæ lectiones .
( 28) Græce unico et continuo sensu : Quod Deum , qui dedisset inimicis lantoper servis suis
intelligebari eorum quæ passi essent auclorem esse abuli posse .
 EUTIJYMII ZIGABENI 656
655
vero est, quod prepositio , sub, posita est pro A τηρητέον δε την υπό πρόθεσιν , αντί της έν πάντως
.
prepositione in,, ac si diceret :: In lingua mea
nies ;; et κειμένην, οίον Εν τη γλώσση μου · τοιουτόν έστι
simile est, quod alibi legimus : Sub lingua ejus la- και το : Υπό την γλώσσαν αυτού κόπος και 30
bor et dolor " ; item : Venenum aspidur sub labiis γος και το • 1ος ασπίδων υπό τα χείλη σου , και
eorum ". τα τοιαύτα .
VERs. 18. Injustitiam si aspezi in corde meo, Αδικίαν ει εθεώρουν έν καρδία μου , μή εισ .
non esaudiat me Dominus. Quando, inquit, Deum ακουσάτω Κύριος . "Οτι δε , φησί , τούτον παρεκά
τοgabam,, injustum tunc aut iniquum quippiam in λουν, ουκ έθεώρουν εν τη καρδία μου , κακίαν τινά :
corde meo non considerabam , sermonique suo και πιστούται τον λόγον επαρώμενος , ότι, Ει συνεχί
Prophela fidem faciens, per imprecationem , ait : νωσχον αυτή τοιούτον τι, μή εισακουσάτω μου Kύ
Si hujusmodi alicujus rei mibi fui conscius, nun- ριος του λοιπού , οσάκις αν αυτόν επικαλέσωμαι.
quam me inposterum Deus exaudial, quando eum
invocabo .
Vers. 19. Proplerea exaudivil me Deus. Quo- Διά τούτο εισήκουσέ μου ο Θεός. Διότι μετά
niam scilicet puro ac mando corde ei preces ol- καθαράς καρδίας έδεόμην . Xρή δε και ημάς , ει μέλ
tuli.. Si aliquid ab eo igitur consecuturi sumus,, 2B λοιμεν επιτυγχάνειν (29) , μετά καθαρού συνειδότος
munda nos com conscientia oportet ad eum sup- παρακαλείν τον Θεόν
plicables accedere .
Inlendil voci orationis meæ . Simile est quod le- Προσέσχε τη φωνή της δεήσεώς μου . " Ομοιόν
gimus in lertio versiculo quinti psalmi. έστι το τρίτο στίχο του πέμπτου ψαλμού .
VERS. 20. Benedictus Deus qui non amovit ora Ευλογητός ο Θεός ,9 ος ουκ απέστησε την
tionem meam. A se, inquam, eam non amovit. προσευχήν μου . 'Αφ' εαυτού δηλονότι.
El misericordiam suam a me. A communi sensu Και το έλεος αυτού απ' εμού. Από κοινού καν
sumenduin est verbun : Non amovil. ταύθα, το, ος ουκ απέστησεν .
In finem in hymnis Psalmus Cantici ipsi David . Εις το τέλος εν ύμνοις Ψαλμός ωδής τω
Δαβίδ .
PSALMUS LXVI. ΨΑΛΜΟΣ Ξς'.
In Pnem inscribitur, quoniam Dei Verbi incar- Ες το τέλος μεν , ότι προκηρύττει του Λόγου και
nationem prædicii, ad cujus Gnem respicere leclo- Θεού την ενανθρώπησιν · ής τινος εις το τέλος αφο
rein jubet: in hymnis vero , quia laudandum illain c ράν υποτίθεται τους εντυγχάνοντας . Εν ύμνοις δε ,
esse admonel. Quid autem sit psalmus cantici, di- ότι και υμνείν αυτόν παρακελεύεται το δε Ψαλμός
ximus in proemio operis. ώδης προηρμηνεύσαμεν εν τώ προοιμίω της παρού
σης βίβλου .
YERS, 2 Deus misercatur nostri , et benedical no- "Ο Θεός οικτειρήσαι ημάς , και ευλογήσαι
bis.. Praevidens Propheta divine incarnationis my
nny- ημάς . Προεγνωκώς το της θείας ενανθρωπήσεως
sterium , adimpleri supplical, quod prævidet. Et μυστήριον, εύχεται πληρωθήναι ταύτην · και πρώ
priino quidem Deum pelit ; ut bumana. miserealur τον μεν οικτειρηθήναι την των ανθρώπων φύσιν,
naluræ, quæ sub sæva dæmonis delincbarur iy- πικρώς τυραννoυμένην υπό του διαβόλου . Είτα ευ
rannide :: deinde benedici etiam,, hoc est, sanctifi- λογηθήναι, είτουν αγιασθήναι. Ζήτει δε τα σημαι:
cari eam rogal. Quid aulein sil benedicere, vide in νόμενα της ευλογίας εν τη εξηγήσει του ε' στίχου
quinto versiculo psalmi xx . του εικοστού ψαλμού .
Appareat vultus ejus super nos. Vullus seu facics Επιφάναι το πρόσωπον αυτού εφ ' ημάς . Πρόσ
Palris, Filius est. Qui vidit enim , inquil, me, vidit ωπος του Πατρός , ο Υιός : Ο έωρακώς γαρ, φη
el Palrem meun " . Oplantis igitur in morem Pro- σιν , εμέ , εώρακεν τον Πατέρα . Ευκτικώς oύν φησιν,
plhela ait : Appareαι νulius ejus , Iloc est, utinam D 'Επιφάναι : τουτέστιν , Επιφανείη το πρόσωπον του
:

illuceat nobis vullus Patris, ipse scilicet Filius, Πατρός , είτουν ο Υιός , εφ' ημάς τους επί γης, διά
1

sua nimirum incarnatione : et super nos illuceal, σαρκώσεως. "Η και του Χριστού και κατά σάρκα
qui in terra sumus . Vel, Vullus ejus, boc est, vul πρόσωπον, και έστιν αυτός κατά περίφρασιν.
lus Christi secundum carnem : ipse videlicet
Christus nobis illuceat.
El miserealur nostri. Bis Deum rogal ul sui mi- Και ελεήσαι ημάς. Ταυτόν το οικτειρήσαι το
serealur ; veluti oplatæ rei valde cupidus. ελεήσαι (30) : δις ούν τόδε λέγει, γλιχόμενος τυ
χείν , ου εζήτει .
VERS. 3. Ut cognoscant in lerra viam luam . Hoc, Του γνώναι έν τη γη την οδόι σου . Είη , φησί ,
inquit , alyue illud fieri oplo, ut homines qui in τόδε, και τόδε επί τη γνώναι τους εν τη γη, την
δ: Psal . 3, 17. * Psal , και , 3 ; 139, 4. ο Joan . ΧΙV , 9.
Variæ lectiones .
(29) Videlur subaudiendumi tovó;.
(30) ldem est enim vixTE !Pº526 ac ¿ashox!, ul est in lexti . Q:10d consullo omisit interpres.
657 COMMENT.IN PSALMOS . 658
οδών της πολιτείας σου , ήν αυτός βαδίσας , υποδείξεις Α terra sunt, cognoscant via ile, ac conversationis
τους μαθηταίς . luæ, per quam lu ambulasti, et quam tu ostenlisti
discipolis .
'Εν πάσιν έθνεσιν το σωτήριόν σου . Και τους In omnibus gentibus salutare tuum. Alyne uit ho
εν πάσιν έθνεσιν ανθρώπους (31 ) την δι ' ημάς εν- mines ,, inquit, in omnibus gentibus cognoscent
ανθρώπησίν σου . Ταύτην γάρ καλεί σωτήριον , ότι incarnationem tuam , quze propler nos facta est.
δι' αυτής σωζόμεθα λείπει δε εν τοις έθνεσι το άρ- Hanc elenim salutare appellat, quia propter can
θρον » ώσπερ και εν τω όπισθεν στίχων , λείπει το salvamur.
άρθρον , τη γη (32 ) .
'Εξομολογησάσθωσάν σοι λαοί , ο Θεός , εξομο- VERS. 4. Confleantur tibi populi, Deus, confilear.
λογησάσθωσάν σοι λαοί πάντες . Δαοί μεν απλώς lur tibi populi omnes. Populi quidem simpliciter
οι εκ περιτομής - λαοί δε πάντες οι εξ εθνών, ως πλει- dicti , ii intelligendi sunt ,, qui et circumcisione ::
ους έx πολλών γενών . Εξομολογησάσθωσάν er gentibus credidere ,,
populi autem oιnnes , ii qui ex
σοι δε , αντί του Ευχαριστείτωσαν , και υμνείτωσαν , veluti plures ex multis nationibus congregati. Con
ών επί τη σωτηρία ενανθρώπησεις . fileantur autem, hoc est , Gratias agani , et laudent,
B
quod propter corum salutem humanam carnem
assumplurus es.
Ευφρανθήτωσαν και αγαλλιάσθωσαν έθνη . VERs. 5. Lælenlur, el exsultent gentes. Hæc
Ταυτα σαφή . Περί γάρ της ευφροσύνης και αγαλ- clara, sunt. De letitia aulem , et exsultationc, ple
λιάσεως , διαφόρως προειρήκαμεν . Είτα επάγει και rumque alibi diximus. Deinde causam latitive
την αυτήν αιτίαν της χαράς . addit.
" Οτι κρινείς λαούς εν ευθύτητι , και έθνη εν Quoniam judicabis populos in rectitudine, el gen
τη τα οδηγήσεις . Διότι καταχρινείς μεν δικαίως les in terra diriges. Quoniam Judæos, qui olim
τους Ιουδαίους, τους ποτέ λαούς σου , οία μή παρα- populi tui fuerunt , juste judicabis : eo quod e που
now
δεξαμένους σε . Οδηγήσεις δε εν τη γη ών τα susceperint.. Ει Et exsistens in terra,, diriges gentes
Εθνη . H τα έθνη τα εν τη γή, κατ' έλλειψιν άρθρου 3d
ad seimilam virtutum.
vírlulum . Vel,, diriges gentes , que in
δευτέρου . terra suni , omisso articulo.
' Εξομολογησάσθωσάν σοι λαοί , ο Θεός , εξ- VERS.fi. Confiteantur tibi populi , Deus, confileantur
ομο.λογησάσθωσάν σοι λαοί πάντες .Τα αυτά πάλιν libi populi omnes . Eamdem rursus sententiam re
επανέλαβεν, επιταχύνων τους λαούς και προθυμο- C petit, οι celeres populos faciat , et promptiores cos
τερους απεργαζόμενος . reddat.
Γη έδωκε τον καρπόν αυτής. Των ανθρώπων Terra dedit fructum suum. Hominibus elenim a
ευλογηθέντων , και η γη δαψιλώς έκαρποφόρησεν . " Η Deo benedictis , lerra abunde fructificavit. Vel
γης καρπόν λέγει τους εκ γής μεν ούντας ανθρώ- fructum terræ homines appellat, qui e terra nali
πους , τω θεώ δε καρποφορηθέντας διά θλίψεως ή sunt, quique per tribulationes, et virtutum ever
ασκήσεως και αυτόν τον Χριστόν. citationes Deo in fructum dati sunt. Vel per fru
clum , ipsum Christum intelligit.
Eό.lcγήσαι ημάς ο Θεός, ο Θεός ημών , εύλο- Benedical nos Deus , Deus noster, benedicat nos.
.

γήσαι ημάς ο Θεός . Γράφεται και ούτως • Εύλο- Deus. Scribitur etiam hoc modo : Benedical nos
τήσαι ημάς ο Θεός , ευλογήσαι ημάς ο Θεός , Deus, benedicat nos Deus, benedical nos Deus . Vide
ευλογήσαι ημάς , ο Θεός . Oρα παραγυμνού μενον apertum ac denudalum sanctissima Trinitatis
το της αγίας Τριάδος μυστήριον , το τριπλασμα του mysterium,, hac triplicatione :: Deus,, Deus , Deus..
θεός , και Θεός , και Θεός .
Και φοβηθήτωσαν αυτόν πάντα τα πέρατα της Et meluant cum omnes fines terræ . Ea Iriplica
γης. Διά μεν του τριπλασμού το τρισυπόστατον D εiοne quidem, ut diximus, tres expressit Personas,
ενέφηνε • διά δε του ειπείν ενικώς αυτών, το ενιαίον singulari autein sermonc, eum, non eos adorari
της θεότητος. Ει γάρ και Θεός έκαστον των τριών jabens, divinitatis unilalem significavit. Νam et
προσώπων, αλλ' εις θεός λέγεται τρισυπόστατος . si unaquæque Personarum Deus sit, omnes tamen
Persona non tres dii , sed unus esso Deus di
cuntur .
Εις το τέλος τώ Δαβίδ ψαλμός ωδής . n finem psalmus cantici ipsi David .
ΨΑΛΜΟΣ ΞΖ' . PSALMUS LXVII.
Εις το τέλος μεν , ότι και ούτος προανακηρύττει In finem quidem inscribitur, quia Salvatoris
του Σωτήρος την επιφάνειαν εκδηλότερον , και την alyenlum , et dæmonum destructioncm manifestius

Varig lectiones .

(51 ) Supple γνώναι. non possunt . Drest autem dictioni εν τοις έθνεσιν
(32) llic quoque verlenda non duxit interpres arriculus, ul el in superiore versiculo dictioni èx
nonuulla ja nisi ab iis qui Grace sciunt, iniclligi 5. Y. (utrobique :905) .
659 EUTHYMII ZIGABENI 660
μrenuntiat, quid autem sit Psalmus cantici, jam Α κατάλυσιν των δαιμόνων . Τί δ' εστί Ψαλμός ωδής
alibi diximus . προείρηται .
VERS. 2. Exsurgat Deus, e! dissipentar inimici "Αναστήτω ο Θεός και διασκορπισθήτωσαν οι
cjus . Cum demones in humantum genus tyranni- εχθροί αυτού. Των δαιμόνων τυραννούντων, και
dem excrcerent, nec homo aliquis, nec angelus μήτε αγγέλου , μήτε ανθρώπου βοηθούντος τους κατα .
captivis hominibus opem ferret, vocal Prophela δουλωθείσιν , αυτόν τον Πλάστης των τυραννουμένων
in auxilium ipsum omnium Creatorem , rogans καλεί προς άμυνας . 'Ανάστασιν δε θεοπρεπως νοή .
cum ut celeriter exsurgat. Surrectionem aulcm in σεις την κίνησιν εις εκδίκησιν. Ει δε και προστακτι
Deo sane et digne Deo intelliges, molum quemdam κώς εσχημάτισται το, Αναστήτω , και τα εξής ,
esse ad delinquentium vindictam . Et licet verbum , αλλ ' ευκτικού λόγου σημασίαν έχουσιν , ώς έν άλλους
exsurgat, imperativi sit modi (ut ex Græca lectione ειρήκαμεν. 'Εχθροί δε του Θεού κυρίως οι δαίμονες ,
aperte dignoscitur), sensum optantis habet hoc in ως αποστάται και αντικείμενοι .
loco : et simili modo alia sequentia verba, quemadmodum et multis aliis in locis reperitur,, ubi
etiam diximus. Inimici autcm Dei, proprie daemones sunt, veluti rebelles, ac Deo adversantes.
Er fugiant, qui oderunt eum a facie ejus. Fugiant B Και φυγέτωσαν από προσώπου αυτοί οι
a presentia et conspecta Dei , illius vultum in μισούντες αυτόν . Από της επιφανείας αυτού μη
carne ſerre nequeuntes. Quod etiam reipsa accidisse φέροντες την διά σαρκός αυτού παρουσίαν . Ενθα
videmus : cum sicubi Christus coleretur, illius γάρ παρείη , έδραπέτευον αμεταστρεπτί.
adeo præsentiam lugerent diemones, ul relro nun
quam converterentur.
VERS. 3. Sicut deficit fumus, deficiant. Quemad- "Ως εκλείπει καπνός , εκλειπέτωσαν . "Ωσπερ και
modum deficit fumus spirante vento , ila eliam hi καπνός εκλείπει το πνεύματι του ανέμου , ούτω και
dæmones deficiant, impulsi nimirum ac dissipati a ούτοι το Πνεύματι τώ αγίω ελαυνόμενοί τε και
sanclo Spirilu . σκεδαννύμενοι .
Sicui liquefii cera a facie ignis, sic pereant pec- Ως τήκεται κηρός από προσώπου πυρός , ού
calores a facie Dei. Quemadmodum , inquit, aspectu τως απολούνται οι αμαρτωλοί από προσώπου του
ignis cera liquescit, ita dirmones a conspectu θεού . " Ωσπερ ο κηρός τήκεται τη επιφανεία του
Christi qui ignis est consumens improbitalem , πυρός , ούτως ούτοι τη επιφανεία του Χριστού , ός
deņuentes evanescant. El qiiod ait : Pereant, non προσαγορεύεται πυρ καταναλίσκον την μοχθηρίαν ,
idco dixit, quia prorsus delendi sint dæmones, C τακήσονται υπορρέοντες · το δε Απολούνται , ου
ila , uit amplius nulli sint, sed quia in eisdem ain : την εις το μη όν όλως , αυτών αφάνειαν βούλεται ση
plius locis non regnabunt. Eosdem etiam dæmoncs μαίνειν , αλλά την εις το μή είναι εν τοις τόποις εκεί .
Propheta peccatores appellat, quia et primi om . νοις έτι . "Αμαρτωλοί δε οι δαίμονες , ως πρώτου
nium iu Deuni peccarunt, et quia peccalorum in . αμαρτήσαντες , και της αμαρτίας ευρεται , και δεν
ventores merito dici possunt et magistri. δάσκαλοι .
Vers. 4. El jusli læleniur. Per juslos, cos intel- Και οι δίκαιοι ευφρανθήσονται . Και λοιπόν οι
ligit, qui per idem in Christum erant justiβcandi . δικαιωθέντες διά της εις Χριστόν πίστεως , καταλυ
Hi igilur destructa dæmonum lyrannide lüten θείσης της τυραννίδος των δαιμόνων , ευφρανθή
tur. τωσαν .

Ersulient in conspectu Dei et deleclentur in lati. 'Αγαλλιάσθωσαν ενώπιον του Θεού • τερφθή .
tia. In conspectu Dei , qui eos nimirum protegit, τωσαν εν ευφροσύνη . Ενώπιον του Θεού επισκο
et custodit, juxta illud : Oculi Domini super js- πούντος αυτούς αεί • Οφθαλμοί γάρ, φησί , Κυρίου
slos 36. Verba autem Exsulleni, deleclentur, et επί δικαίους. Το δε Ευφρανθήτωσαν και Άγαλ .
lælentur, idem significant : conjuncia lamen sum Διάσθωσαν και Τερφθήτωσαν εν ευφροσύνη ταυ
D
mam gaudii indicant intensionem . τον σημαίνοντα , την επίτασιν της χαράς έμφαί
Yυσιν .

VeRs. 5. Canlale Deo. Vos, qui hujusmodi gan . " Ασατε τω Θεώ. Οι της τοιαύτης χαράς άξιού
dio digni facti cstis. μενοι .
Psallite nomini ejus. Hoc declaravimus in tertio Ψάλατε τω ονόματι αυτού. Περί τούτου προς!.
versiculo vit psalmi. ρηται ημίν εν τωY' στίχο του ψαλμού η'.
lier facile ei , qui ascendit super occasus, Domi “ Οδοποιήσατε το επιβεβηκότι επί δυσμών Κύ .
NUS nomen illi. Ad apostolos esl sermo, quo jue ριος όνομα αυτώ. Προς τους αποστόλους ούτος ο
bentur lil ad gentes excurrant, et viam animaruin , λόγος , κελεύων δραμείν εις τα έθνη , και την εδόν
ipsarum scilicct gentium , per prædicationem των ψυχών αυτών ευτρεπίσαι , τη επιδημία του
advenienti Christo preparent . Simile illud est, Χριστού, διά του κηρύγματος. Τούτο δε ίσον εστι τα
quod apud Isaiam ex persona Præcursoris dictum Ετοιμάσατε την οδών Κυρίου . Οδοποιήσατε, φησί ,
legimus : Parale viam Domino 97. Viam , inquit, το Χριστό , πάν σκώλον εξάραντες. Το επιβεβηκότι
18 Deut . Iv, 26 ; lebr . XI, 29. * Psal . XXXIII , 16 . 31 Ιs . XL, 3 ; Matth. μι , 3.
661 COMMENT, IN PSALMOS . 662

& είχαν επί δυσμών , διότι φώς ων απρόσιτον , και A Christo facile , omne impedimentum ex ca, atque
Ηλιας δικαιοσύνης , επέβη των ψυχών των ανθρώ- ofendiculuin auferentes. Ascenderc autem euni
αων , ενοικήσας αυταίς διά πίστεως · αι δυσμο ! dixil super occasus, quia cum inaccessibilis lux
ήσαν , ήτοι νύχτες , διά το αλαμπές και τον ζόφον sit, et Sol justitiae , super hominum animiss ascen
της ελάτης τον κάλαι κατακεχυμένον αυτών. Η dil, el per fidem in his animabus babitavit, quiz
δυσμός ο κόσμος , κατά • Το φώς εν τη σκοτία anlea occasins, hoc est uccles merito dici potcrant,
γαινει- είτα λέγει , και το όνομα αυτού · ότι Κύριος propter obscuritatem atque caliginem erroris, quo
τέντων απλώς , και εστι θεός . olim circırmfusæ dctinebantur. Vel, occasus disii ,
pro universo mundo, justa illud : Ei lus in lenebris lucel ( et tenebræ eam Non comprehenderunt # .
Tenebras elenins illic evangelista universum orbem, hoc est, universos mundi honines appellavit ) ;
deine etiam illius nomen dicit, quod scilicet Voninus omnium ac Deus est ille, qui ascendit, ut
disimos,
Και αγαλλιάσθε ενώπιον αυτού . Τούτο μικρών VER :. 6. Ei exsullale in conspectu ejus. lloc paulo
ανωτέρω τώ εβδόμη στίχω συνδιερμηνεύεται . superius in lertio versiculo exposuimus.
Ταραχθήτωσαν από προσώπου αυτού. Τούτο Β Turbentur a facie ejus. Quod ait, A. facie eius,
πάλιν το δευτέρω στίχο . esposuimus superius in secundo versiculo .
Του πατρός των ορφανών και κρατού των χη- Patris orphanorum ac judicis viduarum , Patris
ρων (53 ). Διά πρώτου κώλου , το κηδεμονικόν αυ- et judicis appellatione, et summain illum Provi
του παρέπησε , διά δε του δευτέρου στίχου , το δι- dentiana , el curam habere demonstravit , et juli
καστικών• ότι και κηδεμών εστι των απροστατεύ- candi insuper polestalem exercere. Nam ct curaus
των , και κριτής των αδικουμένων . Η ορφανούς και corum habet Deus, qui omni videntur ope destiluli,
χήρας καλεί τους εξ εθνών πιστεύσαντας : το μεν el judes etiam corum est, qui per alicujus inju
και αποβεβληκότας τον πάλαι πατέρα αυτών διάβο- Fiam opprimuntur. Orphanos preterea , ac viduas
λ : το δε ώς χηρωθέντας του αυτού πάλιν , ον εί- eos appellat, qui ex gentibus crediderumi, alterum
χον και νυμφίον, ώς προσκολληθέντες αυτώ. Μετά quidem , eo quod palrem olim silum , diabolum vi
& το κήρυγμα πατέρα και νυμφίον αντέλαβον τον dclicet, abjecerunt ; alterum vero , quia fideles
θεόν · πατέρα μεν ως κηδεμόνα • νυμφίον δε , ως animæ, quæ crediderunt , ipso prorsus viduata
συνερθέντες αυτώ διά πίστεως . sunt diabolo , quem antea sponsum habebant, ct
Cui adlızserant. Quippe cum post prædicationem et baptisma, (alium ) patrem ( aliumque) sponsum ,
(loco priornmı) receperint (ipsum nimiram ) Deum , quem in palrein quideni acceperunt veluti curalo
rem , et providentiam necessariorum omnium babentem , alque in sponsum , cui ut caste virgines
conjungantur per fidem .
Ο Θεός εν τόπω αγίω αυτού . Εν τω ουρανώ : C Deus in loco sancto suo. In cælo nimirum , et
λείπει δε , το έστιν . Ειρηχώς γαρ 'Αναστήτω ο subintelligitur, verbum , est. Nam cum dixerit :
Θεός , και οδοποιησάτω τω επιβεβηκότι επί δυ- Exsurgul Deus : item : lier facile ei qui ascendit
σμών , αναγκαίως επήγαγεν ο Θεός εν τόπο super occasus, necessario subdidit : Deus in loco
εγω αυτού· διδάσκων ότι εν τω ουρανώ , ός εστιν sanclo suo , ul doceret, quod ille Deus, qui exsistil
γιος τόπος αυτού , ανίσταται και προς άμυνας, και in cælo, ubi locum sanctum suuin esse dicimus ,
επιβαίνει επί δυσμών , και & βούλεται οικονομεί • ου idem ille est, qui exsurgit in auxiliuin , et qui
μεταβάσει τοπική χρώμενος · απερίγραπτος γάρ ascendit super oceasus, et qui administral que
έστι. Τοιούτο δε εστι και το Ουδείς αναβέβηκεν cunque ei grata sunt, nulla utens loci mutatione ,
εις τον ουρανόν ει μή ο εκ του ουρανού καταβάς , nullo transilu . Est elenim incircuinscriplus Deus.
Ο Γιος του ανθρώπου και ών εν τω ουρανό . Κάτω Simile ctiam illud est : Nemo ascendii in cælum ,
γαρ πολιτευόμενος , και εν τώ ουρανώ , αχώριστος nisi qui descendii de cælo, Filius hominis, qui esl in
ήν του Πατρός. Είη δ ' άν άγιος τόπος θεού , και η cælo " . In lerra etenim conversans Dei Filius, in
Εκκλησία των πιστών , και πάς θεοφελής . coelo eral indivisus a Patre. Dicitur etiam locus
sanctus Ecclesia fidelium, el quilibet fidelis vir
D
religiosus, ac Deo gralus.
"Ο θεός κατοικίζει μονοτρόπους εν οίκω . Μονο- Vers. 7. Deus habilare fucil unius moris lumines
τρόπους φησι τους δικαίους : ως μηδεμίαν διπλόην in doino . Unius noris homines eus CS : int ge ,.
πονηρίας έχοντας , μή δ' επιπλοκήν κακίας , αλλ' ένα qui justi sunt ac virtute præditi, veluti omni pror.
σκοπήν την θεραπείας του Θεού μεταδιώκοντας· ούς sus malitiæ duplicilale , ac doli coinplicatione ca.
και κατοικίζει εν οικία περί ής είρηκε Παύλος , ότι renles, uni tantum rei , loc est , divino cullui
Οικοδομήν εκ Θεού έχομεν , οικίαν αχειροποίητον , incumbentes. llos etenim homines Deus in ca domo

* Ioan . 1, 5. • Jo n. 11 , 13.
Variæ lectiones.
( 33) Ad vcrbum : Priore membro cjus providentiam , altero iudicandi poleslatsın demonstrat.
663 EUTHYMII ZIGARENI 664
habitare facil , de qua Apostolius Paulus dicit : Α εν τοις ουρανούς αιώνιον . Ο δε Σύμμαχος Nora.
quod habiralionem ex Deo habemus non manu fa- χούς εξέδωκεν , ώς μεμονωμένους παντός βιωτικού
clam, æternam in cælis " . Symmachus vero pro πράγματος · ους κατοικίζει εν οικητηρίω καταμόνας.
honminilus ,, quos unius moris esse dixit Propheta,, Προαγορεύει δε την πολιτείας των αναχωρητών.
seu unanimes, monachos reddidit, quasi ab omni mundano negotio prorsus segregalos, ac solitarios :
quosque singulariter Deus habitare facit in parvis domiciliis. El juxta hanc sensum prædicare videlur
Prophela unachoretarum vitam .
Educens rinctos in fortitudine . Educens, hoc est , 'Εξάγων πεπεδημένους εν ανδρία. Εξάγων »
liberans eos nimirum , qui peccatorum suorum είτουν ελευθερών , τους πεπεδημένους ταις σειραις
catenis, el dæmonum vinculis, hoc est, affectibus των αμαρτημάτων , και τους δεσμούς του δαίμονος και
seu passionibus, ac peccatorum perturbationibus εισι τα πάθη. Λέγει δε τους εξ εθνών πιστεύσαν .
vincii, alque alligati sunt : quo sermone lideles τας : εξάγων δε τους εν ανδρία , ήγουν εν ισχύ
intelligit, qui ex gentibus congregandi erant. Educit Θεότητος , καταγωνιζομένη τον τύραννον ή και εν
autem eos in fortitudine , hoc est,, in divina virtute,, δυνάμει λόγων των ευαγγελικών .
ac potentia, qua lyrannum devicit. Vel etiam, in .

virtule sermonis evangclici.

B
Similiter eos, qui exasperant, qui habilant in se Ομοίως τους παραπικραίνοντας τους κατοι
pulcris. Non soluin, inquil, lu gentiles educis e κούντας εν τάφους . Ου μόνον δε τούτους , αλλά
vinculis, sed et ipsos etiam ex circumcisione Judæos, και τους εκ περιτομής τους Ιουδαίους γαρ καλεί
quos exasperantes appellat, seu exacerbantes , ea παραπικραίνοντας , ώς εν τω ξε' ψαλμώ προδιελά
7

ratione quam diximus in psalmo LXV. Possunt βομεν. Είη δ' αν ταυτί τά ρητά και προφητεία περί
elian verba thac ita intelligi , ut proplhetiam conti» της παγκοσμίου των νεκρών αναστάσεως , ότι πάν
ncant, de universali morluorum resurrectione : τας εξάγη των τάφων τους πεπεδημένους, νεκρικώς
0

quod scilicet Deus ex nonumentis omnes vinctos ομοίως δε και τους Ιουδαίους•είτα η επεξήγησις ,
mortis vinculo elucet, ac suscitabil, et quod simi- ότι τους κατοικούντας εν τάφοις · διά τούτων δε ,
liter educel Judæos. Illa autem verba : Qui habi- και τους εν πυρί, και θαλάσση , και όπως δήποτε
lant in sepulcris, ad majorem declarationein dicta διαφθαρέντας εδήλωσεν.
sunt, et per ea omnes homines significare voluit, qui mortui fuerint, ubicunque id eis acciderit,
aut in lerra , aut in mari, aut in igne.
Vers. 8, 9. Deus , cum egredereris in conspectu " Ο Θεός, εν τω εκπορεύεσθαι σε ενώπιον του
populi lui, cum pertransires in deserlo , lerra mola λαού σου, εν τω διαβαίνειν σε εν τη ερήμω, τη
est : elenim coli distillauerunt. Quando dixisti ad C εσείσθη και γάρ οι ουρανοί έσταξαν. "Οτε είπα;
Judæos : Ecce dimillilur domus vestra deserta " ; πρός Ιουδαίους· 'Ιδού αφίεται ο οίκος υμών έρη
et quando Jeremiæ prophelia es persona Christi μος, τέλος ήδη λαμβανούσης της Ιερεμίου προφη .
prolata , finem accepit, quæ dicil : Quoniam dereli- τείας, εκ προσώπου σου, Χριστέ , φήσαντος , ότι
querunt domum meam , dinisi hæredilalem meam "s. 'Εγκατέλιπον τον οίκον μου» αφήκα την κληρο
Tunc etenim postquam egressus es, recedens a νομίαν μου . Τότε μετά το εκπορευθήναι σε και
€ Onspectu populi , φui eousque tuus fuerat, et αναχωρήσαι ενώπιον του μέχρι τότε, λαού σου , και
pertransisti ad Ecclesiam ex gentibus congregatam , διαβλήναι σε εις την αθροισθησομένην Εκκλη
quæ olim deserta erat, ac nuda omni scientia, σίαν των εθνών την έρημον θεογνωσίας , και άκαρ :
atque cognitione Dei, sterilisque, atque infructuosa
πον αρετής , ή γή μεν εσείσθη κατά τον καιρόν του
germine virtutum ; tunc, inquam , postquam existi,πάθους, και της αναστάσεως · οι ουρανοί έσταξαν
icrra commola esi , passionis nimirum, el resur- την κάθοδος του αγίου Πνεύματος εις τους αποστό .
rcctionis tempore. El cæli distillaverunt, descen-λους, εν τω καιρώ της Πεντηκοστής . "Η εσείσθη
denle sancto Spiritu in apostolos, in die Penteco-μεν η γή μεταβάντων των εθνών από της πλάνης
sles . Vel terra commola est, perlranseuntibus D εις την αλήθειαν • έσταξαν δε οι απόστολοι το ύδωρ
gentibus ab errore ad verilalem : et stillaverunt του κηρύγματος , άρδεύον ψυχάς . Ουρανοί γάρ και
apostoli aquam predicationis, qua idcles irriga- ούτοι, διά το φρονείν ουράνια , και το υπερκείσθαι
bantur anime. Apostoli elenim celi esse dicuntur , παντός γεηρου πράγματος. Ο δε σύνδεσμος ο γάρ .
et quia celestia sapiunt, et quia quibuscunque περιττεύει.
terrenis rebus supereminent. Illa autem conjun .
clio, enim , superflua est.
A facie Dei Sinai, a facie Dei Israel. A facie Dei Από προσώπου του Θεού Σινά, από προσ
circumloquendo dixit , pro ab ipso Deo, ul sit ώπου του Θεού Ισραήλ . Περιφραστικώς το , Από
sensus : Hæc facta sunt ab co, qui est Deus non- προσώπου του Θεού, τουτέστιν · ότι ταύτα γεγόνα
iis Sinai. Ipsc elenim idem est, qui el Deus Sinai σιν υπό του όντος Θεού, του Σινά όρους. Αυτός γάρ
dicitur, el Dcus Israel . Horum autem nominuin εστι και του Σινά Θεός , και του Ισραήλ. Έμνημό

60 1 Cor . 1 , 1. 1 Μ :ιιιιι . ΧΙΙ , 37 . 1 Jerent . X1, 1 .

665 COMMENT. IN PSALMOS . 666
νευσε δε τουτων, δεικνύς ότι ο εν Σινά τερατουργή- Α πιenminit Proprieta , quia et in monte Sina Deus
σας και το Ιακώβ φαντασθείς , αυτός και ταύτα miracula operaliis esi, et quia apparuit Israel , huc
ποιεί και ουκ έστι Θεός έτερος , παρ' εκείνον . esi , patriarchæ Jacob. Est enim ideni Deus, qui
hæc omnia operatur, et non est alius Deus præler
elimi .
Βροχή εκούσιον άφοριείς ο θεός τύ κ.ληρο- VERs. 10. Pluviam voluntariam segregabis, Deus,
νομία σου . Κληρονομία μεν Θεού , τα έθνη , κατά hæreditati luce . Per hæreditalein Dei , gentes intel
τό: Και δώσω σου έθνη την κληρονομίαν σου. ligii, juxta illud : Postula a me, et dabo tibi genles
Βροχή δε ο λόγος του Ευαγγελίου απαλύνων, και hareditalem iuain *3 : Per pluviam vero evangeli.
ερδεύων τας ψυχάς . Εκούσιος δε βροχή αύτη, διότι com sermonelli, quo duriores irrigantur ac mole
ο μεν Μωσαϊκός νόμος, ου κατά θέλησιν Θεού , αλλά liuntur animæ : quam Evangelii pluviam , appellat
κατ ' οίκονομίαν · ου γαρ έχρηζε των θυσιών, ουδε voluntariam , eo quod Mosaica lex non dala erat
τοιούτων άλλων παρατηρημάτων . Τίς γάρ , φησι , eximera Dei voluntale, sed potius ex dispensalione.
ταυτα εξεζήτησε ; Και πάλιν Μωσης προς την Νeque enim optabat, aut volebat Deus sacrificia ,
σιδηροκαρδίαν υγιών έγραψεν · ο δε του κηρύ- aut alias ejus:nodi varias observationes , quæ ha
γματος κόγος κατ ' ευδοκίαν έστι Θεού · και ότι εκείνος B bentur in lege : Quis enim , inquit, hæc exquisivit ? Et
μεν και άκοντας εκείνους ηνάγκαζεν φυλάττειν τας rursus alibi Do :ninus : Ad duritiam vestram Moyses
εντολής : λιθοβολών , καίων , και πικρώς αναιρών» διαc scripsit (ab initio autem non erat sic " ). Evall
ούτος δε, ουδένα βιάζεται, αλλά θέλουσιν αυτοίς gelice autem pedicationis sermo divine prorsus
προσφέρεται . congruit voluntali . Vel voluntariam ideo appellar ,
quia les etiam invilos jubebat legem servare, alioquin lapidabat , cædebal , incendio perdebal , el sævis
sime denique occidebal. Prædicatio autem evangelica neminem cogil , sed volentibus tantum offertur.
Και ήσθένησε , συ δε κατηρτίσω αυτήν. Ησθέ- El infirmata est, iu vero per ſecisti eam . Inlirmala
ησε πάλιν συντριβείσα τυραννίδι των ειδώλων . Σύ est, et debilitata , ac diu oppressa idolorum lyran
δε αρτίαν αυτήν εποίησας , ανακαινίσας αυτήν διά nide. Tu vero sanaın eam , ct perfectam reddidisti.
της παλιγγενεσίας του βαπτίσματος , και στερεώσας per baptismi regenerationem. renovans nimirum
και την ασειστον πέτραν των εντολών σου . eani , el super solidam mandatorum luorum peiram
St:abiliens..
Το ωά σου κατοικούσιν εν αυτή. Οι παρά σου VERS . 11. Animalia lua habitabunt in ea . li nimi
ακυματικώς τρεφόμενοι και ζώντες την εν σοι rum qui a le spirituali cibo aluntur, quique ani
ζωήν. Η ζώα του Χριστού οι απόστολοι , ους και mam , hoc esi , vitam habent in le. Vel , per
Αββακούμ ίππους ώνόμασεν · 'Επεβίβασας , λέ C animalia Christi apostolosintellige, quos Habacuc
γων, εις θάλασσαν τους ίππους σου · θάλασσαν equos appellavil : Induxisti, inquiens, in more
αλέσας την πικράν απιστίαν. equos luos , mare appellans, amaram (salsuginosam
que, ac sterilem olim gentium ) inſidelitatem
'Ητοίμασας εν τη χρηστότητι σου το πτωχό , Parasli in bonilate Ina pauperi, Deus . Per pau
ο Θεό . Πτωχός και των εθνών λαός, ως μηδένα perem , gentilein populum intelligit , qui nullas olio
πλούτον πνευματικών δεξάμενος. Ου γαρ νόμον εί- spirituales divitias acceperat. Νeque enim legen
χεν, ου προφητείας · αλλ ' ο Θεός δι' οικείαν χρηστό- habebat, aut prophetas, sed pre summa Dei beni
τητα, ήτοίμασεν αυτώ πλούτον άλλον , την δηλωθεί- gnitate , alie eis parale fuerunt divitie : illa
σαν εκούσιον βροχήν . ninsirum pluvia voluntaria .
Κύριος δώσει ρήμα, τοίς ευαγγελιζομένοις δυ- Vers. 12. Dominus dabil verbum evangelizantibus
νάμει πολλή . Τούτο είπε περί των αποστόλων οίς virtule multa. Hoc ad apostolos pertinet, quibus,
αλιεύσι και ιδιώταις oύσιν, ο Θεός έχορήγησεν λόγον cum piscalores essent, alijue illiulæ , subministra
σοφίας. Δυνάμει δε παλλή είπεν , ότι τοίς ρήμασιν vit Deus sapientiæ verbuin : alque hoc tanta cum
αυτών , παρείπετο θεία δύναμις θαυματουργούσα virtute , ut multa etiam, atque admirabilia opera
όσα και βούλoιντο . Drentur miracula .
Ο βασιλεύς των δυνάμεων του αγαπητού. Vers. 13. Rex virlulum dilecti. Dilectum appellat
'Αγαπητόν λέγει τον μονογενή Υιόν και Θεόν. Φησί unigenitum Filium Deuti, de quo dictumn legimus
γάρ , ότι Ούτος εστιν ο Υιός μου ο αγαπητός a Patre : Hic est Filius meus dilectus *8. Per vir.
δυνάμεις δε αυτου τους αποστόλους , ως στρατιώτας lules vero dilecli, ipsos apostolos intellige, veluti
αυτού , κατά των αντιτεταγμένων δυνάμεων παρα- illius milites. Eos etenim ul milites susceperat,
τεταγμένους · ών εστι βασιλεύς ο Πατήρ, βασιλεύ- ut summa v: ac potentia adversus demonumin-
σας αυτών διά της του Υιού σπουδής. peiuin resisterent. Harum autem virtutum ipsc
Deus Pater, Rex dicitur esse , regno hoc nimirum
sibi per Filium paralo.
Τη ώραιότητα του οίκου σου διελέσθαι σκύλα . Speciei domus dividere spolia. Dabit, inquit, cis
4 Psal . 1 , 8. ** Matth . XIX , 8. • Mauli . 11 , 17 .
667 EUTHYMIC ZIGABENI 608
Deus verbum, ut inimicorum exuvias livillant , A Δώσει αυτούς δήμα, εις το διαμερίσαοθαι λάφυρα
ipsas nimirum geules. Devictis enini dimonibus των εχθρών , και εισι τα έθνη' νικήσαντες γάρ του;
exspoliarunt eos apostoli, el ab illis homines eos δαίμονας , ελαφυραγώγησαν , αφελόμενοι τους δεδου .
abstulerunt, qui illis antea inserviebant. Dalit , λωμένους αυτοίς · διελέσθαι δε αυτά τη ωραιοτάτη
dico, Deus apostolis verbum, ut inimicorum spo- "Εκκλησία των πιστών , ή ενοιχεί ο Θεός. Και μένω
lia dividant, forniosissimæ ac spcciosissimæ lide- του διείλοντο , ο μεν τόδε το έθνος , ο δε τόδε πρου .
lium Ecclesiæ : in qua, veluti in decentissima αγαγών. Είη δ' αν ωραιότης της Εκκλησίες, το
domo Claristas Dominus habitat, quemadmodum Ευαγγέλιον , δι' ου τούτους διείλοντο .
et nos divisa ea esse conspicimus. Apostolorum enim aller gentem illam, el alur alteram ad Giderm
adduxil. Possumus etiam per speciem domus, Evangelii pulebrivodinem intelligere, quo relati
quopiam iastrualenlo apostoli hxc spolia diviseruni (veruin tunc non speciei legendum est, sed
specie. Utraque enim lectio Græcis potest verbis accommodari).
VERS. 14. Si dormialis inter medios cleros . Dor. Εάν κοιμηθήτε ανά μέσον των κληρών . Κοι
wire in præsenti loco posuit pro mori. Sermo μηθήναι επί του παρόντος βητού , το αποθανείν νοή .
enim Prophele est ad apostolos , dicentis : Ita de- και σομεν . φησί γάρ προς αυτούς ο Προφήτης, ότι,
nium adducentur vobis hec spolia , si morienmini Προσαχθήσονται ταύτα τα σκύλα, εάν αποθάνήτε ανά
inter medios cleros, hoc est, inter medias gentes, μέσον των κλήρων , ήτοι των κληροδοτηθέντων υμίν
quæ in clerum , hoc est, in sorlein vobis datie Εθνών . Και μέντοι κηρύσσοντες , ανηρέθησαν." Η και
gunl. El sane quidem præilicantes occisi sunt. Vel άλλως , εάν χρονίσητε χρονίζει γάρ ακινήτως και
aliler, Si dormieritis, hoc est, si immorati fueri. κοιμώμενος .
lis. Immoratur eniin et diutius permanet, qui
dormit.
Alæ columba deargenlalæ, el posteriora dorsi Πτέρυγες περιστεράς περιηργυρωμέναι , και τα
ejus in pallore auri. Columbam putamus Christuin μετάφρενα αυτής εν χλωρότητι χρυσίου . Περι
esse , ob ejus nimirum mansuetudinem ac patien- στεράν οιόμεθα τον Χριστόν , διά το φιλάνθρωπος
liam. Per hujus aulem coluinbæ alas , Christi cor- και ανεξίκακον , ου πτέρυγες μέν είη αν το σώμα,
pus intelligere possumus , veluti exteriorem , seu ως ακρότατον, μετάφρενα δε η ψυχή, ώςενδότερον.
magis extremam paricm : per posteriora autem Λέγει δε, ότι λελαμπρυσμένον μεν το σώμα αυτού,
dorsi [quæ Græci unico vocabulo petkopeva dicunt ως αναμάρτητον · λαμπρός γαρ ο άργυρος εν
et nos possumns scapulas dicere) animani Cluristi C χλωρότητι δε χρυσίου η ψυχή αυτού , ως ηνωμένη
intelligil, lanquain interiorem , ac magis teclain τη θεότητι . Το χλωρόν γάρ χρυσίον, καθαρώτατον
parlem . Splendiduin, inquit, atque elegans est έστιν. "Αλλοι δε το προ τούτου ρητόν τώ παρόντι
Christi corpus, et argenli instar refulgel : omni συντάττοντες , φασίν ότι , Εάν στερεωθήτε ανά μέ
cnim caret . peccati macula ; verum ipsa eliai σον των δύο Διαθηκών , της τε Παλαιάς και της Νέας
anima , non minori luce ac fulgore splendescit, έστερέωται γαρ ακινήτων και κοιμώμενος " και απο
cum purissimo possit auro comparari. Ab ipsa κεκλήρωνται αι Διαθήκαι, ή μεν τω πάλαι λαώ προ του
cnim divinitale , cui unila atque conjuncta est, σταυρού , ή δε τη νέα μετά τον σταυρόν · εάν ούτω,
hujusmodi lucis radios sumit. Pallorem vero auri φησί , ποιήσητε (56 ), μεσάζοντες και συμβιβάζοντες
dixit, quia pallere soles aurum , quod purissimum την Νέαν προς την Παλαιάν• εκείνη μεν γάρτύπος,
est. Αlii precedentem versiculum luic conjun- αύτη δε αλήθεια· τότε της περιστεράς, ήτοι του
αγίου Πνεύματος αι μεν πτέρυγες , είτουν τα απλού
gentes, ita expo inl ; Si stabiliti fueritis in medio
dnorum Testamentorum , Veteris nimirum , et Novi. στερα, και ακρότατα νοήματα, λαμπρά φανή σονται:
Slabilis enim ac immobilis permanere videtur, ut τα δε μετάφρενα, τουτέστιν τα ενδότερα και μυστη
diximus, qui dormit : et sortes merito appellari , ριωδέστερα , δίκην χλωρότητος χρυσού καθαρώτερα:
D
possunt duo Testamenta, cum illud antiquo populo ει δε λαμπρός μεν και άργυρος , λαμπρός δε και ο
ante crucem , alterum novo populo, post crucem , χρυσός, αλλ ' και του χρυσού λαμπρότης βαθυτέρα
in sorteni dala sint. Si igitur constileritis in medio εστι • περιστεράς δε νοούσι το άγιον Πνεύμα, ότι
και εν είδει περιστεράς κατήλθεν επί τον Χριστόν
utriusque Testamenti , et quod novum est, veleri
βαπτιζόμενον .
consonum crediderilis. Velus etenim ligura est, et
Novum veritas : lunc alæ columbx, hoc est esteriores ac simpliciorcs sancti Spiritns sensus.
splendidi csse vobis videbuntur : et scapulæ , hoc est, interiores, et magis mystica contemplationes,
instar pallidissimi ac purissimi auri fulgorem ac lucem suain vobis demonstrabunt. El quanquam
ulrumque es his metaliis splendidissimum sil, auri lainen splendor intensiorem præscfert ſulgoresa.
Varie Iccliones .

(34) Fidelius nec loco moveinr quid . adhærens. Aurum porro pallens purissimum est.
135) Griece aridins : splendidion dicit ejus corpus, ( 56 ) Clarins el lidelius, el allerunt cum aliero
ulpole peccelli « Ipers. Splevdet autem argentum : conciliaritis ..
anima rero ejus in pallore auri , utpote divinitati
 669 COMMENT. IN PSALMOS. 670
Per colunubam vero, sanctum Spiritum intellignnt qui in columbx specie super Christum descendit,
cum baptizarelur,
Εν τω διαστέλλειν τον επουράνιον , βασιλείς Α VER3. 15. Dum discernit coelestis reges super
εs αυτής χιονωθήσονται και Σελμών. Βασιλείς cam , quasi nire dealbabunlar iu Selmon . Per reges,
νυν τους αποστόλους ώνόμασεν , ώς κληρονόμους της ipsos etiamm Apostolos intelligit , eo quod celi re
βασιλείας των ουρανών · ους και εν τω μδ' ψαλμώ goum hæreditarunt : quos eliain in Psalmo SLIV
έρχοντας προσηγόρευσε. Προλέγει δε ενταύθα την principes appellavii . Predicit igitur futurum in
εις αυτούς γενομένην εν τω καιρώ της Πεντηκοστής die Pentecostes sancti Spiritus in apostolos ad
επφοίτησιν του Αγίου Πνεύματος : φησίν ουν ότι ventum . Quanılo cælestis, inquil, Deus mittet ac
εν τω τον επουράνιον Θεόν αποστέλλειν ή διαιρείν, divider, est, quando sortietur reges super
και διακληρούν βασιλείς επ' αυτής » φημι δη, της eam ; super eain , inquam , bæreditatem , hoc est,
προρρηθείσης κληρονομίας, ήτοι εστί τα έθνη : super gentes, que hereditas Christi sunt ; quod
Πορευθέντες γαρ , φησί , μαθητεύσατε πάντα τα lunc luluruin erat, quando ad apostolus dicere .
έθνη . Χιοωθήσονται , και εστι λευκανθήσονται και lur : Eunles docele omnes gentes " , lunc reges illi,
εμπρυνθήσονται , διά της (37 ) αίγλης του αγίου veluti nive quadam dealbabuntur, hoc est, clari ac
Πνεύματος . Προσέθηκε δε και τον τόπον : Σελγών splendlidi (dent , per gratiam scilicet sancti Spiritus.
τάρ Ιερουσαλήμ εκαλείτο , ένθα εκάθηντο έως αν Ei locum etiam addidit, dicens : In Selin v . Ipsaiti
ενεδύσαντο δύναμιν εξ ύψους . Παρατηρητέον δε την Baulem intelligil Jerusalem , ubi post Domiui assuth
Η πρόθεσιν , πολλάκις υστεροχρονίαν σημαίνουσαν, ptionem , discipuli consederunt, donec induti sunt
- ως επί του παρόντος : 'Εν τω διαστέλλεινγάρ , αντί virlutem ex alio. Observandum est autem , quod
του Μετά το διαστείλαι. Ταύτην δε την παρατήρη- dictio, dunt , sapenimerofuturum tempus designat ,
σαν παραδεδώκαμεν και εν τη επιγραφή του και ut in præsenti loco : Dum discernil, boc est , post.
ψαλμού , quam discrereril. Hanc autem oliscrvationcma
trailidimus etiam in inscriptione psalmi quinqua
gesimi.
Όρος του Θεού , όρος πίον , όρος τετυρωμένου , VERS. 16. Mons Dei, mons pinguis , mons cocgu
δρος είor . ' Ορος του Θεού καλεί την Εκκλησίαν lalus, mons pinguis. Monlem Dei Ecclesiam fide
των πιστών • δρος μεν, ώς υπερκειμένην των γεη- linni appellal, veluti a lerrenis clevalam , el con
ρών , και εις ουρανόν ανατεινομένην δια θεωρίας και lemplatione alque aclionibus suis lendeotem in
πράξεως του Θεού δε , ώς ώκειωμένης τω Θεώ : cælum . Dei etiam eam esse dicit, quasi propriani
πιον &, διά την δαψίλειαν και εύχρηστίαν της εν ejus effectam , atque in illius poleslalem delapsam :
αυτή πνευματικής νομής · τετυρωμένον δε , διά το C pinguem etiam ob spiritualis paluli, quod in ea
συνεστός και στερεών των εν αυτή δογμάτων της esl, lum abundantiam , tum etiam excellentiam
τίστεως : πε πηγώς (58 ) γαρ και τυρός . Είτα πάλιν el deinde coagulalam , seu ( ut magis poscit Græca
πιον , τη δαψιλεία των χαρισμάτων του αγίου Πνεύ . dictio) casealan eain csse dicit ob soliditatem
γατος . 'Εξυμνεί δε ποικίλως το τοιούτον όρος , διά dogmaturn ; quæ in ca sunt. Caseus etenim sicuti
την ποικιλίαν των δυνάμεων αυτού. a cocundo dictus est , aul a lacte coaclo, ila cliain
soliditatem quamdam significat. Postremo pingueni
rursus appe.lal, ob charismalum ac donorum sancti Spiritus abundantiam . Variis vero laudibus hunc
montem laudat atque exornat Prophela ob varias nimirum ac multiplices illius virules .
Ια τι υπολαμβάνετε όρη τετυρωμένα ; Προς VERS . 17. Quare suspicamini monles coagulatos ?
τους εχθρούς της Εκκλησίας αποτείνεται φάσκων , Ad Ecclesiæ inimicos esl sermo. Quare, inquit,
ότι Διά τι υπολαμβάνετε έτερα όρη τετυρωμένα, suspicainini ? Ιιοε est , quare opinamini, alios etiam
παρά ταύτα ; monles caseatos, quam hunc nostrum montem ?
Το όρος δ ευδόκησεν ο Θεός κατοικείν εν αυτώ . Mons in quo beneplacitum est Deo habitare in eo .
Τούτο εστι το όρος , φησίν , ο ηθέλησεν ο Θεός , εις Mons, inquit, quem Deus voluit silumi esse, ut illic
το κατοικείν εν αυτώ. Αύτη γάρ, φησίν , ή κατά- habitaret , Hæc, inquiens, requies mea in sæculum
D sæculi " .
παυσίς μου εις αιώνα αιώνος .
Και ο Κύριος κατασκηνώσει είς τέλος . Κατα- Etenim Dominus habitabit in finem. lo finem ,
σκηνώσει εν αυτώ εις τέλος , αντί διαπαντός . Τί δ' hoc est, perpetuo. Quid ad hoc dicent Judaei ?
αν είπoιεν οι Ιουδαίοι περί τούτου ; ουκ εις τέλος neque enim babitavit perpetuo Dominus in Sinn ,
γάρ κατώκησεν εν Σιών, αλλά ρητον χρόνον. sed cerlo ac finilo tantum tempore.
Το άρμα του Θεού μυριοπλάσιον . Ειπών άνω : VERS. 18. Currus Dei in infinitum multiplicatus.

* Μatth . Σvin , 18. 1 Psal. CsXII, 14.

Variæ lectiones .
( 37 ) Græce splendorem . tui : Caseros enim compailus est, quod ocmo hic
(38) 'Etudo,dyov se facil interpres nosler. Quod gaverit .
zum miniinc dicebat ; tutius erat rcre tex
671 EUTAYMII ZIGABENI 672

Cum superius dixerit :: Iler facile ei φui ascendit A “Οδοποιήσατε το επιβεβηκότι, νυν οικείως, άρμα .
super occasus, nunc in specie , currus Dei meminil. τος εμνημόνευσεν. Είεν δ' &ν άρμα Θεού πάντες ο!
Per currum vero Dei , eos omnes intelligere possu- τον χαλινόν της πίστεως δεξάμενοι, και υποζυγέντες
mus, qui frei habenas suscepere , quique ad suave το Χριστό ζυγό του Χριστού, και επιβάτης και
Cliristi jugum juncti sunt, ascensoremque el all- ηνίοχον, αυτήν έχοντες. Τούτο δε το άρμα μυριο
rigam eum babent. Hujusmodi enini homines, πλάσιον είναι λέγει, του παλαιού άρματος των εν
currus liei dici possunt': quin iino et currus Ιουδαίοις δικαίων .
multiplicatus ab antiquo illo justorum curru , qui
inter Judeos erant .
Millia abundantium . Subintellige verbum sunt. Χιλιάδες ευθηνούντωr. Λείπει το εισίν ευθη
Abundantium vero ubertate ac fertilitale virtu- νούντων δε, τη καρποφορία των αρετών .
tin,
Dominals in eis in Sina erat in sancio. Subin . Κύριος εν αυτοίς εν Σινά ήν εν τώ αγίω . Λεί
iellige relativum , qui, nl sil sensus : Ille Dominus πει δε το ός, ίνα ή τοιούτον : Κύριος εν αυτοίς
in eis est , qui olin eral in sancto Sina , et abundat έστιν, ος εν τω Σινά ήν πάλαι τώ αγίω . Περιττευ
B
altera præpositio, in. Unus igitur atque idem Delis ούσης της εν τω αγίω προθέσεως· είς γαρ ο και
est ille, qui tunc in Sina, el qui modo iegcm sla . εκεί και ενταύθα νομοθετών• άγιον δε το Σινά, ως
tuit. Sanctum autem Sina appellat, veluti sancti- αγιασθέν, τη επιδημία του Θεού, και ως θεώ ανα
ficatum ipsius Dei präsentia , atque ei dicalum . κείμενον.
VERS . 19. Ascendisti in altum , captivasli captivi- 'Ανέβης εις ύψος , ήχμαλώτευσας αιχμαλω
talem . In allum , hoc est, in crucem , vel in cælum . σίαν . Εις το ύψος του σταυρού . "Η εις τον ουρανόν,
Ascensus autem hic, libertatem ostendit, dum ail : εντω καιρώ της Αναλήψεως : 'Ανέβης δε , διά το
Ascendisti, sponte lua nimirum . Tu etiam ipsum εκούσιον της αναβάσεως. Το δόρατι δε του σταυρού
diabolum , qui tyrannidem in nos exercebal, crucis καθελών τον τυραννούντα διάβολον, ήχμαλώτευσας
jaculo confodisti, el gentium captivitalem capli- την αιχμαλωσίαν των εθνών ήν εκείνος πρότερον
vasti, quam ille antea captivaveral, eos sibi in ήχμαλώτευσεν εαυτώ ταυτα καταδουλωσάμενος . Ει
servililem redigens. Propterea ipse Dominus alibi ρηκε γάρ ο Χριστός • "Οταν υψωθώ, έλκύσω πά » .
ait : Cum autem exallalus fuero a terra , omnia τα προς εμαυτόν .
traham ad me 48 .
Cepisti dona in hominibus. Verum apostolus C "Ελαβες δόματα έν ανθρώποις. Ο δε Απόστολος ,
Paulus hunc referens versiculum , non Cepisti,
9
Δόματα έδωκεν , είπεν. 'Αμφότερα δε γεγένηνται :
ait, sed Dedisli, el ulrumque factum est . Nam ab λαμβάνων γάρ παρά των προσιόντων πίστιν και
iis qui ad se accedunt Deus den el gratiarum ευχαριστίαν, εδίδου χαρίσματα διάφορα.
actionem capil , et eis contra mulliplicia tribuit
charismalum dona .
Etenim non credenles ul inhabitares. Accepisti Kα . γάρ απειθούντας του κατασκηνώσαι . Και
enim eos homines, qui primum non credebant. γάρ αυτούς εκείνους έλαβες ., τους πρότερον απει
Accepisti autein eos, ut inhabitares in eis , si le θούντας ανθρώπους, έλαβες δε αυτούς, επί τη
dignum effecti essent !habitaculum. κατασκηνώσαι εν αυτοίς (39), γενομένοις αξιόν σου
κατοικητήριον.
Vers. 20, 21. Dominus Deus benedictus, bene- Κύριος ο Θεός εύλογητός , ευλογητός Κύριος
dictus Dominus de die in diem . Vide sermonern de ημέραν καθ ' ημέραν . "Ορα τον περί της αγίας
sancta Trinitale : Dominus Deus et Dominus. Sic Τριάδος λόγον· Κύριος , και ο Θεός, και Κύριος.
enim Moyses dixerat : Audi , Israel : Dominus Deus Ούτω γαρ και Μωσής, είρηκεν : "Ακουε , Ισραήλ
tuus Deus unus est 10. Ει cum laudandum eum D Κύριος ο Θεός σου, Κύριος εις εστιν. Ειπών δε
esse dixisset de die , hoc est , per lotam diem , di ότι εύφημητέος εστίν ημέραν , ή συνεξακούεται, το
ctionum obscuritatem declaravit, addens , In diem. Ανά πάσαν , έσαφήνισε την δυσχέρειαν των λέξεων,
verba hec , De die in diem, simpliciter intelligunt , προσθείς, το Καθ ' ημέραν · τινές δε το 'Ημέραν
Alii autem pro, Semper, el per dierum succes- καθ ' ημέραν , απλώς νοούσιν, αντί του "Ημέρος
sionem . εξ ημέρας. “Ο έστιν , αει, κατά διαδοχήν ημερών .
Prosperum iler nobis facial Deus salularium nos- Κατευοδώσαι ημίν ο Θεός των σωτηρίων ημών ,
trorum , Deus noster , Deus salutis . Hoc eliam in ο Θεός ημών, ο Θεός του σώζειν . " Ορα κανταύθα
Ioco contemplari licet sermonem de Trinitate . Nam τον περί της αγίας Τριάδος λόγον. Τρίς γάρ τεθει
ter hic invocalur Dei nomen . Et quia in Græca le- ται το, Ο Θεός. Ουκ απεικός δε και σωτηριων ,
ctione dictio salularium, el dictio salurum, solo ac- περισπωμένως αναγινώσκειν . Ουδετέρως μεν γάρ
8 Joan. 211, 32. 9 Ephes . 1ν , 8 . 10 Deut. vi , 4 .
Variæ lectiones .
(39) Grace (actis dignum le habitaculum .
673 COMMENT. IN PSALMOS. 674
παροξυτονείται ' Οτλυκώς δε περισπάται: λέγομεν Α centu diferunt , aliqui etiam Deum salutumnlegunt,
γάρ και το σωτήριον , και η σωτηρία . Το δε ο el sensus idem est . Et quod sequitur : Deus sa
θεύς των σωτηρίων ημών , και το , ο Θεός του lutis, ad eumdem sensum pertinel, ac si diceret :
σώζειν , το αυτό σημαίνουσιν • ότι , Ο Κύριος των Deus salvalor noster , el Deus salvans.
σωτηρων ημών, ο Κυριος του σώζειν · ή, ο θεός
ο σωτήρ ημών, ο θεός ο σώζων .
Και του Κυρίου αι διέξοδοι του θανάτου . Της El Domini erilus mortis . Ad poleslalem ,
δυνάμεως του θεού έστι το εξάγειν εκ θανάτου εις inquit, Dei pertinet, ut a morte quis ad vitam edu
ζωήν. θάνατον δε νοει και τον φυσικών, και την calur. Per mortem vero , et illam intelligere potes ,
αμαρτίαν. Ο μεν γάρ νεκροί το σώμα προς τας φυ . quæ corporis operationes exstinguit : ipsam ni
σικάς ενεργείας και δε την ψυχήν , πρός τάς έναρέ- mirum naturalem morlem ; et illam , quæ virtutun
τους . Είη δ ' αν τούτο και πρόρρησις περί της εκ operationes in anima moriilical, quain appellamus
νεκρών αναστάσεως , του Σωτήρος • του γάρ αυτού peccatum . Ab utraque enim morle potest Deus nos
γέγονε πρώτον η διέξοδος του θανάτου . διεξελθόντος liberare. Intelligi etiam possint linc verba , ut
αυτού, και αναστάντος σαρκ!. prophetiam continean ! de Salvatoris resurrectione,
B qui primus exiil a morte. Ea etenim superata in
sua carne , rursus resurrexit.
Πλήν ο Θεός συνθλάσει κεφαλάς των εχθρών Vers. 22. Verumlamen Deus confringel capila
αυτού . Τας κυριωτάτας δυνάμεις των δαιμόνων : inimicorum suorum. Principaliores, inquit, atque
εν τη κεφαλή γαρ αι κυριώταται δυνάμεις του σώ- efficaciores deinonum potentias confringer , quas
ματος . Περιττεύει δε κανταύθα το Πλήν . (40) Συν- capila ideo appellavit , quia in capite potiores, ac
τόμως & ειπείν , συνθλάσει νοητώς τάς νοητάς αυτών præcipue sunt nostri corporis vires. Abundat hoc
κεφαλάς . in loco dictio, terumtamen . Hujusmodi autem
confractionem capitum , non intelliges corporalem esse, cum corporibus careant dæinones, scd intel.
lectualiter, cum et ipsi intellectuales sint substantiæ.
Κορυφήν τριχος διαπορευομένων εν πλημμε- Verticem capilli perambulantium in deliciis
λείαις αυτών. Των διαπορευομένων, είτουν κατα- eorum . Conſringer , inquit , capita inimicorum
πατούντων την κορυφήν της κόμης (41 ) των αμαρ- perambulantium verticem capilli , hoc est, concul
τιών • τρίχα γάρ νύν την κόμην νοήσεις . Καταπα- cantium verticem conæ , coma dico quorumlibet
τούντων δε αυτήν, εν τω πλημμελείν αυτούς . "Οτε delinquentium. Capillum enim hic dixit pro coma.
γάρ αμαρτάνουσιν άνθρωποι , τότε οι δαίμονες κατα C Conculcare vero delinquentium comiam dicuntur
πατουσιν αυτούς υποτεταγμένους ήδη . "Έστι δε dæmones, eo quod peccatores quosque veluti sibi
και άλλως ειπείν τών (42 ) διαπορευομένων , ό εστι subjectos conculcant. Possunius etiam , immulalo
διερευνωμένων εν ταις πλημμελείαις των ανθρώπων , sermone, aliter exponere , quod confringet Do
.

τρίχα κορυφής κατ' εναλλαγήν · τουτέστι, το λεπτό- minus capita hominum perambulantium , hoc est ,
τατον αμάρτημα του ανθρώπου. Έξετάζουσι γάρ και investigantiumin delictis humanis capillum verticis ,
τα τοιαύτα , κατά τον καιρόν των λογοθεσίων της Ioc est, tenuissima queque hominum peccata. Ex
ψυχής . quirunt elenim dæmiones etiam bæc minima, quoties
animam viderint rationem Deo esse reildiliran .
Είπε Κύριος • 'Εκ Βασάν επιστρέψω. Η Βα. VERS. 23. Diril Dominus : Ex Basan convertam .
σιν, αισχύνην ερμηνεύει· επέστρεψεν ούν τους εξ Basan confusionem signiſical , seu sordes. Convertit
εθνών από της αισχύνης των ειδώλων, και της αι- igitur Deus eos qui fideles fuerunt ex gentibus ab
σχύνης της αμαρτίας. idoloruin confusione, algue a sordibus peccalorum .
Επιστρέψω έν βυθούς θαλάσσης. Επέστρεψε Converiam in profundis maris . Convertit aulem
δε αυτούς από της δηλωθείσης αισχύνης , διά του eos Deus a sordibus , ut diximus, alque hoc in
αγίου βαπτίσματος τούτο γάρ καλεί βυθούς θα- D sacro baptismatis lavacro, quod profunda maris
λάσσης , διά το βυθίζειν την αλμυράν , και πικράν appellavit. In eo etenim Deus amarum ac salsugi
αμαρτίαν . Φησί γάρ και Μιχαίας : Αυτούς επι- nosum demersil peccalum , quemadmodum et Mi.
στρέψει , και ελεήσει ημάς, και κατακλύσει τας cheas propheta predixit : Ipse, inquiens, convertet
αμαρτίας ημών . Και απορριφθήσονται εις τα βάθη nos , el miserebilur nostri , et dissolvel peccala
της θαλάσσης Είεν δ ' αν βυθοί θαλάσσης , και τα nostra el projicientur in profunda maris " . Per
βάθη της αμαρτίας, είτουν τα χαλεπώτατα πλημμε- profunda etiam maris, peccatorum profundialerm ,
λήματα · α;' ών επέστρεψεν αυτούς ο Θεός, εξαγα- lioc est, gravissima quæque delicta , possumus in
" Mich. γιι, 19.
Variae lectiones.
(40) Συντόμως et fidelius ειπείν, vertendum erat : (42) só hominum quod interpres addidit de sun ,
Courringelauien, al breriler dicam, intellectualiter, satis ostendii , eum auciuris sensiw minime asse .
iniellerinalin ipsorum capira. Cullum esse . Neque enim de bominibus sermo est ,
(41) Mallem αμαρτωλών, ut vertit interpres . serum de dæmonibus, ut legenti paiel.
675 EUTHYMII ZIGABENI 676
Lelligere : a quibus delictis convertit nos Deus , A y els Çūs &paris. 'Evraúba da od 'Er Bubois,
ad virtutis luceni adducens. Et juxta hunc sensum αντί του Εκ βυθών λήψη : πρόθεσιν αντί προ
quod dicit In profundis, expones, pro Ex profun . Oéoews.
dis, ut sit præpositio pro pra positione .
Vers. 24. Ul intingatur pes luus in sanguine. Hoc "Οπως αν βαφή οπούς σου εν αίματι. Τούτο δε ,
autem facies, o Domine, il sævos prorsus superes ώ Κύριε , ποιήσεις , όπως αν τελεον νικήσης τους
dæmones. Est enim sermo melaploricus, el tra- δαίμονας μεταφορικός δε ο λόγος. Οι γάρ νικώντες
clus a strenuorum militum certamine, qui cum εν τω αριστεύειν επεμβαίνοντες τοις σώμασι των
fuerint victores, cæsoruin hostium cadavera con- ανηρημένων εχθρών βάπτονται τους πόδας, εν τω
scendunt, et in defluenti sanguine pedes intin . καταρρέοντι τούτων αίματι , Φησί γάρ και Ησαΐας εκ
gunt. llujusmodi translatione viilur Isaias, ex προσώπου του Χριστού : Συνεπάτησα αυτούς έν
persona Christi dicens : Conculcani eos in furore το θυμό μου , και κατήγαγον εις γην , το αίμα
meo, el deduxi sanguinem eorura in lerram, el αυτών , και κατερραντίσθη το κατανικήγιατι
aspersa sunt vestimenta mea in victoria " . Sensus αυτών τα ιμάτιά μου. Ταύτα γάρ, τα ρητά τούτο
igitur presentis versiculi est, quod eos prorsus βούλονται σημαίνειν, ότι τέλεoν αυτούς ενίκησε :
surabit. Vel aliter, intelligendo de Christo, per B και άλλως δε πούς του Χριστού η Εκκλησία λέγοιτ'
Cliristi peden ips: / n possumus Ecclesiam intel- αν, βαστάζουσα τούτον διά πίστεως · έπει και ταυ
Tigere, qne per fidem eum ubique fert . Ipsius της κεφαλή αυτός ο Χριστός • αύτη ούν εδάφη τη
rlenim Ecclesiæ caput est Christus, et ipsa rursus αίματι του Χριστού , σφραγισθείσα τούτω, και
Christi pellum vicem prstat. Il :ec igitur Ecclesia τειχισθείσα, και στομωθείσα καθάπερ τη βαφή
intincta est in Christi sanguine, eo nimirum si- σίδηρος • ή και το αίματι των του Χριστού μαρ
giala atque intincta , ut queniadmodum ferrum τύρων • ή και των νοητών αίματι των δαιμόνων ,
tinctura , sic et ipsa ejus sanguine consolidala νοητώς απoσφαττομένων .
ſuerit ac roborata , vel etiain martyrum sanguire : lametsi intellectualiler dæmonum sanguinem in
Tellectualiter occisorum , possis ctiam intelligere.
Lingua canum (uorum ex inimicis ab ipso. A com- Η γλώσσα των κοινών σου εξ εχθρών παρ '
muni sensu rursun sumendum esl vetbuin Ut in- αυτού. Από κοινού πάλιν, το "Οπως αν βαφή :
Eingalur. Canes antem Christi , episcopi sunt , φuί κύνες δε του Χριστού οι (43) απόστολοι , καθυλα
insidiaiores expellunt, et rationalcs greges cu- χτούντες των νοητων λύκων, και τους επιβούλους
stodiant. Ηorum igitur canium intellectualis lingua αποσοβούντες , και τα λογικά ποίμνια φυλάττοντες :
intincta est,, in sanguine nimirum,, qui perduebalcC και τούτων αν η νοητή γλώσσαεδάφη λάπτουσα εκ
ex inimicis. Subondiendum est enim aliquid ex των εχθρών συνεξακουομένου κανταύθα του αίμα
præccdenti versiculo , ila ul ordo ac sensuis per- τος. Βαφή δε η γλώσσα αυτών, εκ του αίματος των
ſectus sit : Ul inlingalur, inquil, eornm lingua ci εχθρών παρ' αυτού, τουτέστι , παρά του Θεού και
inimicorum sanguine, ab ipso Deo Patre nimirum Πατρός βοηθουμένη . Και τούτο δε μεταφορικόν.
adjula. Est autem bic sermo metaphoricus. Cæsis Των γάρ εχθρών αναιρεθέντων, και οι κύνες των
siquidem inimicis, cadentium canes lambere su- ανελόντων, λάπτουσι το αίματι αυτών, και τα τούτων
lont occisoruin sanguinem , et illorum cadavera διασπαράττουσι σώματα ,
dilaniare.
VeRs . 25. Visi sunt incessus lui, Deus. Per in- "Εθεωρήθησαν αι πορεία σου , ο Θεός . Αι οδοί
cessus hic acciones Cbristi in carne conversa- και αναστροφαί και διατριβαι της ενσάρκου πολι
lionemque, ac vitam ejus intelligit, quorum τείας σου . Αυτόπται γάρ τούτων οι απόστολοι εχρη.
omnium spectatores apostolos fuisse leginius , μάτισαν . Μετά τούτο γάρ, φησιν , επί της ώφθη,
juxta quod per alium Prophelam dicirur . Post και τους ανθρώπους συνανεστράφη.
hæc in lerra visus est , el cum hominibus concer
satus est 83
13. C
Incessus Dei mei, Regis mei, qui esl in sanclo . Αι πορείαι του θεού μου του βασιλέως του εν
Vide quam ingenue beatus David , Christum fatea- τω αγίω . “Ορα όπως (44) γνησίως ο Δαβίδ τον Χρι
Lur Deulin esse, veluti qui certissimam fulurorum στον ομολογεί θεον , ώς ήδη πεπληροφορημένος .
Diabetal scientiam. Sancturm autern Patrem ipsum " Αγιον δε νύν λέγει τον Πατέρα, εν ώ ήν άρρήτως.
appellat , in quo Filius ineffabiliter est : Ego enim, Εγώ γάρ, φησίν, εν τω Πατρί , και ο Πατήρ εν
inquit, in Palre, el Paler in me est ". έμοί .
VERS. 26. Prærenerunt principes conjuncti psal- Προέφθασαν άρχοντες , έχομενα μαλλόντων .
entibus . Apostolos principes appellat , queinadmo- "Αρχοντας καλεί τους αποστόλους . Καταστήσεις
dum et alibi : Constitues , inquit, eos principes su- γάρ, φησίν , αυτούς άρχοντας επί πάσαν την
53 Isa. LXII 4. " Baruchi 11, 38. • Joan . ΔΙν, 10.
Variæ lectiones .
(13! Crice apostoli . (14) Melius quam cerle.
671 COMMENT. IN PSALMOS . 678
γη. Ως εν τω μδ' ψαλμω παραδεδώκαμεν . Ούτοι A per omnem terram 88 ; ut diximus in psalmo SLIν .
ών προέλαβον πάντας τους εξ εθνών, πρώτοι πι. Hi igitur principes, omnes alios crcdentes in fide
στεύσαντες . Ψάλλοντας δε λέγει, τους προφήτας ως prævenerunt. Per Psallenles vero , ipsos prophelas
φωνούντας τα κερί Χριστού •· ων εχόμενα , τουτέστι intelligit,, eo quod omnia ceciuerint , ac pradixerint ,
σύνεγγυς γεγόνασιν οι οι απόστολοι . Έξεχόμενοι
Έξεχόμενοι que ad Cluristum pertineliant.. Πisigitur prophetis
αυτών , ο έστιν , ακολουθούντες αυτοίς , και το χρόνο apostoli conjuncti ſuerunt, hoc est, prosimi ac via
και τα κηρύγματι . cini exstiiermt : quia el lemporc el prædicatione
illos consecuti sunt .
'Ανά μέσον νεανίδων τυμπανιστριών . Εν μέσω In medio juvencularum lympanistriarum . In men
των Ιουδαϊκών συναγωγών • νεάνιδες μεν, διά το dio Judaicarum synagogarum , quæ propter vilar
ατελές της πολιτείας αυτών • τυμπανίστριαι δε , διά alque couversationis imperfectionem , avinlescen-
το σωματικών της προς Θεόν λατρείας. Εx σώμα- Lols. adhuc, boc est, imperfectiores fuisse dicun
τος γάρ, το τύμπανον . "Η εν μέσω των κατά του Inr ; et tynipanistriæ, quia non tam spirituale
πους Εκκλησιών. Α! νεάνιδες μεν, διά το νεαρόν και quam corporale obsequium , atqne cultum Deo in
καθαρών της πίστεως , τυμπανίστριαι δε διά το religione sua exhibebant . Es corporea enim pelle
νεαρούν το σώμα κατά Θεόν . Νεκρόν γάρ σώμα το B confcitur tympanum. Vel, in medio ecclesiarum,
τύμπανον . que ubique locorum sunt. Que adolescentulæ
etiam dici possunt, ob novam puramque ac sinceram sdem : el tympanistıix, quia in Dei obse
qnium corpus suum mortificant. Tympana elenim ex morlui corporis pelle confici solent.
"Εν εκκλησίαις ευλογείτε τον Θεόν . Τούτο το VERs. 27. In ecclesiis benedicite Deo . Nic sermo ,
ρητών της νομικής μεν λατρείας προαναφωνεί την legalis cultus cessationem praeficit
prædicil,, et Ecclesianum
παύλαν των δε κατά τόπον Εκκλησιών πριθε . nultitudinem , quæ in variis orbis partibus eri
σπίζει το πλήθος · είς γάρ ήν πάλαι τοις πάσιν gende erant. Nam olim unicum tantum eral on
Ιουδαίους ναός . nibus Judæis lemplun '.
Κυρίω εκ πηγών Ισραήλ . Τον Κύριον ευλογείτε Domino et fontibus Isruel. Doinino rursum benc
πάλιν εκ των νομικών και προφητικών βίβλων . dicite es legis ac prophetarum libris,, cx quibus
αυται γάρ πηγαι του Ισραηλιτικού λαού , πηγά- veluti quibusdam fontibus perennibus, Israelitico
ζωσαι αυτή την θεογνωσίαν . Και μέντοιεξ εκείνων populo ,, Dei doctrina ,, atque cognitio perpetuo
των βίβλων αρισάμενοι , τους ύμνους τω Θεώ συν- scaluriebat : ex quibus fontibus sancti Patres ac
έθηκαν οι θεοφόροι Πατέρες Deo pleni mulla haurientcs, lymnos in Dei laudem
C Composuerunt .
Εκεί Βενιαμίν νεώτερος εν εκστάσει . Εκεί , Vers . 28. Ibi Beniamin adolescentulus in mentis
του ; Εν ταις Εκκλησίαις . Βενιαμίν δε λέγει, τον azcessu . Illic, ini;uil, in Ecclesiis Benjamin aderat ,
απόστολος Παύλον , ως εκ φυλής όντα της Βενιαμί- apostolus scilicet Ρaulus, qui de tribe Juit Benja
τις νεώτερος δε, ώς ύστερον των άλλων αποστό- min , e adolescentulus ( seu , ul magis poscil,
των πιστεύσας • εν εκστάσει δε διά τήν εις τρίτον Græca dictio , junior) dicitur, qnia ultimus omnium
ουρανόν αρπαγήν αυτού , περί ης φησιν • Είτε » apostolorum ad fidem accessit. El in mentis es .
σώματι, ουκ οίδα είτε εκτός του σώματος , ουκ cessu (seu ut proprie est Græca dictio, in es
Ιδα • ο Θεός οίδεν . Εις τούτον γαρ , και τα της slasi ) propler raplum ejus ad tertium cælum, de
περί του Βενιαμίν προφητείας πεπλήρωται. Βενια- quo ipse ait : Sive in corpore, sive exlra corri's
μίν λύκος άρπαξ , το πρωίέδεται , και το εσπέρας nescio : Deus scil " . Nam et in beaco Paulo ez
διαδίδωσι τροφήν . Λύκου γαρ δίκην ο Παύλος την implela sunt que de Benjamin a Jacob palriarcha
Έχαλησίαν διήρπαζε · και πρότερον μεν, κατή- (in Benediclionibus) prædicta fucrant :: Benjamin
σθιεν αυτήν τη θυμώ, και το φόνο ύστερον δε lupus rapar mane comedel, vespere dividet cibum
τροφήν τοις άλλοις εδίδου πνευματικήν , τον ουράνιον Ipse είquidem Ρaulus ab initio , Iupi instar, Eccle
άρτον διανέμων αυτοίς. D siain vastabal, ſurore alque cædibus pene cam
devurans, el tandem conversus (non tantum his cædibuis abstinuil, sed ) spiritualcm cibum atque
celestein pancio Ecclesiæ Adelibus , per universum orbem, ul lidelis ac prudcos distributor ,
di visil.
"Άρχοντες Ιούδα ηγεμόνες αυτών • άρχοντες
.
Principes Jada duces eorum , principes Zabulon ,
Zacov.dur,, úportas
άρχοντες Nespoudely.
Νεφθαλείμ . 'Hyspoves,
Ηγεμόνες onsiv, il principes Nephthalim .. Ipsarum, inquit,, Ecclesia
φησίν, ει
αυτών των Εκκλησιών έσονται οι απόστολοι. Ούς rum duces erunt apostoli. Apostolos enim intelligit
και διά των φυλάρχων εδήλωσεν. Ιάκωβος μέν γάρ dum irium harum tribuum principes nominat.
και οι λοιποί αδελφοί του Κυρίου, τον Ιούδαν είχον Νam et Jacobus et celeri fratres Domini c Iula
πατριάρχης : Πέτρος δε , και Ανδρέας , και Φίλιπ . tribu fuerunt : Petrus, Andreas, Joannes, et Phim

* Psal . 1LIν, 17. • 1 Cor. Στι , 2 , 3.

Variæ lectiones et nolie .
(45) Grare. Illic , ubi ? in Ecclesiis . Benjamin autent vocal Ap. P.
679 EUTHYMII ZIGABENI
Τιμρις e vici erant Bellisaida : Mattheum, ει Α πος, και Ιωάννης, από Βηθσαϊδά της κώμης ήσαν :
Jacobum Alphæi degisse legimus in Capharnaum : Ματθαίος και Ιάκωβος, και του 'Αλφαίου, έν Καπερ
Simon autem Zeloles Chananæus fuit . Omnia ale ναούμ διάγειν ιστορούνται • Σίμων δε ο Ζηλωτής
lem bisec loca in Galilæa crani regione, quæ Zabu- Κανανίτης ών ετύγχανε. Ταυτί δε πάντα χωρία της
lon , el Nephthalim iribubus in sortem obvenerol. Γαλιλαίας ήσαν. Η δε Γαλιλαία τη Ζαβουλών και
Similiter et alii apostoli ex his tribubus originein τω Νεφθαλείμ έκληροδοτήθη . Και οι άλλοι δε πάλιν
Trialieliant . Ει principes eos appellavit , non quod εκ των τοιούτων ώρμηντο. "Άρχοντας δε αυτούς
civitatibus et locis illis donsinarentur, sed quia είπεν, ουχ ώς άρχοντας των πατρίδων, αλλ ' ώς
cxcellentiores atque honoratiores erant, animi εξαιρέτους και τιμιωτέρους , διά την ψυχικήν ευ
nobilitate. Vel subiniellige dictionem , et ; ut sil sen- γένειαν · η άρχοντας εξ Ιούδα, και άρχοντας
suis, quod principes fuerunt ex tribu Juda , ex tribu εκ Ζαβουλών , και άρχοντας εκ Νεφθαλείμ : έξωθεν
Zabulon , ex tribu Nephthalim . λαμβανομένης της προθέσεως .
Vers . 29 , 30. Manda , Deus , virtuli luw. Hec ad " Εντειλαι , ο Θεός , τη δυνάμει σου . Τούτο προς
Palrem dicta sunt, ul Filio mandel ca quæ ad præ- τον Πατέρα, ένα εντείλεται το Υιώ τα περί του
«licationem print . A me ipso cleuin, inquit , κηρύγματος . 'Απ' εμαυτού γαρ, φησίν, ουδέν
B
Cluisluis, nihil loquor, sed quæcunque audiero a λαλώ · αλλ ' όσα αν ακούσω παρά του Πατρός.
l'aire "7. Quod auleio Christus virtus Dei dicatur, Χριστός δε θεού δύναμις και θεού σοφία.
Apostolus docuit, dicens de eo, quod Dei virlus
est ct Dei sapicntia 68.
Confirma hoc , Deus , quod operalus es in nobis, a Δυνάμωσον , ο Θεός, τούτο και κατειργάσω έν
lemplo luo in Jerusalem . llæc ad Filium dicta sunt, ut ημίν , από του ναού σου επί Ιερουσαλήμ . Τούτο
Evangelii prædicationem , quod in nos , vel propter προς τον Υιόν, ίνα κραταιώση το κήρυγμα του Εύ
nos opo lus est, validiorem ac potentiorem red- αγγελίου και κατειργάσατο εις ημάς , ή δι' ημάς .
dal. Vel confirma quod operalus cs a lemplo luo, Κατειργάσατο δε , τουτέστιν απήρτισε τούτο , διά
hoc est, quod perfecisti per assumplam humani. του προσλήμματος αυτού. Τούτο γάρ Ναός , και
lalem , quæ lemplum dicitur, ac tabernaculuin di- σκήνωμα της θεότητος . Από του ναού σου γάρ,
vinitatis. Nam quod ail , A lemplo luo, exponi debel, αντί του , Διά του ναού σου, του επι Ιερουσαλήμ
Per templum tuum : quol leumplum , hoc est, quod αναστραφέντος και κηρύξαντος : 'Επί Σιών γάρ,
corpus luum , habitavil El prædicavil in Jerusalen) : φησί, το όρος το άγιον αυτού , διαγγέλλων το
Ego enim , inquit, constitutus sum Rex ab eo super c Apootarpa Kuplov .
Sion montem sanctum ejus, prædicans præceplum
cjus " .
Tibi offerent reges munera. Gentium nimiruin Σοι οίσουσι βασιλείς δωρα. οι βασιλείς των
reges. Junera autem , quie oblulerunt bi reges, απανταχού εθνών. Δώρα δε οι ναοί, και τα καθιερω
templa sunt, el prædia Deo dicata , et varia alia θέντα τούτοις χωρία, και τα παντοδαπά αναθήματα.
dona ab cis divino cultui pie oblata , Hæc aulem Οίσουσι δε ταύτα, επιγνόντες σε βασιλέα έαυτών
minera slalim oferent, cum primum le inimorta- αθάνατον, ως Θεόν. Νοείται δε και άλλως κατ'
lemn eorum esse Regem , ct Deum cognoverint. εναλλαγής των ρητών , ότι 'Aπό του κατά χώραν
Quinquam ct immutalo versiculorum ordine, ali. ναού σου επί την άνω Ιερουσαλήμ , οίσουσι σοι δερα,
ler possimus exponere, ul sensus sil : Ab; hoc οι βασιλείς . Τοις γαρ ναούς αισθητως τα δώρα 20
terrestri luo lemplo, reges ſerent libi dona , in μίζοντες, νοητώς δι' αυτών εις τον ουρανόν ανάγουσι
supernam Jerusalem : quia per lerresirium horuin την προσαγωγήν , και χάριν των δώρων .
munerum oblationen , accessuin el gratiam apud
Deum in cælo consequentur .
Vers . 31. Increpa ſeras arundinis. Fac obinule D "Επιτίμησαν τοις θηρίοις του καλάμου. Φίμω
scere , inquit, intellectuales leones : immites ni- σον τους νοητούς δαίμονας είτουν τους αγρίους
mirum ac sævos cæmones, qui veluti quidam leo- και απηνείς δαίμονας , οίτινες ώς αισθητοι λέοντες
nes in arantinibus latent , dum in levitale ac sle- καλάμω , ούτως εμφωλεύουσι τη κουφότητι και
rililiite instabilium atque inconstantium in lide ho- άκαρπία των αστηρίκτων εις πίστιν ανθρώπων.
minum , latebras ac nidos slios faciunt : juxta quod Φησί δε και Ιώβ περί του διαβόλου ούτως · Υπο
de diabolo scriplum legimus apud bealim Job, πάν δένδρον κοιμάται , παρά κάλαμο ,και πάπυ
quod sub omni dormit urbore apud arundinem , el Γον, και βούτομο » , δηλών ότι επαναπαύεται τους
papyrum , et caricem 60. Hujusmodi etenim sermo- έχoυσι τας ιδιότητας των ειρημένων φυτών, ξηρό
ble , requiescere dæmonem intelligimus in iis τητα προς αρετήν, και υγρότητα προς φιληδονίαν
hominibus, qui plantaruni, quas siipra commenio- τοιαύτα γάρο πάπυρος και το βούτομον .
ravimus proprietales servant : qui scilicel aridi sunt, ad ferendas virtules, el qui succum alque
humorem molluin babent ad mulriendas voluplales. Hujusmodi elenim proprietatis et naluræ sunt
papyrus el cares .
δ: Joan , χιν , 10 . 68 T (Cor . 1 , 23 . 19 Γsil . 1 , 6 . 60 Job L , 16 .
681 COMMENT IN PSALMOS , 682
Η συναγωγή των ταύρων εν ταις δαμάλεσι A. Congregatio aurorum in vaccis populorum , κι
των λαών, του εκκ.λεισθήναι τους διδοκιμασμέ- excludantur qui probali sunt argento. Per lauros
νους το αργυρίω. Ταύρους λέγει τους αρχιερείς pontifices et Scrilias et reliquos Julieurs principes
και Γραμματείς, και λοιπούς άρχοντας των Ιου- intelligit, veluti iemerarios ac cornu fericntes : per
δαίων, ώ, θρασείς και κερατιστάς, δαμάλεις δε τα vaccas vero (seu ul polius Graca dictio significat
υποταγμένα τούτοις πλήθη των λαών άρχει μεν per juvencas populorum ) plebis multiuudinem in
γάρ ο ταύρος , υπoτέτακται δε η δαμαλις. Φησιν ούν lelligit, quæ illis suberat. Præsunt enim in armen
ότι οι προέχοντες εν μέσω των λαών εγένοντο, επί lis lauri, el subsunt juvencæ . Ei sensus est , quod
τω έγκλείσαι, είτουν κωλύσαι τους δεδοχισμασμένους ji qui cæleris dignitate preeminebant fuerunt in
είς πίστιν και αρετήν αποστόλους, επειγομένου , εις medio populorum , uit apostulos excluderent, boc
το χτρύττειν. Προσκαλεσάμενοι γάρ, φησί , τους est, ut impedirent cos a prædicatione verbi ; apo
αποστόλους , δείραντες , παρήγγειλαν μή λαλείν slolos dico qui argento, hoc est, qui in fide aut virtute
επί τω ονόματι του Ιησού . Το αργυρίω δε, αντί probali suni. Legimus euim in Actis , quod cum
του , ως αργύριον •ιδίωμα γάρ και τούτο Εβραϊκόν . principes Sacerdulum el seniores vocasscut apo
“ Η λείπει το, παραπλησίως . slolos, el verberibus cæcidissent, jusscrunt nc lo
querentur in nomine Jesu “ . Argento autem probalos . dixit, pro, probalos lanquam argentum ; est
enim Bebraicae lingue proprium idiouna. Vel subintelligendo dictionem quasi alia potest reddi lec
tio, ut sit : Qui probati sunt , quasi argentum .
Διασκόρπισαν έθνη τα τούς πολέμους θέλοντα . Β Dissipa gentes quæ bella .volunt. Intellectuales
Και τα νοητά , και τα αισθητά. nimirum el sensibiles gentes .
"Ηξυνσι πρέσβεις εξ Αιγύπτου. Αίγυπτόν μου Vers. 32. Venient legati ex Ægyplo. Per Æxyplum
οει πάσαν γήν των εθνών, όσες έχυρίευεν ο νοητός Oinnes gentium regiones intellige, quibus intelle
Φαραώ διάβολος , αφ' ής πάσης ήξειν προς Χριστόν clualis Pharao dæmon dominatur. Ex hac clenim
πιστους προφητεύει, πρεσβεύοντας υπέρ όλου του Ægyplo venluros esse prædicit fideles ad Christum ,
κόσμου παντός . pro lolo orbe intercessuros.
Αιθιοπία προφθάσει χείρα αυτής των Θεώ. Προ- Æthiopia præveniel manum suum Deo. Præveniel,
φθάσει , αντί του , φθάσει , ό έστιν, εκτενεί • ο γάρ hoc est , extendel; nam qui manum extendil , præ
φιάνων εκτείνων την χείρα, φθάνει το πόρρω. Από vcuire quodamn:odo illud videlur quod procul
του επομένου τοίνυν το ηγούμενον εσήμανεν. 'Εξέ- jacebat. Ab eo igitur quod consequitur, significavit
τειος γάρ εις Χριστόν τον Κανδάκην, ον και χείρα id quod præcedit. Extendii aulem Æthiopia Can .
αυτής ο λόγος εκάλεσεν εν τη χειρί γάρ ή του dacem illum , quem manum nunc prophcta appel .
ανθρώπου δύναμις · έπει και τη βασιλίσση παρεδυ- lat , veluti potentem inter Æthiopes. Vis elenim
νάστευε . Περιττή δε η πρόθεσις (46) . Τινές δε λέ-ac robur hominis in manu potissimum dignoscitur.
γουσι διά μέν της Αιγύπτου πάσαν γήν δηλούσθαι • C roleus autem erat ille Candaces , cun post
τάσης γάρ γης ο νοητός Φαραώ κεκράτηκε· δι reginam in imperio primus haberelur ; vacal auleni
ά της Αιθιοπίας και αυτά τα του κόσμου πέρατα: prepositio . Aliqui per Egypts universum dicunt
έσχατοι γάρ πάντων ανθρώπων , οι εν ανατολή και orbem siguilicari, eo quod intellectualis Pharao
δύσες Αιθίοπες . Μνησθήσονται γάρ, φησί, και totius orbis dominaretur, et per Æthiopiani ejus.
επιστραφήσονται προς Κύριον πάντα τα πέρατα dem orbis lines denolari . Sunt enim Æthiopes in
της γης ενταύθα δε το, προφθάσει χείρα, απλώς orbe omniuin honiinum extremi, qui Orientera
λαμβανομεν, αντί του, 'Εκτενεί τας χείρας εν τω incolunt et Occidentem . Reminiscentur enim , inquit,
εύχεσθαι προς Χριστόν, ήδη πιστεύσασα . el converlentur ad Dominum universi fines lerræ 6 .
El juala hujusmodi espositionem , quod ail : Præveniet manum suam , simpliciter ac juxta lilleram
intellige, quod supplices ad Christum manus extendel lidelis scilicel jaar effecla .
Αι βασιλείας της γης άσατε τω Θεώ , ψάλαιο V'ers. 33. Regna terræ, canlale Deo , psallile Do
τω Κυρίω. Τούτο των δηλωθέντων δύο ρητών έφερ- mino. Hic versiculus ad duorum præcedentiuin de
μηνευτικών , καθολικώς πάσιν έθνεσιν έγκελευόμε- D claralionem consequitur. Universas etenim genies
νον έδειν και ψάλλειν Χριστό. promiscue canere Christo jubel , el psallerc.
Το έτιξεσηκότι επί των ουρανον του ουρανού VERS. 34. Qui ascendet super cælum cæli in
κατι ανατολάς . Τα αναβ . βηκότι εις τον ουρανών Orienlem . Qui ascendit in cælum in Orientens, hoc
ουρανού έν ανατολαίς , είτουν φανερώς • κάτωθεν est , palam ac maniſeste, omnibus videntibus
δρώντων αποστόλων , άνωθεν δε των ασωμάτων apostolis, qui in terra erant, el ridentibus etiam
δυνάμεων. Εκ μέν γάρ του ουρανού προς την κατελ- omnibus incorporeis angelorum ordinibus. E colo
Ούιν , εν δυσεσι κατήλθεν, ό εστιν αφανώς πάντας elenim deseendens in ierram , descendit in Occi
" Αrt . 18 , 18 . 6 Psal . IXι , 28.
Variæ lectiones .
(46 ) Nintirum πρό, in verbo προφθάσει : ιηe hæc animadversio, ut et aliæ hujusmodi, vere rose
quidem verba non videntur luco silo posila . Re. ριττή .
cilius initio slatim post versiculum , aut potius
22
PATROL. Gu . CXXVIII.
 1

683 EUTIIYMII ZIGABENI 684

denlein , Iloc est , clans et talenter ab omnibus , A λαθών , επικρυπτομένη αρρήτως της θεότητος · εκ 1
velalaque el oblecia inel.bili quodam modo illinis δε της γής εις ουρανόν ανελθών , έν ανατολαίς ανήλθε
divinilale . Asccudens vcro e terra in cælum , pa- τούτο γάρ δηλοί τό, κατά ανατολάς . Τινές δέ φασι
Jam ascendit ; el hoc est , quod ait ascendisse in το κατά ανατολάς ειρήσθαι, διά του εκ του ανατολι
Orientem , Alii ideo dictum esse pulant in Orien κωτέρου μέρους της Ιερουσαλήν αναληφθήναι τον
lem , quia Christus in Orientali Jerus: leni ora cssel, Κύριον . Ούτω γάρ κείται το όρος των Ελαιών . Ουρα
quando in cælum assumplus est . lla eniin jacere νόν δε ουρανού τον υπέρ το στερέωμα ουρανόν , τον
dicunt ad Jerusalem montein Olivaruo . Cælum προ πάντων παρηγμένον ώνόμασεν εκείνος μεν γάρ
vero cæli illud appellat, quod csl supra firma. του στερεώματό , έστιν ουρανός • το δε στερέωμα
menlum , quodque ante omues alios cælos creatum πάλιν ουρανό ; ημών,
cst ; illud eniin firmamenti cceluin dicitur. Nam
pier firmameulum nostrum cælum intelligimus.
Eoce dabil roci sure vocem virtulis . Vox Christi Ιδού δώσει τη φωνή αυτού φωνήν δυνάμεως .
apostoli sunt, qui Christi loquuntur sermones . Φωνή του Χριστού οι απόστολοι • οία τους Mγους
Ilis igitur in die Peuiecošles sailclum dedit Spiri- αυτού λαλούντες · τούτοις ούν έδωκε το IBνεύμα τ)
B
lum, qucm lioc loco beatus David virtutis vocem άγιον εν τω καιρώ της Πεντηκοστής • νυν εκάλεσε
appellal, justa quod Lucas ail, quod Factus est re φωνήν δυνάμεως ο Δαβίδ • φωνήν μεν, διότι φησί
perle de cælo sonus lunquam advenientis spiritus Λουκάς • Και εγένετο αφγω εκ του ουρανού ήχος,
vehementis 63. Sonus autem voci sinillimus est. ώσπερ φερομένης βιαίας φωνής • ο δέ ήχος πάν .
Virintis vero vocem dixit , quia et ipse Dominus τως φωνή » δυνάμεω; δε , ότι και ο Κύριος δύναμιν
virtutem eum appellavil, dicens : Donec induamini αυτό κέκληκεν , είπών : "Εως αν ενδυσησθε δυνα .
virtutem ex alio 6. Vcl aliter, per vocem Dci præ μιν εξ ύψους . "Η και άλλως , φωνή μεν του Θεού
cursorem Joannem intellige, de quo dictum est : και πρόδρομος Ιωάννης • Ιδού γαρ, φησίν , απο
Ecce millo angelum meum ante faciem luain 6s ; per στέλλω τον άγγελός μου πρό προσώπου σου . Φων
vocem vero virlulis, ipsuin Christum ; co quod νη δε δυνάμεως ο Χριστός ως τους λόγους αυτού
post salulares illius sermones divina quiddam vis παρακολουθείσης θείας δυνάμεω;. "Αμα γάρ έλεγε,
ac virtus consequebatur. Nam simul ac aliquid ab και αμα εγίνοντο τα θαύματα (46').
eo diclum cral, statim eliam opere adimplebatur.
Vers. 35. Dale gloriam Deo. Ad fideles sermo C Δότε δόξα τω Θεώ . Προς τους Χριστιανούς και
csi, mandans ut Dcum glorificent, qui tanlaiu illis λόγος , προτρεπόμενος δοξάζειν τον Θεόν, τοιαύτης
imperiitus est misericordiam . φιλανθρωπίας αξιωθέντας .
Super Israel magnificentia ejus. Magnalia, inquit, 'Επί τιν Ισραήλ ή μεγαλοπρέπεια αυτού. Το
Dui iis hominibus innuiescunt, qui divinæ conlein- θεωρικωτάτω ανδρί τα μεγαλεία του Θεού γνωρίζει
plationi racaveriul. Israel elenim interprelulur ται. "Ισραήλ γαρ ερμηνεύεται , γούς όρων Θεόν . Ο
mens videns Deum ; ille vero qui alleclibus ac pas- γάρ τυφλωθείς εκ παθών ου δύναται κατανοήσει ,
sionibus fuerit obcæcatus , conlemplari non poterit όσα και οία ο Θεός διά την ημετέραν σωτηρίαν έπρα
qualila ac qualia Deus ob noslram sil operalus γματεύσατο . Επί τον Ισμαή.. ούν , αντί του , το
salutem . El quod ail : super Israel, disil pro, Ισραήλ . "Η και άλλως . Επι την εκκλησίαν των
ipsi Isracl. Vel aliter : Super didelium Ecclesia ..., πιστών, ήτις νοερώς ομά τον Χριστόν , γίνεται τα
quæ nicule ac spiritu Christum videi, fiunt mira . θαυμάσια του Θεού και αυτη τούτων άξιούται διά
bilia Dei , quorum conlemplatione digna csse sem- παντο ;.
per reputalur.
El cirlus ejus in nubibus . Per nubes hic ipsos Και η δύναμις αυτού εν ταις νεφέλαις . Νεφέ
cliri Apostolosintelligit, veluti supra etsistentes Dλας νύν λέγει τους αποστόλους , ως υπερκειμένους
alque eminentes a lerrenis negotiis, ac veluti spi · των γεηρών πραγμάτων, και τεπληρωμένους του
silvali aqua plenos, quam es sancti Spirilus pro- πνευματικού ύδατος , και του βυθού του Πνεύματος
Tuvidis bauscrunt, ul aniniaruni arva ac campos, ανελκύσαντες, δι' αυτού τάς ψυχικές αρούρας των
love esi , ul ipsos creientes irrigarent. πιστευόντων κατήρδευον .
Vers . 50. Jirabilis Deus in sanciis suis . Soli, θαυμαστός ο Θεός εν τοις αγίοις αυτού . Οι
.
inquil , sancli Deun admirantur : vcluti qui ma- άγιοι, φησί, μόνοι θαυμάζουσι τον θεόν · οία δυνά .
gnilica's älque amplissimous illius administrationes μενοι κατανοείν τις μεγαλοπρεπείς οικονομία ;
soli pru animi dignilale concipere ac comprehen . αυτού · Οαυμαστός ούν τούτοις εστίν.
dere possint. Mirabilis igitur alque admirandus cis
ret .

8 Α1 , , 2. 6 Lic . xiv , 49 . ** Malach . III, 1 : Malll . x1, 10.

Variæ lectiones.
(45 ) Omisit interpres så laudata miracula, qua: Sinul enim et dicebal, el miracula adimpleban .,
vim ac virlutem divinam postulant. Vericuduin : Tur .
685 COMMENT . IN PSALMOS . 686
Ο Θεός Ισραήλ. Πανταχού Θεόν του Ισραήλ και Deus Istacl. Ubique Clorisliim Deum Israel vi) .
καλε ! τον Χριστόν, δεικνύων ότι και τον νέον λαών cat, ut ostendat eum qui beneficia in novum suum
ευεργετών, ούτος και τον παλαιών ευεργέτησε και populum contulit, eumlein illum esse , qui et anti
ουκ άλλος ούτος παρ ' εκείνον εστιν. quum populum beneficiis aſſecil , neque ullum esse
alium præler cum .
Αυτός δώσει δύναμιν και κραταίωσιν τώ λαώ Ipse dabit rirtutem el fertitudinem populo suo.
αυτού . Το νέω δύναμιν μεν εις το ρυσθήναι της Νονο nimirum populo : virtutem quiden ut 3D
ελάνης των ειδώλων , κραταίωσιν δε εις το εμμείναι ίdolorum errore el seductione eripiantur , Tortilu
τη άμωμήτερ πίστει . dinem vero ut per cam in sincera lide constanter
possint permanere .
Ευλογητός ο θεός. Ο ταύτα οικονομήσας ούτω;: Benedictus Deus. Qui rite omnia administravil ;
ο και πλάσας και αναπλάσας και τοσούτων αγαθών qui creavil nos , el denuo iterum reparavit ; qui
καταξιώσας τον σον λαόν . Ο μεν ούν παρών ψαλμός lasitis populum s::um donis Jignum cfiecil. Et hæc
ούτως ήρμηνεύθη , κατά αναγωγήν , και ούτως ήρ- quidem hujus psalmi expositio est juxta anagogein .
μοσε διόλου Χριστιανούς . Ιουδαίοι δε πειρώνται Verum et Judri juxta historiam relius suis ac
τους κατά αυτών πράγμασιν ιστορικώς και τούτον B commodare en «Onantur , sed exsequi propositum
υπβαλείν ου δύνανται δε πάντως εφικέσθαι . Xρή δε non possunt . Scire igitur decei, quo pacto illius
όμως μαθείν και όπως αυτόν μεθέλκουσι φασί γάρ scnsum delorqucant . Aiunt cnim : Exsurgit Deus
'Αναστήτω ο θεός εις βοήθειας του σωματικού in auxilium corporalis Isiael; cl per iniinicos Phi.
Ισραήλ : είτα εχθρούς ονομάζουσι τους αλλοφύλους: lislæos aut alios alienigenas populos intelligunt :
ομοίως δε και μισούντας • έτι δε και αμαρτωλούς. quos etiam esse eus dicunt, qui Deuiu oilerutil , et
ώς ανόμους• δικαίους δε τους εν Ιουδαίοις αγαθούς . peccalores insuper ct iniquos. Per juslos vero
Το δέ · ' Οδοποιήσατε το επιβεβηκότι επίδεσμών , omnes prolos ac virtute præditos viros intelligunt,
περί της κιβωτού ρηθήναι φασιν · εντελλομένου qui lunc erant inter Judros . Et quod ait : Iler
του αγίου Πνεύματος , αυτή ευτρεπίζειν οδον, δι' ής facile ciei qui ascendii super occasus ,, aiant de area
ο θεός επιβαίνειν έμελλεν επί του δυτικού μέρους δictum esse, cum sanctus Spiritus parari Fiao
της Ιερουσαλήμ ούτω γαρ έχεις θέσεως τον ναόν ενώ jusserit, per quam Deus erat ascensures , atque
περον ή κιβωτός κατέπαυσεν ιστoρoύσιν. Ο Θεός δε hoc in occidentali parte Jerusalem . Ita enim situm
έντοτω αγίωαυτού , αντίτου , Εν τω ναώος και μονο- Suisse lemplum dicunt in quo landem arca quievil.
τρόπους λεγομένους αυτούς , ώς εν Θεώ πιστεύοντας , C Deus in loco sancio suo, boc est , in lemplo ; qui
αυτοιχίζει εν τω ναώ αυτού . Είτα , φασι, καταλέγει Judæorum populum ,, quos unanimes , seu unius
τα κατά την απ’ Αιγύπτου έξοδον γεγενημένα . Εξή . moris homines appellari dicunt, quia in unum
γαγε δε αυτούς εν τη εαυτου δυνάμει, πεπεδημένους Deum credunt , habitare facit in domo, hoc est in
quæ
suo.. Deinde ea communierari dicunt , que
εκείσε τη δουλεία τυγχάνοντας τους αυτούς δε λέγει lenoplo SIo
και παραπικραίνοντας , ως προείρηται . Και ως έν in exitu Ægypti contigerunt . Magna enim vi eduxit
τάφοις δε ώκουν εν Αιγύπτω , μη δυνάμενοι ενεργείν Deus Judæos de Ægyplo , servitule antea illic alli
καθ' εαυτούς . Εξεπορεύετο δε ο Θεός ενώπιον του galos, quos et paulo post exasperantes appellari
λαού διά του στύλου της νεφέλης και του τυρός, dicunt,, ratione quana alibi diximus,, et sepulcro.
και διέβαινε μετά του λαού εν τη ερήμω ότε και η rum babitatores , eo quod dum in Asyplo essent,
1η επείσθη, λαίλαπος και συστροφής κατά το Σινά lanquam pene mortui repulabantur, et nihil per se
Τενομένης , και οι ουρανοί έσταξαν το μάννα . Βρο- polerant operari .. Egrediebatur autem tunc Deus
χήν δε εχούσιον τον ευάρεστον υετου ερμηνεύουσι coram populo in columna nubis el ignis, el simul
την ευθηνίαν των καρκών εργαζόμενον. 'Ησθένησε cum populo pertransıbal in deserun. Tunc etiails
δε ή κατ' αυτούς κληρονομία , συντριβείσα εν Αιγύ- terra concussa est , facta nimiruin validissima
Στο κατήρτισε δε αυτήν, βασιλείς κραταιώσα ;. D quadam tempestate in Monte Sini :: el celi ile
Ζώα δε του Θεού εαυτούς καλούσιν, ώς το Θεό slillaverunt manna . Per voluntariam vero pluviam,
ανακειμένους . Ήτοίμασας δε , φασί , τα ρθέντα gralam aquam intelligunt, quæ frucuuum praestitie
αγαθά τω πτωχό λαό σου, εν ερήμω πλανωμένο copiam . Et infirmala ( si , epruil nimirum bere's
και μη έχοντι την. Ευαγγελιζομένους δε λέγουσι ditas,, quandoin Egypιο variis calamitatibus alu:
atque
τους προφήτας , ευαγγελιζομένους τω λαώ το διελέ- allictionibus fuil perciissa . Parfccit allem eam
οθαι σκυλα πολεμίων , και αφορίσαι εις ωραιότητα Deus muliens cl corroborans eau regno . Per
του ναού τούτο δε ψεύδονται . Και γάρ ουδέν τι animalia vero Dei , scipsos intelligunt, veluti Deo
σκύλον εις ευπρέπειαν του ναού ανέθηκαν. Αλλά dicatos. Præparasti etiam , inquiunt, lu, Deus, ca
χετα αναγωγήν ο λόγος ούτός έστιν, ώς προειρήκα- bona pauperi populo luo, crranii in deserlo, el
μεν. Αγαπητίν δε τον Δαβίδ ονομάζουσιν , ή τον certain adhuc regionem non habenti . El per evolle
Σολομώντα . Περί δε τού , Εάν κοιμηθήτε ανά gelizantes , antiquos prophetas intelligent , qui
μέσον των κλήμων , ούτω φασίν • Εάν ενιδρυθητε populo annuntiabani, ut inimicorum spolia divide
ονα μέσον των κεκληρωμένων υμίν τόπιων της γης Print, et ad templi pulchritudinem alque ornatum
τις επαγγελίας , τοσούτον είς πλούτον επιδώσετε , ca deputarcul. Qua in re falsa dicere convincuntur,
687 EUTHYMII ZIGABENI 638
cum nulla fuerint spolia, que illi ad decorem A ώστε της περιστεράς , ήν οι πάνυ πλουτoύντες επί
templi obiulerint, sed , ut diximus, anagogice lac του δώματος γυψίνην ιστάν ειώθασιν εις σύμβολον
mnia intelligenda sunt. Per dilectum etiain ipsu... άκρας ευδαιμονίας, αι πτέρυγες μεν αυτής έσονται
David intelligunt, aut Solomoncm . El verba illa , περιηργυρωμέναι , τα δε μετάφρενα αυτής κοσμη
Si dormieritis inter medios cleros , ita exponunt : Si θήσονται εν χλωρότητι χρυσίου. Ουδαμήδε τοιαύτην
slabiliti fueritis in meilio praediorum terre promis- περιστερών ουδενός Εβραίου δώματι στήναι με
sionis, quæ prædia vobis in cleros, hoc est , in μαθήκαμεν . Τα δε εξής, 'Εν τω διαστέλλειν,
sortes contigerunt, adeo reslræ augescent diviliæ, είτουν εκλέγεσθαι τον επουράνιον θεόν βασιλείς
ut alie columbarum , quas prediviles viri gypsinas επ' αυτής της Ιερουσαλήμ , λαμπρυνθή,σονται εν
super tecta in sumnie felicitatis signum infigere Ιερουσαλήμ : όρος δε θεού το Σιών καλούσι και
solebant, future sint deargentale , et scapule, όρος πίον , ως πιαίνον τα νεμόμενα θρέμματα• .

scu posteriora dorsi, pallidissimo ac purissimo sint και όρος τετυρωμένον , ώς γάλακτος χορηγόν, τη
auro ornanda. Verum nullibi legimus Judeos liu- ευθηνία της νομής . Περί δε τού, Και γάρ ο Κύριος
jusinodi ritum aliquando servasse, ul columbas in κατασκηνώσει είς τέλος , ειρήκαμεν , ότι ουκ έχο
domorum lectis inigereut . Dem discernit, thoc est, μεν (47)ασφαλώςειπείν. "Αρμα δε του Θεού εαυτούς
dum eligit celestis Deus reges super Jerusalem. Β ονομάζουσιν, ώς επαναπαυομένου αυτούς του θεού.
splendescent etlucebunt illi reges in ea . Montein Μυριοπλάσιον δε , αντί του Πολυπληθές χιλιάδα ;
etiam Dei Sion , appellat montena pinguem , quia δέ φασιν εν αυτοίς των ευθηνούντων έν πλούτη. Ο
pascentia illic pecora facile pinguescani , el montem Κύριο ; δε εν αυτοίς έστιν , ώς oίoνται , ός ήν εν
coagulalume similiter, sew casearum, quia pascuu Σ.να πάλαι μετά των προγόνων αυτών . Λέγουσι δε
ruin abuodantia assidue lac præbeat. Verum quod και προς τον Θεόν, ότι “Υψηλός ένομίσθης παρά
dicitur : Etenim Dominus habitabil in finem , ut πάσιν . 'Ηχμαλώτευσας αιχμαλωσίαν διά του
jam prædiximus, ab eis recle exponi non polest. λαού σου νικήσαντος εχθρούς • έλαβες αναθήματα
Per currum etiam Dei seipsos intelligunt , quasi καθιερωθέντα σοι. Και έλαβε : ει; δούλους ατει .
in ipsis solis Deus requiesceret, quem currum mul- θούντας πρότερον ανθρώπους, επί τώ κατασκηνώσαι
tiplicalum esse dicunt in infinilum , hoc est, valde αυτούς μετά του λαού σου, δουλεύοντας αυτώ. Τα
numerosum , el millia etiam abundantium diviliis δέ εξής ρητά σαφή : παρά του Κυρίου δε αι ιδί
in eis esse : item quod Dominus ille in eis est, qui του θανάτου , ος συνθλάσει τις κεφαλής των αλλοφύ
oliin fuit in Sina cum eorum progenitoribus . Et λων • συνθλάσει δε και κορυφήν χαίτης ανθρώπων,
ad Deum deindc sermonem diriguni, dicentes : διαπορευομένων εν αμαρτίαις. Απεφήνατο πάλαι
Ascendisti in altan, hoc est , Sublimis atque excel. C Κύριος, ότι Επιστρέψω, ήτοιεξελούμαιτον λαόν μου ,
sus repulalus es supra omnes. Caplivasti capliri- σώσων έκ τής Βασανίτιδος χώρας, ής έβασίλευσεν ο
talem per populum luumi, qui hosles luos dericit . γίγας "Ώγ · επιστρέψω αυτόν εκ του βάθους της
Accepisti dono , hoc est, oblationes Dco dicalas , θαλάσσης των αιμάτων . Ρύαχες δε αιμάτων τότε
et cos homines qui tibi antea non parebant acce- έπλημμύρησαν , αναιρεθέντων των περί τον 2,
pisli ini scrvos , ut ivlabilare eos faceres siinul ένα βαφή και πούς σου του Εβραίου εν αίματι των
cuin populo luo alque ei servire. Quæ sequuntur σφαττομένων , και αυτή η γλώσσα των κυνών σου ,
maniſesta sunt. A Domino autem sunt esilus ac εκ του αίματος των εχθρών, δι' αυτού του Θεού
viæ mortis, qui conlerel alienigenarum capita , el θεωρηθήναι δε λέγουσι τας πορείας του Θεού, ήτοι
verlicon capilli hominuni perasubulantium in pec . τα ίχνη πάλαι εν τω όρε: Σινά : 'Aνέβη γάρ, φησίν,
calis . Décrevisse cliam olim Deuni dicunt, el εν τω όρει Μωσης και Ααρών , και τα εξής Είπα :
dixisse : Convertam , hoc est, eripiam populum Και είδον τον τόπον ού ειστήκει ο Θεός Ισραήλ,
incuni, el salvum educam e Bassanjiide regione, και τα υπό τους πόδας αυτού , ώσπερ εργον
in qua 0% gigas regnavit, et converlam cum ex πλίνθου σαπφείρου . "Αγιον δε νοούσε τον ουρανόν,
profundo maris sanguinum . Rivi enim sanguinuin tunc inundaruul, iis interſectis qui cum On rege
erant, ut pes luus, o Hebræe, intingalur in jugulatorum hoininum sanguine, et ipsa etiam lingua
canum tuorum ex eodem inimicorum sanguine per ipsum Deum inlingalar. Itinera autem esse
dicunt Dei vias, hoc est, Dei vestigia olim in monte Sina. Ascendit enim , inquit, in moule Moyses e
Aaron se, el quæ sequuntur. El paulo post : E! viderunt locum ubi stelerat Deus Israel, et quc sub
pedibus ejus opus lupidis sapphiri. Per sanciun vero ipsum intelligunt cælum .
Sequitur : Prævenerunt populum , ipsius populi D Είτα Προσέλαβον τον λαόν οι άρχοντες αυτού ,
principes. Inter canendum elenim Dco, alque in. εν το ήδειν και ψάλλειν τω Θεώ , έγγιον ιστάμενοι
ter psallendum , astiterunt propius psallentium των χοροψαλτών, εν μέσω νεανίδων τυμπανιστριών,
chcro, in medio juvelicularuni tympanistriarın, Λέγουσι δε τα μετά την Ερυθρον θάλασσαν, ότι
el accidis e liicc intelligunt, post transitum maris Μαριάμ , ή του Ααρών αδελφή , εξήρχε των νεανίδων.
# Exod . xxiv , 9 .
Variæ lectiones.
(47) An non potius Exousev ?
689 COMMENT . IN PSALMOS. 600
Ts dé : 'Er &xx.Inoluiç siloeite oor Bedr , nu a Rubri, quando Maria sorer Aeron, prima inter alias
δύνανται με οδεύσαι. Βενιαμίν δέ φασι την φυλήν adolescentulas , copit canere canticum. Εt quod
του Βενιαμίν, νεωτέραν ούσαν. Νεώτερος γάρ υιός και sequitur : In ecclesiis benedicile Deo , allo pacto
Βενιαμίν. Εν εκστάσει δε, ότι ενεθουσίων πολε
μούντες οί του Βενιαμίν ψυχρά δε και αυτη η Sll0 possunt accommodlare proposito. Et Benjanin
pro lola tribu intelligunt, el adelescentiorem , sen
ερμηνεία . Οι άρχοντες δε της Ιούδα φυλής έβασί juniorem appellari dicunt, quia cælerorun frairie
λευσαν των Εβραίων . " Αρχοντες Ζαβουλών και Νε
junior fuerit. In exslasi vero el mentis excrossu
φθαλείμ , ότι επίσημοι αύται αι φυλαι διά τας εν cuin fuisse dicunt, eo quod hujus tribus milites in
πολέμω ανδραγαθίας • ειτα , "Εντει.ιαι , ο θεός , τα
cerlamine furere quodammodo, alque extra se rapi
περί ημών τους αγγέλοις σου • δύναμις γάρ Θεού οι videbantur : rerum frigida admodum hujusmodi
άγγελο: · και κραταίωσον , και ευτρέπισας εν ημίν vidctur esposilio. Principes eliam Juda regnasse
βασίλειον . Εί και μή δι' ημάς , αλλά γε διά τον περιώ
. dicunt in populo Hebræorum . Principes autem
Συμον λαόν σου ούτω γαρ νοούσε το, Από του Zabulon et Neplichalim ideo aiunt hic fuisse
raoù cou . - Οισουσι δέ σοι βασιλείς δωρα · ο conmemoratos , quia cæleris insigniores baruno
Χειράμ τα κεδρινα ξύλα , και άλλοι άλλα , επί του tribuiin homines videbantur, ob sa : mani quam
B
Σολομώντος . θηρία δε του καλάμου, τα άγρια έθνη , in bello semper ostendcrun ! strenuitatem . Deinile,
τα εν αποκρύφους και δυσβάτους τόπους οικούντα • Manda , inquiunt, Deus, virtuti tuæ, hoc est, ange.
ή συναγωγή δε των ηγεμόνων εαυτών εν τοις υπο .
lis luis. Virtus cnim Dei angelns : inanda, inquam ,
τεταγμένοις έσται λαοίς, συνεδριαζόντων , και έπα- ea quæ ad defensioncm nostram pertinent, et coni
νοοθούντων , και φυλαττόντων αυτούς , επί τη firma regnum quod in nobis jam parasti , si non
χαλειοθήναι , είτουν δυσθήναι τον λαόν τον δεδοκι- propter nos, sallem propter celebre templum luum .
μασμένον εν καθαρότητι πίστεως , ώς αργύριον . το lla enim intelligunt illa verba : A leniplo luo. Tibi
δ!- Ηξουσι πρέσβεις εξ Αιγύπτου, λέγουσι γενέ- ctiam ferent reges munera , at Salomonis tein port
σε τι επί Σολομώντος , εφ' ου και η Αιθιοπία έπεμψε factum est , ab Hiram rege Tyri, qui ligna ad con
την έαυτής δυνάστιν την βασ!λισσαν. Τα εξής πει- structionem templi cedrira obtulit. Per ſeras allem
ρωναι μεν συμβιβάζειν , ελέγχονται δέ σφαλλόμενο :. arundinis immiles gentes intellignut, quæ in oc
Χρή, θαυμάζειν , όπως το θείον Πνεύμα τη ιστορία culiis atque accessu diflicillimis locis habiland.
την αναγωγήν συνέπλεξεν. Εν τοις καιριωτάτοις δε Congregationem etiain taurorum seipsos esse as
γυμνήν ιστορίας την αναγωγήν έθηκεν, εις έλεγχος serunt, veluti duces quosdam inter subjectos po
των ακιλεγέντων Ιουδαίων . C pulos considentes, et congregationem convocanici,
rosque d rizenies , ac conscrvantes : lil excludant, boc est , ut cx clausura liberent populum proba ·
tum in munditia Gilei tanquam argentum . Quod sequitur : Venieni legati ex Ægyplo, impleium
esse dicunt Salomonis tempore, quando Æthiopia suam ad Salomonem manum, hoc est, quando vim
ar polenliani suam misit, illam scilicet regiuain quæ visitalura venit Salomonem ; et quæ sequuno
for codem conantur icnore rebus suis accommodare, quanquam , ut diximus, convincantur non
passe. Illud profecto admiratione dignum est, quomodo sanctus Spiritus anagogicum sensum cum
historico complicaverit, et præcipuis quibusdam locis meram anagngem, omni prorsus nudlam lii
storia a posuerit, ad convincendum adversarios Judæos.
Εις το τέλος υπέρ των αλλοιωθησομένων , Ψαλιός In finem pro iis, qui commutabuntur, Psalmus ipsi
τώ Δαβίδ . David .
ΨΑΛΜΟΣ ΞΗ ' . PSALMUS LXVIII .
εις το τέλος μεν, διά το πέρας των εν τούτο In finem inscribitur ob proplicuias his contentas,
πορρήσεων : Υπέρ των αλλοιωθησομένουν δε , ότι quæ ad finem leni!cbant, el pro iis , qui commn
περί μεταβολής πραγμάτων διαλαμβάνει • εσχημάτι- ιαθuntur , quia rerunt mutationem pertractal
σται γάρ προσώπου του εν Βαβυλωνία αιχμαλώτου Conscriplus autem ſuit es populi persona , qui
D
λαού , οίτινες ηλλοιώθησαν, αντί δούλων ελεύθεροι Ρ captivus eralin Balylone, ctτηutationefacta a ser
πάλιν γεγονότες, και αντί της αλλοτρίας την ιδίαν vitute liberatus, el in patriam restitutus est (48).
οικίαν oικήσαντες . Προσήκει δε και παντί πιστών Accommodari etiam potest cuilibet fideli , qui a vi .
πολεμουμένων , είτε σωματικώς , είτε ψυχικώς . sibilium : lique ab invisibilium hostium oppressione
ſuerit liberalus.
Σανσόν με, ο Θεός , ότι εισήχθησαν ύδατα έως VERS . 2. Salvum me fac, Deus, quoniam intrave
ψυχής μου. "Υδαταλέγει την επιρροιαν των θλίψεων runt aqur usque ad animain meam . Per aquas, lo'st •
και των πειρασμών , των επαφιεμένων υπό τών είτε Talioni1.11 ac calamitalum allluentiam intelligit, qux
ορατών, είτε αοράτων εχθρών, ών το βάθος , δίκην ab invisibilibus, ut diximus, seu a visibilibus ini.
υδάτων , αποπνίγει τον συνεχόμενον · ταύτα, φησί, nticis proveniant : quarum calamitatum profundi
Varia lectiones.

( 18 ) Ad vcrbum et pro aliena propriam domum incolebant.

691 EUTHYMII ZIGABENS 692
las, aquarium iustar , faciliane omnes sufocat , qui Α τα ύδατα , περιγενόμενα του σώματος, ήψαντο και
in eam inciderint. Hujusmodi aquæ , inquit, lolum αυτής της ψυχής μου. Εμφαίνει δε διά τούτου την
inc oblexerunt, cl ad ipsam usquc animam perve- σφοδρότητα της αλγηδόνος .
nerunt : quo sermone doloris sui vehementiain de
mionstral.
V'ers. 3. Infitus sum in limo profundi, el non est 'Ενεπάγην εις 1.1ύν βυθού, και ουκ έστιν υπό
subsistentia . Quædam exemplaria habent : Inficus στασις. Τινά των αντιγράφων ύλην γράφουσιν .
sum in materia . ( Græcæ enim dictiones il., et ünn, "Έστι δε και τούτο κακείνο ή υποστάθμη του εν τω
quaruτη prior limani, altera materiam significat , βυθώ ύδατος. Μεταφορικός δε ο λόγος · ' οι γάρ
inodica et lillerarum et vocum d.Qerentia distinto έμπηγνύμενοι τη τοιαύτη υποστάθμη ουχ εύρίσκου
guuntur. Quocirca scriplorum vitio facile intro- σιν υπόστασιν, είτουν εδραίωσιν, άει συνιζανούση
ducla est lectionis variet :18. ] Verum utcunque διά το τέλμα .
legas , fæcem illam Prophela metaphorice significare voluit, quæ sub profundo aqnæ esse solei.
Qui igitur in bujusmodi fæce intisi sunt, subsistentiam , hoc est, stabililalein Dullain inveniunt ,
ipsa nimirum firce, ob cænosam ac fluxam illain materiam , semper magis infra se considente .
Veni in profunda maris , el lempestas demersit B " Ηλθον εις τα βάθη της θαλάσσης, και καται :
me . His tribus proximis versiculis eatmlem Propheta γις κατεχόντισε με. Οι τρείς ούτοι στίχοι το αυτο
ubique repetit sententiam, multiplicibus absorpίum λέγουσιν · ότι Κατεποντίσθην υπό των συμφορών,
se esse asserens calamitatibus, quas variis explicare &; διαφόρως ωνόμασαν • ύδατα μεν, διά το επιρρείν
conatur nominibus : aquas primo eas appellans, και αποπνίγειν ιλυν βυθού , διά το απέραντον• βάθη
co quod impelu quodam aquæ instar defluunt et δε θαλάσσης, διά το πλήθος και την πικρίαν. Καται .
sufocant ; deinde limum profundi, propter infini- γίδα δε καλεί την τούτων σφοδρότητα.
talem ; el lertio profunda maris, ob copiam alque anaritudineni aquarum ; postremo etiam lempeslalem
ob summam hujusmodi calamitatuin vehementiam ,
VERS. 4. Laboravt clamans. Clamans scilicet 'Εκοπίασα κράζων . Πρός σε.
ad le.
Ruucre factæ suni ſauces meve . Assiduo alque in- 'Εβραγχίασεν ο λάρυγξ μου. Από του συνεχώς
Tenso clamore effectiis sum raucus . και επιτεταμένως κράζειν.
Defecerunt oculi mei. Faligali nimirum ac debi- 'Εξέλιπον οι οφθαλμοί μου. Απέκαμον ,ήτόνησαν
les effecti Jum intenti le intucnlur. ατελώς εις σε αφορώντες .
Dum sper.) in Deum meum . lloc mihi accidit 'Από του ελπίζεις με επί τόν Θεόν μου. Τούτο
quia in le tantuni spero. A le solummodo opem cic δε πεπόνθασιν διά το ελπίζειν με επί οε μόνον, και
posco et exspecto , atque ideo intentus lc iolueor. παρά σου μόνου προσδοκάν βοήθειαν , και τούτου 1
ένεκεν ούτως ατενώς αφορώ .
VeRs. 5. Multiplicati sunt super capillos capilis Eπληθύνθησαν υπέρ τάς τρίχας της κεφαλής
mei qui oderunt me gratis : inralueruni inimici mei, μου οι μισούντες με δωρεάν εκραταιώθησαν οι
qui persequuntur me injuste. El mulli , inquit, sunt εχθροί μου, οι εκδιώκοντές με αδίκως. Και πολλοί
el polentes , qui persequuntur me , et sine causa είσι, και κραταιοί • οι εκδιώκοντες δε , αντί του, κατα
oderunt me . διώκοντες, είτουν , μισούντες αναιτίως .
Quæ non 'rapui, lunc e.rsolrebane. Neraplioricus "A ουχ ήρπαζον , τότε απετίννυον . Μεταφορικός
est sernio , desumplus ab iis qui ca reilunt quic μεν ο λόγος από των , και ουχ ήρπασαν, αποδιδόντων.
nunquam abstulerunt. El sensis est , quod earuni Εμφαίνει δε ότι Περί ων ουκ ήδίκησα, τούτων Ι

rerum causa se ponas dare dicil, pro quibus ipse άπεδίδουν δίκας τότε, οπότε απαιτούμεν αυτάς.
molestiam alicui aliquam ninjuain intulerat. Et quod ait : Tunc e:uso'vebam , ad illud lempus reſe
rendum est , quando pænt hujusmodi ab eo exigebantur.
VERS. 6. Deus, lu nosti insipientiam meam , el D "Ο Θεός , συ ένως την αεροσύνην μου και αι
delicta mea a le non sunt abscondita. Tu , inquit , Inupt.leiul jov dad coù oux dnexçúcnoar. Es,
losti omnia, iu insipientiam mearn cernis , et si φησίν, και πάντα ειδώς, οίδας την αφροσύνην μου , ε!
quid adversus cos aut imprudenter cgi, aut deliqui , τι κατ' αυτών φρονησάμην · και εί τι προς αυτούς
siibil prorsus le latel. έπλημμέλησα, ου διέλαθε σε .
VeRs . 7. Non erubescani super me , qui sustinent Μή αίσχυνθείησαν επ' εμέ οι υπομένον .
le, Domine, Domine virtutum . Quod ail super me , τές σε , Κύριε των δυνάμεων. Το επ ' εμέ αδια
esl constructio indillerens, pro, in me. Non erube- φόρως , αντί του επ' εμοί. 'Αποτυγχάνοντες της
scane igitur in me , quasi id ausilio non siin προσδοκωμένης από σου βοηθείας • υπομένοντες δε
couscculus quod a lc exspectab : ju. llli , inquam , οι περιμένοντές σε , επίκουρος εαυτών. Κύριον δε των
non erulbescant in me, qui sistinent , hoc est , φτεί δυνάμεων αυτών είπεν, ώς δυνάμενονσώζειν τους
exspectant le sibi ailjutorein futurum . Dominu::. επικαλουμένους αυτόν .
autem virtuduin seu potentiarum eum appellavit , veluti qui salvare omnes putest qui illum iave
caat.
693 COMMENT. IN PSALMOS . 694
Mod drepaselnoar èx ' dgis ci Gnroirréc 08, A Neque confundantur super ille , qui quærunt le ,
ο θεός του Ισραήλ . Ομοιον και τούτο το πρό Deus Israel. Similis est sententia, quam in præce
αυτού • ζητούντες σε δέ οι εν τω πάσχειν επικαλού- denli babuimus versiculo . Mi vero quærere Deum
μενοι σε . dicuntur, qui in angustiis atque afdictionibus pro
priis eum invocant.
" Οτι ένεκα σου υπήνεγκα ονειδισμόν εκάλυ- VERs. 8. Quoniam propter le sustinui opprobrium ,
γεν εντροπή το πρόσωπόν μου. Περί του ονειδι- operuit confusio faciem meam. De opprobrio dictum
σμού είρηται και εν τω μα' ψαλμώ · " Οτι ωνείδιζόν est in psalmo Ili , ibi : Quoniam exprobrabant
με οι εχρθοί μου εν τω λέγειν αυτούς μοι καθεκά- mihi inimici mei, dicentes : Ubi est Deus tuus ? Post
της ημέρας : Πού έστιν ο Θεός σου ; τω ονει. opprobriuin vero sequilur confusio .
δισμό δε και η εντροπή έπεται .
Απηλλοτριωμένος εγενήθην τους αδελφούς μου, VeRs. 9. Extraneus factus sum fratribus meis , et
και ξένος τοις υιούς της μητρός μου. Τα εντεύθεν hospes filiis matris meæ . Quæ sequunlır manifeste
άρεδήλως τα Χριστώ αρμόζουσιν , ώς δειχθήσεται. Christo congruunt. Quidam vero el superiora
Τενές δε και τα προλαβόντα τούτο ανατιθέναι βιά esse applicanda contendunt, veluti passo lege hu
8
ζονται , παθαινομένων κατά νόμον ανθρωπίνης manæ naturæ . Per fratres aulem Judæos intelligit .
φύσεως • αδελφούς δε καλεί τους Ιουδαίους • ότι και Eumdem cnim omnes progenitorem Abraham ha .
ευτος κακείνου πατέρα είχον τον 'Αβραάμ. Ομοίως liebant, quos simili modo matris sue ilios appellat
δε και υιούς της μητρός αυτού, διά την κοινήν αυ ob Sarram communem omnium matrem . Hi igitur
των μητέρα την Σάρραν · οίτινες απαλλοτρίωσαν και fratres sui extraneum eum reputarint, cum dice
εξένωσαν αυτόν , λέγοντες · Τούτον δε ουκ οίδαμεν rent : Hunc nescimus unde sil 67 : el rursus : Nonne
πόθεν εστί » . Και πάλιν • Oύ καλώς λέγομεν , ότι bene dicimus quia Samaritanus es , el dæmonium
Σαμαρίτης ει και δαιμόνιον έχεις και και ο ευαγγε . habes 68 ? Atque ideo ipse etiam Joannes Evangeli
λεστής φησιν , ότι , Εις τα ίδια ήλθε , και οι ίδιοι sia dicebal : In propria venil el sui eum non rece .
αυτόν ουκ εδέξαντο. perunt 09.
" Οτι ο ζήλος του οίκου σου κατέφαγέ με . Τούτο VeRs. 10. Quoniam zelus domus luæ comedit me.
τετλήρωται , ότε παρρησιασάμενος εξήλασε του Hoc impletum est , quando magna cum auctoritate
: συ τους πωλούντας και τους αγοράζοντας : emenles et vendentes expulil de lempio. Memine .
Ε" μνήσθησαν γάρ, φησίν , οι μαθηται ότι γεγραμ runl enim , inquil , discipuli , quod scriplum eral :
pfror ir, 871 thinç roll orxov cov xarécaré Zelus domus tuæ comedit me "0 ; zelum appellans
ε · ζήλον δε λέγει την δικαίαν υπέρ του Ιερού justam illam indignationem quam conceperat quia
αγανάκτησιν . nullam Dei lemplo reverentiam exhibebant.
Και οι ονειδισμοί των ονειδιζόντων σε επέπεσον Opprobria exprobrantium libi ceciderunt super ine.
' εμέ . Και το παρόν ρητόν εις τον Χριστόν και Hunc etiam versiculun inagnus l'auliis Christes ae
μέγας εξεδέξατο Παύλος , Ρωμαίους επιστέλλων • commodavit, scribens ad Rom . : Dicit igitur Chri .
φησίν ουν προς τον Πατέρα , ότι οικεία τα σα stus ad Palrem : Opprobria ego cun repulavi med
λεδη ελογισάμην , ώς εν ών σοι · & προέφερον esse , quia scilicet unum sumus " : ea autem dico
οι ειδωλολάτραι, ονειδίζοντές σοι ασθένειαν , ώς ένι opprobria , quae idololatra homines in te jactabant ,
μόνον τιμώμενον γένει των Ιουδαίων . Διό και inlirroilatem tibi exprobrantes , quasi in una Ju
προς άπαντα τα έθνη την θεογνωσίαν εξήπλωσα . dæorum genle lancuni colereris ci pauci le in orbe
homines adorarent. Quocirca ego in universas rite
Liones tui cognitionem espandi.
και συνεκάλυψα έν νηστεία την ψυχήν μου . Vers. 11. El operui in jejuniu animam meam .
Συνέστειλα , συνέτηξα, τεσσαρακονθημέρω τε νηστεία , Maceravi alque amisi me, quando quadraginta die
και έτσι πολλάκις . D bus jejunavi, et alias sæpenumero .
Και εγενήθη εις ονειδισμούς έμοι. Και αύτη μου Et factum est in opprobrium mihi. El loc jejunium
γέγονεν εις όνειδος • εντεύθεν γάρ ασθενή τούτον factum est mili in opprobrium . llinc elenim in -
Στολαβών ο διάβολος , ωνείδιζεν ώς ψιλον άνθρωπον · firmum me ac debilem esse dæmon siispicalus est ,
εε', και διαφόρως επείρασε . el veluti sinplicem ac nulum bominem exprobra
vil, et multipliciter tentavit.
Και εθέμην το ένδυμά μου σάκκον . Σάκκον Vers. 12, 13. Et posui indumen !un melill Sliccan .
και Α.3 την σάρκα, διά το σκληρός αυτής και αν: {. Per saccom assumplain carncm intelligit. Ila enim
τυσον . cam appellavit propter illius asperilalem el taclui
resistentem naluram .
Και εγενόμην αυτοίς εις παραβολήν . Κατ ' εμού El fucitis sum eis in parabolam . Adrersuni me nu
c.levyour ol xu0 ijierot & r nú.larc, xal elç trus gabuntur, qui sedebant in portis , et in me peallebani,
ένα..λον οι πίνοντες οίνων. Εικος γάρ τον Χριστόν, qui bibebant vinum . Verisimile est , quod Christus

. 18 , 29. 8 Juan . TI 1, 53. 69 Juan 1, 11 . 1" Ioal . J , 17. 11 πυιι. , 3.

695 EUTIIYMII ZIGABENI 696
post mortem factus sit in parabolam Judeis , et Α μετά το αναιρεθήναι , παραβολήν τοις Ιουδαίους
5

quod adversus inimicos eadem imprecarentur, qua- γενέσθαι· οίον Τοιαύτα πάθοι και εχθρός ημών, οία
lia Christum pali viderant , quodque eadem fere και ο εσταυρωμένος · ναι μήν και τους συνεδριάζον
dicerentur et vociferarentur ab iis qui conciliis el τας, τα κατ' αυτού θρυλιείν , και διά γλώσσης
Conventibus eorum intererant apud Leipli janias , φέρειν ' πάλαι γάρ παρά ταις του ναού πύλαις συνε
u bi ejusmodi hominum cælus convenire atque con- λέγοντο · αλλά και (49) τους επί τα συμπόσια φοι
gregari sulebant , neque eos etiam Christi famæ at. τωντας εις αυτόν άδεια άσματα μετά κωμωδίας .
que honori pepercisse verisimile est , qui comessationibus et symposiis vacabant, cum hujusmodi homines
vino vires præstante, facillime carmina ac cantus soleant cum immodestia ac toorjacitate componrre.
Vers. 14. Ego aulem orationem meam ad te, Al- "Εγώ δε την προσευχήν μου προς σέ . Απαρτί
lerum explicuit Proplieta serinonem ex Christi σας τον λόγον (50) , αναστρέφει πάλιν προς τα
persona , et rursus alterum assumit, dicens : Ego oπίσω, λέγων, ότι 'Εγώ προ του παθείν ειδώς
autem cum hæc scirem ante passionem meani , ταύτα, τη προσευχή μου πρός σε συνεξακούεται το
Oratione mea ad te,
le simbintelligitur,, oraham (( seu Προσευχόμην . Eτα τίθησιν εξής και τα βήματα
elevatus sum .) Deinde ipsa orationis verba apponil. B tñs Toposeuxñs.
Tempus beneplacili, Domine. Simile illud est, Κύριε, καιρός ευδοκίας . “Ομοιον τούτο εστι το
quod dixisse eum legimus apud evangelistam : ευαγγελικόν • Πάτερ , ελήλυθεν η ώρα . Ευδοκίαν
Pater, venit hora " . Per beneplacitum enim , crucis
.
δε καλεί τον διά σταυρού θάνατον ευδοκία γάρ
mortem intelligit. Nain beneplacitum idem æque το αγαθόν θέλημα • αγαθόν δε θέλημα το διά του .
significat quod bona voluntas. Bona autem voluntas του ζωοποιηθήναι ημάς , τους νεκρωθέντας τη
fuit, quod per hujusmodi mortcm nos, qui anlea αμαρτία .
mortui eramus ob peccatum , ad vitam rursus
simus restituti .
Deus, in multitudine misericordiæ tuæ exaudi me. "Ο Θεός, εν τώ πλήθει του ελέους σου επά
Prædiximus, quod Christus lege humanæ naturæ κουτόν μου . Προείρηται ημίν, ότι προσηύχετο νο .
orabal, ct liberari oplabal a tentationibus , quem- μω φύσεως ανθρωπίνης , και απαλλαγήν εζήτει των
admodum evangelica docet historia. Hoc aurem πειρασμών • ώς και η των Ευαγγελίων ιστορία δι
dictum videtur esse illi simile :: Salra me propler δάσκει : έoικε δε και το παρόν ρητόν τω : Σωσών
misericordiam tuam 73. με ένεκεν του ελέους σου .
Vers. 15. In veritate salutis tuæ salvum me fac C "Εν αληθεία της σωτηρίας σου σώσόν με από
a luto, ne infigar. Sola enim illa vera est salus, πηλού, ίνα μή έμπαγώ . Μόνη αληθής και παρά σου
qux a le esi. ilomo elenim hominem ju re non σωτηρία άνθρωπος γάρ άνθρωπον ωφελήσαι ου
potesi . In verilale igitur salutis luce , hoc est , in δύναται. Εν αληθεια ούν της σωτηρίας σου , αντί
vera salule 111a . Esl eliam proprium hoc He του Εν αληθινή σου σωτηρία. Ιδίωμα δε τούτο της
braicæ tinguæ idioma . Quod autem superius limum 'Εβραϊδος (51 ) : όπερ δε ανωτέρω κέκληκεν λύν ,
appellavit, nunc lulum dicit. Eadem enim loquendi τούτο νύν είπε πηλόν . Και γάρ ταις τροπαίς εκεί .
ligura nunc ulitur, qua illic usum eum videmus. ναις και νύν έχρήσατο.
Liberer ab iis qui oderunt me el de profundis "Ρυσθείην εκ των μισούντων με, και εκ των
aquarum . Ouerunt autem cum lam visibiles quam βαθέων των υδάτων . Μισούντες δε αυτόν οί τε
invisibiles inimici. Per profundi vero aquarun αισθητοι και νοητοι εχθροί • βαθέα δε ύδατα λέγει
occullas insidias intelligit ; nam quod profundum τας κεκρυμμένας επιβουλάς • κέκρυπται γάρ το
csi , abdilim atque occullum videtur. βάθος.
Vers. 16. Non me demeryal tempeslas aqua , Μή με καταποντισάτω καταιγίς ύδατος , μηδε
ncque absorbeal me proſundum . Jam diximus quod καταπιέτω με βυθός . Είρηται περί τούτων άνω ,
D
hec omnia mctaphorice ac ligurale dicta sunt. ότι τροπικά πάντα και μεταφορικά .
Ncc contineat super me puteus os suum . Ne re- Μηδέ συσχέτω επ' εμέ φρέαρ το στίγμα αυτού.
linquar in lenialionum fovca. Is clcnim qui in Μηδε άποληφθείην εν τω βόθριος των πειρασμών» και
puleu'll cadil , solanicn aliquod vel modicum γαρ εις φρέαρ έμπεσών , ανεγγότος μεν του στόμα
haber, quoad pulci os apertum est . Nam ubi id τος, έχει μικράν τινα παραψυχήν επικλεισθέντος
occlusim ſueril, slatim desperare incipict de sa- δε, παντάπασιν απογινώσκει την σωτηρίαν .
lule .
Vers. 17. Exaudi mc, Domine, quoniam bona est Εισάκουσόν μου, Κύριε , ότι χρηστών το έλεός
misericordia ixa. Quoniam lua, inquil, miscri- σου . "Οτι χρήζω του ελέου σου .
corilia indigeo.
71 Joan . Υνια , 1 . 15 Psal . ΧΧΧ , 17 .
Variæ lectiones .
(49 ) Fusius, more suo, interpres quod Græce (50) Ad verbum : Absoluto sermone, rererlilur
strictins : Eos elion qui all conviria ventitabanı
. iicruin ad superiorn , dicens .
porosimile esl in Christum conlucliosa el pculantia (51 ) Supple γραφής.
carmina cccinisse .
697 COMMENT. IN PSALMOS . 698
Κατά το πλήθος των οικτιρμων σου, επίβλεψον A Secundum multitudinem Miserationum tuarum,
επ' εμέ. Το μεν Κατά το πλήθος των οικτιρμών respice in me. Ea verba , Secundiin muliitudinem
σου , ήρμηνεύθη εν τω ν ' ψαλμω • το δέ εξής , εν
.
miseralionum tuarum , exposuimus in psalmo L , cl
τω κδ' . que sequunlur in psalmo rriv .
Μή αποστρέψης το πρόσωπόν σου από του Vers . 18. Ne averlas faciem tuam a puero tuo ,
παιδός σου , ότι θλίβομαι ταχύ έπάκουσόν μου . quoniam tribulor ; velociler exaudi me . De verbis ,
Περί μεν του , Μή αποστρέψης το πρόσωπόν σου, Ne arerlas faciem tuam , diximus in psalino xxvI :
είρηται εν τω κς ' ψαλμω · Παιδός σου δε , του Μο per puerum autem bic unigenilum jutelligit
νογενούς . Filium .
Πρόσχες τη ψυχή μου και λύτρωσαι αυτήν. Vers. 19. Inlende anime mere el libera eam . In
Πρόσχες αυτή θλιβομένη . lende ei in calamitatibus constitutæ .
" Ενεκα των εχθρών μου, ρύσαι με. "Ινα μη Propter inimicos meos libera me. Ne morle lar
επιχαρώσε τω θανάτω μου . tentur mea .
Σύ γάρ γινώσκεις τον ονειδισμόν μου, και την Yers. 20. Tu enim cognoscis opprobrium meum ,
αισχύνην μου, και την εντροπήν μου . Οίδας όσα el ignominiam meam ei confrisionem meam . Nosii
με όνειδίζουσι , φάγoν, και οινοπότην, και τελωνών B quanta nilii exprobrent, voralorem ac vini pola
και αμαρτωλών φίλον, και δαιμονώντα , και αντί- torem appellantes, publicanis ac peccatoribus
θεου ονομάζουσι • και αισχύνοντες , και εντρέποντες , anicum, demoniacum , et Deo contrarium . Tu etian
ως αυτοίς δοκεί . nosli quomodo me confundant, hoc est , qnanta ,
ul eis videliir, ignominia me ac pudore afficiant.
'Εναντίον σου πάντες οι θλίβοντές με . Εν- Vers , 21. In conspectu tuo suril omnes qui tribu
ώπιόν σου με θλίβουσι , σου πάντα βλέποντος . "Η lånt me. Me, inquit, : Migrini corani le ; 16, inquam ,
ενώπιόν σου εισι μή δυνάμενοι σε διαδράναι : ει δε videnlc ac discerncnte omnia . Vel , sunt in con .
τις επιπορήσει πως τοιαύτα δεηθείς όμως ουκ speciii luo, hoc est , eilligere a le requeunt. Quod
εξέφυγε τους τοιούτους πειρασμούς, ακουσάτω , ότι si quis adılubilci quo pacio non potuerit Christi: s
τύχετο μεν ως άνθρωπος μη εισελθείν εις πειρα- post tot ac lanias supplicationes calamilaium ac
σμών. Και γάρ ημίν ούτως εύχεσθαι πα ραδέδωκε . Tentationum molestiani cvilare, animadverlal quod
Διότι το πνεύμα πρόθυμον , ή δε σάρξ ασθενής . Christus ut homo rogabal non incurrerc in lent:-
Επει δε συνέφερε παθείν αυτόν διά την ημετέραν Lones , ut bajusmodi supplicandi normam nobis
σωτηρίαν , κατέδε ξατο τα πάθη, προελόμενος το c tradleret, quia Spiritus quidem promptus est, caro
θείον θέλη μα παρά το ανθρώπινον · και γαρ προσ- aulem infirma . Sed quoniam ob nostram salutem
ευξάμενος : Πάτερ μου , ει δυνατόν έστι, παρε.1 . illum pali oportebat, passiones nostras libens in se
θέτω απ' εμού το ποτήριον τούτο, ύστερον επήγα» suscepit , et Dei Patris voluntalen bumanæ suæ
γε • Πάτερ μου , εί ου δύναται τούτο παρελθείν præposuit voluntali . Orans elenim dicebat : Paler ,
απ' εμού εάν μή αυτό πιω, γενηθήτω το θέλη- si possibile esi , Iranseal ajme calix isle 75 ; el demum
arididit : Paler ini , si non polest transire a me nisi
τα σου.
bibero illum , fiai voluntas tua 0.
Ονειδισμόν προσεδόκησεν η ψυχή μου, και Opprobrium exspectavil aninia mea , el miseriam .
ταλαιπωρίαν . Προεγίνωσκον , φησι , ταύτα. Και γάρ Prævidebam olim , inquit, hæc omnia . Dicebat enim
τους μαθηταίς έλεγεν · 'Ιδού αναβαίνομεν εις Ιε. discipulis : Ecce ascendimus Hierosolymam , el c

ροσόλ : μα, και ο Υιός του ανθρώπου παραδίδο- Filius hominis tradetur principibus sacerdotum , et
c

ται τους αρχιερεύσι και Γραμματεύσι και κατα- Scribis, et condemnabunt eum " , et quæ ibi se
κριν ουσιν αυτόν τα εξής
, καιυπού . ν , και ουχ υπήρ- quuntur.
Και υπέμεια συλλ μενο El sustinui, qui simul contristarelur. el non eral ;
ξε και παρακαλούντα , και ουχ εύρον . - Υπέ- D qui consolarelur , el non inveni. - Suslinui pro Ex .
μεινα , αντί του Περιέμεινα , ή εζήτησα. Παρακα- spectavi posuit , seu pro Quasivi . Ποc autem acci
λούντας δε , αντί του Παραμυθουμένους . Και τούτο dil , quando , assiimplo Peiro ct filiis Zebedæi ,
δε γέγονεν , ότε , παραλαβών τον Πέτρου και τους copii contristari ct mærere . Tunc enim , inquil, di .
τους του Ζεβεδαίου , ήρξατο λυπείσθαι και αδημο- cii cis Jesus : Tristis est anima mea usque ad moriem ,
νείν. Τότε , φησί, λέγει αυτοίς ο Ιησούς • Περί- exspcctale hic el vigilale mecum . El progressus mo
Αυτός εστιν η ψυχή μου έως θανάτου μείνατε dicum , cum orassel , renil ad discipulos, el invenir
ώδε και γρηγορείτε μετ' εμού . Είτα προελθών eos dormientes, el dixii Petro : Sic non potuislis una
μικρών και προσευξάμενος, έρχεται προς τους hora vigilare mecum " 8 ?
μαθητάς , και ευρίσκει αυτούς καθεύδοντας • και λέγει τα Πέτρα : Φύτως ουκ ισχύσατε μιαν
ώραν άγρυπνήσαι μετ ' εμού ; VERS . 92. El dederunt in cibum meum rei, el in
καν επότισαν
"Εδωμου
διψαν μεά όξος.
εις το βρώμ μου χολή ν , οκαιευαγγελι
φησίν εις την. siti miea poiarerunt me acelo . Ait enimi Joanne's

51 1id . 39. 76 Ibid , 42. 11 Matth. IX , 18 . 18 Matth . ΧΧνι , 37-40.

14 Malib . xivi, 41 .
699 EUTUYUII ZIGABENI 700

Evangelista : Post hac cum sciret Jesus, quo1 jan A στης Ιωάννης • Μετά τούτο είδώς ο Ιησούς ότι
ήδη πάντα τετέλεσται , ίνα τελειωθή η Γραφή.
omnia iniplela sunt, ut implerclur Scrip! ura , dicit :
Sitio. Vas igirur eral acelo plenum . Illi autem cum λέγει : Διψώ. Σκεύος ούν έκειτο, οξους μεστόν »
implessent spongian acete, circumposito Myssopo, οι δε, πλήσαντες σπόγγον όξους , και ύστώτα
obtulerunt ejus ori 79. Γer Scripturam enim Joannes περιθέντες , προσήνεγκαν αυτού του στόματι :
praesenteni versiculum intellexit. Mitillaus etiam, γραφήν ονομάσας το παρόν ρητόν. Και ο Ματθαίος
Dederunt, inquil, ei bibere ucelum , cum ſelle mi. φησίν . " Εδωκαν αυτή πιείν όξος μετά χολής με
stum 10. Ει Marcus rurguna : Cum accurrisset unus , μιγμένον. Και ο Μάρκος πάλιν :Δραμών δε εις και
et implessel spongian aceto , imponens arundini, γεμίσας σπόγγον όξους, περιθείς τε καλάιφ επό
poluin ei dabat vs. In cibum autem cl in potum , τιζεν αυτόν. Εις το βρώμα δε και εις το πόμα, αντί
hoc est, ut nmanducaret et biberct . Ει Judaei qui- του , εις το φαγείν με και πιείν με. Αλλ' οι μεν Ιου
den simul cum acelo ſel in polum dederunt. δαίοι , εις το πιείν αυτόν, και την χολήν όμου, και το
Acelum enim , inquit, erat ſelle mistum ; verum οξος δεδώκασιν. "οξος γάρ, φησί , μετά χολής με.
noster Prophetaincibunm ea distinxit , et in potum. μιγμένο». Η δε παρούσα προφητεία, το μεν εις
Dicerc etiain possumus quod, postquam Salvalor το βρώμα , το δε εις το πόμα διείλεν . "Έστιν ουν
se silire dixit, Judrorum illudentium alii aceturn B ειπείν ότι, έπει , Διψώ, είπεν, εμπαίζοντες προς
tantum allulerunt ad bibendum , alii vero fel ad ήνεγκαν αυτώ , οι μεν όξος μόνον εις το τιεϊν , δε
manducandum : el quod alii insuper fel aceto mi- χολήν μόνον εις το φαγείν , ο! δε χολήν τω δξει έμι
scuerini , ulquod per se acerbum erat et molestum , ξαν, το δριμύ μάλλον πικραίνοντες. Eικός δε και
amaruieniius etiam redderetur. Verisimile est πρώτον αυτή την χολήν δοθήναι προς πλείονα
ctiam quod Judei ad majorem irrisionein Cliristo χλεύην, ίνα μη δήθεν αηδισθήναι, νηστις το πόμα
prius fel porrexerint, ut comederet , ne insuavis προσιέμενος.
fortasse lieret poļus si jejunus adhuc polum sum
psisset .
Vers. 23. l'iat mensa esrum in taqu eum , et in Γενηθήτω η τράπεζα αυτών εις παγίδα , και
retribulionem , et in scandalum . Per mensam ali- εις ανταπόδοσιν , και εις σκάνδαλον . Διά μεν
ηιιιΙ:etitiam significari dixerint , contra vero dolo- της τραπέζης την ευφροσύνην δηλούσθαί τινες εί
rem et tristitiam per illa fria, laqueum , retribu- πον διά δε της παγίδος , και της ανταποδόσεως και
tionem , scandalum ; ut scnsus sit : Utinam eorum του σκανδάλου, την λύπην · ότι Μεταστραφτω και
gaudium in a mictionem et calamitatem immutetur. χαρά τούτων εις θλίψιν . Οι τε γαρ εν τραπέζη ευ
Leti autem esse solent, qui sunt in mensa , contra C φραίνονται, και οι εν παγίδε και ένα αποτίσει δίκης,
mæsti et tristes qui in laqueo ant retributione pe. και εν σκανδάλω, λυπούνται. "Εστι δε και θεωρητι
Barum suni, aut in scandalo. Possumus et allius κότερον ειπείν τράπεζαν τάς θεοπνευστους Γραφές,
conlemplando , per mensam sacras intelligere αι παρέκειντο τοίς Ιουδαίους καθ ' ημέραν , και ών
Scripturas divinitus inspiratas, que singulis die- ή γνώσις έτρεφε τας των νοούντων καρδίας. Αλλά
bus Judæis olim in synagogis præhcbantur. Harum δοκούντες ταύταις έντραφήναι, και απ' αυτών ελείν
enim cognitio intelligentium nutrit corda. Verum τους Χριστιανούς σοβαρευόμενοι , εξ αυτών μάλλον
Judiei se illis nutrii existimantes , et gloriantes παγιδεύονται , προδήλως διαλαμβανουσών τεοί του
ac jactantes se per cas convicluiros esse Christia . Χριστού . 'Αλλ ' ούτω μεν το , εις παγίδα » το δέ , εις
nos , ab eis polius vclili a quibusdam laqueis irre . ανταπόδοσιν , ότι δι' αυτάς τίνουσι δίκας , μη
titi alquc involuti siul, cum clare alque aperte συνιέντες αυτάς • το δε, εις σκάνδαλον , ότι , εν
Scripluræ omnes de Christo loquanlır. Alque hæc τυγχάνοντες ψιλοις τοις περί Χριστού γράμμασι,
esposilio, quantum ad laqueum , recte hactenus σκανδαλίζονται • οίον περί της επιδημίας αυτού
procedit ; quantum autein ad retributionem , dic ότι Συμβοσχηθήσεται λύκος μετά αρνός και
quool Judici retributionem receperunt, dum pe- D dodalıç ourarataúoetike éstov . Kal léwr xal
1:2s Isunt, quia Iujusmoili Scripturas intelligere βούς ψάγονται άχυρα, και εί τι τοιούτον . Τα μεν
Boluerunt : quodquc in scandalum ſaclic sunt, dum γάρ αναγωγικώς νοούμενα γεγόνασιν · ο δε αισθη
al» illis scandaluro Judais generatur, eo quod juxta τως ταύτα ζητούντες προσκρούουσιν αυτοίς , ως
siudum ac litteralem sensum omvia intelligunt, μή πω και τήμερον γεγονόσι . Το δε , γενηθήτω , και
qui in eis de Christo dicta sunt; qualia ea sunt το , σκοτισθήτωσαν , και τα εξής προστακτικά ,
quae de Christi advenlu, apul alium prophetam μέλλοντος έχουσι σημασίας , αντί του , γενηθήσονται .
dicta habentur, quod Simul puscel lunc lupus cum Προαγορεύει γάρ τα μέλλοντα καταλαβείν αυτούς
ove , el pardus requiescel cun hædo , queod leo el bos ανιαρά • εικός δε και (52 ) ως Θεόν προσεάσσειν τα
una comedent paleas 62 , ct alia hujusmodi : qua: u 7071.
tamen justa sublimiorem sensum in Chrislo perfectissine sunt adimplela, tamelsi ipsi qui jusla
13 Joan. ΧΙΧ , 28 , 29. ** Maith . XXVII , 48 . 61 Marc . XV , 56 . • Isa. LXV, 25.
Varia lecciones .
(52 ) Subaudi Xoloróy .
701 COMMENT. IN PSALMOS . 702
corporis sensum omnia intelligunt, offendantur lac prophetia ( et perquirant, quomodo jam hæc in
Christo adimpleta siul) et scandalizentur credentes hæc nondum fuisse adimplela. III :a autem verba,
fial, oblenebrentur, et alia, que sequuntur, lamelsi vocem habeant imperativi modi, boc tamen
loco fuluri significationem retinent, pro, fiel, obscurabuntur , et cælera. Prædicunt enim futura
mala, quæ illos comprehensura erant. Verisimilc est etiam Christum oli Deum omnia imperare
quæ lulura suni.
Σκοτισθήτωσαν οι οφθαλμοί αυτών του μη Α VERs. 24. Obienebrentur oculi eorum , ne videant.
βλέπει » . Oι της ψυχής • επειδή ουκ ήθέλησαν ιδεών De animæ oculis sermo est. Obtenebrentur autem,
το φως, το φωτίζουν πάντα άνθρωπον, ουδέ θεά- quia lucem illam videre noluerunt quie illuminat
σασθαι τον " Ιλιον της δικαιοσύνης οφθαλμούς γάρ omnem hominem ; el quia ipsum eliam jusliliæ
έχοντες , ουκ έβλεπον, και ώτα έχοντες, ούν ήκουον·
. Solcm intueri noluerunt. Oculos elenim habenles
ο και Ησαΐας αυτοίς ωνείδισε , και ο Χριστός non viderunt, el habentes aures non audierunt,
ύστερον . sicuti et ipse Isaias, el Chrislus etiam eis expro.
bravit .
Και τον νωτον διά παντός σύγκαμψον . Από Ei dorsum eorum semper incurva. Ab eo quod
του επομένου το προηγούμενον εδήλωσεν. Αινίσσεται consequitur denotavit id quod præcedit . Hoc etenini
δε ο λόγος της δουλείαν · έπεται γάρ τοις δουλεύ . sermone servitutem voluit nobis Prophela signifi
ουσιν επικεχυφότας βαδίζειν · τούτο μεν αχθοφο- care . Illud autem eos quines ut plurimum conse
ρούντας , τούτο δε βαρυνομένους ταις θλίψεσιν. quitur, qui servi sunt , ut onere aut alio laboris
" Ορα δε την ακρίβειαν . Διά παντός γαρ είπεν, ότι seu calamilalis genere oppressi , curvati incedant.
ουχ ώς πολλάκις δουλωθέντες, είτα απαλλαγήσονται , B
Considera eliam quanta cura sermonem suum ad
αλλ ' άχρι της του κόσμου συντελείας δουλεύσουσι versus eos perstringat Propheta , dum ail : Semper
πάσι τοις έθνεσιν. incurra ; ac si diceret : Eos amplius a servitule
liberandos non esse, lain clsi sæpenumero in præleritum fuerint liberati, sed ad ipsum usque mundi
finem, in quacunque orbis parle fuerint, aliis nationibus servituros.
“Εκχουν επ ' αυτούς την οργήν σου, και ο θυ . VeRs. 25. Effunde super eos iram luam , el furor
μός της οργής σου καταλάβοι αυτούς. Το αυτό και iræ tuæ comprehendat eos . Unum aique idem di .
άμφω ταυτί τα ρητά δηλούσι • πλήν ότι το δεύτε- cunt hi duo versiculi , eo exceplo, quod sccundus
ρον σφοδρότερον του προτέρου . vehementiori ulilur loquendi modo .
Γενηθήτω η έπαυλις αυτών ήρημωμένη και Vers. 26. Fiat habitatio eorum deserta, in laber
εν τοις σκηνώμασιν αυτών μή έστω και κατοικών. naculis eorum non sit, qui inhabilel . Per babila
"Έπαυλέν μέν κοινώς λέγει την πόλιν Ιερουσα- tionem, universam appellat Hierosolymam , in qua
λήμ , έν ή πάντες οι του Σωτήρος φονείς ηυζίλον- omnes Christi occisores habitabant; per taberna-
το, σκηνώματα δε ιδίως τας κατοικίας αυτών. cula vero privalas eorum domos intelligit . Et sane
Και δη ούτω ταύτα γέγονεν , και ουδείς εξ αυτών ila eſeclum est. Nemo enim in eis amplius habita -
κατώκησεν εν ταύταις μετά την εκ Ρωμαίων C vil , post eversionem illam a Romanorum exercirl
πανωλεθρίαν των Ιεροσολύμων . Ταύτα δε τα ρητά illatam . Hæc autem verba apostolus Petrus pro
Πέτρος και απόστολος εις τον προδότην Ιούδαν εξέλα- ditori Judæ accommodavit tanquam uni ex iis qui
βεν, ώς και αυτόν της μερίδος όντα των θεοκτόνων. Christum occiderunt.
" Οτι ον συ επάταξας , αυτόν κατεδίωξαν . Το Vers. 27. Quoniam quem iu percussisti ipsi per
'Ετάταξας, αντί , Καταγήναι παρέδωκας. Ούτω γάρ seculi sunt. Percussisli disit, pro, perculere per
και Ζαχαρίας είπεν : Πατάξω τον ποιμένα και misisti . Sic etiam Zacharias dixit : Perculiam pa
διασκορπισθήσονται τα πρόβατα της ποίμνης : slorem el dispergentur oves gregis 88. El Isaias alibi :
.

και Ησαΐας Κύριος παρέδωκεν αυτόν υπέρτων Dominus tradidit eum pro peccatis nostris . Est
αμαρτιών ημών . Ιδίωμα γάρ . της Εβραϊδος το
.
etiam et haec Hebraicæ lingua proprielais, il ci
την παραχώρησιν έργον ονομάζειν, ώς του παρα- φuί permittit facium ascribat, eo quod prohibere
χωρούντος δυναμένου κωλύσαι , και μη κωλύοντος . poluit , et non prolibuit. Quod vero persecuti
Το δε κατεδίωξαν , αντί του , Σφόδρα ετιμωρήσαντο : sunt, expone , pro, gravibus a Mixerunt pænis ;
ή γάρ πρόθεσις εμφαντική εστιν επιτάσεως · ή, vel, Persecuti sunt, quo :13jue occiderint.
Κατέδραμον άχρις άν εφόνευσαν.
Και επί το άλγος των τραυμάτων μου προσ- D Et super dolorem vulnerum meoruin addiderunt,
έθηκar . Hύξησάν μου το άλγος των τραυμάτων τη Auxerunt mibi vullierum dolorem , addendo oppro
προσθήκη του ονειδισμού , και τη συκοφαντία , ότι τα . bria. Vel, super vulverum dolorem adıliderunt
φείς εκλάπην, άλλ ' ουκ ανέστην . calumniam, dicentes, quod sepultum me discipuli
furlo subtraxissent, el negantes mcvcre resure
rexisse.
Πρόσθες ανομίαν επί την ανομίαν αυτών. Vers. 28. Appone iniquitatem super iniquitatem
« Zachar . xii, 7 ; Matth . srvi , 31 .
 703 EU FHYMII ZIGABENI 704
eorum . Per inquitaten hic ulti calauitatem A 'Ανομίαν ενταύθα την συμφοράν οι εξηγηταί ν
intelligi dicunt, quemadmodum etiam in psalmo νοήκασιν, ώς εν τω ν ' ψαλμώ προειρήκαμεν , εις
1.vi , ibi : Donec Iranseat iniquitas ; ubi diximus. το , "Έως ού παρέλθη η ανομία . Προλέγει ούν , ότι
Angelbis tu , inquit, eorum calamitates, quia et ipsi Αυξήσεις αυτοίς τας συμφοράς , έπει και αυτο !
flictiones mihi etiam au gelanl. αυξήσουσι τάς θλίψεις εμοί .
El non intrent in jusliliam tuam . Nun ingredien- Και μη εισελθέτωσαν εν δικαιοσύνη σου . Και
lur, inquit, ut justificentur a le , et consequantus ουκ εισελεύσονται εις το δικαιωθήναι παρά σου ,
misericordiam , eo modo quo eam omnes illi coni . και τυχεϊν ελέους, ώς οι ακούσαντες το • Δεύτε, οι
8cculuri sunt , quibus a te dicetur : Venuite, tene- ευλογημένοι του Πατρός μου . Τινές δε νοούσε
dicii Patris mei sl. Aliqui vero justitiam hic ac- δικαιοσύνην το Ευαγγέλιον • δικαιοσύνη γάρ το
cipi dicunt pro Evangelio . Esi elenim Evangelium πάντας καλείν εις σωτηρίαν, και πάντας παραδέ.
justilia, eo quod omnes æque vocat ad saluteni, χεσθαι τους προσερχομένους.
ct omues suscipit qui ad illud acceduni .
Vers. 29. Deleanlur de libro viventium . Hic est Εξαλειφθήτωσαν εκ βίβλου ζώντων . Του Μω
ille liber de quo legimus, quod cum iralus essel σέως ειπόντος προς Θεόν υπέρ του λαού μοσχο
Deus adversum populum , qui vitulum feceral, el B ποιήσαντος : Ει μεν αρης αυτοίς την αμαρτίαν ,
dixissel ci Moises : Si quidem dimitlis eis peccalum , άφες · ει δε μή , εξάλειψον με έκ της βίβλου , ής
O

dimille ; si minus, dele me de libro, quem scri- έγραψας αυτός απεκρίνατο • Εί τις ήμάρτηκεν
psisti ; respondit ei Deus : Si quis peccaveril coram ενώπιόν μου , εξαλείψω αυτόν εκ της βίβλου
me, delebo euin de libro ineo 88. Unus est ilaquie μου. Μία μεν ούν αύτη βίβλος ή εγγράφονται οι ζωής
liber in quo omnes scribuntur, qui vita digni sini, αξιούμενοι • ήν και βίβλον ζώντων και ψαλμός νυν
r'l quein Prophela lic viventium librum appel- εκάλεσεν, προαγορεύων, ότι τεθνήξονται δι' αναι
la vil, pr:edicens illos non diu post morituros esse. ρέσεως. Ετέρα δε πάλιν, ή εγγράφονται οι δικαιου
Alius cliam liber cst , in quo justi omnes scribun- ήν και αυτήν ένέφηνεν ούτως ειπών :
lur, quem nobis significavit Propheta dicens :
El cum juslis non scribanlur. De hoc aulem libro Και μετά δικαίων μη γραφήτωσαν . Περί ταύτης
loculus est Christus, quando ad apostolos dicebat : της βίβλου και ο Χριστός είπε τοίς αποστόλους :
Ganilele quia nomina vestra scripta sunt in cælis 88. Χαίρετε δε ότι τα ονόματα υμών εγράφη εν τοις
Ait igitur eos moriluros esse, el cum peccatoribus ουρανοίς. Λέγει τοίνυν, ότι και τεθνήξονται και
connumerandos . Est et tertius liber,in quo pec- C τους αμαρτωλοίς συνταγήσονται. " Έστι γαρ και τρίτη
catnrcs scribuntur. Judicium enim , inquit, sedil , βιβλος, εν ή γράφονται οι αμαρτωλοί . Κριτήριον
el libri aperti sunt 87. Per libros autem Scriptura γέρ , φησίν, εκάθισε , και βίβλοι ήνεώχθησαν .
variau ac multiplicem Dei cognitionem ligurale Βίβλους δε αι Γραφαί καλούσι, τάς διαφόρους γνώ
intelligit. σεις του Θεού .
Vers . 31. Pauper el dolens sum ego. De Christi Πτωχός και αλγών ειμι εγώ. Περί της του Χρι
paupertale diximus in psalmo sv . Et nunc etiam στου πτωχείας είρηται εν τω κα ’ ψαλμώ · ρηθήσε
dicemus, quod summus Rex regim Christus de ται δέ νυν, ότι ο παμβασιλεύς και παντέλειος ετέ.
pauperrima matre natus est,, non in dono aliqua ,, χθη μενεκ μητρός πενιχράς , και ουδε εν οικία,
sed in spelunca ; positusque non in lecio, sed in αλλ' εν σπηλαίω ' ετέχθη δε ουκ επί κλίνης, αλ.:
irrationalium animalium presepio, vilissimis ac επί φάτνης αλόγων · περιεβέβλητο δε λιτά και ευ .
contemptibilibus pannis induebatur, nulloque co- καταφρόνητα (53), περιήει δε χωρίς θεράποντος :
mitalus servo circumibal, atque ipso etiam carebal είχε δε ουδε καλύβην · ετρέφετο δε παρ' άλλο: :.
lugurio , et ab aliis alimenta ei præstabanlur. Erli. Αίσχυνέσθωσαν ούν οι επί πλούτη κομπάζοντες .
bescant igillir qui gloriantur in diviliis . Dolerc 'Αλγών δε ήν τοίς δι' εμάς πάθεσι του παναγίου
vero eum introducit Prophiela , ob sacratissimi D
αυτού σώματος μέχρι μεν ούν ενταύθα του Μονο
corporis passiones, quas propter nos sustinuit. γενούς οι λόγοι. Τα δε εξής προσώπου της Εκκλη
Hacienus autem er unigeniti Filii persona sernine σίας των πιστών αναγέγραπται.
prin ſecil. Quæ sequuntur ex Ecclesiæ persona
conscripla suni .
Salus tua , Deus , adjuvil me. Illa , inquit , salus, “Η σωτηρία σου , ο Θεός, αντελάβετο μου .
quæ a le proficiscitur, ab errore in quo eram Η σωτηρία, ή από σου, ήλευθέρωσε με της
me liberavit. πλάνης .
VERs . 31-33 . Laudabo nomen Dei mei cum catia Alrέσω το όνομα του Θεού μου, μετ' ωδής με .
lico, magnificabo euni in laude, el piacebit Deo su . γαλλυνω αυτόν εν αινέσει. Και αρέσει το θεω
per virulum novellum cornua producenter , el ungr . υπέρ μόσχον νέον, κέρατα εκφέροντα και όπ.ιάς .
6 * Malih xxv , 34 . 58 Exod . XXXI, 32 , 33 . 3 * Luc . x , 20. δ' Aoc. 11 , 12 .
Varia lectiones.
( 0 ) Sult.auli μάτια ,
 COMMENT. IN PSALMOS . 700
705
θρα την ευαγγελικήν θυσίαν προτιμωμένην της A las. Vide evangelicini sacrifcium legali preponi ,
νομικής , την λογικής της αλόγου . 'Ακμής δε σύμ- el rationale irrationali . Nova autem cornuun al
δολον η αρτιφυία των κεράτων και των ονύχων. que ungularuin productio vigoris seu roboris
Υποδηλούσι δε ταύτα και της νομικής λατρεία ; indicium est. Ει subnotare videtur Proplieta his
την νέκρωσιν : νεκρά γάρ τα κέρατα και αι verbis ſuturam legalis cullus esslinciionem . Coi
ότια!. nua siquidem et ungul , emorluæ quædain parles
sunt in corpore.
Ιδέτωσαν πτωχοί , και ευφρανθήτωσαν . Πτω- Videant pauperes , el lælentur . Per inopes el
χούς και πένητας τους πιστούς ώνόμασεν , ώς προ- pauperes, lideles intelligil, ut diximus, in psale
ειρήκαμεν εν τω 6' ψαλμώ . Ιδέτωσαν , φησίν , όσα mo 1x : Videarit, inquit , quæcunque propter eins
ο Θεός πέπoνθε δι' αυτούς , και όσα κατώρθωσεν . Deus passus esl, el quæcunque etiam præclara ari
ministravil.
'Εκζητήσατε τον Θεόν, και ζήσεται η ψυχή Quærile Denni, el rivel anima vesira. Beatam ic
υμών . Ζήσεται την μακαρίαν ζωήν. felicem vilam viver .
"Οτι εισήκουσε των πενήτων ο Κύριος, και Vers . 34. Quoniam exaudiril pauperes Dominus ,
B el vinclos suos non
ς
τους πεπεδημένου αυτού ουκ εξουδένωσεν . neglexit. Quinam autem ii sind,
Τίνας λέγει πεπεδημένους , ειρήκαμεν εν τώ ξς quos vincios local , diximus in psaluo LXVI .
ψαλμώ.
Airεσιίτωσαν αυτόν οι ουρανοί και η γή , και Vers . 35. Laudeni eum cæli , el lerra , mare, el
η θάλασσα, και πάντα τα έρποντα εν αυτή . omnia repentia in eo. Quasi non sint satis angeli
2 ; ουκ εξαρκούντων των αγγέλων και των ανθρώ- neque homines ad agendun gratias Deo, ipsa etiam
των εις την προσήκουσαν ευχαριστίαν του Θεού, και convocat Propheta elemenia ad Dei laudes, to or
τα στοιχεία συγκαλεί προς αίνον , ών ο Μωσής εν dine quo eorism meminit Moyses in Geneseos prin
αρχή της Γενέσεως εμνημόνευσεν. 'Αδιαφόρως (54) cipίο. Ει inproprie ipsos pisces appellavit re
ά τα έρποντα προσέθηκεν · ή και διά το πλήθος pentia : atque ita fortassis ob piscium multilu
των ιχθύων . dinem
“ Οτι ο Θεός σώσει την Σιών . Σιών λέγει νύν την YERS. 36. Quoniam Deus salvam facil Sion. No
νέαν , ήτοι την Εκκλησίας των πιστών. "Η και vam nimiruni Sion , id esi Ecclesiam fidclium , vel
*
αυτήν την Ιερουσαλήμ συντηρήσει εαυτώ. Και γάρ ipsam Jerusalem salvam faciet, lioc est, conser
των Χριστώ ανείται , και ουχ έτέρω Θεώ : καίτοι C vabil, sibi ipsi videlicet Christo , cui soli illius
των ασεβών της χώρας εκείνης κυριευόντων . cura commissa est , el non alteri : banictsi moilo
impii illius dominentur regionis.
Και οικοδομηθήσονται αι πόλεις της Ιουδαίας . Et ædificabuntur civitales Judææ. Mihi templa
Οικοδομηθήσονται εις ναούς παρά των Χρι- nimirum, atque hoc a Christianis.
στιανών .
Και κατοικησουσιν εκεί, και κληρονομήσουσιν El inhabitabunt ibi el hæreditale acquirent eam .
αυτήν . Ο! Χριστιανοί. Christiani videlicel .
Και το σπέρμα των δούλων σου καθέξουσιν Vers. 37. El semen serrorum tuorum possidebil
αυτήν . Δούλοι μεν του Χριστού οι απόστολοι : Παύ- eam . Servi quidem Christi apostoli sunt : Paulus
λος γάρ φησι Δούλος Ιησού Χριστού στέρμα enim , inquil, servus Jesu Christi *8 . Eorum vero
δε αυτών οι μαθηταί αυτων Χριστιανοί , ώς ανα senen , apostolici scipuli, tanquam ab eis per
γεννηθέντες αυτοίς διά του βαπτίσματος της παλιγ- baptisma spirituali seniine regenerati . Preposilic
γενεσίας . Του δε Καθέξουσιν ή πρόθεσις επίτασιν autem verbi xaliEcusiv intensionem et singulari
και μονιμότητα δηλοί. Μόνον γάρ Χριστιανοί βε . lalem significat. Soli enim Christiani constanter
βαίως αυτήν οικούσι, παντελώς των Εβραίων D ipsam inliabitant , Judais prorsus expulsis.
εξελασθέντων .
Και οι αγαπώντας το όνομά σου κατασκηνώ- El omnes qui diliguni nomen tuum habitaburi in
σουσιν εν αυτή. Οι το όνομα το σον επικαλούμενοι ea . Christiani scilicet nomen luum invocantes .
Χριστιανοί. "Ωσπερ δε και τα προοίμια του ψαλμού Verum quemadmodum fidelium multi hujus psalmi
μέχρι του. Απηλλοτριωμένος εγενήθην τοις principium usque ad versiculum : Extraneus ( a
αδελφούς μου, και ξένος τοις υιούς της μητρός clus surn fratribus meis, contendunt referri debere
μου, τινές πιστο ! τώ Χριστή προσαρμόζειν βιάζον- ad Christum , ita Judæi contra captivo in Babylone
ται • ούτω πάλιν Ιουδαίοι και τα εκείθεν άχρι τέ- populo omnia applicant quir: illinc sequuntur us .
λους των εν Βαβυλώνι αιχμαλώτιο λαώ ανατιθέασι . que ad finem psalmi. Oportet itaque breviler
Xρή δε κατ' επιτομήν ειπείν , όπως αυτοί εκλαμ- exponere, quemadmodum ipsi biec accipiant, Ex

** Rowι . 1 , 1 .
Variæ lectiones.
(54) Rcclius, indiſſererler.
707 EUTHYMII ZIGABENI 708
traneus , Inquiunt, factus sun» [seu, ut magis poscit A Gάνουσιν. 'Απηλλοτριώθεν των αδελφών μου , μη
Graeca dictio απηλλοτριωμένος , alienalus suin a) συγχωρούμενος συνδιάγειν αυτοίς · ατε διαφόρους 1
fratribus meis , quia nibi conccssum non est cum δεσπόταις δουλευόντων (53) • και ότι ο νόμος ουκ
eis vivere. Diversis siquidem dominis servieba- οίδε δούλων συγγένειαν· το αυτό δε και ο εφεξής
mus , et quia servorum cognationem lex nulla nosil. διέξεισι στίχος • αναλογιζόμενος δε και την ερήμω
Eadem sententia in proximo illic repelitur versi. σιν του ναού , δαπανώμαι τη λύπη και τους σου ;
culo. Mecum prælerea lempli desolationem repu- ονειδισμούς ούς ονειδίζη παρά των Βαβυλωνίων ,
lans, non mediocri consumor dolore, el oppro- ως μη δυνάμενός μοι βοηθείν , οικείους λελογισμαι
bria {ua, Deus, qua: a Babyloniis suislines, cuin ar- Διό και μη προσιέμενος τροφήν ετάκης. Οι δε μάλλον
cere non possim (56), propria repulavi : unde etiam ονείδιζον ως μάτην νηστευόντα (57) και καιρός
Ammisso cibi appetitu, Iassus contabui.. Verum ili αγαθοθελείας , είτουν ελεημοσύνης. Τα δε εντεύθεν ,
magis nie exprobrabant , veluti incassum jejunarem ως προηρμηνεύσαμεν , πλήν ότι παίδα υ τον φύσει ,
(el in affictionis indicium induebar sacco . Quæ αλλά τον θέσι λέγουσιν · Υιός γάρ, φησί , πρωτό
sequuntur apertiora sunt. ) . Deinde ail : Orabam τοκός μου Ισραήλ : ή και άλλως , (38 ) τον οίκέτην.
cliam ad le, quoniam tempus est bonæ voluntatis, Είσα, τον ονειδισμόν τον διά σε προσεδόκησα , και
hoc est, lempus misericordiæ . Quæ sequuntur ex- B την άλλην κακοπάθειαν, οία αιχμαλωτιυθείς • διό
ponc, ut jam pritdisinius, præterquam quod filium εξήτησα τον παραμυθούμενον , και ουχ εύρον, ώς μη
Τιon
Jion natura intelliges,, sed adoptione :: Filius enim,, συνομιλείν ευκαίρως τους ομογενέσι μου συγχωρού
inquit , primogenilus meus Israel " . Vel aliter : μενος. Εις δε το : "Εδωκαν εις το βρωμά μου χο
.

Puerum, id est, servum. Opprobrium etiam, inquit , inr, xal els the dlyar pov ¿adrior fe 005,
el varias aflictiones exspectavi , propter le, quasi προσκρούουσι λέγοντες , ότι Πικράν μοι τροφήν
captivus : et ideo quæsivi aliquem , qui consola- επέρριπτον οι αιχμαλωτίσαντες, ως δούλη και
rctur, et non inveni, cum non conccderelur moihi, διψώντά με επότιζον οξίνην οίνον » ή πικράν μοι την
ut commode cum cognatis weis versarer . El duin βρώσιν φαίνεσθαι ταρεσκεύαζον, διά τάς θλίψεις ,
ca exponunt verba : Dederunt in cibum meum fel, και δριμείαν την πίσιν . Το δε , Γενηθήτω η τράπεζα
cl in sili mea polaverunt me acelo, labuntur non αυτών , κατά την πρώτην εξήγησιν · σ: δ ' εντεύθεν
mediocriter , dum ex populi persona dictum putant , κατεύχεσθαι των Βαβυλωνίων έπαυλιν δε αυτών
.

quod Babylonii anarum populo poculum quasi την πόλιν αυτών. Είτα τον λαόν , φησίν, ον συ παι .
servo cuipiam projecerint, et quod sitieniem ace- δευθήναι παρεσκεύασας , αυτοί σφόδρα ετιμωρήσαντο,
losu polarerinl vino, et quod vb varias amicciones και πάλιν προσέθηκαν επί τα προλαβόντα άλγη, και
laclum sit, ut cibus ei amarus et polus viderelur C τα εξής . Είς δέ το, 'Αρέυει τω Θεώ υπέρ μ σχον
acerbus. Quod vero sequitur : Fial mensa eorum, νέον, ομοίως προσκρούουσι . Τα δε εντεύθεν , ώς φί .
ct cæleia, juxta priorem expositionem intelligunt, λον αυτοίς εκδέχονται, συνάδοντα τη ιστορία της
1

el proxima his verba iniprecationein continere di- επανόδου των αιχμαλώτων . Ημείς δε, τοις ακριβε .
cuul advcrsus Babylonios. Per habitationem vero στέροις των Πατέρων ακολουθήσαντες, ασφαλεστάτην
civilalem intelligunt Jerusalem . lllum prælerea εποιησάμεθα την εξήγησιν.
populum ,, inquiunt ,, quein tu crudisti et castigast ,, seu quem castigari permisisti, gravissimis
Babylonii aldixerunt suppliciis , el prioribus doloribus ipsi plura seaper oddideruin . Iu em
eliam versiculo qui dicit : Et placebit Domino super vilulum novellum , pari labuntur errore. lit quipe
sequuulur braliora eis sunt (59), veluti magis consona redilui ex Babylouica caplivilale. Nos auleni ac
curalam sanctorum Patrum opinionem sequentes, eam expositionen veluti tutiorem amplectimur
quam superius retulimus.
In finem psalmus ipsi David in rememorationem . Εις το τέλος τώ Δαβίδ εις ανάμνησιν .
PSALJUS LXIX. ΨΑΛΜΟΣ ΞΘ'.
llunc psalmum bealus David iisdein pene sen- Γον παρόντα ψαλμόν από των ειρημένων εν τω
lentiis ac verbis composuit, quæ alibi per cum λο' ψαλμό συνθείς πρόχειρον είχεν αεί · και ότε
dicta esse videmus in psalino XXXIx .. Proupιαιι.que " άνε μεμνή σκετο της κατά τον Ουρίαν αμαρτίας , τότε
ac præ manibus euiu seniper habcbal, quoties de- τούτον , οίαν τινά δεν επωδήν κατά των δαιμόνων ,
licti reminiscebatur quod adversus Oriam comwj. των εις την πλημμέλειαν εκείνην εκτραχηλισάντων
αυτόν , δεόμενος , μηκέτι κατακυριευθήναι. Οι δέ
serai. Illum etenim veluli polens aliquod carmenade
versusdeloues
dæmones caueballanquainadversuseos hostes,, φασιν ότι, ότε ανεμιμνήσκετο όσα παρά των εχθρών
15 Εxod . IV, 22 .
Variæ lectiones .

(55) Videturlegendum δουλεύουσιν ι respondeal posses .

ταυτοίς, aut sup2udienduum ήμών, genitivo abso (57 ) Videlur deesse aliquid quod transitioni
lule posito: inservist. Pula cita réya!, dit verlit interpres.
(50) Hallucinalus est interpres in minime ob (58) Supple τον παιδα νοούσε .
sculo loco . Sensus csi , Quasi mihi auxiliari non ( 59 ) Kectius pro labiru acciviunt.
 COMMENT. IN PSALMOS. 710
709
απλώς πέπoνθε , τότε τούτω εκέχρητο. Εις το τέλος A qui se in illud barallarum conjecerant . Ποc igitur
δε , ότι εις τέλος εξέβαινεν η εν τούτω προσευχή. psalamo Deum rogat, ut sui nn.plius deurones non
dominentor. Alii autem dicunt, quod quoties ei in wenioriam veniebant quanla ab inimicis tenere
passus fuerat, bunc psalmum lunc canere solebal . In firem autem idco inscribitur, quia oratio et
preces, quæ in co continentur, ad certum finem lendebant qnem eliam consccula sunt.
Ο Θεός , εις την βοήθειάν μου πρόσχες. Έν Vers. 2. Deus, in adjulorium meum inde:ide. In
το 20 ' φησί • Κύριε , εις το βοηθήσαί μοι πρό- psalmo auteur XXXI dixit : Domine , ad adjaraudu..
σχες . me intende,
Κύριε , εις το βοηθηταί μοι σπεύσον . Ταυτόν Domine, ad adjurandum me ſestina. Idem signi
ερμηνεύει το Τάχυνον του εξελέσθαι με, εν τω ficant quod : Accelera , κι εμας τue . Quice verba

ψαλμώ . habentur in psalmo xxx .

Αίσχυνθήτωσαν και έντραπήτωσαν οι ζητούν . VERS. 3. Erubescant el confundantur, qui quarunt
τες την ψυχήν μου. Και τούτο εν τω θ animam meam . Iliec verba habentur cliam in pre
xeltal. dicio psalmo siXIX .
Αποστραφήτωσαν εις τά οπίσω , και καται- VERS. 4. Convertailur relrorsum, ei confundan
σχυνθήτωσαν οι βουλόμενοί μοι κακά . Και τούτο iur, qui rolunt mihi mala. llæc similiter illic lia
εκείσε κείται, πλήν ότι το αποστραφήτωσαν και benlur , eo exceplo, quod verba illic optantis sini,
καταισχυνθήτωσαν , αποστραφείησαν και κα- quæ hic imperantis (quod er Græca lectione cla
ταισχυνθείησαν , εν εκείνη γέγραπται · ώς είναι rius dignoscitur ). Ut oplans igitur hoc poscil tru
δηλον, ότι ει και προστακτικά εισι τα τοιαύτα , αλλά plieta,, tannelsiimperare videtur..
γε δύναμιν ευκτικήν κεκλήρωται .
* Αποστραφήτωσαν παραυτίκα αισχυνόμενοι οι Converlanrur şlatin erubescentes, qui dicun!
λέγοντές μου Εύγε, ευγε . 'Ομοιόν εστι το Κομισά . miki, Euge, euge. Simile est : Ferant confectiss
σθωσαν παραχρήμα αισχύνην αυτών οι λέγον- confusionenı suam qui dicunt mihi, Euge, enge, in
τές μοι • Εύγε , ευγε • εν εκείνη τη ψαλμώ .
. illo psalmo.
'Αγαλλιάσθωσαν και ευφρανθήτωσαν επί σοι VERs . 5. Ersullent et lælentur in le omnes qui
πάντες οι ζητουντές σε , ο Θεός . Εν εκείνη τη quæruni le, Deus . In illo psalmo pro, Deus, posilum
ψαλμω αντί του , ο θεός , ο Κύριος είρηται. est , Dominus.
Και λεγέτωσαν . Διά παντός μεγαλυνθήτω ο C El dicant semper, Magnificilur Dominus , qui dili .
Θεός , οι αγαπώντες το σωτήριον σου . Πάλιν εν gunt salutare luum . Et in illo rursus pro , Dominus,
εκείνη αντί του μεγέτωσαν , είπάτωσαν · αντί δε dictum est; Deus .
του , ο Θεός , ο Κύριος είρηται.
'Εγώ δε πτωχός και πένης : ο Θεός, βοήθη- Vers. 6. Ego autem inops sum et pauper. Deus,
σόν μοι . Εν εκείνη το ψαλμω αντί του ο Θεός , adjuva me. In illa auleni pro , Deus,adjuva nie, dizi
βοήθησόν μοι , Κύριος φροντιεί μου , κείται. lur, Dominus sollicilus est mei.
Βοηθός μου και σύστης ει συ , Κύριε, μη χρονι- Adjulor meus et liberalor meus es lu , Domine, ile
σης . Ενεκείνη δε αντί του ρύστης , υπερασπιστής Iardaveris .. In illo pro liberator , protector dicitur ,
κείται και αντί του , Κύριε , πάλιν ο Θεός μου.
. el pro Domine, Deus meus .
Το Δαβίδ ψαλμός των υλών Ιωναδάβ, και των Ipsi David psalmus filiorum Jonadab , el aliorum .
πρώτως αιχμαλωτισθέντων . 'Ανεπίγραφος παρ ' qui prinio caplivi facti sunt. Apud Hebræos cure!
'Εβραίοις . inscriptione.
ΨΑΛΜΟΣ 0. PSALMUS LXX .
Προσώπων των υλών , φησίν, Ιωναδάβ , και των Ferunt beatum David conscripsisse hunc psal
άλλων των πρώτως αιχμαλωτισθέντων υπό Βαβυλω- D mum ex persona filioruna Jonadab , et aliorum qμί
έων, ο παρών ψαλμός πεποίηται τώ Δαβίδ : ταύ- primo a Babyloniis in captivitatem ducti sunt ,
την & επιγραφήν οι Εβδομήκοντα επέγραψαν , ευ- Hanc autem inscriptionem LXX interpretes pie
ρόντες ανεπίγραφον τον ψαλμόν . Οι μέντοι έκγονοι senti psalmo imposucre, cum omni prorsus inscri
του Ιωναδά6 επίσημοι ήσαν τηνικαύτα παρά τοις plione carere eum apud Hebræos invenissent.
αιχμαλώτους · σωτηρίαν δε και ψαλμός αιτεί , και Posteri autem Jonadab sumnio lunc in honore
των πολεμούντων απαλλαγήν · διό και ημίν προσ- erant apud cæleros caplivos : ex quorum omnium
ή κει κατά των νοητών και αισθητων πολεμίων . persona, ul disimus , pelil a Dco Propheta de
kostium potestate liberari, et saiutem consequi. Possumus et praesentis psalmi verba accome
miodare adversus visibiles alque invisibiles inimicos.
Έal σοι ; Κύριε , ήλπισα, μη καταισχυνθείην V'ers. 2. in le, Domine, speravi, non confunda :
εις τον αιώνα , εν τη δικαιοσύνη σου ρύσαι με, in æternum , in juslilia lua libera me, el eripe me :
και εξελού με • κλίνον προς με το ούς σου , και inclina ad me aurem luam , el salva nie . Hies omnia
σώσόν με . Ταύτα πάντα τα ρητά εν τω λ ' ψαλμώ verl: habenturin psalmo XA1,, elci pro,, Salea ,
me ,ibi
κεινται . Αντί δ: του , Σώσον με , φησίν εκεί, Ταχυ- esi : Accelera, ul eruns mi .
γο του εξε.λέσθα : με .
711 EUTHYMIC ZIGABENI 712
VERs. 3. Esto mihi in Deum proleclorem , el in A Γενού μοι εις θεόν υπερασπιστών, και εις τόπον
locum munitum , ul salvnin me facias. Ibi non muni- οχυρών του σώσαι με . Εκεί δε αντί του , Εις
eum locum dixit, sed locuin refugii. τόπον οχυρόν , εις οικον καταφυγής , είρηται .
Quonianı firmamentum meum el reſugium meuint "Οτι στερέωμα μου και καταφυγή μου εί σύ.
23 d. Ibi fortitudinem dixit pro firmamento, Εν εκείνη δε , ότι κραταίωμά μου , φησίν.
VaRs. 4. Deus meus, libera me , de manu peccalo · “Ο Θεός μου, ρύσαι με εκ χειρός αμαρτωλού ,
ris , el de manu inique agenlis et injusti. Tales enim εκ χειρός παρανομούντος και αδικούντος.Τοιούτου
erant qui eis dominabantur. γάρ ήσαν οι κυριεύοντες αυτών.
VERs. 5. Quoniam in es exspectatio mea , Domine. "Οτι συ ει η υπομονή μου , Κύριε . Είρηται εν
Dictual est in psaluro ΧΧΧνιιι , iii : Ει nunc, φum τω λη' ψαλμώ · Και νύν τις η υπομονή μου ;
erspectatio mea ? nonne tu , Deus ? Item in psalmo ουχί Κύριος ; Και εν τω κδ ψαλμώ · Και σε υπέ
XXIV, ibi : El le exspeclavi lola dio. μεινα όλην την ημέραν .
Dominus spes mea a juvenlule mea. lloc per se Κύριε η ελπίς μου εκ νεότητός μου . Τούτο
clarum esl . δηλον.
VERS. 6. In re firmalus sum ei ulero . Neque in "Επί σε επεστηρίχθη από γαστρός . Και ουκ
le lantum speravi a juvenlule, sed ex ipso ma B εκ νεότητος μόνον επί σοι ήλπισα, αλλά και εξ
lerno ulero , hoc est, ex eo tempore quo balus αυτής της μητρώας γαστρός · είτουν ευθύς μετα
.

suin , in te solo stabilitus sum , veluti super quodam το τεχθήναι επί σε εφηδράσθην ως επί έρεισμα
sustentaculu ac munimine mihi a parentibus nieis παρά των εμών γονέων . Δηλοί δε εντεύθεν και ως
tradito. Ex quo judicare videtur pios se ac religio- ευσεβείς έσχε τους γεννήτορας . Καιάλλως γάρ Εν
sos parentes habuisse . Vel aliter : Cum octava die τη ογδόη ημέρα περιτέμνοντες τα βρέφη τω θεώ,
universos infantes circuiciderent, ex ipso quasi ταύτα κατεπίστευον · χρή δε γινώσκειν ότι το λαό
.

ulero eos Domino dicabant . lllud ule scire γαστρος , και εκ κοιλίας μητρός , και τα τοιαύτα ,
oporlel, quod verba hæc, ez ulero , item , de venire καθ' υπερβολήν η παλαιά διάλεκτος λαμβάνειν
matris mere , et alia hujusmodi, per hyperbolen, είωθεν σημαίνοντα την αρχήν της φρονήσεως .
boc est , per excessum in veleri Scriptura dici εξότου φρονείν τις ήρξατο. Φτσι γάρ 'Ιώβ • Ει
solent, intelligendique ac cogitandi initiuni ac δε και τονη ψωμόν μου έφαγον μόνος, και ορφανά
lempus significant, illud nimirum lempus , quo co- ου μετέδωκα, ει μή εκ κοιλίας μητρός μετέδωκα ,
gitare quis ac sapere incipit. Simile quid legiinus και τα εξής. 'Αδύνατον γάρ εξ αυτής γεννήσεως και
apud Deatum Job : Si buccellam , inquit, meam C τoρθούν τοιαύτα. Δήλον ούν ότι το εξής φρονείν ήρ
comedi solus , el orphanis non tribui , si non ex venire ξάμην το σχήμα τούτο δηλοί.
matris meæ duæ illis fui " , elc. Impossibile est autem , ab ipsa nativitate, hujusmodi aliquid eni
cerc. Restat igitur ut hic loquendi modus illud tempus signiſicel, ex quo quis sapere incipit.
De venire malris meve lu es protector meus . Si 'Εκ κοιλίας μητρός μου συ ει σκεπαστής . Εί
cnim divina virtus fælum nou custodissel, si in . γάρ μή ή θεία δύναμις έφρούρει το έμβρυον , και
Pauleni non servassel, si puerum non prolexissel, εφύλαττε το βρέφος, και έσχε πε το νήπιον, διεφθάρη
perissel sane inter varios casus aliquo infortunio . αν πολλαις συμπίπτουν περιστάσεσι. Ταύτα δε τα
li vero tres versiculi , paucis mutatis, babentur τρία ρητά και εν τω και ψαλμώ τέθεικεν ο Δαβίδ,
etiam in psalmo 1x1 ; verunu illic omnia ad Chiri . μικρών παραλλάξας . Πλήν εκείνα εις Χριστόν ανή
sluin relerulur. χθησαν.
Vers . 7. In te laudatio mea semper. Il le , inquit, 'Εν σοί ή ύμνησίς μου διά παντός. Εν σοι ,
hymnos ac laudes meas semper fero. αντί του, είς σε μόνον , φησί• σε ύμνουν αεί.
Quasi prodiyiuın ſaclus sum muliis, el lu adjulor "Ωσεί τέρας εγενήθην τους πολλούς , και συ
foriis.. E30,o, inquit,, stallidus , atque allicius ειet βοηθός μου κραταιός. Συντακείς υπό νηστείας, και
deforniis effectus stuυ , μrn jejunio soccoque et D σακκοδυτώς, και ειδεχθής εκ λυπης φαινόμενος,
tristitia : atque ideo a multis quasi monstrum ώσει τέρας εγενήθην τοι ; πολλοίς . Ωαει τέρας
quoddain cxistimalus sum , lanietsi revera non δε είπε , διά το μή αληθώς είναι τέρας , αλλά
ili essem , scd sic viderer, imprudentibus nimirumi δοκείν και ου τοις έμφροσιν , αλλά τους χυδαιοτέ.
ac viliori multitudini. Per inullos enim Scriplura ροις · πολλούς γάρ ή Γραφή τους χείρονας λέγει .
solcl sæpe vilissimos quosque intelligere, Paulus Φησι δε και ο Παύλος : "Ημείς δια Χριστόν μωροί •
etiam consona Prop! etæ nosiri verbis de mullorum υμείς δε φρόνιμοι .
opinione loquens dicebal : Nos stulti propier Chri
slunn , vos aule.il prudentes in Christo " .
Yaks. 8. Impleatur os meuin laude, ul carien Πληρωθήτω το στόμα μου αινέσεως , όπως
glorian Tuαι, ίοία die magnitudinem ιμαι. 1uplea . υμνήσω την δόξαν σου, όλην την ημέραν την
Tur imperanlis verbum est , sed positum pro opla- μεγαλοπρέπειάς του. Το Πληρωθήτω, αντί του ,
livo , ut diximus. Implebitur autem , si servitutc, πληρωθείη . Πληριωθήσεται δε , εί της δουλείας απ

0 Joy XXI , 17. 91 1 Cor . 1w , 10 .

 COMMENT. IN PSALMOS . 714
713
αλλαγώ » τότε γάρ ολο στόματι πεπληρωμένη της Α ηua nunc preinor, liberatus fuero. Tunc etein
σής αινέσεως υμνήσω το σόν μεγαλοδύναμον και ore divinarum laudationum pleno, canlabo in
παντοδύναμον, και όσα οι ευσεβείς δοξάζουσιν , είτουν byannis magnam potentiam Iustin , ct utrumque alia
υπολαμβάνουσι περί σου . Η δόξαν απλώς καλεί την in lui gloriam a religiosis viris commemorari
μεγαλοσύνην . Και ουχ άπαξ υμνήσω, αλλά και διά soleul, aul cogitari de le. Vel , per gloriam sim .
παντός την μεγαλοπρέπειάν σου · ούτω γάρ το , όλην pliciter magnitudinent intelligit. Ει non semel
την ημέραν , ήρμήνευσεν ο Σύμμαχος . lanlum laudabo, sed perpetuo id laciam . Ila enim
Symnachus ea verba reddidit, qur, bic habentur .
tota die .
Μη απορρίψης με εις καιρόν γήρως .• Ο εκ Vers . 9. Ne projicias me in lenipure seriectutis .
νεότητος βοηθών με μη απώση με εν τω καιρώ του Tu, inquit , Deus , qui a juventute mea a ljutor tibi
γήρως . Εγήρασα γάρ ήδη το μακρύ χρόνο της εν ſuisti, non projicies nic in tertiporc senectutis .
Βαβυλώνι δουλείας . Ειχο ; δε ταύτα λέγειν τους γη- Janudiu elenim conucnui lam diuturno Babylonice
ραιοτέρου , του λαού • αλλά το μεν του σώματος servitulis tempore. Est autcm vcrisimile , quod
γήρας γνριμον , το δε της ψυχής η αμαρτία , έφε- birc verba per Prophetam dicla sint, quasi ex
κτική της ούσα της ενεργείας της αρετής . persona senior uin populi. Ciæterum corporis qui.
dem senectus omnibus nola esl, el palam palci, anime aulem senectus est peccatum , eo quod non
srcus virtutis operationes comprimal, alqne corporis actiones senectus .
Εν τω εκ.λείπει την ισχύς μου , μη εγκατα- Cum deficiunt rires mex', ne derelinquas me. llic
Πίπης με . Τούτο σαφηνισμός έστι του δηθέντος versiculus ad proxine precedentis declarationen
στίχου , και επί σωματικής και ψυχικής ισχύος νού- consequitur , sive de anim , seu de corporis viri .
μενον . bus cum imiellizas.
" Ότι είπον οι εχθροί μου έμοί. Το Εμοι, αντ ! VeRs . 10. Quoniam dixerunt inimici mai mihi . -
του, Επ' εμοί : είτουν δι' εμέ. Είπον δε προς αλ- Miki dixit , pro in me, Stu propicr me. Dixerunt
λήλους . auler mutuo inter se.
Και οι φυλάσσοντες την ψυχήν μου έβουλεύ- Ei qui observabant animam meain cousiliuin
σαντο επί το αυτό. Και τούτο αναδίτλωσίς έστι fecerunt in uit:2. Repc.titur hic atque exponitur
προ αυτού, και επεξήγησις το 'Eβουλεύσαντο , seulentia prioris versiculi. Nam quod ait : Cousi
του είπον . Φυλάσσοντας δε λέγει τους επιβουλεύ- lium fecerunt in unus, ad expositionem positum est
οντας . Επι το αυτό δε, αντί “Όμου συνελθόντες vel Di, Direrunt ; por observanies ulein Ιιοc in loco
είεν δ' αν ούτοι ου μόνον οι αισθητοι πολέμιο:, αλλά insidialores intelligii, visibilcs nimirum atque in
και οι νητοί . visibiles inimicos.
Λέγοντες · Ό Θεός εγκατέλιπεν αυτόν, κατα C Vers . II . Dicenles : Deus dereliquil cum , perse
διώξατε , και καταλάβετε αυτόν · ότι ουκ έστι και quimini, comprehendile eum , quoniam non est qui
ρυόμενος . Ούτοι των εχθρών οι λόγο:· το δέ , Κατα- eripial . Hi sunt inimicoruin sermones : Persequi
διώξατε , ότι εί φυγή χρήσεται ο λαός ούτος , κατα- mini, inquiunt, quia si populus fugam acceperit,
διώξετε, και καταλάβετε αυτόν του Θεού γάρ, εν
.
vos persequemini, et comprehenderis eum . Nans
τίβεται, εγκαταλιπόντος αυτόν, ουκ έστιν ο δυόμε- cum Denis, quem veueranlur, eos dereliquerit ,
νος . nullus aderit ainplius, qui cos liberel .
Ο θεός μου, μή μακρύνης απ' εμού. Ει και Vers. 12. Deus meus, ne elongeris a me. Tamı isi
διώχει ή δυσωδία των εμών αμαρτιών , και και gravis sil peccatorum nicorum odor , ac molesius,
προφήτης άλλος πρός Ιουδαίους είρηκεν : Αίαιρ- et le compellat, uit averlaris à me, quod alius
τίαι υμών διιστώσιν ανά μέσον υμων και του eliam propheta ad Judæos dicebal : Peccata resira ,
θεού . Μίααρύνει γάρ ο θεός , ού κατ' ουσίαν ' αόριστος inquiens, dividunt el disjungunt ons a Deo " ;
γάρ αλλά κατά πρόνοιαν. quiuiso lamen alquie oro ne elongeris å me. Elonga
tur autem Deus non loco , aut ess : ntia sud , (sl enini incircumscriptus Deus alque indefinilus,
sed tantuni providentia.
" Ο Θεός μου , εις την βοήθειάν μου πρόσχες. D Deus meus, in auxilium meuin incende, llic eliani
Τούτο το ρητόν εν αρχή κείται του πιο του παρόντος versiculus babetur in præsentis psalmi princi
φαί μου. μίω ,
Αίσχυνθήτωσαν και έκ.λιπέτωσαν οι ενδιαβάλ . VERs . 13. Erubescant el deficiant qui calumnian
Μοντες την ψυχήν μου. Το, Εκλιπέτωσαν , 'Ανα Tur arimam meam . Pro Deficiani, Symmachus
Aωθήτωσαν είπενο Σύμμαχος . Την ψυχή μου δε , dixii, Consumantur ; animam autem nieam , boc
αντί του, Εμέ · διαβάλλει δέ τις εχθρός , είτε αισθη- est , ninipsum ; per calumniantes vero lam invi
της, είτε νοητός. sibiles quami visibiles inimicos intelligit.
Περιβαλέσθωσαν αισχύνην και εντροπήν οι Triduaniur rubore el confusione , qui quærunt mala
ζητούντες τα κακά μοι . Περί μεν της αισχύνης και inili. De rubore el conſusione dictum est in prær
της εντροπής είρηται εν τις προ τούτου αλμώ. Το cedenii Psalmo. Ea antem verba : Qui quarant
" / s3 . LΙΣ , 2 .
PAT801 . Cn . CXXVIII . 23
715 EUTHYMII ZIGABENS 716
swala mihi, exposila fucrunt in Psalmo XXXVII . In- δε οι ζητούντες τα κακά μοι, ήρμήνευται εν τω
venies etiano in psalmo ει11ι : Induantur calum- Αλζ' ψαλμώ . Ευρήσεις δε και εν τω ρη' : 'Ενδυσά
niantes me confusione, el operiantur sicul diploide σθωσαν οι ενδιαβάλλοντές με εντροπήν · και
περιβαλέσθωσαν ως διπλοίδα αισχύνην αυτων .
pudore suo.
Vers. 14. Ego auleon semper sperubo in le, cl Εγώ δε διά παντός ελπιω επ' αυτόν . Και
adljiciam super omnem laudem tuam . Quia quod προσθήσω επί πάσαν την αίνεσίν σου .Της ευχής
volis expetiveram , adeplus sum . Omnem autem μου δηλαδή πέρας λαμβανούσης . Πάσαν δε είπεν
laudem idco dixit, quia non sermone lanlum aul ver- ότι ου διά λόγων μόνον , αλλά και δι ' έργων εστιν
bis, sed operibus eliam laudelur Dominus. Et ideo αίνεσις " φησί γάρ ο Σωτήρ · Οπως ίδωσι τα έργα
Salvator nosier dicebat : Ul rideant bona opera υμών , και δοξάζωσι τον Πατέρα υμών , τον εν
veslra , el glorificent Patrein reslrum qui in ce- τοίς ουρανού .
lis esl " .
Το στόμα μου αναγγελείτην δικαιοσύνης σου ,
VeRs. 15. Os meum annuntiabil
lola die salutem luam. Quando
juslitian luam ,
sido licel el inimi. όλην την ημέραν την σωτηρίαν μου . 'Αναγγελεί
όπως τε κατεδίκασας τους πολεμίους , και όπως ήμάς
cos condemnaveris , el nos salvaveris .
έσωσας .
VERS. 16. Quoniain nou novi lilleraluras , introibo B " Οτι ουκ έγνων γραμματείας , εισελεύσομαι εν
in polentalu Domini . Cuin pollicitus sit Prophela se δυναστεία Κυρίου . Υποσχόμενος αναγγείλει την
annuntialurum esse justitiam Dei, et salutem quam του Θεού δικαιοσύνην , και την παρ ' αυτού σωτη
ab co fuerat consecutus , et posliodum se ad hoc ρίαν , είτα συνείς ότι ουκ έστιν ικανός , μετριοφρο
idonenin esse perspuxerit, sermonem suum νεί λέγων: Ουκ έμαθον σοφιστείας τεχνικές , ένα
winus
lemporal, el noveralius loquitur, dicens, nun- δυνηθώ αξίως αναγγέλλειν . ' Ομως εισελεύσομαι εις
quarti didicisse se disciplinas, aut scientias, ut την υπόσχεσιν , εν τη του Θεού δυνάμει, και ταυτη
condigne possit divinas virtutes annuntiare : et θαρρών , επιχειρήσω. Το δε ότι παρέλκον τέθειται
quol ideo , ut pollicita a se adiumpleat, ingredietur και βεβαιωτικόν, αντί του όντως . Τινές δε αιτιολο
, a ,
in divina potestate, qua frelus hujusmodi pro γικίν αντί του διότι τούτο νοούντες, μετά το τραμ
vinciain Tentabii.. Dictio autem quoniam ,, abundai,, ματείας , υποστίζουσι, και συνάπτουσι το εξής. " Αλ
λοι δε γραμματείας λέγουσι τας παραγγελλίας των
vel confirmantis adverbium est pro vere. Aliqui
etiam dicunt , quod dictio φuoniam, Ιιοc in Ioco Γραμματέων, οι τρεις του έτους παρήγγελον τω λαώ
εισελθείν εις Ιεροσόλυμα και εις τον ναόν φτησιν
ralioneru reddil , atque ita intelligenles punclum
ponunt post dictionem literaturαs et conjungunt , oύν , ότι Ουκ από παραγγελίας αυτών, αλλ ' εκ δυνά
quod sequitur. Alii vero pro litteraluras, seu potius C μεως elgedeucopal.
beias εισελεύσομαι.
uews θείας
(juxta aliam Græcæ dictionis ypappatelas significationem) per Scribarum scriptoras, mandata
intelligunt. Scribæ etenim ler in anno populum jubebant ingredi in templum , quod erat in Jerusa "
Jem. Ego, inquil, posthac non ob Scribarum jussa , sed ex divina polentia illuc ingrediar.
Domine , memorabor justitiæ tuæ solius . Nunquam Κύριε , μνησθήσομαι της δικαιοσύνης σου γιό
hujusmodi justitiæ quæ obliviscar , quinimo in νου . Ουκ επιλάθωμαι ποτε της τοιαύτης σου δικαιοσύ .
mente cam semper relinebo. Solius autem dixit, νης · αλλ' επί μνήμης έξω ταύτην αεί . Μόνον δε είπεν
ac si diceret : Tu solus nosiram inimicorum cay. εμφαίνων, ότι Συ μόνος δικάσεις ημίν και τους
sam judicabis, el nullus alius : alque idco non hu- εχθροίς , και ουδείς έτερος. Διό και ουκ ανθρώπου
manæ juslilie, sed luce solius recordabor . δικαιοσύνης, αλλά της σου μόνου μνησθήσομαι .
Vers. 17. Deus meus, quæ docuisli me a jureriule “Ο Θεός μου , ά εδίδαξάς με εκ νεότητός μου ,
mea , el usque nunc, annuntiabo mirabilia lua. Häe και μέχρι του νυν , απαγγελώ τα θαυμάσια σου.
quae sequuntur dicia esse intelliguntur ex persona "Από του Δαβίδ δε τα εξής νοούνται . Καθ' υπερβα
beati David ; et constructio fit per byperbaluu : τον δε η σύνταξις . Ο Θεός μου , απαγγελώ τα θαυ
Deus meus , annuntiabo mirabilia lua, quæ docuisti μάτια σου , και εδίδαξάς με εκ νεότητός μου , και
D μέχρι του νυν . Θαυμάσια δε λέγει τα εν τοις βίβλοις
me a juvenlule mea e! usque nunc. Mirabilia aulem
appellavil omnia admiranda opera , quæ ob Israe αναγεγραμμένα , όσα ο Θεός επί σωτηρία του λαού
lilici populi salutem , Deum fecisse legimus , vel των Ιουδαίων ετερατούργησεν , ή και όσα εν ταις
ctiam quæcunque temporibus suis contigerant . ημέραις αυτού γεγόνασι.
V'ERS. 18. El usque ad seneciam el senium , Deus Και έως γήρως και πρεσβείου , ο Θεός μου, μη
meus, ne derelinquas me. Per senium extremam se- εγκαταλίπης με . Πρεσβείον το έσχατόν έστι γήρας ,
nectalis pattern intelligit, unde senior populi. Qui εξ ου και πρεσβύτερος του λαού. Ο δε μέχρι τούτου
anic! : Deo cousque lucrit prülectus, aniplius σκεπασθείς ουδέ εις το εξής εγκαταλειφθήσεται .
11on des clinquclur. Vel indeterminale intelliges " Η και άλλως, αόριστον το έως, κατά ιδίωμα της
dictionem usque , quemadmodum εαρε Άριά Scri-
>
Γραφής, ως συννοουμένου και του εξής.
pluram reperitur, el conjunctim ac sub evden
sensu intelligantur verba que sequuntur.
95 Μatth . ν , 16 .
 COMMENT . IN PSALMOS . 718
117
'Ewe år daarrel tor Bpaylord cov o ñ rereõ A Donec annuntiem brachium lonm generaliuni omni
πάση τη έρχομένη. Περί μεν του βραχίονος του quæ ventura est. De brachio quidem Dei dictum
Θεού είρηται εν τω με ψαλμώ · περί δε της γενεάς est, in psalmo XLIII , de ventura autem generatione
της ερχομένης εν τω κα' . Τινά μεν ούν των αντι- in psalmo 89. Quidam autem csen plaria ba .
γράφων έως oύ απαγγελώ γράφoυσι • τινά δε , O
bent : donec annuntiem , el quædam , donec annun .
lianero ,
έως αν απαγγείλω .
Την δυναστείαν σου και την δικαιοσύνης V rs. 19. Poleslalem Tuam el justitiam luar,
σου, ο θεός, έως των υψίστων . Από κοινού λη- Deus, usque ad allissima. A commeni sensu Siemenda
πτέον το, έως oύ απαγγείλω. Έστι δε η δυναστεία sont verba illa, donec annuntiem . Dictio aulco
νυν εφερμηνευτική του βραχίονος . Τη δικαιοσύνην polestas , hoc in Ioco posita est , ut exponit et de
σου δε την έως τών υψίστων , κατ' έλλειψιν άρθρου claret dictionem , brachium . Justitiam anlem luani
ή καθ ' υπερβατόν· οίον , την έως τών υψίστων δι- usque ad altissima, boc cst, quæ ad ipsa usque
καιοσύνην σου. Υψιστα γάρ οι ουρανοί • έως γάρ allingit allissima , onisso articulo. Vel ordo fiat por
των ουρανών άνευσιν· οία και των ουρανίων δυνά- hyperbalon : Justitian luam , quæ est usque ad
μεων μανθανουσών περί αυτής και συγχαίρουσών. altissima. Per allissima vero ipsos eclos intelligit.
Τα δέ εξής πάλιν προσώπων του λαού φησιν. B Divina autem justitia ascendisse dicitur usque ad
relos, co quod cælestes virlules eam intelligunt , el congaudent super can. Quae sequuntur rursum
es populi persona eſferri debent.
' Α εποίησας μοι μεγαλεία . Το & αντί του πόσα Qua fecisti mihi magnalia . One posoit pro
ήθικώς γαρ αναγνωστέον , από καρδίας . Τινές δε quanta. Cum affectii ctenim atque ex corde hac
μετά το, και την δικαιοσύνην σου, στιζοντες τε- legenda sunt. Aliqui post verba illa, el justitian
λείαν (6ο), το έως τών υψίστων , τω, α εποίησας team, perfectus pont punctum , et quo sequun
μοι μεγαλεία , συνάπτουσιν , 'Ακύλα πειθόμενοι : lur huic versiculo conjungunt : Qure fecisti mihi
ότι " Α ; εποίησας μεγαλοπρεπείας και ευεργεσίας , magnalia , Aquilar in hoc seculi , ut sit sensus :
έω: των ουρανίων δυνάμεων ανέδραμον το θαύματε: Magna ct grandia beneficia , que in me contalisti ,
εικόνα ση με τετίμηκα ;" βασιλέα των επί γης κα- lam admiranda fuere, ut eorum fama ad ipsas
Βίστησες : τρέφεις, στέπεις , φρουρείς , εξαρπάζειςetiam cælestes poleslates pervenerit. Imagine ele
κινδύνων , και όσα τοιαύτα . enim me lua honorasti, et Regein me corum omnium
consliluisti, quæ in terra sunt : alimenta eliam præstas, protegis, custojis aliue eripis i poricu
lis, el alia demum mibi bujusmodi multa impertiris.
Ο Θεός , τις όμοιός σοι ; Ουδείς. C Deus, quis similis libi ? Nemo scilicct.
" Οσας έδειξάς μοι θλίψεις πολλές και κακάς . Vers . 20. Quaulas ostendisti mihi tribulations
Και το , σας έδειξάς μοι θλίψεις , ηθικώς ανα- mulias et malas. Hiec verba eliam cum afferlll
γνωστέον , αντί του πόσας : είτα το εξής επενεκτέον : legenda sunt. El cum dixerit , qunalas , inleit
ότι πολλάς όντως και βαρείας . Ου μόνον γαρ ευηρ- demum , multas el graves. Neque cnim beneficiis
γετήθην, αλλά και έχακώθην • το μεν τη ση αγαθό.
.
tanlum affeclus siin !, sed ctiain calainitatibus ali
τττι , το δε τή έμή πονηρία . clus ac malis, allerum quidem bonilalc lua , alie
rum vero pravitale mca .
Επιστρέψας , εζωοποίησάς με. Επιστρέψας El conversus vivificasli me. Conversus scilicet
πρός με , όν πριν απεστράφης. " Η και , Επιστρέψα ; ad me, a quo anica avertebaris. Ei ( gnia diction
με προς σέ , έζωοποίησάς με , απαλλάξας του προ- επιστρέψας utramque significatione:ta: recepit)) di
δήλου θανάτου. “ Εθος γάρ τάς μεν σφοδρές θλίψεις cere possumus, quod dum me converlcres ad le .
θάνατον ονομάζειν , την δε τούτων απαλλαγήν , vivificasti me , abimminenti scilicet nie morte eri.
ζωήν. piens. Per mortem autem omniſariam calamjlales
acque aflictiones de more intelligit, quemadmodum contra, per vilam , sæpenumero intelligi vi
demus libcrationem a malis.
hal Éx zür dfiocwr ons gic drirarés je. D E. de abyssis lerræ rursum reduzisli me. Abyssos
Αβύσσους της γης και άδην, και λάκκον , και τα lerræ , el inſeroum , et lacum , et sepulturain , « l
τοιαύτα πολλάκις ή Γραφή καλεί τα βάθη των πει- hujusmodi nomina, saepenumero apud Scripturan
ρασμών. Ούτω δε διά Ιεζεκιήλ ο Θεός είπε προς pro vastis atque imvensis calamitacibus poni vide
"Εδραίους : 'Ανοίξω τους τάφους υμών , και ανάξω mns ; unde ap :id Ezechielein dicit Dominus id
ημάς εκ Βαβυλώνος . Hebreos : Aperiam sepuliuius restros, el educirm
ros de Babylone
Eπλεόνασας επ' έμε την μεγαλοσύνην σου. VeRs . 21. Multiplicasti iri me magnificentiam lium .
"Έπεδαψιλεύσω. Hoc cs!, largam atque abundantem fecisti .

· Ezcch . IIXVII, 12.

Variæ lectiones .
(60) Aot lege sλείως , and supple στιγμήν .
719 EUTIIYMII ZIGABENI 720
El conversus consolulus es me, el ex abyssis lor. A Και επιστρέψας , παρεκάλεσάς με, και εκ των
ræ iterum reduristi me. Verlia Wec soli Baliuni αβύσσων της γης πάλιν ανήγαγές με . Ταύτα τω
populo recte accommodantur , φucio in ignorantie Ααω των Χριστιανών αρμόζουσι μόνη, όν επιστρέψα ;
atque in idolorum Icnebris clim crrantem Chi- πλανώμενον εν αγνοία και ειδωλολατρεία παρεκά
Sluis convertit, cl advocavit in saluicm , el consula- λεσεν εις σωτηρίαν · έτι δε και παρηγόρησεν, ει
Luis est eum dicens : Venile ad me omnes qui labo. πών : Δεύτε πρός με, πάντες οι κοπιώντες και
ralis, el oncrati estis, el ego quiescere vos ſuciam " . πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς · και άτο
Qucm etiam justa carnis naturaiu n:orluum eduxit θανόντα κατά φύσιν της σαρκός πάλιν ανήγαγεν εx
Doniinuse sepultura . Nam dum corpus suum Chri- των τάφων ζωώσας γάρ το νεκρωθεν αυτού σώμα ,
stus mortuum vivificavit , el resurgerc ſecil e sc- και αναστήσας, και απαθανατίσας, ήδη πάσι τοις
pultura, atque immortalilale donavit , consequenter αξίοις αυτού την τοιαύτην ανάστασιν έχαρίσατο ·
etiam omnibus, qui divina gratia digni suni, hul και τούτο δήλον από της δοκούσης παλιλλoγίας , ου
qusmuodi resurrectionem effecit esse communem : περιττώς , αλλά διά τούτο κειμένης. ' Αλλως τε και
quod ex verborum etiam repetitione perspicuuin το πάλιν , επίρρημα προσκείμενον ενταύθα, την
esse potest. Nequc enini bac rcrba superfluc re- παραλλαγήν ένέφηνε του νοήματος .
pelita videri debent ; sed illud denolare, quod diximus, præsertim cum diclio, ilerun, l'ic in luco
immutationem sensus signiſicet.
Etenim ego confitebor tibi in populis, Domine, B Και γαρ εγώ εξομολογήσομαί σοι εν λαοίς .
Superdua est , υoc in Ioco, dictio enim, quemad . Κύριε . Περιττός ούν και γάρ σύνδεσμος , ως και εν
muduin cliam aliis in locis tradidimus. Ail igitur άλλους παραδεδώκαμεν . φησίν ουν ο Δαβίδ , ότι
beatis David, quod deinceps aclurus est gratias Λοιπόν εγώ ευχαριστήσω έν λαοίς , και ουκ εν λαιό
Deo, in populis, non in uno taulum populo, neque μόνον ου γαρ εν Ιουδαίους μόνον , αλλ ' εν πάσιν
in solis Judais , sed in omnibus gentibus , quod
In έθνεσι. Τούτο δε σαφέστερον είρηκεν προς το τέλει
ctiam manifestius dicit circa linein psalmi xvii , του ιζ ψαλμού .

VERS. 22. In oasis psalmi verilaiei luam , Deus. 'Εν σκευεσι ψαλμού την αλήθειάν σου, και
Per vasa psalmi, varia musicoruin instrumentorum Θεός . Σκεύη ψαλμού, τα διάφορα είδη των μουσικών
genera intelligit. Juxta anagogen vero, vasa psalmi , οργάνων . Αναγωγικώς δε οι πιστοί , ών τας ψυχάς
.

Adeles omnes sunt : quorum animas in sumwam αρμοσάμενος , και συνδήσας και Δαβίδ, ψάλλει διά
barnioniam ac consonantiam concinnans cl in παντός τω Θεώ . Από κοινού δε το εξομολογήσομαι
dnum colligens bealus David perpeluas Deo laudes και ήν μεν ακόλουθον κατά δοτικήν πτώσιν ποιήσαι
psallit. A communi aulem sensu sumendum est κάνταύθα την σύνταξιν . Ο δε αδιαφόρως αιτιατικήν
verbum Confcebor. Ει consequens quidern fuerat , C επήγαγεν . Ευχαριστήσω , φησί , τη αληθεία σου
lit lcrium cast: m Prophela redderct construclioni, ότι αληθής ει Θεός , ου μόνον κατ ' ουσίαν, αλλά και
ubi quartum apposuit. Dictio siquidem, Confile- κατ' επαγγελίαν .
bor, idem signiûcal, quod Gratias agam, Gralias, inquit, agam veritali tuæ, quoniam l veras re !
es , non tantum quia verum le esse asseramus Deuin, sed etiam, quia omnia a le promissa sumi
cum Gde adimples.
Psallam libi in cithara , sanctus Israel. Hæc verba Ψαλώ σοι εν κιθάρα , ο “Αγιος του Ισραή...
ad dcclarationem dicta sunt præcedentis versiculi , Τούτο επεξήγησίς έστι του 'Εξομολογήσομαί σοι
ubi ait : Conflebor tibi in vasis psalmi . Est clenim εν σκεύεσι ψαλμού . Σκεύος γαρ οίτουν όργανον
cilliara vas seu instrumentum quoddam musicum , ψαλμού ή κιθάρα από δε ταύτης και τ' άλλα είδη
quo psalmos etiam canebant ; per citharam vero εσήμανε : κιθάρα δε νύν το βασιλικών λέγει ψαλτή .
reliqua masicorum instrumentorum genera intel- ριον, ώς εν τώ προοιμίω της βίβλου των Ψαλμών
ligit. Hoc autem in loco per cilbaram regium or- εξηγησάμεθα . Διά τούτο γάρ και τούτο μόνον ώς
ganum , psalteriun videlicct , puto intelligi, ut ex
. εξαίρετον τέθεικεν. "Ινα δε και ημίν αρμόσαιεν,
ais palet , que
quæ in praemio peristradidimus.. Hae , σκεύη μεν ψαλμού νοήσομεν στόμα , χείλη,γλώσσαν ,
D
cicnim de causa solum hoc instrumentum lanquam και όσα όργανα της φωνής : κιθάραν δε την ψυχήν,
cæleris omnibus excellentius commemoravit. Ve- "Αγιος δε του Ισραήλ και αγιάζων τον Ισραήλ. Λέ
rum lil nobis etiam hær. psalmi verba accommode- γεται δε και ο Θεός άγιος , και ο άνθρωπος και μεν
mus, per vasa psalmi, os , labia et linguam intel . ως αγιάζων , ο δε ώς άγιαζόμενος και ο μεν κατά
ligemus, et quæcunque alia sunt vocis organa : φύσιν, ο δε κατά θέσιν, ήτοι κατά μετοχής. Και ότι
per citharam vero, animam ipsam . Sanctus aulem τούτο αληθές, φησίν ο απόστολος Παύλος περί Χριστού
Israel ille est, qui Israclem sanctificat. Dicitur "Ος εγενήθη ημίν σοφία από θεού , δικαιοσύνη ,
etiam Deu ; sunclus, et homines sancti, ille quidem και αγιασμός , και απολύτρωσις. Γεγονε γάρ σο
ut sanctificans, isli vero ut sancliticali, ille natura, φία τους σοφιζομένους, δικαιοσύνη δε τοις δεδικαιω

* Μatth . Σι, 28.

 COMMENT . IN PSALMOS . 792
μέρος , αγιασμός δε και απολύτρωσις τοις αγιαζο- Λ isti adoptione set participatione . Et quod hoc
μενος και απολυτρουμένοις . verum sit, audi Apostolum dc Christo dicentem :
Qui factus est nobis sapientia a Deo, justitia, et sanctificatio , et redemptio "s ; sapientia quidem
Christus fail , iis qui sapientiores electi sunt, el justitia justificatis, sanctificatio autem el rodein .
plio iis qui sanctificati sunt el redempti.
"Αγαλλιάσονται τα χείλη μου , όταν μαλώ σοι . VERS. 23. Exsuliobunl labia mea , cuin pstillner :)
Χελη αυτού ειεν αν και οι πιστοί , οίς χρώμενος , libi. Per labia ejus intelligere 1:08 $ umnus lilules
ψάλλει τη θεώ δι' αυτών . omnes quorum linguis psallere cum semper videº
mus Deo .
Και η ψυχή μου ήν έλυτρώσω. "Ην έλυτρώσω El anima mea quam redemisti. A visibilibus
από τα ορατών και αοράτων εχθρών . nimirum aique ab invisiliilibus inimicis.
" Ετι δε και η γλώσσα μου όλην την ημέραν Vers. 24. Sed el lingng mea lola die medirabitur
μελετήσει την δικαιοσύνην σου . Περί του όλην justitia :n lunm. De his verbis , lola die, sæpe liximus
την ημέραν ειρήκαμεν πουλάκις ότι δεν σημαίνει : idem significare, το setuper ; φuod leinceps ob .
και παρατηρητέον τούτο του λοιπού. Μελετήσω δε B servandum est. Meditabitur autem, hoc est, Ioque
αντί του λαλήσω ή μνημονεύσω. tur seu reminiscelur.
" Οταν αισχυνθώσι και έντραπώσιν οι ζητούν . Cum erubuerint el confusi ſuerint, qui quæraul
τες τα κακά μοι . Ταύτα δε & υπεσχόμην ποιήσω , mala mihi. llæc, inquit, quæ pollicitus suni, facian,
όταν απαλλαγώ τελεον των εχθρών. Προείρηται δε φuando abinimicis prorsus fuero liberatus . Supe
ανωτέρω περί της θείας δικαιοσύνης , και των ζη- rius autem de divina justitia dictum est , el de iis
ούντων τα κακά. qui qu :erunt mala.
Εις Σολομώντα ψαλμός τώ Δαβίδ. In Salomonem psalnus ipsi David.
ΨΑΛΜΟΣ ΟΑ' . PSALMUS LXXI .
'Αποδεδεικται μεν εν τω προοιμίω της βίβλου Docuimus in proæmio operis hunc psalmum non
των Ψαλμών, ότι ουκ έστι του Σολομώντος οψαλμός: esse Salomonis ; nunc illud elian dicemus quod
ειρήσεται δε και νυν, ότι ουκ εις Σολομώντα είρη- neque ad ipsum pertinel Salon.onein . Neque enim
ται. Ούτε γάρ συμπαρέμεινε τώ ηλίο , αλλ ' (61) Salomon is fuit qui permauscrit cui sole , quippe
επιβίω · ούτε προ της σελήνης ήν, ούτε κατεκυρίευσε qui jam diu mortuus est , neque etiam fuil ante
των περάτων της γης : ούτε προ του ηλίου το όνομα c Iunan, nee Joininatus est nibus terrie , neque anic
ευτού . Αλλ' επεί Σολομών ειρηνικός ερμηνεύεται, solem fuit nomen ejus . Ει quia Salomou interpre
κρίδηλον, ώς εις Χριστόν ο ψαλμος ερρέθη: ός έστιν Lalur pacificus, manifestum est hunc psalmum in
ειρήνη , καθώς φησιν ο Παύλος • Αυτός εστιν η Christum dictum esse. Ipse eieniin est pas nostra
ειρήνη ημών , και ποιήσας τα αμφότερα έν· και το qui ſecit ulraque urn » , quique intermedium macerice
μεσότειχον τού φραγμού Σύσας • δείξει δε τούτο parietem dissolvir"6.. , quemadmodum magis parti .
τα κατά μέρος ρητά. culatim ipsius psalmi verba demonstrabunt.
Ο θεός , το κρίμα σου τώ βασιλεί δες, και την Vers. 2. Deus, judicium fuum Regi di , et justi
δικαιοσύνην σου το υιό του βασιλέως . Προεω- liam iuam Filio Regis. Pravidens bealus Darid summa
ρακώς ο Δαβίδ τα κατά Χριστόν, παρακαλεί δοθήναι Christi mysteria , optat atque oral ea accelerari, et
ταύτα και δοθήναι αυτό ως ανθρώπω & είχεν ως ipsi Chrisio langu:au bowini ca dari , quae semper
Θεός . Ούτω γαρ και ο Χριστός είρηκε περί του habebat, ut Deus . lia etiam Christus dixit de P :)
Πατρός, ότι την κρίσιν πάσαν δέδωκε το Υιό. Και ire, quod omnc judicium sibi dedit , ut Filio, ct
πάλιν , 'Εδόθη μοι πάσα εξουσία εν ουρανό και rursum : Dula est mihi omnis potestas in cælo , el
επί της . Βασιλέα δε και βασιλέως υιον εκάλεσεν in lerra " . Regem aulem et Regis Filium , Chri
αυτόν ο Δαβίδ , ως θεών και Θεού Υιόν. Κρίμα δε D stum appellat, tanquam Deu , ct Dei Filium. Per
ονομάζει την κρίσιν, ου εφερμηνευτικόν έστιν η δι- judicium veroipsan jolicandi facultate )intelligit.
καιοσύνη . Ο γάρ Χριστός ήν μέν κριτής δίκαιος ως Quoil ul magis declararil , addidil : justitiam .
Θεός • έλαβε δε τούτο και ως άνθρωπος παρά του C!:ristus elenim justus judes esl, 16 Deus , verum
Πατρός · είρηκε γάρ : 'Εγώ δε κατεστάθην βασι . til lomo id acceperat a Pairc : Ego enim , inquit ,
λεύς υπ' αυτού. Λέγοιτο δε και κατά το ανθρώπινον constilulus sum Rex ab eo super Siou monter san
βασιλεύς μεν ως εκ βασιλικής φυλής καταγόμενος clum ejus *9. Poles et Christus secundum huma.
έπει και Χριστός : βασιλέως δε υιός ώς του Δαβίδ nitatem appellari Rex , vcluli qui de tribu eral re .
υιός : Βισμος γάρ, φησί, γενέσεως Ιησού Χριστού gia ; Regis autem Filius ,tanquamfilius David : Liber
υιού Δαβίδ . enim , inquil, generationis Jesu Christi, filii David ' .
96.91
• 1 Cor. 1 , 30. Ephes , 10 , 14. 28 Μatth. ΧΧνω» , 19. 99 Ps1. , 6. " N ! ::111. 1 , 1 .
Variv lcctioncs .
(61) Viitebatur spitaxis poscere il næc ad Saleo quis foule dubital, Salomo: i supervixisse fidenter
moncin poferrentur , quemadmodum veriil inter- ι :: l.ilur .
pres. Auctor lamen ad Sulem relulil ; quem , si
 723 EUTHYMII ZIGABENI 724
Uι judicet populum tuum in justitia et pauperes A Kρίνειν τον λαόν σου εν δικαιοσύνη και τους
fuos in judicio. llæc csl causa , cur pelat bealus πτωχούς σου εν κρίσει . Τούτο αιτία εστί της ευ.
David Christo tribui judicandi facultatem : ut sci- χής : "Ινα κρίνη , φησί : λαόν δε λέγει τους Χρι
licet judicci, etc. Per populum autem , lidelem po- στιανούς. Ο γάρ του Υιού λαός και του Πατρός
pulum intelligit, qui licet Christi (62) , hoc est , Filii έστι. Τους αυτούς δε καλεί και πτωχούς του Θεού,
populus appelletur, dicitur etia et Patris (Oinuia , ως διά Θεόν πτωχεύσαντας . Δικαιοσύνην δε Θεού
inquil, mca lua sunt ') ; quem eliam populum alio νοήσεις την μέλλουσαν κρίσιν, εν ή αποδώσει εκάστω
nomine appellat , pauperes Dei , quia fideles veri , τα πρός άξίαν. "0, και προϊών , εδήλωσεν , επάγων
Οmnes
« propter Deutn pauperes facti sunt. Per ju- το, εν κρίσει • κρίνειν δε αυτούς μετά τε του δια
si iam autem Dei , ſulurum judicium intelliges , βόλου και των Ιουδαίων , και των άλλων εχθρών
in quo unicuique condigna Deus pro merilis red- της πίστεως. "Αλλοι δέ φασι λαόν με τον Ιουδαί
del : quod paulo post magis declarat , dicens : in κον, τον ποτε του Θεού όντα : πτωχόν δε , τον νέου
judicio ; ut judicel aulem eos , cüm diabolo nimi- λαόν τον εξ εθνών. Περί δε πτωχείας αυτού ειρήκα .
ruil , ci cum Judæis, alque aliis Gdci inimicis. Alii μεν εν τώ δ' και ια'' ψαλμώ. Κρίνειν δε αυτούς, και
per populum , Judaicum intelligunt , qui olim Dei τους μεν δικαίως καταδικάσαι , τους δε δικαιώσαι .
populus dicebatur ; el per pauperes , novum populum ex gentibus congregatum , de cujus paupertale,
diximus in ix et xi psalmo. Ui judicet cos, alios quidem justo judicio condemnans , alios autem ad
salulem justificans.
VERs. 3. Suscipiant nionles pacem populo, el colles B Αναλαβέτω τα όρη ειρήνην τω λαώ και οι
justitiam. In prosopopoie speciem , noles juvet βουνοί δικαιοσύνην. Κατά λόγον προσωποποιίας,
suscipure pacein erga Claristi populum , et colles έγκελεύεται τοις όρεσι μεν αναλαμβάνειν ειρήνην
jusliliam , el montes quidem pacificam cis vitam προς του Χριστού , τοις δε βουνοίς δικαιοσύνης και
priestare, erpulsis nimirum seditiosis ac malignis τα μεν ειρηνικήν αυτώ παρέχειν δίαιταν, απωσά
dæmonium spirilibus, colles vero jusle eis deservire, μενα τους στασιαστάς δαίμονας , τους δε δικαίως
quasi Creatoris Dei servis. Per montes etiam et αυτοίς δουλεύειν, ώς δούλους του Κτίστου · διά δε των
colles tanquam eminentiores, omnem terram com- ορέων και των βουνών ως υπερεχόντων πάσαν την
prehendlit, in qua habitaturi erant anachorele , γήν συμπεριέλαβεν, εις ήν έμελλον κατοικείν ο!
alque eremitæ, el amones Christi mililes. Vel per αναχωρηται , και ασκηται , και στρατιώται του
ηιontes quidern arelangelos intelligit , tanquam Χριστού ή δρη μεν νοήσεις τους αρχαγγέλους ως
eminentiores et superiores potentias;; per colles υπερέχοντας των αγγέλων,, βουνούς δε τους αγγέλους
vero, ipsas angelos , lanquam illis subjectos. Ele- ως υποβεβηκότας αυτοίς. Υπερηρμένοι δε είσι και
vasi lamen sunt ulrique eorum ordines a lerrenis, ουεοι κακείνοι των γηίνων ως τα όρη και οι βουνού
10 : stcus ac montes el colles 2 terra. Has igitur , της γής , ούς και προτρέπεται ειρηνεύειν του λοι
C
deinceps jubel, ut pacifice se habeant cum Christi που προς τον λαόν του Χριστού , και δικαίως αυτό
populo , utque justam illi 1c debilis , quasi ipsius προσφέρεσθαι, ώς κληρονομία του Δεσπότου . Πρό
Domini bercditati , opem ferant . Prius manque τερον γάρ ήσαν εκπεπολεμωμένοι τω λαώ τούτω διά
irinice nobiscum agebant angeli , ob veteren ni- . την ασέβειαν." Η δρη μεν οι βασιλείς και ηγεμόνες,
mirum impietatem. Vel per montes, rezes ac duces βουνοί δε οι υποβεβηκότες άρχοντες • πολλοί γάρ
excellentiores quosquc intellige : per colles vero , τοιούτοι προς την πίστιν ήλθον ειρηνεύσαντες , και
alios principes illis subjectos. Multi enim eorum δικαίως τω λαώ του Χριστού χρησάμενο:.
venerunt ad fidem , paciſice agentes , atque era
Christi populum benignissime se babentes.
VERs. 4. Judicabil pauperes populi , el salvos fa- Κρινεί τους πτωχούς του λαού , και σώσει τους
ciel filios pauperum. Per pauperes populi, rudioresυιούς των πενήτων . Πτωχούς του λαού φησι τους
quoslibet Judæorom intelligunt : qui jitellcclii etπαχυτέρους των Ιουδαίων , πτωχούς όντας, εις συν
prudentia erant pauperes, dum nudæ legis lilicræ εσιν · αία γυμνώ τα γράμματα παραμένοντας , και
insistentes , ad occulias sancti Spiritus divitias προς τον εγκεκρυμμένον πλούτον του Πνεύματος
prospicere non valebant; per filios autem paupe. D ου δυναμένους παρακύπτειν υιούς δε των πενήτων ,
rum , lideles in Christum intelligit, qui cum parentes τους πεπιστευκότας εις Χριστόν · ών οι πατέρες
pietate ac religione puperes fuere, nullas liabenles πένητες ήσαν εις ευσέβειαν , τον της αληθείας πλού
divitias vera cognitionis Dei , vel ipsos eliam apo-
.
τον ουκ έχοντες. "Η και τους μαθητές των αποστό
stolorum discipulos. Piscalores elenim erant apo- λων υιούς πενήτων οίητέον· αλιείς γάρ και ατελείς
stoli , ci aspectu viles . lllos igitur , ut infideles το φαινόμενον ήσαν ο! απόστολοι εκείνους μεν ούν
condemnabil, hos vero salvabit , ut fi leles. κατακρινεί ώς απιστήσαντας , τούτους δε σώσει ως
πιστεύσαντας .

Joan . Χνη , 10 .
Vario lectione5 .
(62) Gracle simpliciter : Filii enim populus est idem el Putris .
 725 COMMENT . IN PSALMOS . 726
Και ταπεινώσει συκοφάντην . Τον διάβολον , ος Α . Ει humiliabit calumniatorem . Diabolum nimirum ,
αυτόν τον Θεόν πρώτον έσυκοφάντησε , φήσας, διά qui Deum ipsum primo calumnialus est , invidiose
φθόνον αυτόν απαγορεύσαι του φυτού την μετάλη- illum veluisse asserens , ne bomines de ligno su
ψιν και πάντας δε συκοφαντεί και διαβάλλει . Διό mercat : el qui nunc passim omnes etiain calun
και διάβαλος φερωνύμως κέκληται . niatur. Unde, juxta noruinis etymologiam , vere ac
proprie diabolus appellatur. ( Idem enim est Grä .
cis diabolus, quod lavinis calumniator. )
Και συμπαραμενει τηήμιο και προ της σελή- Vens. 5. Et permanebit cum sole el ante lunari
της γενεάς γενεών . Bουλόμενος εμφήναι το τε άναρ- generationes generations » . Ostendere volens Pro-.
χον και το ατελεύτητος του Χριστού κατά την θεό- pheta Christi divinitatem sine principio esse , et
τητα παρέβαλεν αυτά τους μεγάλους φωστηρσιν · ουχ sine ine , duobus magnis luminaribus eam compa
ευρίστων εν τη ορατή κτίσει ετέρας εικόναςεπισημο- ravil : quandoquidem inter omnes visibiles creatu .
τέρας και διαρκεστέρας . Συμπαραμενει , φησί , το ras poliora exempla aut diuturniores similitudines
ηλέω , τουτέστιν , έσται μέχρις έστιν ο ήλιος . Ιδίω- inveniri nequiverint. Permanebit, inquit , cumi sole,
μα δε της Γραφής το μέχρι μέν τινος ορίζειν » το hoc est, erit donec erit sol . Est autein peculiaris
δ' εξής , μη αναίνεσθαι , ώς εν ετέροις έρούμεν πλα . Β quidam loquendi modus apud Scripluram sacram ,
τύτερον · αλλ ' ούτω μεν το ατελεύτητον · είτα και
ut lempus iisque ad aliquid delerminel , vt quod
περί του ανάρχου φησίν , ότι και προ της σελήνης sequilur, non neget, ut alibi lalius diximus , et di
ήν. Το δε γενεάς γενεών , αντί του διαστήματα δια cemus : el hoc pacto quillem Christi perpetuitatem
στημάτων , ήγουν, διαστήματα άπειρα • γενεών κα. cxplicat ex porte linis. Deinde etiam declarat quo
λων διάστημα χρόνου όσον αν ζή γένος , είτουν άν
moclo sit absque principio : el dicit quod erat ante
θρωπος . Έστι δε και άλλως ειπείν ήλιον τήν θεότη- lunam . Quod vero ail : generationes generalionum ,
τα : ο γαρ εν τοις αισθητοίς ήλιος, τούτο εν τοις idem sibi vull ac si dixisser , per spatia spaliorum ,
οττος Θεός , κατά τον θεολόγον Γρηγόριον . "Ήτανε boc est, per immensa atque infinita lemporum in
θεότητι συμπαραμενει η ανθρωπότης , άπαξ ενωθεί. lervalla. Per generationem etenim temporis spa
σα αυτή και ουδέποτε αυτης χωρισθήσεται . Είτα tium intellexit, verbi gralia , quantum una lomiaum
σελήνην νοήσεις την Εκκλησίας των πιστών, ής generatio, hoc est, quantum units hono potest su
ερό προσώπου και ενώπιον ο Χριστός έστη . εις pervivere. Vel aliter : Solem accipe pro divinitate ,
γενεάς γενεών , τουτέστιν , άει · ώσπερ δε σελήνη cunt, ut Theologus Gregorius dixit, id sit Deus in .
ας του ηλίου λαμβάνει το φώς , ούτω και αύτη το
C ler intellectuales creaturas , quod sol inter sensi .
νοητόν φως από του Ηλίου της δικαιοσύνης Χρι- biles. Cum bac autem divinitate perpetuo permanet
στου , και καταυγάζει τους εν νυχτι της πλάνης , και Christi humanitas, ex quo ci semel cst conjuncta.
την ευθείαν oδόν υποδείκνυσι .
et ab ca nunquam separatur : et per lunam ipsam
Udelium Ecclesiam intellige, anle cujus faciem et coram qua Christus eral in generationes generale
tionum , boc est , perpeluo. Nam quemadmoduin luna a sole , ila Ecclesia a Christo altero justitie
sale, lucem accipit; unde eos omnes illuminal , qui in erroris sunt nocie , rectum illis videlicet cal
lem deinonstrans .
Καταβήσεται ως θετος επί πόκον, και ώσει Vers. 6. Descendel sicut pluvia in rellus, el sicut
σταγόνες στάζονται επί την γην . Το λεληθος : y- stilla stillans super lerran. Docel quomodo divina
ταύθα μηνύεται της του Λόγου σαρκώσεως καταβάν- Verbi incarnatio latenler ac clam facta sit : dc .
της ανεπαισθήτως επί την νηδύν της Παρθένου. Ο scendente nimiruni verbo insensibiliter in Virginis
γάρ υετός υψοφητί κάτεισιν επί τον πόκον , ομοίως uteruin. Pluvia eleniin absque ullo strepitu in lana
και η σταγών επί την γην. Σταγών δέ έστιν ή προ vellera descendit : atque code!n paclı stilla quite
του νείφειν σποράδην και εκ διαλειμμάτων κατερ- in terram cadit. Verum per stillas , minutissimas
χομένη. Dillas guilas , seu potius rores intelligil , qui
ante pluviam ex intervallo sparsim in terrain ca
λοι .
'Ανατελεί εν ταις ημέραις αυτού δικαιοσύνη , Vers. 7. Orietur in diebus ejus justitia et mulli
και πλήθος ειρήνης έως oύ ανταναιρεθή ή σε- ludo pacis donec auferolur luna . Nalo eteniin Chri.
λήνη . Γεννηθέντος γάρ του Χριστού , αι διάφοροι slo varia gentium regna in unam Romanorum
τοπαρχίαι των εθνών εις μοναρχίαν τήν των Ρω- monarchiain deducta sunt. Exiil enim , inquit,
μαλων περιέστησαν , 'Εξήλθε γάρ , φησί , δόγμα ediclun a Cæsare Augusto, ul describerelur univer
παρά Καισαρος Αυγούστου , απογράφεσθαι πάσαν sus orbis . Tunc igitur civiiales , que inter sese
την οικουμένην . Τότε τοίνυν εκέχρηντο δικαιοσύ- antea inimicitias exercuerant, uno lantum iatpe .
νη και ειρήνη προς αλλήλας α! πριν πολέμιος πόλει , ralore omnia moderanle , mulua justitia ac pace
υπό μιά ; ιθυνόμεναι βασιλείας . Ανταναίρεσιν δε ulebantur. Et quod ait : donec auferalur lura , po
της σελήνης , είτουν, αναίρεσιν καλεί την επι συν- suil p:o, donec luua ab officio suo cessci , quod ui
3 Luc . 10, .
 T27 EUT
HYMI BENI ZIGA
728
τoirum accidet in die consummationis. Sol quippe A τελεία του κόσμου παυσιν αυτής. Ο ήλιος γέρ,
tunc ablenebrabilur , el luna non dabil lucem φησί, σκοτισθήσεται , και η σελήνη ου δώσει το
suam . Quod si juslilia el pax modo omnibus non φέγγος αυτής. (63) Της αντί προθέσεως περιττώς
permanent usque ad lempus consummalionis , sed κειμένης , ώς εν τω ζ ψαλμώ παραδεδώκαμεν. (63)
mullæ adhuc hodie civilates inter se inimice agunt, Ει δε μή μέχρι συντελείας δικαιοσύνη και ειρήνη
non mircris . Νeque enim de universali justitia παραμενεί πάσιν, αλλά πολλαις τέως πόλεσιν απο
Proplieta loquitur,, aut de universali pace,, sed do σωθήσεται » ου γαρ περί καθόλου δικαιοσύνης και εί
ea quæ inter veros erit fideles, el Christi seryos. ρήνης είπεν . Και άλλως δε δικαιοσύνην είποις αν και
Vel aliler,, de justitia et de pace Ioquitur, que in ειρήνην προς τον Θεόν· εν ταις ημέραις γιο του
Dcum est , quippe cum juste, lioc est, condligne Χριστού δικαίως ήτουν αξίως η μακαρία Τριάς και
unius divinitatis sancta Trinitas tuncfuerit adorata , μιάς θεότητος προσκυνηθήσεται, και ειρήνη των ου
ct pax facla sil cælestium el terrestrium , quiz us- ρανίων και επιγείων εγένετο αίτινες και διατηρη
quc ad sæculi consummationem permanebil. θήσονται μέχρι συντελείας .
V'ers. 8. El dominabilur a mari usque ad mare . Και κατακυριεύσει από θαλάσσης έως θαλάσ
Marc el mare, propter Aquarum multitudinem B σης . Θάλασσας και θάλασσαν λέγει διά τα πλήθη
orientalem alqnc occidenlalem Oceanum appellat. των υδάτων τόν τε Ωκεανόν και τον Εσπέριον, οι
li elenim anes sunt ac termini, quos quislongita- εισι πέρατα της οικουμένης, εις μήκος και αυθες
dini orbis terræ potest ascribere. Latitudinis au.
εις πλάτος
γάρ τον αρκτικών
τον Ωκεανών κύκλω και τον μεσημβρινόν.
περιρρέειν την γην . Φασί
lem terminos eadem ralione arcticum alque antar.
clicum Oceanum dicemus . Aiunt etenim Oceanum
in orhem universam terram anıbirc.
El a fluminibus usque ad terminos orbis terra . Και από ποταμών έως περάτων της οικουμέ
rum , Eumdem sensum repetit : et quod ibi maria
appellavil , nunc dicit flumina, veluti parles quas γης . Το αυτό δηλοί και ούτος ο στίχος & γάρ εν
dam Oceani fluminis . Fines autem lcrræ ab orien . εκείνω θαλάσσας εκάλεσε , ταύτα εν τούτω ποτα
tali quidem Oceano, l'esperius, ab arclico aviem , μούς είπεν, ώς μέρη του Ωκεανού ποταμού πέρατα
δε της οικουμένης από μέν του Ωκεανού , ο Εσπέ .
anlarcliciis : el rursus e contrario , lil ila dicani , ριος, από δε του άρκτύου, ο μεσημβρινός · και αύθις
a fluminibus ad numina . Vel aliter, flumina hic εναλλάξ, ένα είπω , και από ποταμών έως ποταμών .
Jordaniem appellar , el pluralem numerum posuit και άλλως δε • ποταμός μεν νυν τον Ιορδάνην νοή.
pro singolari , justa Hebraice linguæ idioma. Ab C σεις, πληθυντικός αντί ενικού κατά την Εβραϊδα
illo clenim Mumine cæpit Christus in cæleris sibi διάλεκτον από του ποταμού γάρ τούτου κατακυ
hominibus dominium pararc : quandu , sancto Spi
ριεύειν ήρξατο των πιστευόντων και Χριστός , ότε του
ritu in colubæ specie descendente, Paler Filio παναγίου Πνεύματος εν είδει περιστεράς κατιόντος ,
superne testimonium prizslitit (baplizabalur enim ο Πατήρ τω Υιώ προσε μαρτύρησεν άνωθεν .
nunc a Joannc in Jordanc).
Vens. 9. Coram illo procident Æthiopes. Duplex Ενώπιον αυτού προπεσούνται Αιθίοπες . Διττόν
rst Ælhiopum genus , il diximus, in psalmo LXVII . εστι το γένος των Αιθιόπων , ώς εν τώ ξ ' ψαλμό
Alii enim in extrema Oricntis , alii in cxtrema ()c- προείρηται • και οι μεν αυτών εν άκρη της ανατο
cientis parle habliant. Quod si extremæ omnium λής οικουσιν, οι δε εν άκρη της δυσεως. Ει δε τα
g'nies Christum adorabunt, multo illæ magis, qui ακρότατα έθνη προσκυνήσουσι τα Χριστο, και τα
in medio orbis sunt. Vcl per Æthiopes, ipsos de- εν μέσω πάντως · ή λιθίοπας είπoι άν τις τους δαί
mones intellige, qui nigri prorsus Æthiopuni in- μονας · τοιούτοι γάρ ως επίπαν φαίνονται διά το
slar , apparere soleni , ob eorum nimirum caliginem ζοφώδες και σκοτεινών αυτών · αλλ' επί μεν των
el tenebras, el quod ait : Cadeni , expone pro, αισθητών Αιθιόπιωντο προπεσούνται , αντί του προσ
D
Allorabunt, si de veris Æthiopum populis versi- κυνήσουσι , λαμβάνομεν, περιττευούσης της προ
culum intelligos : quod si Æthiopes esse dicas θέσεως · επι δέ των νοητών , αντί του , καθαιρεθή.
demoncs , llinc expone, Cadent, pro Destruentur σονται , και Ταπεινωθήσονται , και Καταπαλαι .
que lomiliabuntur. σθήσονται .
Et inimici ejus terram lingenl. El Judai, inquit, Και οι εχθροί αυτού χούν λείξουσιν . Οι χριστο
Christi occisores jugulabuntur. Solent enim qui κτόνοι Ιουδαίοι κατασφαγήσονται. Οι γάρ αναιρού
violenta morte percunt, præ gravi dolore terram μενοι δίκνουσι την γην , υπό του αφορήτου πόνου
mordicus apprehendere. Vel quia dum Evangelii και της ανάγκης και ότι οι πολεμούντες τα κηρύ .

* Mallli. IXIV , 29 .
Varia lectiones .
(63) Ne quis sc frana:11m qucratur, hæc quoque consummationem seculi non in!er omnes por el jue
siti liabeai : Præpositione av: (in dictione avo slilia permanserint, coinplures lamen urbes can intr's
CaVILDE07 ) vacanie, niin psalmo vi . se cousque servabunt. Neque enim de universali jr :
(64) Explanatio bier est magis quam interprela- slilia ei pace l'roplicia loquirur.
tio, ut sæpe alias . Ad verbum : Quo:l si usque ad
 COMMENT . IN PSALMOS. 730
729
γματι μεταβληθήσονται και τα εδάφη των ιερών A praedicationen oppugnant, multi eorum converten
αυτού ναών καταφιλήσουσιν. "Η και αύθις εχθρούς ιur , et sanctorun Claristi templorum solan ac
αυτού τους δαίμονας υποληπτέον , οίτινες εις γην pavinenta exosculabuntur. Vel rursus, per Cliristi
υπό των ευσεβών καταβληθήσονται και συμπατη- inimicos, dæmones intellige, qui a sanctis viris in
Oήσονται τοσούτον ως δικείν λείχειν την γην, εξα- lerram dejicientur, alque adeo conculcabuntur, ut
αστήναι μη συγχωρούμενοι . ipsam humum lambcre videanlur, dum illinc ex
surgere nequeunt.
Βασιλείς θαρσείς και νήσοι δώρα προσοίσου- Pers. 10. Reges Tharsis et insulæ nunera offe
σι , βασιλείς 'Αράβων και Σαβά δώρα προσάξου- rent , reges Arabum, el Saba dona adducent. Per
σι, θαρσείς την Καρχηδόνα πάντες ονομάζουσι, Tharsis expositores omnes Carthaginis civilalem
προκαθημένην της Λιβύης. Σαβά δε πόλις εστίν 'Ιν. intelligunt, quae est Libyæ caput, et per Saba , ci
δίας περιφανεστέρα . Των εν αυτή των επιστημοτέ- vitatem quamdam Indorum celeberrimam.Insignio
ρων ούν τότε βασιλειών μνημονεύσας, διά τούτων ruin igitur regum memoriam faciens Prophela , alia
και τάς άλλας ενέφηνεν · δ και διά των εξής εδήλω- pariler regna omnia denotasse videtur ; quod ex
σε στίχων »συλλήβδην πάντας τους βασιλείς και ο sequentibus etiam manifestius apparet, dum colle
-
πάντα τα έθνη φήσας, ώς εν τω ξο' ψαλμω εδηλώ- clim universos reges atque universas gentes con
σαμεν . Νήσους δε τας εν τη θαλάσση πάσας φησίν. numerat : quemadmodum in LXIX psalmo declara
" Όντως δε πάν έθνος έδωροφόρησε το Χριστώ : το vimus. Insulas autem , omnes intellige quæ in mari
μεν ναούς και αναθήματα , το δε αρετάς και το sunt. Vere autem quælibet gens Christo dona 11
μεν αισθητά δώρα , το δε νοητά. lit, hæc quidem templa , illa alias oblationes, et
alias virtules, et hi quidera sensibilia, alii vero
intellectualia dona obtulerunt.
Και προσκυνήσουσιν αυτώ παντες οι βασιλείς Vers. 11. Et adorabunt eum omnes reges lerræ ,
της γης. Προσεκύνησαν δε ούπω πάντες , ή και εκ omnes gentes servient ei . Nondum lamen omnes
παντός έθνους , ώς εν τω ξζ' ψαλμώ προείρηται. adoraverunt, larnetsi ex omni gente sit , qui adorel
"Έοιχε δε το ρητόν τούτο το τού Ιακώβ , τω · Καιel serviat , ut in Lxvi psalmo prædictum est . Si .
αυτός προσδοκία εθνών . milis est aulem hic versiculus verbis illis, quæ a
patriarcha Jacob de Christo prædicta sunt : Et
ipse, inquit, erit exspectatio gentium .
"Οτι ερρύσατο πτωχόν εκ δυνάστου , και πε . Ο Vers. 12. Quoniam eripuil inopem a polenle, el
νητα ή ουχ υπήρχε βοηθός . Πτωχών και πένητα γαμperem cui non εται adjutor. Inopem et rape
λέγει νύν τον λαόν των Χριστιανών, ώς εν τω λθ' rem hic Christianuni populum appeilat, ut in is
(αλμώ προείρηται , και πολύ προ τούτου εν τω θ'. atque in saxix psalmo diximus. Per potentcm rero
Δυνάστης δε καλεί τον διάβολον , ώς κατακυριεύσαν- ipsum intelligit dialolam, φui diu olim humano
τα πάλαι των ανθρώπων . Και άλλως δε φόβον επι- generi aique universo orbi dominatus est. Vel
σείει τους δυνάσταις ο Προφήτης, ώς του Θεού αντι- timorem potentibus Propheta lis verbis inculero
ισμβανομένου τον καταδυναστευόμενον . voluit, veluti Christus iis omnibus opem laturus
sit, qui ab eis oppressi fuerint.
Φείσεται πτωχου και πένητος , και ψυχάς πε- Vers. 13. Parcel pauperi el inopi, el animas
νήτων σώσει . Το αυτό πάλιν φησίν • η πτωχόν μεν φαuperum salvas faciel. Eauderm repetit senten
ονομάζει τον Ιουδαϊκόν λαόν, ώς (63) αποπεσόντα liam , cl inopem quidein Judaicum popului appel
του πλούτου της θείας βοηθείας πένητα δε, τον lat, veluti enm qui (juxta Græci nominis etymo
εθνικόν . 'Αμφοτέρους μεν γαρ ελέησε, και δι' αμφο- Iogiam] ab ope atque a divitiis ceciderit divini
τέρων ένανθρώπησεν . Αλλ' 'Ιουδαίους μεν μη δε . auxilii , pauperem vero gentilem populum ; utrum
ξαμένους αυτών είασεν · τα έθνη δε προδραμόντα εις Ρ que enim populυτη miseratus est Deus. Proper
αυτόν πίστει έσωσεν . Και άλλως δε , ρύεται και φεί- universum elenim humanum genus incarnatus est ;
δεται , και σώζει τους δι' αυτόν πτωχούς και πένη- verum Judæos, qui eum non receperunt, dimisil ;
της . gentcs vcro , quæ ad ejus fidem accurrerunt , sal
varil, Yel alilor, eripiet Christus, parcel el salvabit eos , nimirum onnes qui propter ipsu :11
inopes facli ſuerint el pauperes .
"Εκ τόκου και εξ αδικίας λυτρώσεται τας ψυ- Vers . 14. Ex usuris el injustitia redimel animas
χάς αυτών . Διά του τόπου την φιλαργυρίαν εσή- eorum . Per usuras , avariliæ vilim intelligii . quod
μανε , χειρονα των άλλων ούσαν παθών · είτα τη inter cælera pessimum est . Injustiliat autem no .
αδικία και πάσαν αμαρτίαν καθολικώτερον συμπε- mine omnc aliud geous peccali in universum
ριέλαβε πώς γαρ ο αμαρτάνων αδικεί · ή εαυτόν comprehendit . Omnis enim qui peccat , injuste
Variæ lectioncs.

(65) Sibi placet in clymis iuterpres : non item fortasse omnibus.

731 EUTHYMII ZIGABENI 732
agit, atque injurian facit, sibi ipsi nimirum aut A μόνον, ή και έτερον . Τούτων δε έλυτρώσατο τους
arteri. Ab his autem peccatis redemit omnes Chri- ανθρώπους, διά των ευαγγελικών εντολών
slus evangelicis preceptis
El honorabils nomen ejus coram illis. Et vere Και έντιμον το όνομα αυτού ενώπιον αυτου.
adeo honoratum est hoc nomen apud fideles, ut Και όντως ούτως έστιν έντιμον, ώς και αντί παντός
pro summa dignitate eis sit, et ad amplissimain αξιώματος αυτοίς αρκείν εις ευγένειαν, τους Χρι
nobilitatem reputetur, quod ab co Christiani ap- στιανούς ονομάζεσθαι.
pellentur .
Yers . 15. El vivel, Dicunt aliqui liis verbis idem Και ζήσεται. Τούτο τινες μεν ταυτο δύνασθαι
signiſicari, quod alibi dicitur : El regni ejus non φασι εω, Και της βασιλείας αυτού ουκ έσται
erit finis 8. Vivet eniin semper ; ego aulim puto τέλος . ζήσεται γάρ αεί • εμοί δε δοκεί την εκ νε
illius resurrectionem hic signari, ci quod mortuus κρών ανά στασιν αυτού προαγορεύειν , ότι θανουν
denuo vivet .
αναβιώσεται.
Ei dabitur ei de auro Arabia . Arabia olim aliro
Και δοθήσεται αυτό εκ του χρυσίου της 'Αρα
abundabat, el felix ideo alquc aurea dicebatur a βίας . Η 'Αραβία πολύν και κάλλιστον είχε πάλαι
Graiis. Per hanc autem provinciam , veluti in Asia χρυσόν • έπει και Ευδαίμων ωνομάζετο και χρυσή
.

celebriorem, indicare videtur, quod omnis regio παρά τους Έλλησιν. Αινίττεται δε δια ταύτης, ως έν
munera oleret Christi templis. Vel aliter : Arabes τούτω περιφανεστέρας , ότι πάσα χώρα δωροφορήσει
primi omnium gentium Christi fidem receperunt, τους ναούς του Χριστού . " Αλλως τε δε, και πρώτοι
edocti nimirum a Paulo, quemailmodum ipse ad "Αραβες εδέξαντο την πίστιν διά του Παύλου ως
Galatas scribens testalur, dicens : Cum aulem ei αυτός Γαλάταις επιστέλλων εδίδαξεν ειπών : “ Οτε δε
placuit, qui me segregavil ex utero matris meæ, etc. ευδόκησεν ο Θεός, και τα εξής , είτά φησιν: Ού
Non contuli carni et sanguini, neque ascendi in προανεθέμην σαρκί και αίματι , ουδε ανήλθον εις
Hierosolyman , sed abii in Arabian 6. Ιεροσόλυμα, αλλά απήλθον εις 'Αραβίων .
Et orabuni de ipso semper. Christiani semper και προσεύξονται περί αυτού δια παντός . Οι
oralunt de νεο , seu pro ipso , hoc est, pro ea que Χριστιανοί προσεύξονται επί της σωτηρίας αυτών,
ab ipso est, salute , ut scilicet eos adjuvet et salvet. είτουν της παρ' αυτού , ώς τε αυτών αντιλαμβάνε
Aliqui autem hoc dicum ad prophelas referunt, σθαι, και σώζειν εαυτούς. Τινές δε εις τους προφή
quod prævidentes adventum Domini rogabunl ac τας ανάγουσι το ρητόν , ότι προεωρακότες την εις
ειpplicabunt Patrcrm ut celerius Filium mittat, etc ανθρώπους επιδημίαν αυτού , παρακαλούσι τον Πα
dæmonis lyrannidem destruat. τερα αποστείλαι αυτόν τάχιου, ένα καταλύση την
τυραννίδα του διαβόλου .
Tola die benedicent eum . lloc est , semper eum " Ολην την ημέραν ευλογήσουσι αυτόν . 'λεί
fideles laudabunt.
υμνολογήσουσιν αυτόν οι πιστοί.
Vers . 16. Erit firmamentum in lerra, in summis "Εσται στήριγμα εν τη γη απ ' άκρων των
Montium.. Christus erit Armannentuno in terra,, hoc ορέων . "Εσται ο Χριστός εν τη γή , είτουν τοίς εν τη
est, iis qui sunt in terra , firmans nimirum cos el Yή στήριγμα, εδράζων και στερεών αυτούς κλο
stabiliens, qui antea quasi nulanles circunfere νουμένους υπό του διαβόλου . Το δε 'Απ' άκρων των
bantur a dæmonc. Et quod ail : in summis mon . ορέων , αντί του, Μέχρι των άκρωρειών. Τούτο δε
tium, posuit pro, usque ad sumnia montium : quod πρόσκειται για τους εν τοις άκρους των ορέων οι
propler sanctos eremilas dicluin est, et alios Dei κούντας αγωνιστές, ως κακείνους εδράζοντος.
milites, qui illic habitaluri erani , vcluli eos quoquc
cssel stabiliturus .
Superextolletur super Libanum fructus ejus. Li- Υπαρθήσεται υπέρ τον Λίβανον ο καρπός αυ.
Danum dixit propier Suunmatm ejus altitudinem. O του . Τον Λίβανον διά το άγαν «ύψος νυν προσέλαβε ,
Fructus, inquit, Christi, mirum in modum augescet . ότι “Ο καρπός του Χριστού αυξήσει μάλα. Καρπόν δε
Per fructum vero Christi, evangelicam doctrinam καλεί την διδασκαλίας του Ευαγγελίου . Και άλλως ,
intelligit. Vel aliter, Libanum hic pro idoloruni
.
Λίβανος μεν και ειδωλολατρεία νοηθείη αν, διά το
cultu posuit, eo quod hujusmodi moos olin idolis κατείδωλον είναι πάλαι τον Λίβανον • καρπός δε , τη
plenus esset. Sensus est igitur , quod fructus Cliri- κήρυγμα του Ευαγγελίου • και και υπερενίκησεν έχει.
sli , hoc est,, quod pradicatio evangelica ,,ul
, ut diximus , νην και απέκρυψε .
superextolletur super Libanum , id est, superabit
cullum idolorum .
Florcbunt de civitale, quasi herba lerræ, Civila. Και εξανθήσονσιν εκ πόλεως , ωσεί χόρτος της
lem indefinite, eo quod de omni civi :ale fideles γης . Πόλεως αορίστως , διά το εξανθείν εκ πάσης πο
.

forere debebant , alque hoc tanta cum copia, ut λεως πιστούς • ωσεί χόρτος δε , διά την επίδοσιν , και
Doridissiinä ac densissiinz, berbæ coinparari pos- διά το πλήθος • νοείται δε και η Εκκλησία πόλις :

s l'sal . csliv, 3. • Calat. I, 15, 16 .

 733 COMMENT IN PSALMOS . 734
τινές δε πόλιν ιδικώς την Ιερουσαλήμ υπολαμβάνου- A sent. Possumus etiam per civitatem , Ecclesiam
σιν , αφ ' ής εξανθήσαι , και τάχιον μαρανθήναι δίκην intelligere,, tannelsi nonnulli ipsam intelligant Je
χόρτου τους Ιουδαίους , αυξομένου του κηρύγμα- rusalem, er qua Judæi Boruerunt : qui, crescente
05 . postmodun Evangelii prædicatione, instar berb.c
celerrime perierunt.
" Εσται το ονομα αυτού ευλογημένον εις τους VERs. 17. Erit nomen ejus benediclum in sæcula.
αιώνας . Τούτο δηλον. Ευφημείται γάρ αεί παρά Hoc per se manifestum est. Laudabilur autem
των απανταχού πιστών. "Ονομα δε λέγει το, Χρι- ubique et
el perpetuo a fidlelibus .. Per nomen 31 --
στος , ήτοι το , Ιησούς . lein ejus, no nen Cbrisli iutelligit, aul nomen

Jesu .
Πρό του ήλιου διαμένει το όνομα αυτού. (66) Anle solem pernianel nomen ejus. Ilud dico no .
Το , ο ών , ο το , Αεί έχει, ως αυτός εαυτον ονομάζει men Dei permanel alle solem , quo ipse se in
τω Μωση χρηματίζων επί του όρους . Ει δε και το monte appellavit, Moysi loquens ( quando ail :
Χριστός είπoις , το, προ του ηλίου , νοήσεις αντί Eyo sum , qui sum ' ; item Qui esl, millil mne ) .
του , Υπέρ τον ήλιον , πλείον του ηλίου. Ο μεν γάρ Quod si de Christi nomine hoc dictum pules ,
ήλιος εν τη συντελεία πίπτει , και τα λοιπά άστρα : B anle solem expone, pro supra solem , hoc est , an
το δε τοιούτον όνομα αδιάπτωτον μένει παρά πάσα plius quam sol. Nain in consummatione sæculi sol
γνωριζόμενον, cadel , et celora astra. Hoc autem Christi uomen
semper firmum , alque integrum ct omnibus notum
perenanebit.
Και ευλογηθήσονται εν αυτώ πάσαι αι φυλαι Et benedicentur in eo omnes Iribus lerræ. – Benedi
της γης. Το μεν Εύλογηθήσονται , αντί του αγια. centur , hoc est , sanctificabuntur, vel gratias con
σθήσονται, χαριτωθήσονται. Εν τώ καλείσθαι γάρ sequentur. Glorificanur elenim , duna Christiani
Χριστιανοί , δοξαζόμεθα . Τούτο δε και το 'Αβραάμ dicimur. Ει hoc est , quod Deus Abrahce pollicitus
ο θεός περί σπέρματος αυτού επηγγείλατο, και ήν ο est, pro ejus semine, quod est , Christus . Per tri .
Χριστός . Φυλάς δε τάς γενεάς εκάλεσεν . bus autem terræ , varias gentium nationes intelligit.
Πάντα τα έθνη μακαριούσιν αυτόν . Ευφημή- Umnes gentes beatificabunt eum . lloc est , lauda .
σουσιν . bunt.
Συλογητός Κύριος ο Θεός Ισραήλ , ο ποιών Vers. 18. Benedictus Dominus Deus Israel , qui
θαυμάσια μόνος . Ιδού το κεκρυμμένος εξέφηνεν · C acil mirabilia solus. Ecce quod que occulla erant,
θεόν αυτόν ανακηρύξας , και θεών του Ισραήλ, ίνα revelavit : Dominum illuin esse prædicans, et Deum
δείξη ότι ούτός έστι και του Ισραήλ ο Θεός , και τα Israel , ut ostenderet quod Christus idem ille est
θαυμάσια εκείνα δι' εκείνον τερατουργήσας . Το δε, Deus , qui olim dicebatur Deus Israel, et qui mira
.

μόνος και προς αντιδιαστολήν τέθεικε των ψευδωνύ- Dilia olium propter illum operatus est . Quod vero
μων θεών. ait, solus , ad distinctionem aliorum deorum diclura
est , qui falso dii appellantur.
Και ευλογημένος το όνομα της δόξης αυτού VERS. 19. Et benedictum nomen yloriæ ejus in
εις τον αιώνα και εις τον αιώνα του αιώνος. εαculum , et in seculum saculi. Per Christi glorian,
Δόξα του Χριστού , η ενανθρώπησις και τα κατά cjus possunius incarnationem intelligere, et omnes
ταύτην παθήματα • διά τούτων γάρ εδοξάσθη παρά pariter ejus passiones , que ad eanidenm incarnatio
τους πιστούς , ότι Θεός ών δι' ημάς ταύτα πέπoνθεν • nem pertineni, et propler quas glorilicalur a lide
όνομα δε ταύτης, το Χριστός, ο και εις τον παρόντα libus, quod tanta ac tan gravia sustinuerit propter
αιώνα ευλογείται , καθώς ανωτέρω δεδήλωται , και nos, qui Deus erat. Nomen autem hujus gloriæ ,
πολλώ μάλλον εις τον μέλλοντα , ότε ουδείς έσται ο Christus est, qui in præsenti sæculo benedicitur ,
βλασφημών , αυτό λοιπόν πάντων υποτεταγμένων . D
ut superius declaravimus, et multo magis benedi
Δυνάμεθα δε και περιφραστικώς ειπείν, της δόξης celur in futuro, quando nullus ei maledicci, onni
αυτού , αντί του αυτού . bus nimirunr lunc ei subjectis. Possumus ctiain
per ejus gloriam , circumloquendo ipsum Christum
intelligere.
Και κληρωθήσεται της δόξης αυτού πάσα ή El replebilur gloria ejus omnis terra , Fial , fui .
τη . Γένοιτο, γένοιτο. Τούτο προφητεύει την πίστιν His verbis omnium gentium fides predicitur . Ita
πάντων των εθνών . Ούτω δε και προς Μωυσήν είπεν eliain ad Moysem dixit Deus : Vicil nomen meum ,
ο θεός : Zή γαρ το όνομά μου , ότι πληρωθήσεται φuoniam implebitur gloria mea omnis terra 1. Hoc
της δόξης μου πάσα ή γη . Τούτο και Ησαΐας et Isaias propheta audivil, clamantibus Seraphim :
ήκουσε , βοώντων των Σεραφίμ · 'Aγιος , άγιος , Sanctus, sanctus , sanctus Dominus, Deus Sabaoth ,
άγιος Κύριος Σαβαώθ• πλήρης πάσα ή γή της plena est omnis terra gloria ejus 10. llain autem
.

δόξης αυτού• δις δε το γένοιτο , καθώς εν τω τέλει repetitionem verbi , fat , intellige prout declaravi
.

* Εxod. 1ιυ, 14. Ιbid . Νατη . Σιν, 21 . 10 Isa. νι, 3.

Variæ lecliones.
(66) Ad verbum, Nimirum, Qui est, quod nomen semper habel, ul ipsc se . ete .
735 EUTHYMII ZIGABENT 736
mus in fine psalmi XL.. llud etiam scire oportet , και του μ' ψαλμού προείρηται. Xρή δε γινώσκειν , ώς
>

quod Hebr.ci dividunt Davidicos psalmos in quin- Εβραίοι τους Δαβίδ.κούς ψαλμούς εις πέντε βιβλους
que libros, quodque qualuor primos libros habere διαιρούντες , τέλος εκάστης των τεσσάρων φασιν
linc allini
d« icunt in Anc iillimi psalmi , Fiat , Γαι.. Ει prini έκαστον ψαλμών, τέλος έχοντα, το Γένοιτο, γένοιτο ·
quidem libri finem esse dicunt psalmam #L , se- και είναι μεν τέλος πρώτης βίβλου τον μ ', της
cundi LXXI , Ierlii LXXXVIII , quarlice , quinii allien ! δευτέρας δε τον οα' , της δε τρίτης του της, της δε
libri linis ultimo claudilur psalmo,
τετάρτης του ρε ' : της πέμπτης γάρ ο τελευταίος
τέρας εστίν .
Defecerunt s hymni David filii Jesse . Εξέλιπον οι ύμνοι Ιαεδ του υιού Ιεσσαι .
Psalmus ipsi Asaph . Ψαλμός το ' Ασάφ .
PSALMUS LXXII . ΨΑΛΜΟΣ ΟΒ' .
Docuimus in Procinio operis , omnes psalmos Και μήν του Δαβίδ είναι πάντας τους ψαλμούς εν
compositos fuisse 2 besto David ; quomodo igitur το προοιμίω της βίβλου αυτών απεδείξαμεν, τις
nunc præsenti psalmo inscribitur, quod defecerini? ούν εξέλιπον ; ώστε ούχ οι ψαλμοί εξέλιπον, αλλ'
Quia scilicet non defccissc psalmos , sed lymnos οι ύμνοι. Τών γάρ ψαλμών ών επoίει τους , μέν
dicit. Siquidem psalınorum alius, veluti hymnos ac D αυτός υμνώδεν τώ Θεώ διά της εαυτού κιθάρας
laudes ipsc sua Deo canebat cithara , alios vero τους δε τοις χοράρχαις εδίδου μελωδείν , καθάπερ
canlorum ducibus canendos præbebit , siculi priza τον τε προκείμενον, και τους εφεξής ένδεκα τω
senlem psalmum , el undecim alios sequentes, quos 'Ασαφ, και άλλους άλλοις , ώς εν τώ δηλωθέντε
unius chori carilorwa principi Asaplı , modulandos προοιμίω, παραδέδοται · το γούν 'Εξέλιπον δηλοί ,
dedit , item aliis alios, queniadmodum ibidem ple- ότι οι εξής λοιποί ψαλμοι ουχ υμνωδήθησαν παρά
nius diximus . Diclio iilur deſeceru !ıl , non negat του Δαβίδ , ει και παρ' αυτού έποιήθησαν . Xρή δε
sequelles psalaios compositos fuisse a healo David , θαυμάζειν όπως η θεία χάρις του Πνεύματος τοις
sed ab eo negat fuisse decanlolos. Illud autem ad . διαφόρους πάθεσι των ανθρωπίνων λογισμών διά
spiratione dignuin est , quomodo sancti Spiriliis φορα φάρμακα διά των ψαλμών εδήλωσε , καθά
gratia multiplicibus ho ninun afectibus , ac variis περ και νυν επί του παρόντος • προς γάρ τους
animorum ægritudinibus, multiplicia etiam ac varia μικροψύχους και σκανδαλιζομένους επί τοίς ανεξε .
per psalmos pharmaca miscuerit, sicuti impræsen- ρευνήτους κρίματι του Θεού, όπως ανέχεται μεν ευη
liarum facit . Perlinet enim lic psalmus al pu . μερούντας τους πονηρούς , περιορά δε τους κακο πα.
sillanimes , et ad eos qui in imperscrutabilibus Dei θούντας αγαθούς, ο ψαλμός ορί και έχτημάτισται
judiciis facile scandalizantur, dum scilicet cernunt C μεν προσώπων του εν Βαβυλών: δορυ αλώτου λαού ,
Deum pravoru:n hominum quam plurimos non και μάλιστα του θεοφιλεστέρου • αρμ ζει δε πανοί ,
tantum tolerarc , sed scelestissimos quosque feliciter παραμυθούμενος (67) την εκάστου μικροψυχίαν .
persæpe vivere, contra autem probos in aMictionibus et calamitatibus ut pluriinum con tilios
essc, el pene negligi ab eo . Eferendus est autem hic psalmus, ex Israelitici populi persona , qui ca
plivus delinebatur in Babylone, el ex illorum præsertim , qui in lolo illo populo magis pii in Deunio.
ac magis religiosi fiierunt : lainetsi unicuique etiain Gideli accommodari possil qui proximi sui pusilla
nimitatem sludeat consolari .
Vers. 1. Quum bonus Deus ipsi Israel. Dictio , " Ως άγαθος ο Θεός τω'Ισραήλ. Το 'Ως βεβαιω
quam , confirmantis vim liabicl lioc in loco . Vere , τικόν έστιν . "Οντως, φησίν, αγαθός εστιν ο Θεός το
inquit , bonus est Deus populo Israel : quippe qui Ισραήλ · οία διά θλίψεων παιδαγωγών, και σωτηρίαν
per afdictiones el calamitales eum erudit et ca. αυτή πραγματευόμενος• ουχ έx μίσους γάρ, αλλ '
stigal , quique salutem ei excogital. Neque enim εξ αγάπης αι παιδείαι, και προς διόρθωσιν.
o't odio castigat aliquein Deus, aut dirigit, sed prx
amore et diiectione .
D Τοίς ευθύσι τη καρδία . Τούτο δε ών κρίνεται
lis qui recto sunt corde . Cum Deus adeo bonus
sit,, ut docuimus,, Lalis ctiam esse judicitur ab iis παρά τοις ορθά λογιζομένους · καρδίαν γαρ ενταύθα
qui recte sentiunt. Cordis elenim appellatione hic τον λογισμών υποληπτέον .
mens el cogilatio ipsa intelligitur.
Vers. 2. Mei aulem pene moli sunl pedes. Per 'Εμού δε παρά μικρών εσαλεύθησαν οι πόδες .
pedes bic cogitationes intelligit, veluti quæ anin .. Πόδας καλεί τους λογισμούς τους υπερείδοντας της
10stre religione pedum instar regunt ac susti- ψυχής την ευσέβειαν. Μικρού , φησί , παρετράπην ,
nent. Pene, inquil, perversus, ac penc lapsus sum , και υπεσύρην εις όλισθον του με τον Θεόν οίεσθαι
ut nullam Deum crederem ηundi liabere providen- προνοείν του κόσμου .
fiam . ( Quod alilem Lalinis interpres dixit , mori sunt, Græca dictio sosdejongav aliquanto significan .
7

lius exprimii, el nos propius dicere possumus fluctuarun '.)

Yarize lectiones .
( 67) Villetur interpris legisse παραμυθουμένες nibus accommoaari, el uniuscujusque pusillanimila .
DIO napapugojusvos , verlendum : Polesi auleni oni- lem solalur.
 COMMENT. IN SALMOS. 738
737
Παρ ' ολίγον εξεχύθη τα διαβήματά μου. Διαβή- Α Pene elusi sunt gressus mei. Per gressus simili
ματα γυν , τα διανοήματα . 'Εξεχύθη δε, αντί του 11 : oilu cogitationes intelligil, scu opiniones el sen
.

έχαυνώθη : χαυνον γάρ το χεόμενον. Είτα επιφέρει lentias animi .. Effusi autem sunt,, pro ευanuerunt..
και την αιτίαν, δι' ήν εκινδύνευε σαλευθήναι και Evanescit enim , quod effunditur. Deinile causaik
εκχυθήναι . ela... inſert ob quam in hujusmodi ſuerit periculo,
lil fluciuarcnt cjus pedes, el elunderentur ejus
ressuis .
"Οτι εζήλωσα επί τοις ανόμοις ειρήνην· αμαρ- Vers, 3. Quoniam zelavi propter iniquos , paccin
τωλών θεωρών . Ζήλον λέγουσι τον εύλογον θυμών peccalorum videns. Per zelum , iram illam sæpe in .
κατά πράγματος ανευλόγου . "Οτι , φησίν, επί τοις lelligimus, quae a recla ratione adversus aliquid
ανόμοις εχθροίς έθυμώθην δικαίως , ως υπελάμβανον , irrationabiliter factum proficiscitur. Quoniam , in
οια ειρηνεύοντας αυτούς θεωρών , είτουν , μη πολε- quil, adversus iniquos hostes nostros iralus sum :
μουμένους υπό δυνατωτέρου έθνους , αλλά αδείας cl mca quidem sententia non temere , eo quod
απολαύοντας pacem eos agere videbam , ei a potentioribus nun
quam vexari,, καίτοι
a quiaαμαρτωλούς όντας .
ut securi ac luti multa fruebantur quicle, lamielsi omniuin hominum cssent

perditissimi.
" Οτι ουκ έστι ανάνευσις εν τώ θανάτων αυτών . Β Vers . 4. Quonia: non es! renuitio in morte
Και ότι ουκ έστιν απαγόρευσις εν τω θανάτων αυτών, eorum . Quoniam mors, inquit, qux eis ubvenil,
είτουν απευκτος ο θάνατος αυτών, άτε κατά φύσιν,. abnucnda , aut respuenta non est, veluti que
και μη βιαίως απερχόμενος . cl sccundum natura in jailvcnil, ct nulla cum vio
lentia .
Και στερέωμα εν τη μάστιγι αυτών . Ουδε El firmamentum in plaga eorum . Nec ulla, inquit,
επιμονή εν τη πληγή αυτών. Ει γάρ και κακι θεί! diuturnitas, aut perseverantia est in coruni plaga .
ποτε , ταχύ της θλίψεως απαλλάττονται . Nam etsi aliquando calamitale aliqua amiguntur ,
stalim lainen ab allictione liberanlur.
'Εν κόποις ανθρώπων ουκ εισι , και μετά αr . Vers . 5. In laboribus hominum non sunt, el cuin
θρώπων ου μαστιγωθήσονται. Ουδέ εισιν εν κο- hominibus non pagellabuntur. Nequc suni, ul ca.
τοις, ώς οι λοιποί άνθρωποι • το γάρ κοπιάν, ίδιον leri liominum , in laboribus . Esl elenim proprium
ανθρώπων · αλλά ακόπως κτώνται τα αγαθά . ac peculiare omniu :ll hominum , ut labores susti .
ουδέ , ώς έμοί φαίνονται , ώς οι λοιποί άνθρωποι geant : at illi absque ullo labore possident bona,
el communi omnium sententia (68), eo modo non
κακωθήσονται. Calliguntur, quo alius ut plurimum amigi videmus.
Διά τούτο εκράτησεν αυτούς ή υπερηφανία εις Vers . 6. Propterea lenuit eos superbia eorum in
τέλος . Διά το κατά βούν αυτοίς φέρεσθαι τα πράγ- Anem. Omnia eis, inquit, secunda oύveniunt , el 5

ματα, συνέσχεν αυτούς ή υπερηφανία είς τέλος. ampliori idcirco Superbia detinentur .
Περιεβάλλoντo αδικίαν και ασέβειαν εαυτοίς . Induli sunt injustilia et impietale sua . Aileo,
Ούτω δε αλαζονευσάμενοι , λοιπόν δίκην ίματίου inquit , superfi sun ! et teinerarii , οι inopietale
περιεβάλλoντο την αδικίαν και την ασέβειαν εαυτών. alque injustitia lion secus ac veste aliqua operian
'Εμφαίνει σε περιβολή το κύκλωμα και την παντα- lur . Et dum indui cos dicit impiccale et injusiilia,
χόθεν συνοχήν πολλαχού δε των ψαλμών τώ είδει summain undique hujusmodi vitiorum amplitudi
τούτω κέχρηται · ώς εν τω : Περιβαλέσθωσαν
.
nem videtur significase . Hac allem loquendi
αισχύνην και εντροπήν • και πάλιν : 'Ενδυσά . melaphora sæpenumero alibi Proplelani usum vi .
σθωσαν οι ενδιαβάλλοντές με εντροπήν · και demus, veluti quando ail ; Induanlur confusione,
περιβαλ.λέσθωσαν ως διπλοΐδα αισχύνην αυτών el pudore ' ' ; item : induantur, qui calanınianlur
και αύθις : Ενεδύσαντο κατάραν ώς ιμάτιον , κα.
.
me , confusione, el operiantur, quasi diploide pudore
όσα τοιαύτα . 'Επί δε του προκειμένου ρητού υπο- D SUO " ' ; ei rursus : Induit maledictionem , nl resti
δηλούται και το επιδείκνυσθαι και έναμέρύνε- mentum ' , el alia hujusmodi. lloc autem in loco
σθαι. posuit pro ostentare el gloriari.
Εξελεύσεται ως εκ στέατος ή αδικία αυτών . Vers . 7. Egredietur quasi ex adipe injustitia eo .
λιπαρά και δαψιλής Τοιούτον γάρ το απορρέον εκ rum . Ac si diceret : Ampla el abundans crit corum
στέατος ή στέαρ καλεί την ευπάθειαν και τροφήν, τίς uitas. Pinguedo eleniin, que produit ex adipe,
λέγων, ότι εξελεύσεται έκ τρυφής, ήγουν από της corian al. e abunt!antiam quandan significat.
άγαν τροφής , παρέλκοντος του επιρρήματος . Αντι- Vel per adipen , indolentiam ac delicias corum
δρονία δε το εξελεύσεται , αντί του εξήλθεν ούτω .
intelligit,, dicens,, φuod ania eorum iniquitas es
γάρ Σύμμαχος είπε. Δήλον ούν ότι και το, Ου μα- Inuliis provenit deliciis, alyue ex multa petulantia.

11 Psal . ΧΧΧΙν , 26 . 11 Psal. Cνιι , 29 15 Ιbid . 18.

Variæ lectiones ,
( 68 ) Græce. ut min pidem o dentur.
 739 EUTHYMII ZIGABENI 740
Ει juxta hunc sensuno abundai dictio, qμαει. Ει Α στιγωθήσονται, αντί του , Ουκ έμαστιγώθησαν ,
quod ait, egredietur, dixit pro egressa est, lemipus νοήσαι δυνάμεθα .
ponens pro lenipore. El ila reddidit Summachus. Unde el verbum Magellabuntur consequenter ex .
pones , pro plagellati sunt.
Transierunt in dispositionem cordis. Venerunt, Διήλθοσαν εις διάθεσιν καρδίας. Ήλθον εις
inquit, in habitum injustitie . Per dispositionem έξιν της αδικίας . Εξις γάρ ή περί τι διάθεσις , ήτοι
elenium seu perItalbitudinem cordis, habitum intel- σχέσις της καρδίας .
ligit ad malum .
VERs. 8. Cogitaverunt et loculi sunt in praritate. Διενοήθησαν και ελάλησαν εν πονηρία . Εx T

Præmediali, inquit, el cum consideracione loculi μελέτης και σκέψεως ελάλησαν πονηρά , και ου κατά
sunt prava . Neque enim inconsulto , aut raptim , συναρπαγήν.
sed summo cum sludio omnia egerunt.
Injustiliam in'ezcelsuin loculi suni , lloc est ad- Αδικίαν εις το ύψος ελάλησαν . -Εις το ύψος .
versus Dcum aliissiinum , dicentes nimirum cum αντί του , κατά του υψίστου Θεού, λέγοντες , ότι ουκ
Deum non cssc . Injustitiayi vero eos Joculos esse έστιν ούτο; Θεός . 'Αδικία γάρ το αποστερείν αυ
dicit, quia injustitia summa est, privare Neuin τον της δόξης αυτού, και ετέροις ταύτην προσάπτειν ,
gloria , ci crcalis ab illo rebus cam præstare. Ille "Αδικίαν δε εις το ύψος λαλεί και πάς και τη θεά
aulerm Ioquitur injustitiam in altum, seu in excela B προσάπτων ανάξια θεότητος . "Υψος γάρ ή θεότης ,
suin , qui aliquid Deo attribuit, quod divinitate ής ουδέν υψηλότερον .
indignum sit. Appellatur etiam divinilas aliitudo,
quia allius ca nibil est, all sublimius.
1
Vers. 9. Posverunt in cælum os suum , el lingua " Εθεντο εις ουρανόν το στόμα αυτών , και η
corum pertransiit in lerram . Per cælum quidem γλώσσα αυτών διήλθεν επί της γης. Διά μέν του
Deum intelligit, qui in cælis habital : per terram ουρανού του κατοικούντα επί του ουρανού Θεόν
vero , homines in eo commorantes, ac si diceret : σημαίνει , διά δε της γης,τους επί γής κατοικούντας
Os suum blasphemanies adversus cælestem Deum ανθρώπους , μονονουχί λέγων ότι εκίνησαν κατά του
moverunt , et lingua eorum similiter adversus ler επουρανίου Θεού το στόμα αυτών , βλασφημούντες
renos homines desæ.viii. li elenim , quibus omnia αυτόν και η γλώσσα αυτών εκινήθη πάλιν κατά
secunda erant , el qui incumbebant deliciis , mulla των επιγείων ανθρώπων . Ευπαθούντες γάρ και σπα
ducti temerilale, et Deum contunneliis, et homines ταλώντες , ύβριζον τον Θεόν · κατεκωμώδουν δε και
calumniis inseclabantur . Vel propler philosoplios διέβαλλον πάντας τους ανθρώπους και διά τους εν
dictus est bic sernio, qui posuerunt in cælum os αυτοίς φιλοσόφους ο λόγος · ότι έθεντο εις ουρανός
C
suum , dum ausi sunt de Deo et de divinis rebiis το στόμα αυτών, φιλοσοφήσαι περί θείων και του
philosophari, et lingua eorum pertransiit in terramı, Θείου βουλόμενοι . Η δε γλώσσα αυτών διήλθεν επί
dum lerrena de Deo nugarcntur. Vel aliter, a της γης, γεώδη και ανθρώπινα περί Θεού φλυαρή
Sirologos carpit £ quios suum posuerunt in cælum, σασα • η και διά τους εν εκείνους αστρολόγους το
dum nimis curiose astra ac stellas contemplantur, ρητον· ότι έθεντο εις ουρανόν το στόμα αυτών ,
quæ in cælo sunt : el lingua corum pertransiit in περί των εν ουρανούς αστέρων μετεωρολογούντες ,
terrain , cuin inanibus nugis universum complent και η γλώσσα αυτών διήλθεν επί της γης , έμπιμ .
orbem . πλώσα πάσαν της ληρωδίας αυτών.
Vers. 10. Ideo converlelur populus meus huc. Διά τούτο επιστρέψει ο λαός μου ενταύθα.
llæc verba dicta sunt per Prophetam ex persona Τουτί το οττόν ώς από προσώπου του Θεού τέθει
Dei. Propierea , inquit, hoc est, ob prædictam κεν ο Προφήτης : ότι διά τούτο, είτουν διά την
eorum iniquitatem , populus meus, ille nimirum , ρηθείσαν κακίαν των εχθρών επιστρέψει και εν αιχμα.
qui in captivitale constilulus est, convericlur in λωσία λαός μου επί της εαυτού πατρίδα την Iου
patriam suam . Ila cnim significat quod ail , conver δαίαν . Ταύτην γάρ δηλοί το , ενταύθα • εν ταύτη
elur huc. Ιbi enim eral Dealus Davidcun psalmum D γάρ ών ο Δαβίδ, έγραψε τον ψαλμόν .
lounc componeret : in Jerusalem scilicet.
El dies pleni invenientur in eis . Pleni, boc esl, Και ημέραι πλήρεις ευρεθήσονται εν αυτοίς
jinpleti , ad vilæ nimirum mensuram , vel pleni Πεπληρωμέναι όσον είς μέτρον ζωής , η οσον εις
operibus viriulun !. El sensiis est , quod conscne αρετήν. Λέγει δε ότι γηράσουσιν , ή ότι ευαρεστήσουσι
sceni , vel quod placebunt Dco . Intelligi ctiam pos- το Θείο . Νοείται δε και κατά των εχθρών, το
saint hæc verba , ul adversus inimicos dicta sini, όητον, ότι ευρεθήσονται εν αυτοίς αι ημέραι αυτών ,
quod dies corum in eis invenientur pleni in malis, πλήρεις εις κακίαν , ώς μηδέν εις πονηρίαν έν .
ila ut ad eorum pravilalem niliil desil. δείν .

Vers . 11. Et dixerunt : Quomodo novit Deus ? Και είπον πως έχω Θεός ; “Όσοι του λαού
Quotquot in populo erant magis. pusillanimes, aut Εικροψυχότεροι , και ασυνετώτεροε βλέποντες , Ελ .:
71 COMMENT . IN PSALMOS . 142
Τον Πώς έγνω ταύτα ο Θεός , και ήνέσχετο ; “ Οντως A minus prudentes , tanta cernentes facinora (quant2
ουκ έγνω . barbari illi commillere audebant adversus viros
illos sanclos ) dicebant : Quomodo novit Deus hæc?
cl quomodo tolerat ? Vere hæc Deus non novil.
Και ει έστι γνώσις εν τω Υψίστω . Συνεξακού- El si csl scientia in Allissinio . Subaudiendum est
εται το , εζήτησαν . Γνωσις δε, και των ούτω γινο-
. verbun exquisiverunt. Scicntiam autem eorun
μένων, dicit, quæ adversus eos facia fuerant.
Ιδού ούτοι αμαρτωλοί ευθηνούντες εις τον VER “, 12. Ecce hi peccatores el abundantes , in
αιώνα κατέσχον πλούτου . Ούτω δε λειζόμενοι , sirculum possederunt divitias . Ita enim consideran .
έλεγον : Ιδού ότι οι Βαβυλώνιοι αμαρτωλοί είσι, και los intra se dicebant : Ecce quod hi Babylonii pec
όμως ευθηνούντες εις τον αιώνα , αντί του, επί calores sunt, et tanicn in präsenti sæculo abundant,
πολύν χρόνον. " Ομοια δε τώ παρόντι ρητά και Ιε. el diviljas possident. Vel , Possederunt in sæculum ,
ρεμίας έφθέγξατο, προς Θεόν είπών : Τι ότι οδός pro, diu el longo tempore. Hujusmodi eliam verba
ασεβών ευοδούται ; ευθήνησαν πάντες οι αθε- a Jeremia prophela ad Deum dicuntur : Quare ,
τούντες άθετήματα ; έφύτευσας αυτούς , και inquil, via impiorum prosperatur ? abundarunt omnes,
έβριζώθησαν . 8
qui reprobant reprobationes ? plantasii eos, et radi.
cem miserunt " .
Και είπα: "Άρα ματαιως εδικαίωσα την καρδίαν Vers. 13. Et diri : Numquid in vanum justificavi
cor meum ? Ego , inquit , qui aliquanto majores
μου; Αλλά και αυτός ο μεγαλοψυχότερος και συν-
ετώτερος εσαλεύθην τοις έμαυτού λογισμούς και Αιιiani ac prudentia vires ne habere confido , Πα
είπον εν εμαυτώ "Αρα διακενής δικαίαν εποίησα c! Havi cogitationibus neis , et dixi : Nuniquid Cru
την καρδίαν μου, καθαρίσας αυτήν από πάσης άδι- sira cor meum ab omni injastitia emundavi , et
χίας : justiin esse elleci ?
Και ένιψάμην εν αθώοις τας χείρας μου . Και El lavi in innocentibus manus meas. El dixi :
είπον πάλιν : 'Αρα διακενής εν αθώοις ενεψάμην τάς Nunφuid incassunt lavi manus measinter innocen
χείρας μου ; Τι δε τούτο σημαίνει, προείρηται εν les viros ? Quid autein sibi velini hæc verba , dixi
τα κε' ψαλμώ. Από κοινού δε ληπτέον όμοίως το, ημs in psalmo XX . A commun: autem sensu tain
και είπον · 'Αρα διακενής , επί των εξής δύο ρη- hic , quarm in duobus sequentibus versiculis , sub 9

των επαπoρητικώς γαρ και ταύτα αναγνωστέον .

.
intelligendum est : Nunquid in vanum ? Nam et
C hæc verba dubitative legenda sunt.
Και εγενόμην μεμαστιγωμένος όλην την ημέ- Vers. i 4. Et fugellalus ſui tola die . Jejunio ni
ραν . Mεμαστιγωμένος νηστεία και αγρυπνία , και nirum , et vigiliis et aliis juscemodi afilictio
ταις τοιαύταις δι’ αρετήν κακοπαθείαις καθ' εκάστην nibus , quas assidue secianda virtutis gratia stis
ημέραν . lineo.
Και ο έλεγχος μου εις τας πρωίας. Ο έλεγχος El reprehensio mea in matutinis. Reprehensio
μου , και παρ' εμού κατά πρωί προσφερόμενος • nies , quam ego mihi ipsi advenientle mane afero .
ήλεγχαν γάρ έμαυτόν ώς προσκεκρoυκότα Θεώ , και Reprehendere elenim soleo me ipsum , quod in pre
αναξίως πολιτευόμενον . terilum Deo restiteriin , quodque vitam ac conver
sationem eo digoam non exhibuerim .
Ει έλεγον , Διηγήσομαι ούτως : ιδού τη γενεά l'ers. 15. Si dicebam , Varrabo sic , ecce generalio
.

των υλών σου ήσυνθέτηκα . Ει έλεγον εν εμαυτό nem filiorum tuorum reprobavi. Si in me ipso , in
ότι εξείπω και τοις άλλοις , ούτως ώς αυτός ενόησα · quit, dicebam, φuod aliis ita essem dicturus, quein
ότι 'Αρα ματαίως εδικαίωσα την καρδίαν μου ; και adinodum cogitavi , quod scilicet in vanum justi
τα εξής : Ιδού λοιπόν ασύνθετα ελογιζόμην τω λαώ: licavi cor meum , et reliqua , ecce quod reprobavi
είτουν ασύνθετα και απαράδεκτα γενεά γάρ υιών D generationem aliorum luorum , seu ( at prorius
του Θεού και Ισραηλίτης λαός · ούτω γαρ και ο Θεός pwscit Greca dictio ήσυνθέτηκα ) ecce φuod in
τούτον ώνόμασεν Υιός πρωτότοκός μου Ισραήλ : composila, hoc est, non utilia, et non grata cogi
καί • Υιούς εγέννησα και ύψωσα . Και άλλως lavi populo luo : per generationem enim filiorum
γάρ υιοι θεού οι δημιουργόν αυτόν γινώσκοντες , Dei , populus intelligitur Israeliticus. Ita enim Deus
και φυλάσσοντες τας εντολάς αυτού. Τενά δε των ipse eum alibi appellavit, dicens : Filius meus prin
αντιγράφων (69 ) ήσυνθέτηκας γράφουσιν· νοεί- mogenilus Israel 16. ltem alio in loco : Filios genni,
ται δε και ούτως : ο μεν πρώτος στίχος , ώς ήρμη el eraltavi 16. Vel aliter flii Dei sunt , qui Creaio
νεύσαμεν, ο δεύτερος δε ότι Λοιπόν, όσον επι τη re:n euin agnoscunt, et illius observant mandala .
τοιαύτη μου διηγήσει, παρέβης τάς συνθήκας εν τω Quædam autem exemplaria , non nouvoétnxa :, ha
• Jerem. 10 , 2. 18 Fχολ . , 22 . 16 Isa . 1 , 2 .
Pariæ lectiones.
(69) Superins interpres posuil. quod Grrie in suimus ; aller vero : Ex hac narrelione mea rupisse
finem rejicitur. Ad verbum . Potest autem in :elligi videris, etc. Verbum enim à suvo :tù significat eliam
ejurn hoc modo : Primus quidem versiculus , ut e.rpo. pactis non sare.
 EUTHYMN ZIGABENI 714
743
Dect in prima persona , sell ήσυνθέτηκας. Ει quo- Λ παρόντι λαό σου , τας προς τον Αβραάμ και τους
nia: Greca hac dictio non tam reprobare sigi. προγόνους ημών, περί της γης της επαγγελίας και
ficai, aut incomposita seu inulilia cogitare , ut di- του γένους ημών " τας περί του βεβαίως ημάς του
ximus , sed etiain passionibus ac promissis non την οικείν, και μεγάλους έσεσθαι • ασυνθετώ γάρ
slare , consequenter alia fieri potest hujus versiculi λέγεται και το, Παραβαίνω τις συνθήκας.
lectin, videlicet : ecce quod gencrationi filiorum lnorum pacia rupisti. El tunc expone : Si in την
ipso dicebam , me ila aliis esse diclurum , quod scilicet frustra justificari cor meum , etc. , 111 supia
exposuimus : cccc quod juxta banc narrationein meam buic populo 100 rupisse videris ea fuilera
quæ olim cum Abraham , el primogenitoribus nostris pepigrras, de terra scilicet promissiouis, mi re
generationc nostra , et quod perpetuo banc lerram essemus possessuri .
Vers. 15. Exislimavi, quod cognoscerem . Speravi , Και υπέ λαβον τού γνώναι. Και ήλπισα με..να
inquil, scirc me posse , el cognoscere id de quo το απορούμενον μοι· παρέλκει γάρ το του.
dubitabam .
Labor el coram me. Verum hoc, ut iil scilio κόπος έστιν ενώπιόν μου . 'Αλλ', ώς ξοικε , τούτο
cet cognoscain de quo dubitavi , laborem non po- δηλαδή το γνώναι το απορούμενον , πόνος πολύς έστιν
dicom sect: τη haliere videtur. Dificillirnum enim B εμοί , και χαλεπόν εις διάγνωσιν .
csi , 111 coglioscalur .
VERS . 17. Doriec intrem in sancluarium Dei. "Έως ου εισέλθω εις το αγιαστήριο του Θεού.
Labor icro isle corsqle niihi crit , donec ingressus Κόπος μου έστιν, έως ου εισέλθω εις τον ναόν τη :
fucro in ecoplum Jerusalem , ubi populus sanctil . Ιερουσαλήμ , ενώ αγιάζεται ο λαός . Τότε γαρ την
cari solel. Antiqua cnim hæreljale ac solila ſelicia προτέραν ευκληρίαν απολαβών, γνώσομαι ότι ο
tale recuperala, cognoscani, quod non-- ſrustra jule μάτην εδικαίωσα την καρδίαν μου , και τα εξής.
stilicavi cor ineuil.
El intelligam in novissima eorum . Verba hæc ma- Και συνώ εις τα έσχατα αυτών. Προφητεία
niſcstam contincuit prophctiam . Prodicit enim se τούτο σαφής : λέγει γάρ ότι " Οντως συνήσω και
hujusmodi delinquentium finem perspeclurum esse . γνώσομαι εν τοις τελεσιν αυτών• φημι δε τωναμαρ
De Baliyloniis aulem sermo est , quorum felicitas τωλών Βαβυλωνίων , όταν τέλος αυτοίς επέλθη και
nt imp riuin finem habitura erant : quemadmo:lum της πολιτείας και της ευημερίας. Κύρος γάρ κινή
etiam postca faclun est . Nam Cyrus Persarum rex σας αυτούς, τον μεν Ισραηλίτην λαόν αποκατέστη
devicios illos perpeliis trailidit servituli : et Israe C σεν εις Ιεροσόλυμα · τούτους δε δουλεία παντελεί
Ticum populain , quein captiνum reperit in Baby- καθυπήγαγεν, 'Αναγωγικώς δε αγιαστήριον του
lonc , in pairiasi resiiliiil. Juxia anagogen , per Θεού και μέλλουσα κρίσις , η αφορίζουσα εκάσταν τα
sanctuarium Dei , futurum intelligimus judiciu . προς άξίαν. ' Αγιάζω γάρ το αφορίζω. Τότε γάρ
Iu quo unicuique Deius condligna retribuet , pro ακριβώς μανθάνουσιν οι μικρόψυχοι , οποίον μεν η
merilis . Verbum enim Crocum , αγιάζω , ( quod αρετή , οποίον δε ή κακία .
passi: omnes interpretantur sanctifico , unde aylaotrpov, sancluarium ) persæpe cliam idemu
significare invenitur, quod delermino ( non mirum igitur si dylarthpov pro judicio accipitur , cum in
eo omnium hominum prænnia , aut supplicia dclerminanda sinl ) : lunc igitur vel ipsi ctiam pusila.
nimes intelligent, quidnam prosit virius , el obsil vilium .
l'ers. 18. Verumtamen propler dolos , posuisti eis Π.λήν διά τάς δολιότητας εθoυ αυτοίς κακά:
mala . ( Ob eorum nimirum dolos. ) Maniſestius ex "Εντεύθεν φανερώτερον προφητεύει τον όλεθρον των
Ιιος Ιoco Babyloniorum destructionen predicit. Βαβυλωνίων. Περιττόν δε δοκεί το πλήν, καθ'
Superflua tamen csse videlur dictio illa , verumla- “ Εβραϊκών ιδίωμα. Ο δε Σύμμαχος αντί του, πλην,
men , quemadmodum juxta Heoraicum idioma s- όντως είπεν. "Εθοι δε, αντί του, ήτοίμασας .
penuniero alibi invenilur. Symmachus pro vernon · D
lamen , vere disit, el parurli, pro , posuisti.
Dejecisti eos dum elerarentur. Cum in allum jam Κατέλαβες αυτους εν τω επαρθήναι. Επαρθέ
clevati essent, diviliisque et omni felicitalis genere τα: πλούτου και πάση ευημερία πάλιν κατέρραξας.
sublimali, lu eos rurals confregisti.
Quomodo facti sunt in desolationein subito ? Eo- Πώς εγένοντο εις ερήμωσιν εξάτινα ; Προίδων
rum destructionem pravidens Prophcia , tam rc την καταστροφήν αυτών, αποθαυμάζει το αιφνίδιον
pentingin mutationcin aduiraiur. της μεταβολής : εξάπινα γαρ το αιφνίδιον σημαί
νει .

Vers . 19. Defecerunt, perierunt, propter iniqui- 'Εξέλιπον , απώλoντo διά την ανομίαν αυτών» .
Tulem suon . Verbum perierunt , ad majorem decia- Το εξέλιπον εφερμηνευτικών του απώλυντο ή ταυ
rationcin posirum est verbi defecerunt. Idem cnim τον και άμφω σημαίνοντα , χαράς επίτασιν έμφαί
Inc significant. llac autem repetitione Proplicia νουσι, το διπλασιασμό του ονόματος .
summum quodd :m Saudium atque alacrilatem
demonstrat .
745 COMMENT . IN PSALMOS . 716
Όσει ενύπνιον εξεγειρομένου . Τα κατ' αυτούς VERS . 20. Quasi somnium exsurgentis. Aliquid
A
δηλονότι. Καθάπερ γαρ ενύπνιον τις ιδών εράσμιον , subintelligendum est, verbi gratia , Babyloniorum
εξεγειρόμενος αθυμεί, ως διαχενής απολαύσας , ούτω felicitas . Ac si diceret , quod quemadmodum
και Βαβυλώνιοι παραδραμούσης της ευημερίας αυ- qui per somnum gralum quid videt, ac delcciabile,
των , μάτην ευπραγήσαι δόξουσι. Τοιαύτη γαρ ή αν- slalii contrislatur, cum a somno exsurgit, quasi
θρωπίνη τρυφή ονείροις έoικυία , διά το αβέβαιον και inani delectatione delcntus sit, ita elian Babylonii
την ταχείαν μεταβολήν . decursa eorum felicilale, inanem plorabuni se
babuisse forlunam . Hujuscemodi enim sunt humanæ omnes delectationes, somuiis similes, ob earum
nimiruin instabilitatem , et frequentissimas mutationes.
Κύριε , εν τη πόλει σου την εικόνα αυτών εξου- Domine, in civitatc lua imaginem eorum ad nihi .
δεώσεις . Διά την πόλιν σου Ιερουσαλήμ , την lum rediges. Propler civitatem luain Jerusalem
ευημερίαν ατιμάσεις . Εικόνα γαρ την ευημερίαν eorum felicitatem reprobabis : quam ideo imagi
αυτών εκάλεσε , διά το μή κυρίως είναι ο δοχεί , αλλά nem appellavit, quia humana felicitas, vera felici
μιμείσθαι μόνον έπει και ειχών παρά το έoικέναι. tas non est, lametsi esse videatur : sed lil imago,
Εδ αν πόλις και η πολιτεία του λαού · ή και η B
aut umbra , imilatur tantum felicitalem . Per civi
άνω Ιερουσαλήμ . lalem autem lioc in loco, intelligere poles populi
civitalem, vel ipsam supernam Jerusalem .
" Οτι εξεκαύθη η καρδία μου. Τα πυρί του θυ- VERs. 21. Quia inflammarum est cor meum. Ar
μου , είτουν τη ζήλω » έφη γαρ εν προοιμίω του denti scilicet quodam zelu : quod etiam in initio
παρόντος ψαλμού, "Οτι εζήλωσα επί τοις ανόμοις , psalmi dixit : Quia zelari super iniquos, pacem pec
ειρήνην αμαρτωλών θεωρών . Εκείνα γούν αύθις calorum videns. Eaindem enini hic repetit senten
επαναλαμβάνει . tiam .
Και οι νεφροί μου ήλλοιώθησαν . Την επιθυ- Ei renes mei commutati sunt . Per renes concu.
μίαν διά των νεφρών αινίττεται καθώς προλαβόν- piscentiam intelligit, ut etiain alibi diximus. An
τις ειρήκαμεν έν άλλοις. Πρότερον γάρ επιθυμιών tea, inquit, ea concupivi quæ erant bona , postmo
των όντως αγαθών, ύστερον και των δοκούντων επε- dum vero non eadem amplius, quæ bona crant
θύμησα , φησί , ζηλώσας τους εχθρούς . oplavi , sed quæ esse videbantur bona : quando
scilicet inimicorum pacem zclavi .
Καγώ εξουδενώμενος , και ουκ έγνων , Τουτί το Et ego neglectus sum , el non cognori. Hic versicu
οττόν και τα εξης μετά την επάνοδον αρμόζουσιν . C lus, et reliqua, quæ sequuntur, lempiis respiciunil
Εξουξενωμένος ήμην , φησίν , είτουν απερριμμένος “ post reditum e captivitate . Neglectus enim, inquit,
από σου τότε διά τας αμαρτίας μου και διά τούτο projeclus suni a le nunc propler peccata mea , ale
ουκ έγνων το απορούμενόν μοι, μή έχων τον από σου que idco illuminatione lua privalus, id non co
φωτισμόν . Ο δε Σύμμαχος αντί του Εξουδενωμέ- gnovi , de quo dubitaveram . Symmachus pro , Ne
νος , 'Aνεπιστήμων ήμην , είπεν . glectus, dixit, Indoctus eram .
Κτηνώδης εγενήθην παρά σοι. Λοιπόν, ανόη- Vers. 22. Ul jumentum factus sum apud le.
της εγενόμην σοι , τουτέστιν , ουκ έτι περιεργά- Ego, inquit, in preteritum insipiens tecum fui,
σομαι τα κρίματά σου : αλλά δίκην κτήνους απολυ- verum deinceps judicia lua ( 70) curiose amplius
πραγμόνω ; έψομαι τους σοις βουλήμασι . Διέγνων non investigabo , sed jumenti inslar, omissa oinni
γάρ ότι πάντα μετά κρίσεως οικονομείς. Έπαινετή curiositate, tuam seguar voluntatem , cognovietenim
ή παρά τω Θεώ αύτη κτηνωδία : διαβεβλημένη δε ή quod summa cum ratione ac judicio, omnia ad.
παρά του δαίμονος , ώς το , Παρασυνεβλήθη τοις ministras . Laudabile est aulem , ut apud Deum nos
πήσεσι τοις ανοήτοις , και ώμοιώθη αυτοίς . ipsos existimemus, ut jumenta , lametsi contra ,
criminosum sit , ut jumenlum haberi , apud Jaemonem , ut alibi vidimus ( in psalmo XLVIII, ibi :
Bomo cum in honore essel) comparulus est jumentis insipientibus , et similis factus est illis " .
Καγώ διά παντός μετά σου . Συνεξακούεται τo, D El ego semper lecum. Subintelligitur, verbuin ,
Εσομαι , σε έννοών αει , και τα σα λαλών, και ουδέ- Ero ; le nimirum semper cogitans, et loquens, quæ
πε της σής μνήμης αφιστάμενος . lua sunt , atque a lui memoria nunquam rece
dens .
'Εκράτησας της χειρός της δεξιάς μου . Χει- Vers. 23. Tenuisli manum dexteram meam . Tv
ραγωγού δίκην, επελάβου της χειρός μου , και εξή- inquit, optimi ductoris instar, manum meam ar
Υγές με τής γής των Βαβυλωνίων και της δουλείας prebendisti, et de terra, ac servitute Babyloniorun
αυτών. " Η και της δεξιάς χειρός , την δεξιάν πράξιν
me eduxisti; velper dexteram manum , meliorcs ac
υποσημαίνει, ότι ταύτης λαβόμενος εξήγαγές με . laudabiliores actiones significat, quibus tu, inquit,
eduxisti me, benigno nimirum aniino eas suscipiens.
11 Psal. 1ινιιι , 21 .
Vario lectiones ,.
(70) Aut non satis assccutus est, all non satis deinceps insipiens fui (pro ero) tecum : hoc est ju
fidelites reddidit auctoris sensum . Grace sic : Ego dicia tua, elc
PATROL. GR. CXXVIII . 24
747 EUTHYMII ZIGABENI 749
Et in consilio luo deduxisti me. El consiliuin A Και εν τή βουλή σου εξήγαγές με . Και υπέθου
mihi subministrasli, quo duce per lol gentium μοι βουλήν, δι' ής οδηγήθην βαδίζων διά των εθνών .
regiones in patriam deduclus sum .
El cum gloria suscepisti me. Et honoratum mihi Και μετά δόξης προσελάβου με . Και περιφανή
in civilalem tuam introilum donasli ; is cnim populi μοι τήν εις την σην πόλιν είσοδον έχαρίσω · πάσι
redilus in palriam , celcberrimus apud onincs cí. γάρ ακουστή γέγονεν η επάνοδος. Και βασιλικά
feclus est. Regia etenim edicta , quæ pro populi διατάγματα περί ταύτης πάσι τοις έθνεσιν ο Κύρος
rodilu a Cyro emanarunt, all universas orbis ga- εξαπέστειλεν.
liones dirigchantur.
VERs. 24. Quid enim est mihi in cælo , el a le quid Τί γάρ μοι υπάρχει εν τω ουρανώ , και παρά
rolni super terram ? Hæc verba juj lam ila intcl- σου τι ήθέλησα επί της γης ; Τούτο τινες ως από
ligunt, ait a Deo ad humanam naturain dicta sint : του Θεού ρηθέν νενοήκασι, λέγοντος προς τον άνθρω·
Quid tibi, inquit, aliud in coelo est, ab angelis, πον • Τι μοι έτερον εν τω ουρανώ παρά των αγγέ .
3

nisi cullus , adoratio, atque obedica !ia ? Et a le quid- λων και μόνον λατρεία και υπακοή ; και παρά σου τι
nam aliud volui in tcrra quam ul cadem mihi έτερον ήθέλησα επί της γης και ταύτα μόνον ; Και
prestares , que ab angelis mihi sunt in celo ? Yel B άλλως • Τι έτερόν μοι περισπούδαστον εν τω ουρανό
aliter : Quid mihi in cælo aliud curæ est , quam ει μη σύ ; και παρά σου τι έτερον εζήτησα επί της
lu ipsa natura humana ? Ει a te
1u της ει μή σε και την σην βοήθειαν ; Ταύτην γάρ
le quidnam aliud volui
in terra, quam utilitatem , et commodum luum ? Et την έννοιαν ο 'Ακύλας εξέδωκε . Καθόλου δε ειπείν ,
ad hunc sensum Aquila interpretatur . Verum, ut ελλιπώς πολλάκις έχει τα ρητά διά το στενόν της
in universum dicam , sæpenumero apud Prophe- Εβραϊδος διαλέκτου , αφ' ής εξελληνίσθησαν κατά
las defcctivos quosdam reperinius sermoncs. Ob μόνην την σημασίαν εκάστης λέξεως μή δεξάμενα
Hebraica: etenim linguae angustiam , a qua velus πλατυσμόν .
lestamentum in Græcam linguam translatum est, impossibile full paribus dictionibus ampiam æque
ac claram significationem rcddere.
Vers. 23. Defecil cor meum , el caro mea . Con- 'Εξέλιπεν η καρδία μου. 'Εδαπανήθη η καρδία
simplum esl cor meum.. Igne elenim quodam ac μου πάλιν , το αυτό πέπoνθεν (70 ) , αποστρεφομένη
desiderio lui cxtabuit, et caro mea idem etiain την ευπάθειαν και πυκνώς ταλαιπωρουμένη.
passa esl, dum corpus multis in doloribus, atque
angusliis versalur .
Deus cordis mei . Circumlocutione utilur, ac si “Ο Θεός της καρδίας μου . Περιφραστικώς αντί
C
diceret : O Deus meus. Verba aulein hæc deside . του Ο Θεός μου . Εμφαντικόν δε πόθου και διαθέ
rio, atque affeclu plena suni. σεως το ρητόν.
Ei pars mea , Deus meus , in sæculum. O Deus, Και η μερίς μου ο Θεός εις τον αιώνα . Και αν
inquit, qui es pars mica , id est, sors, seu hæredi- θις, Ω Θεός, ος εί η μερίς μου , είτουν ο κλήρος
tas mea : vel quem divitiarum ac thesauri semper και ο πλούτος μου πάντοτε .
loco habui.
Vers. 26. Quoniam ecce qui elongane se a le per . " Οτι ιδού οι μακρύνοντες εαυτούς από σού
eunt. Pcccalores elongari dicuntur a Deo non loco, απολούνται . Μακρύνεται τις από θεού ου τόπο,
sed conversatione : quemadmodum contra ille αλλά σχέσει διά της αμαρτίας • ώσπερ τουναντίον
appropinquari Deo dicilur, qui virlules scctalur. εγγίζει δια της αρετής . Ή γάρ αμαρτία φεύγει από
lia eniin peccata divinuni conspeclum refugiunt, Θεού , ως σκότος από φωτός · οσον δε μακρύνει τις
ul tenebræ lucem : cl quanların quis elongalur a
:
από Θεού, τοσούτον εγγίζει τη απωλεία . Το δε ' Οτι ,
Deo, lantum perditioni appropinqual. Dictio au- βεβαιωτικών , αντί του "Οντως απώλειαν δε λέγει
iem , Quoniam , hoc in loco confirmat;; idem cniin την έκπτωσιν της σωτηρίας .
significat, quod Verc . Perirc ctiam hic posuit pro D
decidere a salute .
Disperdidisli omnes qui fornicantur a le . Per Εξωλόθρευσας πάντα τον πορνεύοντα από
fornicationem a Dco bic rebellionem , alque absces- σου. Πορνείαν από θεού καλεί την αποστασίαν ,
sum alico intelligit, scu idolojauriam alque omnem και ειδωλολατρείαν και θεραπείαν άλλην του δαί
alium canonum cullunni, quemadmodum alihi apud μονος , καθάπερ και διά Ιερεμίου φησίν ο Θεός :
Jeremiam habelir : l'rolecta es , inquit, in omnem 'Επορεύθη επί πάν όρος υψηλόν , και υποκάτω
montem aliumi, el sub quocunque ligno nemoroso , el παντός ξύλου αλσώσους και επόρνευσαν εκεί .
forniratu es illic " ; ct rursus : El furnicala es li- Και πάλιν Και εμοίχευσε το ξύλο και τον λίθοι :
gnum ei lapidem " , pro eo quod est : Adorasti αντί 'Ελάτρευσεν . Και η Εκκλησία γάρ νύμφη
13 Jerem , r 6. 19 Ιbid . 9 .

Variæ lectiones.

(70 ) Phrasis :anca, at videtur . Legeri interpres , και το αυτό πεπόνθεν η σάρξ μου.
749 COMMENT. IN PSALMOS . 750
θεου ονομάζεται, συνημμένη τούτω διά πίστεως, A lignum, et lapidem. Ecclesia elenim sponsa Cliristi
και της των εντολών αυτού φυλακής. dicitur, eique per ſulem el der mindalorum obser.
vationem est conjuncta .
Εμοι δε το προσκολλάσθαι τω Θεώ αγαθόν VERS . 27. Mihi aulein adhærcre Deo bonum est.
έστι . Το συνάπτεσθαι νύμφης δίκην , και μηδέποτε In sponsa nimirum morem Deo conjungi, el aun
αυτου χωρίζεσθαι. quain ab eo separari .
Τίθεσθαι εν τω Κυρίω την ελπίδα μου. Έτι δε και Ponere in Domino spem meam . Nunquam enim
τη , Τίθεσθαι επί Κύριον την ελπίδα μου (71) , Ιδού concepta spe frustralus suin , quoties in eo speravi.
γίρ ελπίσα ; επ ' αυτόν, ουκ απέτυχον. Διό και αγαθόν Bonun igitur atque utile est, ita facere .
μας το τοιούτον , είτουν ωφέλιμον και χρήσιμον.
Του εξαγγείλαι με πάσας τας αινέσεις σου εν VERS . 28. Ul annuntiem omnes laudationes fuas
τας πύλαις της θυγατρός Σιών . " Ωστε σκεπα- in porlis filiæ Sion. Ut tua securus prolcctione,
σθέντα με διηγήσασθαι τας αινέσεις σου, είτουν τα narrem mirabilia omnia , quæ fecisti laudc digna.
θαυμάσια σου , τα αξιοπαίνετα. " Η και άλλως . " Ωστε Vel alias : Ut scriplis meis laulics eas exponas,
εκθέσθαι γραφή τις οφειλομένας σοι αινέσεις · πα- quæ tibi debenlur. Omnes autem ideu, dirii , quo
σας δε είπε διότι τοσαύται εισιν, όσαι και αι δυνά . niam Dei laudes lot sunt, quol ejus potentiit ; ut
μεις του Θεού εξαιγγείλαι δε ταύτας εν ταις πύ- annuntiem autem eas in porlis Sion, id est in
λαις της Σιών, ήτοι της Ιερουσαλήμ . Διώνυμος γάρ B portis Jerusalem . Duplici enim nomine appellata
Η πόλις αύτη , ου μόνον Ιερουσαλήμ , αλλά και Σιών est ea civilas , Jerusalem nimirum , et Sion , a
από του γειτνιάζοντος όρους προσονομαζομένη . Θυγά. vicino monte . Per Giliam autem Sion, ipsa Sion
τηρ δε Σιών αύτη ή Σιών λέγεται , ώ; Υιός ανθρώπου intelligitur , quemadmodum per Filium hominis ipso
δάνθρωπος , καθ' 'Εβραϊκών ιδίωμα . Ειώθασι δε παρά homo , juxla Hebraicum idioma . Solebant autem
ταις πύλαις της πόλεως και του ναού συνεδριάζε- antiqui juxta civitatis aut templi orlas , concilia
cθαι και διηγείσθαι . 'Αναγωγικώς δε πύλαι Σιών ac caelus liominum congregare , et illis quæcunique
αξ κατά τόπον Εκκλησίαι • δι' αυτών γάρ εισεισί nova contingebant narrare. Juxta anagogen per
τις εις την άνω Ιερουσαλήμ. porias Sion , particulares Ecclesias intelligimus,
quez in variis sunt orbis partibus. Per eas etenim ut per portas quasdam ingredimur in supernam Jerusalemi:
Συνέσεως τω Ασάφ. Intelligentice ipsi Asaph.
ΨΑΛΜΟΣ ΟΓ . PSALMUS LXXIII ,
Περί μεν του 'Ασάφ είρηται. Συνέσεως δε , ότι De Asaph alibi dictum est. Intelligentiæ autem
αι συνέσεως τους εντυγχάνουσι . Περί γάρ της εκ ideo dixit , quia mulla lectori opus est intelligentia.
Ρ" ωμαίων τελευταίας αλώσεως των Ιεροσολύμων, C Ea enim in lioc psalmo tractantur , qua: ad ultimam
δεξεισιν . Ει γάρ και προ των Ρωμαίων διαφόρως Juduorum captivitatem , atque ad illar Jerusaleni
εάλωσαν , αλλ' ουδέν τοιούτο τέως πεπόνθασιν , οίον destructionem pertinent, quæ a Romanis facta est .
αποβολήν διηνεκή , εμπρησμόν του ναού , και κατά- Nain etsi antea a variis ſuerint sæpenumero capri
λυσιν οικιών , και παντελή πόρθησιν . Και το φανε- vali nationibus , nunquanı lamen lanla cis, ul lunc,
ρώτερον , ουδε προφήτης εν αυτοίς εις το εξής επέλει . accidit calamitas. Nam et in perpetuum abjecti
ψεν . Απαγγέλλων δε ο ψαλμός τας των Ιουδαίων συμ- sunt, et incensum est templum , et destructæ do .
φοράς ευαγγελίζεται και την ημετέραν σωτηρίαν . mus, et omnia depopulala , quodque malorum
monium illius gentis evidentius signum est , nullus deinceps inter eos Prophela exstitit . Mlud autem ani
madverlendum esi, quod dum hic psalmus Judæorum annuntiat calamitates, fidelium una przedicil salutem .
“ τι, ο Θεός , απώσω είς τέλος ; " Ωστε γε- Vers. 1. Utquid , Deus, repulisti in finem ? Pro
γενημένα μεν προλέγει τα μέλλοντα νόμω προφη- phetarum more, narral, ut jain ſacla , que fulura
τείας . Αξιον δε θαυμάσαι την αγαθότητα του crant. Dignum est aulrm ut admiremur bonitatem
θεού, ότι , προειδώς την Ιουδαίων απείθειαν, όμως Dei , qui calanilaluin prædictione a tanla illos nite
τη προρρήσει των εσομένων συμφορών αποτρέπειν ballir sævitia alque impielale averlere, qua avver.
αυτούς πειράται της ασεβείας, και της κατά του sus Salvatorem usuri erant , tametsi ob arbitrii
D
Σωτήρος μιαιφονίας εί και διά το αυτεξούσιον της libertatem, quam bomini Deus dedit , illi in pravitate
γνώμης ανεπίστροφοι μεμενήκασι . Φθέγγεται δε sua immutabiles perslilerint . Ilos eliam sermones
τους λόγους και προφήτης , υπεραλγων του λαού, Summo cum dolore Prophela enuntiat, populi
κτιστα και ελεεινότατα πεπονθότος . " Η και προσ- vicem plorans, qui gravissima quædam ac miserit
ώπα των συνετωτέρων ταύτα φησίν. Ουκ είπε bilia passus eral. Possumus aliter intelligere hæc
δε Απώσω μόνον , αλλά και Είς τέλος · ό την παν- verba , ut ex prudentiorum Jud:rorum persona dicta
τελή τούτων εγκατάλειψιν δηλοί τρότερον μεν γάρ sint : nec tantum Repulisti, dicit, sed lor finem
απωθείτο αυτούς , ουκ εις τέλο; δε , αλλά διά των repulisii, quod omnimodam prorsuis destructionom
προφητών χρόνον ρητον ώριζεν εκάστη τούτων αιχ- significat. Nani etsi prius eos sape repulerat , non
μαλωσία . Το δ', "Ινα τι, δοκεί μεν πευστικών ει- lawen in finem . Unicuique eninı captivitali cerium
Variæ lecliones .
(14 ) Tepele αγαθόν έστι .
751 EUTHYMII ZIGABENI 752

« υρας per proplielis statueral. Illa aulein verba : Α ναι και αιτιολογικόν , έστι δε παρά τους Εβραίους
Ut quid ? interrogativa quidem esse videntur, el δυσωπητικόν τε και οικτιον.
rationem indagare, sed jusla usum Hebraici idio
Inatis divinam nisericordiam conciliant.
Iratus est ſuror luus , super ores pascua (uæ. A Πργίσθη ο θυμός σου εαι πρόθετα νομής
communi sensu rursus sumendum est, Ul quid ? σου . Από κοινού ληπτέον πάλιν τo, Ira cl. Περί
De ira autem, et furore Dei , in sexti psalmi prin- δε οργής και θυμού είρηται ημίν εν αρχή τους
cipio dictum est. Per oves ctiam, ipsum populum ψαλμού. Πρόβατα δε ο λαός νομή δε θεία τα
intellige , et per pascua, sacra Scripture eloquia, ιερά λόγια της θεοπνεύστου Γραφής : οις οι κατά
quibus animas suas illi omnes nutrire solent, qui Θεόν ζώντες αεί τρέφονται τας ψυχάς.
srcundum legem Dei vivunt .
VeRs. 2. Memor esto congregationis tuæ, quam Μνήσθητι της συναγωγής σου ής έκτήσω απ'
possedisti ab initio . Quani ,inquit, congregationem αρχής . Αντί του, ήν έκτήσω , ως κτήμα • απ'
ab initio , hoc est, olim, ac primo, ut possessionem αρχής δε αντί του Πρώτον . Δίνίττεται α , ότι και
quamlain habuisti. Ει subsignare videtur quod 2 άλλην υστέραν κτήσεται • φημι δε την εξ εθνών
aliam ex gentibus Ecclesiam possessurus sit . 'Εκκλησίαν .
Redemisti virgam hareditatis tuæ. Priora connu 'Ελυτρώσω ράβδοι κληρονομίας σου . Καταλέ
meral beneficia . Per virgam autem, regia dignitas γει τάς προτέρας ευεργεσίας . Δηλοί δε ή ράβδος
significatur, seu ipsum regnum , UL ILIV psalino την βασιλείαν , ώς και εν τω με ψαλμω προείρη
dictum est . Aquila pro virga hæredilulis , Scepirum ται. Αντί δε τού , ράβδον κληρονομίας σου , σκη
dixit sorlilionis. llebræorum autcm regnum intel- πτρον κληρουχίας σου εξέδωκεν ο 'Ακύλας . Λε.
ligit , vel etiam populum ipsum , sub rege consti γει δε την βασιλείαν των Εβραίων , ήτοι τον βασι
Tulum , qui læreditis Domini diclus est, quia, ut λευόμενον λαόν. Κληρονομία δε ούτοι του Θεού, ότι,
ait Moystes , acta est pars Domini populus ejus φησι Μωϋσής , 'Εγενήθη μερές Κυρίου λαός αυτού
Jacob , funiculum hæreditalis ejus, Israel " . Rede- Ιακώβ , σχοινισμα κληρονομίας αυτού Ισραήλ.
ιnit autem eos Deus sepenumero ex bellis , atque 'Ελυτρώσατο δε τούτους διαφόρως εν πολέμων και
captivitatibus. αιχμαλωσίας .
Mons Siunr, hic est , in quo habilasti in eo . Mons " Ορος Σιών τούτο και κατεσκήνωσας εν αυτώ.
Sion ille celeberrimiis hic est, in quo ſecil Neus C Το δρος Σιών το πολυύμνητον τούτο εστιν, ενώ
prædiciam hæreditatis suæ virgam habitare. Vel, κατεσκήνωσας την δηλωθείσαν ράβδον της κληρονο
In quo lu babitasii. (Dictio enim Græca , κατε σκή. μιας σου · η . εν ώ κατεσκήνωσας σύ . Το δε Εν
νωσας, υiranique interpretationen recipίt .) Ει quod αυτώ περιττόν , καθ' Εβραϊκών ιδίωμα και εν και
ait, In eo, expone , ut diximus alibi , esponentes αυτώ, ώς το, Ου αράς το στόμα αυτού γέμει,
illun versiculum : Gujus maledictione os ejus Προβάλλεται δε όρος εις δυσωπίαν , ώς ανατεθειμέ
plenum est . Et prærmillil Pro; hela inter prima verba νον θεό.
inontis memoriam , il dedicati Dco montis comme
moratione illum sibi magis redderci bencrolum .
Vers . 3. Lera manus luos in superbias eorum in "Επαρον τας χείρας σου επί τας υπερηματίας
finem . Destruias prorsus, ail , inimicorum elationes, αυτών εις τέλος. Κατάβαλε τις επάρσεις τωνέχ
qui capla Jerusalem procaciorcs effecti sunt, ac θρών τέλεoν. Ελόντες γαρ την Ιερουσαλήμ, άλα:
magis lemerarii , el insipienler adversus le jugati. ζωνικώτεροι γεγόνασι, και ανοήτως εφυσήθησα,
Lera allem manus luas , cx metaphora corum κατά σου . "Επαρον δε τας χείράς σου , είπεν, εν
dielom est, qui dianus in allum lollunt, ut verbc- μεταφοράς των κινούντων τας χείρας αυτών , εις το
ribus inimicum dejiciant. D καταβαλείν τον εχθρόν .
Quanla malignalus est inimicus in sancto luo . "Οσα έπονηρεύσατο ο εχθρός εν τώ αγίω σου.
Per iniunicum, Titum imperatorem intelligit ; el per 'Εχθρόν μεν τον Τίτον λέγει, άγιον δε τον ναόν,
sanclum , templum ipsum , quod ab illo landem εις ον πολλά παροινήσας , πολυτρόπως αυτόν εξ
destructum cst, postquam mulla alia neſanda scc- έτριψε . Το δε , "Οσα , αντί του Φευ , πόσα !
cra in cu patrassal. Quanla aulem disit, pro Bell ,
quania !
VERs. 1. El yloriali sunt , qui oderunt le in media Και ένεκαυχήσαντο οι μισούντες σε εν μέσω
soleinnilalis luæ. Paschæ festivit::lcm intelligit. In της εορτής σου. Εορτήν ενταύθα την του Πάσχα
illius enirn solennitatis mcdio , Titus obserlit Jeru , λέγει. Εν μέση γάρ ταύτη την Ιερουσαλήμ ο Τί.
salım , et Judang festivitatem illam celebranles τος επολιόρκησεν, εορτάζοντας αυτούς ελών. Και
captivos ſecil. Considera autem , quo pacto in όρα όπως εν τη εορτή του Πάσχα τον Σωτήρα σταυ
Paschalis solemnitale Judaei pernas dederint , in ρώσαντες εν αυτή και αυτοί δίκα ; άπητήθησαν.
qua Dominum crucifigenies lam immcasum scclus
patrarant.
20 Deut . ΣΧΧΙΙ , 9. Ι
753 COMMENT. IN PSALMOS . 754
“ Εθεντο τα σημεία αυτών σημεία , και ουκ Α VERS . 5. Posuerunt signa 64a, signa , el non cu
έγνωσαν ώς εις την έξοδο υπεράνω. Εκαστον gnorerunt, quasi in exilu desuper. Unusquisque
τάγμα πολεμικών σημείω κέχρηται επί κοντου προ . ordo militaris signo suo ulitur , quod hastili iuli
ερευομένου , προς το διαγινώσκεσθαι , ποία τις ή Xum ante aciem præmillilur , ut colors julernasca
φάλαγξ : όπερ ήμείς σημαίαν καλούμεν. Ταύτα ούν sur a cohorie : id vexillum appellamus. llzzc igitur
αυτά τα σημεία αι Ρωμαϊκαι φάλαγγες εισιούσαι rexilla , Roinanorum acies ingredientes in Jerusalem
έστησαν ώς εις την έξοδον , είτουν εις τας πύλας fixerunt in exita , hoc est, in portis civilatis ; quin
των πόλεων, επάνω αυτών. Περιττεύει γάρ, το " Ος . imo el desuper ipsas porlas. Abundat autem dictio ,
"Έστησαν δε τα τοιαύτα αυτών σημεία , σημεία νίκης Quasi . Erexerunt autem Ilaec signa sua ; signa ,Ιιοο
αντί τροπαίων και ούπω έγνωσαν οι ένδον , έτι est, in signum victoriæ, ac pro tropæis : idque
περί την εορτήν ασχολούμενοι, "Η και Ουκ έγνω- nondum ab iis cognituin fuerat, qui erant intia
σαν αυτοί οι εχθροί πως ελλον την πόλιν » ότι ουκ sivitaleli, eo quod circa solemnitalem occupali,
εξ ασθενείας του θεού των Ιουδαίων , αλλά διά την nullis aliis rebus animum intendebant. Vel, Non
κατά του Χριστού μιαιφονίαν αυτών . cognoverunt, ipsi scilicet inimici, quo pacto cope :
riul cirilalem . Id quippe ea ratione non accidit, quod Judæorum Deus inipotens essel, aut infirmus,
seul ou Christi cædem illos Deus pcenas luere permisil.
"Ος και δρυμώ ξύλων αξίναις , εξέκοψαν τας Β VeRs . 6. Quasi in silva lignorum securibus exci
θύρας αυτής επί το αυτό. Δρυμός εστιν ή εν όρεσι dcrunt januas ejus in idipsum. Inslar, inquit, silver
ξυλοφόρος ύλη. Δίκην δρυμού ξύλων , φησί , κατέ- lignorum , illius januas prorsus excidebant, la
κοψαν εις το παντελές τας πύλας αυτής. Το δε 'Επι idipsum , id esl , una omnes .
το αυτό, Όμού πάσας .
Εν πελέκει και λαξευτηρίω κατέρραξαν αυτήν. In securi el vecle confregerunt eam . Securi qui
Εν πελέκει μεν τα στέγη και τας θύρας των οι- dem , lecia , ac domoruni , el civitatis januas, et
χιών της πόλεως , και όσα έν ξύλους • εν λαξευτη . quæcunque alia lignea subvertebani, vecic vero
ρίν δε τους τοίχους και τα τείχη , και όσα εν λι. murus, n;ænia ei lapidea quælili. Vectis enim
θοις το λαξευτήριον γαρ λιθουργικόν έστιν όργα . (seu , υι in Graeca lectione labetur, λαξευτήριου )
ον , και εις το τέμνειν λίθους και τοίχους και τείχη , quoddam instrumenti genus est quod et ad inei
και εις καθαιρείν επιτήδειον : Κατέρραξαν δε , dendos lapides idoneum est, el acl mænia diruenda ;
απί του Κατέβαλον . confregerunt autem , hoc est, dejecerunt.
"Ετεπύρισαν εν πυρί το αγιαστήριόν σου. VERS . 7. Incenderunt in igne sancluarium luum .
Αγιαστήριον του Θεού τον ναόν ωνόμασεν, ώς εν Per sancluarium templum intelligit, quemadmodum
τω προλαβόντι ψαλμω είρηται. C in præcedenti psalmo diximus.
Εις της την εβεβήλωσαν το σκήνωμα του In terram profanarerunt labernaculum nominis
στοματός σου. 'Εβεβήλωσαν , ήτοι βεβήλως και tri . -Profanarerunt, hoc est , profane atqne impie
ακοσίως κατέρριψαν εις την γην τον ναόν ακριβώς δε illud solo æquarunt. Exquisito autem loquendi
είπεν αυτόν σκήνωμα του ονόματος του Θεού » ή γάρ modo dicil, Tabernaculum nominis Dei. Nullum
ουσία τουθεού απερίγραπτος . Τινές δε περιφραστικώς enim divinæ substantiæ tabernaculum esse potcst,
το , Του ονόματός σου , νενοήκασιν , αντί του , Σού . cum natura illa divina iloniensa sit et incircu !!!
scripta (unde eleganter Tabernaculum noininis Dei dixit) : Aliqui vero Prophetam dicunt circumlocui
tivne uti , et Tabernaculum nominis Dei , pro Tabernaculo Dei disisse.
Είπαν εν τη καρδία αυτών αι συγγένειαι αι- Vers. 8. Dixerunt in corde suo cognationes eorum
των επι το αυτό. Είπον προς αλλήλας ομού πάσαι αι simul. Omnes inimicorum cognationes mutuo inter
συγγένειας των εχθρών. Tο, 'Εν τη καρδία αυτών, se simui dixcrunt . In corde autem suo , hoc est , ex
αντί του , Από καρδίας , όλη καρδία και πάση προ- 1010 corde, atque ex lola animi promplitudinc.
θυμία • το γαρ Δεύτε , εμποδίζει νοείσθαι αντί του Dictio autem , Venile , quæ sequitur, vetat ne expo
Διενοήσαντο εν εαυταίς · ει μή τις τούτο ού συμ : Dere possimus, Dixerunt, pro Cogitaverunt : nisi
βουλευτικών, αλλ ' επιρρηματικών εκλάβει, ως το, φτιis eanm non in viin verbi (71), sed adverbialiler
"Αγε δή. Τι δε είπον , άκουσον. ('sse posilain , dicat, pro , Eia age. Quis auiem
dixerint audi,
Δεύτε , και καταπαύσωμεν πάσας τας εορτάς Venite quiescere faciamus omnes festivitates Dei
του θεού από της γης . Τας νομικές λατρείας του in terra. Omnes nimiruin legales cullus ac cere .
θεού τούτου , ον Ιουδαίοι σέβουσι• τούτο δε κατορ. monias illius Dui, quem Judai colunt, lioc aulein
Θώσομεν άφανίσαντες τους νόμους, και την πολι- perficiemus, si leges, ac mores, et rempublicam
τείαν , και την πόλιν αυτών . "Ο δή και του Θεού rorum deleverimus, quemadmodum permillente
συγχωρήσαντες πεποιήκασι. Deo effeccrunt.
Τα σημεία αυτών ούκ είδομεν . Τα τεράστια και VERs . 0. Signa corum non videmus. Miracula

Varice lcctioncs .
(79 ) Græce, non ad suadendum.
755 EUTUYMII ZIGABENI 756
scilicet qua Judari Deum suum olim in parentum Α λέγουσι δι' αυτούς θαυματουργήσαι τον θεόν αυ
suorum gratiaruni operalum esse assercbant. Hæc των, ημείς τέως οι τούτους πολιορκήσαντες , ούα
enim miracula Romani mililes, qui obsidcbant οίδαμεν ουδέν γάρ τοιούτον καθ' ημών έτερατουρ
Jerusaleni, negant usquain se vidisse . Nihil bujus- yh0n.
inodi, inquiunt, eorum Deus adversus uos opera.
lus est .
Non est amplius Prophela. - Amplius pro Dein-. Ουκ έστιν έτι προφήτης . Το έτι ,. ονεί του
ceps. Vere aulem loc a Prophela nostro es illorum εξής . Και όντως τούτο έλεγον • Ουκ έστιν εν αυτοίς,
persona prædictum est : nrque enim lunc ullus inter φησί , προλέγων τε καθ' ημών , και παραθαρρύνων
Judæos eral prophiela , qui alll adversus Romanos αυτούς.
prædicarel aut Judæos juberel confidere.
Et nos non cognoscel amplius. Cunique nullus Και ημάς ου γνώσεται έτι . Και μη ων λοιπόν ,
deinceps prophela futurus sit inter eos, conse ου γνώσεται τα καθ' ημάς όπως εξομεν το γαρ
quenter nullus etiam ea amplius cognoscel, quæ "Ετι τούτο , αντί του , Λοιπόν.
ad nos pertinent, aut, quem exitum habilura sint. B
Et quod ail , Amplius, idem est quod in posterum .
PERs. 10. Usquequo, Deus, improbabil inimicus ? " Εως πότε, ο Θεός , ονειδιεί ο εχθρός : “Ο Θεός,
O Deus, lisquequo le el nos pariter improbabil, ονειδιεί δε ημάς και σε , ως ασθενείς , ο εχθρός.
quasi infirmos atque imbecilles !
Irritabil adversarius nomen luum in finen ? Blas Παροξυνει ο υπεναντίoς το όνομά σου εις
phema assidue adversus le verba proferet, atque τέλος . Βλασφημήσει μέχρι παντός, παροξυντικά
ad iram le irritantia, tannelsi tu a longaninis sis, ρήματα κατ ' αυτού φθεγγόμενος • ει και συ μα
2lque illos ob eorum( 73) «lelicts , nulla hujusmodi κροθυμείς , παραχωρών αυτοίς διά τας αμαρτίας
Jacere permitias. ημών.
Vers. 11. Ut quid averlis manum tuam et dezleram "Ινα τι αποστρέφεις την χείρα σου και την
luam de inedio sinu luo in finem ? Observandum est δεξιάν σου εκ μέσου του κόλπου σου εις τέλος ,
quod htec verba, In tnem, que sepius in presenli
1
Παρατηρητέον το Είς τέλος , όπως πολλαχού του
psalino posita sunt ,, perpetuan Judeorum abjeclio- ψαλμού κείμενον υποφαίνει την διηνεκή των Ι' ου -
δαίων αποβολήν. Την αυτήν δε χείρα λέγει και
nem nolant. Manum autem eamdem appellat quam
et desteram. Sinusautem Dei est bonorum omnium ς δεξιάν • και κόλπος μέν αν είη Θεού και των αγαθών
thesaurus, el manus dextcra , illam opcralionem θησαυρός χείρ δε δεξιά και των αγαθών ενέργεια
signilical, quæ divina bona dispensal. El sensus μεταδοτική . " Έστι δε ο νους του ρητού, ότι, Διατί
est : Quare bona lua nobiscum jam non participas, των αγαθών ου μεταδίδως ημίν, ώς πρότερον :
ul olim agebas ? cl est melaphoricus serinn , iraclus Μεταφορικός δε ο λόγος · ώσπερ ει τις πεπληρω
ab iis qui sinunn babuerunt multiplicibus bonis μένον έχων των αγαθών τον κόλπον , και μέχρι και-
plenum , unde certo lempore amicis largiebanlur. ρού μεταδιδούς τισιν, είτα οργισθείς, αποστρέφει
Nam si irasci cos contingal, manuni a sinu avericit, από του κόλπου την μεταδιδούσαν χείρα , μηκέτι των
nec illuc amplius rain millent , ul consucta amicis αγαθών απτόμενος προς μετάδοσιν .
bona largiantur .
VERS . 12. Deus autem Rex nosier anle sreculum . " Ο δε Θεός βασιλεύς ημών πρό αιώνος . Το ,
- Αnte seculum improprie dixit, pro, A principio. Προ αιώνος, ουκ έστι κυριολεξία , αλλά κατάχρησης ,
Quo pacio enim ante sæculum Rex esse poluil αντί του Έξαρχής . Πώς γαρ προ των αιώνων, μήπω
creaturæ , cum nulla adhuc sensibilis esset creatiira ? της αισθητής κτίσεως παραχθείσης , ήν βασιλεύς
Vel per sæcului , præscntcm vitam intellige, vil sil του γένους ημών ; "Η αιώνα νοήσεις την ενεστώ
sensus : Ante vitam nostrani , seu a progenitoribus D σαν ζωήν, ίν ' είη, ότι Πρό της ημετέρας ζωής ,
nosiris Deus Rex fuit generationis nostræ . Libenter είτουν εκ προγόνων , ήν βασιλεύς του γένους ημών .
wilem illius meminit, co quod in nicmoriani 'Αναμιμνήσκει δε ώσπερ τον θεόν τον πάλαι γεγενη
rerocci eumdem bunc Deum esse, qui progenilo- μένων τεραστίων εις τους προγόνους αυτών .
som suorum lempore nulla in eorum gratiaumi
jacula operatus est.
Opernills esl salutem in medio lerra. In medio Ειργάσατο σωτηρίαν εν μέσω της της . Το ,
lerra dixit pro , Palain atque in omnium hominum Εν μέσω της γης , αντί του 'Εν μέσω των ανθρώ
conspectu : vt in specie libertalein Judæis præsii . των , εν φανερό . Λέγει δε σωτηρίαν την εx της ιν
town intelligit ab Æryptiaca servitule . Αιγύπτω δουλείας ελευθερίαν των Ιουδαίων .
Vers. 13. Tu roborasti in poleniin rua mare. lloc Συ εκραταίωσας εν τη δυνάμει σcν την θά .
est, Tu divisas maris Rubri parles solidasti. Murus λασσαν . Εστερέωσας τα διαιρεθέντα μέλη της

Vari lectiones.
(73) Græcc nostru .
 757 COMMENT , IN PSALMOS.
153
'Ερυθράς. Τείχος γάρ , φησίν , εκ δεξιών και τεί- A enim, inquit, a dc.tris , ! Murus 4a srt:tsiris 1.
χος εξ ευωνύμων , τη ση δυνάμει το ροώδες αυτών polenlia niwiruin (ua concretus est, qui 7 :1102010
συεσχέθη παγέν . delusuni continuil.
Συ συνέτριψας τας κεφαλής των δρακόντων Veas. 14. Tu contrivisti capita draconum in aquis.
tal του υδατος . Δράκοντας μεν ονομάζει τους Αι- Per dracones, syptios intelligit , ob suminam
γυπτίους διά την πονηρίαν, κεφαλάς δε αυτών corum pravitatem : el per draconum capita , cos
τους αποσταλέντας όπισθεν των Ισραηλιτών , και milites , tribunos, centuriones cl duccs , qui a
ταξιάρχες , και λοχαγούς , ώς άρχοντας : άρχει Pharaone missi sunt ad persequendum populum
γάρ ή κεφαλή των άλλων μερών • οι πάντες , επι- Israel : qui plebis comparatione, ai digniores,
κλύσαντος αυτούς του ύδατος , συνετρίβησαν, είτουν capita appellari poterant (74) . Hi omnes igiturin
απώλoντο . dante aqua contriti sunt, el perierunt .
Συ συνέλασας την κεφαλήν του δράκοντος . Tu confregisti capul draconis. Per draconem sim
Δράκοντα Ενεχώς τον Φαραώ φησι , θλάσιν & κεφα- gulari sermone, Pharaonem intelligil , el per con
λής την συντριβήν της αρχής και της βασιλείας fractionem capitis, regni atque Imperii ejusimmi
αυτού. Quiionem .
" Εδας αυτόν βρώμα λαούς τοίς Αιθίοψιν . B
Dedisti eum escam populis Æthiopum. Æthiopes
Αιθίοπας γάρ, όμορος τους Αιγυπτίοις όντες , και finilini sunt Ægypriis. Hi autem populi inimicitias
πάλαι τούτους επιβουλεύοντες , έπει την τοιαύτην olim inter se exercebant , et mutuo aller alleri
αυτών είδον συντριβήν , επιδραμόντες ελητσαντο την tendebat insidias . Æthiopes igitur, perspecta Æny
Αίγυπτον , και τους υπολοίπους έν στόματι μαχαίρας priorun clade, excursiones fecerunt , Egyptuoque
κατέφαγον . " Εδωκας δε , αντί του 'Εξέδωκας. Διά depredati sunt , et reliquos omnes qui superfuerant
δε του Φαραώ και πάσαν την υπ ' αυτόν χώραν in ore gladii connederunt . Per Pliaraonem autem,
υποσημα ίνει , omnes alias regiones denolal ei subjectas.
Συ διέρρηξας πηγάς και χειμάρρους . - Διέρ VERS, 15. Tu dirupisti ſonles et iorrentes . Di.
ρηξας , ' Ανέδωκας. Λέγει δε το από της πέτρας εν rupisti dicit pro Dedisli . Illa ' autem aquam intel
ερήμω ρυεν ύδωρ. Και πηγάς μεν είπε διά την Tigit, que de petra Munit in deserto. Εt fontes
βλύσιν " χειμάρρους δε διά το σφοδρών της φοράς. quidem ideo appellavit , quiaaque ille foulis instar
Πληθυντικώς δε άμφω , κατά συνήθειαν
της Εβραί scalurirent : lorrentes vero ob Duxus vehemen
δος διαλέκτου . Ο γάρ Σύμμαχος και Ακύλας liau : utrumque allem plurali nuincro dixit, justa
ενεχώς εξέδωκαν . Hebraicæ linguz usum . Aquila autem ct Symma
C
chus singularem numerum servarunt.
Συ εξήρανας ποταμούς Ηθάμ. Το Ήθάμ 'Αρ . Tu siccasti fluvios Etham . Symmachus pro Etham ,
χπίους ήρμήνευσενΓομόρρ
των Σοδόμων και
ο Σύμμαχ
ων , ος.Λέγει
δε και τους
ούς ο Θεός απετέφρω
Antiguo s reddidit : Sodom.sgue, Comorrha Ru
vios et fontes intelligil , quos ob eorum peccata
σε διά την τούτων παρανομίαν . Η απλώς φησιν , Deus in cinerem redegil . Vel simpliciter : Tn dedi
ότι Συ ανέδωκας μεν ύδατα νέα • εξήρανας δε πα . sti nobis, inquit, novas aquas, lu antiquas siccasti,
λειά, εν οις ηθέλησας τόπους . Ισίδωρος δε ο Πηλου . ulcunque tibi placitum est. Isidorus Vero Petusio
σιώτης το “Ήθάμ, όνομα τόπου φησίν, ου πόρρω tes , Etham dicit loci nomen esse, non procul 1
άρδεύοντες, Jerusalem , qui fuminibus
, ον ποταμοί πρίνΡωμαίων
της Ιερουσαλήμαλώσεως olim irriguus, post
ύστερον υπό της της υπό eversionem Jerusalem Romanis factani, ob Dei
και a
αυτοί εξηράνθησαν εκ θεομηνίας . iram illis omnibus prorsus ersiccalus est .
Σή εστιν ημέρα , και ση έστιν ή νύξ . Από Vers . 16. Tuus est dies, el lua est 101. Cum a
των ιδικών παραδοξοποιών επί τις κοινές τον λό particularibus et privatis quibusdam rebus cæpis
γον προήγαγεν . Σον ποίημα, φησίν, η ημέρα και η sel Deum laud:re, nunc sermonem vertit ad com
νυξ , και τη σω προστάγματι δουλεύουσιν . D muuia : Dics, inquit, el nor a le suini escala, atque,
ut famuli, luo inserviunt mandalo.
Σύ κατηρτίσω φαύσιν και ήλιον . Φαύσιν την Tu perſecisti auroram el solem . Per auroram dici
ανατολήν της ημέρας , ήτοι τον όρθρον . Kατηρτίσω ortum seu diluculum ipsum intelligit. Perfecisti
δε , αντί του Έποίησας · διά & του ηλίου και τους aulem , id est fecisti : et per solem cæteras omnes
άλλους αστέρας νίξατο . stellas significavil.
Συ εποίησας πάντα τα ωραία της γης. "Ωραία VERs . 17. Tu ſecisti omnes fruges lerræ. Per
τους ετησίους καρπούς • ώρος γάρ το έτος. Και τι-
.
fruges juxta Græci nominis elymologiain annuos
νές μν αντί του Τα ωραία , τα όρια γράφουσιν , fruclis intelligit. Quidam vero non Fruges sed
είσουν τους όρους αμεινον δε το Tα ωραία, και Terminos legendum essc asseverant ( el lectionis
τούτο δήλον εκ του εξής ρητου varietas ex dictionum Græcarum viciniiale est
oria) ; melior tamen lectio videtur quæ habet Fruges, ut ex seguentibus demonstrabitur.
11 Eιο ). , 99 .
Variæ lectivies .
; Ad vcrbum el tribunos , el centuriones , ut inperox'cs. Imperat enim capul reliquis membris.
 759 EUTIIYMII ZIGABENI 760
Æslalem el ver lu plasmasti ea . Harum enim A Θέρος και έαρ συ έπλασας αυτά. Τούτων γάρ
frugum aliie vere nascuntur , aliæ aslale, alia etiam των ωραίων το μεν εαρ γεννητικών, το δε θέρος
ipsa æstate perficiuntur. Harumi aulem duarum τελειωτικόν. Διό και των δύο μόνον ωρών του εν.
anni partium tantum meminit, quasi cum his aliæ εαυτού εμνημόνευσε , των άλλων δύο συμπεριλαμ
simul comprellendantur .. Dictio aulein ,, ea , abundat ., βανομένων τούτοις , ώς μερών αυτού και αυτών. Το
Vei sic legi polest : Tu plasmasti ea , æslatem
.
δε Αυτά, παρέλκον είη δ' αν η σύνταξης και ούτως
nimirum , el ver. Indiferenter eliain slalem , Συ έπλασας αυτά , το θέρος και το έαρ. Αδιαφορως
priusquam ver commemoravit. δε πρώτον έταξε το θέρος .
VERS. 18. Memor eslo hujus. In principio psalmi Μνήσθητι ταύτης. 'Εν προοιμίοις του ψαλμού
dixit :: Memerlo congregationis 1 æ, quam possedisti είπών • Μνήσθητι της συναγωγής σου ής έκτη
ab initio ; ideii igitur nunc repriil.
Inimicus exprobrarit Dominum . Tilus nimirum , σω απ' αρχής, το αυτό και νυν επανέλαβεν .
'Εχθρός ονείδισε τον Κύριον , " Ο Τίτος , ή και
vel Romaliorum exercilus.
"Ρωμαίων στρατός .
El populus insipiens irrilavil nomen tuum. De Και λαός άφρων παρώξυνε το όνομά σου. Τους
eisdem rursus loquitur, qui non recie de Deo αυτούς πάλιν λέγει μή φρονούντας περί Θεού δρ
sentiebani . De verbo , Irrilavit , diximus paulo B
θώ;. Περί δε του Παρώξυνε μικρών ανωτέρω προ
superius .
είρηται.
Vers. 19. Ne tradas ſeris animain confilentem Μή παραδώς τοις θηρίοις ψυχήν εξομολογου
ribi. Prævidens Prophela ea quæ Judeis eventura μένην σε . Πρoeωρακώς τα κατά των Ιουδαίων και
erant , fundit preces ad Deum , ne Jud:eorum popu-
. Προφήτης , έχετεύει μή παραδοθήναι αυτούς τους
Juin in Romanorum poteslatem tradat , quos ob Ρωμαίοις · ους θηρία καλεί διά την αγριότητα
sunmam sævitiam feras appellai. Per aniinain vero και απανθρωπίαν . 'Απο της ψυχής δε τον άνθρωπον
hominem intelligit, veluti tolum a parle, ul alibi εδήλωσεν , ώς από μέρους το πάν, καθώς προειρήκα
diximus. Conflentem aulem , hoc est, gratias agen- μεν . 'Εξομολογουμένην δε , αντί του, ευχαριστούσαν
tem .
σοι .
Et unimas pauperui Tuorum ne obliviscaris in
Τας ψυχάς των πενήτων σου επι.λάθη εις
finem. Indiðerculer Propheta quartum atque secun- τέλος . 'Αδιάφορον το Μή επιλάθη .μηΤάς δε ψυχάς
dum casum apponit verbo Obliviscaris : et per των πενήτων, αντί του , Τους πένητάς σου , περι
animas pauperum circumloquendo ipsos pauperes φραστικώς , ή και ελεεινολογικώς . Πένητας δε αυτούς
intelligit . Pauperum vero animas dixit, ut hujus- C πάλιν καλεί τους Ιουδαίους . ώς τηνικαύτα εις πάσαν
zuodi sermone ad majorem Deum misericordiam ένδειαν υπό της εξωθεν πολιορκίας των παρακάθη
excitaret . Eosdem etiam Judæos pauperes appellat , μένων εχθρών καταστησομένους.
eo quod ob Romanorum obsidionem in summa
erudit rerum omnium necessilate constituii.
Vers 20. Respice in testamentum luun . ( Dictio 'Επίβλεψον εις την διαθήκην σου . "Ην διέθου
Grieca bla0fxn et lestamentun significat el pacium το 'Αβραάμ και τους προγόνους ημών• ως κατά τον
scu fædus.) De pacto igitur loquitur, quod pepigit προλαβόντα ψαλμών εν τώ , Ιδού τη γενεά των
Deus cuki Abraliain , et cum aliis progenitoribus, υιών σου και συντέθηκας , προδιελάβομεν και μη
quemadmodum in præcedenti psalmo diximus, Rapla taúthv..
ns ταύτην
παρίδης
ibi : Ecce generationi filioruin tuorum fædera rupisti. Noli igitur pacta, quæ nobiscum babes, despi
cere .
Quoniam obscurali terræ, repleti sunt domibus "Οτι επληρώθησαν οι εσκοτισμένοι της γης
iniquitatum . Quoniam lerreni homines Judæi, quos οίκων ανομιών , "Οτι τα εσκοτισμένα κτήματα
obscuralos terre appellavit, veluti propriis passio- D της γης, είτουν οι Ιουδαίοι εκοτισμένοι τους πάθεσιν,
nibus atque afectibus obtenebralos ,, impleti sunt Απληρώθησαν οίκων ανομιών: τουτέστι , πλήθους
donibus iniquitatum , Ιιοc est, ultitudine ac copia ανομιών. Το γαρ οίκων , αντί του πλήθους έλαβεν ,
delictorum . Iniquitalum enim domos bic dixit, ως μέτρον καθάπερ ότε δηλώσαι πλήθος σίτου
quasi ainplain quamdam mensuram : ad summam θέλοντες λέγομεν · Ο δείνα έχει οίκους σίτου .
videlicet copiam denolandam . Simili enim loquendi modo uli solemus, quando aliquem fruguin aul
alterius rei copium habere indicamus, verbi gralia : Ille domos frunienti habei ( aul domos olei ) .
Vers. 21. Non conrerlalur lumilialus confusus, Μή αποστραφήτω τεταπεινωμένος κατησχυμ
Tuus , inquit, fèpulus , qui in hoc obsidionis lein- μένος . Ο κατά τον καιρόν της πολιορκίας παρακα
pore tihi supplicationes porrigit, non avertalur, λων σε λαός · τεταπεινωμένος δε και κατασχυμμένος
quæso , a te humilialus, et confusas, dun non ex- έν μή εισακούεσθαι .
auditur .
Inops el pauper laudabunt nomen tuum . Populis Πτωχός και πένης αινέσουσι το όνομά σου .
de quo supra diximus , ibi : El animas pauperum "O δηλωθείς ο λαός σου , ως ανωτέρω μικρών εν τώ ,
luoruin ne obliviscaris in finem . Judai , inquit , Τας ψυχάς των πενήτων σου, προειρήκαμεν . Οι Ίου
perpelilo laudabunt le si cos salvaveris, non sic δαίοι , φησιν, αινέσουσι σωθέντες , και ουχ οι πολέμιος,
autcin inimici.
761 COMMENT . IN PSALVOS. 762
'Ανάστα , ο Θεός, δίκασαν την δίκην σου. Δίκη Α VERs. 22. Ersurge, Delis, jullica cansanu luam .
γάρ συνέστη μέσον σου και των εχθρών, ή περί Caus: allem quae vertebalur inter Delle, et ini
ύβρεως . Ούχ ήρχει γάρ αυτοίς ή κατά του λαού micos Romanos, de contumelia erat in Deum illala .
μανία, αλλά προσέτι και σε διέβαλλον, ως ασθενή. Neque enim illis salis ſuerat lurere adversum po
"Η και άλλως : ' Η του λαού σου δίκη σή εστιν . pulum , sed Deum insuper infirmum , atque imbc
cillen improperabani . Vel aliter : Causam populi
lui diccre possumus causam luam .
Μνήσθητι του ονειδισμού σου του άφρονος Memor esto opprobrii lui, quod ab insipiente fit
μην την ημέραν , "Αφρονα τον Τίτος και πάντα lola die . Per insipientem , Tilum intelligil, el
στρατιώτης αυτού καλεί . Και ανωτέρω δε είρηκεν, φueslibel ex Romanis militibus , sicuti et superius
ότι και λαός αφρων παρώξυνε το όνομά σου. - dixit : El populus insipiens irrilavil nomeu luvm .
Του ονειδισμού δ! του όλην την ημέραν , αντί Opprobrii aulem lui lola die, lioc est , quoil assidue
του Αεί γινομένου . fit adversus te .
Μή επιλάθη της φωνής των οικετών σου . Των VERS. 23. Ne obliviscaris roces servorum luorum .
χετευόντων σε κατά τον καιρόν εκείνον , ώς έφη- Qui illo tempore tibi preces porrigent, lil diximus.
B
μεν. Τινά δε των αντιγράφων , των ικετών σου , Quædam autem exemplaria non serrorum labent,
γράφουσιν.. sed supplicium (orla nimirum lectionis varietatc
ob Græcaram dictionuni vicinitatem , quam tum in
prolatione habent, tum in Scriptura . )
Η υπερηφανία των μισούντων σε ανέβη διά Superbia eorum, qui oderunt le, ascendit senaper .
παντός. - 'Ανέβη, τουτέστιν υψώθη , έχoρυφώθη · και Ascendit pro Exallata ( si, at ; ue in sublinic ele
ανέβη ενώπιόν σου. Σκόπει δε όπως ουδεμία τις vata . Vel ascendit semper coram te. Illud autem
αγαθών επαγγελία τοις ρητοίς τούτους επισυνάπται , considera , quomodo his dictis nulla promissio aut
καθάπερ εφ' ετέρων ψαλμών. Αλλ ' ούτω μέν κατά spes bonorum conjuncta est, el nulla nielioris
την Εβραίων εκδοχήν, Αληθέστερον δε τα από furlunæ spes eis dala, quemadmodum alias semper
του στίχου του λέγοντος · Ειργάσατο σωτηρίαν εν fit in aliis psalmis. Et hæc quidem expositio ita a
μέσω της γης , και τα εξής, εις τον Χριστόν ανά- nobis relata est , prout ab ipsis traditur Judæis .
γονται. "Όντως γαρ ειργάσατο σωτηρίαν, ενανθρωπή- Verior tamen expositio est, αι ab illo versiculo :
σας , και της πλάνης ελευθερώσας ημάς, και υπο- Operalus est salutem in medio lerræ. Omnia, quæ
δείξας την της σωτηρίας οδόν . Το δε Εν μέσω της c sequuntur, referanus ad Christurm , quiIncarna
της, αντί του Εν πάση τη γη . Τινές δε και τα 1ε. lione sua salutem nobis vere operatus est, a pri
ροσόλυμα μέσον της γης φασι διακείσθαι. Εκρα. stino nos errore liberans, et salulis viain osien
ταίωσε δε και την θάλασσαν, ό εστι κραταιον κατά dens. In medio autem lerræ, id est, in onini lerra :
των δαιμόνων εποίησε το ύδωρ του αγίου βαπτίσμα- fanetsi aliqui in ipsa intelligant dici Jerusalem ,
νος . Θάλασσαν γάρ τούτο και Μιχαίας εκάλεσεν , quam in medio lerræ sitam csse asserunt. Robo .
ειπών προς Θεόν : Καταδύσεις τας αμαρτίας ημών ravit aulem Christus mare, qui sacri baptismatis
εις τα βάθη της θαλάσσης . Θάλασσαν δε ως υποδε- aquam validam , alquc elicacein reddidit, adversus
χόμενον τους ρύπους της ψυχής των βαπτιζομένων , omnes dæmonum conatus. Nam et Michæas pro
και ως αποκαθαίρον και ως μέγιστον διά την pliela , mare illud appellavit, ad Deum dicens : Tu
χάριν, καθώς η θάλασσα διά το πλήθος των υδάτων. peccala nostra in profunda maris demerges " . Mare
Και δράκοντες μέν αν εξεν οι δαίμονες δράκων δε aulem baptisma appellatur, eo quod animarumi
ο άρχων αυτών διάβολος , ών τας κεφαλάς συνέτριψε , gordes, quæ illic baptizantur, recipit, el quia pur
και συνέλασεν εν τω ύδατι του βαπτίσματος . Κεφα. gat, et quia non secus gratiarum ac charismatim
λαι δε τούτων εισιν αι αμαρτίαι : εν ταύταις γάρ copia abundat, quam mare undarum ac fluctuum
D
τον φθοροποιόν τον εναποτεθησαυρισμένον έχουσιν. multitudine . El dracones quidem dici possunt
"Ων διαφθαρεισών υπό του βαπτίσματος , ουκ έτι dæmones. Draco autem , eorum princeps diabolus .
ζώσιν εν ημίν οι τοιούτοι δράκοντες. Λαοί δε Αιθιά- quorum capita , lioc est, quorum peccala Dominus
πως οι μεμελανωμένοι πρίν τας ψυχάς τη ρύπω courivit , et confregit in aqua baptisimatis. In this
και τις καπνό της αμαρτία; οίς βρώμα , είτουν clenim capitibus mortiferum omne repositum est
καρανάλωμα , γίνεσθαι δέδωκε τον νοητόν δράκοντα, venenum . His igilur capitibus, hoc est, his pecca
μετά το βάπτισμα δηλονότι • διέρρηξε δε , ήτοι ανέ- lis per baplismalis aquam perditis , ac deletis,
δωκε πηγές και χειμάρρους διδασκαλίας πνευματι- nulli amplius in nobis vivent draconies. Populi vero
της εν τη πριν ερήμω οικουμένη των εθνών • πη- Æthiopum ii sunt, qui caligine ac sordibus peccati
γάς μεν διά το αένναον , και καθαρόν, και ήδιστον , animas olim nigrantes habebant : ipse nimirum
χειμάρρους δε , ώς εν τω λε ' ψαλμώ προείρηται· gentes, quibus draconem illum Deus post baptisnia
ποταμοί δε Ήθάμ αι εν Ιουδαίοις προφητείαι αι in cibum , hoc est, in consumptionem dedit ; Di
αρχαίαι , όσον προς τα ; εν Χριστιανούς νέας έξη- rupit eliam, hoc est, præbuit Deus fontes , el lor.

n Mich . vii, 19.

763 EUTHYMII ZIGABENI 764
rentes spirituralis doctrina , in gentilis populi Αράνθησαν γάρ δια την κακίαν αυτών , επιλειψάντων
terra , que prius deserta erat ; el fonles quidem των προφητών. Τα δε εξής δεικνύουσι τον Χριστόν
dicii, ob perpetuilalem , puritalem et suavitatem ποιητήν και Κύριον του παντός . Μνήσθητι δε ταύτης
Nusus ; torrentes vero ea ratione quain diximus της συναγωγής της νέας, και μη εκείνης της πα .
in psalmo XXXV ; Παnina autem Eaham, antiquo λαιάς. 'Εχθρός δε ωνείδισε τον Χριστόν, ο Ιουδαίος
Judæorum sunt propliclix, que aridze sini, si iis και "Ελλην ως μη όντα Θεόν, και ως ασθενή , και όσα
comparentur quæe livlelibus Christianis sunt traditæ . υβριστά • και λαός άφρων , ο Ιουδαϊκός και Ελληνι
Exsiccala aulem dicuntur hæc fumina, quoniam , κός · θηρία δε οί τε Ιουδαίοι , και "Έλληνες, και οι δαί
it diximus,, defecerunt propluele :: atque hoc oh
ut ob μονες πένητες δε οι Χριστιανοί , ως καταλιπόντες πάντα
Eunimam Judicorum pravilalem a Deo permissum και ακολουθήσαντες των Χριστώ, και απλώς ως εν τη θ '
est . Quæ sequuntur Christum universe creaturæ. ψαλμό προείρηται. Διαθήκη δε του Χριστού , και
faciorcın , cl Dominum esse demonstrant. Memor άλλα μεν περί βοηθείας, έτι δε και το, Και ιδού
aulem esio bujus congregationis, novæ scilicet, el εγώ μεθ' υμών ειμι πάσας τας ημέρας . Εσκοτι
non illius antique. Inimicus autem Judæus et σμένοι δε της γης πάντες κοινώς οι άπιστος , μη
gentilis, Christum exprobravit , quasi Deus non δυνάμενοι ιδείν το φέγγος της αληθείας. Και τα
sit , qui iuo etiam quasi impotens sit : nulla B εξής αρμόσεις ομοίως ορθώς εξεταζόμενα .
alia etiain contumeliosc in cuin dixcruni, el illius nomen irrilarunt. Per Feras ctiam , Jud.cos , gen
tiles, et dæmones intellige ; cl per pauperes, ipsos lideles, qui relictis omnibus Christum secuii sunt ,
ul in ix psalmo diximus. Testamentumi aulen seu paclum illud intellige, quod a Christo dispositum
est ad apostolos ; el illuil pre cætcris : Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consumma .
lionem seculi " . Per Obscuralos autem terræ, omncs in universum infideles intellige, qui splende
scentrs verilatis radios cernere nequeunt : el quæ sequuntur simili modo accommo.lari polerunt. si

recle disquiras.
In fuent ne corrumpας έρεί David Psalmus Asaph . Εις το τέλος μη διαφθείρης τώ Δαβίδ εις (1 )
τιιογραφίαν . Ψαλμός τω Ασάφ .
PSALMUS LXXIV . ΨΑΛΜΟΣ ΟΔ',
lloc psalmu fulurum prædicitur in mundi consum- Πρόρρησιν έχων και ψαλμός της εν συντελεία του
matione justiim Dei judicium , delinquentium ni- κόσμου δικα!ας του Θεού κρίσεως, και τιμωρίας
mirum supplicia, et justorum præmia. Aique ilco μεν των αμαρτωλών , τιμής δε των δικαίων , παρεγ .
universos homines, in vilæ finem aspicere jubet , γυάται πάντας εις το τέλος της ζωής οράν , και
ne scipsos propriis peccatis perdant. Aliqui, Ne O
μη διαφθείρειν εαυτόν ταίς αμαρτίαις : τινές δε το,
corrumpas , exponunt , pro ne pecces , ne delinquas. C Μή διαφθείρης , Μή αμάρτης είπον. Περί δε του
.

De Asaph , el de reliqua inscriptionc diximus in 'Ασάφ και της άλλης επιγραφής ειρήκαμεν εν τοις
promatio operis . Conscriptus vero est hic psalmus προοιμίοις της βίβλου των Ψαλμών. Συντεθειται δε
cx eoruin persona , qui captivi erant in Babylone. και ούτος ο ψαλμός προσώπων των εν Βαβυλώνι δο .
ρυαλώτων .
VERS. 2. Confitebimur tibi, Deus, confitebimur tibi. 'Εξομολογησόμεθα σοι, ο Θεός , εξομολογησόμε
Ubi, inquit, a servitutis jugo , quo premimur fue- θα σοι . Ευχαριστήσομέν σοι, ελευθερωθέντες της
rimus liberati , lunc summas libi agemus gratias. δουλείας. Η δε αναδίπλωσις του 'Εξομολογησόμεθα ,
Illa aurem repetitio verbi Confitebimur, intensionem επίτασιν. ή βεβαίωσιν παρίστησι της ευχαριστίας.
quamdain aut certitudinein signiſicat graliarum
actionis.
El invocabimus nomen luum . In auxiliuin nostrum Και επικαλεσόμεθα το όνομά σου. Και εις βοή
illud nomen luum invocabimus 9, quod ab inimicis Οειαν επικαλεσόμεθα το εξονειδισθεν παρά των
exprobralum est. Ego autem hæc verba congruere εχθρών όνομά σου. Εγώ δε τοις μέλλουσιν εις Χρι
magis puito iis qui in Christum credituri erant , a στον πιστεύσαι προσήκειν ηγούμαι τον λόγον, οίς
D
quibus Cliristi nomen in vocatum est, quique Chri επεκλήθη το όνομα του Χριστού, Χριστιανούς προσ
Stiani nomine dicti siunil. αγορευθείσιν.
VeRs. 3. Narrabo omnia mirabilia fua . Hujusmodi Διηγήσομαι πάντα τα θαυμάσια σου . Ούτος
verba eljam habentur in psalmo 11 . κείται ο στίχος και εν τω θ' ψαλμώ .
Cum accepero lempus , ego reclitudines judicabo. “ Οταν λάβω καιρόν , εγώ ευθύτητας πρινώ. 10
Quidam simul cuin præcedenti versiculo conjun- " Οταν λάβω καιρόν , τινες τω προλαβόντι στίχω συν
gunt verba illa : Cum accepero lempus ; ut ordo sit : άπτουσι , λέγοντες · Τότε διηγήσομαι πάντα τα
13 Malili. XSSTI, 20 .
Variæ lectiones.
(75) Torpaqia quid sit , planc non video. Nam esset ? Nihil de lioc intcrpres , prope de ipsa inter
a tilos quideni, noverint qui Greco sriunt quam pun lionc explicanda sollicillis. An quid a'iud ?
concinnus se'ns!1s erui possit . An legendu ili otnine Digladicntur eruditi.
ypaplav , quasi loir Psalinus in cippo incidendus
 765 COMMENT . IN PSALMOS . 766
θαυμάσιά του , ότε λάβω καιρών του διηγείσθαι , 4 Ego narrabo ounia irabilia tua , cum accepero
τουτέστιν , όταν απαλλαγή των πολεμίων. "Αμεινον lemipus , hoc est , cum prinjam ab inimicis fuero
δε τα εξής στίχα συντάττεσθαι · εισάγεται γαρ ώς liberalus. Melius lanien videtur, ut subsequentibus
από του Χριστού το ρητόν , λέγοντος · Μή ολιγοψυ- conjungantur , et introducatur sermo , veluti cx
χείτε περί των εθνών . “ Οταν γαρ λάβω καιρών της Christi persona, dicentis : Nolite esse pugillanines ,
τρίσεως , δικαίως κρινω και τοίς αδικούσι , και quia cum judicii lempus acccpero , juste ownes
τοίς αδικουμένοις · το δε , Λάβω , ληπτέον ευσεβώς, judicabo , Lait eos qui intulerunt , quam cos φuilus
in oi kapd trépou, dilt nap' laurou, w; oid , illata est injuria. El quod ait. Accepero, sane intel
ή και ως άνθρωπος παρά της θεότητος . ligendum esi , non quod ab alio Christus , ut Denis,
acceplurus sit tempus, quam a scipso . Vel, ul bo.no,
a Deo (76) icmpus accipiet.
'Ετάκη η γη , και πάντες οι κατοικούντες εν Veas. 4. Liqueſucia est lerra , et onnes , qui
αυτή . Τηξίς έστιν η διάλυσης της δυνάμεως . Έτάκη habilant in ea . Liqucfieri dicitur omnis virtus. φι:
ούν ερχομένης της κρίσεως, είτουν τακήσεται • Ο dissolvitur . Adveniente igitur judicio liquefacta est
ουρανός γαρ, φησι , και η γη καρελεύσονται " lerra, el habitantes eam , hoc est, liquefient. Celain
B
αλλά και πάντες οι κατοικούντες εν αυτή πάντες cnim , inquil, el lerra transibunt " . Præterea eliam
γάρ αποθανούνται . omnes habitantes in ea , quoniam universi loomines
morientur.
'Εγώ έστερέωσα τους στύλους αυτής. Εμού Ego formavi columnas ejus. Me jubente liquefacia
κελεύσαντος , ετάκη : διότι εν αρχή εγώ ταύτην έκτι est, quoniam a principio ego eam crcavi. Per lerrie
σα Στύλοι δέ αυτής τα περί στερεωθήναι αυτήν autem columnas, illud Proplicla mandatuni Dei in
προστάγματα . Τούτο γάρ ανέχει και διαβαστάζει telligit, quo terra jussum est ut frma consisterct.
αυτήν , επ' ουδενός ήδρασμένην . " Έστι δε και άλλως Hoc eniin mandato sustinelur , et regitur terra ,
ειπείν , τήξιν την φθοράν , ότι Έφθάρη μεν η γη nulli alii rei innixa et nulla alia suffulla stabilitate .
ταις ειδωλολατρείαις και ταις άλλαις αμαρτίαις των Possumus etiam per liquefactionem , corruptionem
ανθρώπων · αλλ' εγώ σπλαγχνισθείς επί τη απω intelligere. Corrupla est elenin terra idololatriis
λεία του πλάσματος , έστερέωσα τους αποστόλους : ct multiplicibus hominum peccatis. Verum cgu .
τούτους γάρ νοήσωμεν στύλους της οικουμένης , inquit, creature perditionem miseratus , apostolos
ώς ταίς εαυτών διδασκαλίαις υπερείδοντας και confirmavi. Hos elenim columnas orbis cssc merito
στηρίζοντας τους απανταχή πιστούς. Ούτω γαρ c dicimus , veluti qui solida sua doctrina omnes albi
αι τους και ο μέγας Παύλος ώνόμασεν ειπών · οι que gentium fideles sustineant el regant. lloc no
δοκούντες στύλοι είναι. Τινές δε γήν της Ιερουσα mine Paulus illos appcllavil , licens : Pelrus el
λήμ φασιν, ότι τακήσεται και πυρποληθήσεται , Jacobus, φuί υidebantur column.e esse 15. Quilano
πολιορκηθείσα υπό Ρωμαίων. Και ούτω δε στύλους lerræ nomine hic ipsam intelligiin signilicari Je .
αυτής είτε τους αποστόλους στύλους μεν διά την rusalem : quain liqnefaciam esse dicunt , quia a
ρηθείσαν αιτίαν, αυτής δε , ώς εξ αυτής όρμωμένους Romanis militibus vastata , ac depopulata est. Ejus
ή και ότι μετά το ταχίναι στερεωθήσονται τους aulem Jerusalem columnas apostolos essc Jiril ,
στύλους της πίστεως .
quia illinc crant oriundi ; vel quia illinc missi sunt
ad universum terrarum orbem : vel, quia postquam terra illa Jerusalem arque illius babitalores liquos
facti fuissent, erant dcinceps fidei columnis rursus confirmandi.
Είσον τοις παρανομούσιν · Μή παρανομείτε : VeRs . 5. Dixi iniquis : Nolite iniqua agere ; et de .
και τοις αμαρτάνουσιν · Μή υψούτε κέρας . Κρί- linqucntibus : Nolit: exaltare cornu. Cum futurum sit
σεως , ώς είρηται, γενέσθαι μελλούσης, φησίν ο Προ- judicium , οι prediximus ( ne ullus peccatoribus
φήτης , ότι Διαμαρτυρόμενος τοις παρανομούσιν , excusationis locus relinquatur ) , Propheta narrat ,
είπον αυτοίς • Μή παρανομείτε και αύθις τοϊς φuemadmodum ipseiniφuos omnes esset contesta
αμαρτάνουσιν · Μή υψούτε κέρας : ήτοι μή καυ- Dius dicens : Nolice inique agere ; et rursus ut pec
χεσθε , μηδέ επαίρεσθε , ώς έπι μεγάλους κατορθώμασι caloribus dixisset : Nolite exallare cornu, hoc est ,
ταις αμαρτίαις υμών τούτο γάρ ανοίας εσχάτης. Nolite de propriis peccatis, quasi de præclaris ali
Τους αυτούς δε λέγει παρανομούντας και αμαρτά- quibus gestis gloriari. Summe id namque insipien
νοντας εκ παραλλήλου. Πολλαχού δε των Ψαλμών tie est . Eosderm autem inique agentes appellas ,,
το , κέρας , τίθεται , ποτέ μεν άντι δυνάμεως , ποτέ yuos et delinquentes. Diversimode aulem accipi
8 : αντί καυχήσεως · τα γάρ κερασφόρα ζώα εν τοις reperimus cornu in Psalmis. Aliquando enim pro
κερασιν αμύνονται , και γαυριώσι. polcntia ponitur , aliquando pro gloriatione , et
jaclanlia. Cornula siquidem animalia el strenue cornibus certare solcnt, et illorum ornamento glow
riari.

* Μattl. Σχιν, 35. 15 Clat . 1 , 9 .

Variæ lcctioncs .
(76) Rectius a divinitale, ut Græce.
767 EUTHYMII ZIGABENI 768
Vers . 6. Nolite extollere in allum cornu vestrum . A Μή επαίρετε εις ύψος το κέρας υμών . Το αυτο
Jilem itcrum repelit, ad contestationis suæ confir- λέγει πάλιν ες επίτασιν διά μαρτυρίας .
malionem .
Et nolite loqui adversus Deum injustitiam . Verba Και μη λαλείτε κατά του Θεού αδικίαν . Τούτο
hæc idem æque significant, quod illa : Injustitiam ταυτόν δύναται τα 'Αδικίαν εις το ύψος ελάλησαν ,
in sublime loculi sunt 16
18 ; de quibus diximus in και κείται εν τω οβ' ψαλμώ.
psalmo LXXII .
VERS. 7. Quoniam neque ab egressu neque ab oc "Οτι ούτε από εξόδων , ούτε από δυσμών , ούτε
cidenle ., neque a deserlis montibus. Gloria , inquit, από ερήμων ορέων . Ούτε εκ των ανατολών των
et divitiæ, item gloria , el pauperlas, non est nobis αστέρων , ούτε εκ των δύσεων αυτών κατά τους
ab astrorum oriu , neque ab corum occasu , nt as- αστρολόγους, ούτ' αύθις εκ των δαιμόνων , των
serunt astrologi : quini no nec a dæmonibus ista ερήμων μεν καλού παντός , ορέων δε λεγομένων δια
hominibus adveniunt. Per desertos , enim moples την έπαρσιν και αλαζονίαν · ή πλούτος , η δόξα χορη .
ipsos dæmones intelligit, quia omni virtutum genere γείται , ή πενία , η άδοξία προσγίνεται, αλλά κρίσει
deserti ac steriles sunt, el montium instar superbia Θεού δικαία. Έξόδους γάρ καλεί μεν τήν του ηλίου
elati. Sed justo Dei judicio omnia dispensantur. Β ανατολήν 'Απ ' άκρου γάρ, φησί , του ουρανού η
.
Per egressum auten , solis ortum intelligit , quem έξοδος αυτού • δυσμάς δε την δύσιν » έρημα δε δρη
admodun el alibi cum ail : A simmo cælo egressio τα βόρεια και νότια κλίματα , κατά μεσημβρίαν
ejus . Per occasuin vero occidentern ; et per de- και άρκτον· ταύτα γάρ έρημά εισιν ανθρώπων , το
sertos montes , septentrionis et meridiei climala, μεν δι' υπερβολήν ψύχους , το δε δέρμης. Έλλειπτι
que ob nimium frigus , aut calorem , hominibus κον δε το σχήμα : λείπει γάρ το Λέληθε τι. Ου λέ.
deserta suni, Esl aulein hic sermo defectivus ; unde ληθε τι, φησίν, απ ' ουδενός κλίματος της γης εν
aliquid subintelligendum est , verbi gratia : Nihil τω καιρώ της μελλούσης κρίσεως• διο μηδέν φαύλον
lalel. Nibil, inquit , in fuluri judicii lempore pole- ποιήτε ποιoύντες δε , μή οίεσθε λανθάνειν . Ετα
rit Deuin latere. Omnia elenim ei palebunt , in τίθησι και την αιτίαν του μηδέν λανθάνειν .
quacunquc ea luerint regione ; alque ideo nolile prayum aliquod scelus committcre. Neque enim
latere eum quis poterit , si in eum deliqueril. Et deinde causam ponit, cur nibil Deum lateat.
Quoniam Deus juder est . Quoniam Deus est , " Οτι ο Θεός κριτής έστιν . Ο Θεός κρίνει, και
qui'judicat quique omnia optime novit , etiam an- πάντα και ιδών και ειδώς πρό γενέσεως αυτών .
leaquam fierent.
Vers . 8. Hunc humilial κα,ι el hunc exaltat . Hunc C Τούτον ταπεινοί , και τούτο ύψοί . Τον μεν
.

quidem honorat, et alium reprobat, juxta uniuscu ατιμάζει, τον δε τιμά , κατά την οικονομίαν των
jusque vitam , ac juxta justissimas quasdam rationes βεβιωμένων εκάστω , και τον λόγον της δικαίας
divini judicii. αυτού κρίσεως .
Quoniam calix in manu Domini rini meri plenus " Οτι ποτήριον εν χειρί Κυρίου οίνου ακράτου
mislione. Tolus sermo metaphoricus est. El 'per πλήρες κεράσματος. Μεταφορικός όλος ο λόγος
manum quidem Domini illius polenliain intelligit, και χείρα μεν Κυρίου καλεί την δύναμιν αυτού
per calicem autem vini, mensuras ac modos pce- ποτήριον δε οίνου , το μέτρον της τιμωρίας • οίνος
narum . Per vinum enim hoc in loco supplicia in γάρ νυν ή τιμωρία. Διότι παραπλησίως τω οίνω
telliguntur, atque calamitates , que aque , ac vinum, αφαιρείται την του ανθρώπου δύναμιν , και εκλύει
et vires hominum tollunt , et mentis barnioniam τας αρμονίας , και ποιεί σφάλλεσθαι . "Ακρατος δε
dissolvunt, et abcrrare nos faciunt a via . Merum ούτος ο οίνος , ώς αυστηρός ,. και απότομος , και
vero esse dicitur boc vinum , quasi austerum atque αμιγής φιλανθρωπίας. Αλλά τούτο μεν το ποτήριον
clicar vi sua, et nulla mistuin misericordia . El οίνου έστιν ακράτου • εστι δε εν τη χειρί αυτού και
hic quidem calix est vini meri. Verum in manu έτερον ποτήριον , πλήρες κεράσματος , είτουν φιλαν
Domini alius etiain est calix , plenus nistione, hoc p θρωπίας. Κέρασμα γαρ οίνου μεν ύδωρ , αυστηρίας
est, misericordia . Miesio eniin vini, aqua , el mistio δε φιλανθρωπία . Xρή γάρ τώ πλήρες κεράσματος
austeritatis, misericordia . Debemus autem ea verba , μη συνάπτειν το όπισθεν ρητόν · αλλά καθ' εαυτό
plenus mistione, non sequenti versiculo conjungerc, ασυνδέτως αναγινώσκειν, του και συνδέσμου ελλεί
sed per se solula legere , subintelligendo conjun ποντος μεν, συνεξακουομένου δε • έλκοντας και επί
.

clionem , ct sumendo a communi sensu verba : τούτο το ποτήριον εν χειρί Κυρίου · πώς γαρ αν
Calix in manu Domini, ut sil sensus , quod in manu είη το αυτό το άκρατον έχουν και κέρασμα ; " Οτι δε
Dornini est calix vini meri , el in cadem manu est δύο ταύτα, δηλώσει το επαγόμενον .
calix plenus mistione. Nain alioqui, quomodo unus, alque idem calis poleril el merum , et mislum con
lincre ? lit quod duo sint calices , palel eliam clarius ex sequentibus.
Vers . 9. El inclinavit e.t hoc in hoc . El de men . Και έκλινεν εκ τούτου εις τούτο . Ενέχεεν
sura meri supplicii , effudit in niensuram miscri- εκ του μέτρου της ακράτου τιμωρίας επί το μέτρον

1 * Psal , LΧιι , 8. 11 Psal , νιιι . 7.

769 COMMENT. IN PSALMOS. 770
της φιλανθρωπίας , ώστε ποιήσαι κράσιν,και ποτί- A cordie , ut niisturam faceret , ulque can i polum
σας ταύτην τους έλαττον αμαρτάνοντας και τους illis preveret, qui et levius deliquissent , et aliue
ιασίμους , essent medicabiles .
Πλήν ο τρυγίας αυτού ουκ έξεκινώθη. Τρυγίαν V'ers . 10. Verumlamen ſex ejus non est exinanila .
ονόμασε το πάχος της ακράτου τιμωρίας, την Per ſecem culicis , crassitudinen , ut ita dicam , in
εσχάτην κόλασιν , ήτις υπελείφθη τοίς τα μέγιστα telligit nieri supplicii, Ιιοc est , extremis omnium
πλημμελούσι , και τοις μη μεταβαλλομένους από penas , quie iis reservantur, qui aul masinic deli .
Χοχίας . querunt, aul a viliis inmutari noluerunt.
Πίονται πάντες οι αμαρτωλοί της γης. Πίονται Bibent omnes peccalores terræ. Bilent ſecem . Per
τον τρυγίαν . 'Αμαρτωλούς δε λέγει τους ανεπιστρο- peccatorcs autcm eos nunc intelligit, qui a peccatis
φως αμαρτάνοντας . nunquain convcrlunrur .
'Εγώ δε αγαλλιάσομαι εις τον αιώνα . Ψαλώ Ego aulem exallabo in sæculum , psallam Deo Ja
τω Θεώ Ιακώβ. Ελευθερωθείς της δουλείας των cob. Ab inimicorum nimirum servitule liberalis ,
εχθρών , και αγαλλιάσομαι μεν επί τη απαλλαγή των cxsullabo quidem quod calamitales cessaverint, at
ανιαρών , ψαλώ δε ευχαριστήρια . psallam in gratiarum actionem .
Και πάντα τα κέρατα των αμαρτωλών συν- B VERS. 11. El omnia cornua peccatorum con
Ιάσω. Τών αύθις πολεμησάντων μοι δυσμενών. slringum . Inimicorum scilicet rursus me oppugnan
lium .
Και υψωθήσεται το κέρας του δικαίου. Νική- El exaltabitur cornu justi. Simul ac vicerit. Ju
σαντος. Οι τε γάρ Ισραηλίται μετά της εν Βαβυ- daorum enini populus post reditum e captivitale ,
λωνι δουλείας επάνοδον , προσβαλλόντων αυτούς των insurgenles in se vicinas gentes devicit. El Chri
γειτονούντων , ενίκησαν, οι τε Χριστιανοί εκ της sliani simili modo es idolorum servitutc , in liber
δουλείας των ειδώλων , επανελθόντες εις ελευθερίαν , talem reslilili, dæinodum omnium vires confrin
συνθλωσι τάς δυνάμεις των πέριξ διαιτωμένων δαι- gunt, qui inlerin in circuitu orbis suni, quærenles
μόνων επιτιθεμένων αυτοίς. Δίκαιον δε καλεί πάντα quem devoreni , el variis nos lentationibus impe .
ευσεβή . Είη δ' αν και ο Ζοροβάβελ, και τον λαόν τηνι- tenles. Per juslum autem, piuen queinlibel ac re
καυτα επαναγαγών, αλλά και ο Χριστός και κυρίως ligiosum virum intelligit , vel ipsum Zorobabel ,
δίκαιος , ώς αναμάρτητος , ού τύπος ο Ζοροβάβελ . φυ populum e captivitale in patriam reduxit. Ve
των γάρ εν σώματι τους ασωμάτους πολεμίους rum magis proprie ipse intelligitur Christus, veluti
νιχώντων υψούται η δύναμις, και ο έπαινος του qui omni caruit peccato ; cujus figuram lenuit Zo
Χριστού , του δυναμούντος αυτούς . C robabel. Quoties vero fidelis quispiain aul martyr,
incorporeas dænionum potentias sibi adversantes, atque insultantes devicerit , Christi potentia magis
exallalur et Christo major laus tribuitur, qui lantas ei vircs præstitit el robur.
Εις το τέλος Ψαλμός τω Ασάφ. Ωδή προς τον In finem in hymnis Psalmus ipsi Asaph. Canticum
Ασσύριον . ad Assyrium.
ΨΑΛΜΟΣ ΟΕ . PSALMUS LXXV.
Είρηται ημίν καταρχάς, ότι εν ταις επιγραφείς Diximus in procmio operis , quod bæc verba
των ψαλμών το Εις το τέλος προφητείαν δηλοί : In finem , quæ in psalmorum inscriptionibus
παρεγγυών αποβλέπειν εις το τέλος αυτών. Λοιπόν habentur, indicant illic prophetiam contineri : et
ούν κανταύθα προφητείαν (77) κατά μέν Εβραίους Ιeclorerm jubent in illius finem aspicere. In hoc
της συντριβής των αμφί τον Σεναχηρείμ , κατά δε igitur psalmo Intel preplielis , que juxta delireos
Χριστιανούς των αμφί νοητόν Σεναχηρείμ , ήτοι τον destruendam esse prædicebat poleslatem Senna -
διάβολον » και άλλως δε Εις το τέλος, ότι περί του cherib : et juxta Christianos prulligandurn alle
τέλους του κόσμου διαλαμβάνει, είτουν της μελλού- nuntial demonem, quem nos intellectualem Sen
σης κρίσεως · εν ύμνοις δε , ότι ευχαριστήριός έστιν nacherib vere possumus appellare . Vel aliier : In
ο ψαλμός έπί τή των κατά πολεμίων νίκη. Περί δε ο βnem ideo inscribitur psalmus , quia hic tractatur
του 'Ασαφ , έτι δε και της ωδής , προπαραδεδώκαμεν de mundi ac fuluri judicii fine. In hyinnis vero,
εν τω Προοιμίω της βίβλου των Ψαλμών. Προς τον quia graliarum actiones continet , pro ublenta
'Ασσύριον δε , αντί, Προς τα κατά τον 'Ασσύριον victoria . De Asaph el cantico diximus in Proænio
Σεναχηρείμ . "Ορα δε ότι το θείον Πνεύμα τη Ίου- operis. Ad Assyrium vero , quia Sennacherib
αϊκή ιστορία Χριστιανικά δόγματα συνέπλεξεν· Assyrius erat. Ad illum enim nulla pertinent , quie
ως ψυχαγωγείν μεν και τον Εβραίον ταπεινώς έκ . in præsenti psalmo babcntur. Tu vero illud con
δεχόμενον τα ρητά, ευφραίνειν δε μάλλον τον Χρι- sidera, quo pacio Sanctus Spiritus simul citn
στιανών , υψηλώς ταύτα νοούντα. Judaica historia Christiana dogmata complicaverit,
ut et Judæis solamen præstel , qui humiles tantum sensus sequuntur, el Christianum eiiam magis
Jatificel, ad sublimiores lendentem ac penetrantem contemplationes.
Variæ lecliones .
( 77 ) Deest verbum, puta vósi aut simile .
771 EUTIIYMII ZIGABENI 173
VERS. 2. Nolus in Judæa Dens. Judæi qunlem A Γνωστός εν τη Ιουδαία ο Θεός . Οι μεν Ιου
cognosci lahtum alirmani Drum a Judæis, contra δαίοι φασιν ότι γνώριμός εστιν ο Θεός εν μόνη τη
autem Deus ad illos, per propliclam dicit : Juzla "Ιουδαία · ο δε θεός φησι προς αυτούς διά του προ
numerum civilalum luarum fuerunt dei lui Juda, φήτου : Κατά αριθμός των πόλεών σου ήσαν
el juzla numeram biciorum Isrnel, sacrificaverunt θεοί του Ιούδα και κατά αριθμόν αμφόδων
Baal ** . Maniſesion est igitur, quod de Judica illa Ισραήλ έθυον τω Βάαλ . Δήλον ούν, ότι ου περί
non loquitur, quæ est in Palästina, sed ' per Jul- της κατά Παλαιστίνην Ιουδαίας και ψαλμός λέγει:
dæam, sacram intelligit Scripturain , in qua uni- αλλ' Ιουδαίαν καλεί την Ιουδαϊκής Γραφήν , έν ή
versa Christiis nollis est. Nain et Mosaici, el πάση γνώριμος εστιν ο Χριστός · τά τε γάρ Μω
cæteri omnes libri , de eo annuntiaverunt : et ipse σαϊκά και τα λοιπά πάντα περί αυτού προκατήγ
etiam divinus cultus, qui lege constitutus est , agin- γειλαν . Και αυτή δε ή νομική λατρεία τύπος , και
ram el charactercm eorum continebat, quæ ad σκιά , και προχάραγμα ήν του Χριστού .
Chrislum pertinerent.
In Israel magnum nomen ejus. Atqui nec in 'Εν τω Ισραήλ μέγα το όνομα αυτού . Και μην
solo Israel. Ab oriente enim , inquit Prophela, B ουκ εν μόνο το Ισραήλ . Αύθις γάρ φησιν ο θεός διά
esque ad occasum , glorificatum est nomen meum του Προφήτου , ότι 'Απ' ανατολών ηλίου μέχρι
inter geules 99 ; et alibi ad Judæos : Vos autem δυσμών δεδόξασται το όνομά σου εν τοις έθre.
profanastis eum * ; item alibi : Nomen meum ma- σιν " και πάλιν Υμείς δε βεβηλουτε αυτό . Και
gnum inter gentes " . Rursus igitur per Israel, αύθις • Το όνομά μου μέγα εν τοις έθνεσιν » ώστε
Israelitarum Scripturam intelligit, dalam populo και Ισραήλ πάλιν, την Ισραηλιτικής Γραφήν όνο
Israel , in qua magnum ac gloriosum cani ur Christi μάζει, την δοθείσαν το Ιραηλιτική λαώ , εν ή μέγα
nonien . Maxiinus autem philosopbus per Juilæam και ένδοξον αδεται το όνομα του Χριστού. Μάξιμος
eam philosophiæ partem intelligit, quæ circa acti- δε ο μέγας φιλόσοφος Ιουδαίους μεν λέγει την
vas actiones versatur , et per Israel eam parlem πρακτικής φιλοσοφίαν, Ισραήλ δε την θεωρητικής :
quæ contemplationibus vacat. Judas quippe inter- διότι Ιουδαία μεν Εξομολόγησις αμαρτιών
prelalur Confessio ; confessio autem initium quod- ερμηνεύεται , ήτις έστιν αρχή της πρακτικής
dari præstal ad agendi virlules ; Israel vero inter- Ισραήλ δε Νούς όρων Θεόν · ο μεν γαρ πρακτικός
pretatur Mens videns Deum . Cognoscit igitur Deum , γινώσκει τον Θεόν, ότι κριτής έστι των εκάστω
is, qui per virtutem operatur , sciens illum judi- βεβιωμένων , και διά τούτο καθαίρει εαυτόν · ο δε
cen justum esse, et condigna unicuique pro actio- c θεωρητικός, κατανοών τα μεγαλεια αυτού , αξίως
nibus in judicio redditurum : atque ideo seipsum μεγαλύνει αυτόν. Είη δ' άν Ιουδαία νέα ή εξ εθνών
ab omnibus maculis mundal. Cognoscit etiam Εκκλησία , ήτις, εξομολογησαμένη τα παλαιάαυτής
Dcum is qui in divinorum contemplatione versa- αμαρτήματα, επέγνω τον αληθινόν Θεόν : η δαυτή
lur, a considerans Dci niagualia , condignc etiam και Ισραήλ νέος • φησί γάρ ο μέγας Παύλος• Oύ
iilun magnificat. Possumus cliam per Judæum , γάρ ο εν τω ψανε, ώ Ιουδαϊός έστιν, ουδε ή εν
novam es gentibus Ecclesiam intelligere, que el τω φανερώ εν σαρκί περιτομή : άιλά δ εν τω
antiqua pcccala couſessa est, el quæ verun Deum κρυπτώ Ιουδαίος , και περιτομή καρδίας εν
per contemplationcm semper inluelur. El siniililer πνεύματι , ου γράμματα.
novum Israel . Quia, ill ail inagnus Paulus : Non ille qui in manifesto Judæus est , neque quæ in
maniſeslo, carnalis circumcisio, sed qui in occulto Judæus , el circumcisio cordis in spiriru, non lile
lera " .
VERs . 3. Factus est in pace locus ejus, et habitatio 'Εγενήθη εν ειρήνη ο τόπος αυτού, και το
ejus in Sion . Ni lam crebro obsessa el capla luisset κατοικητήριον αυτού εν Σιών. Ει μη πολλάκις
Jerusalem , haberent colorent aliquem Julei, utp επολεμήθη και εάλω τα Ιεροσόλυμα , είχεν (78) αν
hæc verba de ea dicia esse viderentur : verum hoc τινα λόγον ειρήσθαι περί αυτών ταύτα. Νύν δε ειρή
in loco, per pacem , non ipsam intelligil Jerusalem , νην φησί τον ειρηνεύοντα άνθρωπον , προς μεν τους
sed pacilicos homines ; pacificos, inquam , inutuo ανθρώπους , εν τω αγαπάν αυτούς , προς δε τα πάθη .
inter se, dum el proximos diligunt, et ipsi ab cis εν τω υποτάττειν αυτά . Εν τω τοιούτω γάρ ανδρι
invicem diliguntur : et pacificos ctiam in scipsis , γίνεται τόπος χωρητικός θεού • Σιών δε ερμηνεύει
dum afcctus ac p.issiones insurgere ac pugnare ται, Σκοπευτήριον • είη δ' αν και πόρρωθεν κατα
non sinunt adversus rationem , sed rationi cas σκεπτόμενος τάς επελεύσεις των δυσμενών.
subjiciunt. In hujusmodi igitur homine locus quidam nobilis fit, ipsi cliam Deo haliilabilis. Cielo
rum cum Sion idein significare dicalur quod Specula, ille mcrito Sion polerit appellari, qui tnini.
corum adventum de louge ſueril spiculatus.
VERS. 4. Illic conſregii polenlins arcuum , lelum , 'Εκεί συνέτριψε τα κράτη των τόξων πλο ,
28 Jerem . χι , 15 . 29 Psal , CSI , 3 ; Malach. 1 , 11. 30 Malach. 1 , 12, 11 Ιbid . 21 Roιn , 1 , 98 .
Variæ lectioncs .
(78) Supplc 'louiz?9:.
773 COMMENT. IN PSALMOS. 77
και ομφαίαν , και πόλεμον . Ιστορικώς μεν περί A gladium , et wellκm. Juxta Iliston2m tιος Τertinet
της απωλείας των Ασσυρίων ταύτα. Εκεί μεν αν : ad Assyriorum destructionem , illic enim in Sion
του, εν Σιών : Συνέτριψε δε , αντί του Kατήργησε Deus arcuum vires contrivil , hoc est, dissolvil, el
τις δυνάμεις των τόξων όπλον δε καλεί νύν ου το
.
inanes reddidit. Per lelum autem (pro quo in
αμυντήριον , αλλά το φυλακτήριον, οίον θώρακα , Græca lectione, orlov legimus) non ofensiva loc
χα ! ει τι τοιούτον : εξ ου και οπλίτης, ο τεθωρα. in loco arma intelligi debent, sed defensiva, veluti
χισμένος , προς αντιδιαστολής του ψιλού ρομφαία thoracem , aut aliud quid simile : unde apud
& η απάθη και προέταξε μεν τα τόξα, ότι το Græcos militem thorace armatum , Stalitiv appel.
πλείον έν τόξοις εκράτουν οι 'Ασσύριοι. Είτα διά labant , ad eorum militum distinctionem , qui
μεν του όπλου παν φυλακτήριον ενέρηνε , διά δε της hujusmodi carebani armatura , quosque sedous, hoc
κομφαίας πάν άμυντήριον . Τελευταίον δε επήγαγε est nudos vocabant. Arcmum vero polentias, seu
και τον πόλεμον αυτόν, δι' ον ταύτα, και ου σκεύη rolur dixit, quia Assyrii arcui pluriinum ulebantur,
ταύτα και όργανα . Αναγωγικώς δε τόξα μεν αι aique iu co armoruin genere suas potissimum
μεθοδείαι και μηχαναι των δαιμόνων, αφ' ών vires collocabant. Per ielum igilur, defensira
αφίεται βέλη παθών πεπυρωμένα όπλον δε φυ . omnia, et per arcum , offensiva omnia arma signi
λακτήριον του διαβόλου η παραχώρησης του Θεού, Β heavit. Deinde ipsum addidit bellum propter quod
και η καθ' ημών εξουσία του εχθρού . Τότε γάρ βαλ. universa armorum genera confici solent. Omnia
λόμενος παρ ' ημών ουκ αισθάνεται • ρομφαία δε αυ .
.
elenim arnia , belli sunt insirumenia . Juxta Ana
του τμητική , και από Θεού χωρισμός ημών διά των gogen , per arcus , artificiosas dæmonum machivas
παθών επιγινόμενος πόλεμος δε ή πάλη , ή και intelligimus : unile ardentes immittant passionum
αυτός ο διάβολος . " Ωσπερ γαρ ειρήνη και Θεός , ούτω sagitlas. Telum aulem dæmonis, quo se lucri solci,
πόλεμος και αντικείμενος δαίμων και πάντα κατήργη- est divina permissio, quæ vires ei adversus nos
σεν ο θεός εν τω ειρηνεύοντι και σκοπεύοντι , καθώς subministrai. Ea elenim permanente , ictus nu : tros
είρηται. dæmon in se immissos non seniit. Hllius etiam
gladius, quo incidere solet, separatio illa est, quia per a llcctus et passiones nostras a Deo disjungi
mur ; bellum vero, pugna illa, et lucla, qua nobiscum cerlal, vel , per bellum , ipse polest demor.
intelligi, ut quemailmodum Deus pas, ita demon bellum appelletur. Hæc omnia igitur arma Deus
delevil, ac ſugavit iu eo homine, quem exhibuisse se pacificum prædiximus, et speculationi inten
tuin .
Φωτίζεις σύ θαυμαστώς από ορέων αιωνίων . Ο VERS. 5. Illuminas 114 mirabiliter a montibus
ορη αιώνια καλεί τους ουρανούς • όρη μεν δια το ælernis. Per æternos monles cælos intelligil : quos
υγος , αιώνια δε διά το διαρκέστερον και μακρο- propler altitudinein montes vocat , el aleruos
χρονιώτερον της τούτων ουσίας : λέγει δε ότι φωτί- propter diuturnam eorum substantiam . Illuminas
ζεις φωτί χαράς τους εν σκότει λύπης , και φωτ! autem luce lülitice ; cos vero lac luce illuminas ,
αντιλήψεως τους εν σκότει απογνώσεως. qui in maroris caligine obienebrali sunt : quelle
admodum contra, splendorc auxilii , alque opis tuæ eos eliam illustras , qui leira ſuerint despera
tionis nuoc circumdati .
'Eταράχθησαν πάντες οι ασύνετοι τη καρδία . Turhati sunt omnes insipientes corde. Ob inexpe
"Αναιρούμενοι αδοκήτως, εταράττοντο. 'Ασυνέτους ciatum interiluin lurbati sunt , insipientes autem
δε αυτούς είπεν, ως θεομάχους . eos appellat, languam Deo resistentes.
Yπωσαν ύπνον αυτών , και ουχ εύρον ουδέν . Vers . 6. Dorinierunt sorunum suum , et nihil inve
Εκοιμήθησαν μεν μετά ελπίδων μεγάλων οι πολιορ- neruni. Assyrii milites qui obsidebant, dormicrunt
κούντες , ουχ εύρον δέ τι ών προσεδόκησαν. "Έστι δε summa cum spe, verum nihil coruin invenerunt
και άλλως ειπείν • ότι κύκλο τους εχθρούς βλέ- quæ erspectabani. Possumus et alilor dicere, quod
ποντες οι πολιορκούμενοι , και μη συνιέντες του D Judai qui obsessi erant urbati sunt, dum 15pice
θεού την δύναμιν , εταράχθησαν. Τούτο γάρ και η rent inimicos in circuilu , ei divinas vires ignora
ιστορία διδάσκει• είτα εκοιμήθησαν εν ελπίδι reil, quoilque dum captivos se paulo post fuluros
αλώσεως και το πρωί ουχ εύρον, ών ήλπισαν, ουδε esse arbitrarentur, u! ipså docet historia, sonno
πολέμιον ,. εκατόν ογδοήκοντα πέντε χιλιάδων αναι- correpti dormierunt, el mane expergcracii, ca nun
ρεθεισών εκείνη τη νυκτί. (79) Το δε , τη καρδία, viderunt quæ fieri timuerant. Quirino neque
παρέλκει ως ιδίωμα. "Η και επιτατικόν έστι της ipsum etiam inveneruni inimicum , cum unica
ασυνεσίας . nocle ad centum el octoginta millia hostruin
occisa fuerint. Dictio auien , corde , Hebraici idiomatis more abunda! : vel inajoreni insipientiæ
intensionen sigmfical.
Πάντες οι άνδρες του πλούτου ταις χερσίν Oinnes viri diriliarum in manibils .Orum . Viros
αυτών. - Οι άνδρες του πλούτου, αντί του , οι divitiarum dicit, pro viros divites, quemadmoduin
Varis lectioncs .
(79) Hæc non all præsenlein versiculum , sed ad superiorem pertinens.
 EUTNYMIT ZIGABENI 776
775
alili viros sanguinuin , pro sanguino!entos. Dicit A πλούσιοι · ώς το, "Ανδρες αιμάτων , οι αιμοχαρείς .
igitur quod Assyrii pularant esse se sequenti die Λέγει δε ότι πάντας τους πλουσίους Ισραηλίτας οι
babiluros in manibus omnes Judæos diviles . Vel ' Ασσύριοι μονονουχί ταϊς χερσίν έχειν εντο
aliler : Onnes viri Assyriorum diviles Jadeorum μεθ'ημέραν · ή και τουναντίον , Πάντες οι πλούσιοι
manibu: s capti sunt , qui obsessi erant in Jerusa- των 'Ασσυρίων ταις χερσί των πολιορκουμένων
lem . Nam cum interemplos invenissent ,, capiebant εάλωσαν , νεκροί ευρεθέντες , και έσκυλεύθησαν .
.
11t spoliar
eosVers. ent . ione 'A.το επιτιμήσεώς σου, ο θεός Ιακώβ, ένύστα .
7. Ab increpat tua , Deus Jacob, dormila .
rerunt qui ascenderunt equos . Per increpationem ξαν οι επιβεβηκότες τοίς ίπποις . Επιτίμησιν μεν
Dei , sententiam intelligit adversus inimicos, et λέγει την κατά των πολεμίων απόφασιν, νυσταγμός
per dormilationem , virium remissionem . Dissol- δε την πάρεσιν της δυνάμεως. Εκλύει γάρ τον τόνον
vera enim vires somnus solet : per equorum vero ο νυσταγμός . Επιβεβηκότας δε τοίς ίπτοις είπε
ascensores , inimicos ipsos intelligit , qui in eqno . τους εχθρούς • ως επί το πολεμικώς ιππάζεσθαι
τum multitudine, quibus in bello praecipue ule- τεθαρρηκότας . Ούτοι γάρ, φησίν , εν άρμασι, και
,
bantur, nimis confidebant. Ideo alibi : Hi in cur- ουτοι εν ίπποις.
B
ribus,
Vers.inquit,
8. Tuet hi s es." . Et quis resistet tibi ?
in equis
terribili Σύ φοβερός εί , και τις αντιστήσεταί σοι ·
Hæc verba per sc satis clara sunt. Τούτο σαφές.
Ex tunc ira tua . lloc est , ex eo tempore quo 'Από τότε η οργή σου . Εκ τότε αφ' ού κατά σου
adversum le dixerunt blaspliema verba : lu tamen έβλασφήμησαν • εδίδους δε αυτοίς χώραν μετανοίας
dedisti eis pænitentiæ locum , juxta benignitatis κατά τον νόμον της χρηστότητός σου · ή και το, -
tuæ legem. Vel, et lunc, intellige, pro olim, seu 'Από τότε , απλώς αντί του, πάλαι , προ πολλού .
jamdiu.
VeRs. 9, 10. De cælo audilum fecisti judicium . 'Εκ του ουρανού ηκούτισας κρίσιν . Την δη
Audiri enim fecisti de cælo jam diclam senten- λωθείσαν απόφασιν εκ του ουρανού ακουστήν μοι
tiam. Eam eleniin in me quasi in propheticum εποίησας ενήχησάς μοι αυτήν, ώς προφήτη . Είη και
quoddam organum insonuisti. Possumus etiail αν και περί της μελλούσης κρίσεως εννοείν το ρη
biec verba de futuro universali judicio intelligere. τον , ότι 'Ακουστήν εποίησας αυτήν πάσιν ανθρώπους
.
Auditum enira illud fecit Deus humano generi, ex διά των θεοπνεύστων Γραφών σου • ώς είναι και και
Scripturis sanctis : atque hoc pacto, que sequun- C εξής ακόλουθα .
lur , consequentissime dicta esse videntur.
Terra Ireinuit, et quievil, dun e.rsurgerel in judi- Γη εφοβήθη , και ησύχασεν εν τω αναστήν
cio Deus , ul salvos facerel mansuelos lerre. Per εις τον Θεόν, τού σώσαι πάντας τους πραείς και
lerram, bumananı intelligit naturam , ad quam γης. Γην καλεί πάντα άνθρωπον προς ον είρητα
alibi dictum est : Terra es , el in terram rerer- ότι Γη εί, και εις γην απελεύση μάλιστα δε
Teris 3. Præcipue tamen eus dicit, qui lerrena φρονούντα γήινα • εν τω αναστήναι γαρ, φησιν,
.

sapiunt. Cum exsurgeret igitur Deus in universale την ρηθείσαν πάνδημον κρίσιν τον Θεόν , οι άνθ
judicium , quieverunt omnes liomines , delelis ποι πάντες ησύχασαν, καταργηθέντος λοιπόν πα
.

atque existinctis in posterum quibuscunque aliis έργου • αναστήναι δε εις κρίσιν, επί τω σώσαι
operibus. Cum exsurgerel auleni in judicium, ut τας τους δικαίους ίδιον γάρ δικαίου πανε
justos homines salvarel , quos mites appellat , seu πραότης.
mansuelos , quia proprium , ac peculiare esl cujuscunque viri justi , Ut milis silac
suetus .
VERS 11. Quoniam cogitutio . hominis confitebitur D "Οτι ενθύμιον ανθρώπου εξομολογήσετα
tibi, lloc dictum est ad timorem in iis excitandum , Τούτο προς φόβον κείται των αναλγήτων , Ko
qui indolentia vitio laborant. Tunc eleuiu , inquit, τότε, φησί, πάν ανθρώπινον ενθύμιον εαυτό
cogitatio omnis humana , judicanli Deo se ipsa η λύψει σοι δικάζοντι. "Ακουε του μεγάλου το
revelabit : Cogitationibus enim , inquit Paulus , περί τούτου λέγοντος • Μεταξύ άλλήλων και
inter se mutuo accusantibus , el defendentibus, in die, κ tnropoúr
e por xa
γισμών twr, ήî xa anodorοo
καιl απολογ
qua judicabit Dominus occulla hominum 35. εν ημέρα, ότε κρινει ο Θεός τα κρυπτά
θρώπων .
El reliquiæ cogitationis, diem ſestum agent libi . Και εγκατάλειμμα ενθυμίου εορται
Jpsæ elialo minimæ cujuscunque cogitationis por- 'Εγκατάλειμμα νοείται το λείψανον βου
liunculæ, diem festum tibi agent, boc est, se ipsas ειπείν ότι και αυτό το βραχύτατον μόριον
libi manifestabunt. Festivitas enim nihil aliud μήματος εορτάσει σο: , τουτέστιν , επι
cst, quam declaratio ac manifestatio illius solem- εαυτό · εορτή γάρ επίδειξίς έστι του εορ
nitatis, cujus festum cclebratur . Agene igitur diem πράγματος . "Οθεν και εορτάσει , αντί του ή

• Psal . ΣΙΣ , 8 . * Gen , 111, 19. 38 Ron . 1 , 16 .

771 COMMENT IN PSALMOS. 718
Αέροςτο δ' αν και άλλως , ότι ου μόνον αι ενθυμήσεις A festum, hoc est , spectaculum facient . Pissimus
δηλαί σοι έσονται , αλλά και εί τις βιαζόμενος criam dicere, quod non solum cogitationes erunt
υπό του δαίμονος ενθυμηθήναι τι πονηρόν μη Dco maniſest.e , sed ct si quis lentalis fuorit a
πεισθείς , εγκατέλιπε το τοιούτον ενθύμιον, μή εν- cenone , lil pravum quid cogitarel , licel prorsus
θυμηθείς αυτό, και αύτη η εγκατάλειψις του τοιού- persuasiis non sit , ut in incepta cogitatione per
του ενθυμίου, φανερώσει τον εαυτήν · ούτως ουδέν το sisterel , quod lainen illa cogitatio, lametsi rejcela
τυχόν σε λέληθεν. el relicta , se ipsam Deo manifestabit : adeo
nihil erit etian minimum , quod latere Deuin
possit..
Εύξεισθε , και απόδοτε Κυρίω τω θεώ υμών. Vers. 12. Vovele, el reddile Domino Deo vesiro .
Τούτων ούτως εχόντων, υπόσχεσθε τω Θεώ δώρα Cum hæc ila se babcani, promillile Deo , inquil,
μετανοίας , και απόδοτε αυτά, ως χρέως αναγ- dona pænitentiæ , alque ea lanquam necessariu :n
καιότατον . aliquod debitum illi reddite.
Πάντες οι κύκλω αυτού οίσουσι δώρα . Κύκλω Omnes qui sunt in circuitu ejus afferent murern .
του θεού , οι αγαπώντες αυτόν · εν οίς έστιν αυτός . In circuitu Dci sunt, qui eum diligunt. In bis nam
Εκεί γάρ, φησίν, είμι εν μέσω αυτών. Οι πάντες B que essc Deus dicitur, et manere : Illic enim , in
ασουσι διορα , τις αρετάς. quit, sum in medio eorum 48. Hi igitur omnes Den
dona aſſerent, ipsas nimirum virules.
Το φοβερό και αφαιρουμένω πνεύματα αρχόν- VERS. 13. Terribili, el auferenti spiritus princi .
των . Πνεύματα, τας ψυχάς. pun . Spiritus, hoc est, animas.
Φοβερό παρά τους βασιλεύσι της γης. Παρά το Terribili apud reges lerræ . Apud Pharaoneni
Φαραώ και τοις άλλοις , όσοι τας λοιπές αυτού της Αι- nimirum , el omnes alios, qui Ægypti plagas, et
γύπτου μάστιγας και τις τερατουργίας ήκηκόεισαν. reliqua illius miracula audiverunt .
Εις το τέλος υπέρ 'Ιδιθούμ , ψαλμός τω Ασάφ. In finem pro Idithum psalnus ipsi Asaph .
ΨΑΛΜΟΣ 07'. PSALMUS LXXVI.
Εις το τέλος μεν , ότι προφητεύει και ούτος και In finem inscribitur hic psalmus, quia prophet'a3
ότιμος , και πείσονται εν Βαβυλώνι οι δορυάλωτοι, continet, qu :e ad linem lendebant ; predicit enim
και και είποιεν. Ψαλμός δε , φησίν, ψαλθείς τη χορ- quæ passuri erant Judæi , in Babylonica captivitate ,
άρχη 'Ασάφ , υπέρ 'Ιδιθούμ. Φαίνεται γαρ ότι το et mulla quæ illic dicluri erant verba commemo .
"Ιουδίθούμ μεν εδόθη προς το ψαλθήναι: μη ευ- ral. Ordo aulem el sensus inscriprionis hujusmodi
C
καιρή σαντος δε , εψάλθη παρά τούτου, τουτέστιν , est : Psalmus qui dccanlalus est ipsi, sen alo ipso
αντί του χοράρχου Ιδ: θούμ παρά του 'Ασάφ . Asaph , cliori unius principe , pro Idillium. Nann
Εσχημάτισται δε προσώπων του λαού , του εν cum Idilliuin huic negotio vacare non potuisset ,
Βαβυλώνι . decantatus fuit ab Asaph p:o co, hoc est, loco
cjus ; conscriplus est aulem ex persina populi
caprivi olim in Babylone.
Φωνή μου προς Κύριον εκέκραξα. Εν Βαβυ- VERs. 2. Voce niea ad Dominum clumari. Agens
λωνα δουλεύων, έβόησα προς Θεόν. ego, inquit, durain in Babylone servitutem , cla
mavi ad Deum ,
Φωνή μου προς τον Θεόν. Από κοινού καν- Voce mea ad Deum . A communi sensi sumendum
ταύθα , το, 'Eκέκραξα : Ιστέον δε ότι το θέμα , est verbum , Clanιαυί ; sciendum vero est, quod
αεκράζω εστι • περιττόν δε δοκεί , το , Φωνή μου :" verba illa , Voce mea , superQua sunt : verum lle
αλλ ' έστιν ιδίωμα και τούτο. " Ωσπερ και το δίς το braicum est idio ::a , quemadmodum el illud , quod
αυτή χρήσασθαι δύναται δε έμφαίνειν και επίτασιν bis eamdem repetit sententiam : tametsi possint
της κραυγής. repetita verba emphasim quamdain , el majorem
acius intensionem præ se ferre.
Και προσέσχε μοι. θερμώς βοώντι και όλο- Et inlendit mihi. Ardenler alque ex lota anima
ψύχως. clamanti .
'Εν ημέρα θλίψεώς μου, τον Θεόν εξεζήτησα. Vers . 3. In die tribulationis meæ Deu i erguisivi.
Το εξεζήτησα, την σπουδαίαν ζήτησιν δηλοί • εξ- Verbum , Exquisiri, inquisitionem cum studio in .
εζήτει δε αυτόν εις αντίληψιν . dical : inquirebal aulem euin is sui ausilian.
Ταις χερσί μου νυκτός εναντίον αυτού . Από Manibus meis nocle coram eo. A communi sensu
χο: νου ληπτέον, και επί τούτου , το 'Εξεζήτησα . sumendum etiam bic est verbum , Exquisivi. Er
Πώς δέ τις εκζητεί τον Θεόν ; Ταϊς χερσιν, εκτείνων quirere autem manibus Deum ille videtur, qui, cum
αυτάς προς αυτόν μετά δεήσεως · νυκτός δε , ότε fundit preces, nanus ad Deum quodam cil! affectu
πάσα πανταχόθεν άδεια : εναντίον δε αυτού , τουτ- extendit. Nocte vero , inquit, id facio (quando oni
έστιν ενώπιον αυτού βλέποντας πάντα. Τινές δε nia silent et quiescunt) , quando maxima adest

" Μatth . Χνιι , 20.

PATROL . GR . CXXVIII. 25
 779 EUTHYMII ZIGABENI 780
Securitas (et omne abest impedimentum) . Coram A χείρας ενταύθα τας πράξεις νοούσιν · νυκτός δέ , διά
1
eu aulem , hoc est, in illius præsculia , qui omnes το λανθάνειν, ότι εξεζήτησε τον θεόν διά των αγα
videl. Aliqui per nianus , actiones intelligunt, et θών πράξεων λανθάνων τους ανθρώπους .
nocle , pro clam ac lalenter, ila ut exquisisse se Deum a Girmel per bonas actiones, bene ac secun .
dum virtutem operando, clam tamen el latenter ab hominibus.
El nou sum deceplus. Et cum adjutorem illum Και ουκ ήπατήθην . Ελπίσας ευρείν βοηθών αυ "
mihi fore sperasscm , conccpla spe frustratus lion τον, ουκ ήπατήθην ταις ελπίσιν, είτουν , ουκ ήστό Ν

sum . Palet igitur psalmi verba populo accommo • χησα. Δήλον ούν ότι μετά την εκ Βαβυλώνος επάνο
dari , post redilum e Babylonica captivitate, quem . δον αρμόσει ταύτα τω λαώ, και μην και παντί το
admodum et modo cuilibet congruere possunt, εκ κινδύνων περισωθέντι .
qui a periculis salvalus sit.
Renuit consolari anima mea. Non est ' passa ul "Απηγήνατο παρακληθήναι η ψυχή μου . -
aliquis consolationem afferret, gravi nimirum do- 'Ακηνήνατο , απηγόρευσεν , ουκ εδέξατο παρηγο
lore allccla . ρηθήναι εξ ανθρώπων, λίαν βαρυθυμούσα .
VERS. 4. Menior ſui Dei, et lælulus sum . Unicum R Εμrήσθην του Θεού , και ευφράνθης . Μίαν
mili in tantis malis fuit solamen, Dei scilicet μόνην είχον παράκλησιν , τήν του Θεού μνήμην εν
memoria. Cogitans enim quod posset ille me er τοσούτοις κακοίς . Μνημονεύων γάρ δει δύναται
omnibus periculis liberare, amplissimum inde ca- απαλλάξαι με , παρηγορούμην (80). Ο της ευπορί
piebam solatium . στου παραμυθίας !
El medilalus sun el deſecil spirilus meus. Quod Ηδολέσχησα και ώλιγοψύχησε το πνεύμα μου . **

hic Laline legimus Meditalus sum, in Græca 'Αδολεσχία κυρίως μεν , ή περιττολογία και φλυα : 1

lectione habetur ηδολέσχισα ; est autenι άδολεσχία ρία , ως το• Διηγήσαντο μοι παράνομοι άδολε
propric, ul alibi diximus, sermo superfluus; havic σχίας • τάττεται δε και επί μελέτης και φροντίδος :
108 nugacitatem dicere possumus, juxta illud : ως επί του παρόντος. Εμελέτων γάρ, φησίν, εν
Narraverunt mihi iniqui nugacilales, sed non ut αυτώ, και εφρόντισα πως αν απαλλαγείην των αλ
lex lua 07 : (est elenim illic in Grxco cadem dictio γεινών και μη ευρίσκοντός μου λύσιν, έστενοχω
añol coxla . ) Accipitur aliam pro meililationc el ρήθη η ψυχή μου . Τοιουτόν εστι και το • 'Εν ταις
sollicitudine, ut hic (el aliqui miliori vocabulo ar- εντολαις σου αδολεσχήσω » και το• Ο δε δούλος
.
gutationem interpretali sunt, quod medium quod- σου ηδολέσχει εν τοίς δικαιώμασι σου και
darn vide: ur esse inter nugacilalem, et niedila . C πολλά τοιαύτα εν τω ριη' ψαλμώ. Λέγεται δε αδο
tionerm , et utrique significationi facillime posse λεσχία , και η προσευχή ως το της 'Αννης : " Ε
accommodari). Argutabar, inquil, el meditabar in πλήθους αδολεσχίας μου, εκτότηκα .
me ipse, el sollicitus cogitabam , quonam pacto a tanta moestitia liberari possem . Cumque solutionem ,
aut requiçm nullam invenirein , anima mea angustiis undique delenta est. Ejusmodi ctiam est, quod
alibi legimus : In mandatis luis meditabar 38. llem : Servus autem luus meditabatur in justif
cationibus iuis " ( tametsi Latinus interpres persæpe Esercebar, reddiderit, scu Esercialus sum ) ;
nulla etiam alia inveniri possunt in psalmo Civili . Invenimus etiam ddodeoxlav pooi pro oratione :
unde ab Anna diclum legimus :: In multitudine orationis meæ conlabui " : (eadem enim dictio fi
habetur in Græco, pro orativne . )
VERS. 5. Prævenerunt custodias oculi mei. Qui Προκατελάβοντο φυλακάς οι οφθαλμοί μου.
cxcrcituum curam habent, solent noctis custodias Οι φυλάσσοντες τα στρατόπεδα , διαιρούσιν εις
.

in quatuor parles dividere,, quatuor constituentes τέσσαρας φυλακές την νύχτα • πρώτην , δευτέραν , 1

custodias, quas cerlo ordine altern : nl. Oculi mei, και τετάρτης και αμοιβαδον αλλήλοις αυτό παρα 2

inquit, oιnnes noctis custodias prevenerunt, Ιιου D διδόασι . Φησιν ούν, ότ : Προέφθασαν οι οφθαλμοί μου
est,, viligando orania custodiarum tempora prere-. πάσας τάς της νυκτός φυλακές τουτέστιν , αγρυ
nerunt. Cum enim meditarer, ct sollicitus essem, πνούντες προελάμβανον τους καιρούς των τοιούτων
recessit ab oculis meis somnus. Vel aliter : Oculi φυλακών • μεριμνούντος γάρ , αφίστατό μου και
mei, hoc est, oliservalores alquc inimici mei , ύπνος . "Η οφθαλμούς λέγει, τους επιτηρούντας αυ
oinnes prævencrunt custodias, solliciti nimirum, τον εχθρούς · ότι Προκατελάβοντο κατ' εμού φυλα
ut suis me insidiis comprehenderent. κάς οι επιτηρηταί μου .
Turbalus sum, et non sum locutus. Allictionibus Εταράχθην , και ουκ ελάλησα. Συνεχύθην ταις
atque angustiis confusus sum , verum hujusmolli θλίψεσιν · αλλ ' ουκ εξέφηνα ταύτας προς τους
adictiones inimicis meis on revelavi,, ne majori εχθρούς , ίνα μή και μάλλον επιχαρώσι μου .
extollerentur lætitia .
VERs. 6. Cogitari dies antiguos, el annos aleruos Διε.λογισάμην ήμέρας αρχαίας και έτη αιώνια
11 Psal . CΧ ιι , 85 . 15 Ιbid . 47 . 19 IDid . 23 . 66 Reg . 1 , 16.
Variæ lectiones.
(80) Ad verbum : Animium sumebam : 0 amplissimum solatiun !
:
781 COMMENT . IN PSALMOS. 782
έγινήσθην , και έγιειλέτησα . Ημέρας αρχαίας λέγει, λ meineria repetii , el mcdilahis sum. Per and quos
τις επί Μωυσέως, και Ιησού του Ναυή όπως οι dies, lempora Moysi intelligit, el Jesu Nave. Cogi
τότε ήλευθερώθησαν της εν Αιγύπτη δουλείας , και lavi, inquit, quo pacto illi de Æzypliaca serviliile
διέβησαν αβρόχως την Ερυθράν, και μυρία ευερ- fuerint liberali, quomodo siccis pe 'ibus pertrans
γετηθέντες , εισήλθον ευχλεως εις την γήν της irrunt nore Fulbrin, quomodo innumeris a Οι
επαγγελίας . Αιώνια δή καλεί, τα παλαιά• ούτω και affecti beneficiis in terram tandem promissionis
απ' αιώνος λέγομεν τα έκπαλαι : αδιάφορος δε ή cum gloria ingressi sunt. Æternos autein annos , di
σύνταξις του 'Eμνήσθην . 'Εμελέτησα δε, αντί xit, pro Antiquos, quemadmodum A sxcnlo atquc Ab
του 'Ανεπόλησα ταύτα εν τω νου μου · εκείνος δε zulerno dicere solemus, aliquando pro Antiquillis ;
τις αρχαίας ημέρας είπε , και έτη αιώνια . Έντεύθεν of Medisalus sum, hoc est , revolvi in memoria
κινούμεν: { τινες , το , Προκατελάβοντο φιλακάς , mea : cl quos paulo ante dies antiquos
άλλως ερμήνευσαν ότι οι οφθαλμοί της ψυχής μου , discrat, postra ælernos anuos appellarit. Hinc
τουτέστιν ο νους μου , προκατεσκέψατο τις πολι- quidam moli sunt , et verba illa : Prærenerunt cu.
τείας του βίου . ΝΕξ μεν γάρ ο βίος , διά την εν αυτό slodias oculi mei, alio modo es posicrunt, dicentes :
πλάντην φυλακαι δε αυτού, αι πολιτείαι: η προ του Oculi animæ meæ, hoc est , mens mea , prius con .
νόμου, η νομική , και η ευαγγελική • τας δύο τοίνυν , B sideravit oιnnes vitae mee conversationes. Preseis
φησίν, αναθεωρήσαι, και μη ευρείν τοιαύτην έγ- quippe lice vita , nox dici potest, ου nmultiplices
κατάλειψιν . Και τοις πατριάρχαις γάρο θεός έβοήθει: crrores qui in ea reperiuntur. Custodie oulem
και τους μετά τον νόμον άχρι του παρόντος εξαν . Isujus vila, conversationes variae sunt , seu varie
δραποδισμού . Περί των τοιούτων ούν φυλακών και vivendi regulæ , verbi gratia, conrersalio quæ aute
ο Κύριος είρηκεν, εν οίς μακαρίζει τους γρηγο. legem fuit , item conversatio legalis, deindle evan
ρούντας δούλους φησί γάρ, ότι Kάν τη δευτέρα, gelica. Contemplatum igitur se esse dicit antiquos
καν τη τρίτη φυλακή εύρη ούτως , μακάριοι είσιν dies, hoc est, palrum vitas : el nusquain invcnisse
οι δούλοι εκείνοι . se dicit, quod patres ac majores sui adco destinuli
essent divino auxilio. Nam et patriarchis summam Deus opem lulit, el aliis quibuscunque majoribus,
qui post dalam legem in captivitatem inciderunt. De hujusmodi autem custodiis loqui videlur Doo
minus in en loco, ubi bealos dicil, serros vigilantes : quia si in secunda, aut lerria custodia , Dominus
reneris, el inreuerit eos sic, beati sunt servi illi.
Νυκτός μετά της καρδίας μου ηδολέσχουν . - VeRs . 7. Nocle cuir corde meditabar. Noele
Νυκτός , αντί του , 'Εν νυκτί , ότε ήρεμία πάντων : quando maxima rerum omnium est quies. De
και αύτη δε η αδολεσχία ομοία εστί τη προρρηθείση c hujusinodi autein ineditatione earlenm dici possent ,
Μετά δε της καρδίας μου, αντί του, Εν τη ψυχή que superius diximus : Cum corde vero, id est , in
μου . animo meo .
Και έσκαλλε το πνεύμα μου.- "Έσκαλλε , ανώ- El fodieba! spirilus meus. Vestigabat, inquit, et
ρυττεν , άνηρευνα • ούτω γαρ εξέδωκεν ο θεοδοτίων : scrutabatur ; atquc hoc pacto reddidit Aquila.
τί δε ήρεύνα , άκουσον εξής. Quidnam autem investigarel, audi .
Μή εις τους αιώνας απώσεται Κύριος , και ου VERs. 8. Numquid in sæcula projiciel Dominus,
προσθήσει του ευδοκήσαι έτι. Έπαπορηματικά el non npponel , ul complacilior sit adhuc ? Dubi
τα ρητά , μέχρι του, και είπα . Νύν ήρξάμη . tantis verba hxc sunt, iisque ad versiculum : Ei
'Αντρεύνων, φησίν, μήποτε παντελώς απώσεται diri, Nunc cæpi. Vestigabam , inquit, dicens : Nuni
ημάς, και ου θελήσει . Τούτο γάρ δηλοί το, Ού quid Deus nos prorsus abjeciurus est, cl DIS
αρισθήσει ευδοκήσαι έτι, είτουν ευαρεστηθήνα: yuail amplius reripiet ? Hoc eniin sibi volunt illa
εν ημίν εις το εξής : περιττεύοντος Του. verba : Ei non apponet ut complacilior sit adhuc,
hoc est, ut benignior sit erga nos.
Η εις τέλος το έλεος αυτού αποκόψει."Η μέχρι VERS . 9. Aut in finem misericordiam suam ab.
παντός αποκόψει αφ' ημών το σύνηθες έλεος. Τούτο Dscindel . Aut in perpetuum consnelam a nobis re
δε και ταυτόν δοκεί τω Μή εις τους αιώνας απ- cidel misericordiam . Quæ verba lametsi eadem
ώσεται ; Αλλ ' ούν οικτρότερον, και παθητικώτερον esse videantur, cuin illis : Numquid in sucula
έστι . projiciet Dominus ? majori tamen allerlu plena
sunt, et ad majorem movent misericordiam .
Συνετέλεσε ρήμα από γενεάς εις γενεάν . Μη Consummaril rerbum a generalione in generalio
ποτε συνετέλεσε το σήμα του λόγου , ο ενετείλατο είς nen. Numquid consumina il verbum illius ser
χιλίας γενεάς; Περί ου ζήτει εν τω ρο' ψαλμώ. monis, queni mandavit in mille gencraliones ? de
Συνετέλεσε δε, αντί του Συνέκλεισε , και περιώρε- quo in psalmo civ. Consummavit autem , id esi ,
σεν αυτό , από της γενεάς εκείνης, άχρι και εις την conclusit el præscripsit, ab illa nimirum genera
νύν , ως μή περαιτέρω χωρείν . lionc, usque ad hanc generationem , ita ut ulterius
ci locus non sil .
Νή επιζήσεται του οικτειρήσαι ο θεός · ή VERS . 10. Numquid obli celur misereri Deus ?
σιτέξει έν' τα όργή αυτού τους οικτιρμούς αυ- aul continebil in ira sua miseratione; suas ? llar
783 EUTHYMUI ZIGABENI 784
verb: taniclsi precedentibus similia esse videan - A του. Ταύτα ει και τους προλαβούσιν έμεια φαίνεται
lur, illud tamen speciatim demonstranil, quod Deus τα ρητά , αλλ' ούν έμφαίνουσιν ότι φύσει οικτίρμων
nalura ipsa est inisericors ,Σ quemadmodum el lux έστιν ο Θεός ώσπερ και το φως φωτιστικών , και το
natura ipsa splendiila cst , el ignis natura ardal , πυρ καυστικόν. Διό και το κατά φύσιν ουκ άποβαλει .
quodque idco Deus nunquam id deponel, quod sibi Εντεύθεν ούν συνή,κεν ο επόρει, ότι ουκ εις τους
naturale est. Ex lioc igitur illud intellexit de quo αιώνα ; απώσεται αυτούς , και τα εξής · αλλ' ότι προς
dubitabal, el de quo sollicite incdilabalır : quoil τα πλήθη και τα μεγέθη των αμαρτιών ετάγει
scilicet Deus in sæcula eum non projiciet, nec illa και την τιμωρίαν .
ſaciel, quæ superius dicta sunt : verum quod jux'a
delictorum gravitatem adducet supplicia.
Vers. 11. El dixi, Nunc capi. Hiec verba graii ac Και είπα : Νύν ήρξάμην . Ευγνωμοσύνης ο λόγος .
benigni animi sunt. Cogitans, inquit, quæ com- 'Αναλογισάμενος , φησίν , και ήμαρτον , είπα , ότι Νυν
misi peccata , dixi : Nunc initium mihi est con- αρχή μου της αξίας τιμωρίας . Τα γάρ μέχρι νυν
digni supplicii. Nam quæ hactenus sustinui, præ . προοίμια ταύτης.
ludium quoddam pænarum lancommodo fuere.
Hæc mututio dexleræ Allissimi. Hiec immutatio B Αύτη ή αλλοίωσις της δεξιάς του Υψίστου.
est a libertate et quicle ad servitulis angustias. Η εναλλαγή από της ελευθερίας και ανέσεως , εις
Est igitur opus hoc, opus quoddarn divinæ manus δουλίαν και στενοχωρίαν , της θείας έργον χειρός
punientis el castigantis nos. κολαζούσης ήμάς.
Vers , 12, 13. Memor fui operum Domini. Opera 'Eμνήσθην των έργων. Κυρίου. Έργα Κυρίου
Domini correctiones appellal , el castigationes a λέγει τας επί συμφέρονται παιδείας.
Deo præstitas , quæ ad liominuni utilitalem dantur.
Quia memor ero ab initio mirabilium luorum , et "Οτι μνησθήσομαι από της αρχής των θαυμα
medilabor in omnibus operibus luis , el in adinven- σίων σου , και με.λετήσω εν πάσι τοις έργοις
jionibus luis cogitabo. A communi sensu rursus σου , και εν τοις επιτηδεύμασίν σου άδο.λε.
sumiendum est, Et dixi . lo illo , inquit, lenipore σχήσω. Από κοινού ληπτέον αύθις το, και είπα •
dixi , quod memor eio, et quæ scquuntur. Eorum Εν τω καιρώ γάρ , φησίν, εκείνω , είπα ότι μνησθή
cuim memoria solameni mili alferebat, ul dictum σομαι , και τα εξής : η μνήμη αυτών έφερε μου
est. Per adinventiones aulem , arles varias iniel- παράκλησιν, ώς είρηται · επιτηδεύματα δε καλεί ,
Jigil cl consilia , quibus Deus ad liominu salulen τα ; προς σωτηρίαν ανθρώπων μηχανάς. Παρατηρει
C
usus fueral (81 ) . δε τουτί το, 'Aδολεσχήσω · ταυτον γάρ σημαίνει
τοίς προρρηθείσιν.
Vers. 14. Deus , in sancto via lua . Per sanclum , "ο Θεός , εν τώ αγίω η οδός σου. "Αγιον ή τον
cælum intelligil , tanquam purum ac mundum , in ουρανόν φησιν ώς άγνόν, ενώ διατρίβειν λέγεται ο
quo commorari dicitur Deus. Vel ipsum moniemi Θεός · ή το όρος Σινά ως αφωσιωμένον Θεώ, ενώ
Sina, veluti Deo dicalum el s : licuilicaliu , el ad επεδήμησεν· ή τον ναόν ως σειτόν · εν ώ κατιών
quem Deus descendebal. Vel le :-pluin veluti sa- εχρημάτιζεν. Ο δε Σύμμαχος, αντί του 'Εν τω
crum ac vencrandum , et in quod descendens Denis άγω, 'Εν αγιότητι εξέδωκε , δούς νοείν ότι πάσα
oracula reddebat el responsil. Symmachus pro πράξις θεού αγία και άμεμπτός έστιν, ει και ημίν
Sapto , dixit , In Sanctilale, llud significans φuod αι παιδείαι φορτικαί φαίνονται.
omnis Dei aclio sancta est , alquc irreprehensibilis, lamelsi illius correctiones graves nobis, et
duru aliquando videantur.
Quis Deus magnus, ut Deus noster ? Cum pollici- Τις θεός μέγας ώς ο Θεός ημών ; Υποσχόμενος
1115 sit se ſuluruu memorein nuirabilium Dei , nunc μνησθήναι των θαυμάτων του Θεού , προ πάντων
pra cateris omnibus euro audat , diccns : Quis D ανυμνεί αυτόν είπών • Τις θεός των αλλοφύλων ού .
gentium Deus adeo magnus cst , vel lantä сst, aul τως εστί μέγας , είτουν μεγαλοδύναμος και μεγα.
tam immensæ potentia , ut Deus noster ? λουργός ώς ο ημέτερος ;
Tu es Deus , qui facis mirabilia . Tu vere Deus Συ ει ο Θεός ο ποιών θαυμάσια . Συ ει ο Κύριος
cs , qui admiranda opera perſicis Θεός ο ποιών θαυμαστά έργα ;
Vers. 15. Noiam fecisti in populis virlulem luai . 'Εγνώρισας εν τοίς λαούς την δύναμιν σου .
l'er populos , hoc in loco gentes intelligil, sy- Λαούς ενταύθα τα έθνη καλεί · λέγω δή τους Αίγυ
plios nimirum , aut alios quoscunquc populus Dco πτίους , και τους άλλους όσους ανθισταμένους οι
olim contrarios , qui tandem a Judæis superali Εβραίοι παραδόξως καταπολέμησαν · πείρα μαθόν
sunt , et ipsa didicerunt experientia , quod Deus τας , ότι μέγας εστίν ο τούτοις βοηθών θεό ;.
ille, qui Indæis auxiliabalır, magnus ac polcus
Deus est .
Varia lectiones .
(811 Græce imiditur animadverte antem hoc loco rerbum ið0% =5x1ow . Idem eniin significa!, quod sua
perius.
785 COMMENT. IN PSALMOS . 786
Ελυτρώσω έν τω βραχίονι σου τον λαόν σου. Α Redemisti in brachio tuo popilun luun . Per
Βραχίονα την δύναμιν ονομάζει . braclium Dei , divinas vires , scu Dei potentiam
intelligit.
Τους υιούς Ιακώβ και Ιωσήφ. Τους υιούς Filios Jacob el Joseph. Ipsum inquit, populum (82) ,
τον λαό» είπε : του μεν Ιακώβ , ως προγόνου του δε quem el Jacob filium dicit, co quod omnes tribus
*Ιωσήφ, ως τροφέως και ευεργέτου • και δόξης αυτού progenitorem illum liaberent, veluti patriarcharuin
αιτίου διά την σοφίαν και δυναστείαν. omnium pairem , et liliuin Joseph , co quod Josepli,
dym omnes patriarchas, cl universum populu aluil, patris oficium præstitit. Maxima igitur sunt
hujus patriarche beneficia in universum populum , cujus etiam vires , et sapientia immortalem populo
gloriam pepererunt.
Είδοσών σε υδατα, ο Θεός , είδoσών σε ύδατα VERS . 16. Viderunt le aquæ, Deus , viderunl re
και εφοβήθησαν . Περί του εν Ερυθρά θαύματος και aquæ, el limuerunt. Sermo est de his quæ in mart
λόγος : Είδόν σε , φησίν, αρρήτως και φοβηθέντα Rubro facta sunt. Viderunt le, inquit, αφμα, οι ο
διέστησαν . Προδιώδευε γάρ του λαού ο Θεός, εν limorem divisæ sunt . Præibat enim Deus aule po
στύλω πυρός και νεφέλης . B pulum in coluinna ignis, et nubis .
Έταράχθησαν άβυσσοι. Τω εμπεσόντι τοίς ύδα . Turbalæ sunt abyssi. Profunda , inquit, maris
σιν ανέμω εταράχθησαν τα βάθη της θαλάσσης conturbala sunt a vento qui in aquas impctum
fecerat.
Πλήθος ήχους υδάτων . Πλήθος γέγονε τότε, του Vers. 17. Muliitudo rocis aquarum. Mulliludo et
Ηχους των υδάτων , τουτέστιν πολύς ήχος. copia lunc magna ſuit vocis aquarum , hoc est,
inullus sonilus aquarum .
Φωνήν έδωκαν αι νεφέλαι. Φωνή των νεφελών, Vocem dederunt nubes. Nubium vos cst tom
ή βροντή . Iris .
Και γάρ τα βέλη σου διαπορεύονται . Φησιν ή Vers. 18 19. Etenim sagillæ tuæ pertranseuni. Le
ιστορία , ότι νότου βιαίου πνεύσαντος διηρέθη η θά- gimusin veteri historia, quod valido spirante au
λασσα . "Οθεν καταιγίδος γενομένης , βροντάς και stro divisuon est mare . Procella autem facla veri
αστραπά ; εικός εκπεσείν εις κατάπληξιν των Αι- simile est, ſulgura eliam , ac lonilrva aj majorem
γυπτίων και λοιπόν βέλη τάς αστρατάς νοήσεις Egypoίorumterrorent decidisse . Per sagittasigitur
διαπορευομένας κατά των εχθρών . Το μέντοι Δια- ſulgura intelligit, quæ ad inimicos perlransibaxt .
πορεύονται , αντί του Διεπορεύοντο αντιχρονικώς. C Posuit enim Proplieta tempus pro tempore . Ita
Γο , Και γάρ , περιττόι . cliam dictio, Enim , abundai, lil sil senisis : Et
sagitia luæ pertransibant.
Φωνή της βροντής σου εν τω τροχώ. Και συν- Vox lonitrui lui; in rola . Et conjungil, in
έδησε , φησί , τούς άξονας ο θεός των αρμάτων αυ- quil, Dominus axes curruum eorum , elduxit eos
των . Και ήγεν αυτούς μετά βίας. Λέγει τοίνυν , ότι cum violentia . Vox , inquit, lui lonitrui in unoqun .
“Η φωνή της βροντής σου κατερράγη εν εκάστω άρ que curru confracla est. Per rotam cnini curruni
ματι τροχών γάρ το άρμα καλεί• ως από μέρους intelligit , veluti a parte totum. Equis igitur hac
το όλον. Υφ' ής έκταραχθέντων των ίππων, συνεδέ - ratione perlurbalis, curruum axes mutuo complia
θησαν ο άξονες των τροχών αλλήλοις . Και άλλω ; " cali simt. Vel aliter, Vox tbeologiae in nobis esse
Η φωνή της θεολογίας εν τω ανθρώπιν, του τροχού dicitur inslar rolæ quæ ex minima quadam sui
δίχτν , ολίγον εφαπτομένου της γης , ήτοι των parte terram langit, reliquis omnibus partibus a
γτηρών · τω δε λοιπη παντί τούτων υπερηρμένω. Terra sublevatis.
"Εφαναν αι αστραπαί σου τη οικουμένη . Έφά- Vers . 20. Illuxerunt coruscaliones ! uæ orbi terra .
ησαν πάλιν αι λαμπρότητες του τοιούτου θαύμα- ρ Clarilas, inquit, hujus miraculi ab omnibus visa
et cognila cst qui lunc aderant.
'Εσαλεύθη και έντρομος εγενήθη η γη . 'Ετα- Commota est el contremuil lerra . Turhali sunt
ράχθησαν , εθορυβήθησαν και εφοβήθησαν πάντες cl coolterrili universi bomines, postquam didice
οι άνθρωποι , μαθόντες , οία ειργάσω διά τόν λαόν runt quanta pro populo luo operalus es.
σου .

'Εν τη θαλάσση αι οδοί σου. Επιφώνημα τούτο In mari vin luæ. Exaggerat miraeulum . Te in
του θαύματος . "Οτι εν τη θαλάσση οδεύεις , ότε quil, per mare ambulas, cum libuerit .
βούλει .
Καί αι τρίβοι σου ν ύδασι πολλοίς . Το αυτο El sennilæ illæ in aquis mullis. Eadem rursum
λέγει πάλιν , επιτείνων τον ύμνον. repelil , amplificans Dei laudes.
Και τα ίχνη σου ου γνωσθήσονται . Συνήχθη γάρ El vestigia lua non cognoscentur. Quia scilicet
Variae lectiones .
(82) Græce simplicilis unica Syntaxi. Per filios ejusque gloria '. ob sapientiam c! potentiam suam que
populum intelligil, filios autem Jacob , il progenito- cluris .
sis ; ct Joseph, ul al !oris ac de eo oprime ileriti,
787 EUTHYMII ZIGABENI 788
are iterum conjunctum atque unilum adeo in se Α και ηνώθη πάλιν η θάλασσα , και ούτως , ώς μη φαί
cst, ut nulla ainplius divisionis vestigia apparerenl. νεσθαι ίχνος διαιρέσεως.
VERS. 21. Deduxisti sicul oves populun (uum in "Ωδήγησας ώς πρόβατα τον λαόν σου εν χειρι
manu Moysi , et Aaron . Oribus populum comparavit Μωϋσή και Ααρών . Ως πρόβατα είπεν, εμφαίνων
il custodiam el curam ostenderet quam Deus co . την εις αυτούς επιμέλειαν , και φυλακήν, και απι .
.
rum habuil : et quod , ut bonus pastor ,ad uberrima γωγήν επί νομήν ευθαλή , και μάνδραν ασφαλή
pascua , el ad iulissin un ovile eos deduxit. Uude έπει και ποιμαίνων τον Ισραήλ ονομάζεται . Ο μεν
et pascerectiam dicitur Deus populum Israel(juxta oύν ψαλμός ήδη περάτωται · τινές δε , ών και ο θεο .
illud :: Qκι pascis Israel intende .. Quidam , inter
Qui γαεcis λόγος Γρηγόριος, τοίς του Δαβίδ πράγμασιν εφαρμό.
quos est Gregorius Theologuis, hunc psalmuin ac- ζουσε τα του ψαλμού • εικός γάρ αυτον πολιορκία
commodant bea !o David , dicentrs, verisimile esse, ποτέ θλίψεων αιχμαλωτισθέντα την ψυχήν , μετά
quod post libcrationem consecutam a valido illo ca- την απαλλαγήν συνθείναι τον ψαλμών , εκδιηγούμε .
lamitalum esercilu a quoparsæpe obsessus fuerat, el νον όσα πέπoνθε » περιπλέξαντα και προφητείας
anime etiam captisilalein passius, qιο! post hujus- περί Χριστού , δι' άς, oίμαι, και το, Εις τέλος εν τη
modi, inquam , liberationem , hunc psalınum com 3
επιγραφή. Έκέκραξα, φησίν , ότε συνεχόμην ταις
posuerit et calamitates suas in eo arraverit , de 8 Θλίψεσι. Τα δέ εξής αρμόζουσιν ευχερώς άχρι του ,
Christo una prophelias complicans, propter quas, Διελογισάμης ημέρας αρχαίας . Είεν δ ' αν αι της
αι puto, In finem inscriptum est. Claunavi , inquit , ευημερίας αυτού, ότε τον Θεόν είχεν υπερασπιστίν
cum amictionibus detinerer : et quæ sequuntur facile και τα εφεξής δε , τρόχειρα μέχρι του, Συνετέλεσε
.

omnia accommodantur usque ad versiculum :: Reco- ρημα · τούτο δε , ουκ έπαπoρητικώς, αλλ'αποφαν
gitami dies antiguos , quo intellige esse feliciores τικώς νοήσεις, ότε συνεπέραναν πάσαν απόφασιν ,
dies illos quando Deum prolec lorem habebal . Quæ περί παντός ανθρώπου προεξενεχθείσαν αυτώ. Ρημα
deinde sequuntur etiam facilia sunt, usque ad ver- γάρ νύν, την απόφασιν του Θεού νοούμεν · και λοι
siculum : Consummavit verbum a generatione in πόν και προώρισε πείσομαι • το δε, 'Aπό γενεάς εις
generationem : qui versiculus, non cum dubitatione, γενεάν , αντί του, κατά διαδοχήν εκάστης γενεάς,
sed definitc legendum est. Perfecit enim Deus al- είτουν έφ' εκάστης γενεάς · το δι , Αύτη ή αλλοίω
que adiniplevit oinnes sententias quas de unoquo- σις, περί της ευαγγελικής πολιτείας προφητεύει .
que homine in preteritum determinavit. Dictio Προϊδών γάρ αυτήν προφητικοίς οφθαλμοίς παρτλ.
enim Verbum, διοcin Ioco, pro sententia intelligi λαγμένης της νομικής, φησίν ότι αύτη του Χριστού
dicitur. Restat igitur, inquit, ut illa ego elian» ρ έστιν έργον. Ούτος γάρ δεξιά και βραχίων του
passurus sim, quæ ab eo Je me decrela suni . Πνεύματος, κατά την θεότητα , προσαγορεύεται •
Quod vero ait : A generatione in generalionen , er • ως ποιητής πάντων και ως δύναμις. Τα δε εντεύ
pone, boc esi , per successiones uniuscujusque ge- θεν σαφή , έως του, ο Θεός , εν τώ αγωή οδός σου .
nerationis, seri in unaquaque generatione. Verba "Αγιον δε ενταύθα τον Χριστόν λέγομεν τον άγιώ
autcm illa : llæc mulalio dealeræ Excelsi, evange- τατον , ος αμαρτίαν ουκ εποίησεν . Εν τούτω, φησιν,
licæ conversationis prop!icliam continent, Legalem ενεργείται η βουλή σου • η περί της ενανθρωπήσεως
enim conversationem mutandam esse in evangeli- και της σωτηρίας των ανθρώπων: οδός γάρ νύν και
.

cam cernens proplicticis oculis, dixit : llæc est βουλή . Είτα αποθαυμάσας το τοιούτον μυστήριον,
mulalio dezleræ Excelsi, quæ verba illu :) eliam υμνεί και μεγαλύνει αυτόν • Εγνώρισας δε εν τοις
nobis indicant, quod hæc mutatio proprium fuit λαοίς πάντων των εθνών τον Υιόν σου · Χριστός
Christi opus. Nunc enim Cbrislum Dei dexteram γάρ, φησί , θεού δύναμις · τούτο δε καλεί και βρα
appellavit, quia per Filium, quasi per dexteram χίονα, δι' ου ελυτρώθη μεν λαός αυτού από της
manum , Pater oinnia creavil. Christus enim rerum αιχμαλωσίας του διαβόλου καλούμεθα δε υιοι
omnium creator est. Quæ sequuntur clara sunt, Ιακώβ ό και Ιωσήφ , αντί του παλαιού λαού υιο
1sque ad versiculum : Deus , in sanclo νια ιua. Per D θετηθέντες, και την εκείνου κληρονομήσαντες και
:

sanctum etiam , hoc in loco Christum intelligil, ο ! κείωσιν και κλήσιν. Είρηται περί τούτου , και εν
veluti mundissimum , alirue innocentissimuni, qui το τέλει του ιγ' ψαλμού • Είδοσαν σε ύδατα και
peccatum non fecit " ; in hoc inquit, Christo con . εφοβήθησαν , ότε του πλοίου βυθιζομένου διύπνι
silium fuum operaris, quod de incarnatione degne σθείς, επετίμησεν τους ανέμους και τη θαλάσση, και
huinana salulc olim decrevisti . Per viam enim lic εφοβήθησαν και ησύχασαν τότε δε και εταράχθησαν
divinum consilium intelligit. Deinde lanien admi- και αι άβυσσοι της θαλάσσης, το φόβο της Δεσπο
ratus Propheta mysterium , Deum summa cum laude τικής επιτιμήσεως · έτι δε και το πλήθος του ήχου
magniſical, dicens : Notum fecisti Filium 1119m in των κυμάτων • φωνήν δε έδωκαν αι νεφέλαι επί της
omnibus gentin populis. Chrislus enim , inquit ,, μεταμορφώσεως , Και· ''Ιδού , φησίν , φωνή εκ της
Dei virtus esi " ; hunc ctiam brachium Dei esse νεφέλης λέγουσα· Ούτός έστιν ο Υιός μου και
! νεφέλης και τους προφήτας :
redemit Deus populum suum ,, alios αγαπητός. Είπης δε
διcil,,in quo reclenic
πος
Jacob, et Josephi : nos nimirum fideles , qui ως εν τω ιζ' ψαλμώ προείρηται· ένθα και περί των
" Jerem . XXII , 2. " 1 Petr. 11 , 22. " I Cor. 1 , 18.
 789 COMMENT . IN PSALMOS . 790
βελών· προς δε και των αστραπών ευρίσεις . Φωνή A olim sol, draionis captisilale delinebamur , qui
δε βροντής ο λόγος του ευαγγελικού κηρύγματος . cl populus ejus dicimur , et alii Jacob, et Io
ως εξ ουρανού ήκοντος , και ως στερίου και εξακού- seph : quoniam in illius vcteris populi locutt
στου πάσιν ανθρώπους • τροχός δε και κόσμος διά το subrogali atque adoptati suntus : φui non deuo .
έστατον αυτού. 'Εσαλεύθη δε και έντρομος εγε . minationem lamen , sed benevolentiam ctiam , ac
τήθη η γη , ώς εν τω αυτώ ψαλμώ πάλιν εξηγησά . Γamiliaritatem , que cum Deo illis intercedelbat ,
μεθα · σος γαρ ούτος ο στίχος και εν εκείνω κείτα:. bærcdit: vimus, ut dictum est in line psalmi su :
'Εν τη θαλάσση δε η οδός σου , ότε απήλθες προς Viderunt e ague , Deus , quoniam scilicet navicula
τους μαθητές , πεζεύων επάνω της θαλάσσης : το Nucluante excitatus a somno, ventos el mare ill
αυτό δε πάλιν σημαίνεται , και διά του εξής στίχου , crepavil . Tui enim timore omnia sedata sunt ,
"Υδατα γαρ πολλά το βάθος των υδάτων. Τα ίχνη Illius eliano increpationis forιnicline tunc abyssi
σου δε τα επί της θαλάσσης ου γνωσθήσονται « ου naris, et multitudo sonilus Nuctuum pariter tur
συνίστανται γάρ ίχνη καθ' ύδατος . Τινές δε θάλασσαν hala est. Vocem præterea iubes anderual, quando
τον βίον καλούντες, διά την άλμην των θλίψεων, in transfiguratione Domini vos de nube venicns
και το αβέβαιον και το ανώμαλος , φασίν, ότι 'Εν τω dirit : llic est Filius meus dilectus " ; possunt
βίω τούτω έσται η πολιτεία σου κατά την έναν- D ctiam prophete , nubes dici, ut diximus in psalmo
θρώπησιν · αλλά τα ίχνη του , τουτέστιν οι τρόποι XVII, ubi cliam de sagillis Dei traditur, et de ful
της ενανθρωπήσεώς σου ακατάληπτοι. Λαός δε τού gurc seu coruscalionc. Vos vero tonitrui, evange
Πατρός ο νέος: είτουν ο Χριστιανικός. Χειρδε ή χειρ- licr prædicationis est sermo veniens de cælo.
αγωγία και η οδήγησης του Χριστού , ός έστι Μωύ. Validus enim ac vehemens est et ailco resonal ut
σες μεν ως νομοθέτης του ευαγγελικού νόμου : ' Αα- ab omnibus exaudiri possit . Per rolam autem
ρών δε , ως μέγας αρχιερεύς, θύσας εαυτόν υπέρ inundum possumus intelligere, oli ejus nimirum
του λαού αυτού . instabilitatem . Terra etiam commola esi , et coulre
mail, co modo, quo in prædicio psalmo Xull declaravinius. Tolus cnim hic rersiculus illic eliamu
halelur. In mari tia fua : quando scilicet Dominus accessit ad discipulos, ambulans supra mare.
Quam deambulationem manifestius exprimens, subdidit : Et semitæ lure in aquis muliis, hoc est,
ia profondis Quctibus : et Vestigia iua , quae fient in mari non cognoscentur, non perslant enim ve
stigia in aqua, Aliqui per mare , presentem hanc vitam intelligunt, veluti incerlam , inæqualemı
alque amaram , ob varias quæ in ca sunt aMictiones et calamitales. Aiunique quod in hac vita ,
hoc est, in boc mundo, erunt viäe luz, o Christe : actiones nimiruni assumpiæ carnis. Vita cnim ac
caversalio lva a nobis videbitur, verum vestigia lua , hoc est , liujus quæ Incarnationis modi non
cognoscentor. Erunt enim incomprehensibiles. Populus etia :n Parris, novus esi , et lidelis popie
Hius, qui per spiritualis ac myslici Moysi , et Aaron, Christi videlicet manun , in terram sanctam de
doctus est. Polest enim Christus el Moyses dici, tanquam evangelicæ legis optimus legislalor : er
Aaron , tanquam pontifex, quia seipsum Deo pro populo sun immolavit.
Ψαλμός Συνέσεως τω Ασάφ . C PSALMUS LXXVII.
ΨΑΛΜΟΣ ΟΖ'. Intelligentia ipsi Asaph .
“Οι συνέσεως χρεία τους εντυγχάνουσιν · ώς τε Inscribilur Intelligentiæ hic psalmus, quia multa
διαγνωσθήναι . τις τε ο λέγων, και προς τινας, και nobis opus est intelligentia , ut intelligainus, quis
τις • ο νόμος ; Λέγει μεν γαρ ο Δαβίδ, προσώπη δε nam sit qui in eo loquatur, et quinam sint ad
του Χριστού και προς τους αυτό πιστεύοντας . quos sermo dirigalur, el qurnam illa sit lex , de
qua hic tra litur. Et psalmum quidem conscriptun pata:n us a bealo David, verum ex Christi per
sona , sermonem suuni ad fideles Christianos dirigentis.
Προσέχετε , λαός μου, τον νόμον μου . Φτσι Vers. 1. Allendile, populus meus , legem meam .
Ζιγαρίας και καταφεύξονται έθνη πολλά επί Legimus apud Zachariam : Ει confugient nutter
των Κύριον , και έσονται αυτώ εις λαόν . Νόμον gentles ad Dominum, et erunt ci in populum. Ad
ε λέγει νύν τον ευαγγελικών , περί ου φησιν Ησαΐας : hunc igitur populum ex gentibus congregalum
Ex Σιών εξελεύσεται νόμος, και λόγος Κυρίου Cliristis loquitur; et legem cos non Mosaicam all
εξ Ιερουσαλήμ, και κινεί ανά μέσον των εθνών . dire jubel, seil evangelicam , de qua loquens Isaias
"Αδιάφορον δε το, Προσέχετε . Τινά δε των αντι- dicebat : De Sion exibil lex at verbum Domini de
γράφων Τω νόμω μου γράφουσ:. D Jerusalem , el judicabil in medio gentium " . Es!
autem indifferens hæc constructio verbi, Allendile : tametsi qu :edain exemplaria nou Legem meam 22
Imant, sed Legi meæ.
Κλίνατε το ούς υμών εις τα βήματα του στό- Inclinale nurem restram in verba oris mei. Sup .
ματός μου». Το , Κλίνατε , ή απλώς αντί του Υπο . povile , inquit, : ures vestras sernioni inco , vel
τέθετε , η αντί του , Μετανοήσατε από των ανοίτων inulalc aures vestras ab inani sermone , als ineptis
άκουσμάτων , επί τα ευαγγελικά κηρύγματα. fabulis ad Evangelia ,

** Μatth . μι, 17. * Isa . μ , 3,

791 EUTHYMII ZIGARENI 792
Vers. 2. Aperiam in faraholis os meum , loquar A "Ανοίξω εν παραβολαίς το στόμα μου , φθέγξο
propositiones ab initio. llæc verba proplictiam con- μαι προβλήματα απ ' αρχής . Τούτο προφητεία
tinent. Christum clenim in parabolis : d populum εστί των ευαγγελικών παραβολών : φησί γάρ ο Ματ :
loculurium essc prcdicun !, juxta quoil leginiais θαίος : Ταύτα πάντα ελάλησεν ο Ιησούς εν
apid Millem : llæc omnia loculus est Jesus in παραβολής τους όχλοις, και χωρίς παραβολής
parabolis, ad ( urbas , el sine parabolis ad eos non ουκ ελάλει αυτοίς · όπως πληρωθή το ρηθέν διά
loquelalur, lil impleretur quod diclul tsl per Pro- του προφήτου λέγοντος · 'Ανοιξω εν παραβολας
rhelam : Aperiun in parabolis os meum , eructabo το στόμα μου, ερεύξομαι κεκρυμμένα από κατα
c:bscondila a constitutione mundi 66. L'ude perspi- βολής κόσμου . Δήλον ούν εντεύθεν ότι πρπώπιο
cuum fit , quod ex Salvaloris persona conseriptus του Σωτήρος ο ψαλμός αναγέγραπται. Προβλήματα
fuit liic psalus. l'er propositiones alileu ( seu , ul δε νύν, τις αυτές πάλιν παραβολάς ωνόμασεν · και
verius in lectione: Greca habetur , per problemata) γάρ Ματθαίος, αντί του ειπείν Προβλήματα, Κε
ipsas intelligit parabolas. El Malleus quidem κρυμμένα είπε, τη 'Εβραϊκή λέξει προσχών, ήτις
locum hunc refereus Occullu appellavil, quie lije και τούτο κακείνο δηλοί. Πάσαι γάρ αι ευαγγελικαι
dicuntur Problemala, llebraica nimirum dictionc παραβολαί κεκρυμμένην είχαν την αλήθειαν . Και ο
usus, que utrainque Isabel significationem. Evan- Β ' Ακύλας δε Αινίγματα εξέδωκε. Αλλά και το, 'Απ'
gelicæ enim omnes parabolæ occullam in se con . αρχής , ο Ματθαίος , Από καταβολής κόσμου εί.
tineuil verilaleni. Aquila Agnimala transtulii. ρηκεν , ομοίως τη 'Εβραϊδ : λέξει προσχών "Ετι δε
Quod autem bic Ab initio legimus, Matthæus a και το , Φθέγξομαι, ερεύξομαι.
Constilulione mundi disil , llcbraica pari molo us:is dictione. Et quod hic, Loquar, ipse dixit Eru .
>

crabo.
VeRs. 3. Quanla uudicimus el cognorimus ea . "Οσα ηκούσαμεν και έγνωμεν αυτά. Το " Οσα
Dictio quanla non ad problemala refertur, quæ ουκ αναφορικώς λαμβάνεται νυν προς τα προβλή
luculurum se esse dixit , cum totus hic versiculus ματα , αλλά καθ' εαυτό λέγεται θαυμαστικώς, αντί
separalim per se admirantis in norem legendus του, "Ω πόσα ηκούσαμεν, παρά τε των δύο διδασκά
sil. O quanta, inquit, a majoribus nostris, atque a λων παρά τε των θείων Γραφών ! βούλεται γάρ απ
div.nis didicimus Scripturis ! niensenim Propheclie αριθμήσασθαι όσα μεν ευεργέτησεν ο Θεός τους
cst commemorire , quand naulta , et quam grandia παλαιούς Εβραίους , όσα δε ούτοι ταρώργισαν αυτόν,
Deus in antiquiores Judæos conlulerii beneficia, et και όσα διά τούτο δεινά πεπόνθασιν . " Ήκουσαν
contra, quan ! valde illi Deum irritaverint, et δε είπεν διά το πρόσλημμα» και αυτός γαρ ώς
.

quillas idcirco ac quam graves peuas dederint . C άνθρωπος ήκουσε ταύτα, καθάπερ ημείς. " Εγνω
Ex persona aulein Christi 110n incongrue dicitur : μεν δε αυτά, αντί, έβεβαιώθημεν περί αυτών, Ού,
Quanta audiein.us, cun assumpla cjus humanitas απλώς, φησίν, ηκούσαμεν, αλλά και επληροφορήθη
cælerorum hominum more Joclores ainliiel. El μεν.
quoil ail : Cognovimus, expone pro Ceriores facti sumus. Neque enim simpliciter audivimus , in .

quit, sed majorem de his certitudinem accepimus.

El palres nostri annuntiarerunt siobis . Dixit se και οι πατέρες ήμών διηγήσαντο ημϊν . Ειπών
3idisse, uinnc aildil a quibiisnain ca audiveril. ότι Ηκούσαμεν , προσέθηκε και παρατίνων εκούσα
Patres autem non nalura dicit. Neque cuim dici μεν . Πατέρας γαρ ου τους φύσει λέγει νύν· ου γάρ
potest , quod fideles , qui sunt ex gentilbus, a pro- δυνάμεθα ειπείν ότι τους εξ εθνών πιστούς, οι φύσει
priis parentibus edocli fuerint, scd de Patribus γονείς αυτών εδίδαξαν ταύτα • αλλά και περί των
Ιηυίtur quos olh olisequium, φuod Deo seniper
> φύσει πατέρων , ο λόγος · είεν δ ' άν ο Μωυσής και οι
λοιποί συγγραφείς : έτι δε και οι τούτων εξηγηται
præstiterunt, Christiani omnes libenter sibi , ut ila
dicam , adoptant in parentes. Hac clcniin ratione και διδάσκαλοι του λαού, καθώς ειρήκαμεν. Εκεί
et Moysen ct multos alios divinos scriptores inter- νων μεν γάρ υιοι ο Χριστός διά της μητρός και οι
pretesque el populi doctores, Patres nostros ap- απόστολοι · τούτων δε πάς ο Χριστιανικός λαός.
pellamus : quorum filius Chrislum , secundum carnem , atque apostolos, ſuisse dicemus. Clori li reio
atque apostolorum filios populum Christianun .
Vers . 4. Non siin ! Occultala a filiis eorum in D Ουκ εκρύβη από των τέκνων αυτών εις γε
generatione aliera. Et parentes, inquit, ca filiis νεάν ετέραν . Οι μεν πατέρες , διηγήσαντο αυτά
>

suis tradiderunt, el filii ca quæ didicerant, venlu- προσεχώς τέκνοις αυτών · τά δε τέκνα ουκ έκρυψαν
ram post St generationem non calarunt . Quiniιο προς την ετέραν μετ' αυτούς γενεάν άπερ έμαθον.
filiis ac nepotibus ea omnia cxposuerunt, el illi in 'Αλλ' ομοίως και αυτοί διηγήσαντο αυτα τοίς τέκνοις
posteros Silos cadein transtulerunt. Lex clenim αυτών , και ούτω καθεξής • νόμος γρήν λέγων ·
.

id jubebat, dicens : Dovelis ea filios luos et lilios Διδάξης αυτά τους υιούς σου και τους υιούς των
filiorum tuorum * 7 . νιών σου .
Varrantes laudes Domini el poleslales cjus el 'Απαγγέλλοντες τας αινέσεις του Κυρίου και
66 Milli . , 34 , 55 . * Dcul . vi , 7 .
 793 COMMENT. IN PSALMOS . 794
τας δειναστείας αυτού , και τα θαυμάσια αυτού, α Α mirabilia ejus, que fecit. Verba illa : Patres nostri
εποίησεν . Tο, και οι πατέρες ήμών διηγήσαντο αηιulinuerunt nobis, conjungi delbent Intic versi.
ήμη , τω 'Aπαγγέ ...λοντες συνάπτεται , καθ' υπερ- culo. Usus est cuim Prophela figura lyperbalo .
Κατόν . Τα αυτά δε καλεί , αινέσεις μεν, ώς αινετά , Laudes vero, potestates, et mirabilia Dei , birc
δυναστείας δε , ώς θαυμαστά ή δυναστείας μεν τας esse dixit : .quia et laudaliilia sunt et siinimam
1οτ1 των εχθρών , θαυμάσια δε , τα εν τώ ιδίω λαώ. Dei indicant potentiain, et admiratione digna esse
Περί ών έρεί και τα μέρος. videnlur. Vel , per polestales ea significat, quae
altersils fiusles oper alus est : per mirabilia vero , ea quæ in suo populo administravil , de quibus
singulatim iraciabil .
Και ανέστησεν μαρτύριον εν Ιακώβ, και νόμον VeRs . 5. El sialuri testimonium in Jacob , et legem
Εθετο εν Ισραήλ. Του και ανέστησε μαρτύριον εν posuit in Israel . Ui esponeret quid sil slaluisso
12χώς επεξήγησί ; εστι το, Νόμον έθετο εν Ισ- lestinionium in Jacob, addidit : El legem posuit
ραή • το μεν γάρ Ανέστησεν, ταυτό σημαίνει τώ, in Israel. den enim est hoc in loco statuere , quod
"Εθετο. Και μαρτύριον ο νόμος ονομάζεται, ώς εν ponere, idem testimonium , quod lex , ut dicium
τω τη ψαλμώ κατά λόγον ειρήκαμεν. Και ο Ιακώβ est in psalmo xvill , et idem est Israel qui el
δε Ισραήλ εκλήθη, ότε είδε την οπτασίαν της κλίμα . Β Jacob. Positum enim est ei nomen Israel , quando
χος . Τίς δε ο νόμος , άκουσον. scalæ visionem vidil. Quænam allleni csset haec
lex , audi .
" Οσα ενετείλατο τοίς πατράσι ημών , του γνω- Vers . 6. Quæcunque mandavil patribus nostris,
είσαι αυτά τοις υιοίς αυτών . Το Του παρέλκον nola fieri ea filiis eorum . Slaluit, inquit, ac decre
ενταύθα κείται . Ένομοθέτησε , φησίν , όσα ενετεί- vil, 0:1)nia , eurum aliis nola fieri , quzcunque ipsc
λιτα τοις πατράσιν ημών, γνωρίσει και αναγγείλει ( oruin patribus mandaveral.
αυτά πάλιν εκείνοις, τοις υιούς αυτών.
Οπως αν γνω γενεά ετέρα . Αίτιον δε του απαγ- Ut cognoscal generalio altera . Haec est ratio cuir
γέλλειν αυτά τους πατέρας τους υιούς , όπως γνιο η pitres en dcbeant aliis annuntiare, ut generatio,
κατ' αυτούς ετέρα γενεά εκείνα πάντα . Είτα σαφη- quæ post eos futura est , ea omnia nola habeat.
ζει , ποία εστιν ετέρα γενεά. Deiule declarat , quaenain sit hæc a'lera gene.
ratio .
Υιοί τεχθησόμενοι. Κατά διαοχήν. Filii qui nascenlur. Per successiones scilicet.
Kal αναστήσονται , και απαγγείλούσιν αυτά C El exsurgent el annuntiabunt ea filiis suis . Filii
τους υιούς αυτών. Οι υιοί των υιών τοις υιοίς αυ- liliorum filiis suis narrabunt, Exsurgent autem po
των. Αναστήσονται δε αντί του , Γεννηθήσονται . suit, pro Generabuntur.
να θωνται επί τόν Θεόν την ελπίδα αυτών. VERS , 7. lll ponant in Deo spein suam . Addia
Μανθάνοντες όσα ο Θεός επηγγείλατο τοίς ελπίσου- scentes quanta iis Deus pollicealur, qui in eo spe
σιν επ' αυτόν . rant.
Και μη επιλάθωνται των έργων αυτού . Εμ- El ne obliviscantur opera ejus. Meditan :: o eas
μελετώντες ταις περί αυτών διηγήσεσιν · έργα δε rarrationes. Per opera vero cjus, ca intelligil,
αυτου λέγει , ά και δυναστείας ανωτέρω και θαυμά- φuae superius et potestates appellavit , et ni
σια εκάλεσεν . rabilia ,
Και τας εντολάς αυτού εκζητήσωσιν.-'Εκζη. El mandala ejus exquirant . - Ecquirant dixit
τήσωσιν , αντί του, 'Ακολουθήσωσιν . Ο γάρ εκζη- pro Sequaulur. Qui enim aliquem inquirit, illius
των τινα, κατ' ίχνους αυτώ έπεται . Είη δ' άν γενεά sequitur vestigia. Possuus etiam per generatio
ετέρα και οι Χριστιανοί. nem alteram , Christianorum gencrationem intel
ligere .
"Ινα μη γένωνται , ώς οι πατέρες αυτών , γενεά D VERS. 8. Ne faul, sicut patres eorum , generatio
σκαλιά και παραπικραίνουσα . Σκολιά μεν , ώς μη prava , el exasperans. Perversos eos fuisse dicit,
δη' ήν πίστιν προς τις επαγγελίας του θεού έχουσα , co quod in divinis promissionibus nullam fidem
άιλ' εν καιρώ περιστάσεως άπιστούσα ταύταις · πα- babebant, nec credebatil ei cunt esseni in pericile
ραπικραίνουσα δε, ως γογγύζουσα ηνίκα προσομι- lis : et exasperantes , quia cum in aliquam inci
λήσει τινί δυσχερία , και δυσανασχετούσα , και απα- dissent dillicullalei , continuo inurmurabanil , et
ρεσκομένη τη ελευθερία. Και την εν Αιγύπτω quia preslitain eis liberationem a lain gravi jugo
δουλείαν αιρετωτέραν λογιζομένη , ώς εν πολλοίς ή servitutis ægre tulerunt. Satius enim putabant in
βίβλος της Εξόδου και η των Αριθμών διέξεισι. Æsyplo esse, et servire , quernadinodum mullis
in locis, 13m in Exodo legimus, quam in Nil
meris .
Γενεά, ήτις ου κατεύθυνε την καρδίαν έαυτής : Generatio, quæ non direxit cor suum. Non re
Ουκ ώρθωσε την καρδίαν · ώστε απλώς και βεβαίως clum ei cor ſuit, it simplici ac constanti animo
πιστεύειν, αλλ' έσκολίαζε διστάζουσα . Deo crederct , sed anligia, ct dubitans claudi
cabal.
795 EUTHYMII ZIGABENI 796
Ει Έdelis non fuit cum Deo spiritus ejus . Ει spi- Α Και ουκ επιστώθη κατά του θεού το πνεύμα
rilus ejus generalionis , inquit , Deo lidem non αυτής. Και ου πιστον εγένετο προς τον Θεόν , και
prestitia , nec illius credidit sermonibus.. Per spiri-. προς τους του Θεού λόγους. Πνεύμα δε νύν λέγει
lum vero, animos eorum intelligit. την ψυχήν.
Vers. 9. Filii Ephraim intendenles el jaculantes Υιοί Εφραίμ εντείνοντες και βάλλοντες τιξοις ,
arca,, conversi sunt in die belli. Ephraim fuit ilius εστράφησαν εν ημέρα πολέμου. Η φυλή του
Joseph . Tribus aulem Ephraim præ cæleris iribu- 'Εφραίμ υιού Ιωσήφ , τοξικωτέρα των άλλων ήν,
.

bus arcu utebatur : ad gcrcnda eliam bella magno και εν πολέμοις χρησιμωτέρα , και εντεύθεν επίσης
usui erat , unde celebre sibi nomen paraverat . Ad μο; ουχ ήκιστα δε την έντιμος , ώς εν τοις ορίοις
,
htc oιnnia illius etiam farmann augebat,regro ipsa,, της αποκληρωθείσης αυτή γής υποδεξαμένη πρώτη
quæ ei in sortem obvencrat. Prima enim illa την κιβωτόν, και την σκηνήν του μαρτυρίου την
arcam el lestimonii tabernaculum a Moyse confe- κατασκευασθείσαν υπό Μωσέως . Η γάρ Στλώμ
clum suscepit. Nam Silo ubi arca Domini diu fuit, ένθα ήν ή κιβωτός και η σκηνή της Εφραιμίτιδος
cu
ct tabernaculum , ad sortem tribus Ephraim perti- φυλής μερίς ήν. Αύτη τοίνυν ή περιβόητος έν μά :
nebat. Hæc igitur tribus, quæ aliqnando in bello χαις , ηττήθη δια την ειδωλολατρείας αυτής. Η και
tam celebris fuit, ob idololatriæ scelus tanden B άλλως , από ταύτης της φυλής, ώς τηνικαύτα
pugnando superata, ac devicta est . Vel aliler , per πρωτευούσης , και τας άλλας δηλοί , όσας ειδωλολα
hanc tribum, quæ viribus prxslahat, omnes alias τρήσασαι παρεδόθησαν τους εχθρούς αυτών , καθώς
tribus significat quæ ob simile idololalriæ vilium ή των Κριτών διέξεισι βίβλος . Φησιν ουν ο Δαβίδ ,
in hostium manus deveneruut, ut liber Judicum ότι οι υιοί του Εφραίμ, οι εντείνοντες τόξα και
docet.. Ait igitur Proplueta ,, quod ilii Epiraia,, φui βάλλοντες εκ τοξων , εστράφησαν, είτουν , δεδώκασι
arcus suos ten lunt unde emillant sagiltas ( hic νωτα φεύγοντες. Τινές δε προφητείαν τούτο φασιν
est, qui arcu polissimum ulunlur), conversi sunt περί της υστέρας ειδωλολατρίας, της φυλής του
in bello : quia ſugientes lederunt lerga. Aliqui in Εφραίμ . Τών γάρ δέκα φυλών απορραγεισών της
his verbis dicunt prophetiam contineri de ullimo βασιλείας Ροβοάμ, ή Εφραιμίτις εν ταύταις πρω
lapsu tribus Ephraim in idolnlatriam . Nam cum τεύουσα συνέπεισε τον λαόν στήσαι τάς δαμάλεις
decem tribus se disjuuxissent a regno Roboam, και αποστήναι από θεού . Διό και παρεδόθησαν
tribus Ephraim , quæ princeps erat inter eas, po- ομοίως τους πολεμίοις , ώς εύρήσεις εν τη τρίτη των
pulo persuasit, ul vaccas erigerent , el a vero Deo Βασιλειών. Και άλλοι δε προφήται καταβοώσιν αυ
deficerent : atque ideo omnes in bostium polesla- της ως αιτίας τω λαώ της ειδωλολατρίας .
tem traditie siint, quemadmodum in tertio Regiun libro invenies. Alii etiam prophclæ mulla adversus
hanc tribum exclamant, quasi origo, el causa ipsa idololatrice fueril in populo.
VERs. 10. Non custodicrunt testamentum Dei, el C Ουκ εφύλαξαν την διαθήκης του Θεού , και εν
in lege ejus noluerunt ambulare.. Sermonem dirigiι τω νόμω αυτού ουκ ήσουλήθησαν πορεύεσθαι .
adversis univcrsas tribus , causam proferens ob 'Ενταύθα κατά πάντων ο λόγος διδάσκων ιο τις
quam dejecta sint. Per testamentum vero, pacta ήττης αίτιον · διαθήκην δε λέγει τις συνθήκας, ας
intelligit,, que Deus s.epe cuin Hebreorum populo διαφόρως εποιήσατο κατά των Εβραίων και θεός ,
pepigil , cum in promissionis eos lerram adduce- άγων αυτούς εις την γην της επαγγελίας • νόμον δε
rei . Per legein vero, ipsa Dei mandati . τας εντολάς .
Vers, 11. El oblici sunt beneficiorum ejus, et Και επελάθοντο των ευεργεσιών αυτού , και
mirabilium ejus, qual ostendil eis. Beneficiorum quæ των θαυμασίων αυτού , ών έδειξεν αυτοίς . Ευερ
contulit in populum Israel, veluli , quod duxerit γεσίαι μεν , αι προς τον λαόν Ισραήλ · οίον το δια
o

ens per mare Rubrum immadidos, el cælera quae γαγείν αυτούς αβρόχως διά της θαλάσσης, και τα
longa serie in sequentibus commeinorat. Mirabi- εξής, και καταλέγει. Θαυμάσια δε, τα κατά των
lium autem dicit, quia Ægypliorum Numina in Αιγυπτίων τερατουργήματα , ά και σημεία και τέρα
sönguinem inutaverat, et alia liujusmodi que simili τα προϊών εκάλεσεν · οίον το μεταστρέψαι εις αίμα
modo in sequentibus percurril, eaque postea signa τους ποταμούς αυτών, και τα εξής , και και αυτά
D
et portenta vocat ; quod vero ait, Deum cis hæc δ:έξεισιν · έδειξε δε αυτούς ταύτα , διά της προς αυ
0 lendisse, (non ) ideo dicit (quasi ipsi ea propriis τους διδασκαλίας των πατέρων αυτών.
viderint oculis , sed) quia ila a suis acceperunt
majoribus .
Vers. 12. Coram patribus eorum, quæ fecit mi- 'Εναντίον των πατέρων αυτών & εποίησεν θου
rabilia. Quæ miracula , inquit, fecit, coram corumγιάσια . "Ατινα θαυμάσια εποίησεν ενώπιον των
patribus : cl deinde locuin etiam addil, ubi barc πατέρων αυτών. Είτα τίθησι και τον τόπον, εν ώ
fcsia sunt.
ταύτα έτερατούργησεν.
In lerra Ægypli in campo Tancos. Tanis est 'Εν γή Αιγύπτω ένα πεδίο Τώνεώς. Η Τάνις πό
Ægypti civilas, ubi regiam habebat Pharao , de λες ήν Αίγυπτιακή , εν ή του Φαραώ τα βασίλεια :
19
qua ait Isaias : Defecerunt principes Taneos "g , et περί ης φησιν Ησαΐας : ' Εξέλιπον οι άρχοντες
18 | -a. x3x , 13 .
 797 COMMENT . IN PSALMOS . 798
Τάνεως . Ο μεν ούν Μωϋσής εν τη Εξόδω ουκ Alicet hujus loci Moyses non meminirii , verisimile
εμνημόνευσε του ονόματος της Τάνεως · τον δε est lamen bcaluin David id rescirissc ex co libro ,
Δαβίδ εικώς ειδέναι τούτο από της βίβλου εν ή γέ- ubi scriptum est : Chebron autem edifcata est in
Ægyplo , ante Tanim »" .. Vel ex aliis apocryphis
γραπται ού:ω;. Η δε Χεβρών ώκοδομήθη προ του Egypro,
es Egyptiorum historiis ..
Τάνιν εν Αιγύπτη οικοδομηθήναι •: ή και εξ ετέρων libris, aut er
αποκρύφων ή και ίσως Αίγυπτιακών .
Διέρρηξεν θάλασσα , και διήγαγεν αυτούς . VERs. 13. Interrupil mare, el edaxil eos. De
Γήν Ερυθράν, ώς ή βίβλος της Εξόδου παρίστησιν · mari Rubro loquitur, ut habelur in Exodo , ct
επιτομώτερον δε διηγείται • και ούτε πάντα , ούτε omnia succinctc narrat : quinimo nec omnia , nec
εν τάξει • αλλά παρατηρήτως δσα , και όπως επί suo ordine, sed passim quæcunque ei el quomo
νούν ήλθεν αυτώ • ου γαρ ιστορείν αυτή προύκειτο, docunque in mentem veniebant, ila apposuit. Νe .
αλλά στηλιτεύσαι την αχαριστίαν των Ιουδαίων. que enim historiam contexere proposuerat , sed
Πρώτον δε τέθεικε το παραδοξότερον των άλλων . adversus Judæorum inrebi ingratiludinem . El
primo quidem illud posuit, quod præ cætcris vide
B balur admirabilius.
Παρέστησεν ύδατα ώσει ασκόν . Και το ύδωρ , Slaluit aquas quasi ulrem. El aqua, inquit, quasi
φησίν , αυτοίς τείχος εκ δεξιών , και τείχος εξ ευω. murus illis eral a dextris, el a sinistris . Slaluit
νύμων . Παρέστησεν ούν, είτουν ανέστησεν ένθεν igitur aquas , hoc est , aquarum moles hinc atque
κακείθεν τα τμήματα . Το δε , 'Οσει ασκών , δίκην illinc fecit essurgere Quasi atrem vero dixit, hoc
έσκου εξογκούμενα . esl lumidas , inslar utris .
Και οδήγησαν αυτούς εν νεφέλη ημέρας , και VERs. 14. Et deduxit eos in nube diei el lola
δλην την νύκτα έν φωτισμό πυρός . Φησι Μωϋσής: nocle in illuminatione ignis. El Deu :, inquil, dedu .
δε Beds
' 0 82 Θεός dreiro
ηγείτο aütür
αυτών , nyépac
ημέρας Her
μεν er oruly
έν στύλω cebat eos , die quidem in columna nubis, ul oslen.
regέλης , δείξαι αυτοίς την οδόν , την δε νύκτα derei eis viam, nocle aulem in colunina ignis. Ea
και στύλω πυρός . Ο αυτός ούν στύλος εν ημέρα dem igitur columna die preilbat et prolegebat eos
μεν ωδήγει και εσκεπες από του καύσωνος των ab æstu solis, quæ nocle eis illucebal, ut foveret
ηλιακών ακτίνων , έν τη νυκτί δε ώδήγει και εθέρ- nimirum ac tueretur eos a frigiditate atque ab
μανεν · υγρά γάρ ούσα ή νύξ εψυχεν. humiditale noctis.
Διέρρηξεν πέτραν εν ερήμω και επότισεν αυ- Vers. 15. Interrupil pelrem in cremo, el polavit
τουςώς ο αβύσσω πολλή . Εν τη ερήμω του όρους C ros , φuasi in abysso multa. Hoc factum est in
Χωρίς , ώς ή αυτή βίβλος της Εξόδου διδάσκει• διά deserlo montis Choreb, ul babetur in Exodo. Per
της αβύσσου δε , το πλήθος των υδάτων ενέ- abyssum anterm , aquarium copiam intelligit .
φτηνεν.
Και εξήγαγεν ύδωρ εκ πέτρας και κατήγαγεν VERs. 16. Et eduxit aquam de pelra, et eduxit
ως ποταμούς υδατα. Τούτο έτερον θαύμα γεγονώς ιαηφuam fumina αφιας. Πoc est aliud miraculum
εν τη ερήμω Κάδδης , ώς ή των 'Αριθμών βιβλος facium in Choreb, ut traditur in libro Numerorum .
ιστορεί . Δις γάρ εκ πέτρας ύδωρ ανέδωκεν , κατά Bis clenian illis Deus aquam eduxit e petra, diver
διαφόρους χρόνους και τόπους . " Οθεν εν Χωρίς μέν sisque temporibus et Iocis. Ει Ιocus quidem ille
ο τόπος του αναδοθέντος ύδατος , εκλήθη Πειρασμός in Choreb , ubi data est aqua,, appellatus est,, Ten
και λοιδόρησις . Επείραζον γάρ τον Θεόν, δοκιμά. Τatio, et Objurgalio. Tentaverunt enim illic Deum
ζοντες επί την δύναμιν αυτού , και ου πιστεύοντες , Judei, probantes nimirum illius potentiam , et
οίς εδον πολλάκις θαύμασι • και ελοιδορούντο τω miraculis nondum crellentes , quequæ in preteritum
Μωϋσή ,. ώς εξαγαγόντι αυτούς εξ Αιγύπτου εις τας sepius fecerat :: et objurgarerunt Moysen ,, quod
ερήμους. Εν δε Κάδδης ωνομάσθη Υδωρ αντιλo per Egypto in tam deserta eos Inca deduxisset.
τίας, ότι αντέλεγον τω θεώ εν τω γογγύζειν. Ο μεν Locus vero ille in Cades, ubi aqua etiam populo
γάρ εκέλευε πείθεσθαι μόνον τοίς αυτού προστάγ- data est, appellatus est Aqua contradictionis : eo
μασιν, και θαρρείν αυτώ • οι δε απρόθυμοι τε ήσαν φυod contradicerent Deo lebrei et murmurarent.
εις το πειθαρχείν, και ουδέ είχον θαρρείν. Την μεν Ει Deus quidem eos jubebat , ut suis Lantura pre
διάρρηξιν της θαλάσσης και των πετρών ο Θεός δια ceptis parerent, utque in eo conβderent , illi vero
Μωσέως επετέλεσεν . el parere negligebant, et nullam in eo habebant
lidem . Ilanc autem maris el aquarum interruptio
nem per Moysen Deus operatus est .
Και προσέθεντο έτι του αμαρτάνειν αυτώ. Vers. 17. El apposuerunt adhuc peccare ei. Qua
Περιττεύει το Του . Ως δε εγνωσμένων ήδη των προ- si corum vitia ex libris Moysi , satis omnibus nola
λιθουσών αμαρτιών αυτών από της Μωσαϊκής συγ- sint, dicit, Et apposuerunt adhuc. Qualia autem
γραφής , απαρατηρήτως είπε , το, " Ετι · οποία δε peccaverint, andi.
έτι ήμαρτον , άκουσον .
* Num, χτι , 23 .
799 EUTIIYMII ZIGABENI 800
Exacerbauerunt Allissims::: in itaquoso . In loco AA Παρεπίκραναν τον "Υψιστον έν ανύδρω. Τοπιω,
scilicet inaquoso. Quomodo autem exacerba vcrint, η γή . Πώς δε παρε πίκραναν, είρηται μικρών άνευ
paulo superius disimus , ibi : Generatio perversa τέρω εν τω : Γενεά σκολιά και παραπικραίνουσα .
et exasperans 80
*0 .
Vers . 18. Ei lentaverunt Deum in cordibus suis , Και εξεπείρασαν τον Θεόν εν ταις καρδίας
ul pelerent escas animabus suis . De his cl aliis , αυτών του αιτήσαι βρώματα ταϊς ψυχαίς αυτών .
que sequuntur usque ad verba illa , El ignis incen- Περί τούτων και των εξής άχρι του . Και πύρ ανήφθη,
sus est , Moyses nihil scribit, sed ipsc canlını Μωϋσής μέν ούχιστόρησεν · Δαβίδ δε ανέγραψεν, ώς
David , quemadmodum et alia hujusmodi mulia : και περί άλλων πολλών τοιούτων • είτε εξ αποκρύ
seu quod ex apocryphis , lit diximus, libris ea colo φων βιβλίων αναξάμενος, ως προειρήκαμεν , είτε
leger i , sen cx antiquorum traditionibus; seu quod a διαδεξάμενος εξ άγράφων παραδόσεων των παλαιο
sancto Spirilu edoclus sit . Ait igitur, quod tentave- τέρων, είτε και υπό του θείου Πνεύματος ταύτα
runt Deum in cogitationibus suis , dubitantes , num- διδαχθείς • λέγει δε ότι εξεπείρασαν τον Θεόν, εν
quid posset eis Dens dare, quæ pelebant ; lentavc- ταις διανοίαις αυτών, ει δύναται δούναι και ζητούσιν ·
riiul antem petendo cibum animabus suis ; lioc est εξε πείρασαν δε αυτόν, εν τω αιτήσαι βρώμα ταις
B
siijipsis . ψυχαίς αυτών, είτουν εαυτοίς, κατά περίφρασιν.
VERS . 19. El obloculi sunt de Deo . lloc est mure Και κατελάλησαν του Θεού. - Κατελάλησαν
.

muraveruni, quasi fame eos necas5pt, el delecta- αντί του Κατεγόγγυσαν · ώς αποκτενούντος αυτούς
biles ac gralos cibos omnes ab eis abstulisset, εν λιμώ των προς ηδονήν.
El diserunt : Nunquid (83) poterit Deus parare Και είπον • Μη δυνήσεται ο Θεός ετοιμάσαι
mensam in deserlo ? Verba biec arbigeniis blint (el τράπεζαν εν ερήμω ; Το Μή, επαπορηματικών
ideo quasi cum addubitatione legenda sunt. ). έστιν, αντί του "Αρα .
VERs. 20. Quoniam percussit pelram , el nure 'Επεί επάταξε πέτραν και ερρύησαν ύδατα και
runl aquæ, el correnles ir: undaverunt, numquid el χείμαρροι κατεκλύσθησαν " μή και άρτον δύνα
g'anem polerit dare , el parare mensam populo suo ? ται δούναι , ή έτοιμάσαι τράπεζα , τω λαώ αυτού ;
Quoniam , inquiunt, ea lens fecit, que prædicta Επεί τόδε πεποίηκεν, μη δύναται ποιήσαι και τόδε ;
sunt, numquid polerit eliam hoc facere ? O sun- "Ω της ανοίας ! Ει εκείνο έποίησε , πως αδυνατήσει
I am hominum amentiam ! si ea fecit, q10 pacio ποιήσαι και τόδε ; Κατεκ.λύσθησαν δε , αντί του
impotens est is ! 2 efficial ? et quod Σφοδρώς ερρύησαν. Κατήγαγε γάρ, φησίν , ώς πο
judicandus ,, ne
ail : Inuntaverunt , expne , id est, Παxerunt cum C ταμούς ύδατα. Τράπεζαςδε την κρεών λέγει. Σύ,
9

rehementia . Eduxit enim , inquil, tanquam fumina δε επίσκεψαι , πώς προ του άρτου και των κρεών
aquas. Per mensam vero carnes præstions intelli δυήναι τα ύδατα της καταγείσης πέτρας , φησίν και
gil . Tu iliud considera , quonollo bealis David Δαβίδ • του Μωσέως εν τη Εξόδω τουναντίον Ιστορή .
anle panem el carnes dalas, fluxisse dicat aquam σαντος : εύρήσεις γαρ εκεί, ότι πρώτον έβρεξεν
e petra , cum in Exodo Moyses contrarium Irodal . αυτοίς ο Θεός τον άρτον του μάννα, και το κρέας
Ibi enim primo legimus pluisse illis Deiin panein της ορτυγομήτρας : είτα ανέδωκε η πέτρα το ύδωρ .
manne , et coturnicum carnes , el deinde aquam Ουκ έστιν ούν ετέραν λύσιν της απορίας ειπείν, ή
dedisse e peira. Non est igitur alia hujus addus ότι οι περί εκείνου του άρτου και κρεάτων νυν φη
biralionis solutio nisi dicas de alio pane , et de σιν, αλλά περί του μετέπειτα αναγεγραμμένου εν
aliis carnibus Prophetam hic loqui, de quibus in τοις 'Αριθμοίς • δις γάρ αυτοίς τον άρτον και την
libro Numeri scriptum est. Bis elenim eis Deus όρτυγομήτραν έβρεξεν. "Ωστε πέτραν ενταύθα , την
et colurnices pluii, el panem : unde cliain per εν Χωρί6 παταχθείσαν λέγει, και ου την εν κάδης :
petram , hoc in loco aquam cam intelligil quæ αύτη γαρ ούπω επατάχθη · ει δέ τις είπα ότι και
efusa est in Cliere , et non eam que in Cades. p μην κρέας εν τοις Αριθμοίς εζήτησεν, και ουκ άρτον,
Petra enim in Cades tunc nondum fueral percussa . Ακουσάτω ότι άρτον μεν την βρώσιν του κρέατος
Et si quis dicat, quod in Numeris carnes posce καλεί. Και γάρ και ούτως είπον • Τις ημάς ψωμιεί
bant, et non panem , adverte quia per panem hic κρέας ; ο δε Δαβίδ ειρηκώς : Μη και άρτον δύναται
carnis cibum intelligit. Tunc elenim , ut apud LXX δούναι, έσαφήνισε το ρητόν διά των εξής : επήγαγε
interpretes Irgimus, dicebant , Τις ημάς ψωιμεί γάρ : "Η ετοιμάσαι τράπεζαν τω λαώ αυτού.
xpéa , (que verla lamelsi Latinis interpres, all "Ίν' ή και " Η σύνδεσμος ου διαζευκτικός , αλλά
simplicem sensum secutus , aut ob Latine lingue σαφηνιστικής .
an :usliam , reddiilerit : Quis nobis dabit carnes ad rescendum os , tamen aliquid amplius etiam possuint
nobis indicare, quod ad præsentem locum alque illius intellectum conferat. Nam cum Grieca dictio,
from this, unde fruit verbum deducitur, inassam seu buceilam panis significel : dum murmurarent
dicentes, Tis huz ; ço :si zoba ; petisse mihi videntur,quis nam cos panc pariter nutriturns esset
60 Psal . LΧνιι , 7. 61 Ν ν . 1 , 4 .
Variae lectiones,
( 85 ) Giace : Mi ambigcnlis est pro ruin .
801 COMMENT . IN PSALMOS . 802
el carne) . Unde Icalus Cavid qui nunc dixit : Numquid parem polrit dare ? vidclir mihi illa
Moysi verlia de larassc, maxinic ( x scquentibus. Addit eniin . El incisam præparare populo suo ? Illa
elinin conjun , lio El. posila inibi esse videtur, non ul disjungl, sed ul declarci.
Διά τατο κουσε Κύριος και ανεβάλλετο, και Α V'ERS . 21. Ideo andirit Dominus el rejecil, el
σε ανήθη εν Ιακώβ , και οργή ανέβη επί τον iynis accensus est in Jacob , et ira ascendit in
Ισμαήλ . Ει και εν ταις καρδίαις αυτών εξεπείρα- Israel . Licet corde el non lingua Deum lenlave
σαν τον θεόν, όμως ώσπερ φωνή χρησαμένων, ήκου rint, ille tamen , qui corda liominum scrulalur, non
σεν ο καρδιογνώστης Θεός · το δέ 'Ανεβάλετο , secus cos audivit ac si palam id locuti csscnt .
Ε' χολώθη εξέδωκεν ο Σύμμαχος · ειώθασι γάρ οι Quod vero LXX dixerunt, Rejecit, Symmachus
χολούμενοι , αναβάλλεσθα : την στολήν, είτουν ανα- reddidil, Iralus est . Solent enim ii qui ira perciti
σύρειν , ευτρεπιζόμενοι προς άμυνας. Και ο Μωϋ- suni, reslem rejicere , hoc est, pertrahere, dum ad
της δέ φησι • Και έθυμώθη οργή Κύριος , και vindictam parantar. El buic sensui ac litteræ
εξεκαύθη εν αυτοίς πύρ παρά Κυρίου , και κατέ- Synachi astipulantur Moysi verba , diccntis
φαγε μέρος τι της παρεμβολής . Ιακώβ δε και quo !, Dominus ira conmolus est , el ince: sus est
Ισραήλ τον λαόν καλεί, ώς εξ εκείνου καταγό- ignis in eis a Domino , φuo castrorum bona pars
plyor .
consumpta est " . Per Jacob autem et Israel,
ipsum populum ab cis descendentem intelligit, ut
alihi diximus .
" Οτι ουκ επίστευσαν εν τω Θεώ. " Οτι ουκ επι- B VERS . 22. Qui non crediderunt in Cew , In Dei
σπευσαν τη δυνάμει του Θεού, καίτοι τοσαύτα viribus non credidcrunt, larelsi tanta jam vidis .
Ιδέντες . Περιττή δε ή 'Εν πρόθεσις. seni miracula . Prepositio vero , in, super ſua este
Οιδε ήλπισαν επί το σωτήριων αυτού. Ουδε Nec sperarerunt in salitari ejus. Nec ullam ,
2fiρησαν ότι σώσει αυτούς , ο τοσαύτα διά αυτού inquit, habuerint liduciam , ul qui tol jam , az
ποιήσας . lanta eorum causa perfecerat, cos esset imposte :
rum saluralurus (84) .
Και ενετείλατο νεφέλαις υπέρ άνωθεν και θύρας Vers . 23, 24. El mandaril nubilius desuper : et
συρανού ανέωξεν , και έβρεξεν αυτοίς μάννα φα . porlas cæli aperuil, el pluil eis manna ad mundu
γείr . Επί τα πρώτα πάλιν ανέστρεψεν τον λόγον , candum . Ad priora rursus scrmonet convertit,
τιέν τη 'ες δω αναγεγραμμένα. Νεφέλας δε υπέρ quæ habentur in Exodo . Per nubes vero desuper,
δοθεν τις εν όψει λέγει · εισί γάρ και προσγειοι : eas intelli ;il quæ excelsiores suni. Aliquie eniin
τις αυτές δε καλεί και θύρας ουρανού • ώς προβε- sunt lerræ viciniores. Easdem cliam superiores
βλημένος αυτού. 'Ενετείλατο δε ύσαι, δηλονότι το nubes, portas cæli appellavit, quasi coelo proxi
μάννα. Το δε μάννα ήν ώσει σπέρμα κορίου, και ο miores. Mandavit allein eis ut puerent mania .
το είδος αυτού ως είδος κρυστάλλου . Και διεπορεύ Manna vero erat quasi semen coriandri, et spe
ετο, φησίν , ο λαός , και συνέλεγον και έλιθον εν cies ejus quasi species crystalli : E. circuibal, in
τω μύλω , και έτριβον έν τη θυΐα, και ήμουν quit, populus el colligens illud miola frangebat, et
αυτό εν τη χύτρα , και εποίουν αυτόν έγκρυφίας in morlariolo lerebat, coquens in olla, el faciebant
και ήν ηδονή αυτού ώσει γεύμα εγκρίδος εξ ex eo subcinericios panes , eralque suavitas ejus
ελείου . Ταύτα μεν εν τοις 'Αριθμοίς · εν δε τη φuasi sapor dulcoris cujusdam oleo confecti 60. Ει
"Εξω, το δε γεύμα αυτού ως έγκρις έν μέλιτι. hæc quidem in Numeris ila babeudur " . Nam in
Exodo dicirur, quod sapor ejus erat, quasi dulcor
quidam ex melle.
Και άρτον ουρανού έδωκεν αυτοίς . Ουρανόν El panem cæli dedil cis . Per coelum bic acrem
ενταύθα, τον αέρα καλεί, ως το • Τα πετεινά του intelligie juxta illud : Vulacres cæli . Vel , quia
ουρανού , ή και διά το δοκείν απ' ουρανού κατά- manna e coelo vidcbalur descendere .
YLaO21.
'Αρταν αγγέλων έφαγεν άνθρωπος . Ούχ ότι Vers . 25. Panem angelorum manducavit homo,
αγγέλων ήν το μάννα τροφή, αλλ' ότι άγγελοι διη- D Non hoc dicit, quasi angeli monna vescantur , sed
κοιούν τη καθόδω αυτού. Μέμφεται δε και ο Χρι- quia angeli illud ministrabant. Accusat namque ci
στος τους νομίζουσιν ουράνιον κυρίως τον τοιούτον Christus eos , qui paneni hunc, cælestem vere pa
άρτοι · ερτκε γάρ : 'Αμήν λέγω υμίν , ου Μωϋσής nein puiabant, dicens : Amen amen dico robis,
έδωκε υμίν» τον άρτον τόν εξ ουρανού , αλλ' non Moyses dedil robis panem de cælo : scd Pater
ο Πατήρ μου δίδωσιν υμίν τον άρτων εξ meus dat vobis panem de cælo rerum 55 hoc est ,
ουρανού τον αληθινόν · είτουν , τον αληθώς εκ τού de cælo vere descendentem . Quod aulein illud
ουρανού . "Οτι δε ου τροφή αγγέλων ήν ο άρτος manna non esset angelorum cibus , ibidem asserie

1 No πι. 1.νι, . 33 Exol . , 39. ** Num. ΣΙ , 7 , 8, 9, 15 Joan . 1 , 52.

Varia lectiones.
(S4 Grxcc servulurus.
803 EUTIYMIT ZIGABENI 804
Christus licens : Patres restri anducarerunt in A εκείνος, πάλιν φησίν οι πατέρες υμών έφαγον εν
:

deserlo manna , el mortui sunt . llic est panis de tñ éprisus to rerra, xai unélarcr . Oùróc torr
cælo descendens , ut quisquis ex eo manducet, nion ο άρτος ο εκ του ουρανού καταβαίνων , ίνα τις
moriatur 66. Postquam , inquil, ii qui manna illud εξ αυτού φάγη, και μη αποθώνη. Επει γάρ,
manducabant m
sunt, restat ut celestis pro- φησίν, φαγόντες εκείνον απέθανον, ουκ ήν κυρίως
prie panis non sit , nec angelorum cibus. Et deine ουράνιος, ουδε αγγέλων τροφή . Είτα λέγει πάλιν :
ceps ibidem consequitur : Ego sum panis ri. 'Εγώ ειμι ο άρτος της ζωής, και τα εξής .
Τα 87 , etc.
Cibaria misil eis in abundantiam . Confecla ni- Επισιτισμών» απέστειλεν αυτοίς εις π.δη
norum ex mania, hoc est, panem . σμονήν. 'Επισιτισμόν, τον εκ του μάννα, ήτοι
άρτον.
VERS. 20-31 . Translulit Noium de cælo , el ille "Απηρε νότον εξ ουρανού και επήγαγεν εν τη
duxit in virtule sua Africum : et pluit super eos, δυνάμει αυτού λίβα , και έβρεξεν επ' αυτούς ώσει
quasi pulverem carnes, et quasi arenam naris vo- χνούν σάρκας , και ώσει άμμον θαλασσών : πε:
larilia alala : el cecidit in medium castrorum eorum τεινά πτερωτά• και επέπεσεν εις μέσον της
in circuits tabernaculorum εorum,, etel comederunt , B1 παρεμβολής αυτών κύκλο των σκηνωμάτων
et impleti sunt valde, el desiderium eorum allulit αυτών. Και έφαγον και ενεπλήσθησαν σφόδρα,
eis : non suni privati a desiderio suo . Moyscs qui- και την επιθυμίαν αυτών ήνεγκεν αυτοίς . Ούκ
dum in Nuncris ait : Ecce spiritus a Domino. El έυτερήθησαν από της επιθυμίας αυτών. Ο
inmisil coluri.ices a mari, el impulit in castra 88, μεν Μωϋσής εν 'Αριθμοίς φησι . Και πνεύμα παρά
el quæ scquuntur. Bralus vcro David Deum divi. Κυρίου , και εξεπέρασεν ορτυγομήτραν από της
sisse dicit spiritumi, boc esl, venlum , in Nolumn θαλάσσης , και επέβαλεν επι την παρεμβολήν,
nimirum alque in Africum : qui venti calida per- και τα εξής. Δαβίδ δε διήλεν το πνεύμα εις νότου
Nant luca, ubi coturnicum genus moralur. Translulit και λίβα · ούτοι γάρ τους θερμούς καταπνέουσιν
autem Notum, hoc est, cumuovil atque inimisil τόπους · εν οίς διαιτάται το γένος της ορτυγομήτρας.
eum. Pluisse vero dicit, quia colurnices superne Το μέντοι 'Επηρεη , αντί του , 'Εκίνησεν. "Έβρεξε
e coelo atyue condensr, inslar pluviae cujusdam , δε είπε , διά το δίκην βροχής άνωθεν πυκνώς και
ferebantur . Ει quia nmaxima eral earum copia, συνεχώς καταφέρεσθαι. 'Οσει χνούν δέ καί ώσει
pulveri eas el arepæ maris etiain compararil. Tol άμμον διά την δαψίλειαν και το άλλ' επ' αλληλον :
φίρρε immissa: sunt , ut sexceuta milli: Ιιοminus , c εξακοσίας γάρ χιλιάδας και πεντακοσίους και πεν .
el quingenti quinquaginta ad saturitatein ex eis τηκοντα έθρεψεν εις κόρον επί πολύ • φησί γάρ :
.

diu nutriti sint . Usque ad mensen enim, inquit , "Εως μηνός ημερών φάγεσθε , έως αν εξέλθη εκ
dierum manducale , donec excal ex naribus vestris 59. των μυκτήρων ημών» . Τοσούτοι δε ήσαν οι πολεμι
Totidem quippe crant in co populo homines ad σται , από είκοσι έτους και ανωτέρω, χωρίς της
bellum idonei, a viginti annis el supra, absque κατωτέρας ηλικίας, και των γυναικών, και όλης
minori etale, el mulieribus , et Iota tribu Levi. In της φυλής του Λευί• εν μέσω δε της παρεμβολή .
lledio autem castrorum et in circuilu tabernacu και κύκλο των σκηνωμάτων , ένα μή κάμνοιεν συλ
Iorum, pluebat Deus illud manna , ne fatigarentur λέγοντες · και παρεμβολήν μεν όλον το στρατόπεδον:
colligendo. El per castra quidem , universum ex. σκηνώματα δε, αι καταγωγαί ιδίου εκάστου . Επι
crcitum intelligit, per tabernacula vero, privata θυμίαν δε λέγει νύν, το αποτέλεσμα της επιθυμίας,
cujuslibet lentoria.. Ει quod ait,, allulisse eis Deum τουτέστιν, το επιθυμητικόν » ως και ο απόστολος
desiderium eorum, sane intellige, quod ea a Deo Παυλός φησιν • Η δε ελπίς ού καταισχύνει. Το
receperint, ob qua desiderium, et concupiscen- αποτέλεσμα λέγων της ελπίδος . “ Ο εστι το ελπι
liam suam adimpleverunt. Allulit enim eis Deus, στόν.
quod oplabanl : desideriuin igitur posuit pro re desiderala , quemadmodum et Paulus spem , pro
speralie rei fruitionc pouil, quando ait : Spes autem non pude facil.
Adluc esca erant in ore ipsorum , eira
el Dei αεcen-. DD "Ετι της βρώσεως ούσης εν τω στόματι αυτών,
dit in eos , el occidit plures eorum , el eleclos Isruel και οργή του Θεού ανέβη επ ' αυτούς , και αι .
compedivil . Nain elsi viderant coturnices, divinæ la- έκτεινεν εν τοις πλείοσιν αυτών, και τους εκλε
men promissioni non crediderunt, quod scilicet κτούς του Ισραήλ συνεπόδισεν . Ιδόντες την
ad mensem usque ad salielalem his avibus muiriendi ορτυγομήτραν ουκ επίστευσαν τη επαγγελία του
essent, sed limuerunt ne abvolarent ; vel ne cilo Θεού υποσχομένου μέχρι μηνός διαθρέψαι αυτούς
onnes consumerentur colurnices. Aique idro cs- εν αυτή είς πλησμονήν • αλλά φοβηθέντες μη ποτε
siccaverunt eos per gyrum castrorum ; el carnis αποπτη ή αναλωθή πάσα, "Έψυξαν, φησίν, εαυτούς
adhuc, inquit , crant sub dentibus eorum , p. us.uam ψυγμούς κύκλο της παρεμβολής , και τα κρέα
deficerent, el Duminus iralus est in popoluin , el έτι ήν εν τοις oδoύσιν αυτών, πρίν η εκ.λιπείν.
60
percussit Dominus populum plnga magna vulde ** . Και ο Κυριος εθυμώθη εις τον λαόν , και ετά
• Joan. Y1 , 49 . 51 1bid . S5 , 18 . 11: , , 51 . ' Ινid . 20. '60 1bid . 33.
 805 COMMENT. IN PSALMOS. 806
ταξε Κύριος τον λαόν πληγή μεγάλη σφόδρα. ΑVide quo pacto antequan carnes consumerentor»
'Ορα πως πριν ή δαπανηθήναι τα εν τοις οδούσιν quas in ore habcbant, fide defecerint, el divina
αυτων κρέα, η πίστησαν, επιλαθόμενοι της του Θεού virtulis obliti sint : unde desiderio quidem suo
δυνάμεως . Διό και της επιθυμίας αυτών ενεπλήσθη- saliali sunt, ut divina crga eos Providentia et
σαν εις ένδειξιν της του Θεού δυνάμεως και προ- virliis conspiceretur ; ob corum tamen infidelita
νοιας της περί αυτούς. Απέβη δε αυτός , εις νόσων lem el ventris ingluviem , cſeclus cst ille cibus
χολέρας, ώς είρηκε Μωϋσής , διά την απιστίαν και landem eis in nauscam : ob quod multi eoruni
απληστίαν αυτών, υφ' ής πολλοί εφθάρησαν. Το periere, ut apud Moysem legimus. Quod vero
& Εν τοις πλείοσιν , ο μεν Σύμμαχος , 'Εν τοίς LXx hic Plures eorum dixerunt , Symmachus,
πιοσια εξέδωκεν ο δε Ακύλας , Εν τοίς λιπαροίς. Pingues reddidit : et Aquila ad eumdem sensum,
ούτως ονομάσαντες τους πλουσιωτέρους του λαού , Abundantes, periisse intelligentes , diliores quos
και ισχυροτέρους · εικός γάρ αυτούς διά τούτο, lilbet, ac fortiores in populo. Verisimile est autem
πλείον των άλλων συλλέγοντας, άπληστότερον έμ- illos ingluviem suam cæteris magis explesse, quod
φορείσθαι. Υπήχθησαν δε προς τον τοιούτον λόγον , plura aliis colligerent. Γuto eliara Aquilam et
από του έφεξής ρητου του , και τους εκλεκτούς B, Symmaclium, in hujusmodi sensum adductos ,
του Ισραήμ, συνεπόδισαν . Ή δε των • Έβδο- ob alia verba , quc bic proxime habentur : El
μήκοντα εξήγησις , το Εν τοις πλείοσιν , είπεν , eleclos Israel compediril. LXX ctiam (85) non Plures
ως αξιολογώτερον• εστι γαρ, ου συγκριτικόν, αλλ' dixerunt, ut mortuos superstilibus compararent,
απόλυτος και δηλοί, το ' Εν πολλοίς , είτουν πολ. sed Plures, pro Multis dixerunt. Ila eniin conso
λούς όπερ συνάδει μάλλον τώ Μωσαϊκό λόγω και nant verba Moysi : Percussit cnim , inquit, Dominus
χάρ επάταξε Κύριος τον λαόν πληγή μεγάλη σφόδρα : populum plaga magna valde . Magna autem plaga
μεγάλη δε πληγή έστιν , και πολλών θάνατος . Έχλε. in multorum verificalur inierilii. Eleclos vero
κτούς δε αυτούς εκάλεσεν , ώς πολεμιστές οι γάρ disil veluti strenuos in bello . Erant enim oroncs
απαριθμηθέντες ανωτέρω, πάντες πολεμισται ήσαν, lii, quos superius commemoravi, summopere ad
επιλεγέντες εις το παρατάττεσθαι. bellum idonei : alque ideo ad noc sclecti ut in
acic præ cæieris dimicarent.
Εν πάσι τούτοις ήμαρτον έτι. Εν πάσιν οίς Vers. 32. In omnibus his peccarerunt adhuc. Ad
ε ευηργετούντο , και οίς εχολάζοντο ήμαρτον έτι hæc omnia , inquit, hoc est, post lol ct beneficio
ίλι και πολλά , και ότι έδειλίασαν τους ενοικούντας rum et suppliciorum exempla, adhuc in multis
τη γη της επαγγελίας , μη θαρρήσαντες των επαγ- c Deuin οfendebant, atque inter cetera quod lia
γελλομένη θεώ . bilalores illos lerræ promissionis adco formida
rent, non credentes divina promissioni.
Και ουκ επίστευσαν εν τοις θαυμασίοις αυτού . VERs. 73. El non credideruul in mirabilibus ejus.
Από ταυτομάτου ταύτα συμπίπτειν υπολαμβάνον . Pulabant enim ea omnia fortuito , ac casu con
τες . Πανταχού δε την απιστίαν αυτών στηλιτεύει και tigisse. Ubique autem Proplucta eorum inβdelita
Δαβίδ αφ' ής εκινδύνε υον , περί ης και ο Θεός icm carpit, ob quam periclitabantur, et dequa ipse
είρηκεν • ' Εως πότε παροξύνει με ο λαός ούτος ; elian Deus dixil : Quousque irritabil me populus
και έως τινος ου πιστεύουσι μοι εν πάσι isle ? El quousque mihi non credeni in omnibus
τοις σημείοις oις εποίησα εν αυτοίς ; Και ο Χρι . signis , quα fcci inter eos 61. Unde etiain Douni -
στος δε υστερον γενεάν απιστον, τους εξ Ιουδαίων nus noster incredulam generationem Judæos apo
ωνόμασεν. pellavit, dicens : Generalio incredula el perrersa . “ .
Και εξέλιπον έν ματαιότητι αι ημέραι αυτών . Vers. 33. El deſecerunt in ranilalem dies eoruin .
Εν απραξία καλού , εν επιθυμίαις σαρκικαίς. Μόνα Præclarum virtutis opus nullum agebant, sed carnis
γάρ ταύτα διώκοντες, εν τη ερήμω πάντες απώλoντο. concupiscentias sequebantur. Unde oinnes in
ν
Είπι γάρ ο θεός • Η μήν, ουκ όψονται την γήν, deserlo inortui sunt, sicut eis dixit Deus : Terram
ήν ώμοσα τοις πατράσιν αυτών . Αλλ' ή τα enim, inquit, quam jurami pairibus eorum, ηurii
τέτα αυτών & εστι μετ ' εμού ώδε · όσοι ουκ οι. alii videbuni, quan eorum filii, qui mecum kia
δασιν αγαθών ή κακόν . Και πάλιν φησίν ·'Εν τη sunt, quicunque non noverunt bonum, aut malum 64.
ερήμω ταύτη πεσείται τα κωλα υμών . Και αύθις: Jiem alibi : In hac, inquil, cremú cadent corpora
Εγώ Κύριος ελάλησα · η μήν ούτως ποιήσω τη restra. Ει rursus : Ego Dominus loculus sain, sic
συναγωγή ταύτη τη πονηρά τη επισυνισταμένη profecto faciam huic congregationi prata , qμα in
έ ' εμέ εν τη ερήμω ταύτη εξαναλωθήσεται , και surrexil in me in deserto hoc : consu i elur quippe,
εκεί αποθανείται.. el illic morielur * .

SI Num . XIV, 11 . • Mattl., 11, 16. * Num . Σιν, 25 , 21 ; Deut . 1 , 33, 36. 65 Null. Χιν, 28, 2 !).
Variæ lectiones.
(83) Ad verbunı : Sepluaginta vero interpretali sunt in mullis , seu mullos, quva magis consolidl ter -
in pluribus, quasi diclu nobilius. Est enim hæc di bis, etc.
filu nun coniparalire, sed absolute pusila, valesque
807 EUTIIYMII ZIGABENI 808
Et anni eorum cum fistinatione. Cum fistinatione, A Και τα έτη αυτών μετα σπουδής . Της εις τα
inquil, delecerunt au vana. Vel ideo dicit cum festi- μάταια. "Η και άλλως · μετά σπουδής εξέλιτον.
natione, quia ob levita ! cm , quam secum affert volu- Τοις μεν γαρ εν αμελεία βιουσι ταχυδρομείν δοκεί
plas, anı.i celeriter iis omnibus pertransire videntur, πώς ενιαυτός, διά το λείον της ηδονής τους εργαζο
qui oliose ac negligenter vivunt . Nam iis qui per μένοις δε την αρετήν, βραδυπορείν μάλλον διά τήν
virtutem operan :ur, ob liljoris intensionem , lardior του πόνου παράτασιν. "H τα έτη αυτών μετά σπου
videtur annorum decursus . Vel ideo dicit defe . δης εξέλιπον , ώς ταχέως αποθανούντες .
cisse cum festiratione, quia cilo mortui sunt.
Vers. 31, 35. Cum occidlerel eos , quarebant eum . “ Οταν απέκτεινεν αυτούς, τότε εξεζήτουν αυ
Quando conlulil in eos Deus benelicia, divinuun mu- τόν . Ευεργετούμενοι ουκ ήσθάνοντο • κολαζόμενοι δε
.

nus non agnosce !:ant ; quando autem eos malis ami- έσωφρόνoυν.
xil, castigatiores pariter ac prudentiores effecti sunt,
1

El rererlebantur, et diluculo veniebanl ad eum και επέστρεφον , και ωρθριζον προς τον Θεόν ,
el rememorali suni, quod Deus adjulor eorum est, και εμνήσθησαν ότι ο Θεός βοηθός αυτών εστιν,
et Deus altissimus redemplor eorum est. In hujus- και ο Θεός και ύψιστος λυτρωτής αυτών εστιν .
B
noli etiam sculentiam a Moyse dictum est quod 2 Φησί και περί τούτου Μωσής ότι ώρθριζον κλαί
sumino miane Nebant. ονες .
VERR 36. Et dilexerunt eum in ore suo . Dilexcrunt Και ηγάπησαν αυτόν εν τω στόματι αυτών .
au !em , non affcctu cordis , sed nudis verbis. Hu- Ουκ από διαθέσεως καρδίας, αλλά λόγοις μόνον ευ
jusmodi vilio Isaias etiam ex persona Donini eos φήμοις . " Ομοια δε και Ησαίας εγκαλεί τους Ιου
accusat , dicens : Populus liic tabiis me diligit, δαίοις, λέγων · “Ο λαός ούτος τοϊς χείλεσι με τις
cor allen eorum lunge est a me 65 . μα, η δε καρδία αυτών πόρρω απέχει απ' εμού .
El lingua sua mentiii sunt ei. Verbis quidem Και τη γλώσση αυτών εψεύσαντο αυτώ. Λόγω
sc ci credere allirmabant, re illtem ipsa increduli μεν, πιστεύειν αυτώ και πείθεσθαι επαγγελλόμε
crani, adversabanlurque sibi invicem cogitationes νοι · έργω δε απιστούντες και ατειθούντες αυτώ.
el sermones eorum , juxta quod in simili Aposlo- "Αντεφθέγγοντο γάρ τοις λόγοις οι λογισμοί. Φησι
jus dicebat :: Deum se scire confitentur, factis autem δε και ο απόστολος Παύλος • Θεόν ομολογούσιν εί
ncganı 66. δέναι, τοις δε έργοις αρνούνται .
VERS. 37. Cor autem eorum non eral reclum Η δε καρδία αυτών ούκ ευθεία μετ' αυτού.
cum eo. Non eral rectum eorum cor crga Deuin. C Ουκ ορθή προς αυτόν. "Ομοιον δε τούτο, τώ • Γε
Simile est quod alibi ail : Generalio, quæ non dire- νεά, ήτις ου κατεύθυνε την καρδίαν έαυτής.
xil cor suum 67.
Nec fideles habili sunt in testamento ejus, Hoc Ουδε επιστώθησαν εν τη διαθήκη αυτών . Και
eliai siunile ei est , quod vidimus in præcedenti- τούτο παραπλήσιον τω : Ούκ έπιστώθη μειά του
Bvus : El non fuit fidelis cum Deo spiritus ejus . θεού το πνεύμα αυτής . Ου γαρ επίστευσαν, οίς
Neque enim lidem ullain habebant in ijs, quæ Deus επηγγείλατο αυτοίς .
illis pollicebatur.
VeRs . 58. Ipse aulem misericors et propilius erit Αυτός δε έστιν οικτίρμων, και ελάσεται ταις
peccatis eorum , el non perdet . Propilius erit el non αμαρτίαις αυτών, και ου διαφθερεί. Το Ιμάσεται ,
perdet , pro Propitius fuit el non perdiilit , tempus αντί του “ Ιλάσατο, αντιχρονικώς . Ομοίως και το,
nimirum ponens pro tempore ; neque enim eos Ού διαφθερει · ου διέφθειρε γαρ αυτούς ευθύς.
lunc slalim perdidil , sed longanimis fuil. Dixisse 'Αλλ' εμακροθύμει. Είρηκε γαρ προς Μωυσήν :
enim eum legimus ad Moysem : Placalus sum "Ιλεως αυτοίς είμι κατά το ρημά σου . Η ου τε .
eis juria rerbum tuum6 Vel , Non prorsus eos D λεον έφθειρεν αυτούς.
perdidit.
El abundabil ul averlat furorem suum , el non accen- Και πληθυνει του αποστρέψαι τον θυμόν αυ
del onniem iram suam . llæc verba etjam , Abundabil : του , και ουχί εκκαύσει πάσαν την οργήν αυτού .
el Accender , posila sunt , pro Abundavit, el Accendit ,
. "Έτι και το , Πληθυνεί , και το, Ουχί εκκαύσει , κατά
Abundavil, inquir, Deus in misericordia, ut furorem αντιχρονίαν κείνται. Και επλήθυνε, φησί, του οι
Enim averieren. Est autem hic sermo lefectivus , κτείρειν. Είτουν λίαν αυτούς ώκτειρεν, ώστε απο.
queinadmodum et verbailla , queliabentur in psalmo στρέψαι τον θυμόν αυτού . Ούτως ούν κατ ' έλλειψιν,
.

Liv : Multiplicasti locupletare eam . Non accendit au- και εν τις έδ' ψαλμώ , το • Eπλήθυνας του πλου .
dem Deus omnem iram suam ; universi elenim pror- τ'σαι αυτήν. Και ουκ εξέκαυσε πάσαν την δογήν
sus periissent , si omnem iiam sain accendisset. αυτού ή γάρ αν αυτίκα τούτους παολεθρία δ.έ
Summa etenim usus ( st misericordia, duin ex φθειρεν · αλλ' εκ μέρους οργιζόμενος έριλανθρω
parle tantum iralus est . Dixil eniin ad Moysem : πεύετο · είπεν γάρ προς Μωϋσήν · “Έασόν με ,
6s Is1 . ΧΧΙΧ , 13 . Co
Tit , 1, 16 . 67 Psal . L &κνι, 3. 69 Eιοδ . ΧΧΧιι , 14 .
 809
COMMENT . IN PSALMOS . 810
60
και θυμωθείς οργ . εκτρίψω αυτούς . " Η εκ μέτρου A Dimitle , el accensus tra in eos , conteram eos
οργιζόμενος , και εκ μέρους έκόλαζε . sel , ex parle iralus est, el ex parlc cos pri
nijt .
και εμνήσθη ότι σάρξ εισι, το πνεύμα πορευ- Vers . 39. El recordalus est , quia caro sunt , spi
όμευή , και ουκ αποστρέφον . "Ετι και διά τούτο rilus vadens el non rererlens , llac etiam de causa
Εμακροθύμησεν, ότι σάρξ ήσαν , ασθενείς και ολι majori longanimitale usus est , quia caro erant
γοχρόνιοι , και πνεύμα ου παραμένον τώ βίω, αλλ ' inlirma scilicet et parum diuturna, et spiritus qui
εντεύθεν πορευόμενον , και ουκ έτι προς αυτόν επι- cum vita non permanet. Ubi enim ex hac vila
στρέφον. Το δε 'Eμνήσθη πολλαχού της Εβραϊδος semel profectus est, ad eamdem rursus non redil.
γραφής εύρήσεις επί του θεού λεγόμενον μετα- Illud observandum est, quod melaphorice scri .
φορικώς . "Ωσπερ γαρ τήν της συνήθους προστασίας! plura Deuin dicit reminisci. Nant quemadmodum
αναβολήν λήθην ονομάζει , ούτω δή και την τη- oblivisci eum aliquorum dicimus, quando differ
γικαύτα αντίληψιν μνήμην ανθρωποπρεπέστερον κα-ut laborantibus algue alilictis opem alque auxilium
λείν εξωκ , διά τήν τών εντυγχανόντων παχύτητα .
suum impertial, sic contra, hwnano more nic
morem eum appellainus, quando iisdem præslo est. lloc autem loquendi modo Prophela süpe
utitur, ut lectoris hebeludini se accommodet.
Ποσάκις παρεπίκραναν αυτόν εν τη ερήμω, Β VERs. 40. Quolies exacerbaverunt eum in deserlo,
εωρώργησαν αυτόν εν τη ανύδρω ; Πολλάκις ως irrilaverunt eum in terra inaguusa ? Sæpe nimirumi,
ξεστιν ευρείν εκ της ιστορίας . “ Ορα δε πονηρίαν . ut ex ipsa licet perspicere historia. Verum illo
Ού μόνον γάρ πολλάκις παρεπίκραναν αυτόν, και rum considera pravilalem , neque enim tanlum.
παρώργησαν , αλλά και εν τη ερήμω ένθα μάλλον modo euin sæpe exacerbaverunt, sed in deserto
εχρής θεραπεύειν αυτόν διά την απορίαν. Και εν γή eliam , atque in inaquoso id fecerunt, quando ob
ανδρω, ένθα έδει ταπεινούσθαι και έχετεύειν διά summam indigentiarn inservire cos magis Deo al.
την ανάγκην . que humiliari et supplicare oportebat.
Και επέστρεψαν , και επείρασαν τον Θεόν , και VERS . 41. Et conversi sunt, et tentaverunt Deum,
τις άγου του Ισραήλ πορώξυναν . Ενταύθα το , et sanctum Israel irrilaverunl. Verbum Conversi
Επέστρεψαν , επί κακού ελληπται • επέστρεψαν ριοιι , hoc in Ioco , in malum accipitur. Conversi
γάρ από ταύτης κακίας εις άλλην. Τινές δε το enim sunt a vilio ad aliud vitium. Et quod ait,
"Επείρασαν αντί του Ελύπη σαν εξεδέξαντο . "Αγιον Tentaverunt, aliqui exponunt, pro Contristaverunt.
δε του Ισραήλ καλεί τον Θεόν • ο δηλοί τον αινε Per Sanclum aulem Israel, Deum ipsum intelligil,
την κal δεδοξασμένον . ac si dicerel : Deum illum adeo celebrem , adeo
C laudatum et gloriosum .
Ουκ εμrήσθησαν της χειρός αυτού. Χείρα Vers . 42. Non sunt recordati manus ejus. Per
την δύναμιν καλεί • την ευεργετούσαν μεν τους manum Dei divinam inlelligic potentiam , qua Ju
'Εβραίους, κακούσαν δε τους εχθρούς αυτών . dæis quidem bona, hostibus vero mala sunt
præstita .
" Ημέρας ής έλυτρώσατο αυτούς εκ χειρός Diei qua redemit eos de manu tribulationis. A
θλίβοντος . Από κοινού κανταύθα το, Ουκ εμνήσθη- communi sensu etiam hic , sunendum eet verbum :
σαν , θλίβοντος δε τον Φαραώ καλεί. Non sunt recordati. Per tribulantein vero , Pharao -
nem intelligit.
Ως έθετο εν Αιγύπτω τα σημεία αυτού , και VERS. 43. Sicut posuit in Ægypto signa sua el
τα τέρατα αυτού έν πεδίω Τάνεως . Ουδε εμνήσθη- prodigia sua in campo Taneos. Nec recordati sunt,
σαν όπω ; Εθετο τα σημεία αυτού , και τα εξής. Ση- inquit, quod posuerit signa sua, et quae sequuntur ,
μεία μεν ούν και τέρατα πολλοί τα αυτά φασι κατά clc . Sigua aulein el prodigia , mulli dicunt idem
αναδίπλωσιν του ρητου . Τινές δε σημεία μεν εκάλε- æque significare, et sententiam bic repeti. Aliqui
σιν όσα κατά φύσιν έλυμαίνοντο, ώς την νόσον των vero signa , ea omnia esse intelligunt per gux
D Deus a naturali
Ι
κτηνων φύσις γάρ αυτή θανατουν και την (86 ) rerum ordine non recedens,
φθοράν της ακρίδος φύσις γαρ και ταύτη φθεί- Ægyptiorum genlem allisil, veluti pecorum ægri
ρειν τους καρπούς. Τέρατα δε, όσα παρά φύσιν, ludines, quae suaple natura mortem afferunt, ct
ως την του ύδατος εις αίμα μεταβολήν, και την των locustarum lationem . Hujusmodi enim animalla
ενύδρων βατράχων επί ξηράς διατριβήν, και τα naluraliter terræ fruclus perdunt. Per prodigia
τα αυτα . vero, miracula illa dicunt significari quæ naturali
rerum corsu repugnanle facta sunt. Veluti aquæ mulationem in sanguinem, el quod rana quarum
Dalura est ut in aquis versenlur, in sicca lerra habitaverint, et alia hujusmodi.
• Exod. XXXII, 10.
Variæ lectiones .
(86 ) Videtur interpres legisse copav, quod tamen cral animadvertere ex verbo φθείρειν quod station
nou recle verlit , cuini hoc loco significel copiam , sub lilur.
Hm . Grace babetur poopa quem ; quod proclive
PATHOL. GR . CXXVIII . 26
 EUTHYMIJ ZIGABENI 812
811
Veks. 41. El convertit in sanguinem premina A Και μετέστρεψεν εις αίμα τους ποταμούς αι
eurin .
Dicc prim . fuit £ : ypliorum plaga. Per των» . Τούτο η πρώτη των Αιγυπτίων πληγή . Ποτα
Numina allem , Nilun ipsum intelligil. Unicus μούς δέ τον ποταμόν Νείλον λέγομεν· μόνος γάρ
clenim fluvius per universam Ægyptum Buil. ούτος διαρρέει την Αίγυπτον . Είρηται γάρ και η
Alibi etiam diximus Hebræorum peculiare esse, των Εβραίων διάλεκτος , έστιν οτε πληθυντ.χώς
ut plurali numero ulantur pro singulari. Aliqui εκφέρει τα ενεχά . Τινές δέ φασι, διά τα εκ του Νετ :
O
Aumina in plurali numero , dictum esse dicunt, λου μετοχευθέντα ρείθρα και αυτά ποταμούς κλη
ob multipliccs rivos, qui c Nilo escunt, quos Pro- Oήναι διά το πλήθος των υδάτων, το δε Αυτών προς
pbela ob aquarum copiam Quminum dignitate do- τους Αίγυπτίους ανοίσεις : ειπών γαρ ότι εν Αιγύ.
javil. Dictione :ll vero, Eorum , ad Ægyptios πτη, τους Λίγυπτίους εδήλωσε .
rcferes, ul relatio ad homines illius providentia tial, yuam paulo ante nominaril, dicens : Sicut
posuit signa sua in Egypto.
El imbres eorum , ne biberent. Per imbres loca Και τα όμβρήματα αυτών , όπως μή δίωση .
illa intelligil, in quibus aquas ex imbribus colle- "Ομβρήματα λέγει τάς δεξαμενές , εν αις εθησαύρι
clas condebant . Aliqui vero improprie imbres po ζον τα εξ όμβρων ύδατα . Τινές δε ομβρήματα κα
B
silos esse dicunt, pro fontibus. λούσι καταχρηστικώς και τας πηγάς .
Vens. 43. Misil in eos cync myam, el comedil eos . 'Εξαπέστειλεν εις αυτούς κυκύμνιαν , και
læc est quarta plaga. Secunda cniin ſuit ranarum κατέφαγεν αυτούς. Τούτο τετάρτη πληγή . Δευ
el tertia culicum . Ei quemadmodum superius be- τέρι γάρ ήν ή των βατράχων και τρίτη και των
ncficia in Hebræos collala commemorans , ordinem σκνιπών . "Ωσπερ γαρ ανωτέρω τις ευεργεσίας εις
non servavit , ita cliam in præsenti, Ægyptiorum τους Εβραίους εκδιηγούμενος , ουχ έτήρησε την
plagas narrans, pullum ordinem servat, Sulliciant τάξιν αυτών, ούτως ουδε νύν επί των πληγών των
autem quæ illic diximus de hujusinodi ordinis per- κατά των Αιγυπτίων . Και αρκέσει, και εκείσε ειρή
versione.. Intentio cnio Proliele lic tantum fuit,, καμεν » σχοπός γάρ επί του παρόντος ήν αυτώ δ: ί
ut demonstrarel, quomodu omnia eleinenla man- ξαι μόνον όλα τα στοιχεία προστάγματι θεου κατά
dalo Dei adversus Pharaonem militaruni. Ipsarum του Φαραώ στρατευσάμενα . Επεί πάλαι την ταξιν
enim gestarum rerum ordinem jam diu Aluy ses αυτών ο Μωϋσής ανεγράψατο. Κυνόμνια δε εστι
scriatim descripseral . Cynonyia aulem silvestris μυία άγρια και αναιδής . Κατέφαγε δε , καταχρη :
muscæ genus est , quod inter cælera muscarum στιχώς , αντί Κατέδαχε .
genera est impudeulissimum . Verbum etiam Como. C
dil, in proprio posuit pro Momnordic .
Ei ranam , et perdidil eos. Vistarunt cliam ranz Και βάτραχον , και διέφθειρεν αυτούς . Έλυ
Ægyplios . Nani el cos mordebaol , el eorum sa- μήνατο δάχνων και αυτός . Και τας τροφές αυτών
piebapl aut inquinabant cibos, el summa insuavi . δάκνων και μιαίνων , και πάσης εμπιμελών της
sale ac faslidio omnia replebaut. δίας .
Vers. 46. El dedil ærugini (ruclus eorum, et la. Και έδωκε τη ερυσίβη τους καρπούς αυτών και
bores eorum locusie . Tamcisi inter plagas quæ a τους πόνους αυτών τη ακρίδι. Ει και δοκεί μη έγ
Moyse coinmemorale sunt, uulla æruginis mentio κείσθαι ταις περί Μωσέως απαριθμημέναις πληγαίς
expresse facta esse videatur , puto tamen Noysen ή ερυσίβη , άλλ ' έγκειται και αυτή . " Έστι γαρ της
criam hanc conmemorassc . Est elcnim ærugo no- αναγραφομένης ακρίδος το νεαρόν γέννημα • ο και
νη φιoddamn germei , seu nova proles Iocustic , βρούχος ονομάζεται • ούτω γαρ ο 'Ακύλας τουτο
et dicitur brin-.
quam illic etiam Moyses describit,, ci κατωνόμασε . Καρπόν δε λέγει τον τής γής άπαντα :
chus, alquc ita cam Aquila appellavit . Per fructum τον αυτόν δε και πόνον , ώς πόνο γεωργούμενον ,
o laboris Ογδόη δε πληγή ήν ή της ακρίδος . Ιωήλ δε έτε
lerræ fruges intelligi ,, quas
ulen ,, omnes Ierre
clini Ποιuine expressit eo quod suno parentur D ρον λέγει τον βρούχον , και έτερον την ερυσίβην .
labore. Locusiæ autem plaza in ordine octava fuit ; ex Joele lamen propbeta aliud locusla esse videlor.
ci aliud bruchus.
VeRs. 47. El occidil in grandine vineas eorum . Και απέκτεινεν εν χαλάζη την άμπελον αυ
Vastasil cnim eas , ne fruclum facerent. Atque hæc των . 'Απενέκρωσεν εις καρπογονίαν, "Εβδόμη δε
Septima fuit plaza . αύτη ή πληγή .
Ei moros eorum in pruina. Ilec plaga lainelsi a Και τας συκαμίνους αυτών εν τη πάχνη. Και
Moyse oniissa esse videalur , continetur tamen sub αύτη ή πληγή , ει και ανιστόρητος παρά Μωσέως
grandinis plaga. Conticitur eleim , et concrescit δοκεί , αλλά γε τη χαλάζη συμπαραλαμβάνεται 'Από
pruina es grandine . Mulle 1ulcui nori in Egypto γάρ ταύτης έσχεν η πάχνη την σύστασιν . Πολλοί
sunt, quoil id genus arboris calidis in locis valde δε συκάμινοι κατά την Αίγυπτος • ταυτί γάρ εν
criscal. Ei quemadmodum vincis grando , sic cu τοις θερμοτέροις τόπους μάλιστα πληθύνονται ,
uioris pruina inimicissima ( sl. "Ωσπερ γαρ ή χάλαζα τη αμπέλες εστί πολεμι..
τη , ούτω και η πάχνη ταις συκαμίνοις .
VERS . 48. El tra: adii grandini pecora corum , el Παρέδωκεν εις χάλαζαν τα κτήνη αυτών , μιλ
 COMMENT. IN PSALNIOS . 814
812
την ύπαρξιν αυτών των πυρί. Η χάλαζα μετά και εubstantia eorum igni. Grando una cum igne mira
πυρς καταφερομένη, προ πάντων μεν την άμπε- biliter delala , primum ipsas vineas occidit cl inu
λον απενέκρου, και συκαμίνους ως μη δυναμένα ; ros , quæ ad primum impetuin resistere minime
όλως αντισχείν τη προσβολή • είτα δή τα κτήνη , όσα valuerunt : deinde el pecora , qur in campis pa
εν τοις πεδίοις ενέμοντο , ως επί μικρών αντέχοντα • scebantur. Iliec autem aliquanto amplius restite
έπειτα και πάσαν βοτάνων και παν φυτόν το εν runt : el ignis postremo qui simul cum grandine
ταύτη πυρ επεβόσχετο και ήν το πράγμα τερά- immissus lucral, herbas ac plantas universas de
στιον, πυρός εν ύδατι τρέχοντος. " Υπαρξιν δε, εί- paslus (sl . Illud autem non inediocri admiratione di
τουν πλούτον καλεί, τον καρπόν των βοτανών και gnum esl, ut ignis cum aqua pariter concurrerel.
των φυτών. Χρη δε γινώσκειν ότι εί και πάσαν βο- Pur substantiam autem , divilias berbarun 4C

τάνην και πάν ξύλον αύτη ή πληγή διαφθείραι ιστό . pl.nlarum fruclunt intelligit . Scire etiam illud
ρηται, αλλ' ούν υπελείπετο τινα, και κατέφαγεν ή oportet, quod licet scriplum bic sit, quod herbie ac
άκρές μετά την περίπλοκον χάλαζαν επελθούσα, περί plaute ownes perdite sint , lauen alique Iocustis
ής είρηται, ότι και κατέδεται πάσαν βοτάνην relicte sunt , que post grandinem igni nistan
της γης, και πάντα τον καρπόν των ξύλων , ών immissae sunt , el de quibus scriplum est , quod
οτελείπετο . ή χάλαζα . Καθολικώς oύν ανωτέρω B Comederunt herbam terra et omnes fructus lignorums
είτε , διά του μικρού πάντα διαφθαρήναι quos reliquil grando " : verum Prophela universali
usus est sermone , cum fere omnia ſuissent vaslata .
Εξαπέστειλεν εις αυτούς οργήν θυμού αυ- VERS. 49. Misis in eos iram indignationis sua.
του. Οργήν υποληπτέον ενταύθα την σφοδρότητα Per Iraun indignatiosis , seu ( ut potius in Greco
του θυμού. habetur ) excandescentiæ , vehementem excandes
centiam intelligit.
θυμόν , και οργήν , και θλίψιν . Τας τιμωρίας Indignationen el iran el tribulationem . Supplicia,
ούτως ώνόμασεν . Ο γάρ Θεός ου θυμούται • η θυ. ac pænas in cos inNiclas tujusmodi nominibus ap
μον νοήσεις τας ήττον κολαζουσας • οργήν δε τα; pellat. Deus quippe affectu ac passione omni pror
μάλλον • θλίψεις δε τάς έτι. sus caret , et per indignationem quidem ( seu ut
terius significat Græca dictio Qujds, per escandescentiain ) poenas minores intelligit ; per iram vero,
bajora supplicia : et per tribula ionem , alia insuper mala.
"Αποστολή , δι' αγγέλων πονηρών . 'Απόσταλμα Immissionen per angelos malos. Quae omnia sci
σύσης και κόμισμα δι' αγγέλων πονηρών : ου φύ- licet iunmissa ac delala sunt per unalos angelos.
σει, ουδε προαιρέσει , αλλά πόνον υπαγόντων , ως Malos autem non nalura dico aut electione , sed
υπουργούντων ταις τιμωρίαις. Πονηρούς γάρ νύν quia mala afferunt, laborem nimirum et dolorem ,
του ; χολαστικούς καλεί . C
el quia poenarum sunt n :inistri. Malos enim ideo
appellat, loc in loco , quia pænas inſerunt et
supplicia.
Οδοποίησε τρίβον εν τη οργή αυτού . Εποίησε Vers. 50. Viam fecit, el semilam iræ suæ. So.
τρίδoν εν τη οργή αυτού βαδίζειν κατά των σκλη . mitam , inquit , fecit iræ suæ , ita ut hiec ira quæ
ρυομένων Αιγυπτίων , πρότερον ήρεμούση διά φι divina misericordia aulea quiescebal, via hac ad .
λανθρωπίαν . Το γάρ αδοποίησεν , ει και σύνθετόν versus obslinalos Ægyptios incederet. Vel aliter :
έστιν, αλλ ' ούν απλήν έχει την σημασίαν. " Η και Semilam Deus angelo fecit, qui Ægyptiorum pri
άλλως (87) Έποίησε τρίβον τω ολοθρεύοντι τα πρω - mogenila erat occisurus , ne ad obsignala limina
τότοκα αγγέλω , μή εκκλίνειν επί τάς εσφραγισμέ . declinarel. lunc enim angelum Prophela iram Dei
της φλιάς , αλλά βαδίζειν κατά των άσφραγίστων • appellat , tanquam ire ministrunn .
τούτο γαρ οργήν νοήσεις , ως υπηρέτης της οργής. El non pepercit a morte animabus eorum . Hæc est
Ούκ εφείσατο από θανάτου των ψυχών αυτών .
Τούτο δεκάτη πληγή . Ουκ εφείσατο των ψυχών αυ decima plaga, Non pepercil , inquil , a morle , hoc
των από θανάτου , είτουν από θανατούν ό έστιν , csi , non abstinuit quominus occideret ; seu Non
εν τώ θανατούν , αυτών δε δηλονότι των πρωτοτό . D pepercit, dum eos occideret. Ει φιod ait : Animabus
eorum , de primogenitis loquitur. Non perpercisse
κων . Η και άλλως, ψυχάς τα πρωτότοκα νοήσεις ,
ως ισόψυχα διά την άγαν στοργήν. Ουκ εφείσατο aulem Deum dicit primogenitis , quia a Deo au
δε είπε , διότι Τελευτήσει, φησί, πάν πρωτότοκον . Moysem dictumest : Peribit omne primogenitum in
εν τη Αιγύπτω από πρωτοτόκου Φαραώ , ός κά- Ægyplo, a primogenito Pharaonis qui seder in throno
θηται επί θρόνου , και έως του πρωτοτόκου της usque ad primogenlluni ancillæ , quæ est apud molam
θεραπαύης της παρά τον μύλον, και έως πρω- el usque ad primaogenilum omnium pecorum " .
τοτόκου κτήνη κτήνους
Και ταπατάς . θάνατον συνέκλει-
αυτών εις El pecora porum in morle conclusil. llæc cst
16 Εχου . 1 , 13. 11 Exod . Xu , 29, 30 .
Vari lectiones .
(37) Græce subditur. Verbum enim úõnzolno ; licel compositum sil , simplicem lamen haber significationem .
815 EUTHYMII ZICAREXI 816
φuinta plaga. Pererunt enim, inquit, pecora omnia A σεν . Τούτο πέμπτη πληγή. 'Ετελεύτησε γάρ,
grpliorum , ca scilicet quæ crant in agris. Con .
. φησί , πάντα τα κτήνη των Αιγυπτίων · δηλαδή τα
lioc est , Comprehendit , ita ut fugie
clusit autem,, Ιιοc εν τοις πεδίοις. Το δε Συνέκλεισεν, αντί του , Συνέ
nullus fuerit locus. Vel, Comprehendit, id esi, Oc- σχεν αφύκτως , είτουν έθανάτωσε .
cidit.
Vers. 31. Et percussil omne primogenitum in Terra Και επάταξε πάν πρωτότοκον έν τή Αιγύπτω.
Agypli. Repelil sermoliem de primogenitis. Cæle- "Επαναλαμβάνει τον λόγον , τον περί των πρωτοτό
ris quippe omnibus plagis fac acerbior ſuit. χων . Διότι και δριμυτέρα των άλλων και τοιαύτη
πληγή .
Primilias oninis laboris eorum in tabernaculis Απαρχήν παντός πόνου αυτών εν τοις σκη
Cham. Primitias livein Ioro , pro praecipua re dixit , Yώμασι Χάμ . Απαρχήν ενταύθα το εξαίρετον και
ac magis pretiosa. Perdidit enim , inquit , omne τιμιώτερόν φησιν. 'Ανείλε , φησί , πάν πρωτότοκον ,
primogenitum , hoc est, Omnes primitias laboris ήτοι απαρχήν παντός πόνου αυτών • πόνον τέ αυτών
.

corum. Per laborem autem, bonorum ac substantie την κτησιν ονομάζει , ώς πάνω κτωμένην · κτησιν δε
possessionem intelligit : eo quod cum labore pos- και τα τέκνα . Eκτησάμην γάρ, φησίν , υιόν .
sideantur. Possessionis vero nomine ipsi etiam alii B Σκηνώματα δε Χάμ η Αίγυπτος . Ο γάρ Αίγυπτος ,
continentur . Poedi enim, inquit , Flism 11. Per
. αφ ' ούπερ η Αίγυπτος ωνομάσθη , προπαππον είχε
tabernacula aulem Clam, ipsam Ægyptum intelli- τον Χάμ , ένα των Νώε υλών ώστε και αυτη χώρα
git , ab Ægypto rege ita appellatam , qui · Cham λέγεται τη Χαμ, και γή Αιγύπτου , και Αίγυπτος .
lilio No: Iraliebal originem . Virumque enim nomca Πρώτος γάρ ο Χάμ ταύτην ώκτησε . Παρατηρητέον
regio illa habuil, Et quia Cham omnium primus , δε ότι , των πληγών δέκα ουσών , των επτά μόνον και
cain babilavit , et quia , ut diximus , Ægyplus res
. . Δασιο νυν εμνημόνευσε , παρείς τον σκνίπα , και
in ea regnavit.. Illud etiam observandum est , quod τας φλυκτίδας , και το ψηλαφητόν σκότος :· ών πάλιν
ex decem Ægypti plagis, Prophela hic seplem lan- τα δύο εν τω ρε ψαλμω εξέθετο .
tum connumerai. Nam et culicem omisil, el tremores , el palpabiles lcnebras : quorum lamen memi
nit in psalmo centesimo quarto .
V'ERS. 52. Er abstulit sícut oves populum suum, Και απήρε ως πρόβατα τον λαόν αυτού. Α.
Elux enim cos (vi quadam) ex Egypto , dasque πήγαγεν αυτούς από της Αιγύπτου , οδηγών και περι
cis juincris fuit . Curavit ilem, et lovil, non secus, έπων , ως ποιμήν πρόβατα
ar pastor ores proprias.
Ei edurii eos languam gregem in deserlo. Idem C Και ανήγαγεν αυτούς ως ποίμνιον και ερήμω.
rursus rcpelit quod dixeral. Το αυτό πάλιν φησίν .
VERS. 53. Et eduxit eos in spe , et non limuerunt. Και ώδήγησer αυτούς επ' ελπίδι , και ουκ
Exelinics Judeos prima nocle in illius proinissio- έδειλίασαν . Οδήγησεν αυτούς εξερχομένους εν τη
0

nis spo deluxit , que facta fueral a Deo Abralian» , πρώτη νυκτί • επ ' ελπίδι δε , τη της επαγγελίας , της
quando ei dixit : Cognoscens, cognosces : quod incola προς τον 'Αβραάμ . Είρηκε γαρ προς αυτόν ο θεός :
eril semen tuum in terra Ægypti , el in servitutem Γινώσκων γνώση, ότι πάρoικoν έσται το σπέρμα
eos redigenl , ufigenique, et humiliabuul cos annis σου εν γή (88 ) ουκ ιδία και δουλώσουσιν αυ
quadringentis .. Cenlens autem illaum ,, cui servient
Geniem ακιem τους , και ταπεινώσουσι , και κακώσουσιν αυτούς
judicabo ego, el eribunt illinc cum mullo apparalu " . έτη τετρακόσια το δε έθνος ώ αν δουλεύσωσι ,
.

Ea autem nocle exeuntes non timuerunt. Namn po- xpirū & gris, ral Eedevoortui úče ustå dao
slea sú penumero in sumiaa ſuerunt formidine. σκευής πολλής . Ουκ έδειλίασαν δε εν τη νυκτί
εκείνη · ύστερον γάρ και πάνυ έδειλίασαν.
Et inimicos eorum operuil mare. Per inimicos , Και τους εχθρούς αυτών· εκάλυψε θάλασσα .
eos intelligit , qui populum persecuti sunt, de qui- Καταδιώκοντας οπίσω αυτών• είρηται δε περί τού
bus jam diximus. D των .
VERs.51. Elinduxit eos in monlem sanctifcalivnis. Και εισήγαγεν αυτούς εις όρος αγιάσματος
Omissis iis quæ in ereino contigerunt, cum in præ- αυτού. Τα κατά την έρημον αποσιωπή σας δια το
cedentibus narrationis locum preoccupaverit,Ioquί- προειληφέναι την διήγησιν αυτών, νύν περί της γης
lur nunc dc tcrra promissionis. De monle ctenim της επαγγελίας διέξεισιν. "Ορος γάρ λέγει το Σιών ,
Ioquilar Siου , veluti in universa regione celeberrime ; ώς γνωριμώτερον της γης εκείνης όλης. 'Ορος δε
et sanctificationis Inontein εpellat, eo quod inter .αγιάσματος , ώς απονενεμημένον τη κιβωτώ : ταύτην
celeros praefectus sit, ut in eo federis arca Itali- γάρ εκάλουν αγίασμα • λέγεται δε και άγιον όρος ,
sarei . Arcam aulem foederis sanctificationem ap . w; & yla sulv ůn ' aütns.
pellabant. Dicitur etiam mous sanctus , vcluti abe
arca Domini sanctificatus.
15 Gen. 18,1 13 Gen. Χν 13, 14.
Variæ lecliones .
(88) Græce in terra ucr: propria.
817 COMMENT . IN PSALMOS . 818
“ Ορος τούτο και εκτήσατο ή δεξιά αυτού. Τούτο , και Moniem hunc, quem acquisivil dealera ejus . Ilune,
δεικτικώς, παρ' και νύν ο λαός και εκτήσατο η δύναμις Enquίι, πιontem, demonstrative , apud quin nunc
αυτού, και ουχ η ανδρία του λαού . Αυτός γαρ εξ- algunus . Quem non populi robur , sed Iwa nobis
ώθησε τους ενοικούντας αυτό πρότερον . paravit potentia. Tu enim cos primo expulisti , qui
illic habitabant.
Και εξέβαλεν από προσώπου αυτών έθνη . Τα El ejecil a facie eorum gentes. Illos septem popu
επτά τα κατοικούντα την τοιαύτην γην ήγουν τον los, qui terram promissiouis possidebant. Chana
næum , scilicet , Chellæum , Pherezeum , Evæum ,
Χαντιαίον, και τον Χετταίον , και τον Φερεζαίον , και
τον Ευαίον, και τον 'Αμορραίον, και τον Χερσαίων , Amorrlhau » , Clberstum ei Jebuseum.
και την Ιεβουσαίον ,
Και έκληροδότησεν αυτούς έν σχοινίφ κλη . Et sorle divisit eis terram in funiculo distributionis.
ροδοσίας . Eκληροδότησεν αυτούς εις όλην την γην Sorte universam illam eis terram divisil. Sabin .
εκείνην · λείπει δε το ώς , ίν' είη . Ως έν σχοινίφ lelligenda est autem dictio , φuαεί , ut sit seinsus :
κληροδοσίας • "Έστι γάρ τι και τοιούτον ελλειπτι . qui quasi in funiculo divisit. Est et hic defectivus
κον ιδίωμα παρά τη Εβραϊδη γραφή . Ούτως γάρ BIoquendi mollus lebraico idiomati familiaris . Ita
αναλόγως ταις φυλαις και ακωλύτως την γην διεί- enim lerram illam Deus inter tribus divisio , quen
λεν · ώς τε εί τις πατήρ κλήρους γης εν σχοινίω adinoslam si paler aliquis illo funeinter flieseaux
γεωμετρικώ . Αδιάφορος δε η σύνταξις του, Εκ.ιη. divideret, quo agros solemus meliri.
ροδότησε .
Και κατεσκήνωσεν εν τοις σκηνώμασιν αυτών Vers. 55. Ei habilare ſecil in tabernaculis eorum
τας φυλάς του Ισραήλ . Εν ταις κατοικίαις των tribus Israel. In babitationibus prædictarum geile
ειρημένων εθνών . tiuin .
Και παρεπίκραναν τον Θεόν τον ύψιστον . Και Vers. 56, 57. Et leulaverunt , el exacerbaverunt
τα μαρτύρια αυτού ουκ εφυλάξαντο , και απέστρε- Deum aliissinum , et lestimonia ejus non servade
Jur , και ηττήθησαν , καθώς και οι κατέρες αυ- runt, et aversi sunt , el spreverunt , quemadmodum
των . Οι εισαχθέντες εις την γην της επαγγελίας φαίres eorum. 1i, φui in terram promissionis in
παίδες ήσαν , ως προείρηται , εκείνων , ών τα κωλα Iroducti sunt, illorum erant filii, quorum meinbra ,
έπεσον εν τη ερήμω . Τούτων δε οι απόγονος έπείρα . u' prædiximus, ceciderunt in deserto . Horum igi
σαν, είτουν, έλύπησαν τον Κύριον · γέγραπται γάρ lur posleri lentaverunt etiam , et contristaverunt
εν τη βίβλω των Κριτών, ότι 'Ανέστη γενεά ετέρα C Dominum, ut in libro Judicum scriptum est : Sur
μετ ' αυτούς , οι ουκ έγνωσαν τον Κύριον , και το rezil enim , inquit , generalio aliera eos , qui
έργον και εποίησε το Ισραήλ και εποίησαν οι non cognoverunt Dominum , neque opus quod ſecit
υιοι Ισραήλ το πονηρόν ενώπιον Κυρίου, και in Israel, et fecerunt filii Israel prava coram Domino ,
ελάτρευσαν τη Βααλίμ, και τα εξής . Mαρτύρια δε et coluerunt deos Baalin, et qu :e sequuntur " . Per
λέγει τας διαμαρτυρίας . Απέστρεψαν δε από του lestimonia autem , divinas contestationes intelligit.
θ. ου , και ήθέτησαν τον θεόν , μιμησάμενοι τους Arerterunt aulem se a Deo , et spreverunt cum ,
ιδίους πατέρας τους μοσχοποιήσαντας εν τη ερήμω . majores nimirum suos imitati , qui vitulum fecerant
in deserto .
Μετεστράφησαν εις τόξον στρεβλών . Μετε- Conversi sunt in arcum obliquum . A pielale ad
στράφησαν από της ευσεβείας εις δυσσέβειαν, δίκην impietateminstar obliqui arcus mutati sunt. Νam
τόξου στρεβλού . Το γαρ, Εις , έντι του , Ώς. Κα- quemadmodum obtortus arciis recta iclum non
θάπερ τόξον στρεβλών ουκ ορθώς αφίησιν , ούτω και ο milit , sic el perversa eoruin mens , divinos sensus
ούς αυτών, διαστραφείς , ουκ ορθώς αφίει τας περί recte non assequitur.
θεού εννοίας .
D
Και παρόργισαν αυτόν εν τοις βουνούς αυτών , VERS. 58. El irritaceruul eum in collibus suis , et
και έντους γλυπτοίς αυτών παρεζήλωσαν αυτόν . in sculplilibus suis, ad zelum eum provocaverunt.
"Εμίχθησαν , φησί , τις έθνεσι , και έμαθον τα έργα Eo quod et gentilibus commisti sunt ,, et eorum
αυτών. Τα γαρ έθνη εν τοις βουνοίς έθυον· γλυπτά opera didicerunt. Cenles quippe in collibus sacri .
δι ήσαν τα είδωλα αυτών . Παρεζήλωσαν δε αυτών , ficabant, et sculpia habebant iilola. Provocarunt
αντί του, Παραζηλώσαι πεποιήκασιν · ό έστι δικαίως aulem Deum ad zelum , hoc est, fecerunt, ut ob
οργισθήναι διά τα γλυπτά . bujusmodi corum vitia juste irascerelur.
" Ήκουσεν ο Θεός και υπερείδε » . Ηχουσε Vers. 59. Audidil Dominus, el despexil. Audivit
βιώσης της φωνής αυτών , ήτοι της ασεβείας αυτών , clamanles voces, hoc est, ca omnia quæ impie ope .
εως ήκουσε της φωνής 'Αβελ, και της φωνής Σοδό- rati sunt. Ev autem modo audivil, quo, el vocera
μιων και Γομόρρας · αυται γάρ αμαρτίαι κεκράγα. sanguinis Abel clanmanlem olim audierat, et Soulo
σιν ενώπιον Θεού μηνύουσαι τους εργάτας αυτών. morum atque Gomorrhicorum voccs . Ipsa siquidem

* Judic . 11 , 10-12.
819 EUTHIYMII ZIGABENI 820

peccata claunant corano Deo, atque auctores suos A Ιδίωμα δε και άλλως τούτο της Παλαιάς (89) επί
indicant, el propalant omnes qui lalia coinpillunt. Θεού λέγειν , το " Ηκουσεν · εμφαίνον , ότι εκινήθη
Est etiam hic loquendi modus apud veterem Seri- είς εκδίκησιν . Υπερείδε δε , αντί του , Παρείδεν,
pluram frequens, ut auditum Deo ascribal, quando απεστράφη αυτούς .
commotum illum esse significat ad vindiciam.
Despexit autem eos, hoc est, aversus est.
El neglexit valde Israel. Inhonorarit et con- και εξουδένωσε σφόδρα του Ισραήλ. Ητίμα.
lenptibiles reddidit. Variis enim gentibus et di- σεν , ευκαταφρόνητον εποίησε . Διαφόροις γαρ έθεσ:
versis temporibus eos in captivitalem tradidit, ut διαφόρως παρέδωκεν αυτόν εις αιχμαλωσίαν , ώς ή
in libro Judicum legimus * 8. των Κριτών βίβλος ιστορεί .
Vers. 60. Ei repulit labernaculum Silo . Quæ Και απώσατο την σκηνήν Σηλώμ. Τα εντεύθεν
scquuntur in primo Regum scripla sunt : quem- εν τη πρώτη των Βασιλειών γέγραπται· όπως εάλω
adınodum scilicet arca ab alicnis, hoc est, a παρά τοις άλλοφύλους ή κιβωτός , και όπως οι Ισ
Philislæis sit capla ; et quomodo Israelilæ occisi ραηλίται κατεσφάγησαν, και αι πόλεις κατεσχέθη .
sint, eorum civilales in bostinm poteslatem de- σαν. Και απώσατο , φησί , την σκηνήν την εν Ση.
venerint.. Ει repulit, inquit ' tabernaculum φuod BΒ λώμ , εν ή έσκήνου διά της κιβωτού . Ει γάρ μη
eral in Silo ubi habitabat lunc Deus. Erat enim απώσατο ταύτην , ουκ αν είασε την κιβωτόν ληφθή
illic, ut diximus, arca Domini. Nam si labernacu ναι παρά των πολεμίων .
lum illud in Silo non repulisset, non permisissel, ut
arcam capercnt .
Tabernaculum , quod habilabai in hominibus. Σκήνωμα και κατεσκήνωσεν εν ανθρώποις . Την
Propler arcam enim sic dicit. Primo eniin vil sæt σκήνωσιν ήν κατασκήνωσεν εν ανθρώπους διά της
diximus, arca habitavit in Silo, poslea vero in κιβωτού . Πρώτον γάρ, ώς προειρήκαμεν , εν τη Ση
Jerusalem. λώμ κατώκησεν η κιβωτός · ύστερον δε την Ιερου
σαλήμ εξελέξατο .
Veks. 61. El tradidit in captivitalem polentiam Και παρέδωκεν εις αιχμαλωσίαν την ισχύν αυ
corum, el pulchritudinem eorum in manus inimi. τών , και την καλλονήν αυτών εις χείρας έχθρών .
corum . Per polenliam et pulchritudincm , quidam Ισχύν και καλλονήν τινές μεν τους μαχίμους και
intelligi dixerunt strenuos quolisbet ac fortes Ju αρίστους αυτών εκάλεσαν · άμεινον δε την κιβωτόν
dæorum in bello : verum melius cst, ut intelliga ούτως ονομάζειν, ώς φωννύουσαν αυτούς άχρι τότε
C
mus ipsam arcam ita appellari : quia eousque και κοσμούσαν .
vires ac robur populo præstiteral, atque orna .
mentum .
VERS. 62. El conclusil in gladio populum suum , Και συνέκλεισανείς ρομφαίαν τον λαόν αυτού,
et hæredilalem suam despexit. Moyses quippe Dei και την κληρονομίαν αυτού υπερείδε . Και ο μέ
hærcditatem eos appellavit, quasi soli Deo dicalos : γας Μωϋσής κληρονομίαν θεού τούτους ευνόμασεν,
facta est enim, inquit, pars Domini populus ejus , ως μόνω Θεώ ανακειμένους. 'Εγενήθη γάρ, φησι ,
Jacub, funiculus hæreditatis ejus, Israel", μερίς Κυρίου , λαός αυτού Ιακώβ, σχοίνισμα
κληρονομίας αυτού Ισραήλ.
V'ers. 63. Juvenes eorum comedit ignis, el virgi . Τους νεανίσκους αυτών κατέφαγε πυρ, και αι
nes eorum non sunt lamentala . Hæc aulem in bi- παρθένοι αυτών ούκ έπενθήθησαν . Περί τούτων
storia nominaliin scripla non sunt, verum ex quo, ρητώς μεν ουχ ιστόρηται · πιμπραμένων δε των πό
a! civitates , et domus eorum vaslate sunt, verisi- λεων και των οικιών, εικός εναπολειφθήναι ταύταις
mile est, ul et adolescentuli qni nondum militabant, νεανίσκους, ούπω στρατευσαμένους , και συνδιαφθα :
una cuin douibus eiusti fuerint, et quod virgi- Dρήναι » και αι παρθένο: δε αυτών, εις δουλείαν άπα.
sics eorum in captivitatem duclæ non liabuerint χθείσαι , ουκ έσχον οπίσω τους πενθούντας αυτάς ,
aliquos, qui earum calamitatem aut morlem lu- οία και πατέρων και μητέρων και συγγενών των
seront : cum parenles et cognati omnes occisi μεν ανηρημένων , των δε εξηνδραποδισμένων .
cssent, aut pariter in captivitatem acti .
VERS. 61. Sacerdotes corum in gladio ceciderunt. Οι ιερείς αυτών έν ρομφαία έπεσον . Ορφνί και
Orphui cnim el Plinces filii Beli, qui una cum Φινεές, υιοί Ηλεί, οι συνεξελθόντες τη κιβωτώ ,
arca Domini exierant , ab hostibus iolcrempli Gusů ávno 0rozv.
1

sunt.
El viduir eorum non plorabuntur. Tempus im - Και ω χήραι αυτών ου κλαυθήσονται. Ούκ
mutavit, pro pluralit non sunt. Nam et ipsie una επενθήθησαν · αντιχρονία γάρ κανταύθα : αναιρεθεί .
15 Ιυ: . 14 .
Varia lccliones .
7 )Subtuditur hits, airpe alijs.
 821 COMMENT. IN PSALMOS. 822
02 : ràp, xai lfzvo11 :00: 50: 181. , ojx loxov o 6 A aut occisa , ant aclc in captiviiatem , mullum 113
αιτα θρηνούντας , εν ταις εαυτών πόλεσιν άρδην Ducrunt qui eas ploriret : civitalibus scilicet pror
εξολοθρευθείσαις . siis delelis .
Και εξηγέρθη ως ύπνων Κύριος . " Ωσπερ και VERS . 65. El escilaius esl tanquam dormiens
υπνων εξεγειρόμενος αποτινάσσεται τον ύπνον, ούτω Dominns. Quemadmodum dormiens qui tandem
και ο Κύριος εγερθείς γε ποτε εις αντίληψιν της somnuin excitit cum excilalur, ita el Doniinus,
κιβωτού και του λαού , δεδωκότος ήδη την δίκην, sero licet, in arce ac populi auxilium escilatus esi .
άπετινάξατο την εφ' οίς τοσαύτα έδρων οι εχθροί Satis cnina penas dederant . Longaninitalenique
μακροθυμίαν . illain ac paticntiain crcussisse visus est , ob quam
tanta bostes cousque perficere polueraut.
Ός δυνατός και κραιπαλικός εξ οίνου.Τον προ- Tanquam polens, el crupulatus a rino. Al supe
λαβόντα στίχον έτε σαφηνίζει . Ούτως εξηγέρθη, φη- rioris versiculi declarationcm bre conseqmur .
σιν , ώσπερ τις δυνατός άνθρωπος κραιπαλήσας εξ Non secus, inquit, Deus excitaius est , hoc esl , non
οίνου : περιττεύει γάρ ο Καί σύνδεσμος : ο γάρ δυ .
.
minori cun robore ac veliementia , alque escitari
νατος καραβαρήσας εξ οίνου , ότι αναστή, σφοδρότε . Β solet homo quispiam sunmis preditus viribus :
μου κινείται , και ορμητικώτερον . quod si ad proprias vires illud etiam addiderit, ut
vino repletus, ac crapulatus sit, tametsi aliquo lempore ob vini potentiam sopore, aut capitis gra
Vedline occupari cum contingat, ubi a soruno Lujusmo-li consurrexerit, vehementius, alquc impe
Lunstis . quam antea moveri solet. Conjunctio autem illa el, abun:kii .
Και επάταξε τους εχθρούς αυτού εις τα πίσω, Vers. 66. Et percussil inimicos suos in posteriora .
Το Επίκαξε , μάλιστα μεν το 'Ανείλε στημαίνει• Verbum , Percussil, apud Scripturam , 1it plurimum
έστι δ' ότε και απλώς έπληξε ως και νύν. Επληξε accipitur , pro Occidit. Aliquando launch simpli
γάρ τους αλλοφύλους εις τάς έδρας οπίσω , ώς και citer accipitur pro Verberavit , lit nunc . l'ercussil
ή ιστορία διδάσκει ευφήμως δε Εις τα οπίσω είπε , Julem eos retro in naribus , lil Scriptura docci.
δηλών τις έδρας . llonestioris autem sermonis gratia dixit, Retro,
seu In posteriora.
" Όνειδος αιώνιον έδωκεν αυτοίς . "Όνειδος λέγει Opprobrium æternum dedil cis . Per opprobrium
τήν των εδρών πληγήν · ένθα γάρ εισήγoν την κιβω- vulnus iUud intelligii , quod babuerunt in posle
τον , εκείσε το πάθος τούτο κατά πάντων εγένετο. C
riori corporis parie. Quocunquc cnim arcam di
cerent, ab illius vulneris dolors orcupabantur.
Και απώτατο το σκήνωμα Ιωσήφ : την σκή- Vers . 67. El repulit Tabernaculum Joseph . llor.
νιση, την εν Ιωσήφ, είτουν την εν τοις ορίοις της est habitare Deus noluil, in finibus hæreditatis
κληροδοσίας του 'Ιωσήφ. Τον Εφραίμ νυν Ι' ωσήφ Joseph. Per Joseph autem ipsum intelligit tril
εκάλεσεν , ώς υιόν του Ιωσήφ . Ταυτό γάρ λέγει και Ephraim , qui filius fuil Joseph. Similcm aulen
νύν, τω · Και απώσατο την σκηνήν Σηλώμ. Η seulintiam superius dixii Propheta, quando aii :
1ο Σηλώμ μερίς ήν της φυλής Εφραίμ, ως προεί- El repulit tabernaculum Silo. Erat caim Silo in
η αι. sorte tribus Ephraim , ut prasliximus.
Και την φυλήν 'Εφραίμ ουκ εξελέξατο. Εις El tribum Ephraim non elegit. In arca scilicet
κατοικίας της κιβωτού , διά τάς παρανομίας αυτής . haliilationem . Alque hoc ob scclera cliniquilatcs
coruin .
Και εξελέξατο την φυλήν Ιούδα . Εις βασι- VeRs. 68. El elegit tribun Juda. Ad regnum ni
λείαν· τουτο φησι δι' εαυτόν ο Δαβίδ. Παρεσιώπησε nirum . Hoc anlen propter seipsum dicit leatus
δε τα κατά τον Σαούλ, ίνα μη δόξη διασύρειν αυ- D Davil . Reticuit autem que ad Saulem pertinebant ,
τον . ne illi dctrahere viderelur.
Το ορος το Σιών και ηγάπησεν . Αντί μέν της Montem Sion , quem dilexit . Pro tribu enim Ben
φυλής Βενιαμίν , ής ην ο Σαούλ , εξελέξατο την φυ- jamil , de qua fuit Saul, elegit tribum Juda, de qua
λήν Ιούδα , ής ην ο Δαβίδ. Αντ. δε του όρους crat David : ct pro monte Ephraim , ubi eral civi
Εφραίμ παρ' ώ ήν ο Σηλώμ, εξελέξατο το όρος las Silo, clcgil monicm Sion , in quo Jerusalem .
Σιών , παρ' ώ ήν ή Ιερουσαλήμ. Αγαπηθήναι δε Didexisse allem dicit Dominum montem Sion ,quia
αυτό λέγει, διά το μεγαλυνθήναι τούτο, και ονομα- cum lionoravil, el celebrem apud omnes reddidit,
στον γενέσθαι αφ' ού χρόνου την κιβωτόν υπεδέ- ali eo tempore, quo arca foc.cris illuc perducia
ξατο . ast .
Και ώκοδόμησεν ως μονοκρωτος το αγίασμα Vers. 19. El rædificavit quasi unicornis sancii .
αυτού. - " Ωκοδόμησεν , αντί του, Οικοδομήσει , fcationem suain . - Edificatit pro Alificabit..
κατά αντιχρονίαν. Προφητεύει γάρ νύν περί του Tempus enim posuit pro tempore. Prophctiam au
εν Ιεροσολύμοις ύστερων οικοδομηθέντος ναού παρά fra fradil on lemplo , quod a Salomone construrne
Σολομώντος. "Ετι δε και περί της εις το εξής βασι- dum crat in Jerusalem , a de regalo, quoad fell11 -
1.ίας της φυλής Ιούδα. Εως
' γάρ αυτό και rum cral in tribu Juda , Reveliililin cnim ci fuerat
823 EUTHYMII ZIGABENI 89 €
a Deo, quando ail : Suscilabo semex tuum post A Θεός, ότι 'Αναστήσω το σπέρμα σου μετά σε :
qui εει de ventre two, el proparato regnum
16 , φuί
1ε, ός έστιν εκ της κοιλίας σου, και ετοιμάσω την
ejus, hic ædificabit lemplum nomini meo , el erigam βασιλείαν αυτού · ούτος οικοδομήσει οικον τω
thronum ejus usque in saculum ' s. Illud enim ονόματί μου, και ανορθώσω τον θρόνον αυτού
templum hoc in loco sanctibcationem appellavit. έως τον αιώνα όντινα ναόν αγίασμα εκάλεσε . Το
El quod ait : Quasi unicornis defectivus esl sermo, δε " Ως μονοκέρωτος , ελλείπει το κέρας , ίν ' είη Μο
et subintelligi debet dictio, Cornu (quod ut clarius νοκέρωτος κέρας. " Ωσπερ γάρ του μονοκέρωτος το
dignosci possit animadvertendum est, quod dictio, κέρας έν έστι και μέγιστον , και κάλλιστον , και
Unicornis, est secundi casus, quod ex Græca ισχυρόν , ούτω και ο ναός του Θεού εις ώκοδομήθη
leciione aperte dignoscitur). Sensus autem est, εν όλη τη γη , και μέγιστος , και κάλλιστος , και
quod lioc lemplum a Salomone construendum , ισχυρός τη κατασκευή και μόνος μόνου θεού.
ædificabilur quasi cornu quoddam unicornis. Nam quemadmodum cornu illud unicam est, et maximum,
pulcherrimumque pariter ac fortissimum , sic ct unicum Deo templum et maximum pulcherrimumque
structura pariter ac fortissimum in Lola Judæa constructum est, veluli unicum alque uni Deo dicalum .
In lerra (nndavit eam in sæculum . Eain tribum 13 'Εν τη γη θεμελίωσεν αυτήν εις τον αιώνα .
Juda. Slabilivit enim eam , inquil, in ea lerra, ubi Την ρηθείσαν φυλήν Ιούδα εδραίωσε, φησίν, εν τη
habilal, ila ut ab hostibus illinc expelli non pos- Yή , εφ' ή οικεί, ώς μη εξωθείσθαι παρά πολεμίων.
sel. Quod vero ait In sæculum , idem est quod, Το δε, Εις τον αιώνα, αντί του , 'Αε ! • καταχρη :
1

Semper ; verum improprie hæc de ipsa tribu στιχώς δε , και γάρ ύστερον εξώσθησαν .
dicta sunt ; siquidem illinc expulsos fuisse vide
mus .

VeRs. 70. El elegit David seruum suum , et assum . Και εξελέξατο Δαβίδ τον δούλον αυτού, και
psit eum de gregibns ovium, retro felanles accepit ανέλαβεν αυτόν εκ των ποιμνίων των προβάτων ,
eum . Vide quomodo vere ac simpliciter bealus Da. εξόπισθεν των λοχευομένων έλαβεν αυτόν . ' Ορα
vid narrat, quae ad se pertinent, quomodo fateri όπως φιλαληθώς απαγγέλλει τα καθ' εαυτόν · ουκ
non erubescit , quod pastoris nomine nondum επαισχυνόμενος ειπείν , ότι ουδε τέλειος ήν ποιμήν,
dignus erat . Nam ut minus idoneus ſelanles oves αλλ ' ώς ενδεής έτι τοίς τίκτουσι των προβάτων ,
sequebatur. Quin jigo minora quæque de se asse- ήχολούθει μάλλον μεν ούν , τα μεν έλαττούντα είπε ,
rere non puduit, et quæ majora erant, omisit.. τα δε ύψούντα παρήκεν · οίον το κατά των θηρίων
Νeque enim vires suas commemoravit ,, quas auι C κράτος , και το προς τον Γολιάθ μονομάχιον.
adversus ſeras sepe ostendit, aut adversus Go
Bath .
Ul pasceret Jacob seruum suum. Generalionem Ποιμαίνειν Ιακώβ τον δούλου αυτού . Το γένος
scilicet el prolem Jacob . Verbo autem Pascendi του Ιακώβ. Μεταφορικών δε το Ποιμαίνειν .
metaphorice usus est.
Et Israel hæredilalem suam. Repetitio est ejus- Και Ισραήλ την κληρονομίαν αυτού . Παλιλλoγία
viem sententiæ , qui loquendi modus apud Hebræos συνήθης τη 'Εβραϊδι γραφή. Περί δε της κληρονο
est frequentissimus. De hæreditale autem paulo μίας είρηται μικρών ανωτέρω .
superius diximus.
Vers. 72. Et pavit eos in innocenlia cordis sui. Και εποίμανεν αυτούς εν τη ακακία της καρδίας
Ju simplicitáte, rectiludinc el mansueludine . αυτού. Εν τη απλότητι , εν τη απονήρ , εν τη
πραότητι .
Elin intelligentiis manuum suarum deduxit illos. Και εν ταις συνέσεσι των χειρών αυτού ώδήγη
Per manuum intelligentias , ipsas actiones intelligit D σεν αυτούς . Συνέσεις χειρών τας λελογισμένα , πρά
ratione dispositas, quibus summa cum prudentia ξεις καλεί, δι' ών επιστημονικώς τθυνε τον λαόν :
populum dirigebat. Illud autem sciendum est, χρή δε ειπείν ότι εξελέξατο την φυλήν Ιούδα εις
φuod elegit tribum Juda, ad regnum propter βασιλείαν, διά τον εξ αυτής ανατείλαι μέλλοντα
Christum , qui ex ea tribu originem duclurus erat . Χριστόν . Και άλλως δε · Ιούδα μεν νοήσεις τον Χρι
Et aliter :: Per Judam quidem Christum intelliges , στον, ως εκ της Ιούδα φυλής βλαστήσαντα φυλών
qui de ca iribu natus est, ct per tribuin Juda, δε αυτου το γένος των Χριστιανών , ών εστι πατήρ
ipsum Christianorum genus, quorum Doctor, ac και διδάσκαλος : ήντινα και έθεμελίωσεν εν τη γη
Paler est Christus. llanc enim tribum Christus πάση εις τον αιώνα • Πύλαι γάρ άδου ού κατισχύ
in universa lerra ſundavit in sæculuin, hoc est, σουσιν αυτής · ώς λέγεσθαι εις τον αιώνα κυρίως
ill cleronin . Porlæ enim , inquit, inſeri non pre- επί ταύτης .
valebunt adversus eam 10 ; ita ut quod perpeluitatem indicat, ad Christianorum tribum rele .
ratur .

76 Deul . XXX11 , 9. 17 | Reg. νιι, 12 , 15 ; πι Reg. 1, 3, 3. 18 Matolh . , 18.

 825 COMMENT. IN PSALMOS. 826
Ψαλμός τω'Ασάφ . A Psalmus ipsi Asaph.
ΨΑΛΜΟΣ ΟΗ' . PSILMUS LXXVIII .
Περί του Ασάφ είρηται. Ο δε παρών ψαλμος De Asaph stipcrius dicium est. In hue antem
την Αντιόχου του Επιφανούς κατά των Ιουδαίων psalıno sævitia prædicitur Antiochi, qui adversus
απήειαν προαναφωνεί : σχηματισθείς εις πρόσω- Judeorum gentem immilissimis fuit. Eferri allen
εον των εν αυτοίς τότε θεοσεβεστέρων . dicitur ex eorum persona qui in Judæorum populo
nagis pii erant el magis religiosi.
" Ο Θεός , ήλθοσαν» έθνη εις την κληρονομίαν Vens. 1. Deus , venerunt genies in hæreditalem
του. Περί της κληρονομίας προείρηται εν quam . De haereditale, in superiori psalmo diximus .
τα προ τούτου ψαλμώ . "Εθνη δε λέγει αυτούς τε Per gentes aulem, ipsos Macedones, el illo
τους Μακεδόνας , και τα τούτων συμμαχικά. Το δε , rum adjutores intelligil . Dictio vero, mens, vo
“ Ο Θεός , κλητικόν έστιν . cantis est.
'Εμιαναν τον ναόν τον άγιόν σου . Ποσο μιαρούς Pulluerunt templum sanctum luum . El profanis
τούτον πατήσαντες , και χοίρους εκεί καταθέσαντες, illud pedibus calcanles , el porcos ibilem immo
και είδωλα και βδελύγματα εισαγαγόντες, και άλλως lantes, ei idola illuc introducentes , el variis illud
κοινώσαντες . B modis rædantes.
“ Εθεντο Ιερουσαλήμ, ως οπωροφυλάκιον . Το VERS. 2. Posuerunt Jerusalem , ut pomorum cu
Οπωροφυλάκιον εστι καλύβη έν ή μένων τις, φυλάσ- stodiam. Per poniorum custodiam, tugurium quod
σει τάς άκμαζούσας οπώρας . "Έθεντο αυτήνέ ρείπιον , piam intelligit, in quo ponarii custos malurescen
σχήμα μόνον πόλεως έχουσαν, ώς και το οπωροφυ . tes solet fructus a ſuribus observare. Posierunt
λάχιον οικίας .
elenim ipsam Jerusalem, veluti ruinam quamdam
a rudera, civitatis tantum figuram habentem , exteriori quadam specie, el non re ipsa : quemad.
modum , el lugurium illud, quod Græci unica diclione onuspopuláxtoy dicunt (et nos Latinæ linguæ
inopia, poniorum custodiam appellamus, domus quidem speciem præsefert, lametsi vere domus
non est, sed casula, et tuguriolum , ex paucis quibusdam lapidibus tumultuario opere constru
clam ).
" Εθεντο τα θνησιμαία των δούλων σου βρώ- Posuerunt morlicina serrorum suorum escas 00
ματα τους πετεινούς του ουρανού , τας σάρκας lacribus cæli , carnes sanctorum fuorum ſeris lerre .
των οσίων σου τοις θηρίοις της γης . θνησιμαία Per morticina, mortua appellal corpora , hoc est,
τα τεθνηκότα σώματα . Δούλους δε θεού και οσίους ipsa cadavera : per servos vero, ac sanctos Dei,
τους αναιρεθέντας ονομάζει, ως αφορισθέντος θεώ C, eos intelligit, qui ex Judeorum gente occisi (ue
πάλαι μόνου του γένους αυτών · τήν γάρ προσηγο- rant. Sanctos eniin appellat Judæos, eo quoil gens
ρίαν είχον , ει και την πράξιν αυτής ουκ είχον · illa præ cæleris omnibus Deo dicala ac sanctificala
ούτω γαρ και προφήτας τους ψευδοπροφήτας εκά . eral ; et quanquam a sanctificalis operibus jam diu
λουν . Και ο Απόστολος λέγει αγίους τους δι ' ασε . abstinerent, sanctitatis lainen denominationem
δειαν αποκεκλασμένους κλάδους , διότι διζης ήσαν retineliant . Ηoc pacto Scriptura alibi eos, qui pseu
αγίας · άλλως τε δε οι Μακκαβαίοι και άλλοι τινές dopropheta erant, proplhelas appellavit, ei Apos
των δικαίων , συνανηρέθη σαν αυτοίς · όπερ εν Lolus sanclos dixit ramos, qui ob impielalein erant
αλώσεσι πόλεων γίνεται πολλάκις . Φησί γάρ διά confracli", quia nimirum a sancla erant radice.
του Εζεκιήλ ο θεός• Ιδού εγώ προς σε , και εκπε- Illud prælerea dici potest quod Machabæi, et coin
τάσω το εγχειριδιόν μου εκ του κολεου αυτού, και plures alii justorum, cum eis lunc occisi sunt, ut
εκκόψω εκ σου δίκαιον και ασεβή . Και αύθις : in civitatum direptionibus fieri solet , quos sancto
Ιδού εγώ ανάπτω εν σοι πύρ, και καταφάγεται rum nomine appellat. Legimus enim apud Ezechie
έν σοι πάν ξύλον υγρόν , και καν ξύλον ξηρόν . lem dictum ex persona Domini : Ecce ego ad le, el
Υγρού μεν του δικαίου νοουμένου , διά την ικμάδα exlendam gladiolum meum ex vagina sua, el esci
της αρετής ξηρού δε του αδίκου , διά την νέκρω- D dam et le justum et injustum 80. Ει rursum: Ecco
σιν, όσον εις εργασίας αρετής . ego accendo in le ignem , et devorabil in le omne lignun
humidum , et omne lignum aridum " . Per humidum ctenim , justum quemlibet intelligit, ob virtutis ni
mium liu:norem ; per aridum vero injustuin, ob sterilitatem illam videlicel alque infructuositalen
quam ostendunt in operibus virtulum .
Εξέχεαν το αίμα αυτών ώσει ύδωρ κύκλω YERS . 3. Effuderunt sanguinem eorum quasi aquam
Ιερουσαλήμ , και ουκ ήν ο θάπτων . Ούτω πολύ , in circuitu Jerusalem, et'non eral qui sepelirel. Tar
ώς δίκην ύδατος φέρεσθαι κρουντ δεν, ή μάλλον πο- tum , inquit , sanguinis effuderunt , ul instar aquæ,
ταμηδόν. Εξέχεαν δε αυτο κύκλω Ιερουσαλήμ ac rivuli, seu polius Numinis in modum dilabere
κύκλω δε νύν απλώς το πανταχού δηλοί · ουκ ήν δε lur. Exuerunt autem illum in circuilu Jerusalem ,
και θάπτων , των μεν φευγόντων, των δε αιχμαλωτι . pro aliquo per total Jerusalem ; et non erat qui
σθέντων sepeliret , aliis uimirum fugientibus, aliis in capti
vitatem actis.
:: Row . $ 1,16 seqq. * Ezech . XII , . " Ezech . 11, 47.
827 EL'TITYMII ZICABEN 898
l'ens. 1. Facli sumus opprobrium ricinis nostris, A Εγενήθηγιεν όνειδος τους γείτοσα ήμων , μυ
subsannalio ir derisio iis qui in circuitu nostro sunt. κτηρισμός και χλευασμός τους κύκλο ήμων. Τοις
Finitimis videlicct gentibus , quæ jamdin nobis γειτνιιυσιν έθνεσι πάλαι φθονούσιν αυτοίς , και επι
invident, ct adversm nos texunt insidias. Ejus- βουλεύουσιν. Παλιλλoγία δε ο δεύτερος στίχος. Ονεί
clemque est sententiæ secundus versiculus cum διζον δε αυτοίς την ούτως ερήμωσιν και ασθένειαν .
primo, et figura quedam est quæ dicitur sermonis Και εμυκτήριζον , είτουν διεγέλων , ώς ανοήτως ( 90 )
iteratio . Exprobrabant autem Judæis vicini tantain ένι Θεώ πιστεύοντες. Χλευασμόν δε την κωμωδίαν
desolationis ct tam grandem eorum infirmitatem , υποληπτέον . Γείτονες δε αυτών Μωαβίται, και
subsannabantyne quasi insipienter Deo credidis- "Αμανίται, και "Ιδουμαίοι, και άλλοι τοιούτοι .
scuf. Deridebant eos etiam , hoc est, carpebant. Judicuruin vero vicini Amanitæ erant, el Noabila ,
Idunæique, el alize hujusmodi gentes. “Έως πότε, Κύριε, όργισθήση εις τέλος ; Το Εις
VERs. 5. Usquequo, Domine, irasceris in finem ?
Iue linem hoc in loco, posuit, pro Velicmenter . τέλος , ενταύθα , αντί του, Σφοδρώς , ειληπται .
Erardescct vclut ignis zelus tuus ? A coininuni 'Εκκαυθήσεται ως πύρ ο ζηλός σου ; Από χοι•
scn1811 ctiam hoc in loco sumend : est dictio , Us- νού κανταύθα , το "Εως πότε ; ζήλον δε πολλάκις
φuequo ? per zelum vero sepe diximus , justom Dei D ειρήκαμεν την δικαίαν οργήν. Και νομοθετων δε
iram intelligi . Nam et ipse Deus leges statuens de είπεν ο Θεός , ότι 'Εγώ Θεός ζηλωτής, πυρ κατα
seipso dixit : Ego Deus zelulor, ignis consumens " , ναλίσκον . Είρηται δε από μεταφοράς των οργιζο.
luctusque est lic Ioquendi mollus metapliorice μένων ταις γαμεταίς αυτών, όταν μοιχεύωνται .
ab iis qui uxoribus suis irascuntur, quoties in Πάλα : αναλογίαν ανδρός προς γυναίκα είχεν ο Θεός ,
adulterii cas suspicione deprehendunt. Eamdem προς την των Ιουδαίων συναγωγήν, οία μόνην αυτήν
efeuiu analogiani ,, lioc est, eamderm proportionerm ,, εκ παντός έθνους αγαπών , και υπό μόνης αυτής
seu rationent relines.at olim Deus cum synagoga ,, ανταγαπώμενος. Εκδηλότερον δε τούτο παρίστησιν
quam habel maritus cum uxore, veluti qui præ Ωσηέ • απωσάμενος γάρ αυτήν ο Θεός φησι δι '
ceteris gentibus carn diligebat, et vicissim ab ea αυτού , ότι Αύτη ου γυνή μου , και εγώουκ ανήρ
sola diligebatur. Ilujusmodi translationem servat αυτής · ένθα και εραστές μεν αυτής καλεί τα εί
Osce proplicta , φui Deuτη repudianten introlucit δωλα, πορνείαν δε και μοιχείας, την ειδωλολατρείαν .
synagozam , et dicenten : Hæc non est uzor men , “Υστερον δε, την Εκκλησίας των ευσεβεστάτων
neque ego eir ejus 85.
* . Ιbilein
Ibidem etiamidola anafores Χριστιανών εμνηστεύσατο , ώς εν τω μδ ' ψαλμώ
illius winnes dicit, fornicationemque et adulterium παραδέδοται .
( 3111 commisisse ilicit quoties in idolo atriam inciderit. Nunc igitur synagogam . amplius oxorem non
habet, cum unica ei sit sponsa, Ecclesia nimirum , de qua in psalmo sliV dictuin est.
VERs . 6. Eſ unde iram tuam super gentes, quac C "Εκχεον την οργήν σου, επί τα έθνη ταμη γννω
non cognoverunt le, et super regna, quae nomen σκοντά σε , και επί βασιλείας , αι το όνομά σου
tuun nou inrocaverunt, Mulcstissimi, inquit, nobis ουκ επεκαλέσαντο. (91 ) Πιείον ημών παροργί
sunt gentium populi. Nam et armis bella gerunt ζουσ! σε τα έθνη , τα καθ' ημών στρατευσάμενα, αγνο
adversum nos, ct te Factorcm suum ignorant. ουντά σε τον ποιητών αυτών, και απανθρώπως ημίν
Regni autem nomine omifariam potestates intel . χρησάμενα. Βασιλείας δε λέγει τας τoπαρχίας.
ligit.
l'ers. 7. Quoninm comedoruni Jacob , el locum "Οτι κατέφαγον τον Ιακώβ , και τον τόπον αυ-.
ejus desolarernni. Effunde, inquil , iram luam in του ήρήμωσαν. "Εκχεον δε επ' αυτούς την οργήν
cus , quoniam comederunt nos in ore gladii . σου , ότι κατέφαγον ημάς έν στόματι ρομφαίας .
VERS . 8 , 9. Ne memineris iniquilalum nostrorum ή μνησθής ημών ανομιών αρχαίων . Των άχρι
antiquarum . Quos conspnc comminiserant. Per an . τότε • αρχαίας γαρ νυν απλώς τις προλαβούσας
.

liquas cnim iniquit::les, delicla omnia in præler- φησί.

itum perpetrala intelligi vull.
Cito anticipent nos misericordiæ fuæ, Domine, Ταχύ προκαταλαβέτωσαν ημάς οι οικτιρμοί σου ,
guia pauperes factis sumus nimis, ailjuva nos, Deus D Κύριε, ότι επτωχεύσαμεν σφόδρα , βοήθησον
Salvator nosier. Pauperes, inquit, facti sumus, et ημών, θεός ο Σωτήρ ημών. Επτωχεύσαμεν εκπε .
info oninibus bonis dejecti, et si ullas aliquando σόντες εκ πάντων ών είχομεν, και εκ των αρετών.
possedimus virtutes , cis omnibus hoc lenipore Σωτήρα δε αυτών τον Θεόν καλούσι, και πολλάκις
caremus . Salvatorem autem Deum appellat , quia αυτούς σωτηρίας αξιώσαντα .
Sipenumero cis salutem præstiteral,
i'ropler gloriam nominis tui, Domine, libera nos, "Ενεκα της δόξης του ονόματός σου, Κύριε ,
el propitius eslo peccatis nostris, propter conten ρύσαι ημάς , και ιλάσθητι ταίς αμαρτίαις ημών ,
: ι. ιν , 24. 61 Osee 1 , 2.
Variae lectiones .
( 2 ) Correc : lill!r wii. tradem polins, Multo magis quam nos ip ad iram
L ' ) Abertal interpres ubi a ::cioris scosu . Ver . cxcitare dcbent genies quæ adversum nos, 6. 8. etc.
829 COMMENT. IN PSALMOS. 830
ένεκεν του ονόματός σου. Εί και ανάξιοι ελέους A tuum. Tametsi nos indigni sumns misericorilia tra,
ημείς, αλλά γε ρύσαι ημάς, ίνα μή άδοξή το όνομά lu lamen quæso eripc nos , ne inglorium sit apud
σου εν τοις έθνεσιν, ονειδιζόμενον, ώς ασθενές, και gentes nomen tuuni, neve exprobrelur ali cis quasi
ως μη δυνάμενον εξελέσθαι τον οικείον λαόν . Παλιλ . infirmum sit, et quasi ncqucas populun lunm li.
λογία δε νύν ο δεύτερος στίχος• ταυτο γαρ το , Ρύ- berare . Secundus autem versiculus repetitam con
σαι , τω . Ιλάσθητι · ιλεωθείς γαρ ρύεται. tinct sententiam . liein enim est Libera, quod ,
Fropilius esto. Nam qui ad liberationem est para
lus, is etiam est propilius.
Μήποτε είπωσι τα έθνη : Πού έστιν ο Θεός αυ- Vers. 10, 11. Nequando dicant gen.es : Ubi est
των ; Τούτο δηλον . Deus eorun ? lloc per se clarum est.
Και γνωσθήτω εν τοις έθνεσιν ενώπιον των El cognoscalur in gentibus coran oculis eoruin
οφθαλμών ημών ή εκδίκησης του αίματος των δου- ullio sanguinis servorum luorum , qui effusus est.
δων σου του εκκεχυμένου . Εν τοις άλλοις έθνεσιν, Ui in aliis gentibus boc cognoscalur, et nobis ad
έτι ζώντων ημών . buc superstitibus.
Εισελθέτω ενώπιόν σου και στεναγμός των πε- Iniret in conspectu tuo gemilus compeditorum .
πεδημένων , Τών εις αιχμαλωσίαν απαγομένων . Eorum scilicet qui in caplivitatem acii sunt.
Κατά την μεγαλοσύνης του βραχίονός σου Secundum magnitudinem brachii lui serra filios
εεριποίησαι τους υιούς των τεθανατωμένων . Διά- interemplorum , Salva , inquit, occisorum filios, qui
σωσον τα διαδράντα τέκνα των αναιρεθέντων , η cedem efugerunt, vel salva eos, qui in servitulera
και τα εις δουλείαν ληφθέντα . Βραχίονα δε λέγει δucti sunt. Per brachium vero , fortitudinem ac
την ισχύν . poles:liam intelligit .
Απόδος τους γείτοσιν ημών επταπλάσιον εις V58s. 12. Redde vicinis nostris septuplum , in sinn
τον κάλπον αυτών , τον ονειδισμών αυτών , δν eorum , opprobrium suum, quod erprobarerunt tibi,
ωνείδισαν σε , Κύριε . “Επταπλάσιον το πολυ- Domine, Septuplum llebreorum niore posuil pro
πλάσιον ή Εβραϊκή γραφή καλεί ώσπερ και επτά Multiplici, quemadmoduin et Siplem perszepe poni
-και πολλά . Όνειδισμόν δε λέγει την εξουδένωσιν . videmus pro Multis. Per opprobrium rero con
εις τον κόλπον δε αυτών, αντί του, Περιφόρητον, templum intelligit. In sinu ctiam corum rccidi
ανατάβλητον . oplat supplicia, quia quoil in sinu est, de facili
nou rejicitur, et semper circumferlur.
"Ημείς δε λαός σου , και πρόβατα νομής σου . C VERS, 13. Nos autem populus luus, el oves pa
Εί και επταίσαμεν (92) νομή οι Θεού αι εντολαι scua quæ. Tametsi peccaverimus (lui tamen sem
αυτού . per sumus), divina aulem mandala abundantissi
mum præbent paluun.
'Ανθομολογησόμεθα σου , ο Θεός, εις τον αιώνα . Conflebiniur libi, Deus, in sæculum. Si nos exau
Ε! και επακούσεις ημίν , αντί της σωτηρίας ταύτης, dieris , gratias tibi semper pro consecuta agenus
ευχαριστήσομέν σοι αεί. Η απλώς . Ευχαριστήσομεν, salute . Yel simpliciter se acturos gratias polli
περιττευούσης της αντί προθέσεως . centur.
Εις γενεάν και γενεάν εξαγγελούμεν την In generationem el generationem annuntiabinus
ηίνεσίν σου , Εις πάσαν γενεάν . Αίνεσιν δε, την laudem fuam. In omncs , inquil, generationes,
επι ταις ευεργεσίαις και αντιλήψεσιν . Αλλ' ούτω laudes fuas annuntiabimus, hoc est laudationes
μεν καθ' ιστορίας και ψαλμός ήρμήνευται . "Ηρμοσε illas, que pro lantis beneficiis tibi delbentur . Eι
δε και τους διωχομένοις υπό τυράννων Χριστιανούς , hoc pactu quidem hic psalmus fuit juxta historic
εφ' ών έθνη μεν οι τύραννοι , και απλώς πάντες οι sensum expositus. Accommodari lamen possunt
πολεμούντες Χριστιανοίς • κληρονόμοι δε του Χρι- presentis psalami verba sanctis idelibos Cluristia
στου οι Χριστιανοί• ώς εν τη πρώτη ψαλμώ προ- D nis. qui a tyrannis persecutionem passi sunt :
είρηται • ναός δε αυτού και κατά τόπον έκαστον . juxta quem sensum per gentes , tyrannos intelliges,
"Ιερουσαλήμ δε, πάσα πόλις Χριστιανών θνησιμαία el alios omncs Christiani nominis hostes : el per
δε τα σώματα των μαρτύρων , και τα εξής αναλόγως Christi bæredes, ipsos fideles, quemadmodum in
Ιακώβ δέ οι Χριστιανοί, ώς πολλάκις έφαμεν γει- prinio psalmo leclaravimus : et per templum Dei ,
τονες δε ημών οι Εβραίοι , ώς της Γραφής αυτών και unumquolque leinplum Deo dicatum . l'er Jerusa
ημίν υποκειμένης εις νομήν , και ως μάλλον των εθνών lem ctiam , ipsain Christianorum civitatem , el per
των άλλων ημίν εις πίστιν εγγίζοντες · αλλά και αι- morticina, sancla martyrum corpora . Quis. Soquune
ρετικοί , ως εγγίζοντες ημίν τω πλείονι μέρες των lur juxta eandem rationem intelligas. Jacob criam
δογμάτων . Εξουδένωσαν δε τον Χριστόν, όσοι των pro Christiano accipitur populo, ut sæpe diximuus.
αιρετικών και κατά της θεότητος αυτού έβλασφήμη- El per vicinos nostros, ipsos intelliges Hebraeos :
σαν, ώς ο Σαβέλλιος και ο "Αρειος • ή κατά της co quod illorum Scriptura nobis ctiam in legem

Variæ lectioncs.
(92) Ye: l'ull. l'ubulum autem Dei, jus maridala .
831 EUTHYMII ZIGABENI 832

est, et φuia Judei nobis ad fidem magis proximi Α ανθρωπότητος αυτού, ως ο Απολινάριoς και Νεστό
g'ilit , quani reliquæ nalioncs : quanquam et ipsos ριος .
brrrrlicos possumns vicinos nostros appellare, cum in multis dogmatis nobiscum sentiant. Contem
pscrunt autem Christum hæretici, dum valde blasphema adversus illins divinitatem loquunlur,
quemadmodum Sabellius el Arius. Vel advcrsus illius humanitatem , qnemadmodum Apollinarius, el
Σ

Nestorius,
In fuem , pro iis qui commutandi sunt, testimonium Εις το τέλος υπέρ των αλλοιωθησομένων μαρτύ
ipsi Asaph , Psalinus pro Assyrio. ριον τώ 'Ασαφ, ψαλμός υπέρ του Ασσυρίου .
PSALMUS LXXIX . ΨΑΛΜΟΣ 09 .
In liner: dictum est, non solum ob prophelias Το Εις το τέλος ου μόνον διά τάς έμφερομένας
que in psalmo continentur, ut sæpe diximus, scu προφητείας , ως πολλάκις ειρήκαμεν , αλλά και διά
quia finem , hoc est , consumptionem cortinet το' αποτείνεσθαι τον ψαλμόν εις το τέλος της εγκλη
Julaicae felicitatis. Prædicit enim obsidionem et ρίας των Ιουδαίων . Προφητεύει γάρ την πολιορκίαν ,
caplivitalein eorum et quæcunque alia a Babylo- και τον άνδραποδισμόν , και όσα πεπόνθασιν υπό
niis passi sunt, qui primæ eorum felicitati Anem Βαβυλωνίων , τέλος επιθέντα αυτούς της προτίρας
B
imposuerunt. Quod vero ait pro iis qui commu- ευδαιμονίας , είτουν , εκχοπήν . Το δε, “Υπέρ των
andi sunt, ut alibi jam declaravimus , immutatio- αλλοιωθησομένων , και εν άλλοις των προλαβόντων
nem rerum indicat. Testimonium autem dixit, quia ψαλμών , πανταχού δε μεταβολήν πραγμάτων σημαί
wintestatur Prophela in hoc psalnio , el annuntiat νει. Μαρτύριον δε , ότι διαμαρτύρεται , είτουν αναγ
futuras calamitates , studens nimirum, ut aliquo γέλλει τις εσομένας συμφοράς “ εί πως σωφρονέστε
pacto ob timorem sallem Judzei sapientiores fie- ροι τω φόβω γένωνται οι Ιουδαίοι . Περί δε τού
rent . De Asapla etiam alibi predictum est. Per 'Ασάφ προείρηται • το δε , Υπέρ του 'Ασσυρίου ,
.

Assyrium vero, ipsum intelligil Nabuchodonosor αντί του , Περί του 'Ασσυρίου • λέγει δε τον Βαβυ
Baliyonium , qui de Assyriis genus trahebat. Pro λώνιον Ναβουχοδονόσωρ , ώς εξ 'Ασσυρίου έλκοντα
Assyrio igitur, dixit, pro, de Assyrio, hoc est de iis το γένος . Περί του 'Ασσυρίου δε , ήγουν περί ών
que Assyrius Nabuchodonosor gessit adversus εποίησεν Ιουδαίοις .
Judæos.
VERS. 2. Qui pascis Israel, inlende. Per Israelem, "Ο ποιμαίνων τον Ισραήλ, πρόσχες . Ισραήλ ,
vel ipsum Jacob patriarclam intelligit, cui Deus και τον πατριάρχην Ιακώβ λέγει • διότι υπέσχετο
3 ollicitus est, se ei semper adfuturam et serra- c αυτώ ο θεός συνείναι και φυλάττειν αυτόν, και τον
Turum 80 eum in periculis ; vel ipsum populum, εξ εκείνου καταγόμενον λαόν. Είρηται γαρ εν τω
qui ab to originem traxit. Dictum est enim in προ τούτου ψαλμώ , ότι και ανήγαγεν αυτούς ώσει
precedenti psalmo, quod duxit Deus hunc popu- ποίμνιον , έν ερήμω. Το δε ο ποιμαίνων , αντί
lum, quasi gregem in deserlo. Qui pascis aulein , του Ο ποιμάνας . Ομοίως δε και το εξής . Ο οδη.
10suit, pro, Qui pavisii ; et similiter, Qui deducis, Yήσας . Εσχημάτισται γαρ ο ψαλμός εις πρόσω
pro, Qui deduxisti. Efferendus est autem hic πον των τηνικαύτα διαδράντων τον θάνατον .
psalmus ex eorum persona , qui lunc ab hostium
gladio cvaserunt.
Qui deducis quasi oven Joseph. Vel ipsum patri "Ο οδηγών ωσεί πρόβατον τον 'Ιωσήφ . Ιωσήφ
archam intelligit Joseph, cui Deus in periculis , tit πάλιν και τον αυτόν εκείνον τον Ιωσήφ ονομάζει ,
«lux optimus, presto fuit, Scriptum enim legimus διότι ο θεός αυτόν εν πάσιν εχειραγώγεικινδυνεύοντα:
quod eral Dominus cum Joseph ; vel ipsum popu .

γέγραπται γάρ : Και ήν Κύριος μετά 'Ιωσήφ : η

lum . Tania enim universo populo beneficia præ- τον δηλωθέντα λαόν· πατέρα γάρ όλου του λαού
stita sumt ab hoc patriarcha, et lantain omnium και τον Ιωσήφ καλεί, ώς και εν τω ος ψαλμοί φησε :
.
curam liabuit, αι pater omnium tribulunm esse visus D Τους υιούς Ιακώβ και Ιωσήφ • όπου και τηνεξήγη
sit. Unda sæpenumero Prophela illum , veluti σιν εύρήσεις.
omnium tribuum patrem appellat (lametsi Eplıraim , el Manasses tantum ab co descenderint), unde in
psalmo Lixvi dixit : Filios Jacob et Joseph. Ubi eliam diximus.
Vens. 3. Qui sedes super Cherubim manifestare Ο καθήμενος επί των Χερουβίμ , εμφάιηθε
coram Ephraim , Benjamin et Manasse. Cum man . εναντίον 'Εφραίμ, και Βενιαμίν , κι.. Μανασσή .
dassel Moysi Dominus, ul Cherubim duo aurea "Εντειλάμενος ο Θεός τώ Μωυσή ποιήσαι δύο Χε
conficerel, lique ex ulraquc propiliatorii parle ea ρουβίμ χρυσά τoρευτά, και επιθεϊναι εξ αμφοτέρων
poneret, subjungil : El cognoscar illic a le, et lo- των μερών του ελαστηρίου , είρηκεν ότι Γνωσθήσο .
quar tibi desuper propiliatorium " . Manifestare μαί σοι εκείθεν . Και λαλήσωσοι άνωθεν του λα.
aulem coram Ephraim , elc., ac si dicerel : Oplo, στηρίου ανά μέσον των δύο Χερουβίμ εν τω ομι
ut cognoscaris venissc coram iis qui derelicti sunt, λεϊν. 'Εμράνηθι δε , είτουν Γνώσθητι , ότι ήλθες
quos Elhrain,, Benjamin clct Manassen appellavit.. βοηθός ενώπιον τωνυπολελειμμένων ούς ωνόμασεν
* Εxod. XXV, 12.
 833 COMMENT. IN PSALMOS. 834
Εφραίμ , και Βενιαμίν, και Μανασσή . Επει γάρ A Nam ex quo eminerat patriarclie Joseph , Hiero
του Ιωσήφ εμνήσθη , ειλότως επεμνήσθη και c!uorum etiam maxime dilectorum ei filiorum me
των φιλτάτων δύο υιών αυτού 'Εφραίμ και Μα. minit , Ephraim nimiruin el Manasse , et prie
νασσή , και του ηγαπημένου αυτώ αδελφού Βε- cæleris omnibus clarissimi cliam fratris Benjamin ,
νιαμίν , ώς μόνου ομομητρίου . Και από τούτων quem unicum ex eadein matre fratrem habebal .
τον λαόν ωνόμασεν , ίνα διά την αρετήν του Ιω- Ab bis auleni tribus palriarchis universum popu
σήφ επικαμφθη ο θεός τη γένει των τέκνων , και Jum nominavit : atque hoc, ut ob egregias virlu
του αδελφού αυτού . Xρή δε γινώσκειν ότι εΡκαι les patriarchae bujus Joseplı Necterelur er placa bi
πρεσβύτερος υιός ο Μανασσής ήν , αλλ ' ούν ο Μωύ . lior fieret Deus erga illius posteros . Illud eliam
σης πανταχού τον Εφραίμ προτίθησιν, ώς παρά του sciendum est,, quod Manasses erat major natu, et
"Ιακώβ προτιμηθέντα , μάλλον ευλογηθέντα και tamen Moyscs ipsum Ephraim ei passim prie
συζεύγνυσιν αεί τοις υιούς του Ιωσήφ τον Βενια- ponit :: quia pr.eliomoratus fuerat al,, avo Jacob,, ct
μίν , ως οικείον και αυτόν τώ Ιωσήφ. διά το όμο- Inajors fuerat Deuedictiones consecutus: quodqu:
μήτριον , και ως ευθύς μετά τον Ιωσήφ γεννηθέντα • passim Benjamin 2 Moyse conjungitur cum aliis
τώ Μωυσή δε νύν και ο Δαβίδ κατηκολούθησεν. Επει Ioseph , veluti qui ob predictam rationem illi essel
δε , της του Λευί φυλής της λατρείας του θεού αφο- °B magis deviucius, et quia stalin natus fuerat post
ρισθείσης, αντί ταύτης παρελήφθη και του Μανασσή ipsumn Joseph, idea beatus David Moysem seculus
εις το στρατεύεσθαι , είκότως νυν τελευταία τέτα- eumdem ordinem in eorum commemoratione ser .
κται , ώς εξ ημισείας ούσα φυλή και ασθενεστέρα της Vavit ; et quoniam Ioco tribas Levi, que livinc
Βενιαμίτιδος , ώσπερ δή κακείνη της Εφραίμίτιδος. cultui fueral dicala, assumpta est tribus Manasse
" Αλλως τε και αι φυλαί αύται τολμηρότεραι των ad militandum , non temere omnium nunc extrema
Ελλων ήσαν εις τιμήν δε του Ιωσήφ οι δύο υλοι ponitur, veluti qua . es dimidio , ut ila dicam, crat
αυτού φύλαρχοι γεγόνασιν . tribus, et quia etiam imbecillior erat tribu Rinja
nin , quemadmodum et ipsa uribus Benjamin inferior erat tribu Ephraimn. Vel aliter : Hæ tribus
( zleris omnibus erant audaciores, et in bonorem patriarche Joseph ambo ejus Alii tribuum prioci .
pes fuere .
"Εξέγειρον την δυναστείαν σου , και ελθε εις Escila polentiam tuam, et veri, ut salvos facias
το σώσαι ημάς . Έξανάστησον την υπερφερή δύ . nos. Supremam quæso polentiam luain , quæ ob
ναμίν σου , εις αντίληψιν ημών , καθεύδουσαν τη diuturnam longanimitatem luam quodammodo
μακροθυμία : είρηται δε ημίν διαφόρως ότι τας C dormitare videtur, suscila in auxilium nostrum .
jam sepenumero dictum est,, quod
ανθρωπίνας ενεργείας και τα πάθη ή Εβραίς " Illud a nobis in
Γραφή τω θεώ περιτίθησιν · παχύτερον διαλεγομένη , sacra Scripiura Deo passim actiones et passiones
διά τήν των Εβραίων παχύτητα . Και περιττόν εφ ' ascribit bumanas , crassiori admodum more locula,
εκάστης λέξεως τοιαύτης τα αυτά λέγειν . Διό χρή ut Hæbræorum habeludini inservirel. SuperQuum
το κανόνι τούτη χρήσθαι δι ' όλων των ομοιοτρόπων . est autem eadem sæpius repelere. Alque idco live
jusmodi regulam , in similibus loquendi modis op
portunum est observare.
Ο θεός , επιστρεψον ημάς . Από θλίψεως εις VERS. 4. Deus , converte nos. A tribulatione in
χαράν , ή από φυγής εις αντίστασιν , ή από δουλείας gaudian,, aa fuga ad pugnan ,, a servitute ad liler
εις ελευθερίαν, ή από της ξένης επί την πατρίδα . talem,, ab aliena regione in patriam .. Yel,, Converte
“ Η επιστρεψον ημάς προς σέ , συνεργών εις τα σά nos ad le , et nobis cooperare , ut volunlalem
θελήματα . Επιστράφητε γάρ, φησί, πρός με , και luam valeamus perficere, juxta illud : Convertimini
επιστραφήσομαι προς ημάς . ad me, el ego convertar ad vos 85 .
" Επιφανον το πρόσωπόν σου , και σωθήσομαι . Ostende faciem tuam, et salvi erimus . Indica
Εμφάνισον μόνον το πρόσωπόν σου , και αρκεί τούτο D nobis, inquit, et deinonstra facien tuam : et hoc
προς σωτηρίαν ημίν μεταφορικός δε ο λόγος . Αρι- erit nobis satis ad salutein. Sermo esl metapho
στέος γαρ επιφανέντος, οι μεν οικείοι αναθαρρεύ- ricus . Ubi enim aliquis dux,, aut imperator certan.
ουσιν, οι δε πολέμιοι τρέπονται . libus militibus supervenerit, continuo suis qui
dem animum et vires præstal , hostibus vero
timorem .
Κύριε , ο θεός των δυνάμεων , έως πότε οργίζη Vers. 5. Domine, Deus virlulum , usquequo irasce
επί την προσευχήν των δούλων σου ; Το, Όροιζη, ris ad oralionem servorum tuorum ? - Irasceris
είπεν, αντί , Ουκ επιβλέπεις από του προηγουμέ- dixil, pro Non respicis , a præcedentibus signifie
νου το επόμενον · έπεται γάρ τοις οργιζομένους το cans id quod consequitiir. Solent enim qui ira
με βλέπειν επί τάς δεήσεις των παροργισάντων . scuntur , ad illoruin pelitiones non respicere, qui
coś od iram provocarunt.
Ψωμιείς ημάς άρτον δακρύων και ποτιείς VERS. 6. Cibabis nos pane lacrymarum el ; olabis

# Zacliar. I, 5 .
835 EUTHYMII ZIGABENI 836
nos lacrymis in mensura ! A communi sensu A ημάς εν δάκρυσιν εν μέτρω ; Από κοινού , το Εως
sumenda esl dictio Usquequo ! Cibabis autem , πότε ; Ψωμιείς δε, αντί του Φαγείν δώσεις . Ηγουν
loc cst , Dabis ad manducandum . Usquequo, in- έως πότε φαγείν δώσεις άρτον εν δάκρυσι , και ποτί .
quil, voles, ul manducemus panem , et bibamus σεις οίνον, ομοίως εν δάκρυσι ; Δηλοί δε ότι και την
virum in lacrymis ! Indicat autem his verbis, βρώσιν , και την πόσιν , δακρύοντες προσεφέροντο.
quod simul cum lacrymis panem et vinum sume- " Η και άλλως · Ψωμιείς ημάς άρτον δακρύων και
bonit. Vel , Usqucquo pro cibo et polu præbebis ποτιείς εν δάκρυσι, τουτέστιν αντί βρώματος και
nobis lacrymas ? In mensura aulem dixit, pro Ad πόματος δάκρυα φαγείν ημάς και πιείν δώσεις . Το
mensuram , hoc est, ad delicioruin nostrorum pro . δε 'Εν μέτρα αντί του Πρός μέτρον • έστιν ανα .
portionenı el modum . Aquila autem et Symmachus : λόγως αμαρτίαις ημών. Ακύλας δε και Σύμμαχος ,
Gibasli nos, dixerunt el Potasli. "Ενώμισας και Επότισας , είπον .
VERS. 7. Posuisli nos in contradictionem vicinis " Εθου ημάς εις αντιλογία τους γείτοσιν ημών ,
nostris, et inimici nostri subsannarerunt nos. In και οι εχθροί ημών εμυκτήρισαν ημάς . Αντιλογίαν
contradictionem , hoc est, in opprobrium . Eadem ενταύθα το όνειδος εκάλεσε • τα αυτά λέγων τοις
autem repetit quæ in superiori psalmo dicta sunt, ρηθείσιν εν τω προ τούτου ψαλμώ . Είρηται γάρ
ibi : Facta sumus pproυτίκ υίcinis noειτίι , Β 'Εγενήθημεν όνειδος τους γείτοσιν ημών, μυ
subsannario el derisio iis qui in circuitu nostro κτηρισμός και χλευασμός τους κύκλω ημών .
sunt * .
VERS. 8. Domine, Deus virlutum, converla nos, Κύριε , ο θεός των δυνάμεων , επιστρεψον ημάς ,
ostende faciem tuam , et salvi erimus. llæc etiam επιφαναν το πρόσωπόν σου , και σωθήσομεθα .
Ι

superius dicta sunt. Repetitione autem sermonis Ταύτα ανωτέρω είρηκε: δις δε τούτοις έχρήσατο,
inlensionem precum suarum deinonstrai . δεικνύων επίτασιν της παρακλήσεως .
VERS. 9. Vineam ex Ægypto transtulisti. Antiqua "Άμπελον εξ Αιγύπτον μετήρας . Τας παλαιάς
commemorat beneficia, narrans unde Hebræorum ευεργεσίας καταλέγει , διηγούμενος, πόθεν το γένος
genus evcnerit. Ex Ægypio aulem , translata ese in των Εβραίων μετήγαγεν εις Παλαιστίνην , και όσα
Palästinam . Deinde etiain prosequitur, mulla nar. δι' αυτούς εποίησεν · όπως εντεύθεν επικάμψη τον
runs beneficia, quæ Deus Judæorum gratia operatus Θεόν , εις το μή πάντη περιιδείν αυτούς , δι' ους
osl, at bujusmodi comunemoratione illum Necterel, τοσαύτα πάλαι ειργάσατο. Δια του ψαλμού δε ο Προ
ulque impetrarel, illos ne prorsus despiceret, ob φήτης υποτυπoί , πως δεί τον Θεόν εξιλεούσθαι :
μως tanta olim efecisset . Docet etiam hoc psalino o πoίoις χρωμένους ρήμασιν. "Αμπελον δε καλεί τρο
Propheta quo pacto oporteal nos Deum placare, et πικώς το γένος των Ιουδαίων διά το ευθαλές .
quibus verbis. Per vineam autem ligurale Judæorum gentem intelligit, quæ olim vineze instar lo
rentissima eral.
Ejecisti gentes, el planlasti eam. De his gentibus 'Εξέβαλες έθνη , και κατεφύτευσας αυτήν . Περί
tradidimus in psalmo Lxxvii. Persistit autem Pro- τούτων των εθνών ειρήκαμεν εν τω ος ψαλμώ .
phela in jain cæpla melapliora. Plantasli enim , Δι' όλου δε του νοήματος τηρεί των λέξεων την
inquit , eas, hoc est, stabilisti : Lamelsi postmorlατη τροπήν . Κατεφύτευσας δε, αντί του "Ιδρυσας . Εί
Judxi ob mulla eorum scelera in Deum coinnissa , και παροργίσαντες , εξώστησαν ύστερον .
illinc prorsus expulsi sint.
Vers. 10. Vium fecisti anle eam . Omnibus aliis Όδοποίησας έμπροσθεν αυτής . Οδν εποίησας,
impedimentis, spinaruia instar , evulsis , viam p.s- εξελών, δίκην ακανθών και σκώλων άλλων , τα έθνη
pulo latam ſecisti. Vel, ller ei isti, legem scilicet ή και νόμον δούς, δι' ου βαδιείται .
præslans per quam ambularent.
El planlasti radices ejus. Hiec verba cliam magis Και κατεφύτευσας τας ρίζας αυτής. Τούτο
declarant prestitiam populo stabilitatem . Per radi- D εμφαντικόν έστιν βεβαίας ιδρύσεως. Ρίζας δε νοει
ces autem , tribuam principes intellige , vel, in τους εξάρχους των φυλών, ή καθόλου την βασιλείαν
universum ipsum regnum Judæorum . 'Εβραίων.
El implevil lerram . Non universam lerram sed Και επλήρωσε την γην , Ου της οικουμένης,
terrani promissionis, quain possederunt. αλλά την της επαγγελίας , και όσης εκράτησαν .
Vers. 11. El coperuil montes umbra ejus , el ar- Εκάλυψεν όρη σκιά αυτής, και αι άνuδενδρά
busla ejus courus Dei. Per montes quidein livilimas δες αυτής τάς κέδρους του Θεού. “ Ορη μεν ::
intelligit geles , et per unbrani ejus, auctoritatem όμορα έθνη : η σκιά δε αυτής εξουσία και δυνα .
et potentiam Judiris prieslilam ; per cedros veio , στεία , η επιτεθείσα αυτοίς . Και κέδροι μέν οι εν
illos principes, qui inter seulium nationes sublin τοις έθνεσιν υφτλο ! και υπερέχοντες άρχοντες · ανα.
miores el clariores erant; ci per arbusta ejus, illos isvõgii :; od zitiis ol nrsuóvs; oi ÉRÄW Xat&står.
viros, qui super Judicurun populum duces constituti τις αυτών . Του Θεού δε είπε τας κέδρους, ώς και
fuerant. Dei aulom Cedrus essc dixit , veluti ab eo αυτών υπό Θεού υψωθέντων . Επί του Δαβίδ γάρ ,

88 Γsal. LΧΧ11 , .
837 COMMENT . IN PSALMOS . 338
έτι δε και του Σολομώντος , πολλά των εθνών εδα. Λ exaltatas . Temporilus auleim am beati David quit
σμοφόρους τοίς Ιουδαίοις . Salomonis mulle gentes servierunt Judæis.
'Εξέτεινε τα κλήματα αυτής έως θαλασσης, VERs. 12. Extendil palmiles sNOS usque ad s :are,
και έως ποταμών τάς παραφυάδας αυτής . Κλή . el usque ad fumina propagines suns. Per palmiles,
ματα μεν τα γενόμενα κατά καιρών, και αύξοντα attgescenlein populi Bullitudinem , et per Mare ,
πλήθη του λαού • θάλασσα δε, η Ινδική και παρα . Indicum mare intelligit : per propagines vero, ipsos
φυάδες μεν, οι προσήλυτοι , οι εξ εθνών προσελθόν- proselytos , qui es gentius Judeorum se religioni
τες, και την θεογνωσίαν δεξάμενοι , και ούτω παρα- aliungebant , et cognitionein Dei assequebantur.
.

φυέντες αυτοίς. Ποταμούς δε λέγει τον Ευφράτην, Hi elenim antique Judæoruin radici quodammodo
κατά το Εβραϊκών ιδίωμα• ως και εν τω ος ψαλμω aluascellantur . Per Ruina etiamipsuEuphrale
προείρηται . Η δε τρίτη βίβλος των Βασιλειών πο- siguilical, plurali usus numero pro singulari, lle
ταμών ενικώς αναγράφει. bræorum more , ul diximus in psalmo LxxvII . In
lerlio lamen Regum libro, flumen singulari sermone
scriplum est.
"Ινα τί καθεϊλες τον φραγμόν αυτής , Φραγμών VERS. 13. Quasi destruxisti sepem ejus ? Per sepem ,
B
λέγει την φρουρούσαν αυτούς θείαν επισκοπήν. divinam proleclionem intelligit, quix illos oliw cu
stodiebat.
Και τρυγώσιν αυτήν πάντες οι παραπορευό- Ei vindemianl eam omnes , qui prælergrediuntur
μενοι την οδόν . Και λυμαίνονται αυτήν πάντα τα riam ? Et vastaut eam omnes gentes , que justa
έθνη τι παρ' αυτής πορευόμενα την εδόν : η πρό- illam ambulant, per viam . Præpo-ilio enim , præler,
θεσις γαρ ενταύθα την εγγύτητα σημαίνει . Οσοι, boc in loco , vicinitatem significat. Quicunque , in
φησί , πλησίον αυτής ποιούνται την ιδόν , ήτοι την φuit , juxta eam iter faciunt , vel , quicunque illic
,
δένδον , επηρεάζουσιν αυτή . Προς τούτους δε τους Transexual , lædunt eam , el damnum ei infcrunt.
λόγους αποκρίνεται διά Hσαίου και επουράνιος Verum ad lujusmodi Juliorum sermones , per
γεωργός , λέγων · Διότι έμεινα του ποιήσαι στα- Isaiam prophetam respondct colesti & gricola ,
φυλήν , εποίησε δε ακάνθας. dicens : Exspectavi ul facerel uvas , fecil aulein
spincs 57.
Έλυμήνατο αυτήν σύς εκ δρυμού. Ο Βαβυλώ- Vers. 14. Vaslaril eam sus de silva. Balıylonius
νος Ναβουχοδονόσωρύς λεγόμενος διά το χαίρειν nimirum Nabucliodonosor , sus ileo dictus quol
sw Bopbou tūv trgovwv xal Bed την
ttv dany ακαθαρ- cC in voluptatum luto volutaretur, et quia omniſariamu
άλλην axalap
σίαν. Δρυμός δε η Βαβυλών , ως δασεία τώ πλήθει spurcitize genere fodus atque imundus erat. Per
των ενοικούντων άκαρπος δε πρός αρετήν και ως silvan vero, ipsa Intelligitur Babylon , quia lisabi
ενδιαίτημα των νοητών θηρίων . lantium multitudine instar silva densa eral , el
infructuosa germine virlulum , ct quia locus alque
habitatio est intellec !ualium ferarum .
Και μονιός άγριος κατενεμήσατο αυτήν . Τους El singularis ferus depasius est ean . Eumdem
αυτούς λέγει πάλιν, μονιόν μεν ως μόνον αυτοίς Pursis Nabuchodonosor singularein appellal, veluti
επιστρατεύσαντα , δίχα συμμάχων · άγριον δε, ως qui alisque auxiliaribus copiis solus allversus Ju
Oτηριωδώς και όμως Εβραίους χρησάμενον . Μονιός dæos mililasset : ct ſerum quasi sævum , atque
δε έστιν ας μόνος ιδεύων , και ετέροις ουκ επιμι- immilen , ei fere alicui similed . Crudelissimus
γνύμενος . δι' υπερβολήν αγριότητος . Τινές δε ύν εκenim fuerat in Hebräkos. Singularis aulem seu so
δρυμου τον 'Ασσύριον Σαλμανάσαρ φασίν , ός προ lilarius sus ille dicitur , qui solus incedit , el ob
του Ναβουχοδονόσωρ επόρθησε την Σαμάρειαν. Διό summam feritalen aliis non niscelur. Quidam vero
και ούτος μεν έλυμήνατο μερικώς Εβραίους · ο δε per suem de silva , Assyrium intelligunt Salmania .
Ναβουχοδονόσωρ καθόλου κατενεμήσατο . D sar , qui anie Nabuchodonosor depopulaliis esi Sao
marianı, quippe ex aliqua parle Judzis damna inlulit. Nam Nabuchodonosor eos prorsus perdidit.
"Ο Θεός των δυνάμεων , επίστρεψον δή , επί- VeRs. 15, 16. Deus virlulum conrerie et respice
βλεψον εξ ουρανού , και ιδε , και επίσκεψαι την de colo , οι υide , et visitα tinean islaw , et perfce
αμπελον ταύτην , και κατάρτισαι αυτήν, ήν έ- ean quain planlavil dezlera lua. Couveric , hoe
φύτευσεν η δεξιά σου . - Επίστρεψον , ήτοι Διόρ- cst, Dirige n0s και vel, ut superius diximus ( Converte
Oωσον ημάς. "Η και , καθώς ανωτέρω είρηται, επί nos ad te ; aut a tribulatione ait gaudium , etc. ) ,
σκεψαι δε , αντί τουίασαι συντριβείσαν. Κατάρτισαι : ct Visila vineano , hoc est , Medere eam , que ci
δε , αντί του Ανάκτησαι , εις την προτέραν ευκληρίαν trila est, et Ri spice, hoc est, Kefove, ci in priorem
αποκατάστησον (93) ήντινα άμπελον κατώκησεν slalum cam restilue, eam , inquam , vincam , quam
ενταύθα ή σή δύναμις. dextera lua plantavil. Divina enini poleslalc faclum
esl , ut in hac regione liabilarcmus .
en Isa . v , 2.
Variæ lectiones .
( 95) Græcc nuom riniam exstruxil puler:lia lua. Cætera de quo addidit interpres, explanationc usus,
et lerc seinpei .
839 EUTIIYMII ZIGABENT 840
El super filium hominis, quem roborasii libi. A A Και επί υιόν ανθρώπου εκραταίωσας εαυτώ .
communi sensu sumenduin est verbuin , Respire. 'Από κοινού δε ενταύθα, το 'Επίβλεψον (94) : υείς
Per Filium autem hominis , Judixi quidem regen δε ανθρώπου ενταύθα Ιουδαίοι μεν λέγουσι τον
intelligunt Zorobabel , cui rolur præslilum est a Ζοροβάβελ . ός εκραταιώθη υπό θεού , και παρά το
Deo, quique apud regem Darium duos illos alole- βασιλεϊ Δαρείω νενίκηκεν τους δύο νεανίσκους :
scentes superavit , ducens quod mulieres vino et αποδείξας (95 ) ότι πάντων κρατούσιν αι γυναίκες ,
rege fortiores essent, et tamen quod verilas om uia και η αλήθεια και θαυμαστωθείς ανήλθε και
vinceret ; unde omnibus adıniralioni ſuii, el conces- ώκοδόμησεν τον εμπρισθέντα ναών και την πόλιν :
sum ei esl ut ascenderet in Jerusalem , utque exuslum ημείς δε φαμεν υιόν ανθρώπου τον προσληφθέντα
templum ,, et dirulam civitalem instauraret .. Nος άνθρωπον. Ο γάρ Θεός Λόγος εκραταίωσεν εαυτώ ,
alilem per Filium hominis , assumplum a Deo ho- τουτέστιν , εφ' αυτού , από της αυτού δυνάμεως
minem intelligimus, Christum nimirum : quia Deus μεταδούς αυτώ, και δυναμώσας κατά του πολεμίου .
Verbuni , sibi ipsi , boc est , in sc ipso assumplum Προς τον προσλαβόντα γάρ νύν ευχή περί του προσ
hominem roboravit , tradens atque impertiens ei ληφθέντος , ένα θάττον αυτόν προσλάβη.
omnem virtulem suam , et polentem eum elliciens ailversus inimicum . Hæc autem verba ad assumen
tem divinilalem de assumpia humanitate a Propheta dicta sunt, ut ad futuram , alque se oplalam
Dei incarnationem eum magis incitaret.
Vgas . 17. Incenso igni et sufossa. Subintelligitur B 'Εμπεπυρισμένη πυρί και άνεσκαμμένη . Λείπει
verbum, est , velfuit ( ut sit sensus : Vinea hac το , εστίν , Αινίττεται δε διά της αμπέλου την γην
Iua igni fuit incensa , et aimplius etiam suffussa , hoc αυτής, είτουν την πόλιν των Ιεροσολύμων · ου μό
est, ab ipsis radicibus eversa ) ; per vineam aulem νον γάρ αυτήν ενεπύρισαν, αλλά και ανέσκαψαν •
illius vinee agrum , vel ipsam civitatem intelligit ταύτα δε οι Βαβυλώνιοι πεποιήκασιν , ώς ή τετάρτη
και

Jerusalem , quam non tantum igni incenderunt , των Βασιλειών βιβλος ιστορεί .
sed etiam suffoderunt, alque a fundamentis everterunt. Hæc auleni omnia a Babyloniis gesia sunt,
quemadmodum in Regum libris traditur.
Ab increpatione vultus lui peribunt. Per increpa . Από επιτιμήσεως του προσώπου σου απο
tionem linc loco divinan iram intelligit. Ira lua , λούνται . Επιτίμησις νύν ή οργή . Λέγει δε ότι "Η
inquit , Hebraeos perder , le scilicet permittente , Ba .
οργή σου απολέσει τους Εβραίους , παραχωρούντος
Myloios sic facere . Neque enim Judeos Babylonii τοίς Βαβυλωνίοις · ου γαρ αν αυτών υπερίσχυσαν ,
superassent , nisi lu vineæ sepem destruxisses , ut ει μη συ καθείλες τον φραγμόν, ώς είρηται .
diximus.
VERS . 18. Fial manus lua super rirum dexleræ tuæ. Γενηθήτω η χείρ σου επ ' άνδρα δεξιάς σου .
C
Alque hoc simili modo dicta esse intelliguul de Και τούτο περί του Ζοροβάβελ νοούσε ». Οτι Ελθέτω
Zorobabel. Venial, inquiunt , in eum potentia tua. ή δύναμις σου επί τούτω . 'Ανδρα δε δεξιάς τον οι
Virum autem dexteræ Scriptura eum appellare so- κείον τη δεξιά φησιν ή Γραφή . Ημείς δε και τούτο
Ici, cui dexlera familiaris est. Nos vero hoc in περί του προσληφθέντος (96) φαμέν του Προφήτου
loco assumiplum hominem intelligimus, quasi opiet παρακαλούντος ελθείν τα σημεία , και λέγονται χειρ
Prophela , ut signa et miracula, quæ nianus Dei et Θεού , και δάκτυλος Θεού, επί τον άνδρα της δεξιάς
Dui digilus dicuntur, fiant super virum dextera , του Πατρός • δεξιά δε του Πατρός Υιός, ώς πάντων
.

hoc est, super illuin Virum , cui dextera Patris fa . Orucourrós.

miliaris cst. Dextera aulem Patris csl Filius, vcluii
rerum omnium crealor, el opifex .
Ει super Filium honinis, quem roborasti tibi. De Και επί υιόν ανθρώπου , όν εκραταίωσας σε
eodem Christo loquitur , eumdem repelens ser- αυτώ. Τον αυτόν φησι παλιλλογών, και ο Χριστός
pilonem . Filiun aulem hoininis seipsum Christus δε Υιον ανθρώπου ωνόμαζεν εαυτόν , διά την
assidue appellabat proper carnein assumplam e φαινομένην σάρκα, ήν εκ της Παρθένου προσ
Virgine. D έλαβεν .
Vers . 19. Et non discedamus a le . Hebræi qui- Και ου μή αποστώμεν από σου . Εβραίοι μεν
dem a duce Zorobabel , nos aulein a Cbrislo , ex οδηγούμενοι παρά του Ζοροβάβελ , ημείς δε παρά
nostra enim persona rersiculum hunc Propheta coile του Χριστού . Προσώπω γαρ ημών το ρητόν ο Προ
scripsit . φήτης τέθεικεν .
Vivificabis nos el nomen tuum invocabimus . Ju- Ζωώσεις ήμάς και το όνομά σου επικαλεσόμεθα .
datos vivificabis renovando eorum civitatem ; 1108 Ζωώσεις Ιουδαίους μεν τη ανανεώσει της πόλεως :
autcm lideles, renovando animarum dignilaleni ημάς δε τη ανανεώσει του αξιώματος της ψυχής διά
per salutare baptismalis lavacrum . His enim amis- του βαπτίσματος . Ένεκρώθημεν γάρ τη απωλεία
.

Variæ lecliones .
(93) Supple ληπτέον . las omnia vincereni.
(93) Ad verbuin simpliciter quod mulieres ci veri- (90) Decsι ανθρώπου.
841 COMMENT. IN PSALMOS . 842
τούτων κακείνοι και ημείς • Το όνομά σου δε έπι- A sis bonis , ntrique mortui sidebamur . Nomen au
καλεσόμεθα , αντί του , Ουχ έτερον Θεόν ονομάσομεν, lem luum invocabimus, hoc est, alium nobis Deum
αλλά σε επικαλεσόμεθα εις αντίληψιν και βοήθειαν. non assumeinus, Deum alium nullum appellavije
Ιδιαίτατα δε προς τον Χριστόν ο λόγος , ος έζώωσεν mus , le unum in defensionem , alquc in ausilium
ημάς · είρηκε γάρ 'Εγώ είμι η ζωή , ου και το espeteinus .. Ει proprie serno est ad Clirislum ,, qui
ονόματι επεκλήθημεν , Χριστιανοί επονομασθέντες . vjvilicavit nos , et dixit : Ego sum rila.63, el cujus
nomine insignili appellamur omnes, qui illius fidem
suscepimus.
Κύριε ο Θεός των δυνάμεων , επιστρεψον ημάς , VERS , 20. Domine Deus rirlutuin , conrerle nos et
και επιφανον το πρόσωπόν σου , και σωθησόμεθα . ostende faciem tuam, el salvi erimus. Mujusmodi
Ταύτα και ανωτέρω ειρήκαμεν · αλλ' εκεί μεν verba babentur etiam in superioribus : veruin illic
προς τους Εβραίους ανηγάγομεν τον λόγον , ενταύθα sermonem in Hebræos retulimus ; hoc autem in
δε ημίν τούτον άρμοσόμεθα . Κύριε ο Θεός των δυνά- loco, ea nobis accommodabimus. Domine , qui vir.
μεων των αγγελικών : ή απλώς , πασών : η αντί του, ο lulum omniuin angelicarum es Deus : vel simpli
χορηγός των δυνάμεων και αντί του, " Ο δυνατός , ώς citer, qui virluluin ac potentiarum omnium es
B.
και ένα άλλους ειρήκαμεν. Επίστρεψον ημάς από της Deus ; vel,, Dormine Deus virtulum dator ac mini
πλάνης , και εμφάνισον ημίν τον Υιόν σου, ός έστι sler ; vel etiain Domine virtutum , pro Domine
πρόσωπόν σου· Ο έωρακώς γαρ, φησίν, εμέ, εώρακε viribus polens, ut alibi diximus, converle los ab
τον Πατέρα • Και αυτίκα , σωθησόμεθα , πιστεύ- errore, el Oslende nobis Filium luum, qui est
σαντες . Το δε , Επιφανον το πρόσωπόν σου , σα vullas, seu faciestua. Quividit enim , inquit, me, ridit
φηνισμός έστι του 'Επιστρεψον ημάς . 'Αλλά ταύτα et Pairem meum " . Naın si eam facien tantum
μεν επί τοσούτον. Αρμόζει δε και όμως και ψαλμος nobis ostenderis, statiin salsabimur, ellecii nijui
τους Χριστιανοίς, ών τας πόλεις και τους έκαστική Mum veri fideles. Dicla autem sunt hæc rerba :
ναούς οι άπιστοι επυρπόλησαν και έδωσαν, παρα- Ostende facieni luam , ad declarationein ver
Σ

χωρήσαντος του Θεού , διά τας αμαρτίας ημών. borum : Conrerle nos. Et harc quidem quantum ad
Δυνάμεθα γάρ τον Χριστιανικών λαών ειπείν Εφραίμ bre
hujusmodi expositionem suficiant! :: verum non hoc
μεν , ώς καρποφόρον αρετής • Εφραίμ γάρ Καρ- panica tanlum verba , sed lolus psalms Christia .
ποφορίαν σημαίνει : Βενιαμίν δε πάλιν , ώς δε- nis congruil , quorum civila:es el lempla , quæ
ξιν εν τη πίστει • Βενιαμίν γάρ Δεξιάς υιός ubique locorum sunt , infideles incenderunt , at
Ερμηνεύεται • Μανασσήν δε, ως λήθην λαβόντα της depopulati sunt, ila oh nostra scelera Dco per
προτέρας πλάνης : Μανασσής γαρ Λήθην δηλοί. Τα C milleale . Possumus enim ipsum Christianum po
δέ εξής ευχερώς : "Αμπελον δε νοήσεις το γένος των puluns appellare Ephraim , siquidem abundantiam
Χριστιανών μετενεχθέν από του σκότους, και της fructuum significal ;; et simili solo appellare eur
πλάνης , και της άγνοίας " ταύτα γάρ σημαίνει η Benjamin,, tanquain lexlerun in ide.. Benjamin
Αίγυπτος : επί την αγαθήν γην , της ευσεβείας. quippe interprelalur Filius dexleræ . El Manassem
"Εθνη δε εκβεβλημένα οι δαίμονες και τα είδωλα , pari modo,, veluti qui primi erroris oblivionen
και οι απολωλότες τύραννοι των Χριστιανών • οδο- significat. Quæ sequuntur clara sunt. Per vinean,
.

ποίησις δε αυτής αι ευαγγελικαί εντολαί , πάσαν Christianorum genus intelligas, quod ex Ægypto ,
αλλοτρίαν ύλην εκτέμνουσαι · ρίζαι δε αυτης τα περί hoc est , a tenebris, ab errore alque ab igno
.

Χριστού δόγματα . Eπλήρωσε δε πάσαν την γην : rantia Iranslatum est in lerram bonam et religio .
Εις πάσαν γάρ την γην εξήλθεν ο φθόγγος των sani, unde cjectæ sunt gentes, hoc est , dæmones,
αποστόλων , καισκιά μεν αυτής και διεξα . Εκάλυψε δε idola , et tyranni, qui Christiano numini crant
ορη , αντί του υπερυψώθη . "Il
Ο σκιά μεν αυτής ή απο- infesti.. Viam auteur eis fecit Deus per evangelica
πεμπομένη(97) χάρις · όρη δε οι υψηλοί τη πρακτική mandara quæ materiam omnem alienan el vepres
αρετή . Και πάλιν αναδενδράδες μεν τα δόγματα : (93) D ones callen rectum occupantes resecant . Γer
χέδρου δε Θεού οι υψηλοί τη θεωρητική και vincæ autem radices sana de Christo dogmala in
κλήματα μεν και παραφυάδες, ως ανωτέρω διείλη- tellige. Implevit auteni vines omnem terrant , quia
πται θάλασσαν δε νόει μοι πάσαν , και ποταμούς in omnem lerram exivit sonus corum * , cic. Um
πάντας, δι' ών δηλούται πάσα ή γή : Ύς δε ο ενηδο- bra criam ejus vincæ , boc esl, gloria cjus, operuit ,
μενος ταις ακαθαρσίαις, ο διάβολος : δρυμός δε αι hoc est, superavit montes, el supra eos fuit exal
λάσιοι τοις πάθεσι ψυχαι , και άκαρποι , αίς ούτος lata . Per moules autem ii intelligendi sunt, qui a
συνδια :τάται . Και αυτός δε πάλιν και μονιός, ως virlule duce, in alium ac sublime evecti sunil.
ιδιάζων τη κακία, άγριος δε, ως απηνής · αλλ ' ούτος Rursus per arbusta , dogmata intelliges ; el per
μεν προηγουμένως , επομένως δε και πάς τύραννος , και cedros Dei , cos hynines qui in philosophia et

* Joan . xiv , 6. 8 Ιbid . 9. 0 Psal . ΧνΙΙ , 5.

Variæ lectiones .
(97) Grace gratia. activa in subl. ev. S..... el per cellros ii qui conteme..
(98) Fidelius juxta menteni aucloris qui virtute plativiis viriule claruerunt.
PATROL . GR . CXXVIU . 27
843 EUTUYMII ZIGABENI 814
1erum contemplatione elaruerunt. Palmiles vero Α τώ αμπελώνα του Χριστού πολέμιος , ος αν κληθείη
et propagines , exponcs ut jam superius diximus. και μονιός, διά τάς αναλόγους αιτίας . Τα δε εξής
Per mare eliano el per lumina , universum pelagus αρκούντως ανήχθησαν
el universa Sumina intelliges, quo sernione universus orbis significatur. Per suem, vero ipsum
dæmonem espone, eo quod iiniaundiliis delectatur. Per silvam ctiam (quæ, juslavim Græcz Jictionis
Opugedes, coudensum signilicat) animæ illæ possunt intelligi, quæ passionibus, alque afectibus adeo
abundant, us densæ quodammodo au nimix in hujusmodi afectibus dicendo. siul , et nibilomiuius
sleriles sunt , atque infructuosæ . In his aurem animabus ille dæmon commoratur, qui vilio ac
pravilale unicus et singularis, immanilate autem et sævilia ferus appellatur : verum licet ipsc da -
mon principaliter ila appelletur, secundario tamen eo singularis ac fere nominc quilibet intel
bigitur tyrannus, qui vineæ Christi hostis sit. Quæ sequuntur juxta scnsum anagogicum es superius
lictis suis suſlicienter exposila sunt.
In finem pro torcularibus psalmus ipsi Asaph, Εις το τέλος υπέρ των 8ηνών ψαλμός τω Ασάς .
PSALMUS LXXX . ΨΑΛΜΟΣ Π.
Octavus psalmos similem habet inscriptionem , Και το ογδόω ψαλμω Εις το τέλος υπέρ των
pro lorcularibus , ubi expositionem clare tradidi- Μηνών επιγέγραπται, και την εξήγησιν εν εκείνη
B
mus. llla igilur forcularia a Propheta nostro σαφώς παραδεδώκαμεν . Εκείναι τοίνυν αι ληνοι
muluo jubere atque exhortari sese introducuntur παρακελεύονται αλλήλοις , όσα το προοίμιον του
ad ea peragenda quæ in præsentis psalmi haben . προκειμένου ψαλμού φησι. Διασύρει δε και ψαλμος
1er principίο. Redarguuntor etiano in hoc psalmo την Εβραίων αποχαριστίαν, και απείθειαν , και δι
Juivi de summa corum in Deum ingratitudine, δάσκει την αποβολήν αυτών, εξασφαλιζόμενος τον
atque infidelitale, ob quam consequenter cis præ- νέον λαόν, ίνα μή, ώς ο ταλαιός , αποβληθή και ουτος ,
dicitur , φuod abjiciendi erant. Ex qua redargu- ή την εκείνου μιμήσεται κακίαν.
lione el prophetia, prudentior ac cautior redditur novus populus, nc et ipsum aliquando abjiri
contingerel, si antiqui illius vilia fuerit imilulus.
Vers. 2. Exsullare Deo adjutori nosiro. Videntur "Αγαλμιάσθε τω Θεώ τω βοηθό ημών, Δοχει
prima facie hæc verba prolata esse ex Judæorum μεν ο λόγος είναι των επανιόντων εx Βαβυλώνος αιχ
persona , qui e Babylonica redierunt «capivitale , μαλώτων, ώ ; Εβραίοι φασιν, αγαλλιωμένων τη
veluti ersuitintiuin de suo in palijam redilu, al- επανόδιο • Ελέγχεται δε, μη ων τούτων, από των
lioc pacto exponitur hic psalmus 3a Judeis . εξής λυπηρών ρητών . Αι μέντοι ληνοί προτρέπον
que lιος
Veruin si seguentia omnia consideres, ubi multa C ται αλλήλας αγαλλιάσθαι επί των Χριστώ τω εμ.
.

merore referta sunt, convincemus lunc eoruni φανώς αυταίς βοηθούντι .

sensum rectum non esse. Torcularia illa ligilur muluo sese exhortantur, ad ossuliandum in
Cliristo, qui eis auxlialurus manifeste advenerat.
Jirbitale Deo Jacob . De jubilatione sepius dixi- Αλαλάξατε τω Θεω Ιακώβ . Περί του αλαλαγ
.

in:18 , el nunc brevius repelemus, idem esse jubi. Moj glazbaws elphxa.her viv ot drais eralved,
Jare quod vociferari , et victoriæ cantum cancre. Α.λαλάξατε αντί του, Επινίκιον άσατε • Το θεό
Deo autem Jacob ideo dixit , ut in memoriam re- δε Ιακώβ είρηται προς ανάμνησιν, ότι ούτος ο
vocaret, quod Deus isle , qui incarnandus cral , ενανθρωπήσας Θεός , ούτος ώφθη πάλαι τω Ιακώβ
idem ille essel, qui olim patriarcha Jacob in ſigura εν ανθρώπου σχήματι . Προμηνύων την ύστερων
hominis apparueral, ſuluram incarnationem suam ενανθρώπησιν αυτού .
prænuntians.
VERS. 3. Sumite psalmum , et dole tympanuin . Λάβετε ψαλμόν και δότε τύμπανον . Λάβετε
.

Amplectimini disciplinas Sci. Est auteal hic psal- διδασκαλίας θείας• διδασκαλικός δε πας ψαλμός
mus inOralibus refertus documentis . Ει pulsate ac· και τύψατε το σώμα τώ πλήτκρη της έγκρατείας.
percutite corpus vestrum plectro temperantize . D
Psalleriamjucundum cum cithara. l'er psallerium , Ψαλτήριον τερπνόν μετά κιθάρας . Ψαλτήριον
ipsam mentem aut intellectum intelligit , el per μεν λέγει τον νούν , κιθάραν δε πάλιν το σώμα,
citharam , corpus, ut in Xs811 psaluo tradidimus : ύς εν τις λβ' ψαλμώ κάλλιστα δ.ηρμηνεύται . Λέγει
Movelc , inquit ►, intelleclum «l corpis vestrum , ut δε νύν ότι, Κινήσατε και τον νούν και το σώμα , εις
lielitia Dcum afficiatis. Utrobiquc autem a communi το ευφράναι τον Θεόν· από κοινού γάρ επ' αμφο
sensu sumenduin cst , verbuio , Dulc. Neque enim τερα το, Δότε · ου γάρ περί αισθητων οργάνων και
de materialibus organis loquitur , tametsi aliver λόγος, ει και Ιουδαίοις τούτο δοκεί . Το δι , Τερ
sentiant Judæi. Jucundum autem dixit, ut iudicarct, πνών, πρόσκειται έμφαίνον, ότι τούτο το ψαλτήριον
quod Deus forujusmoili psalterii genere quam maxime ευφραίνει μάλλον τον Θεόν,
dulcctatur .
PERS. 4. Buccinale in neomenia, luba , in insigrii Σαλπίσατε εν νεομηνία σάλπιγγι έν εισήμα
dia solemnitalis vestia. Lex eral Judeis με prinna ημέρα εορτής υμών. Νόμος ήν Εβραίους τη μιά του
dic aliensis siptimi, qua die cral neomenia , id est εβδόμου μηνός , ήτοι τη πρώτη , ήτις εστί νεομηνία ,
845 COMMENT , IN PSAI.MOS . 846
σαλπίζειν τους ιερείς εν σάλπιγγι εις μνημόσυνον A nova Iuna, sacerdotes 1abis canerent, in memoriani
της επί του Σινά σαλπισάσης επουρανίου σάλπιγγος. colestis illius llibæ , quæ audita eis fuerat in monte:
Εκ μεταφοράς ούν εκείνου του νόμου εντέλλεται και Sina. Metaphorice igitur alque exemplo lajusmodi
προφήτης Δαβίδ νυν τους αποστόλους σαλπίσαι σάλ- legis, Propheta Sanctos jubet apostolos tula ca
πιγγι γλώττης κηρυττούσης ότι ανέστη ο Χριστός : nere, luba nimirum linguæ ac vocis , indefesso
τούτο δε ποιήσαι εν τη νεομηνία , ήτοι τη ημέρα της spiritu Cluristum resurrexisse prelicantis. Αιφη
αναστάσεως αυτού , καθ ' ήν ή κτίσις άνεκαινίσθη . hoc in neomenia fieri jubet, hoc est, in die resur
Τεύτην γαρ επωνόμασεν έτι εύσημον ήμέραν εορ- rectionis ejus in qua die crealura renorala eil.
της · όντως γάρ επισημοτέρα εορτής έστιν, ως Hanc etenim dicm , insignem solemnitatis diem
εορτών εορτή , και πανήγυρις πανηγύρεων, καθ ' & appellavit , eo quod festivitatum omnium clarissima
Εησεν ο Θεολόγος Γρηγόριος . Και Μωσής δε περί sit et celcherrinia . Quocirca non immerilo Gre
της νεομηνίας εκείνης είπεν , ότι " Ημέρα σημασίας gorius Theologις solennitatum solennitatem eam
1πίν . appellavil. Moyses etiam neomenie dicu laudans,
Significationis diem eam cssc tradidit.
“ Οτι πρόσταγμα το Ισραήλ, και κρίμα Θεώ τω Vers. 5. Quoniam praceplum in Israel ei , el
B
Ιανώ6. " Ορα την του αγίου Πνεύματος μέθοδον : " judicium Dei Jacob . Considera sancti Spiritus ar
συνυφάνας γαρ τη νομική παραγγελία το Ευαγγέλιον tem , qui cum legali præceplo resurrectionis Evan
της του Σωτήρος αναστάσεως , περί του νόμου διέ . gelium conjunxerit , iterum quæ legis pertractat ,
ξεισιν έτι• και ούτως επί τους Εβραίους κατάγει et ad llebræos sermonem refert : Ita , inquit , fe .
τον λόγον . Ούτω , φησίν, εντέλλομαι , ότι τούτο cere jubeo , quia sic robis a Deo præceprum esl , el
προτεταγμένον εστι τώ Ισραηλιτική μας παρά quia hoc judiciam est Deo Jacob " , hoc est , quia
Θεού και κρίσις τούτο τω Θεώ, τουτέστιν αποφασις . ista cst determinatio , et sententia divina ita est.
Μαρτύριον τω Ιωσή» έθετο αυτό. Ιωσήφ
' τον V'ers. 6. Testimonium in Joseph posuit illud. Per
λαόν ωνόμασεν , ώς εν τω ος ψαλμω προείρηται : Joseph universum populuin intelligit , ut diximus,
Αυτό , φησί, το σαλπίζειν εν τη νεομηνία μαρτύ- in psalmo 1.XXVI : Hoc præceplum , inquit, ut luba
ριον , ήτοι διαμαρτυρίαν , και παραγγελίαν εποιήσατο canant in neoineniis , Deus posuit lestiinonium ,
εν τω λαώ : είτα λέγει το πότε . lonc est, in coulestationein , el mandalum , in pou
pulo . Deinde tradit, quando hoc mandaverit.
Εν τω έξελθείν αυτών εκ γης Αιγύπτου . Cum exirel ipse de terra Ægypri. Cuin ipse pou
Αυτόν , δηλονότι τον λαόν . c pulus exiret.
Γλώσσαν , ήν ουκ έγνω , ήκουσεν . Ο λαός. Linguam quam non noverat audivil. Populus mi .
Γλώσσαν δε λέγει νύν την φωνήν του Θεού , διατατ- niirum . Per linguam aulem , vucem illain lei in .
τομένην αυτή την Δεκάλογον , εισεξάκουστον . " Οτε , lelligit, qua Decalognin elm mandantem andiver .
φησίν , εφοβήθησαν πάς ο λαός , και επέστησαν μα . runt : quoniam omnis populus linore affectus
κρόθεν , και είπον τώ Μωυσή λέγοντες · λάλει συ procul secessit, Moysi dicens : Tre loquere ad nos ,
προς ημάς , και μη λαλείτω προς ημάς ο Θεός , et non loquatur nobis Deas ne moriamur .". Voceni
να μη αποθάνωμεν . Το δε, “ Ilr ουκ έγνω , αντί autem dicit, quam non noverunt, pro , novam , et
του 'Ασυνήθη και ξένην . eorum auribus non consuctain .
'Απέστησεν από άρσεων τον νωτος αυτού. Vers. 7. Viderlil ab oneribus dorsum ejus. Do.
Διδάξας οίας χάριτος ήξιώθη ο λαός , ακούσας θείας cens I'ropliela sunuma ſuisse ca beneficia, el dona,
φωνής , επιφέρει και την προλαβούσαν χάριν, φημί quæ a Deo populus ille consecutus est , postquam
δή την απαλλαγής της εν Αίγυπτο κακοπαθείας . audisse eos dixit Dei vocem , addit et priora bcneli .
'Αρεις δε λέγει τα φορτία του πηλού και της cia : liberationem dico ab Ægypriaca el dura illa
τλίνθου και των τοιούτων, ών πάντων υπεξήγαγε servitule. Per onera autem , luci el latcruin epuis
τον νωτον του λαού και θεός . D dicil, aliquc alioruna lujusmodi, a quibus omnibus
Judicoruin humeros Deus liberaverat,
Αι χείρες αυτού εν τω κοφίνω εδούλευσαν . Τα Mawus ejus in cophino serrierunt. Subintelligenda
Χειρες προσυπακούεται το Γάρ . Κόφινος δε ο est dictio enim ut sit sensus : Manus enim ejus, etc ,
κάλαθος , ενώ έφεραν τον πηλόν και την πλίνθον · Coplinus canistri genus est , in quo luluni, et laleres
"Ενωτογέρει γαρ ο λαός , και ώκοδόμοι πόλεις το ferebant. Cum enim Pharaoni civitatis ædificareni,
Φαραώ . Julum ac lateres oportebit eos propriis humeris de
ferre .
"Εν θλίψει επεκαλέσω με, και έρευσάμην σε . VERS. 8. In tribulatione inrocasti me, ci liberari ic.
Εντεύθεν τον Χριστόν ο Δαβίδ εισάγει διαλεγόμενον Ex lioc loco bealus David Christum introducit lo .
Ιουδαίοις , και διδάσκοντα, ότι αυτός ήν ο πάλαι τον qucntem ad Judæos, el docentem quod ipse ille
λαών ευεργετήσας • θλίψιν δε λέγει την εν Λίγυπτο, sit Deus, qui eos olim affccit bencficiis , per tribu .
την από των εργοδιωκτών , είτους των επισπευδόν . lationem autem alllictionein Ægyptiacam intelligit,
" Deal . iv ,
91
5. * Ετοδ . 38 , 39.
847 EUTHYMJI ZIGABENI 848
quoniam al operum prefectis assidue ad opus ur - των τα έργα της οικοδομίας, ούς και επιστάτα;
gebantur ; unde Dominus ad Moysem : Videns, in-- φησίν . Είπε γάρ, φησί , Κύριος προς Μωϋσήν. Ιδών,
qnit, vidi afflictionem populi mei in Ægyplo , el είδουν την κάκωσιν του ιού μου εν Αιγύπτω ,
clamorem eorum andisi adversus opcrum compulsures. και της κραυγής αυτών ακήκοα από των έργο .
Novi enim dolorem eorum ,. el descendi , ul eriperem διωκτών. Οίδια γαρ την οδύνην αυτών, και κατέ
cos 1. Ει rursus : Ego eidi pressuram , φπα Agy-
7 βην του εξελέσθαι αυτούς . Και αύθις • Και εγώ
piii eos premunt ". Invocasti vero me, et liberarile, εώρακα των θλιμμών, όν οι Αιγύπτιοι 0.ίσουσιν
Mtalia hujusmodi, propter eorum progenitores sunt αυτούς. Το δε , Επεκι.λέσω με , και εδρυσάμην σε,
diela. Progenitores quippe cl posteri unum genus και τα τοιαύτα , διά τους προγόνους αυτών είρηται:
elliciunt. Ipsam enim Judæorum gentem alloquitur. έν γάρ γένος εκείνοι και ούτοι .
Exaudivi !e in abscondito lempestalis. Tuas , in• 'Επήκουσά σου εν αποκρύσω καταιγίδας.
quit , peliliones adimplevi , cum in occulla parte Επήκουσά σου , τουτέστιν 'Επλήρωσα την δέησιν
illius tempestatis laterem , quæ Ægyptiorum castra σου , ών αφανής , εν αποκρύφω τόπο της καταιγί .
periurlaverat, quoque curruuni axes conjunxerat , εος, της συνταραξάσης την παρεμβολήν των Αιγυ .
et Ægyptius magna vi in perditionem abduxerat. πτίων , και συνδησάσης τους άξονας των αρμάτων
Tempestas autem, valida est ac veheinensventorum B αυτών και αγαγούσης αυτούς μετά βίας επί τον
.

procella . όλεθρον. Καταιγίς γάρ ή εκ βίας , ανέμων συ

στροφή.
Probavi le apud aquam contradictionis. De hic 'Εδοκίμασα σε επί ύδατος αντιλογίας . Περί
aqua diximus in psalmo LxxvI . Probavi le , per- του ύδατος είρηται εν τω ος ψαλμώ. Εδοκίμασα
millens uil paululum silires, el continuo immcmorem σε , συγχωρήσας διψήσαι μικρόν » και ευθύς εύρον
le reperi, atque ingratum : quod prius quidem no- αχάριστον και αμνήμονα, και πρότερον μεν, μάλιστα
verani, verum tunc luum vitium prorsus oinnibus δε τότε .
paluil.
VeRs. 9. Audi, populus meus, el conleslabor libi. "Ακουσον , λαός μου, και διαμαρτύρομαί σοι .
Per populum suuin Hebræos intelligit, sicuti in Λαόν αυτού τους Εβραίους ώνόμασεν, ός και κατά
Egypti exitu ad eorum progenitores dixerat : Eri- την εξ Αιγύπτου έξοδον είρηκώς προς τους πατέρας
lis mihi populus peculiaris " , hoc est, familiaris αυτών, ότι " Εσεσθέ μοι λαός περιούσιος , είτουν
el benevolus : vel, populum suum ideo Christus οικείο;. "Η και ως κατά σάρκα συγγενής ών
eum appellat, quia secundum carnem illoruin eral αυτών : Εις τα ίδια γάρ, φησίν, ήλθεν.
cognalus : In propria, inquit, venit, (el sui eum non C
receperunt " ).
VeRs . 10. Israel si audieris me, non erit in le Deus Ισραήλ , εάν ακούσης μου, ουκ έσται σοι Θεός
πουus, neque adorabis Deumalienunt. Ομορule Israel, πρόσφατος , ουδέ προσκυνήσεις Θεω αλλοτρίω .
sicredideris mihi, qui novum condidi testamentum , “Ο λαός Ισραήλ , εάν τεισβής μου την καινήν διαθή
si credideris, inquim , mihi ut Deo, esto securus, κην διατιθεμένη, και πιστεύσεις μοι ώ; Θεώ, ου
quod legem luam non transgredieris. Nam elsi in παρανομήσεις · ει γαρ και εν τω νόμω γέγραπται :
lege scriplum sil : Non erunt libi alii dei præler Ουκ έσονταί σοι θεοί έτεροι πλήν εμού , αλλ' ουχ
me ", tibi tamen ideo dubitandum non est, ego έτερος θεός εγώ. Αντί του , "Ετερος δε, το , Πρόσ
clenim alius Deus nou sum . Nam quod hic dicitur : φατος , είληπται , ούπερ αύις ερμηνευτικόν το
Deus novus , dictum est pro Deus alius, sicuti con Α.1λοτρίω το γάρ , " Ετερον , παρά το , “Ον πάλαι ,
linno esponii, ciuin ait : Neque adorabis Deum alie πάντως πρόσφατον , ώ, ύστερον επιγεγονός , και διά
num. Si quid enim aliud ſuerit ab eo, quod olim τούτο αλλότριον .
csi , id novim dicitur , tanquam poslea , ac de novo advenicns : alque ideo etiam appellatur alic
nIII) .

l'ers. 11. Ego enim sum Dominus Deus tuus, qui D 'Εγώ γάρ είμαι κύριος ο Θεός σου, και αναγαγών
esiurile de lerra Ægypti. Ille ipsc ego sumi (l non σε εκ γης Αιγύπτου . Αυτός εκείνος είμι , και ού ,
alius. Hujus autem versiculi verba apud Moysem έτερο . Και τούτο δε το ρητόν εν τω ρηθέντι νόμο
.

ad unguem scripta sunt in libro Exodi . γέγραπται κείμενον εν τή βιόλη της Εξόδου .
Dilara os fuum , et implebo illud. Aperi, inquit, Πλάτυνον το στόμα σου, και πληρώσω αυτό.
os lllum , os dico non corporis scd intellecluale Πλάτυνον, αντί του , "Ανοιξον το στόμα δε λέγει
animæ lue os. Nam si os luum ad spiritualem το της ψυχής : Ει συ , φησίν , ετοιμάσεις αυτό προς
ciburn , et ad divinos seusus percipiendos parasti, υποδοχής τροφής πνευματικής , είτουν θείων νοημά
ego illud implebo sapientia, ci a lerresia hac legalis των, εγώ πληρώσω αυτο σοφίας , και αναγάγω σε
Jster : Miuilitate ,, le allucano
lutera abducam ad alian atque από της χαμαιζηλίας του νοητου γράμματος εις το
cxcelsami occulli ac lalentis in litlera spiritus sil- ύψος του εγκεκρυμμένου το γράμματα πνεύματος.
blimitatem , el speculan . Molest, et ipsumnos Νοείται δε στόμα και το αισθητόν . Ει γάρ πειθαρ

92 Ειod , II , 7 . * Ιbid . 9. * Deut . νιι , 6. * Johi. 1. 11. 91 Exod. XX, 5.

849 COMMENT. IN PSALMOS . 850
τησεις εμοί , φησίν , εμπλήσω οε και σωματικής Α corporis intelligi , ut sit sensus : Si parleris nails,
τροφής . necessarios tibi corporis cibos præslabo.
Και ουκ ήκουσεν ο λαός μου της φωνής μου . Vers. 12. Ei non audivit pupulus meus rocem
Εγώ μεν ούτω διεμαρτυράμην και τοιαύτα υπεσχό- meum . Ego quidem ita eis conleslalus sum , el lalia
.

μην • ο δε λαός μου ουκ επείσθη μοι. Φησί δε και pollicilus, rerum populus meus mihi non credidit :
ευαγγελιστής Ιωάννης ότι και οι ίδιοι αυτοι · ου quod Joannes evangelista significavit, dicens : Et
χαρέλαβον . sui eum non receperunt.
Και Ισραήλ ου προσέσχε μοι , Παλιόλογία Ei Israel non allendit mihi. Repetitio est, alquc
τούτο και επεξήγησις . Και το , 'Ακούω, σημαίνει μεν ετρositio prioris dicti; verbum autern Allendo ,
και το Αισθάνομαι, και Πείθομαι , ως επί του προ- sive Audio, sape idem significal quod Credo, ut
.

χειμένου : έτι δε και το Ναώ , ώς το • ο έχων ώτα

.
hir . Alibi aulem accipitur pre Intelligo , juxta illud :
ακούειν , άκουέτω . Qui habet aures audiendi, audial.
Και εξαπέστειλεν αυτούς κατά τα επιτηδεύ- Vens. 13. El dimisi eos secundum studia cordium
ματα των καρδιών αυτών . 'Αφήκα αυτούς φέρε- suorum . Dimisi, inquil, eos veliti incredulos lerri
σθαι κατά τα θελήματα των καρδιών αυτών, ώς juxta νoluntatem suorum cordium : et deinceps
απειθείς • και λοιπόν μετέβην επί τα έθνη : επιτη B ad gentium populos pertransivi. Per studia aulem
δεύματα δε οι εξηγηται τα θελήματα νύν κεκλf- alii interpretes voluntales intelligunt,
κασι .
Πορεύσονται εν τοις επιτηδεύμασιν αυτών . Ibunl in sludiis suis. Protectionc scilicet diriga
'Aνεπισκόπητοι και αβοήθητοι, γυμνωθέντες της destinati, atqueomni superna gratia spoliati , veluti
άνωθεν χάριτος , ώς ανίατου . Πορεύσονται δε άει inimedicabiles. Ibun aviem boc pacto destituli, si
μετά το απώσασθαι τον Σωτήρα . muul ac Salvalorem repulerint.
Ει ο λαός μου ήκουσέ μου, Ισραή.1 ει ταις Vers. 14, 15. Si populus meus audissel me, ael
οδούς του επορεύθη , έν τω μηδενί αν τους εχθρούς si in riis meis anbulassel, in nihil sane inimicus
αιτών εταπείνωσα , και επί τούς θ.είβοντας αυτούς corum humiliassem , el super tribulantes eos misis .
επέβαλον αν την χείρα μου. Το μεν, Ισραή.ίτας sem munum meam . Verba illa :: Israel si in viis meis
οδούς μου ει επορεύθη, επεξήγησίς έστι του προ ambulasset, ad superioris versiculi declarationen
αυτού στίχου · το δε , Και επί τους θλίβοντας αύ diela sunt. Similiter verba illa : Super tribulantes
τους επέβαλον αν την χείρα μου, ομοίως σαφηνι eos misissem manum meam, exponual præcedentia ,
σμός και παλιιλογία του προ τούτου . Εν τω μηδενίς C of sententiæ repetitionem continent . In nihilo
δε , αντί του 'Aπόνως , ευχερώς , ώς ουδέν : η αντί autem expone, pro, De facili ac sine labore ; vel,
του , Εν φαύλω . Και γάρ τους Αίγυπτίους εν βα . In nihilo , pro, In re vili el nullius momenti. Nam
τράχη και ακρίσι,και τοιούτοις ευτελέσεν εμάστιζεν, « olim Deus, in ranis in locustis, et in hujuseeinouli
εις ένδειξιν της αυτού δυνάμεως . aliis minimis rebus hostes eorum Nagellaveral, lil
suaruin virium magnituclinem demonstrarel.
Οι εχθροί Κυρίου εψεύσαντο αιτώ. Εχθροί του VERS. 16. Inimici Domini mentili sunt ei. Inimici
σταυρού Χριστού κατά τον μέγαν Παύλον οι Ιου- crucis Christi, leste Paulo, Judæi sunt : inentiti
δαίοι . Εψεύσαντο δε αυτώ , Ραβδι μεν καλούντες , autem sunt Christo Judri, dum sermonibus ci
και απαλύνοντες τους λόγους αυτών, ώς εν τω :8 .
blandicbantur,, appellantes eum Rab!i ,, οι diximus
ψαλμώ προέφημεν , υποκρινόμενοι δε." Η και άλλως. in psalmo LIV,, que
quæ omnia tamen simulantes dice
το, εψεύσαντο αυτώ , τέθεικεν ο Δαβίδ , διδάσκων bant. Vel aliter : Volens bealus David docere quod
ότι προγονικήν έχουσι την απείθειαν. Νομοθετούντος Judeorum infidelitas de progenitorum radice de
γάρ του Θεού πάλαι , επηγγείλαντο μεν διά των scendebal, eos dicii Domnino nientilos esse . Nail
προγόνων πείθεσθαι oις είπεν , ειπόντες • Πάντα
.
com olim Deus irgem es elatuerel, pollicili sulit
όσα είπε Κύριος ο Θεός , ποιήσομεν και άκουσό. Ο per progenitores suos, observaluros se esse onia
μεθα • εψεύσαντο δε μυριάκις , αθετήσαντες του ; quæ inandaveral, dicentes : « Omnia quæ dirit
λόγους αυτού . Έστι δε και ετέρως ειπείν ότισυγγε Dominus Deus fuciemus, eiaudiemus * ; » et lamea
wις του Χριστού όντες , πολέμιοι αυτού γεγόνασι , sæpenumero inentiti sunt, el illius contenipserunt
ψευσάμενο : την συγγένειαν.. sermiones. Possumus et illud dicere , quod cum
Judæi cognati Christi essent, inimici ei facti sunt,
el illius cognationem mentili.
Και έσται ο καιρός αυτών εις τον αιώνα . Καιρών El erit tempus eorum in sculum. Per temp:: ,
'Εβραίοι και Σύροι τας συμφοράς ειώθασιν ονομά- Lam Syri , quam Hebræi calamitales soleni signili
ζειν . Προφητεύει δε ότι ουδέποτε συμφορών απαλλα . cire . Eos igitur a calamitatibus nunquam esse
Yήσονται. Η καιρον μεν νάει μοι τον της καταδίκης liberandos prædicit. Vel , condemnationis eorunt
αυτών αιώνα δ! τον μέλλοντα . tempus intellige, futurum nimirum sæculum .
Και εγώμσεν αυτούς εκ στέατος πυρού και Veks . 17. El cibavit eos et adipe frumenti el de
* Exo 1. Σχιν . 7 .
851 EUTITY.MIT ZIGIBENI 832
petra melle saluravit eos. Bic Deus, inquit , cui Jadei A εκ πέτρας με.λι έχόρτασεν αυτούς. Ούτος ο θεός
non crediderunt ,, manna olim eos cibavit,, quasi ο μή εισακουσθείς , ούτος πάλαι τους Εβραίουςέψώμι
pinguissimo quodam ( rumento . Subintelligitur enim σεν μάννα, ώς έκ στέατος πυρού. Λείπει γάρ τ' ,
dictin , Quasi, ut sil ordn, el sensus : Cibavit " Ως τυρός μεν γαρ ο σίτος στέαρ εξ αυτού το
cos quasi ex adipe frumenti. Per adipem vero λεπτότατον και καθαρώτατον άλευρον • μέλι δε το
frumenti, linuissimam ac purissimam trilicce fi- εκ πέτρας ώνόμασεν, ου κατά φύσιν, αλλά κατά την
riur parlcm intellige, quam similam appellant : el δίκησιν . Διψώσι γαρ αυτούς και εκτετηκόσι μέλι
per mel, aquanı illanı intellige, quæ ex pelra manavit, διά την ηδονήν έδοξεν . Ούτω δε και Μωϋσής αυτό
Hon quod natura cssel inel , sell opinionc, el sapore . κέκληκεν εν τη οδή του Δευτερονομίου , ειρηχώς :
lilis cnim tunc fatigatis el sitientibus adeo fuit suavis, 'Έθήλασαν μέλι εκ πέτρας · διά δε της παραδόξου
of inel prorsus esse videretur; aiquc ideo ipse etiam ταύτης ψωμίσεως και χορτασίας πάσαν την αφθο .
Moyses boc pacto etiain in Cautico Deuteronomii νίας των δωρηθέντων αυτοις αγαθών ενέφηνε . Και
appellavit dicens : Erpressit mel de pelra ". Hu- άλλως δε έψώμισε τους τετρακισχιλίους επτά άρτοι ,
jusmodi autcm cibi et polus , ac saticialis comme. και επότισεν αυτούς άχρι χορτασίας μέλι, τουτέστι
woratione , bonorum omnium cis preslitorum την παρ' εαυτού διδασκαλίαν . Ως γλυκέα γάρ, φησί ,
B
abundantiam signiſicavil . Et aliter : Cibavit Cliri. τη λάρυγγι μου τα λόγια σου ! υπέρ μέλι τη στά
sliis qualuor millia hominum seplem panibus, et ματί μου " "Η δε πέτρα , φτσίν ο Απόστολος ,
poiavit eos mellita ejus doctrina usque ad saluri. ήν ο Χριστός .
lalem ? Qram dulcia enim , inquil, faucibus meis eloquia run ! super mel ori meo ' . Peira cui illa,
unde Nuebat aqua , ut Apostolus docuit, erat Christus '.
Psalmus ipsi Asaph . Ψαλμός τω Ασάφ .
PSALMUS LXXXI. ΨΑΛΜΟΣ ΠΛ '
Quædam exemplaria inscriptionem habent quam Τινά μεν των αντιγράφων, Ταλμός το 'Ασαν ,
posuimus : Psalmus ipsi Asaph ; quzdam vero : έχoυσι , τινά δε, Συνέσεως τις 'Ασία. Διότι και
.

Intelligentia ipsi Asaph , vel quia hic psalmus ψαλμός ούτος συνετίζει τους δικαστές και ότι συν:έ .
prudentiores atque intelligentiores reddit omnes ναι την εν τούτω προφητείαν δει. Προαγορεύει γάρ
judices, vel quia intelligentia opus est, ad perci- τον παρά του Χριστού κατά των Γραμματέων και
piendam prophetiam, quæ in eo continetur. Re- Φαρισαίων έλεγχον .
dargutionem etenim illam prxdicil, qua in Seribas, alque in Phariscos Dominus noster in Evangelio
usus est .
VERs . 1. Deus slelit in synagoga deorum. Chri- C "Ο θεός έστη εν συναγωγή θεών . Ο Χριστός
stus slelit in medio synagogie Scribarun !, Pha- έστη εν μέσω της συναγωγής των Γραμματέων, και
ris.coruni, el seniorum populi , quos Prop ! ela lic Φαρισαίων , και των πρεσβυτέρων του λαού. Τούτους
deos appellat, quia aliis præerant, cl ialer infcrio- γάρ θεούς και Προφήτης εκάλεσε νύν διά το αρχικών
res judicabant, quemadmodum in primo qua- και δικαστικών αξίωμα , ώς εν τω στίχο του μ0'
«tragesimi noni psalmi versiculo latius tradidimus . ψαλμού πλατύτερόν τε και ακριβέστερον εξηγησά.
Gregorius autem Thcologus in secundo sermone μεθα. Ο δε Θεολόγος εν τω δευτέρω λόγω του
de baptismate aliler hoc declarat , ubi poleris ri-
vi βαπτίσματος ετέριως εξελάβετο τούτο ,, και ποίον
dcre . τούτο ζήτε:.
In incdio aulem Deos dijudicabil. Sians in medio 'Εν μέσω δε θεούς διακρινεί . Εν μέσω δε στάς
lioc est, redarguel , principes διακρινεί , τουτέστι , διελέγξει τους άρχοντας και
carum dijudicalit ,, Ιιοc
Yet, κριτάς, ώς είρηται , του λαού. Η το , 'Εν μέσω..
ul jaun dictum est.. Vel,
εcilicet et judices populi, οι
in medio, dixit , pro, coram multis. Magna clenim αντί του , "Ενώπιον πολλών . Και γάρ ο Χριστός
cum libertate Cbrislus cos reprelicudebal, dicens :
. παρρησία τούτους ήλεγξε καθαψάμενος και ειπών :
Væ vobis Scribæ, el Pharisæi hypocritæ , quod hæc, Ουαί υμίν , Γραμματείς και Φαρισαίοι , υποκριται !
alque illa facitis. llebrei vero expositores dicunt : οι ποιoύντες τάδε και τάδε . Εβραίοι δέ φασιν, ότι
Deus siclit in medio principum, invisibilis conspe- ο Θεός έστη εν μέσω των αρχόντων , ώς παρών αυ
clui corum exsistens ; el in medio multorum eos τοίς αοράτως • διό και εν μέσω πολλών ελέγξει αύ
rcdarguet per prophelas, si principatum atque im. τους διά των προφητών , εί αδίκως άρξουσιν .
perium iniligne cxercuerint.
VERS. 2. Usquequo judicalis injustitiam , el facies "Εως πότε κρίνετε αδικίαν , και πρόσωπα ααρ
eccalorum accipitis ? Sitit Deus et judicalit,, τωλών λαμβάνετε; Το έστη και τη διακρινεί συνεξ .
dicens nimirum verba hec, qua sequuntur : Us . ακούεται το , Λέγων. Η τοίνυν το, 'Αδικίαν , αντί
quequo, clc. Injustitiam autem lonc in loco posuit του, 'Αδίκως , νοήσωμεν· ή το, Κρίνετε, αντί του ,
pro lujusle. Vel : Usquequo judicatis injustiliumi ? Δικαιούτε. Αμαρτωλούς δε ενταύθα λέγει τους
pro : Usquequo justificatis peccatores ? Per pecca- αδίκους . Το δε, Λαμβάνετε, αντί του, Ευλαβείσθε •
tores autem , injustos omnes intelligit. Quolisque, φησ δε και ο νόμος : Ού .ήνη πρόσωπον εν κρί

09 Dent. ΧΧΧιι , 15. ' Psal . CΧνιι , 103 ' 1 Cor 1. d .

853 COMMENT. IN PSALMOS . 854
σει , ότι του Κυρίου η κρίσις εστί. Προσωπολήπτης Α inquit , accipitis injustes ? hoc est , quousque c08
&, ο ευλαβούμενος των αδίκων την υπεροχήν . veremini ? flujusinoili loquendi modo alibi Scri
plura wiitur, quando ait in lege : Non accipietis faciem in judicio , quoniam judicium Domini est.
IHr antem personarum acceptor dicitur , qui injustorum ac pravorum hominum potentiam , ct ma
mitudinem verelur .
Κρίνατε ορφανώ και πτωχώ. Διαιτήσατε τούτοις VERS. 3. Judicale orphano, et inopi. Ilorum, in 1

άδικουμένους , και μη παρίδητε . quit, causam judicate, et nolite despicere eos aut
negligere.
Taterror και πένητα δικαιώσατε . Αδικουμε . Humilem el pauperen justificale. Si injoria alle.
νους δηλονότι • και τοίνυν το αυτό πάλιν φησίν • ή cli fuerint : et rursus idem repetit φuod in re
cedenti dixit versiculo . Vel, inopis et pooperis
προείρηται η διαφορά του πτωχού και του πένητος diferen
εν τω ια ' ψαλμώ. qnare psalmo
tiam in sı .
' Εξέλεσθε κίνητα και πτωχόν , εκ χειρός αμαρ VERS. 4. Eripile pauperem el inopem, de mann
τωλούρύσασθε αυτόν . “Ορα όσον μέλει τω θεώ percatoris liberate eune. Vide grante cure sint Deo
περί των πτωχών και πενήτων · πολλάκις γάρ τον inopes et pauperes , cum sapias Prophets serie
αρί αυτών λόγον ανακυκλοί . 'Εξέλεσθε ουν αυτόν, και nem de eis repetal. Eripite igilor, et liderale cos.
και ρύσασθε αυτόν καταδυναστευόμενον . Αμαρτωλός quoties opprimantur. Peccatorem autem hic quoque
δε πάνταύθα και άδικος . dicit injusium .
Ουκ έγνωσαν ουδέ συνηκαν • εν σκότει διαπο-
.
VERs. 5. Non cognoverunt neque intellexerunt, in
Γεύονται . (99 ) Εθελοχωφήσαντες ούκ έγνωσαν τους tenebris ambulani . Sponte sua cæci eflecti sunt, ct
θείους λόγους , είτουν, ου συνήκαν σαφηνισμός γάρ divinos sermones non cognoverunt, hoc est, non
τού , Ουκ έγνωσαν , το , Ουδέ συνήκαν . Εν σκότει intellexerunt. Ad majorem cnirn declarationem ad
δε , αντί του, Εν πλάνη πολιτεύονται . Η και άλλως : dilun esi , id rerbim a Propheta : In tenebris
Ουκ έγνωσαν ουδέ συνήκαν το καλόν · διό εν ανοία
.
ambulanı ; hoc est in errore perseverant. Vel ali
του δικαίου πορεύονται . ler : Nou cognoverunt neque intellexerunt, quid
wain bonum alque honestunu sit, alque ideo am -
bulant in ignorantia justitiæ.
Σαλευθήτωσαν πάντα τα θεμέλια της γης . Commoveantur omnia fundamenta terræ . Hæc
Τούτο και Σύμμαχος ούτως εξέδωκε · Ταράξω την verba Symmachus ila reddidit : Conturbabo ler
την διά τους ενοικούντας εν αυτή. Κατά δε το , ram , propter habitantes in ea. El jusla primam le
Σαλευθήτωσαν , κελεύει ο Θεός κλονηθήναι την γην, c ctionem , jubet Deus terram com moveri et lu
εκαι φόβον των αδίκων αρχόντων και παρανόμων cluare, ut injustis principibus alque iniquis judicibus
κριτών . Ο Σαλευθήτωσαν , μη φέροντα την παρα lerrorem incutial. Vel , Commoveantur fundamenta
νομίαν αυτών. θεμέλια δε της γης τον πυθμένα lerræ , et iilorum iniquilales non sustineant. Per
ταύτης καλεί . Έκπληκτικός δε και φοβερός ο λόγος fundamenla vero terræ , illius profunditatem inlel
ούτης και εμφαντικός της θείας κατά των παρανό- ligit. Sunt autem haec verba summo plena terrore.
μων αρχόντων και κριτών αγανακτήσεως . Divinam enim indignationem adversus iniquos
judices ac principes , maximam cssc demon
strant.
εγώ είπα • Θεοί εστε , και υλοι Υψίστου πάν-
.
VERs . 6. Ego dixi : Dii estis, et filii Altissimi om
τες. Και που είπεν, Θεοί εστε και τα τοιαύτα , nes. Verum ubinam in veteri Scriptura linc dictuni
Τενες μέν φασιν εν τω ειπείν , Ποιήσωμεν άνθρω- esse legimus ? Quidam dicunt sententiam haric
πουκατ ' εικόνα ημετέραν , και καθ ' ομοίωσιν · εγώ contineri in illis verbis a Deo prolatis : Faciamus
& προσεξεύρον ., ότι θεούς μεν είπε τους άρχοντας hominem ad imaginen , el similitudincm nostram '.
και δικαστές εν τη βιβλιο της Εξόδου , λέγων προς Mihi autein vidctur, quoil juilices , el principes Dei
τον λαόν · θεούς ουκ άλογήσεις , και άρχοντας D appellati sint in libro Exodi, quoniam populo Deus
του λαού σου ουκ έρείς κακώς . θεούς δεν έχει τους inandavit dicens : Diis non maledices, el principibus
άρχοντας είρηκεν, ώς εν τω μδ' ψαλμώ προεξηγη- populi lui non dices male 1. Per deas ctenim illic
σάμεθα • υιούς δε Υψίστου τους Ισραηλίτας principes intellexit, quemadmodum in salmo Χειν ;
dvójatev dy sy sitelv • rws xpwebtoros Hou jam esposuimus. Per filios autem Allissimi, ipsos
"Ισραήλ . Israclitas intelligit. De eis enim a Deo diclum est :
Filius meus primogenitus hrael.
Υμείς δε ως άνθρωποι αποθνήσκετε . Ως άν . VERS, 7. Vos autem sicut hoinines moriemini. Si
θρωποι απλώς . Καίτοι θεού εικόνα τετιμημένοι , και cut homines simplices : Tametsi, inquit, imagine
θεού προσηγορίας άξιωθέντες, και υπερέχοντες των Dei bonorali osiis , cl canin donali nominc, ut Dei
3
1 Deut . 1, 17. • Gen. 1 , 26. Εxod . XXII, 28.• Εxod . Iν , 22 .
Variæ lecliones .
( 99 ) Imo Viro Surdi .
855 EUTHYJIT ZIGABENI 856
ppellemini , licet etiam plerisque ob principatum Α πολλών εν τώ αξιώματα της αρχής . Ανθρώπους δε
honoratiores silis , moriemini 1amen , ut simplices. λέγει νύν τους κοινούς , και μήτε Θεού νόμον ειδο
Ilomines enim hic vulgares quoslibet liomines in- τας, μήτε σύνεσιν έχοντας, οποίοι εισι τα έθνη . Διά
lelligit, quod nec divinam noverunt legem , nec δε του, 'Αποθνήσκετε, την άχρι θανάτου τοιαύτην
prudentiam ullam habent, cujusmodi gentes sunt. βιοτήν αυτών ηνίξατο , οίον, ότι άχρι θανάτου ούτω
Et dicens : Moriemini, illud etiain significavit quod $:00via .
bujusmoili vivendi normam usque ad morlem ipsam , perpetuo retinebunt. Ac si diceret : floc pa
clo vivelis, usque ad morlem .
Et quasi unus ex principalibus cadelis. Idem rur- Και ως εις των αρχόντων πίττετε. Το αυτό
sus repelil. Per principes autem gentium duces πάλιν φησίν' αρχόντων γάρ των εθνικών λέγει.
intelligit . El Cadelis, dixit, pro Moriemini . Quidam Και Πίπτετε , αντί του, 'Αποθνήσκετε . Τινές δε ένα
vero per unum ex principibus, ipsum dæuonen των αρχόντων τον διάβολον λέγουσιν, άρχοντά τοτε
intelliguni, veluti angelici olim ordinis principem ; και αυτόν του αγγελικού τάγματος. 'Ενταύθα το,
juxta quem sensum , Cadelis, espone, pro Decide- Πίπτετε , αντί του , 'Αποπίπτετε του αξιώματος διά
tis, a dignitate nimirum pristina, atque hoc pro- την oίησιν · κακείνος γάρ μη χρησάμενος εις δέον
pler cxistimationem ac superbiam vestram . Nain τη αρχή εξέπεσε της θείας τιμής.
B
el dæmon suo principatu male usus, ab lionore illo
decidit divino .
Vers . 8. Exsurge, Deus, judica lerram. Hoc de "Ανάστα , ο Θεός , κρίνον την γην . Τούτο περί
Christi resurrectione absque ulla contradictione της εκ νεκρών αναστάσεως του Χριστού αναντιρρή
dictum est. Oplat enim Propheta, et supplicat, ut τως . Ικετεύει γάρ ο Προφήτης τον Χριστόν ανα -
resurgat Cliristus, et judicet terram, per apostolos στήναι , και κρίνει την γήν διά των αποστόλων, ους
nimirum , quos principes misit super omneni icr- κατέστησεν άρχοντας επί πάσαν την γην.
Γ ) .

Quoniam lu hæredilabis in omnibus gentibus. Tu, “Οτι συ κατακληρονομήσεις εν πάσι τοις έθνε
inquit, hæreditatem consequeris in omnibus gen- σι. Και γάρ, φησί , συ κληρονομίαν έξεις εν πάτε
libus . Hereditas autem Christi , omnes sunt quί τοις έθνεσι. Κληρονομία δε Χριστού οι πιστεύσαντες
credunt in eum . εις αυτόν .
Canlicun psalmi ipsi Asaph . Οδη ψαλμού τω 'Ασάφ .
PSALMUS LXXXII . ΨΑΛΜΟΣ UB ,
Quid sii Canticum psalmi, diximus in procinio C Τι εστιν Ωδή ψαλμού , προειρήκαμεν εν τω προ
operis. Compositus esl autem hic psalmus ex οιμία της βίβλου . Πεποίηται δε και ψαλμος εις πρέσ.
eorum persona qui e Babylonia captivitate reversi ωπον των επανελθόντων εκ Βαβυλώνος . Μετά γάρ
sunt . Νain cum Judeorum finitimi νidissent post την εκείθεν επάνοδον την νεουργίας του θείου ναού,
hujusmodi redilum reædificari templum , et civila. και την της πόλεως αποκατάστασιν οι γείτονες θεα.
iem restitui, convenerunt in unum , el barbaricis σάμενοι , κατά ταύτόν συνεγείρονται , και βάρβαρα
gentibus collectis, impetum fecerunt in Judæos, συναθροίσαντες έθνη , τοίς Ιουδαίοις επέθεντο • κα.
Tamelsi ab eis victi , el superati fuerint, duce Ju- τε πολεμήθησαν δε , του Ζοροβάβελ στρατηγούντος .
dæorum Zorobabel. Hujuscemodi igitur maleriam Περί τούτων ούν και ψαλμός συντέθειται, σχηματισθείς
periracial hic psalmus, in orationis speciem for . Els euxsv.
malus .
Vers. 2. Domine, quis similis erit libi ? Non in- “ Θεός , τις όμοιωθήσεταί σοι ; Ούκ έρωτώντος
tcrrogantis sed laudanlis est sermo, el divinami, lil ο λόγος , αλλ ' έκθειάζοντος το ασύγκριτον . Το γάρ.
ita dica , incomparabilitatem admirantis. Dictio Τίς, ου το σπάνιον , αλλά το ασύγκριτον ενταύθα
« i » , Quis , Ioc in Ioro non raritatem, sedin pos- , δηλοί , και έστιν αντί του , Ουδείς , δι' ου εισάγεται το
D
sibilitalem significat ; ac si dicerel : Nullus tibi άπειροδύναμον .
similis reperiri polesi, ex quo divina constituitur
virtutis immcnsitas.
Ne sileas, neque milescas , Deus. Noli aileo esse Μή σιγήσης μηδε καταπραύνης , ο Θεός . Μη
longaniotis, 2nd patiens . Ita enim celeri interpreics μακροθυμήσης , μηδ' ανεξικακησης. Ούτω γαρ οι
.

reddidere. Quare aulem sic dicat audi : άλλοι ερμηνείς εκδεδώκασι • τίνος δε ένεκεν άκουσον .
VERs . 3. Quoniam ecce inimici lui sonnerunt, el "Οτι ιδού οι εχθροί σου ήχησαν, και οι μισούν
qui oderunt . le, eziulcrunt capul. luimici lui, τές σε ήραν κεφαλήν . Εχθροί σου , ώς τώ σώ λαώ
qui luum populun oppugnant, vel qui propter ic πολεμούντες, 1, ως διά σε ημίν τολεμούντες. " Ηχη
nobis inſensi sunt ; Sunuerunt auteni , loc cst , σαν δε, αντί του , Θρούν άσημον απετέλεσαν, ως
inauditum delere clamorem , quemadmodum in είωθεν υπό πολυπληθείας εν τοις στρατοπέδους γί
exercitibus ficri solei , quando magna adest mili- νεσθαι . " Η και άλλως : Οι πρίν υποψιθυρίζοντες την
luin multitudo . l'el aliter : li qui olim suas in lius καθ' ημών έχθραν νύν εις εξακουστον ταύτην ήνεγ
inimicitias susurro penc tantun significabant, καν , θρασυνόμενοί τε, και αλαζονευόμενοι . ' Ηριι::
857 COMMENT. IN PSALMOS . 858
δε κεφαλής , αντί του, Έπήρθησαν, ανεθάρρτσαν, Α 3perio nunc arte , ac palam hostiles animos fa
θαρρήσαντες τους συμμάχους . lentur, et lemerc omnia in nos agentes, glorianlır.
Exlulerunt autem caput, hoc est, animus ceperunt, el multis secum adjunctis coadjutoribus, audaciores
electi sunt.
' Επί τον λαόν σου κατεπανουργεύσαντογνώμη. Vers. 4. Super populum tuum malignarerunt con
Το Γνώμη , αντί του Μιά γνώμη συμφώνως. Τινά δε silio. Consilin, hoc esi , concordi ac communi om
των αντιγράφων μετά του νυ γνώμην γράφουσιν · nium sententia. Quicdam exemplaria labent, Cun
όπερ δηλοί , ότι επανουργεύσαντο κοινής γνώμην . (1) silium , in quario casu , ci lunc sensus esse videlir,
Η δε Κατά πρόθεσις επίτασιν της πανουργίας quod commune consilium nialigno ac perverso
εμφαίνει . "Αλλως " το της γνώμης όνομα ποτέ μεν animo inierunt. Sciendum est autem quod Græra
δηλοί την παραίνεσιν ώς δ'Απόστολος• Περί δε των dictio , yvuun , quæ hic in Græco habetur, et pro
παρθένων επιταγήν Κυρίου ουκ έχω, (2) γνώ- qua in erpres corisilium reddidil, aliquando ailmu
μην εε δίδωμι ποτέ δε την βουλήν , ως και νυν και nitionem significat . juxta illud Apostoli : De virgini .
Δι6:8 : Επί τον λαόν σου κατεπανουργεύσαντο bus aulem pracepluwi Domini, non habeo, consilium
πώμην , τουτέστιν , πανούργως έμελέτησαν βουλήν B autem do 1. Aliquando , consilium, ut live
ποτέ δε την ψήφον , ώς το του Δανιήλ • Περί τίνος Super populum luum malignaverunt consilium. Ali
εξήλθεν η γνώμη ή αναιδής ; Λαμβάνεται δε και quando aulem sententiain , ut illud Danielis : Quam
επί πίστεως , και δόγματος , και φρονήματος : ώς και ob causam erivil lan inpudens sententia & ? Ali.
παρά τω θεολόγο : Το δε αντεισαγαγείν τήν εαυ-
.
quando etiam opinionem de fide, aut de quopiam
του γνώμην ανδρός ευσεβούς και νουν έχοντος . dogmale,, quale illud est apud Τheologum dicen
lem : Sed suam ex adverso opinionem adducere viri pii est et sapientis . ( lo omnibus cnim lis
locis in Grxco habetur, ut diximus dictio yviógen .)
Και εβουλεύσαντο κατά των αγίων σου. Παλιλ . El consuluerunt adversus sancios luos. lleratio
λογία τούτο και σαφηνισμός του προ αυτού . Περί scrmonis est ad majorem prædicloruin declaratio
& των αγίων τοιαύτα νοήσεις, οία και περί των nem . De sanctis autein , vide quæ in psalmo LXXVIII
οσίων, ώς εν τω οη ψαλμώ προείρηται . dicta sunt.
Είπαν : Δεύτε , και εξολοθρεύσωμεν αυτούς VERS. 5. Dixerunt : Venile, exlerminenus eos ex
εξ έθνους , και ου μή μνησθη το όνομα του 'Ισ . gente, el non memorelur nomen Israel amplius . Hoc
ραήλ έτι. Τούτο ή γνώμη , τούτο ή βουλή : το δε est consilium quod inierunt. Esterminemus aulem
εξ έθνους , αντί , Είναι έθνος , ελάσαντες αυτούς ex gente, hoc est, privemus eos hac qualitale ut
εις το μή είναι εθνος • το δε, Ου μη μνησθή , gentes sint, deducendo cos nimirum ad nibilum : et
αντί , Ου μνημονευθή . ουκ έτι ονομασθή όμως · οία C amplius non memoretur, hoc est, in futurum pror
μηκέτι δντος του τοιούτου έθνους . sus non nominelur, perdila, videlicet ac penitus
dissipata illa gente.
“ Οτι έβουλεύσαντο εν ομονοια επι το αυτό. Vers . 6. Quoniam cousullaverunt unanimiter si
Ετουν πανούργως έμελέτησαν βουλήν. Επαναλαμ- mul. lloc est, sceleste ac maligne mediiati sunt
βάνει δε τον λόγον της βουλής και ομογνωμοσύνης consilium , Reassumit enim sermonem de consilio ,
αυτών · εντεύθεν εις άμυναν κινών τον διασκεδά- el communi corum conspirationc, Deum hoc pacto
ζοντα βουλάς εθνών. Διηγηματικών δε , το "Οτι : excitans ad vindictam , qui gentium solet dissipare
και το μεν, Εν ομονοία , επί της γνώμης λαμβά- consilia . Dictio autem Quoniam , narrantis est ;
νεται , το δε , 'Επί το αυτό, επί του τόπου , τουτέστιν dictio Unanimiter, ad consilia coruin reſerlor ; di
εις μίαν γνώμην συνελθόντες , και εις ένα τόπον , clio vero, In unum , ad locum : el sensus est , quod
in unam convencrunt scntentiam , alque in eodem
loco.
Κατά σου διαθήκην διέθεντο. Διαθήκην την Adversus le lestamentum disposuerunt. — Testa
συνθήκην λέγει · είτα λοιπόν απαριθμείται και τους mentum posuit pro fædere, seu pacio (quod cnim
D
ούτω συνθεμένους . Greci dictiones, διαθήκη ct συνθήκε tam voce
quam derivatione, el significatione cognalæ quodammodo sunt, hinc factum est, ut altera alterius sepe
joco ponatur .) Deinde eos connumerat, qui in unum sinul convenerunt.
Τα σκηνώματα των 'Ιδουμαίων και οι Ισμαη- Vers. 7. Tabernacula Idumæorum , et Ismaelix .
Χίται . - Τα σκηνώματα των 'Ιδουμαίων , αντ! Ter Idumæorum tabernacula, vel ipsos simpliciler
του , Η πόλης των Ιδουμαιων, η αντί του , Οι Ιδου- Idumãos intelligit, vel eorum civitates. Jom :ri
μοίοι, κατά περίφρασιν. Ιδουμαίοι δε έθνος από autem descendunt ab Esau, qui alio noninc dictus

11 Cor . νιι, 25. Dan. 14, 15.

Variæ lectiones .
(0 ) Græcc additur : Præpositio aulen x2: å intensionenų malilia significat.
) Verlendum igitur . Monilur unlem do.
859 EUTUYMII ZIGABENI 860
.

est ctiam Elon. Ismaelite vero genus suam de- Α Ησαυ καταγόμενον · Εδώμ γάς ο Ησαυ εκλήθη :
ducunt ab Ismacle filio Abrahæ . Ισμαηλίται δε έθνος έτερον από Ισμαήλ υιού
"Αβραάμ .
VERS. 8. Moab el Agareni. Moabilæ populi sunt, Mwa6 xal oi 'Arapnrol. Mos: 6 adyat to's; Morae
φuί
qui origiment trahantaa Moab Glio Lot ;; Agareni 6ίτας:έθνος
: δε και ούτοι,, από Μω16 , υιού του Λώτ .
vero ab Agar matre Ismaelis, quæ postquam espulsa 'Αγαρηνοί δε έθνος από της Αγαρ της μητρός
est c domo Abraliæ , alteri se viro conjunxit unde Ισμαήλ , συναφθείσης έτέρω μετά το απελαθήναι της
isti descedilerunt. οιχίας Λβραάμ .
Gebal et Ammon, el Amalech. Gebaleni populi Γεβάλ και Αμμών , και Αμαλήμ. Γεδαληνοι
erant, qui prope Idumäain habitabant. Aminonilæ έθνος περίοικος της 'Ιδουμαία ; · 'Αμμανίτας έθνος
antern ita denominati sunt ab IMAJOn filio Lol . El από του 'Αμμών του υιού Αώτ · 'Αμαληκίται δε έθνος
Amalecilæ ab Amalec, qui et ipse originem ducebat από 'Αμαλάκ, ός ήν και αυτός έκγονος Πολυ , κα .
ab Esau, qui sane aliam ab lumza regionem se- τώκει δε χώραν ετέραν παρά τους 'Ιδουμαίους.
paratim habitabant.
Alienigena cum iis qui habitabant Tyrana .. Γer Β 'Αλλόφυλοι μετά των κατοικούντων Τυροr .
aljenigenas Philislæos intellige, quos nunc Palæ 'Αλλόφυλοι οι Φιλισταίοι , οι νυν Παλαιστινοί χαλος .
stinos dicimus. Ili elenim vicinioren Judæis regio- μενοι • ούτοι γάρ παροικούντες τους Ιουδαίοις εγγυς,
nen habitabant :: atque ideo alienigence iniu specie αλλόφυλοι διαφερόντως εκλήθησαν· κατοικούντες δε
.
και
appellati sunt. Per babitantes autem Tyrum , Tyrios Tipov λέγει
adyet tous Tupious..
intelligit.
VERS. 9. Elenin et Assur venit cum illis. Assur Και γάρ και 'Ασσούρ συμπαρεγένετο μετ ' αυ .
proprie Assyrii sunt : verum boc in loco , Samari- των . 'Ασσούρ οι 'Ασσύριοι . Καλεί δε ούτως τους
lanos ita appellat, vcluti Assyriorum colonos. Nom Σαμαρείτας, ώς αποίκους Ασσυρίων ,μετά την αιχμα»
posl duarum tribuum captivitalem, illuc missi sunt λωσίαν των δώδεκα φυλών έχ:ίσε μετοικισθέντας .
Samaritani ab Assyriis, ut regionem illam incole-
. Περιττεύει δε ο Γάρ σύνδεσμος .
rent. Abundat autem hoc in loco conjunctio,
Etenim .
Facti sunt in adjutorium filiis Lol. Filios Lol, 'Εγενήθησαν εις αντίληψιν τοις υιοίς Λώε . Εις
eos esse intellige,, quos superias Moabitas appella »
€0s συμμαχίαν· υιούς δε Λώτ λέγει τους Μωαβίτας και
vit, et Ammonitas. He elenim nationes Judais C Αμμανίτας, ως προειρήκαμεν ούτοι γάρ μάλιστα
praecipue invidebant, et ideo in eos alias gentes in τοίς Ιουδαίοις έφθόνουν , και τα άλλα έθνη συνήγει .
unum collegerunt . pav.
VeRs. 10. Fac eis sicul Madian, el Sisaræ , sicut Ποίηση αυτοίς ώς τη Μαδιάμ και τη Σισάρα ,
Jabin in lorrente Cison. Imprecatur Propbela ade ως τω Ιαβείμ εν τω χειμάρρου Κισών . Κατεύχεται
versus gentes superius connumeratas ,, que civilatiς των ανωτέρω απαριθμημένων Εθνών , των φθονησάν
Jerusalem instaurationem ferre non poterant , atque των της ανανεώσει της πόλεως μέμνηται δε της
in memoriam illorum hominum ruinam revocat ,, qui
φuί απωλείας των πάλαι πολεμησάντων τους Ισραηλι.
Judirorum populo olim inſesti fuerant, el præter ταις και παραδόξως απολωλότων και τοιούτω τρό
omnium opinionem pericrani, oplatquc ut codem πω απολωλέναι και τούτους βούλεται. Μαδιάμ μεν
pacto nunc predicti omnes pereant,, ob malignam γάρ ήη στρατιά των Μαδιηνέων από του Μαδιάμ ου .
eorum mentem in Judæos, quo illi superiorcs. Et τως ονομασθείσα , ήν τώ πλήθει την γην καλύπτου
per Madian quidem Madianitarum excrcilum intcl- σαν ο Γεδεών έν ανδράσι τριακοσίους εξωλόθρευσε ,
ligit, quem multitudine ac copia militum terram και τούτοις αόπλοις · λαμπάδας μάνας και σάλπιγ
oblexisse legimus, et tamen a trecentis viris,, Ge- p γας επιφερομένοις, ώς ή των Κριτών βίβλος Ιστορεί.
deonc duce, supcratum , alque bis quidem incrmi. Ο Σισάρα δε στρατηγός ήν της δυνάμεως Ιαβείμ,
bus omnillus,, lampades tantum,, et tubas ferentibus , βασιλέως Χαναάν , έχων άρματα σιδηρά εννεακόσια
ut in libro Judicum legimus. Sisara dus fuit exer . ούς και άμφω -χατεπολέμησε Βαρέχ, κελευσθείς υπό
citas Jabin regis Clhanaan potentissimi.. Noningen- Δεβώρας της κρινούσης εν τοις καιρούς εκείνους του
los elenim ferreos currus habebat : hos autem Ισραήλ. Και τον μεν Σισάρα φεύγοντα υποδεξαμενη
omnes superavit Barachi adversus eos jussn Debora η Ιαήλ ή γυνή Χάβερ εκοίμησε » και σφύραν και
profeclus, que illis temporibus judicabat populum τάσσαίον λαβούσα διήλασε τον κρόταφον αυτού , και
Israel. El Sisaram quiilem fugicntem Jael uxor ούτως ανείλε. Τον δε Ιαβείμ ο Βαρέχ διέφθειρε , και
Chaber liospirin acceptum somno sopivil , ac dcinde την στρατιάν αυτού πάσαν κατέκοψεν . Ο δε χείμαρ
malleo el clavo illius tempora penelravil, atque ρος Κισών τόπος ήν εν ώ ο πόλεμος γέγονε • και
hoc pacio intercuil : ipse autcm Jabin occisus ταύτα δε η δηλωθείσα βιβλος διδάσκει .
ſuit a Barach , qui universum cum rege exercitum dissipavil. Torreus autem Cison proximus est et
continguius loco , ubi prælium illud conimissum est . lliec autein ornnia distins 'e habcolur in libro
Judicun.
VERS . II . Exterminali sunt in Arndor . Aendor 1:ξιω,ορεύθησαν : 'Αειδώς . Και ούτος τόπος
861 COMMENT . IN PSALMOS . 862
ήν , ενω ο κατά τον Σισάραν πόλεμος ανέστη . Τινές Α Ioeus est ubi bellum cum Sisara commnissum est .
.

δε τον προειρημένον τόπον του χειμάρρου Κισών και Aliqui locum torrentis Cison eumdem esse dicunt
"Δενδώρ εκάλεσαν , ώς διώνυμον . et Aendor, el geminum babere nomen .
Εγγνήθησαν ώσει κόπρος τη γη . Αταφοι κεί- Pacti sunt quasi stercus lerræ . Insepulti, dissoluti
μενοι , σαπέντες και διαλυθέντες . et putrefacti.
βού τους άρχοντας αυτών ώς τον Όρής, και VERS. 12. Pone principes corum sicut Oreb, ef
Zhk , xal Zebed, ral Ealyard . 'Apxovras adyut Zeb, at Zebee , et Salmanan . Per principes duces
τους ηγεμόνας των προμνημονευθέντων εθνών . Όρής gentiam intelligit , qnas superios commemoravimos .
μεν ούν και Ζής , άρχοντες των Μαδιηναίων , ους Oreb et Zeb , Madianitarum crant duces, quos Go .
ανειλεν ο δηλωθείς Γεδεών . Ζεβεε δε και Σαλμανά , deon , ut dicimus , interemit . Zebee outeau et Sal
βασιλ : ς αυτών , ούς και αυτούς απέκτεινε , mana, coruindem erant reges , qui simili modo
Gedeone occisi sunt.
Πάντας τους άρχοντας αυτών . Οστε μηδένα Vers. 13. Omnes principes eorum . Ila ut nema
υπολειφθήναι. Διά δε των αρχόντων και των διαρ- relinquitur . Veruno dum adversus principes fa
χομένων κατηύξατο , precalur , subditos etiam eis populos con pre
+

hendit.
οίτινες είπαν : κληρονομήσωμεν εαυτοίς το Qui dixerunt: læreditemus nobis sanctuarium Dei.
αγιαστήριον του Θεού . – Κληρονομήσωμεν , αντί
C
Hæreditemus, pro Dominemur, vel in potestalo
του Κυριεύσωμεν , εξουσιάσωμεν, ου τιμής χάριν , nostra habeamus, non ut honoremus illud , sed ut
αλλ ' αρπαγής των Ιερών σκευών και αναθημάτων : sacra vasa , et reliquas olblationes diripiamus. Per
αγιαστήριον τον ναόν καλούντες,ενώ ο Θεός ηγίαζε Sanctuarium autem templum ipsum intelligit, ia
τον λαόν . quo Deus populum sanctificahal.
Ο θεός μου , Θού αυτούς ως τροχον . 'Αστα . Vers. 14. Deus meus, pone eos ut rolam. Con .
τούντας αει και κυλιομένους ταις επαλλήλων μετα . linuc instabilcs , el crcbris mutationibus cir
βελαίς . Τούτο γάρ τροχου ίδιον . cumactos. lloc pacto enim rolæ poterunt compa .
rari.
Ος καλάμης κατά πρόσωπον ανέμου . Ευχερώς Ui arundinem ante faciem venti. Ila ut fa
διασκεδαννυμένους και μηδαμου στάσιν ευρίσκοντας . cile dissipentur, et nullam inveniant stabilita :
tem .
Ωσει πυρ και διαφλέξει δρυμόν , ώσει φλόξ ή C Vers. 15, 16, Quasi ignis qui comburet silram ,
κατακαύσει όρη , ούτως καταδιώξεις αυτούς εν τη e quasi flamma comburens montes, ila persequeris
καταιγίδι σου και εν τη οργή του συνταράξεις illos in procella tua, et in ira tua couturbabis eoε .
αυτούς . Ούτω καταδίωξον αυτούς αναλίσκων , ώσει Non secus illos persequaris, quæso, el consumas,
πυρ και διαφλέξει δρυμόν · οξέως γάρ τούτο και αφει · οιηue ignis solet silram populari. Summa cleniro
δώς φέρεται κατά της ύλης του δε, Οσει πιο ο vi ſer lur ignis in silvain , et omnia corripit. llæc
διαφλέξει δρυμόν , έφερμηνευτικών το, Όσει φλώς auleni verba a sequentibus exponunlır, 00 : 0 δ :
η κατακαύσει δρη , ναι μεν και του , Ούτως κατα- cunt : Et sicut flamma comburens monles. Et simili
διώξεις αυτούς εν τη καταιγίδι σου , το Και εν τη modo verba illa : Ιια persequeris eos in procella tua ,
έρτη σου συνταράξεις αυτούς . Καταιγίδα δε νύν a scqucntibus verbis declarantur :: El in ira lua
την οξείαν κίνησιν της οργής εκάλεσεν . Καταιγίδες conturbabis eos. Procellam enim boc in loco cele
γάρ ίδιον το συνταράττειν . Καταδιώξεις δε και rem alqne impelnosum irze molumi metaphorice
Συνταράξεις ή προφητικώς είρηνται , η ευκτικώς , εppellavit . Procelle enim proprium est omnia
αντί του , καταδίωξον κα ! Συντάραξαν . contarbare. Quod vero ait, Persequeris, et Contur
babis, vel proplietice dicta sunt, veluti futura prædicantur, vel optantis modum continent pro Perse
quaris, et Conturbes.
Πλήρωσαν τα πρόσωπα αυτών ατιμίας . Ηε- D VeRs. 17. Imple facies corum ignominia. Eis ni
τηθέντων. mirum profligatis.
'Εκζητήσουσι το όνομά σου , Κύριε . Έρωτώντες Et qurtent nomen lrum, Domine. Interrogantes
μετά έκπλήξεως Τίς ούτος ο Θεός και παραδόξως τους cum timore ac tremore , quisnam sit is Deus qui
οικείους δυσάμενος , και απολέσας ημάς; lam admirande nos populum suum liberavit, et eos
perdidit.
Αίσχυνθήτωσαν και ταραχθήτωσαν εις τον VERS. 18. Erubescan., el conturbentur in sæculum
αιώνα του αιώνος , και εντραπήτωσαν , και απο- sæculi, el confundantur, el pereant. Cum adversus
μέσθωσαν . Κατευξάμενος αυτών των εν τω προσκαι . cos imprecatus fuerit, ut in præsenti pereant sze
ρο αιών: απώλειαν , κατεύχεται και την εν τω μέλ. culo, imprecalur etiam ut pereant in futuro, quod
λοντι . Εκείνο γαρ αιώνα αιώνος ονομάζει , ως παρα- sæculum sæculi appellavit, ut alibi etiam diximus.
δεδώκαμεν. 'Απώλειαν δε επί του μέλλοντος αιώνος Perire aulcin in futuro sæculo ille dicitur, non
ου την ανυπαρξίαν , αλλά την κόλασιν ειρήκαμεν. Εν qui ila perit, ut amplias non sit, sed qui eas per .
εκείνες άρ αισχύνονται, είτουν έντρέπονται οι πο . solvit pænas, quas qui sustineni, perire omncs di
863 EUTHYMII ZIGABENI 864
cuntur . n illo enim srculo, prauί onnes erube- Α νηροί , δημοσιευομένων αυτούς των έργων και
scent , et confundentur, publicatis, ac divulgatis ταράσσονται βλέποντες του δικαστου την αποτομίαν
corum operibus : et lurbabuntur, ubi judicis elta xolaoutat.
constantiam , ac severitalem viderint, el deinde
etiam punientur .
Vers. 19. El cognoscant, quod nomen libi Domi- Και γνώτωσαν ότι όνομά σου Κύριος . Γνώτωσαν
nus. Inviti igitur id cugnoscani , post quam sponic εξ ανάγκης , επείπερ εκ προαιρέσεως ουκ ήθέλη
noluerunt, σαν .
Tu solus aliissiinus in oninem lerram . A communi Συ μόνος ύψιστος επ . πάσαν την γην . Από
sensu sumendum est verbum , Cognoscant. Addi- κοινού το και Γνώτωσαν , ότι συ μόνος ο Θεός πάσης
scant, inquit, quod lu solus Deus es lolius lerre. της γής. "Υψιστον γάρ τον Θεόν εκάλουν , ως επου
Altissimum autem Deum τocavit, veluti superce- ράνιον 'Αρμόζει δε ο ψαλμός και τους διωκομένους
Testem . Polest etiam hic psalmus iis omnibus υπέρ Χριστού .
accommodari , qui pro Christo persecutioncm su
stinent.
In pnem pro torcularibus pliis Core, psalmus. B
Εις το τέλος υπέρ των μηνών τοις υιοίς Κορέ.
PSALMUS LXXXIII . ΨΑΛΜΟΣ ΠΓ ' .
Octogesimus etiam psalmus bujusmodi inscri- Και ο όγδοηκοστός ψαλμός τοιαύτην έλαχε την
ptionein sortitus est . Ibi νide expositionem . De επιγραφήν · και ζήτει εκεί • περί τούτων ούν των
eisdem eniin lorcularibus Prophiela noster nunc ληνων ο Δαβίδ νυν διέξεισιν .
loquitur.
VERS . 2. Quam dilecta labernacula lua, Domine Ως αγαπητά τα σκηνώματά σου , Κυρις τών
virtutum ! Dictio, φuam, hoc in Ioco iden significat δυνάμεων ! Το Ώς ενταύθα τοιούτον έστιν , οίον και
quod alibi diximus , in psalino LΧΧιι, ibi : Quan το, 'Ως άγαθος ο Θεός το Ισραήλ ! Και ζήτει ψαλ .
bonus Deus ipsi Israel! Per tabernacula aulem μον οβ'. Σκηνώματα δε λέγει τας κατά τόπον Εκ.
ecclesias intelligit, quæ variis in locis construclæ κλησίας,εν αίς η θεία κατοικεί χάρις : ας προεωρα
sunt, et in quibus divina habitant charismala . κώς ο Προφήτης ηγάπησε . Περί δε τού. Κύριε των
Has elenim ecclesias,, mentis oculo previdens δυνάμεων , είρηται εν τω οθ' ψαλμώ .
Propheta nosler, dilexit eas. De his sulem ver
bis : Dumine virtutum , diclum est, in psalmoLXXIX. C
Concupiscil, el deficit anima mea in aulas Do- 'Επιπoθεί και εκλείπει η ψυχή μου εις τας αυ
mini. Anima Jea deficit , cupiens ad hujusmodi μας του Κυρίου. Έκλείπει, αποδημήσαι γλισχoμένη
ccclesias pervenire : φuas aulas Dei etiam appel. πρός ταύτας : ας και αυλές ομοίως ωνόμασεν , ώς
lavit, quia in eis moralır, ac conversatur Chri- ενδιαιτήματα του Χριστού . "Η 'Εκλείπει , αντί του,
stus. Vel , deficit, hoc est, dissolvitur ac debilita - Εκλύεται , ατονεί τα περιττώ πόθω ταλαιπωρουμέ
lur, nimio scilicet faligala desiderio . Dicuntur νη . Λέγεται δε το εκλείπειν επί των θερμών έρα
enim ardentes amalores delicerc , qui amalar. rci στών, μή δυναμένων υπομείναι το χωρισμό των
disjunctionem ferre nequeunt. Quisquis cliam ca- ποθουμένων . Και πάς δε ο τής ουρανίου καταπαύ .
leslem appelit Regem , dicere potest, quam amabi- σεως ορεγόμενος είπoι αν αγαπητά σκηνώματα τα
lia sunt tabernacula illa tua intellectualia , que in νοητά , τα εν ουρανοίς. Τα δε αυτά και αυλάς. ' Επι
colis sunt ! illæ, inquam , aulæ cælesles. Concu- ποθεί δε , αντί του , Επείγεται,
piscere aulero posuit, pro Festinare.
Cor meum el curo, mea exsullaverunt in Deum vi. "Η καρδία μου και η σάρξ μου ήγαλλιάσαντο
vum . Non hoc tantum , inquit , accidit animæ meæ , επί Θεόν ζωντα. Και ουχ η ψυχή μου μόνη τούτο
sed et corpus meuin in Claristo Irlatum est. Vivam D πέπoνθεν , αλλά και το σώμα εχάρη επί τω Χριστώ .
autem (seu , ut in Græco liabelur, viventem ) Deum 'Αδιάφορος δε η σύνταξις . Ζώντα δε αυτόν είπεν
.

appellavit, propter idola quæ morlua esse dicun- διά τα νεκρά είδωλα » ή και ως αναστάντα εκ νε .
lur : vel quia a mortuis Cbrisliis resurrexil. κρών. Πρώτη δε η καρδία χαίρει• είτα διαχείται
Primo aulem cor ipsum lætitia alicilur, cl deinde η χαρά και επί το άλλο σώμα.
gaudium in universuin corpus diffunditur.
Vers. 4. Etenim passer invenil sibi domum , el Και γάρ στρουθίον εύρεν εαυτώ οικίαν , και
τρυγών νοσσιάν εαυτή, ου θήσει τα νοσσια εαυ .
Eurtur nidum sibi , ubi ponal pullos suos, allaτία ιμα,
Domine virlulum . Passerem animam appellal , vc της, τα θυσιαστήριά σου, Κύριε των δυνάμεων.
Inti que ab intellectuali aucupe , laqueis, atque Στρουθίον καλεί την επιβουλευομένην ψυχήν υπό
aliis multiplicibus insidiis imperilir. Anima cnim , των νοητων θηρευτών • Η ψυχή γάρ, φησίν , ημών,
inquit, mea sicut passer erepla est de laqueo renan ώς στρουθίον ερρύσθη εκ της παγίδος των θηρευ
lium " . Per lurturem simili modo costain onustem των:: Τρυγόνα δε, την σώφρονα ψυχήν, και φιλήσυ.
.

• Psal . CΧΧυ . 7 .
865 COMMENT. IN PSALMOS . 866
χον , και γοεράν : ης νοσσία , τουτέστιν έκγονα , αι A animani intelligit , que ct mesta sit, et quieren
αρεται. Εν ταις Εκκλησίαις γάρ έχουσι την σκέ- sccielur : cujus pulli, hoc est , cujus filii, virtutes
την αί τοιαύται ψυχαι. Ου δε θήσει, αντί του , sunl, Ilabent autem hujusmodi anima in Ecclesiis ,
" Οπου διαθήσει και ενεργήσει . Και άλλως δε , στρου- quasi in quibusdam lutissiinis nidis, protectionen ,
Οίον μεν και Χριστιανικός λαός , επιβουλευόμενος υπό alque refugium . Ubi ponel, aulem dixit, pro, Ubi
τε των αισθητων και νοητών θηρευτών, δαιμόνων , disponet , atque ubi operabitur, hujusmodi scilicet
σημί, και ανθρώπων ασεβών • τρυγών δε πας επί- virtutes. Et aliter : passer est populus Christianus,
σκοπης και διδάσκαλος ευσεβείας : οι εν ταις Εκ- cui lam intellectuales , quam mundi hujus venalo
κλησίαις τιθέασιν ούς αναγεννώσι πνευματικώς . res, dæmoncs nimirum atque iinpii homines, insi
Εύρε γάρ, φησί , το μεν οικίαν, ή δε νοσσιάν τα θυ- diantur. Turtur autem est cpiscopuis quilibet , aut
σιαστήριά σου , είτουν τις εκκλησίας σου, εν αις doctor Christianæ religionis, qui in Ecclesiis filios
καθεκάστην θύεται ο πνευματικός 'Αμνός. pouil, quos per Spiritum regeneral . Invenil enim
inquit, passer domum , et lurlur nidum , altaria nimirum lla, hoc est, ecclesias luas, in quibus
singulis diebus spiritualis Agnus immolatur.
Ο βασιλεύς μου και ο Θεός μου . Ούτος ο στί- Rear meus el Deus meus. Versiculus iste balcluir
χος κείται και εν τω ε' ψαλμώ. eliam in qninio psalmo.
Μακάριοι οι κατοικούντες εν τω οίκω σου . VeRs. 5. Beali, qui habitant in domo lua. Con
Eπει γάρ αυτός ο Δαβίδ επεθύμησε μεν εις τας B cupivit quidem beatus David introire in allas Do
δηλωθείσας αλλάς εισελθείν , πόρρω δε ήν, λοιπόν mini, quas diximus, el lamen procul. ab eis con
μακαρίζει τους κατοικούντας εν αυταίς . Οίκον γάρ stilii ( mentis oculis Lantum cernens), quod reliquum
του Χριστού ταύτας υποληπτέον : αδιαφόρως δε οί- est igitur illos appellat beatos qui illic habitaluri
χον και οίκους είρηκε • ταις μεν γάρ τοπικαίς θέ- crant . Per domum enim Dei, has ipsas aulas, Christi
σεσι πολλοί εισιν οίκοι τη ευσεβεία δε και κοινω. nimirum ecclesias intelligere debcmus. Indifferen
νία της πίστεως εις οι απανταχή τυγχάνουσιν . ier autém singulari numero, et plurali usus est ;
quoniam si loca respicias, ecclesi:c numero plures sunt : si religionem et fidei communicationem ,
omnia quæ ubique locorum sunt templa, unam constituunt fideliuen Ecclesiam .
εις τους αιώνας των αιώνων αινέσουσι. Διά In sæcula sæculoram laudabunt le . Semper ac per
καντος ακατάπαυστον εξουσι την σην ύμνωδίαν. pelrio laudes tiras in ore habcbunl.
Μακάριος ανήρη έστιν αντίληψις αυτό παρά Vers. 6. Bealus vir, cui est auxilium ei abs te. In
εού . Μακάριος εκείνος, ότινι αυτό έστι βοήθεια boc versiculo idioina quoddam Hebraicum est, illi
από σου . Περί δε του σχήματος τούτου είρηται εν Aimile , quod vidimus in psalmo IX, ibi : Cujus ma
των ψαλμώθ , εις το• Oύ αράς το στόμα αυτού γέμει. ledictione os ejus plenum est ; ubi vide.
'Ανεβάς εν τη καρδία αυτού διέθετο. Ο τοιού. Ascensiones in corde suo disposuit. Talis , inquain ,
της ανθρωπος αναβάσεις από των γηινων επί τα C thermo excogitavit intra se gradus, atque ascensus
ουράνια , και από των αισθητών επι τα νοητά , και quosdam a sensibilibus ad intellectualia, a pejo
από των χειρόνων επί τα κρείττονα , εν εαυτώ διε- ribus ad meliora . Sunt autem istæ ascensioi:cs,
μηχανήσατο , διενοήσατο, κατεσκεύασεν. Είεν δ' αν bonæ quædam cogitationes , per quas veluti per
αυτ: οι αγαθοί λογισμοί , δι' ών άνε ισι τις, ώς διά scalan gradatim ad alla et divina dona consccndi
κλίμακος , επί τα υψηλά και θεία. Μακάριος, φη- mus. Bealus itaque, inquit, ille est, qui auxilio luo
σιν , και την σην έχων αντίληψιν. "Εχει δε ταύτην πώς se polest juvare. Illi autem auxilium tuum præ
δαναβάσεις εν τη καρδία διατιθέμενος . slo fuerit, qui ascensiones islas in suo corde dis
posuerit ..
Εις την κοιλάδα του κλαυθμώνος. Διέθετο In valle lacrymarum . Disposuit autem in seipso
ταύτας εν εαυτώ τας αναβάσεις , ών εν τω τόπο του hujusmodi ascensiones, exsistens in loco lacry
κλαυθμώνος είρηται δε κοιλάς κλαυθμώνος από marum . Vallis aulein lacrymarum , scu vallis Melns,
μεταφοράς του τόπου, εν ώ πάλαι την παρανομίαν elapliorice dicta est ab illo loco, ubi olium Deus
των Εβραίων ελέγξας ο Θεός, εις κλαυθμόν τον Hebræorum iniquitates redarguens, populum coni
λαών εκίνησε • διό και Κοιλάς κλαυθμώνος και του D
movit ad Detum : unde Vallis pelus appellalus est
πος εκείνος εκλήθη. Κοιλάς δε το κοίλον και ταπει . locus ille. Et quia cujuscunque vallis situs humi
νόν εν ταπεινώσει δε γίνεται η μετάνοια, ήν litatcm pro se fert, docemur quod cum humilitate
αναγωγικώς δηλοί. Και γάρ τόπος κλαυθμώνος , agenda est omnis poenitentia . De pænitentibus
αναγωγικώς ή μετάνοια.. enim loquitur Prophela cos bcatificans qui in
raile lacrymarum ascensiones disposuerint in corde. Nam juxta anagogen idein nobis significat.
Villis delus, quod pænitentiic locus.
Εις τότον , έθετο. "Ων εν τη κοιλάδα του In loco, quem posuit. Exsistens in valle delus.
κλαυθμώνος • δηλαδή έν τόπο , όν έθετο εαυτώ , ή όν 14que in Ioco quein sili ipsi posuit , Iloc est, in
ειλετο , loco quem cleril .
Και γαρ ευλογίας δώσει ο νομοθετών . Μακά . VERS. 8. Eieniin benedicciones dabil legislator.
κοι , φησίν, οι ρηθέντες και γάρ και ο Χριστός και Beati illi , inquit, sunt quos prædiximus. Nain et
867 EUTIIYMII ZIGABENI 868

Christus , qui hanc nobis legem dedit, evangelicis Α νομοθετών τα τοιαύτα διά των ευαγγελικών εντ
eliam mandatis suis benedictiones eis dabit, qnem- λών ευλογίας αυτοίς δώσει. Είεν δ ' αν αυτοι οι
admodum apud Mallbäum el Liicam legimus. διάφοροι μακαρισμοί.
Ibuni de virtute in virtuten . Ex hoinilitate ad Πορεύσονται εν δυνάμεως εις δύναμιν . Ές
luctum, ex Inclu ad compunctionem , atque hoc αρετής εις αρετήν · οίον έκ ταπεινοφροσύνης εί ,
pacto ex una in aliam virtutem , summo cum pro- πένθος , εκ δε πένθους εις κατάνυξιν , και ούτως εκ
fectu, ad sublime virtutum culnen ascendent. ταύτης εις εκείνην προκόπτοντες , αναβήσονται πρό ,
Virtus autem ileo dicta est , quia viribus poten- την ακρώρεισιν . Δύναμιν δε την αρετήν εκάλεσεν ,
Ciorem illum hominem reddit, qui eam atmplecti- ως ισχυροποιούσαν τον μετιόντα αυτήν · έστι δε και
tur.. ((Vires autem cum dico ,, non corporis tantum,, απλώς ειπείν , ότι πορεύσονται από προσευχής εις
sed animi etiam facultates intelligo.) Possumus et ανάγνωσιν των θείων λογίων , και από αναγνώσεως
aliter dicere, quod ibunt ab oralione ad lectionem εις παραίνεσιν των ασθενεστέρων , και από παραι.
Sacrarum Litterarano , et ab hujusmondi lectione , νέσεως εις ευχαριστίαν των θείων λογίων και
ad imperfectorum quorumlibet admonitionein , ύμνωδίαν Θεού . Και άλλως πάλιν από δυνάμεως των
atque eshortationem : ilerim ab egliortatione , ad ενταύθα χαρισμάτων εις την δύναμιν της βασιλείας
gratiarum actiones, atque ad laudem Dei. Et aliter, B tūv oupavûv.
a virtule donorum Dei, que hic in terra nobis præslaulur, ad corum virtutem , quæ in cælorum
regno Iribuenlur .
Videbitur Deus deorum in Sion. Prophelia hic "Οφθήσεται ο Θεός των θεών και Σιών . Τούτη
coulinelur de Incarnatione Salvatoris, qui in Siou πρόρρησις της του Σωτήρος ενανθρωπήσεως • ιν
orlus est, juxta illud : Ego aulem constilulus sum rex Σιών γάρ ανέτειλε, κατά το • Εγώ κατεστάθην βω
ab eo super Sion monien sanctum ejus, annuntians σιλεύς υπ' αυτώ επί Σιών ορος το άγιο αυτού ,
præceplum ejus " . Deum autem deorum ea ratione διαγγέλλων το πρόσταγμα Κυρίου . Θεόν δε των
appellavit, quam diximus in principio psalmi XLIX . θεών εκάλεσεν αυτόν , ώς εν τη αρχή του μθ' ψαλμού
προεξηγησάμεθα .
VeRs. 9. Domine Deus, exaudi oralionem meam , Κύριε ο Θεός των δυνάμεων , εισάκουσον της
curibus percipe ,, Deus Jacob .. Iden est dicere ,, Deuwι προσευχής μου , ενώτισαι , ο Θεός Ιακώβ . Ταυτόν
virtutum, quod Dominum virtulum, de quo in prin • ειπείν , ο Θεός των δυνάμεων και Κύριε των
cipio diximus præscntis psalmi. Per orationem δυνάμεων , περί ου εν τη αρχή του παρόντος είρη :
aulem cas preces intelligit, quas in progressu di- c ται ψαλμού . Προσευχήν δε λέγει την παράκλησιν,
clurus est. Deus, elian Jacob pro Deus, qui olim ήν μέλλει προσαγαγείν προϊών . Ο δε Θεός Ια
lucians, in figura hominis apparuisti Jacob . κώβ, αντί του, “ Ο και το Ιακώβ πάλαι όφθείς , εν
ανθρώπου σχήματι, επι τη πόλη .
Vers. 10. Proleclor nosler aspice, Deus, el respice Υπερασπιστα ημών , Ιδε , ο Θεός · επίβλεψον
in faciem Christi sui. llæc est illa oralio , yuam εις το πρόσωπος του Χριστού σου . Τούτο η προε
exaudiri postulavil. Per Christum autem hoc iu ευχή . Χριστόν δε λέγει πάντα Χριστιανών : όσο :
Ioco queucunque Christianum intelligit ,, qui in γάρ εις Χριστόν εβαπτίσθησαν , Χριστόν ενεδύθη .
Christo baptizatus sit, el Christum induerit : de σαν. Είρηται δε περί τούτου και εν τω τροοιμές
quo in line Proæmii præsenlis operis dictum est. της βίβλου των Ψαλμών.
Vers. 11. Quia melior est dies una in aulis super “Οτι κρείσσων ημέρα μια εν ταις αυλαίς σου
millia , De divinis aulis paulo superius dictum est. υπέρ χιλιάδας . Περί των θείων αυλών ελέχθη μι ·
Melior est autcm una hujusmodi dies super millia κρών ανωτέρω. Υπέρ χιλιάδας δε ημερών τις εν
alioruin dierum,, qui alibi quatuin tua aula agan- ετέροις τόπους εντέροις . Το δε , “" Οτι , βεβαιωτικόν .
lur, victio aulem, Quia, coufirmantis est hoc in
loco, pro Vere. D
Eleyi abjectus esse in domo Dei mei magis, quam 'Εξελεξάμην παραρριπτείσθαι και το οίκο του
habiture in tabernaculis peccalorum . Idem rursus Θεού μάλλον ή οικεί με ένα σκηνώμασιν αμαρ
repelit, sed manifestius. Tu vero mecum considera τωλών . Το αυτό πάλιν φησι, πλήν φανερώτερον.
quanto divina doinus amore ac desiderio icne “Ορα δε όσον ηγάπα τον θείον οίκον , και το παραρ
retur, is qui albjectus esse Dialebat in Ποιου Dei, ριπτείσθαι ώς έτυχε , του οικείν αβρως εν αμαρτω
ob eam uimirunı sancliticalionem , quæ illic perpe- dois alpethtipov exprve old adv exib:v dys.•
quo adesi, quam deliciose cum peccatoribus habić opóv.
1 :ife .

Vers. 12. Quoniam misericordiam , el veritatem "Οτι έλεος και αλήθειαν αγαπά Κύριος . Εγ
diligit Dominus Deus . Admiscoil Propliela in hoc καταμίγνυσι τω ψαλμω και νουθεσίαν προτρεπτι .
psalmo admonitiones, aliquc ad activam nos, el κήν εις πρακτικών αρετήν και θεωρητικής • λέγων
Contemplativani vitam liortitur , dicens , quod ότι ο Θεός αγαπά την ελεημοσύνης και την αλή

1o sl. 11 , 6.
 869 COMMENT. IN PSALMOS . 870
θειαν· ίστι δε της μεν πρακτικής και ελεημοσύνη , A Deus diligit misericordiam et veritatem. Miseri
της δε θεωρητικής και αλήθεια · ει δε ταύτας αγαπά, cordia autem ad activami , el veritas ad conlem
η δήλον ότι πάντως και τους μετιόντας αυτάς, επει plativam vitam pertinet. Quod si islas Deus diligit
και αυτός αυτοέλεός έστι , και αυτοαλήθεια . Το virtules , necessario eos amabit, qui bujusmodi
" Οτι, διηγηματικόν έστι και παρέλκον , και ιδίωμα- virtutes amplectuntur : quia Deus cst ipsa mise
ακόν. Έστι δε και άλλως ειπείν , ότι ο Χριστός , ricordia , et ipsa veritas. Dictio autem, Quoniam,
Ελεών μας , ένανθρώπησε , και αληθές εκήρυξεν narrantis in morem posita est, et abundat, ut
Σβαγγέλιον, sæpe diximus, more Hebraici idiomatis. Possumns
el aliier dicere, quod Christus nostri miscrlus est,
el verum nobis Evangeliu in prædicavit.
Χάρα και δόξαν δώσει. Χάριν αφέσεως αμαρ- Graliam ei gloriam dabil. Gratiam remissionis
ειών , ώς τη πόρνη , και πολλούς άλλους . " Η θαυμά . peccatorum , veluti dedit meretrici, el aliis multis.
ιν , ώς τους αποστόλους και τους λοιπούς αγίοις. Vel , gratiam miraculoruin dabit, qualem apostolis
A Mξαν δε , και την παρ' ανθρώπων , και την εν ου- præstitii, et cæleris sauciis. Gloriaın vero , vt eam
ρανοίς . " Η χάριν μεν τήν της θεώσεως , εξαν δε quæ est al, liominibus, et eam quæ in cælo 136,
: τήν της βασιλείας αυτού . B vel deificationis gloriam, ut Dei seilicet eſliciamur,
et gloriain cælestis regni adipiscamur.
Κύριος ου στερήσει τα αγαθά τους πορευομέ- VeRs. 13. Dominus nos privabil bonis eos qui
νοις εν αμακία . Τενες καθ' υπερβατόν το ρητόν anibulanı in innocentia . Qui:lam per liguram hyper
συντάσσουσιν , οίον· χάριν και δόξαν δώσει τους balon consiruunt bunc versiculum, videlicet :
ουρευομένοις εν ακακία . Είεα Κυριος ου στερήσει Dominus dabit gratiam et gloriam , iis qui anbu
αυτούς των αγαθών των εν ουρανοίς . Αδιάφορος Iantin innocentia ; deinde Doιninus non privalis
& και η σύνταξις , του Στερήσει . “Ο σημαίνει το eos ( cles.ibus bonis. Et quia Græca lectio iudille
Κωλύσει . Τενές δε σύνταξιν αντί συντάξεως φασί • renten continet constructionem . (Ilabelur enint
Κύριος ου στερήσει των αγαθών τους πορευομέ- in Greco : Κύριος ου στερήσει τα αγαθά τους πο
τους έν ακακία, είτουν εν αποχή των κακών. ρευομένοις εν ακακία , quod ad litteram dicere
påssunius : Dominus non pricabit bona iis qui ambulant in innocentia .) Dic quod diclin , Prirabil,
sic posita, accipitur pro Prohibebit. Quidam vero dicunt casus in constructioncs fuisse immulalos,
el positum : Non privabit buna. iis qui ambulanl in innocentia ; pro Non privabil eos bonis. Innoccije
riam autem hoc in loco pro abstinentia viliorum posuil. (Considera eliam ne fortassis verbum
átasepew , hoc est, verbum Priro, eodeni modo construatur, quo verbum Aufero ; quod aliquando
cum daliyo jungitur et accusativo, reluli : Auſero libi ean rein , siculi reperimus apud Aristidem :
*
Abstulit ei ægriludinein. llem apud Pbilostratum : Cum fortuna ei inagnum præmium abstulissel.)
Κύριε ο Θεός των δυνάμεων , μακάριος ο άν- C. Domine Deus virtulum, beatus lomo , φui operat
Ορωπος και ελπίζων επί σε . Εν τω λγ' ψαλμώ εί- in le. In psalmo etiam um legimus : Beatus vir,
ρηται Μακάριος ανήρ ος ελπίζει επ' αυτόν .
.
qui speral in eo. Ille aulein sperare dicitur in Deo ,
Ελπίζει δε ο πάντων καταφρονήσας των βιωτικών, qui nundana omnia despicit, et ab eo solo depen
και τω θεώ μόνο προσανέσχων . 'Εβραίοι δε και det. Hebræi vero hunc psalmum dicunt ad capti.
τον παρόντα ψαλμών τώ εν Βαβυλώνι δορυαλώτο vum in Babylone populuw pertinere, qui ad Hic
λαώ ανατιθέασιν , επιθυμούντι του εν Ιεροσολύμοις rosolynitanum templum accedere optabat , et
ναού , και μακαρίζονται τους κατοικούντας εν αυτώ, bentos eos omnes dicebat, qui illic degerent. Qui
και προτιμώντι μίαν ημέραν της εν αυτώ διατρι- etiam populus in illo leinpto, vel unica lantum dic
σης υπέρ χιλιάδας ημερών τας εν άλλοις . Ού δύ- commorari maluisset, quam alibi vel longissimo
ναντα : δε διόλου συμβιβάσαι την ερμηνείαν αυτού. len poris intervallo. Verum non possunt per «ninia
To yap, Els rous alwrac rwr alórur alrégovcl hujusmodi expositionem sus accommodare pro
σε , προσίσταται . Κατελύθη δε και ο ναός και ο εν posilo, cum illa cis verba adversentur : In sacula
αυτώ αίνος και το , Εις την κοιλάδα του κλαυθ- sæculorum laudabunt le. Nam el lempluin , et lau
μωνος , ανακόλουθον αυτοίς, και άλλα τινά. Και des, quæ in eo templo Deo dicebantur, abierunt
γάρ και η επιγραφή προ των άλλων εμποδίζει , O omnia . Ει verba lla : In ralle lacrymarum, nullam
Ληνών πληθυντικώς μνημονεύουσα · πανταχού δε juxta eorum expositionem haberent consequentiam..
ληνόν η Παλαιά τον εν Ιεροσολύμοις λέγει ναών, Et mulia alia præterea erunt dissona . Nam et ipsa
και σκήνωμα και οι σκηνώματα . in primis inscriptio adversatur, quæ Torcularia plu
rali numero appellal, cum passim in Velcri Teslanicnto, templum Hierosolymilanum , Torcular ,
singulari mumero, aul Tabernaculum appellalan sil, et non lorcularia, aul tabernacula.
Εις το τέλος τοις υιοίς Κορέ, ψαλμός τω Δαβίδ . In finem filiis Core, psulmus David .
ΨΑΛΜΟΣ ΙΔ ' . PS.ILMUS 1.XXXIV .
Εις το τέλος και ούτος διά το τέλος των εν In finem etiain inscribitur bic psalmus, ob pro .
τούτω προφητειών. Προαγορεύει γάρ τυπικώς μέν plieties in co contentas, qua ad fines tendeirant ,
τα της ελευθερίας των εν Βαβυλώνι αιχμαλώτων , El in ligura quidem ea pra:dicit, que and populi
871 EUTHYMII ZIGABENI 872
captivi in Babyloneliberialem pertinebant , revera A αληθινώς δε τα της ελευθερίας των εν είδωλολα .
aulem de gentibus pertractal, quæ sub idolorum τρεία αιχμαλώτων, και την εντεύθεν απαλλαγήν.
servitule captivæ Icnebantur, ct quas ab hujus
modi jugo liberandas praedicit.
VERs. 2. Benedizisti , Domine, terram (uam. Hæc Ευδόκησας , Κύριε, τήν την σου. Ταύτα προ
que diximus mentis oculis providens Propheta εωρακώς ο Προφήτης, προαναφωνεί τω Θεώ , ότι
Deuni ipsum alloquilar dicelis : Benedicisti , Domine, 'Αγαθά ήθέλησας τη γη σου : ευδοκία γάρ ή άγα
terram fuum , seu ( ut verius in Græca lectione ha- θωθέλεια. 'Αδιάφορος δε η σύνταξις του, αθέλη
liclur) : Bona voluisli, Domine, lerræ (uir , labellir σας. Την γήν σου δε , ότι Του Κυρίου , φησίν, ή γη.
cnim in Greco verlburn , ευδόκησας, υnde ευδοκία Πρώην μέν γάρ, διά τήν του πρώτου 'Αδάμ παρα
quæ beneplacilum dicitur, scu bona roluntas. In κοήν , πονηρά αυτή θέλησεν • Επικατάρατος γάρ,
Græca tamen lectione constructio indifferens esi. φησίν, ή γή εν τοις έργοις σου • Νύν δε τουναντίον,
Terræ aulem luæ dicit, quia Domini esl lerra " , etc. διά τήν του νέου 'Αδάμ υπακοήν. Και πρότερον
Bona igitur nunc voluisti lerræ tuæ . Nam olini ob μεν κτίσμα Θεού ήν , ύστερον δε και κτήμα αυτού
primi parentis transgressuin , buna ei non volebas, εγένετο. Αλλ ' ούτω μεν καθ' ημάς. Καθ' Εβραίους
sed mala : Maledicια, inquiens, terra in operibus B δε γήν Θεού νοήσεις ιδικώς την Ιουδαίαν, ώς άφω
suis " ; al nunc ob povi nostri Ajam obedientiam , ρισμένην τω λαώ αυτού, ής ευδοκίαν φασί τον έσ.
in gratiam luam restilula est : quinimo olim lua αυθις ενοικισμόν .
lauluin eral creatura , nunc etiam possessio lua facta est. Et bunc quidein sensum , lideles omnes
sequuntur. Judæi vero per terram Dei , ipsam tantum intelligunt Judæam, veluti quæ populo Dei
fuil destinala : cui ideo bene voluisse Deun dicunt , quia post captivitatem rursum eam hahilari
concessit .
Avertisli captivitatem Jacob. Quæ ſutura crant 'Απέστρεψας την αιχμαλωσίαν Ιακώβ. Ως ήδη
ponit, ut facta , proplactice lege : Avertisti, inquit , γεγονότα εκτίθεται τα μέλλοντα νόμο προφητείας.
captivum populumn Jacob a tyrannide qua prene- 'Απέστρεψας, φησί, τον αιχμάλωτον λαόν του Ia
bulur. Per Jacob vero, ut jam sæpe diximus, Chri. κώς από της κατεχούσης αυτόν τυραννίδος : Ιακώβ
slianum populum intelligit. δε ο Χριστιανικός είρηται λαός , καθώς διαφόρως
είρηται .
Veas. 3. Remisisti iniquilalem populo luo : ope . 'Αφήκας τας ανομίας τω λαώ σου • εκάλυψας
ruisli omnin peccata eorum. Hunc populuin Pro- πάσας τας αμαρτίας αυτών. Τούτον τον λαόν και
plieta alibi in psalmo li beatum appellavit dicens : εν τω λβ' ψαλμω εμακάρισεν, είπών • Μακάριοι ών:
Beati quorum remissæ sunt iniquilales, el quorum C αφέθησαν αι ανομίαι , και ών απεκαλύφθησαν
lecia sunt peccata . Remisil cnim nobis per poeni. αι αμαρτίαι. Αφήκε γάρ ημίν τας ανομίας αυτών
lentiam nostras iniquitales, el sacris baptismi là ttv Metávotav, xa? Exauye eds åuzptlas aütün
aşuis peccala nostra contexit. llebræi vero di τοις ιεροίς ύδασι του θείου βαπτίσματος . Καθ'
cunt quod remisit Deus iniquilates, ob quas acli Εβραίους δε παρείδε τας ανομίας, δι' ας ήχμαλω
fuerunt in captivitatein , et quod operuit corum τίσθησαν, και εκάλυψε τας αμαρτίας αυτών τω βυθεί
percala in profundo veritatis . Populus autem Do της λήθης. Λαός δε αυτού ο μεν παλαιός , κατά την
Mini non solum antiquus ille Israeliticus populus χρήσιν ήν παρηγάγομεν εν τω π ' ψαλμώ· ο δε
appellatur, juxta rationem redditam in psalmo νέος, καθώς αποδεδώκαμεν εν τω α ' στίχο του ος
Lxxx, seil etiam novis Christianorum , ut diximus ψαλμού .
in primo versiculo psalmi LXXVI.
Vers . 4. Sedasti 0:n nem iram luam . Quam 31- Κατεκαυσας πάσαν την οργήν σου. Την επί
lea Maliebas propterlujusmodi nostras iniquitates , ταις τοιαύταις ανομίαις και αμαρτίαις .
el peccala .
Alertisti ab ira indignationis lur. Quid sit ira D A.τεστρεψας από οργής θυμού σου . Τι μέν
indignationis ( seu potius, ut in Græco biabetur, ira έστιν οργή θυμού, ειρήκαμεν εν τω ο " ψαλμώ :
Cacondescentiæ ) vidimus in psalmo LXXVII . Aver- απέστρεψας δε, αντί του Μετεκλήθης ανεχώρησα ;
listi aulem pru Declinasli, ab indignatione ni- από θυμού επί Ελαρότητα , και ευμένειαν .
mirum , atque ita ad hilaritatem et benevolentiam
pertransisti.
VERS. 5. Conrerie 0108 , Deus salutarium nostro- 'Επίστρεψον ημάς, ο Θεός των σωτηρίων
rem , el arerle irain luum a nobis. Deinceps ex ημών , και απόστρεψον τον θυμόν σου άφ' ημών .
populi persona sermonem facit , vel etiam seipsum Λοιπόν προσώπων του λαού ποιείται τους λόγους . Η
Proplicla cum cis amumeral supplicans, ut pe- και εγκαταλέγων εαυτόν αυτοίς , ικετεύει τυχειν
lita superius consequantur. Quid autem signifi- αυτούς ών είρηκε . Περί δε τού, ο θεός των σω
cent illa verba : Deus salularium nostrorum , di . τηρίων ηγιών , είρηται εν τω ξ ψαλμώ. Επίστρε
« Psal. Xx13 , 1 . 12 Cecil . I , 11.
873 COMMENT . IN PSALMOS. 874
Τον δε ημάς από της αιχμαλωσίας προς την προτέ. Actum est in psalmo LXVII . Converte autem nos a
ραν ευγένειαν. captivitale in pristinam dignilalem .
Μή εις τους αιώνας οργισθής ημών. Ενταύθα Vers. 6. Nunquid in sæcula irasceris ? - In -

το, Εις τους αιώνας , αντί του, Μή αιώνια, μη sæcula hic posuil , pro Perpeluo, seu pro : Num
μακρά. Τινές δε ου κατ' ερώτησιν ταύτα αναγινώ . quid diu irasceris ? Quidam autem non per in
σχουσιν, αλλ' ηθικώς • Μή εις τους αιώνας οργισθής terrogationem hoc dictum esse intelligunt, et
μίν . dictionem ut , quæ habetur in Græca lectione
sponunt, ul recle eliam exponi poiesi , pro ne, ul sil sensus : Ne in perpeluum nobis irasca
ris .
Η διατενείς την οργήν σου από γενεάς εις Aul extendes iram luam a generatione in gene
γενεάν; Το αυτό πάλιν φησίν . Εις γενεάν δε, αντί rationem ? Idem rursus reperit. In generalionen
του, "Εως γενεάς άλλης. Είρηται δε περί τούτου autem dixit , pro usque ad aliam generationem ,
εν τω θ' ψαλμώ. Διατενείς δε , αντί του , Παρατε - de quo in ix psalmo dictum est , el Erlendes , pro
νείς . Protendes .
"Ο Θείς, συ επιστρέψας ζωώσεις ημάς . Επι- VERs . 7. Deus , lu convertens vivificabis nos. Con
τρέψας ημάς ου μόνον από της αιχμαλωσίας αλλά B vertens nos nimirum a captivitate ad libertatem ,
και από των αμαρτημάτων. " Η και, 'Επιστρέψας alque a viliis ad virlules ; vel ( quia Græca Jiclio
συ- προς ημάς , ούς απεστράφης . Ζωώσεις δε, αντί επιστρέψας in utroque potest sensu accipi, et
του , Ζωώσεις προς αρετήν , νενεκρωμένους ήδη προς lu conversus)) dicamus ,
legi etiam potest :: Deus tu
εργασίας αυτής . Deus tu conversus ad nos ; antea cnim aversus
eras a nobis. Vivificabis, hoc est, vivos nos reddes ad opera virlulum . Nam antea ad ea pene
mortui eramus.
Και ο λαός μου ευφρανθήσεται επί σοί . Τυχών El populus luus lælabilur in le. Hujusmodi scili -
επιστροφής τοιαύτης. cel conversionem consecutus.
Δείξον ημίν , Κύριε, το έλεός σου, και το σω- VeRs. 8. Ostende nobis , Domine, misericordiam
τήριόν σου δώης ημϊν . Τα εντεύθεν περί του luam , et salulare luum da nobis . Hæc el quæ se
Χριστού διαλαμβάνουσι. Παρακαλεί γάρο Προφήτης quuntur de Christo intelligenda sunt. Rogal enim
τον Πατέρα προσώπη του λαού , του μέλλοντος πι . Prophela Deum Patremn ex lidelis populi persona,
στεύσαι , φανήναι τον Χριστόν · τούτον γάρ καλεί ut Christus , quem el misericordiam Dei , et Dei
Ελεος Θεού, και σωτήριον Θεού · ότι, ελεήσας ημάς, salutare appellat, sibi ostendatur. Misericordiam
ένηνθρώπησεν, ίνα σώση ημάς, και ότι ελεήμων C aulent et salutare idea eum appellavit, quia mi
εσεί, και Σωτήρ » έλεος δε σου και σωτήριόν σου : sericordia motus est , ut carnem assumeret, et
.
οίον ότι το έλεος το παρά σου και το σωτήριον το nos salvaret. Unde el misericors, el Salvator
παρά σου του Πατρός. Δώσεις δε ημίν, ότι Παιδίον , merilo appellatur, Misericordiam vero luam , Deus,
φησίν , εγεννήθη ημίν , και υιός εδόθη ημίν . ct salutare luum hunc dicimus, quia misericor .
diam illam , et salutare illud petimus , quod a le est. Ad Patrem enim loquitur Proplieta . Tu vero
illud nobis dabis, quod petimus, ita ut aliquando canere possimus cum Prophera : Puer nalus est no
bis, el plius datus est nobis 10.
'Ακούσομαι τι λαλήσει εν εμοί Κύριος ο Θεός . Vers . 9. Audiam quid loqualur in me Dominus
Αισθόμενος επιπνοίας θείας ο Προφήτης, παρα- Deus . Divinam Propheta spirationem alque au
σκευάζει εαυτόν εις το ακούσαι. 'Εν εμοί δε είπε, rain in se adventaluram senliens, ad audiendum
δεικνύς ότι ουκ έξω λαλήσει, αλλ' ένδον , εις τα ώτα præparatur. Quod ail : Quid loqualur in me , di .
της ψυχής. clum est ut ostenderet, quod Deus non in erle
riores corporis, sed in interiores animæ aures lo .
cuturus eral .
“Οτι λαλήσει ειρήνην επί των λαόν αυτού , Quoniam loquelur pacen super populuin suum ,
και επί τους οσίους αυτού, και επί τους επι- Del super sanctos suos, et in eos, qui convertunt
στρέφοντας καρδίαν επ' αυτόν. Ακούσομαι δε, corda sua ad eum . Audiam , inquit, quid loquetur.
φησίν , και τι λαλήσει . Διότι λαλήσει πάντως είτουν Ominino cnim loquelur Deus, atque evangeliza
ευαγγελίσεται ειρήνην επί τον λαόν αυτού , και όν- bit pacem populo suo. El vere quidem populus
τως ο λαός αυτού ειρήνην έχει πάντοτε πρός τε τον Dei el secilin ipse, el cum Deo semper pacemi
Θεόν και προς εαυτόν , ώσπερ αύθις μάχην προς habet , sicuti contra , idem populus semper pu
τους εχθρούς του Θεού , τόν τε δαίμονα και τους του gnam ac bellum habet cum dæmone, et cum
δαίμονος. Τους αυτούς δε εκάλεσε λαόν Θεού , και universis qui dæmonis amici, aut Deo inimici
οσίους , τουτέστιν, αφωσιωμένους αυτό και επιστρέ- sunt. Eosdem aulem fideles el populum Dei
φοντας επ' αυτόν την έαυτών καρδίαν, ήγουν την appellavit,, et sanclos,, Iloc est,, sanctificatοs , ac

15 Iss . IS , 6.
PATRO TRIIVII 28
875 EUTITYMII ZICABENI 876

dicatos Deo , et convertentes corda sua, Ιιοc est, A ψυχήν και από της καρδίας όλους εσήμανεν, ώς από
Puimas suas ad cum ; vel a corde lolun huwinem μέρους το πάν.
significavit, veluti a parle LOLUS .
VERs. 10. Verumtamen prope limenles eum sa- Πλήν εγγύς των φοβουμένων αυτών , το σωτή
Tutare ipsius . Hoc illud est, quod in se replicia ριον αυτού. Τούτο εστιν ο ήκουσεν, εν εαυτώ λαλή
Deum loqui audivil . Dictio autein, Verumtamer , θέν. Το δέ , Πλή , περιττόν , η αντί του " Όντως .
superflua est in hoc loco, vel accipitur pro Pere. Εγγύς, φησί , των φούουμένων αυτόν έσται το σω
Erit , inquit, salutare ipsius Dei prope eos qui τήριον αυτού. Έστι δε ο νους του ρητου τοιούτος :
Dcom liment ; el sensus est , quod simul ac ſuco ότι όταν ώσί τινες φοβούμενοι αυτόν, και μέλλωσι
rint aliqui timcnlus eum , qui fidelcs nimirum fu- πιστεύσαι, τότε εγγύς αυτών εστιν ο Χριστός , και
luri crant, lunc prope cos crit Christus, hoc est, ευθύς φανήσεται .
slalim lunc adreniel.
Ul inhabitel gloria in terra nostra. (Quod in Græ- Του κατασκηνώσαι δόξαν και τη τη ημών».
co Icginus , του κατασκηνώσαι, cxponi potest, Εγγύς έσται επί των κατασκηνώσαι δόξαν εις χάριν
exposuit Latinus interpres . Vel etiam : Ul inhn . και τιμήν εν τη γη των αεροσολύμων . Η ότι αυ
bitare facial g'oriam quae lectiones anien coden B τος ήν δόξα , ός σαρξ εγένετο , και έσκήνωσεν εν
lenduul.) Prupe igitur crit C ! ristus, ut inbabi ημίν . " ότι μετά την ενανθρώπησιν του Σωτήρος
care faciat gloria:11 , gratiain et bonorem , m ένδοξος και τιμία και επιθυμητική γέγονε μέχρι και
terra Jerusalem , vel quia ipsc ille eral gloria, τήμερον ή γή εκείνη .
qui caro fucius est, el habilavil in nobis", vel quia pusi Salvaluris incarnationcm , usque in ho
diernum diem , terra illa Jerusalem nobilis, bonorala et omnibus desiderabilis facta est.
VERS . ll . Misericor:lia el verilas obviaverunt, " Ελεος και αλήθεια συνήντησαν , και δικαιο :
justitia el pur osculaire sunt. Quidam his versi . σύνη και ειρήνη κατεφί.ίησαν . Τηνές απαρίθμη
culis connumerari dicunt cas virtutes, quæ in σ:ν των εν Χριστώ φαινομένων αρετών είπον εμφαί
Christo convenerant : veluti misericordiam el ve- νειν ταυτι τα ρητά • ότι συνέδραμον εν αυτώ έλεος
rilalem . Et miscricordiam quidem denonstravit και αλήθεια και μεν Ελεος έν τιν ίασθαι τους πά
Chrisius sanando ægrotos, veritalem vero do- σχοντας , η δε αλήθεια εν τη άπταιστη διδασκαλία :
ceado ci prædicando . Convencrant eliam in Chri- ναι μεν ηνώθησαν εν αυτώ και δικαιοσύνη, και
slu justitia, et pax. Ita enim sigailicatur nobis ειρήνη » τούτο γάρ δηλοί το κατεφίλησαν : η δι
illis verbis: Osculata sunt . Justitia antern Clari- C καιοσύνη μεν, εν τώ κρίνειν ορθώς, και ελέγχειν
sti apparuit in recte judicando, en m et pravos μεν τους πονηρούς , έπαινείν δε τους αγαθούς: η δε
redarguerel, ci virtute pradilos bonines landa- ειρήνη εν τη πραότητι . Γλαφυρώτερον δε ειπείν ,
res ; pax vero in mansucluuidc ac modcsija . Ve . έλεος μέν έστιν ή θεία φύσις , ώς εξουσίαν έχουσα
rm , ut aliius exponauus , nuisericordia quidem, αφιέναι αμαρτίας, και λύειν νόσους· αλήθεια δε η
divina dici potest Christi natura , qua polestatem ανθρωπίνη , ότ: Ού, ευρέθη δόλος, φησιν , εν τω
Dale dimitlendi peccata, et sanandi infirilates ; στόματι αυτού, και ότι αληθώς ούτος μόνος εφύλα.
verilas allem , bumana ejusdem valora , quia non ξε το αξίωμα της ανθρωπότητος , και ότι αληθώς ην
intcitius est dolus in ore ejus , et quia ipse solus ή φύσις ανθρωπίνη και ο κατά φαντασίαν. Συνή
illam hominis dignilalem ac simililudincm vere τησαν ούν, είτουν ενώθησαν εις μίαν απόστασιν .
servavit qua ad imaginem Dci facius fuerat : et Αυθες δε δικαιοσύνη μεν η θεία φύσις · μόνος γάρ
quia verus homo eral, el non phantasma, ut hæ- δίκαιος δικαστής ο Θεός ·ειρήνη δε η ανθρωπίνη ,
relici quidam dixcrunt. Quod igirur ail , Obria. δια την εμφυτον πραότητα : αι κατεφίλησαν: ο εμ
reruni , idem est quod Convenerunt in unum , hoc φα! ει την άγαν ένωσιν και σχέσιν αλλήλων.
csi , in unam personam unilæ sunt. Jusiilia ilein pro divina accipilur natura . Solus enim Deus
justus judes cst. Pas vero pro plural boumarla ob ingenuam nimirum ac nalivanu cjus mansue
tudiem . llie igitur virlules mutuo so exosculatie sunt, co quod summam inter se unioneus alyne
convenientiam habebant in Cirislo.
VERS. 12. Verlas de lerru orla est, et justicia de D 'Αλήθεια εκ της γης ανέτειλε, και δικαιοσύνη
cælo prospexil. Quando loninincs veram per Filium εκ του ουρανού διέκυψεν . 'Ασπασαμένων των
lidem amplexati sul, lunc l'aler jure ac nicrito ανθρώπων δια του Υιού την αληθή πίστιν , ο Πατήρ
cornu providenriain ampliorcm suscepil, destructo εξ ουρανού δικαίαν πρόνοιαν αυτών επο:ήσατο ,
nimirum dimolle eoruin lyranno. Vel aliter, per καθελών τον τύραννον αυτών διάβολον . Και άλλως
veritatem ipsum Christum julellige. Ail enin : δ!: αλήθειαν νοήσεις τον Χριστόν · είρηκε γάρ Εγώ
Ego sum reriias 18. Orto igitur Christo de terra , είμι η αλήθεια · οι ανατείλαντος εκ της γης κατά
juxta generationen lianc inferiorem, et dissoluto την κάτω γέννησιν, λυομένου λοιπόν του ψεύδους
dcinceps onmi errorc ac nicndacio, Paler, qui tris sárris, ė 11a : 1,8 of cot: & XCLOSOV . ex coj
summa est , lil diximus, justilia, de colo in Icrram .
ουρανού επί την γην επέβλεψεν · πρότερον απε -

• Joan. 1 , 14 . 15 Jean . ΧΙν , .

877 COMMENT . IN PSALMOS . 878
of panding bed id xataxsxupdvov sis yns 435806. A prosperit, cum antea ob mendacium quod in vui
και καταλλάγη τα άνω τους κάτω . versain cral lerram Jidusum , a nobis oinnibus cs .
sel aversus. Superna igitur lunc atque cælestia
inferioribus ac mundanis sunt conciliala.
Και γαρ ο Κύριος δώσει χρηστότητα , και η γη Vers. 13. Elenim Dominus dabil bonilalem , el
ημών δώσει τον καρπόν αυτής. “ Ορα πως ο Δαβίδ lerta nostra dabil fruclum suuin . Vide quam con
εν βεβαία προαγορεύει , ότι ο μεν Πατήρ δώσει slaliter prædicat nobis bealus Dariid, quod Paler
τους ανθρώπους τον Υιόν αυτού, ός έστι χρηστότης " dalurus essel Filium suum hominibus. Per bonita
Ουδείς γαρ αγαθός ει μή εις ο Θεός . Και γάρ και lein enim nibil aliud intelligere possumu3, quam
Equayos Tor drabor elmey . ' 88 rñ 86c et cor ipsum Deum. Nullus enim , inquit, bonus, nisi solus
καρπών αυτής, τους αποστόλους δηλονότι , και τους Deus " . Et lillera Symmachi habet : Etenim Do
άλλους πιστούς, από της Ιουδαίας βλαστήσαντας. ην ins: davit bonum. - Terra ctiam dabit (ruclean
"Απλούστερον δε ειπείν , του Χριστού γεννηθέντος , suum , apostolos nimirun it alios filcles, qui e
Κύριος δώσει έλεος τους ανθρώπους και λοιπόν η Julea regione germinarunt. Apertius vero at nna
Yή πάσι καρποίς ευθυνήσει. B nifestius est, ut dicamus, quod malo Cbrislo, Dcus
Jabit misericordiam hominibus, el quod lerra fru
clibus abundabil.
Δικαιοσύνη ενώπιον αυτού προπορεύσεται. VERs. 4. Juslilia coram eo præcedet. Per justi
Δικαιοσύνην ενταύθα λέγει την πάσαν αρετήν, ής tiam hic universas complectitur virtules. Harum
το φως , προπορευόμενον και απαστράπτον αυτού , igitur virtu um Ius , instar lampadis, 3 Christ
άκην λαμπάδος απεδείκνυεν αυτόν τοις ανθρώποις . coruscans, lavlun ante illum emillel splendorem ,
ul celebrem ac prieclarum apud omnes illum red
ditura sit.
Και θήσει εις οδόν τα διαβήματα αυτού. Και El ponel in viam gressus suos. Deinceps autem
λοιπόν ο Χριστός τα διαβήματα αυτού , τουτέστι την Christus ponct gressus sios , hoc est, illano virtu
ενάρετον οδών ήν αυτός ετεμε και έβάδισε, θήσει tutum semilan per quamipse ambulabat , panet,
εις το είναι ιδαν τους Χριστιανούς , δι' ής βαδίζοντες inquanm, eam in hoc , ut sit via ceteris Christianis ,
ανέλθωσιν εις τον αυτόν. " Έστι δε και άλλως ειπείν per quam illi inccdentes ad eum landem pervenient,
"Οτι ο πρόδρομος Ιωάννης , ον εκάλεσεν ο Δαβίδ νύν Vel aliter : Joannes Domini præcursor, quem
δικαιοσύνην , ώς την νομικής δικαιοσύνην φυλάττον- C beatus David hoc in loco justitiam appellat , veluti
τα , και ως δικαίως πολιτευόμενον , ούτως ενώπιον , qui omnem legis justitiam servavit, præcedet cu
είτουν έμπροσθεν , του Χριστού προπορεύσεται . ram Christo , hoc est, ante Christus . Ecce enim
Ρύ γάρ, φησίν , εγώ αποστελώ τον άγγελον ego , inquit, mitto angelum meum αnte facient tuent ,
μου πρό προσώπου σου , ός κατασκευάσει την φuί parabit viam tuam ante e 11. Clamabit enim :
δόν σου έμπροσθεν . Εβδα 'Ετοιμάσατε
Έβόα γάρ : Ετοιμάσατε Parale υίας Domini, rectas facile semilas ejus 18. Ει
τάς οδούς Κυρίου ευθείας ποιείτε τας τρίβους (quia Graeca dictio, αυτού, itareferri potest, ut non
αυτού. Συ δε και έτερον νοήσεις , ότι η θεότης, η solum legapius, Gressus suos, sed etiain, Gressus
αυτοδικαιοσύνη , ενώπιον του προσλήμματος ηγε- ejus ) alio modo expone, φuod justitia Christi, vol .
μόνευε και ετίθει εις ευθείαν τάς πορείας αυτού. ejus divinitas, precedel coram eo , hoc est, ante
Προεωρώην γάρ, φησί, τον Κύριον ενώπιόν μου assumptam carnem , veluti oplimus quidam dus .
διά παντός . El ponet in siam gressus ejus, juxta illud : Provi
deban Dominum in conspectu meu semper
Προσευχή τώ Δαβίδ . Oratio ipsi Darid.
ΨΑΛΜΟΣ ΠΕ' . PSALMUS LXXXV .
D
Δήλη μεν η επιγραφή : είρηται δε όμως περί Clara quidem atque aperta est hæc inscriptio, ut
προσευχής εν τω προοιμίω της βιβλου . Προσευχό- in proemio operis dictum est. Illud tamen ad in
μενος δε υπέρ εαυτού ο Δαβίδ , διδάσκει πώς χρή stilllionein nostram pcrtinet , quod dum Prophetæ
προσεύχεσθαι τον έν ανάγκαις όντα . Προαγορεύει δε nostri preces videmus, quas ad Deum'fundebal, nos
Επαύθα και κλήσιν εθνών . Τινές δε προσώπων του illinc pariter docemur, quonani pacio quando in
'Efexlos reypiquai xal taútry thu repossuxhu ang ustiis ac calainitatibus constituti sumus, urare
ειρήκασιν . ail Deuh debemus. Pr::dicilar etiam in hoc psalu : 0
gentiom rocalio. Non desunt tamen qui orationein banc ex Ezechiæ regis persona scriplain asse .
rani .
κλίνου , Κύριε , το ούς σου , και επάκουσόν μου. VERs. 1. Inclina, Domine, gurem luam, et cxaudi
Περί της κλίσεως του θείου ωτός είρηται και εν τη me. Quomodo aulem Deus dicatur iuclinare dixi.
ες ' αλμώ. nus in psalmo svi .
"Οτι πτωχός και πένης ειμι εγώ. Πτωχός και Quoniam inops et pauper sum ego. Veluti qui

* Μatth. ΣΙΣ , 17. 11 Malacli. 11, ; Matth , SJ , 10. 18 Isa. XI., 3 ; Matth. IN , 3. 10 Psal. 3 , 8.
879 EUTILYMIT ZICABEN 880 1

adversus visibiles out invisibiles inimicos id ) Απένης, εν τω μή έχειν αξιόλογον δύναμιν κατά των
neas vires non babco , el eis resistere non pos · πολεμίων ορατών τε και αοράτων, μηδε είναι πρ ;
SUN . αυτούς αξιόμαχος .
VERs. 2. Custodi animam meam , quoniam sanctus Φύλαξον την ψυχήν μου, ότι όσιος ειμι . "Οτι
sum.. Tunc enim sanctificatus sum,, quando tibi αφωσιωμένος και ανατεθειμένος είμι , ως είρηται
oblatus scu dedicatas fui. Illa quip; c sancia elli-και εν τω ιε' ψαλμη • όσιον εαυτόν φησιν, ώς
ciuntur qur in Dei ministerium dedicarlur, ut in ευσεβή τι εις θεόν, οία των εχθρών ανοσίων όντων .
posalmo x dictum est. Vel sanclum seipsum appellat quasi pium , ac religiosum crga Deum, inimici;e
hum scilicet comparatione, qui impii erant.
Sulrum fac servum tuum , Deus meus, speran . Σωσαν τον δούλόν σου, ο Θεός μου, τον ε.λ.πί
tem in le. Salva cum, inquil, ab imminenti pe- ζοντα επί σε. Σώσον από του προσδοκωμένου κιν
riculo , qui nulla alia in re, scd in lc solo con . δύνου τον επ ' ]μηδενί των απάντων και επί σοι μόνο
didit . θαρρούντα .
V'ERS. 3. Miserere mei, Domine, quoniam ad te ελέησόν με , Κύριε , ότι πρός σε κεκράξομαι
clamato ιοια die . Pro Tola die, Symanachus , Sem- και όλην την ημέραν . Το όλην την ημέραν , αει, και
per , interpretatur. Σύμμαχος ερμηνεύειν λέγει.
Lælifica animar servi iui : quoniam ad le levavi Ευφρανον την ψυχήν του δούλον σου , ότι
animam mram . Mærorein , quo delincor, dissolvc. πρός σε ήρα την ψυχήν μου . Λύσαν την κατέχουσάν
De verbis : Levari animam meani, dictum est in με λύπην. Περί δε τού, ήρα την ψυχή μου , είρηται
primio vcrsiculo psalmi xxiv. εν τη αρχή του κδ' ψαλμού .
Vers . A. Quoniam lu, Domine, bonus, el milis, el " Οτι συ, Κύριε , χρηστος, και επιεικής , και πο
ια ! um misericors omnibus invocantibus te. Pro λυέλεος πάσι τοις επικαλουμένους σε . Το επιει
Mitis, Aquila , ci Syrmaclius dixerunt , Propiiius. κής, ίλεως εξέδωκεν ο 'Ακύλας : ομοίως δε και ο
Mitis autein idem est quod mansuetus . Invocantibus Σύμμαχος. Και η επιείκεια μέντο: την ημερότητα
autem le, non simpliciler, sed ex lolo cordc in vo- σημαίνει. Τους επικαλουμένους σε δε , ουχ απλώς ,
.

cantibus. Nain el in psalino CXLIV, cum dixissel , αλλ ' εξ όλης καρδίας . Και γαρ εν τω ρμδ' ψαλμό
Prepe est Dominus omnibus invocantibus cum, ad- ειπών , 'Εγγύς Κύριος πάσι τοίς επικαλουμένοις
dilit : Omnibus inrocantibus eunt in veritale , loc αυτόν, επήγαγε πάσι τοις επικαλουμένοις αυ
('st, tola anim .. τον έν αληθεία, είτουν όλοψύχως .
Vers. 5. Auribus percipe, Domine, orasivnem C 'Ενώτισαι , Κύριε , την προσευχήν μου , και
me H, n , et intende roci deprecationis mear.. lac πρόσχες τη φωνή της δεήσεώς μου. Περί τούτων
verba exposita invenies in primo versiculo ευρήσεις εν τω ις' ψαλμώ εν τη αρχή .
psalmi xvi.
V2RS. 6. In die tribulalionis clamavi ad le, 'Εν ημέρα θλίψεώς μου εκέκραξα προς σε ότι
quonian εταudisti me. Die tribulationis appellat επήκουσάς μου . “Ημέραν θλίψεως ενεστωσάν φτ
cami, quæ jam imminebat. De verbis aulens : Qug . σιν αυτίκα ' περί δε του , ότι επήκουσέ μου , είρηται
niain exaudisti me diximus in eodem psalmo Xv1. εν τω δηλωθέντι ις' ψαλμώ.
Vers . 7. Non est similis libi in diis, Domine, Ουκ έστιν όμοιός σοι εν θεοίς , Κύριε, και ουκ
non est secundum opera lua . Onines cnim dii έστι κατά τα έργα σου. "Οτι πάντες , φησίν, οι
gentiuin damonia , Dominus autem cælos fecit * . Et θεοί των εθνών δαιμόνια· ο δε Κύριος τους οι
.

tu verus quidein Deus es,illi autem falsi . Videtur ρανους εποίησε. Και συ μεν Θεός αληθινός , οι
autem mili lic versiculus assumplus ſuissc ex δε δαιμόνια . "Εοιιε δε ειλήφθαι το ρητών από του
crbis Meysi, dicentis : Quis similis tibi glorifi- Μωσέως λέγοντος • τις όμοιός σοι εν αγίοις , θαυ
cles in canctis, admirabilis, gloriose , faciens , μαστός, ένδοξος , ποιών τέρατα ; Έργα δε του
" ? € lhristi vero opera sunt non creatio D° Χριστού ου μόνον η δημιουργία και πρόνοια της
prodigia 119
1:Anta , aut providentia tam visibilis, quam invi- αοράτου και ορατής κτίσεως, αλλά και η του πιά.
ribilis creaturæ , sed ipsius ctiam crealurx rcfor- σματος ανόρθωσις, και η του τυράννου κατάλυσις,
Jialio, lyrannique destructio, illa insuper mortis και η διά θανάτου του θανάτου θανάτωσις, και η
occisio, quam propria operalus est morte. lici δι' ολίγων και ευτελών αλιέων όλου του κόσμου
.
illa lulius orbis cxpisiatio , quail per paucos ac σαγήνευσις είπoι δ' άν τις και την των θαυμάτων
viles quosdam piscalures perſecil : quibus omni. δύναμιν
Bivalv · ει γάρ και άλλοι τοιαύτα θαύματα πι .
bus ad.li ctiam polcsl miraculorum vis. Nani elsi ποιήκασιν, αλλ' ούτος μεν κατ' εξουσίαν , εκείνοι δε
malii alii similia opcrali sint miracula , nullus τον Θεόν.επικαλούμενοι .
lamen propria auctoritate id polerat, ut Christus ;
invocationc quippe divini nominis operabantur.
V'ers. 8. 9. Omnes gentes, quascunque fecisti , . Πάντα τα έθνη όσα εποίησας , ήξoυσι και
Tenieni , el adorabunt coram le, glorificubuni nomen προσκυνήσοισιν ενώπιόν σου , Κύριε , και δοξά
* Psal. YCY , 5. 51 Eιού. ΣΥ, 13 .
 881 COMMENT, IN I'S LJOS. 889
σουσι το όνομά σου , ότι μέγας ει συ , και ποιών Αιαμm, quoniam magnus es u , et fuciews amirabilia ,
θαυμάσια · συ ει ο Θεός μόνος . Ενταύθα προ- Tu es Deus solus. Iliec rst prophctia de gentium
φητεύει περί της πίστεως των εθνών. " Ηξουσι, fiile. Venient, inquit, id le ipsir etiam gentes.
φησί , προς σε διά πίστεως • προσκυνεί δε ενώπιον Adorare aulew dicitur coram Deo is, qui se a pro
του Θεού και επιγινώσκων , ότι έφοράται παρ' αυτού . videri cognoscii . Esse autem dicitur coram Deo
Ενώπιον δε του θεού , και πάς τόπος της δεσποτείας omnis locus imperii ejus. Glorilicabunt tc igitur,
αυτού . Δοξάσουσι δε , αντί του, υμνήσουσι , μεγα . hoc est, laudabuni le omnes gentes et magnifica
λυνούσι · διότι μέγας όντως συ, και συ ει ο Θεός bunt le, dicentcs, quod magnus vere cs et quod iu
μόνος , ποιών θαυμάσια . solus Deus es , qui facis mirabilia .
“ Οδήγησόν με , Κύριε , εν τη οδώ σου , και πο- Vers. 10. Deduc me, Domine, in via lua, ei am
ρεύσομαι εν τη αληθεία . Οδός μεν του θεού ή bulabo in veritate tun. Per viam Dei, virtutem illaun
πρακτική αρετή , αλήθεια δε η θεωρητική . Ο
. intellige, quae ad
Ad actiones pertinet ; per veritatem
γούν οδηγηθείς θεόθεν επ ' εκείνην έρχεται επί ταύ- vero, illam quæ ad contemplatioucm . Ille autem qui
την . Ευρήσεις δε και εν τω κδ' περί οδού και αλη- divinitus ad primam ductus ſucrit virlulem , per
θείας , εις το • Τάς οδούς σου , Κύριε , γνώρισον : BΒ venire de facili poterit ad alteram . De lac via ei
και αύθις : Οδήγησόν με έπι την αλήθειάν σου . veritate invcnies etiam in psalmo xiiv, ibi : Vias
luas, Domine, indica mihi " ; el paulo post: Deduc
me in verilale lua " .
Ευφρανθήτω η καρδία μου , το φοβείσθαι το Læleur cor meum in limore nominis ini. Licle .
όνομά σου . Ευφρανθήτω μη εν ευφροσύνη τινι lur non in munilana lielitia , scd in lui limorc. Vide
κοσμική , αλλ ' εν τη φοβείσθαι σε . "υρα δε ξένην quiso novum genus lælitia. Timor, inquit, luns
ευφροσύνην. " Εστω μοι ευφροσύνη και σος φόβος . sit mibi lætitia . Alibi vero dicitur : Líritur cor
Ευφρανθήτω γάρ, φησί, καρδία ζητούντων τον quærentium Dominum . Ille aulem quæril Dominum ,
Κύριον. Ζητεί δε τον Θεόν και φοβούμενος αυτόν. Και qui timet cum . Cæterum non tantum Dci limor,
γάρ ου μόνον ο θείος φόβος, αλλά και η απλώς μνήμη sed simplex cliain illius memoria pios ac fideles
του Θεού ευφραίνει τους θεοσεβείς : 'Eμνήσθη γάρ,
.
omnes lætifical, juxta illud : Memor fui Dei, el lx
φησί , του Θεού και ηυφράνθη . tatus suna .
'Εξομολογήσομαί σοι, Κύριε ο Θεός μου , εν Vers. 11. Confitebor tibi, Domine, Deus meus , in
όλη καρδια μου. Ευχαριστήσω . lolo corde meo . lloc est gratias agam.
Και δοξάσω το όνομά σου εις τον αιώνα. C El glorificabo nomen tuum in saculum . lloc est
"Αεί. semper.
“ Οτι ο έλεός σου μέγα επ ' εμέ. Πολύ . Vers. 12. Quia misericordia lua magna est super
me. Magna :11 dixit pro mulia .
Και ερρύσω την ψυχήν μου εξ άδου κατωτά. Et cruisti animam meam ex inferno inferiori. Si
του . Επί μεν του Δαβίδ άδην νοήσεις την αμαρ- psalmum pertinere intelligas ad healum Invid, ,
τίαν , και την μοιχείαν, και τον φόνον του θυρίου : per infernum profundam peccati foveam intellige ,
Σπι δε του Εζεκίου , τον εγγίσαντα αυτή σωματι adulierii ninirum alque homicidii . Si vero ad
κον θάνατον , αφ' ού παραδόξως ερρύσθη. Είη δ' αν regem Ezechiam , infernuni accipe pro morte , cui
και πώς κίνδυνος , είτε παρά ορατών εχθρών , είτε proximus fuit, el a qua admirande adınodum libe
από αοράτων επαγόμενος . ralus est . Polesl eliam infernus accipi pro quo
libet periculo, quod a visibilibus , scu ab invisi
bilibus inmineal inimicis.
“Ο θεός , παράνομοι επανέστησαν επ ' εμέ . Και Vers . 13. Deus , iniqui insurrererunt in me. El
οι τώ Δαβίδ επιβουλεύοντες παρανομία συνέζων , D Iliastes beati David, qui insidias in euni molielian
και οι τον Εζεκίαν δε πολιορκούντες 'Ασσύριοι • turiniqui erant,, et Assyrii ,, qui Ezeclaiam regem
.

λέγουντο δ' αν και πάντες αισθητοι και νοητο ! πο- obsidebant, et omncs denique lam visibiles quam
λέμιοι . invisibiles hosles nostri , iniqui appellari possunt.
Και συναγωγή κραταιών εζήτησαν την ψυχήν El congregatio potentium quasiverunt animam
μου , και ου προέθεντο σε ενώπιον αυτών , οι meam , el non proposuerunt le in conspectu suo. lili
αυτοί. Ταυτί δε τα ρητά κείνται και εν τω ν ' ipsi quos iniquos diximus. llaec aulem verbio ba
αλμώ. bentur etiam in psalmo Lill .
Και συ , Κύριε ο Θεός μου , οικτίρμων και ελε . V'ers. 14 Ellu , Domine Deus meus, miseralor, et
ήμων, μακρόθυμος, και πολυέλεος , και αληθινός . misericors, paliens, el ma'lum misericors, el rerar.
"Ως μέν οικτίρμων και ελεήμων, συμπαθείς τοίς Quia miseralor es , et misericors , omnibus jis
καταδυναστευομένοις · ώς δε μακρόθυμος , ού παρα- semper compalcris qui oppressi sill : et quia
.

δίως ευθύς εις χείρας έχθρών τους αμαρτάνοντας : patiens es , et Ionganinis, τιon statin peccatores
11 Psal . Σιν , 4 , 5. 18 Γs: ! . σιν, 3. 15 Γsul . LΧΧ1, και
883 EUTHYMII ZIGABENI 886
in hostium manus tradis : quia multum es mise- Aώς δε πολυέλεος , ουχ άπαξ, αλλά πολλάκις ελεείς :
ricors, nou semel tantum , sed sæpius misereris : ώς δε αληθινός , σώζος τους ελπίζοντας επί σε .
el quia rerax es, omnes eos salsas qui sperant
in lc .
Vers. 15. Respice in me, el miserere mei. Hic 'Επίβλεψον επ' εμέ , και ε.ιέησόν με . Ούτος και
versieulus babelur etiam in psalmo xxiv. στίχος κείται και εν τω κδ ψαλμώ.
Da robur luum puero luo. Robur, quod a le Δος το κράτος σου το παιδί σου . Το παρά
adversus inimicos haberi potest. Puero aulem σου κράτος κατά των εχθρών. Παιδι δε , το δούλου
1110, hoc est, servo luo . σου .

El salrum fac filium ancillæ lure . lloc esl servie Και σώσον τον νιών της παιδίσκης σου . Της
Tue. His autem verbis indicare videtur Proplicia δούλης σου. Εμφαίει δε ότι εκ προγόνων έστιν ευ
se ex piis ac religiosis parentibus ortum esse. σεβής.
VERs. 16. Fac mecun signum in bonum. Impone, Ποίησον μετ' εμού σημείον εις αγαθόν . Επί
inquit, mihi signum , seu judicium in bonum , θες μου γνώρισμα εις αγαθών, είτoυν αγαθόν, καθά .
hoc est , signum bonum , quale Juilæorum liwina- περ τοις οικίας των Εβραίων , ότε ώλοθρεύοντο
ribus olim apposuisti , quando Ægyptiorum pri. B τα πρωτότοκα. "Έστι γαρ σημείον και εις πονηρόν ,
negenitos perdidisti.. Εει elenim aliquando signum ας επιτεθέν τω Κάϊν· και γάρ το μεν των Εβραίων
in malum , quale illud erat, quod posuerat Dcus εδήλου φυλακήν, το δε του Κάϊν οργήν Θεού.
in Cain . Nam llebræorum signum custodiam ac protectional divinam inilicabat, illud autem in
Cain , iram Dei .
El rideant, qui oderunt me, el conſunduntur, quo • Και ιδέτωσαν οι μισούντες με, και αισχυνθή .
niam lu, Dumine, adjuvisti me, el consolalus es me. τωσαν , ότι σύ, Κύριε , εβοήθησάς μου, και πα
Ordo it per hyperbalou : Ει videant qui olerunt ρέκα.λεσάς με . Καθ' υπερβατόν η σύνταξις. Και
me, quod lll , Domine, adjuvisli ne, el consolalus cs Ιδέτωσαν οι μισούντές με , ότι συ, Κύριε, εβοήθη.
me ; et erubescant illi atque confundantur , veluti σάς μοι και παρεκάλεσάς με ' και αίσχυνθήτωσαν ,
.

clericli ac superali. (El secundum hunc scnsum ώς ηττώμενοι . Παράκλησιν δε ενταύθα λέγει την
legendum est : Quod iu , Domine, non quoniam. Yuxarwylay.
Diclio cnim Græca, óti, utramque polest lectionem
recipere . )
Filiis Core psalınus cantici . Τούς νίοίς Κορέ , ψαλμός ωδής .
PSALMUS LXXXVI. ΨΑΛΜΟΣ Π .
De fliis Core in proæmio operis dictum est. In Είρηται περί τούτων εν τώ προοιμίω της βε
boc aulem psalmo el Christi nalivitas, et gentium βλου . Προαγορεύει δε και ψαλμος την προ αυτού
salus apertc prædicitur. γέννησιν και την των εθνών σωτηρίαν .
VER3 , 2. l'undamenta ejus in montibus sanclis. οι θεμέλιοι αυτού εν τοις όρεσι τοις αγίοις .
Cujusnam ejus ? Christi nimirum : atque hoc ma . Αυτού , τίνος ; Δηλονότι του Χριστού . Και τούτο
nifestius fit ex verbis illis , quie paulo post se• γνώριμον από της εφεξής ακολουθίας του • Μήτηρ
quuntur : Maler Sion , dicet homo , el homo nalus
. Σιών , έρεί άνθρωπος , και άνθρωπος εγεννήθη
est in ea, el ipse fundavit eam in srcului . Funda- εν αυτή, και αυτός έθεμελιωσει αυτήν εις τον
menta aulem Christi , dogmala illa smul , que de αιώνα. θεμέλια δε του Χριστού , τα περί αυτού
Christo traduntur. Hec elenim lograta bases que- δόγματα ταύτα γάρ υπόβαθρα και ρίζα της εις
dam sunt, seu radices fidei Christiane. lec igitur Χριστόν πίστεως . Ούτοι ούν θεμέλιοί εισιν, εν τοις
Christianæ fidei fundainenla jacta sunt in aposlo- αποστόλοις καταβεβλημένοι • τούτους γαρ αγια
lis, quos Propheta hoc loco sanclos montes appel- δρη νυν εκάλεσεν · όρη μεν, ώς στερρούς εις πι
lat . Montes quidem veluti forles ac constantles in D στιν , και ως επηρμένους πάσης γεράς και χθα
fide, el tanquam ab omni lerreno alquc humili μαλής πίστεως , και ως πεπυκνωμένους ταίς αρε .
slalu elevatos ; vel etiain, quia sicut lerreni mone ταις · αγίους δε , ως αφωσιωμένους τω θεώ, και
les densissiinis pleni sunt nemorum arboribus , ita ως Πνεύματος αγίου πεπληρωμένους. "Έστι δε και
el illi multiplicibus referti sunt virtulum germini- άλλως ειπείν θεμελίους του Χριστού αυτούς τους
bus. Sancios vero apostolos appellal , ul sæpe di .
1 αποστόλους · θεμελίους μεν, ώς αρχές και πρώ
xinius, veluti sanctificalos ac dicalos Deo , seu τους της οικοδομής της Εκκλησίας των πιστών »
tanquam sanclo Spirilu plenos. Possumus et alio του Χριστού δε, ως παρ ' αυτού υποβεβλημένους
iolo , per funlaneula Cliristi , apostolos intelligere : οίτινες ήσαν εν τοις όρεσι τοις αγίους , ήτοι των
Sundanenta quidem veluti principia adilicationis Σιών και Θαβώρ, και τοις άλλοις άτινα ηγιάσθησαν
Ecclesie fidelium : et Christi fundamenta, quoniam μάλιστα τη εν αυτοίς αναστροφή του Χριστού .
ab ipso jacli quodammodo atque in opus submissi Φασί δέ τινες θεμελίους νοείσθαι του Χριστού τάς
sunl . Fucrunt autem lii apostoli in monlibus san . τερί Χριστού προρρήσεις των πιστών, ως αρχάς
clis, in Sion nimirum alque in Thibor, et in aliis της κατά Χριστόν πίστεως. “Ορη γάρ άγια και οι
Montibus , qui pre cateris Christi conversatione
. προφήται, διά το ύψος της προφητείας και τον
885 COMMENT. IN PSALMOS . 886
αγιασμός του προφητικού πνεύματος , δηλούντος A sanctiores electi esse violentur . Aliqιιο fundamenta
του νοήματος , ότι αρχαι της κατά Χριστόν πίστεως Christi prophctias de Christo intelligunt, tanquam
εν τοις προφήταις ήσαν. Christiana. fidei principia. Montes cienim sancti
non immerito prophetæ dici possant, propler prophetix sublimiiatem , ct profiler sanctificasioneni
Saneli Spiritus , ita ut serisus sit , qnod principia fidei Christian sint in prophetis.
'Αγαπά κύριος τας πύλας Σιών υπέρ πάντα Diligit Dominus porlas Siou super omnia lahcr
rå cxnrúkara 'lux66. 'E & lda ev tui; péya; nacula Jacob. diagons Paulus nos docuil * erle
Παύλος είναι τινα Σιών επουράνιον , και Ιερου- stem φundain esse Sim, et quandam esse ce
σαλήμ επουράνιον, την εν ουρανώ πολιτείαν ούτω lestem Jerusalem , hoc pacto conversationcm illam
καλέσας . Ταύτης ουν της Σιών πυλας νοήσεις τις exprimens, que in celo est. lac ratione per por .
κατά τόπον 'Εκκλησίας , ώς ειρήκαμεν εν τω τέλει las Sion , Ecrlesias omnes fidelium intelliges quæ
του ος ψαλμού • ας αγαπά Κύριος , προτιμήσας τα . in variis sunt orbis pariius , ut diximus in lino
.

σών των πόλεων του Ισραηλιτικού γένους. Σκηνώ- psalmi LXXII . Has elcui portas Dominus diligit ,
ματα γαρ αι πόλεις , ή και σκηνώματα ιδίως καλεί et univcrsis Judæorum civilauibus eas preposnil.
την * Σηλώμ και την αισθητήν Ιερουσαλήμ, έν Per tabernacula cuium ipsas Julorum civitates
αίς έσκήνωσεν η κιβωτός , ώς εν τω ος ψαλμω B intelligimus : vel ips: 11 particulariler Silo , aut
προείρηται . terrestrem Jerusalein , in quibus tabernaculum cuil
arca commorabatur, queinadmodum in septuagc
simo septinio psalmo tradidimus.
Δεδοξασμένα ελαλήθη περί σου , η πόλις του VERS, 3. Gloriosa dicta sunt de le , civilas Dei .
Θεού . Ακούσας ο προφήτης παρά του αγίου Πνεύ- Cum jam audisset Prophela a salicio Spiritu , quod
ματος , ότι ο Θεός επί της Ιερουσαλήμ οφθήσεται, Deus in Jerusalem videndus eral, cl quod courer
και τους ανθρώπους συναναστραφήσεται , και υπερ- saturus cssct cum hominibus, stupore quodain cor
εκπλαγείς , ανεβόησε προς αυτόν , ότι Μεγάλα και replus conversusquc ad ips :un Jerus: lem clamavil,
θαυμαστά ελαλήθη μου περί σου , ώ πόλης του Θεού. dicens : Magna nylic ajmiranda quæslam mihi,
Πόλις δε του Θεού αύτη , και ως πάλαι τω θεώ άνα. o Dei civitas , de lc dicta s :1 :11 . Cirilalem autem Dei
τεθείσα , και ώς ύστερον των Χριστώ αφορισθείσα , cam appellat, quia jamdiu Deo fuerat dical. , el quia
διά τα εν αυτή πάθη και τον σάγου αυτού. dennio ipsi Christo, lioc est , illius passioni et
sepulture eral dicanda.
Μνησθήσομαι Ραα6 και Βαβυλώνος τοίς γι- C Vers, 4. Nemor ero Rhaab, el Babylonis cogno
σώσκουσέ με . Προσώπη μεν του Σωτήρος έκπε- scentibus me. Elcrendus ost hic scrmo ex Christi
φώνηται ούτος ο λόγος προφητεύει δε ότι έx πολ- persona , el prælicil, pnoil Ecclesia es multiplici
λων εθνών , και εξ αυτών δήπου των δυσσεβεστέ . bus crat gentium untionibus congreganda , alque .

ρυων, η Εκκλησία συστήσεται · διά μέν γάρ της illis quidem olim impiis. Per Rbaab elenim Cha
Paά6 τους Χαναναίους ηνίξατο · Χαναναία γάρ nangos significat. Chananæa enim fuerat Rhaab .
αυτη δυσσεβέστατοι δε και οι Χαναναίοι και οι Chananci vero omnium fuerunt impiissimi. Simili
Βαβυλώνιοι . Είτα καταλέγει και άλλα έθνη τοι- modo et Babyionii , et alie geoles , 2018 slalim
.

αυτα. Και γινώσκοντας μέν γάρ λέγει τους πιστεύ . connuneral. Per cognoscentes autem sc , fideles
σαντας : έστι δε ο νους τοιούτος , ότι Τω συστή- alque in se Chrislum credenles omnes intelligil.
ματι των πιστευσάντων, μνήμης αξιώσω και τούσ- In ea igitur fidelium congregatione, qui in me cre
δε, και τουσδε , τουτέστι , φροντίσω και αυτών , ως diderint, ego memor ero Rlizab , et Babylonis , et
.

πιστών . Τενε , εε Ρα16 την 'Αραβίαν φασί. aliorum , qui connumerantur , hoc est , eyn eus
weroria Jiguos faciam , præclaraqne corum facta Gdelibus commemoralo. Vel , caram corum habebo,
1

sullicile cogitans de lis tanquam pro dileclis Galibus. Aliqui per Rhaab Arabiam inteliigunt.
Και ιδού αλλόφυλοι , και Τύρος , και λαός Ο Ecce alienigence, et Tyrus, el populus Ethiopter ,
των Αιθιόπων . Ούτοι εγεννήθησαν εκεί . Και hí gene ali sunt illic. Alienigen:e. Tyri , el Æthio .
αλλόφυλοι, και Τύργοι , και Αιθίοπες, ετάχθησαν pes, nali sunt in Sion , vel in porlis Sion , ut di ·
εκεί , είτουν έν τη Σιών , και εν ταις πύλαις της Σιών, cluin est , vel in cognosccntibus Deum . Nam quod
ως είρηται , και εν τοις γινώσκουσι τον θεόν• το δε , LXX dixcrunt l.enerali sunt , Syınmaclius, ct Aquila
"Εγεννήθησαν , 'Eτάχθησαν εξέδωκεν ο 'Ακύλος. reddidesnl, Nuli suill . Nali aulc : n sunt, per sacri
Ομοίως δε και ο Σύμμαχος. Έτάχθησαν δε διά baplisınatis reuenerationen. Abundat autem dictio ,
γεννήσεως του θείου βαπτίσματος. Περιττεύει δε ecce, jirta idiorna llebraicum . Dictio etiam , li ,
τη , Ιδού , κατά το ιδίωμα της Εβραϊδος γραφής : abunda: e pari molo videtur . Orly tamen hic esse
και ει ούτοι δε παρέλκον δοκεί . Συντάσσεται δε και polest : Eccc li generali sint illic ; si qua'ris
ούτως · Και ιδού , αντί του , και λοιπόν , ούτο : εγεν . quinam sint hi : Ecce, inquit, alieniger ei Tyrus,
νήθησαν εκεί . Τίνες ούτο:; 'Αλλόφυλοι, και Γύριοι, el quæ scqmunlur. De alienigenis dicotilll est in

15 Jelr. , 22
 887 EUTHYMII ZIGABENI 888
psalmo LΧΧΙΙΙ ; has autem gentes , que hic count- A και τα εξής. Περί μεν ούν των αλλοφύλων είρηται
merantur, celerarum omnium , ut dixinius , im- εν τώ πβ' ψαλμώ . Πάντα δε τα απαριθμηθέντα έθνη
. .

piissimæ erant. Si igitur lam impiæ gentes Christo ασεβέστερα και παρανομώτερα των άλλων ήσαν.
crediluræ sunt , quanto magis omnes aliæ minus Ει δε τα τοιαύτα έθνη πιστεύσουσιν , πολλώ μάλλον
impiæ elia ili ei cre:lent ? τ'άλλα .
Vers. 5. Maler Sion , dicet homo. Manifesle ac Μήτηρ Σιών, έρεί άνθρωπος. Προφητεύε: σα .
palian predici , φuod ex quacunque gente quis φώς, ότι άνθρωπος εκ παντός έθνους, εις τον Σιών
ingressus ſueril in Sion , dicet 9, quod Sion mater ελθών, έρεί, ότι μήτηρ εστίν η Σιών. Λείπει γάρ
esi. Subintelligi enim debet dictio est. Maler aulem το 'Εστι μήτηρ δέ έστιν, ώς αναγεννώσα , καθώς
ideo appellatur Sion , quia regeneral, ut diximus : ανωτέρω διελάβομεν, και ως εκτρέφουσα τους περί
vel quia Christianorum ac spiritualium dogmaluin Χριστού δόγμασιν ή μήτηρ πάλιν, ώς ποθεινή :
cibo fideles omnes veluti pia maler alil. Vel maler μητρός γάρ ουδέν ποθεινότερον: ποθεινή γαρ όν
appellatur , tanquam amabilis. Ea elenim nibil τως τοις εις αυτήν έρχομένοις έστι , διά
suavius 9, aut amabilius est. Vere quippe amabilis πολιτευθήναι κατά σάρκα τον Δεσπότηντο Χριστόν
εν αυτή
,
est Ecclesia iis qui in eam ingrediuntur, eo quod και αγιάσαι τους τόπους της αναστροφής αυτού .
ibi conversatus est secundum carnem Christus Do- B
minus, qui locuri conversationis suae sanctificavit .
El homo nalus est in ea. Hoc ad Christi genera · Και άνθρωπος εγεννήθη εν αυτή. Τούτο περί
lionem pertinent , qui intra Ecclesiæ tcrminos nalus της του Χριστού γεννήσεως, ότι εν τοις ορίοις αυτής
est : Christus, inquam, qui verus homo fuit , et qui εγεννήθη άνθρωπος όντως , ως φυλάξας το αξίωμα
integrain humanitatis dignitatem servavit : veruin της ανθρωπότητος . "Ινα δε δείξη ότι ουκ ήν ψιλός
ne nudum hominem pulares, sed Deum pariter et άνθρωπος , αλλ' άνθρωπος ομού και Θεός , επήγαγε
hominem cognosceres , addidit :
El ipse fundavit eam Aliissimus. El ille , inquit , Και αυτός έθεμελίωσεν αυτήν ο " Υψιστος .
qui in ea nalus est, ut homo, idem ille ab initio Και αυτός και εν αυτή γεννηθείς ως άνθρωπος , αυτός,
cam fundavit , veluti terræ ac cæli creator, qui al φησίν, έθεμελίωσεν αυτήν κατ' αρχάς, ως ποιητής
tissimus est, lanquam Deus. ουρανού και γης, ο ών ύψιστος , ως Θεός.
VeRs. 6. Dominus narrabit in scriptura populoruin , Κύριος διηγήσεται εν γραφή λαών και αρχόντων
et principum horum,, φui generati sunt in ea.. AA pro- γεγεννημένων εν αυτή . Ο Χριστός διδάξει τα
phetarum Scripturis Christus omnia docebit , quæ C περί εαυτού , από της Γραφής , δηλαδή της προφη
ad se pertinet. Ait enim Lucas : El Iradilus est ei τικής. φησι γαρ Λουκάς ο ευαγγελιστής : Και επε
liber Isaic prophetæ ., el erplicalo libro 9, invenil lo- δόθη αυτώ βιβλίον ' Ησαΐου του προφήτου , και
cum, ubi scriptum eral : Spiritus Domini super me, αναπτύξας βιβλίον , εύρε τόπον ού ήν γεγραμ
cujus gratia until me, evangelizare pauperibus misil μένον : Πνεύμα Κυρίου επ ' εμέ , ου ένεκεν έχρισε
me " , et qui sequuntur. Hujusmodi igitur pro- με ευαγγελίσασθαι πτωχοίς απεσταλκέ με, και
phetarum scripturam , populorum scripluram ap- τα εξής. Την δε τοιαύτην προφητικής γραφήν εκά
pellat, et scripturam principum eorum , veluti quæ λεσε γραφήν των λαών και των αρχόντων αυτών ,
el Judæorum populis et eorum principibus data ως τους λαούς των Ιουδαίων και τους άρχουσιν
erat, et illorum propria eral posscssio , qui in ea. αυτών δεδομένην , και κτήμα τούτων υπαρχου σης
•

genarali sunt , hoc est, qui nati sunt in Sion. των γεγεννημένων , είτουν τών τεχθέντων εν Σιών .
Vers. 7. Quam lætantium omnium habilalio est "Ως ευφραινομένων πάντων η κατοικία εν σοι.
in le. Dictio quam in modum confirmantis est po- Το ως, βεβαιωτικόν. "Οντως , ώ Σιών, εν σοί έσται
sila. Vere, inquit, ο Sion , in te est liabitatio omnium ή κατοικία πάντων των ευφραινομένων πνευματι
spiritualiter llantium . Diclio autem omnium , d κώς σε κατοικήσουσι. Το δέ, Πάντων , ει και καθο
.

lainelsi universalem sermonem reddit, apud He- λικών σχηματίζει τυπον, αλλ ' ούν ιδίωμα και τούτο
brcos lamen frequentissime ita ponitur , ut non έστιν , εμφαίνον πλήθος τινων.
lam universos quam mullos significet.
Canticum psalmi filiis Core , in finem pro Maeleih, ρδή ψαλμού τοις υιοίς Κορέ , εις το τέλος υπέρ
ad respondendum , intelligentiæ ipsi Æman Israe- Μαελέθ , του αποκριθήναι , συνέσεως Αιμάν
lilee .
το Ισραηλίτη.
PSALMUS LXXXVII . ΨΑΛΜΟΣ ΠΖ'.
Quid sit canticum psalıni , el de filis Core dixi . Τι μέν έστιν Ωδή ψαλμού , και περί των υιών
mus in Proæmio operis. In finem vero ideo inscri- Κορέ, διελάβομεν εν τώ προοιμίω της βίβλου. Εις
pium est, quia ad finem tendebat prophetia , quæ τέλος δε , διά το βλέπειν εις το τέλος την εν τούτω
fic continetur. Et psalmus quidem proxime pre- προφητείαν. Ο μεν γαρ προλαβών ψαλμός περί
cedens Cbristi nativitalem prædixil, hic autem Chri- του Χριστού γεννήσεως προεφήτευσεν , ούτος δε περί
sli mortcm . Quod autem inscribitor pro Maeleih , του θανάτου αυτού. Του δε , Υπέρ Μαελέ0 , αντί του

• Luc. 10, 16, 17.

889 COMMENT . IN PSALMOS . 890
διά χορεύσεως. Ηδον γάρ και άμα έχόρευον. Του A exponitur , hoc est , pro clorea. Canere enim sale.
Αποκριθήναι δε, αντί του , "Εν τω αποκριθήναι " bant , atque una cliorras ducere , quandoInc
έχόρευον γαρ εν τώ αποκριθήναι προς την δι' οργά- psalmum recitabant. Ad respondendum aulem , hoc
νη μουσικήν. Συνέσεως δε, ότι χρεία συνέσεως est , cum responderent. Tripudiabant cnim dum ad
τους αναγινώσκουσιν, διά το εγκεκρυμμένον τώ organorum musicen responderent. Intelligentie
ψαλμο περί του Δεσποτικού θανάτου μυστήριον . vero, quia intelligentia lectori opus est , ob oceni.
Αμάς δε τώ Ισραηλίτη , διότι ου μόνον τοις υιοίς lu :n ac præsignalum hic de Christi morte nystc
Κορέ , αλλά και Αίμαν τώ αρχιωδιο παραδέδοται και rium . Ipsi vero Æman Israelilæ , quia non solis
ψαλμός υπό Δαβίδ : και υπ' αμφοτέρων των χορών Core aliis , sed etiam Æinan principi alterius chori
αθη συναδόντων , ή και ανά μέρος αδόντων . Τινά traditiis fuit hic psalms a beato David , et al
μεν ούν των αντιγράφων Αιμαν γράφoυσι , τινά δε utroque choro una ſuit , aut fortasse allernalim
Αίθμ : άμεινον δε εν τω παρόντι Αμάν γράφειν , decantaliis . Quædam exemplaria non Æman lia
Εν δε τώ μετά τούτον, Αιθάμ . Εν γάρ τη πρώτη bent, sed Allian, verum placet itin presenti psalmo
των Παραλειπομένων και Αιμάν και Αιθάμ αναγρά. Ιeganmus Eman , et in sequenti Allian . Nm in
φονται χοράρχαι . Το Ισραηλίτη δε, ουχ ώς των Paralipomenon libro literque corum chori prin .
Ελλων μη δντων Ισραηλιτών, αλλ' ώς και άλλων B ceps fuisse tralilur. Israelite etiam dixit, ηοη φιοι
όντων Αμάν και Α!θάμ, αλλοφύλων , ών προς διαστο- alii cantores non essent Israelitae , sed quia alii
λήν ή του Ισραηλίτου προσηγορία (3 ) . fortassis erant liomines hujusmodi nomine Æman,
el £ihan, qui erant alienigene, ad quorum distinctionem sic dictum est ; vel forte quia tale illis erat
cognomen .
Κύριε ο θεός της σωτηρίας μου, ημέρας εκε- VeRs . 2. Domine Deus salutis mea , in die clamavi,
κραξα και εν νυκτί εναντίον σου . Περί μεν του, el in nocle coram le , De his verbis : Deus salutis mca ',
"Ο θεός της σωτηρίας μου , είρηται εν τώ ξζ diclum est in psalmo Lxv . Dominum autem et
ψαλμώ· Κύριον δε και Θεόν ο Χριστός τον Πατέρα Deuin Christus Patrem appellat , ut homo ; et
καλεί , ως άνθρωπος: πολλά γάρ τοιαύτα και εν mulla hujuscemodi dicta reperies in psalmo XXI.
τω και ψαλμώ . Ημέρας δε και εν νυκτί, αντί του, Die autem el nocle dixit pro Perpeluo. Summam
Διά παντός . Έμφαντικόν δε τούτο της προς Θεόν enim hæc verba in Deum fidem allestantur ; quia
πίστεως · ος γάρ ειλικρινώς τον Θεόν αγαπά, βοά φui sincera mente Deum amat, assidue aut ore out
ενώπιον αυτού τούτο μεν στοματι, τούτο δε καρδία: corde corain eo clamal, quoniam et assiduc illius
άει γάρ χρίζει της παρά Θεού αντιλήψεως • η ημέ- C opeindiget. vel diem et noctein particulatim illani
ραν και νύκτα λέγει την της προδοσίας . intelligit, qua proditus est Dominus.
Vers , 3. Intrel in conspeclu luo oratio mea , in
εισελθέτω ενώπιόν σου ή προσευχή μου κλί
νον το ούς σου εις την δέησίν μου. Προσευχήν clina auren (μαγκ αι preces meas . Orationen el
και δέησιν ενταύθα νοήσεις και την περί των μαθητών preces, vel eas intellige , quas habuit pro discipulis,
αυτού, και την περί του παρελθείν το του θανάτου vel eas quas protulit, quando peliit transire a se
ποτήριον , ώς εν τοις Ευαγγελίοις εύρήσεις. Ως calicen morlis. Humilia autem hujusmodi verba
άνθρωπος δε τα ταπεινά ταυτί φθέγγεται, καθώς έν proferre introducitur, ut homo , quemadmodum di
τω κα’ ψαλμώ προείρηται. Περί δε της κλίσεως του ximus in psalnio x81 . Quid aulem in Deo sil in
θείου ωτός εν τω ις' ψαλμω παραδεδώκαμεν. clinare aurem , diximus in psalino xvi .
" Οτι επλήσθη κακών η ψυχή μου, και η ζωή Vers. 1. Quia replela est malis anima mea , el
μου το άδη ήγγισεν . - Κακών , αντί του, Θλίψεων . vila mea inferno appropinquavil. Malis , hoc est ,
Περίλυπος γάρ, φησίν, η ψυχή μου έως θανάτου . calamitatibus et affectionibus. Trislis enim , inquit,
est anima mea usque ad morten . Per infernum
"Αδην γάρ νύν τον θάνατον υποληπτέον.
eliam hoc loco moriem ipsam intelligere debe
D
nius .
Προσολογίσθην μετά των καταβαινόντων εις VeRs . 5, Repulatus sum cum descendentibus in
λάκκοτ . - Προσελογίσθην , αντί του, Συναριθμή . Παcum . -
Repulalus suni pro Connumeralus sum .
θην, συνετάγην μετά των θαπτομένων τούτους γάρ Collocatus sum , inquil, cum sepullis, quos in la
λέγει καταβαίνοντας εις λάκκον . Είρηται γαρ ότι cum descendentes appellavit. Diximus enim alibi
λάκκος λέγεται και ο τάφος . Τα μεν γαρ ούν προ quod sepultura etiam lacus dicitur. Que igitur
του παρόντος ρητού.. τώ προ του θανάτου καιρώ sperius dicta sunt, termpori congrunt ante mor
αρμόζουσι , τούτο δε τω μετά την ταφήν. lem ; bæc aulem , el quæ sequuntur, tempori post
sepulturam .
'Εγενήθην ωσεί άνθρωπος αβοήθητος . Ούχ Fui sicut homo sine adjuioriu. Non dixit : Sicul
ώσει άνθρωπος μόνον · ήν γάρ τέλειος άνθρωπος " homo simpliciter, sed : Sicut lomo sinc adjutorio .

Variæ lectiones.
( 3) Perperam interpres unicam scnicntiani in duas solvil . Vertendum : Ad quorum dis'inclionem
raelitæ cognomcn additum est .
891 EUTI] YMII ZIGABENT 892
Omnes enim, ut inquit Evangelista , dimitentes A άλλ' ως άνθρωπος αβοήθητος • Πάντες γάρ. φησίν ,
cum ſugerunt " . Humano igitur judicio, visus est αφέντες αυτών, εφυγον . Εδοξε μεν ούν αβοήθητος
owni esse auxilio destilulus, tametsi sccus fuerit. τους ανθρώπους , ουκ ήν δε · ειρηκε γάρ προς Hi
Disisse enim eum legimus ad Petrum : An pulas, τρον• Η δοκείς ότι ου δύναμαι άρτι παρακαλέσαι
0

quod non possiin nunc rogare Patrem meum , el ITR- τον Πατέρα μου , και παραστήσει μοι κ.λείους:
stabil mihi plusquan duodecim legiones angelo- δώδεκα λεγεώνας αγγέλων ;
f82 18 ?
In mortuis liber . Liber a corruptione, vel etiam “Εν νεκροίς ελεύθερος . Ελεύθερος διαφθοράς :
liber, quia non ab angelis in infernum deductus ή, μη υπ’ άλλων καταγόμενος εις τον άδην, αλλά
sum , sed solus descendi; subaudiri cnim debet μόνος κατιών . Προσυπακουστέον δε το , εγενήθην .
verbum , Fuit. Accessi, inquit, ad mortuos liber, Aφικόμην εις τους νεκρούς ελεύθερος, και εστιν ,
hoc esl , insons aique innocens , abest eniin ( .4 αναίτιος, ελλείποντος του άρθρου . Οι μεν γαρ άλλοι
culpa). Omnes enim alii peccalum secum habent πάντες αιτίαν έχουσι θανάτου την αμαρτίαν · επιτί
ut causam mortis. Pana enim ac mulla peccali, μιον γαρ της αμαρτίας ο θάνατος μόνος δε αναίτιος ,
mors ; solus aulem Christus insons, el sine pec
calo ad mortem accessit. Vel Liber,. quia alii inviti B ώς αναμάρτητος , ο Χριστός. " Η ελεύθερος , ώς των
άλλων μεν άκόντων αποθνησκόντων , και διά τούτο
moriuntur, et ideo mortis servi sunt : al Christus δεδουλωμένων των θανάτω , του δε Χριστού εχόντος .
sponte sua ac volens mortuus esi. Poleslalem cnim
'Εξουσίαν γάρ, φησίν, έχω Οείναι την ψυχήν
inquit, habeo ponendi animam meam 19. Vel aliter, μου. " Η και άλλως • ελεύθερος , ως μη συσχεθείς
Liber, veluti qui inferni vinculis non est delenlus, τους δεσμούς του άδου , αλλά κατ' εξουσίαν εν τω
sed cum autorilale alguie cum dignitate illuc de- άδη αναστραφείς, και λύσας μάλλον τους των άλλων
scendit, alqnc ibillem etiam conversalus est, et alio- δεσμούς . "Εστι δε ελεύθερος νεκρότητος και θανά
rum vincula dissolvit . Præterea illa ratione liber του , ως Θεός .
dicitur Christus , quia tanquam Deus murti sub
dilus non fuit.
VERS. 6. Sicut vulneraii dormientes in sepulcro . Ωσεί τραυματlαι καθεύδοντες εν τάφω. Προσυ
Subaudiri etiam debet hoc in loco verbum Fui. πακουστέον κανταύθα το Εγενήθην . Οδ ! Σύμμαχος
Symmachus vero ita reddidit : Quasi vuinerali ja- εξέδωκεν, " Ωσεί τραυματισμένοι κείμενοι εν τά
cerles in sepulcris. φοις .
Quorum non es memor a !!plius. Cum jam cor- C " Ων ουκ εμνήσθης ετι. Σηπομένων και ει;
rupii sint aique in pulveren resoluti . χουν διαλυομένων ,
El ipsi de manu tua repulsi suni. Illi nimirum Και αυτοί εκ της χειρός σου απώσθησαν . Οίτι
qui ob propria peccata ab auxilio luo deciderunt. νες εκ της αντιλήψεώς σου εξέπεσον διά τας αμαρ
Similis enim , inquil , factus sum bujusmodi lomi- τίας αυτών . Ωμοιώθην , φασι , τοιούτοις , όσον επί
nibus,, multorum scilicet opinione , tameisi Irand
liaud τη υπολήψει των ανθρωπίνων • ουκ ήμην δε τοιού
ira essel. Licet, inquit, claris confossus sim ct τος . Ει γάρ και ετρώθην φλοις και λόγχη, και έτέ.
lancea, ac posilus etiam in scpulcro, a lc lamen θην εν τάφω, αλλ ' ουκ επελήσθην παρά σο !• Oύ
non sum derclictus. Neque enim lu mci unquam γάρ δώσεις , φησί , τον όσιόν σου ιδείν διαφθοράν :
oblitus es, qui olim pollicilus ſucras non daturum ουδ' άπώσθην έκ της χειρός σου . Έμου γάρ , φησί,
le esse sanctum (uum ridere corruprioneni do.. Neque διά την ακακίαν αντελάβου .
eliam de manu tua repulsus sum . Mc cnim , inquit
alibi , propter innocentiam suscopisti.
VERs. 7. Posuerunt me in lacu inſcriuri. Per la- " Εθεντο με έν λάκκω κατωτάτω. Λάκκον κατώ
cum inferiorem sepulturam intelligit , cujus pro- τατον τον τάφον φησίν , ου το βάθος καρδίαν γης ει
funditatem Christus in Evangelio, Cor terre ap- Dρηκε και εν τοις Ευαγγελίοις ο Χριστός · έθεντο δε
pellavit dicens :: Sic eril Filius hominis in corde με οι περί την ταφήν διακονήσαντες.
Terra , Iribus diebus et tribus noctibus " . Illi aulem in ea me posuerunt, qui sepulturain mcanı
curarunt .
In lenebrosis el in umbra mortis. In locis , in- 'Εν σκοτεινούς και εν σκιά θανάτου . Έν σκο
quain , tenebrosis . Superposito cnim sepultur.e τεινούς τόπους : επιτεθέντος γάρ του λίθου , σκότος !»
lapide, lcnebræ in ca « lliciunlır. Per umbr : 100 τοίς του μνημείου γέγονε τόπους • σκιάν και θανάτου
etiam mortis , tenebrosa sepultura Ioca significa- πάλι:: τους εν τω τάφω σκοτεινούς λέγει τόπους: δι '
vil , varielale usus sermonis . Siquidem umbrosa ετέρων λέξεων το αυτό σημαίνει. Σχιά γάρ λέγεται
loca tenebrosa etiam appellamus. και το σκότος .
Vers . 8. Super ine confirmatus est ſuror luus . 'Επ ' εμέ έπεστηρίχθη ο θυμός σου . Το , Επε .
Syinmachiis pru Confirmulus reddidit, Aggravalus στηρίχθη , ο Σύμμαχος , Επετάρησεν εξέδωκεν .
est. In me, inquir, irruit ira lua quam dclicra ho- Εμε , φησί , κατέσκηψεν και κατά των ανθρώπων
* Μatth. Χανι , 36, 31 Ιbid . 53. 15 Joan . , 18 . 20 Pial . Σν, 10. * Μatth. 111 , 40.
 893 COMMENT. IN PSALMOS . 894
θυμός σου , δν αι αμαρτίας αυτών εξέκαυσαν εκου A minum in se concitavernnt , ego tamen liliens eam
σίως υποστάντα αυτόν , και παύσοντα · παθών γάρ Snstinci , et la laravi. Passione quippe ac τηorte
οτέρ αυτών και αποθανών , έστησα τον θυμόν σου , me:, inilignarionem luain nmnem sedavi, veluti
χαθάπερ και την κατά του παιδός φερομένην πληγήν cum quis plagam in puerum delatam in se suscipil.
εις εαυτόν αντιπερισπάσας . Το μώλωτι γάρ, φησίν, Lirore caim, inquil, ejus sanati sumus ", el Demi
σέντου ημείς δωθημεν , και Kύριος παρέδωκεν nus tradidit eum peccatis nostris " , boc est, propler
αυτές ταίς αμαρτίαις ημών , είτουν διά τας αμαρ» prccala nostra .
«ίας ημών .
Και πάντας τους μετεωρισμούς σου επήγαγες Et omnes pucius tuos induristi super me. Pror
έχ ' εμέ. Μετεωρισμούς λέγει τας επαναστάσεις των Murlos calainilaluin ac tentarionem insurrectienes
πειρασμών , ούς υπέμεινε του Θεού δε αυτούς εκά- intelligit ; et Dei luctus eas appellat , onia Dei
λεσεν , ώς ψήφω αυτού διά την των ανθρώπων σω- sententia ob nostram immilluntur salutem . Omnes
τηρίαν επενεχθέντας. Πάντας δε , δηλονότι , Οσους vero dixit pro Mullos ; quoscunqne scilicellu
ηθέλησας . voluisti
Σμάκρυνας τους ηωστούς σου απ' εμού . B Vers. 9. Elongasli omnes nolos meos a me . Ir .
Φησι και Λουκάς ο ευαγγελιστής • Ειστήκεισαν " gimus apud Lucain , quod omnes noti ejus sleterunt
δε πάντες οι γνωστοί αυτού μακρόθεν . Εμάκρυ- a longe u. Deum vern clongasse ens dicit, quia
νας δε είπεν, ότι θελήσει του Πατρός ταύτα γεγο- Patris voluntale onia Itec gesta sunt .
νασιν .
“ Εθεντο με βδέλυγμα εαυτοίς. Οι Ιουδαίοι , Posnerunt me abominationem sibi. Judaei niini.
παρ' οίς άχρι και σήμερον βδελυκτόν εστι το όνομα rum , apud quos nunc etiam aboininabile cst Chri
του Χριστού . sti nomen .

Παρεδόθην , και ουκ εξεπορευόμην . Παρεδόθην VERS. 10. Tradilus suni, el non egrediebar. Tr.l.
τους Ιουδαίοις παρά του Ισκαριώτου , και δυνάμε- ditus sum Judeis ab Iscariole, ct cum egedi ab
νος εκπορευθήναι απ ' αυτών , ουκ εποίουν τούτο, eis atque effugere possem, ron anfugi tamen , sei
Αλλ ' έκατέρουν εκών αεί. spoule mca ctiam perstiti.
οι οφθαλμοί μου ουκ ήσθησαν από πτω- Oculi mei languerunt præ inopia . Præ inopia vi
χείας . Της έκ του εκκενωθήναι την εν αυτοίς πιότητα delicet lacrymarium. Nni cum antea copiosissiane
των δακρύων. " Ωσπερ γαρ την Ιερουσαλήμ απε . eMuxissent, evacuali tandem ejers sunt oculi. Ve
ελαύσατο , ούτως εικός αυτόν θρηνείν και του προ- C risimile est autem quod Dominus oυ summa:n
δότου την απόπτωσιν , και την των Ιουδαίων αποβο- suam misericordiam ila Judæ casuin, el Judicorum
λήν, και απλώς , των απολλυμένων τον όλεθρον διά omnium abjeclioveni atque intorilam deplorave
φιλανθρωπίαν. Τινές δε πτωχείαν κανταύθα νοούσι rit , quemadmodum plorasse eum Novimus super
την έκτηξιν του σώματος, την από κακοπαθείας . Jerusalem . Quidam boc in loco , per inopiani, de
macerationem corporis intelliglini præ amiciione.
'Εκέκραξα προς σέ , Κύριε , όλην την ημέραν. Clanavi ad te, Domine, lola die. Dixil etiam in
Είρηται και κατ ' αρχάς : Κύριε ο Θεός της σωτη- principio psalmi: Domine Ders salutis, in die cla
ρίας γιου , ημέρας εκέκραξα. Έκέκραξα δε ουχ υπέρ mavi. Clamavit aulei non laptain pro se ipso, 110
εαυτού μόνον , ώς άνθρωπος, αλλά και υπέρ των homo, sed pro discipulis etiam , et pro populo.
μαθητών και υπέρ του λαού .
Διεατασα πρός σε τας χείρας μου . Υπέρ των Eslendi od le manus meas . Pro eisdem scilicet
αυτών . supplirass.
Νή τους νεκρούς σοιήσεις θαυμασία , η Ιατροί Vers. 11. Numqiid morinis facies mirabilia ? ano
Φαστήσουσι, και εξομολογήσονταί σοι; Νόμο D
inedici ruscilabunt, el confiseburtur lili ? Lege bu
φύσεως ανθρωπίνης δειλιά τον θάνατον , και παρα manæ naturæ formiddat Christus mortem , et rogat
καλεί ζην έτι. Και γάρ και εν τοις Ευαγγελίοις φησί: se Jiutius viverc. Nam et in Evangeliis dicebat :
Πάτερ μου , οι δυνατόν έστι, παρελθέτω απ' Paler meus, si possibile est, transeal a me calix iste '' .
μου το ποτήριον τούτο. "Ομοια δε ταυτι τα ρητά Similia autem sunt hæc verba el qui sequuntur,
και τα εξής τοις εν τω κθ ' ψαλμώ , ενώ είρηται · iis quæ habentur in psalıno exi , ibi : j'unqued
Μή εξομολογήσεται σαν χούς : η αναγγελεί την conβtebitur tibi pulvis ? ααι απηuntiubil veritales
αλήθεια σου ; και ζήτει εκεί . Μή τοίς αναισθήτους fuam ? Numquid tu mirabilia facies in insensibili .
νεαρούς ποιήσεις θαυμαστά έργα ; οία ποιείς πολλά . louis mortuis , qualia sæpenumero in viventibus la
κις τοις ζώσιν. "Η ιατροί αναστήσουσι , και ευχαρι- cis ? Vel , numquid medici cos mortuos suscitabuni ?
στήσουσι σου ; Ουχί. Αλλ ' οι ζώντες επιγινώσκουσι et einde gratias tibi agent? Minime, inquit, sed
τα τοιαύτα , και ευχαριστούσε. Διό εασόν με ζην, ει vivi burc cognoscunt beneficia , el gralias sibi
δυνατόν . agunt; alquc ideo quæso, ut diutius me vivere per .
millas, si possibile est .

21 16. Li , 5. » . 6. • Luc . ΣΧει , 49. 10 Matth . ΧΧνι, 30.

895 EUTIIYMII ZIGARENE 896
Vers, 12, Numquid narrabit aliquis in sepulcro mi- A Νιή διηγήσεται τις εν τάφω το ελες σου και
sericordiam(uam ? aut veritatem tuam in perditione ? την αλήθειάν σου εν τη απωλεία ; Τηςαυτής έστιν
Ad eamdem hiec verba sententiam pertinent. Et εννοίας και ταύτα . 'Απώλειαν δε τον τάφον πάλιν
per perditionem , rursus sepulcrum intelligit , vei- ώνόμασεν , ώς διαφθείροντα τον εγκείμενον νεκρόν .
uli quod cadavera illic jacentia corrumpit ac per. Ειρήκαμεν δε , ότι τα αυτά δι' ετέρων πολλάκις λέ
dit. Diximus autem alibi quod eamdem Propheta ξεων ο Προφήτης λέγει , και μάλλον εν τοις παθη
sententiam saepenumero variis repetit modis, al- τικοίς. Ούχ ο νεκρός, αλλ' και ζών , φησίν , αισθάνεται
que hoc præcipue quoties affeclum quemdam ani- του ελέους σου, και απαγγέλλει τούτο τοις αν
mi vult esplicare. Nou mortuus quispiam , inquit, θρώποις. Περί δε της αληθείας είρηται τω
sed vivens quis iuam sentiel nisericordiam , et κΘ' ψαλμώ.
hominibus eam annuntiabit . De veritale autem
Dei, dictum est in psalmo xsix .
Vers. 13. Numquid cognoscentur in lenebris mira- Μή γνωσθήσεται εν τω σκότει τα θαυμάσια
bilia lua , et juslilia lua in lerra oblita ? Per lene- σου ; και η δικαιοσύνη σου εν τη επιλελησμένης
nebras sepulturam intelligi diximus , eamdem
B
Σκότος λέγει τον εν τω τάφω πάλιν τόπον , τον αυ
eliam terram oblitam ,appellavil. Al hominibus τον δε και την επιλελησμένην · παρ' ανθρώποις
quidem oblila videtur, ob corruptionem , et a Deo, μεν ώς διαφθοράς εμπλεων , παρά Θεώ δε ώς μη
quia amplius non virunt, qui illic jacent . Vivere ζώντος του έγκειμένου . Ζώσι γάρ ών μνημονεύει
enim illi dicuntur, quorum Deus reminiscilur, Om . Θεός · πάντα δε τα ρηθέντα της ίσης διανοίας όντα
nia autem hæc verba ejusdem sententiæ sunt, et κατ ' ερώτησιν ηθικώς αναγνωστέον .
per interrogationem et cum affeclu Icgenda sunt.
Vers. 14. El ego ad te, Domine, clamavi. Et ego Κάγώ πρός σε, Κύριε, εκέκραξα. Κάγώ μετά
simul cum aliis hominibus, veluti qui verus etiam των άλλων ανθρώπων, ώς και αυτός άνθρωπος .
sum homo .
Et mane oralio mea præveniel le. Mane dixit pro Το πρωί η προσευχή μου προφθάσει σε . Το
cilo. Cito enim , inquil, oralio mca ad le veniet. πρωί , αντί του ταχέως , φθάσει εις σε ή προσευχή
Abundai altem præpositio pre. Idco autem cilo μου . Περιττεύει δε η πρόθεσις. Ου γαρ εμποδίσουσιν
venit ad le mea oralio, quia impedimento ei esse αυτή αμαρτίαι.
non possutil peccala .
Vers. 15. Utquiil, Domine, repellis animam C "Ινα τι, Κύριε , απωθείς την ψυχήν μου ; άπο
meam ? avertis faciem tuam a me ? Similia haec στρέφεις το πρόσωπόν σου απ' εμού ; " Ομοια
sunt iis quæ habentur in psalmo xxi , ibi : Quare de- ταυτί τοίς ρητοίς του και ψαλμού , τω, "Ινα τι έγ
reliquicli me ? Ilem : Clamabo per diem , el non eral-
1 κατέλιπές με ; και, τω Κεκράξομαι ημέρας , και
dies. Hæc autem ex persona nostra, Christus ad ουκ εισακούση : λέγει δε ταύτα και υπέρ ημών
•

Patrem loquitur : pro nobis, inquam , qui antea των πριν απωσμένων, ψυχήν εαυτού την εκάστου
expulsi erannus . Uniuscujusque enim fidelis animam, ψυχήν ονομάζων, και εαυτόν καλών έκαστον ημών .
propriam animam appellat , in siia ipsius persona Διά τι απωθείς , φησίν, έτε ; Και γαρ εγώ λοιπόν
unumquemque nostrum subjiciens. Quare, inquit, υπέρ πάντων τίνω δίκας.
adhuc repellis eos ? Ego enim deinceps pro omnibus
pænas solvo .
VERS 16. Inops sum ego , atque in laboribus ab Πτωχός είμι εγώ , και εν κόποις εκ νεότητός
adolescentia mea . De hac Christi inopia Gregorius μου. Φησιν ο θεολόγος Γρηγόριος: Και ο πλουτίζων
Theologus Ioquens, dixit: Qui dives erat, effectus πτωχεύει · πτωχεύει γαρ την εμήν σάρκα, ίν'
est inops, inops, inquam , ob carnem meam , ul illius εγώ πλουτήσω την αυτού θεότητα . Είρηκε δε
ego divinilale dires effcerer. De seipso etiam Chri- D και αυτός ο Χριστός περί εαυτού προς τον γραμ
stus ad scribain illum dicebat: Vulpes latebras ha- ματέα • Αί αλώπεκες φωλεους έχoυσι , και τα πε
bent , el volucres cæli nidos, Filius aulem hominis non τεινά του ουρανού κατασκηνώσεις . Ό δέ Υιός
habel ubi reclinel capul suum 38. In laboribus autem του ανθρώπου ουκ έχει που την κεφαλήν κλίναι :
atque ab adolescentia, dictum est , quia ab ipsis in- εν κόποις δε εκ νεότητος, διότι εξ αυτών σπαργάνων
cabulis insidiæ adversus eum lendebantur , ct επεβουλεύετο, και εδιώχετο υπό τε Ηρώδου και
quia inſans persecutiones sustinuit : ab Herode των Ιουδαίων κόπους γάρ λέγει τας ταλαι »
scilicet atque a Judæis , per labores aulci arun- πωρίας.
nas intelligit.
Exultatus aulem humiliarus sum . Exallatus nii . “ Υψωθείς δε εταπεινώθην. Υψωθείς τους ση
raculis, et depressus conviciis, Judæorum nimirum μείοις , εταπεινώθην τοίς προπηλακισμούς , ώς τοίς
c.pinione. Vel exallatus in cruce, lumiliatus in se- "Ιουδαίοις έδοξεν · η υψωθείς επί σταυρού ,? εταπει
polcro. νώθην εις τον τάφον,

« 1 atli . 11, 20.

897 COMMENT . IN PSALMOS . 898
Και εξηπορήθην. Και τούτο , όσον έπί τή υπο - El destirulus sum . El lioc eliani quariumi ail
ήψει των Εβραίων. " Εδοξε γάρ αυτοίς άπορος Judæorum opinionem . Visus est enim illis veluti
βοηθείας · διό και έλεγον · "Ίδωμεν ει έρχεται Ηλίας destilltus esse , et indigere auxilio ; atque idco di
σώσων αυτόν. cebant : Videamus si venit Elias salralurus eum " .
Επ' εμέ διήλθον αι οργα! σου οι φοβερισμοί VeRs . 17. In me pertransierunt iræ luce , el ler.
σου εξετάραξαν με . “Οργάς Θεού τις κατά των rores lui conturbaverunt me. Iras Dei eas intilizil ,
αμαρτανόντων γινομένας , φησίν' ομοίως και φο- quas Deus adversus peccatores concepera!; similia
βερισμούς. Και τάς μεν οργάς διελθείν και είσ- lcr el terrores . El iras qui leia per transisse dicit,
δύναι εις αυτόν λέγει , τους δε φοβερισμούς συν- et in se ingressas luisse, lerrores vero conturbasse
ταράττειν και αναστέλλειν από κακίας. Ωριγένης el refrenasse a vitiis . Yerum Origenes per iras , it
δε οργάς Θεού και φοβερισμούς τους δαίμονας φη- lerrores Dci , dæmones ipsos intelligit : iras quidewi,
σιν · οργάς μεν , ώς οργιζομένους αεί τους ανθρώ- quia hominibus semper irati sunt, Dei vero iras ,
πους : Θεού δε , ώς κατά παραχώρησιν Θεού τούτο quia permissione divina id faciunt; lerrores ilep,
ποιούντες " φοβερισμούς δε , ως φόβον επισείοντας . quia lerrorem incutiuni. Ait igilur Christus, quod
Λέγει τοίνυν, ότι κατά τον καιρόν του πάθους B
passionis temporc invaserunt cum dæmones , ci
επήλθον αυτώ, και εξετάραξαν ως άνθρωπον . quod it hominein cumi conturbaverunt.
Εκύκλωσάν με ώσει ύδωρ. Οι Ιουδαίοι. Εν τω VERs. 18. Circumdederuni me sicut aqua. Juda'i
κα' ψαλμω είρτας :• Περιεκύκλωσάν με μόσχοι scilicet ;; in psalino allein
autem Σχι dixit :: Circumdede
πολλοί • ταύροι πίονες περιέσχον με . Ωσει ύδωρ runt me vituli mulli, lauri pingues circuibant me. Et
δ! είπε διότι το ύδωρ πανταχόθεν περικυκλίζει τον circumdederunt sicut aqua , quia aqua undique et
εναπειλημμένον . non ex unia tantuin parie eos circumdat, quos com.
prehendlit .
'Ολην την ημέραν περιέσχον με άμα. Ήμέραν Tola die circumdabani me simul. Diem passionis
τήν του πάθους φησίν :• "Αμα δε αντί του ομού quod ait,, Simul,, expone pro,, Uια
intelligit.. Ει ιod Una
πάντες . oinnes.
'Εμάκρυνας απ' εμού φίλον και πλησίον και Vers. 19. Elongasli a me amicum il proximum
τους γνωστούς μου από ταλαιπωρίας . Διά την el nolos meos a miseria . Ob miseriam meam , in
ταλαιπωρίαν μου την από των προπηλακισμών φuit,, atque ob oppropria ,, quae
quæ milii inferebantur,,
εμάκρυνας απ' εμού τους μαθητές μου. Είρηται δε elongasti a me discipulos meos, de quibus sui
και ανωτέρω : 'Eμάκρυνας τους γνωστούς μου C perius dixiinus : Elongasti α ηue nolos meos . Ami
απ' εμού . Φίλον γάρ και πλησίον και γνωστούς τους cum autem el proximuni, et nolos, eosdem intel
αυτούς καλεί • φίλον μεν, κατά το, Υμείς φίλοι ligit. El amicum dicit juxta illud : Vos amici mei
μου έστε : πλησίον δε , ώς συνδια:τωμένους αυτω estis 38. Proxiinum vero , quia una secum vivebant ,
γνωστούς δε , ώς γινώσκοντας, και δια τούτο γινω- el nolos , quia el cognoscebant el cognoscebantur.
σκομένους. Αλλ ' ούτω μεν και ψαλμος εις Χριστον El hoc pacio quidem tolus hic psalmus in Cbrie
ανήχθη αρμόζει δε και τους ευσεβέσι πάσιν εν slum relatus est. Congruit tamen cuilibet etiam
καιρό θλίψεως , ούτως • Κύριε ο Θεός της σωτηρίας
. Gdeli in angustiis constituio : Domine Dens salutis
μου , διά παντός ενώπιόν σου εκέκραξα. επικαλού . meæ , assidue clamavi in conspecio luo, adjutorem
μενος σε είς βοήθειαν. Τα δε εξής δηλα, ότι Θλί- le mihi avocans . Que sequuntur clara sunt : Quia
ψεων επλήσθη και πόνων η ψυχή μου , και πλησίον anima mea ærumnis implela est, quibus adeo fali
είμι του θανάτου , ήδη αποκαμών : συνηριθμήθην galus suni, ul morti proximus fuerim . Annumeralus
τους νεκρούς , όσον επί τη σπουδή των ανθρωποκτό- autem sum cum morluis, quanluni ad sævissimo
.
νων δαιμόνων · εγενήθην ευχείρωτος , ωσεί αβοήθη- rum dæmonuin volum ac sludium pertinet : et
τος, και εν νεκροίς , όσον το επ' αυτούς , και οι D factus sum velut homo sine auxilio , ita ut de
ελεύθερος ών έτι νεκρώσεως , ώς μηκέτι τη αληθεία facili capi pussem . Fui eliani in morluis , quantum
θανών: εγενήθην ώσει τετρωμένοι , κείμενοι εν τα. ad illorum , ut diximus, sludium pertinel, lamelsi
φοις , τρωθείς τη βέλει της αμαρτίας, ή της αθυ. cgo adhuc liber sim a morte , veluti qui revera nec
μιας και τα εξής αναλόγως . "Εθεντο με οι δαίμονες dum morluus sum.'Factus sum sicut vulnerati ja
βαθεί βόθρο της αμαρτίας , εν σκότει θλίψεως : η centes in sepulcris, vulneralus et ipse jaculo peca
σκιά και ομοίωσις έστι θανάτου διά την πικρίαν · citi, vel jaculo noslitiæ . Qur. sequuntur cadem
επ' εμέ επεβάρησεν ο θυμός σου · ει γαρ μή συ μου ratione expones : Posuerunt nie dæmones in pro.
οργισθής , ουκ άν μου περιεγένοντο · και πάσας τας f.indo atque in rovea peccali, in allictionum lene
επαναστάσεις των θλίψεων , κατά παραχώρησίν σου, Lris quæ, ob silmmam amaritudinem , unbra ac
επήγαγες επ' εμέ • εμάκρυνας τους γνωστούς μου , similitudo quedam esse mortis videntur. lume
είτουν τους αγίους αγγέλους , τους προ της αμαρ- gravalus est ſuror tills ; nam si lu milli iralus non
τίσς γνησίως πρός με διακειμένους και γνωρίζοντάς luisses, mc illi curic non superassent: omnes eliam
με , οι κοι έβδελύξαντό με διά την αμαρτίαν» τα. clationes, el altlictionU :n , ut ita dicam, insurre

* Μattl.. Σνι , 49. 23 Joan . 1 , 13.

899 EUTHYMII ZIGABENI 900
είones , seu impetus, quos ieri pernisisti , inducti Αρεδόθην λοιπόν ταις θλίψεσι, και ουκ εξεπορευόμην
sunt super me. Elongasti a me nolos meos, sancios εξ αυτών, σφοδρώς συνεχόμενος . Το δέ • Οι οφθαλ
scilicet angelos, qui antcquam peccarein , amicis- μoί μου ήσθένησαν από πτωχείας , ως προηγμή .
simi atque benevoli mihi erant : illis lunc nolus νευται. Εκέκραξα προς σε δια παντός , καλών εις
eram , verum nunc ob pcccala abominantur me. αντίληψιν , και τα εξής , ως προαποδέδοται πάντα .
Alque iilco lradilus sum afflictionibus, a quibus 'Αναστάς δε της κοίτης , προ πάντων αναπέμψω σου
egredi no: Jalur, sed magna ab eis vi dclineor . προσευχήν. "Ινα τι, Κύριε, απωθείς την ψυχήν μου ;
Ila autem verba : Oculi mei languerunt prα απορία, τουτέστιν έμε , κατά περίφρασιν , εν ανάγκαις όντα ,
declara ul superius exposuimus. Clanavi ad le, και θερμώς δεόμενον , και τα εξής. Είτα , πτωχός
assidue in auxilium le Deuin advocaus , et quae ειμι εγώ, μηδεμίαν έχων αλλαχόθεν βοήθειαν . Και
seyuunlar, expone ut diximus. Mave etiain , boc εν κόποις ειμι και πόνους διά το σφάλμα . Υψωθείς
est, quam primum , ac slaliin , ubi a souno exsur- δε τώ κατ ' εικόνα σου γεγενήσθαι , εταπεινώθην τω
gam , anle oninia orationem ad le meam eſfundam , απολέσαι το αξίωμα της εικόνος . " Η και υψωθείς
dicens : Quare, Domine, repcllis animam meam ? τη oιήσει, εταπεινώθην πεσών εις ολισθον και εξ
hoc est, meipsum in angustiis constilulum , et ή πορεύθην, μη έχων τι και δράσω · επ ' εμέ διήλθον ,
fervide ad lc supplicantem . Deinde inops ego sum , B ήγουν έφθασαν με αι οργαί σου , είνoντα δίκας , εν
nullum aliunde auxilium habens, a in laboribus τώ τη λύπη συμπνίγεσθαι . " Ετι οι φοβερισμοί σου ,
sum ob crrorein meum : el licel in hoc a le luerim οι την αιώνιον απειλούντες κόλασιν, εξετάραξάν με ,
exallaluis , quod ad imaginem nie luam creasli, έκύκλωσάν με , άσει ύδωρ, οι φοβερισμοί σου . Η οι
huntiliatus sum lainen, quiaimaginis tua dignita- δαίμονες , ή αι θλίψεις, αποπνίγουσαι διά παντός
lemi amisi : vel, opinionc alque existinatione niea περιέσχον με άμα πάντες • εμάκρυνας απ ' εμού και
exaltatus, tandem humiliatus sum , quia lapsus τους συνήθεις ανθρώπους, φεύγοντάς με, διά την
cecidi : et consilio destitutus sum, nesciens quid κατασχούσαν με ταλαιπωρίαν, ήτοι συμφοράν .
facerem . Trausierunt præterea, boc est, pervenerunt in me iræ tuæ, dum iu præsenti,vila prenas
luo, dum mærore suffocor : el terrores lui qui ælernas mihi pænas comminantur, conturbaverung
ine et circumdederunt me, sicut aqua . Vel per iras el terrores Dei, dæ :noues el tribulationes in.
telligil. Ab eis enim , inquil, assiduc preinor, el semper nie bæc Buala circumdant. Elongasti a me
familiares incus, quia ob calamitales et miserias, quibus delincor, omncs me derelingnant et fu
giunt.
Intelligentiæ ipsi Æthan Israelitve . C Συνέσεως Αιθαμ τώ Ισμαηλίτη .
PSALMUS CXXXVIII . ΑΛΛΟΣ ΠΗ'.
Ad præsentis inscriptionis declarationem ca suf. Και αυτη η επιγραφή τη προ αυτής συνερμη :
ſiciant, quæ diximus in proxiine præcedenti. Tra- εύεται . Διηγείται δέ τά καθ' εαυτόν ο Δαβίδ , και
clal aulem bealus David in præsenti psalmo ea, υμνεί τον Θεόν , ως ευεργέτην αυτού . Αναμίγνυσι
quæ ad res suas pertinent : Deumque we beneſa- δε τοι ; λόγους και περί του Χριστού . Δεο Συνέσεως
clorun laudal. Quædam lamen in seriode suo dc επιγέγραπται · χρεία γάρ ταύτης τοις εντυγχάνου
Christo interserit : alque ideo intelligenliæ inscribi σιν εις το συνιέναι τα εγκατεσπαρμένα περί Χρι
tur, quia intelligentia leclori opus est, ad digno- στου : προαγορεύει δε και την παρά Βαβυλωνίων
scendum ea quæ in psalmo de Christa sparsim di- aiguaiwciav.
cuntur . Prædicit ctian Babylonicam captivitalen .
VERS. 1. Misericordias luas, Domine, in sacutuin Τα ελέη σου , Κύριε , εις τον αιώνα έσομαι.
cantubo. Misericordias, inquit, quas in me opera- Τα ελέη, φησί , τα εις εμέ γεγενημένα , περί ών
liis es, el pro quibus in sccundo Rogum libro latius πλατύτερον ευχαριστεί εν τη δευτέρα βίβλω των
gratias agit. In sæculam , hoc est semper , cantabo, Βασιλειών . Εις τον αιώνα δε, αντί του , αεί άσο
O
in canticuin nimirum atque in lymnos eas redigens. μαι · άσμα ταύτα ποιούμενος .
In generationem el generulionem annuntiabo Εις γενεακ και γενεάν απαγγελω την αλή
veritatem tuam in ore meo . In generationem cl θειάν σου εν τω στόματί μου . Εις γενεάν και
generationen , dicit , pro la online generationem. γενεάν , αντί του , Εις πάσαν γενεάν. Αποθνήσκού
Deficiente enim una generatione, altera subinlio- σης γάρ της μιάς , αντεισάγεται ετέρα , και ούτως
ducitur : alyne hoc pacto usque ad sæculi consum . άχρι συντελείας . " Η είς τε την γενεών των Ιου
mationcio proceditur. Vel in generationem Judæo- δαίων και την των Χριστιανών. Μόναις γάρ ταύταις
ruin et in generationem Christianorum ; bis enim ο Δαβίδ απαγγέλλει την αλήθειαν του Θεού διά του
duabus generationibus lanlum , el non aliis beatus στόματος αυτού . Στόμα δε αυτού είη αν η βιβλς
David veritatem Dei annunciat in ore suo. Pos. των Ψαλμών αυτού . Αλήθειαν δε θεού λέγει τας
suius etiam di ere, quo Psalmorum liber os sit αληθεις επαγγελίας ας αυτώ επηγγείλατο τουτο
beali David. Veritatem autem Dei expone, pro, μεν δια του προφήτου Νάθαν , ώς ή δευτέρα των
veras promissiones Dci , facias scilicet ipsi David , Βασιλειών ιστορεί , τούτο δε και δια του ενοικούντος
partim per prophetam Nathani, 111 iradilur in αυτό προφητικού πνεύματος : υπέσχετο γάρ αυτώ
secundo Regum libro, el partini per illam pro- πολλά, περί τε της υποταγής των εχθρών αυτού ,
901 COMMENT. IN PSALMOS . 902
xal :pi u puasa; aitnü, i 'EEpalo: pièy A plician:li gratiam , quæ ei a sancio Spiritu data
τον Σολομώντα και τους εξ αυτού καταγομένους oral. Multa cuim Deus ci pollicitus fueral, lan de
φασιν , εμείς δε τον Χριστόν , ώς εν τοις εξής : hostium vicloria , quam de futuro ejas seniinc .
θήσεται . Per quod semen Ilebrzi Soloinonem ilync alios
illius posteros intellijunt, nos autem Christum , ut
in sequentibus dicelur .
' Οτι είσας : Εις τον αιώνα έλεος οικοδομηθή Vers. 3. Quoniam dixisti : In sæculnm misericordia
σεται . Το, Οικοδογηθήσεται , αντί του , Ποιηθήσει edificabitur. Id esl,diet. Ta , inquit, dixisti mihi, quod
ται . Σή, φησιν, είπάς μου , ότι αεί ελεος ποιηθήσε a le semper siet misericordia . Ei Helræi quider.
ται » και οι μεν Εβραίοι τώ Δαβίδ ποιηθήναι το factam esse dicunt banc misericordiam ipsi David ,
έλεός φατι, βοηθουμένω παρά θεού , ημείς δε πάσ: quando adjuvit euin Deus . Nos vero ficri cam
τιττοίς . Επί μεν γάρ του Δαβίδ ουχ αρμόζει το, dicimus omnibus fidelibus : nam ipsi David non
αει , τεθνηκότος ήδη , επί δε των πιστών , και πάνω potuil in sæculum ac perpetuo fiori misericordia ,
έποιήθη γάρ αυτοίς διηνεκές έλεος Ιησούς Χριστός , cum jam olim morluus sil ; Adelibus vcro s mper
οικοδομηθείς και συμπαγείς αφρίστως εκ των poluit. Factus est enim eis perpelua misericordia
αγνών αιμάτων της υπεραγίας Θεοτόκου και Παρ- B Jesus Ciaristus , cujns corpus, ut ita dicam, edi
θένου , Οίκος γάρ το πρόσλημμα λέγεται του προσ- Ocalum , et ineſtabiliter ex purissiuris beatæ Virginis
λαβόντας θεού Η σοφία γάρ , φησίν , ώκοδόμησεν sanguinibus compactum est. Nec mirum , si Chris
εαυτη οικον . slum ædilicatum fuisse dicamus, cum assumpta
ejus buwanilas apud sacram Scriplurain , domus ctiam appellala sil assumentis Dei, juxta illud ;
Sapientia adipcavit sibi domum " .
' Εν τους ουρανοίς ετοιμασθήσεται η αλήθεια In cælis præparabitur rezilas kun. Dei verilas
σου . Αλήθεια του θεού ο Χριστός , ώς αψευδής : Christus dicitur, quia verns est, et non meudas ,
είστηκε ταρ : Εγώ είμαι η αλήθεια : αύτη ούν ή φιi eliani de seipso dixit : Ego sum veritas **. l:re ,
αλήθεια , φησίν, εν τοις ουρανούς έδρασθήσεται. Το inquil, verilas slabilielur in cælis : verbum enim
rèp 'Ecuiqui Tolako; ed 'Egg áŠis onualvel Præparo, siepenuniero apud llebræos accipitur pro
παρά τους Εβραίους. Και νύν γάρ ο Σύμμαχος αντί Stabilio, atque ita reddidit Symmachus. Quod al
του , 'Ετοιμασθήσεται, 'Εδρασθήσεται εξέδωκε . lew Christus in cælo cssel stabilicndus, beallis
Περί δε του έδρασθήναι τον Χριστόν εν τοις ουρανοίς, David alibi tradid.ι, dicens : Digit Dominus Do
αυτός ούτο, ο Δαβίδ είρηκεν εν ετέρω ψαλμη : Είπεν mino meo : Sede a dextris meis " , etc.
C
ο Κύριος τω Κυρίω μου • Κάθου εκ δεξιών μου .
Διεθέμην διαθήκην τοις εκλεκτούς μου . Ταύτα Vers. 4. Disposui loslamenlum electis meis. Bl.cc
προσώπη του Θεού φησι και διαθήκην μεν λέγει ex Dci persona dicta sunt . El testamento quidem
την επαγγελίαν , την περί του σπέρματος αυτών promissiouem appellat , quæ de Jujusmodi electo
εκλεκτούς δε τον 'Αβραάμ, και Ισαάκ , και Ιακώβ. rum scmine facti fueral . Per electos vero , ipsos
Επηγγείλατογάρ μεγαλύναι και υψώσαι το σπέρμα Abralian, Isaac, et Jacob intelligit, quibus Deus
αυτών. Φησί δε και ο μέγας Παύλος • Το 'Αβραάμ ollicitus fueral se corum semen Riagnificalurun ».
ερέθησαν αι επαγγελίαι , και το σπέρματι αυτού : Atque ideo magius Paulus : 4d Abraham , inquit,
είτα επάγει : Ου λέγει και τους σπέ, μασιν ώς dictæ sunt repromissiones, el semini ejus " . Deinde
εει πολλών , αλλ' ώς έφ' ενός και το σπέρματί iddidit : Non digit seminibus quasi multis, sed
σου , ό εστιν ο Χριστός. tanquunn ile uro, semirti luu dizil, quod est Chris
stus " .
" Ομοσα Δαβίδ τώ δούλω μου · 'Εως του αιώνος Juravi David serro nieo, Usque in sæculum propa
ετοιμάσωτο σπέρμα σου . "Ομοσα , αντί του βεβαίως rabo semen tuum . Jaravi, hoc est, constantissime pu
επηγγειλάμην. " Ορκον γάρ επί Θεού λέγουσιν οι D blicilus sum . Juramcntum enim in Deo auliqui cone
αλαιοί την βεβαίαν επαγγελίαν . Και ο παρ' ημίν slaniem illius promissionem esse intelligebant. A perd
γάρ όρκος ουδέν έτερόν έστιν ή βεβαίωσις . "Ομοσα nos etiam juramenlum nihi: aliud est quam confir
δε , ότι ετοιμάσω, τουτέστιν έδράσω το σπέρμα σου matio. Juravi autem , quod præparabo, lioc est , quod
έχρι παντός αιώνος . Στέρμα γάρ Δαβίδ κατά μέν το stabiliam seinen luum , usque ad 0:00 S :trului .
πρόχειρον, ο Σολομών, κατά δε υψηλοτέραν επιδο-, Per scien etiam David, juxta sensoun magis vul.
λήν Ιησούς Χριστός, ως εκ σπέρματος Δαβίδ γεν. garcin , Solomon intelligitur , sed juxta altioren,
νηθείς , λέγω δή, της αγίας Παρθένου. Σπέρμα γάρ Jesus Christus, qui ex David seinine natus est, er
αυτη Δαβίδ εκείθεν καταγομένη . “ Ηδρασε δε αυτόν, sancia nimirum Virgine, qua de stirpe eral David.
αιωνίζοντα ποιήσας επί της βασιλείας : 'Εδόθη μου Stabilivit ailem cum Deus, perpetuum ei regnum
γρ. φησί, πάσα εξουσία , εν ουρανό και επί γης . tribuens : Dala est enim mihi, inquit, omnis polesias
Τιερί ου φησι και Δανιήλ : Και αυτή εδόθη η τιμή , in culo, ti in terra " . De quo cliam apud Danic
και η αρχή , και η βασιλεία · πάντες λαοί, φυλα) , lem legimus : Et ci darus est honor, imperiun, il

* Proν . 15, 1 . • Joan . 1 , 6. " Psal. cix , 1 . " Galal. Mi, 16. ^ Ibid . 45 Malih . ΧΧVΙΙ , 18.
903 EUTHYMII ZIGABENI 904
1egnum : omnes populi , tribus , lingκα , strient A γιλώσσαι δουλεύσουσιν αυτώ: η βασιλεία αυτού
illi :: reynum illius, regnum alernum , el polentia in . βασιλεία αιώνιος και η εξουσία, ήτις ου διαφθα
corrupla "s, quæ verba Solomoni non congruunt. ρήσεται . Ταύτα δε ουκ άν αρμόσοι το Σολομώντι.
Vers. 5. El ædificabo in generationem el genera- Οικοδομήσω εις γενεάν και γενεάν τον θρόνον
liorem ihronum luum . Ædificare , hoc in loro , σου. Οικοδομήν μεν ενταύθα λέγει την αύξησιν κα
ponit pro augere , et perlicere, el thronum pro απάρτισιν, θρόνον δε την βασιλείαν. Σκόπει δε πω
regno . Illud considera, quomodo Propheta regnum την βασιλείαν του Χριστού βασιλείαν Δαβίδ εκάλεσε
Christi appellavit regnum David , quia Christus sc- διά το εξ αυτού κατάγεσθαι τον Χριστόν κατά σάρκα.
cundum carnem ab illo descendebat. Solemus Ειώθαμεν γαρ την βασιλείας του υιού του πατρός
eleniin filii regnum patris nomine appellare, ob λέγειν διά την οικείωσιν.
cognationem scilicel el iam arclam necessiludi
ncm .
VERS. 6. Confitebuntur cæli mirabilia tua, Do- 'Εξομολογήσονται σοι οι ουρανοί τα θαυμάσια
mine. Per cælos, coelestes intelligit potentias. Ipsæ, σου, Κύριε. Ουρανούς λέγει τάς ούναρίους δυνά
inquil, cælesles virtutes gratias tibi agent de lam μεις . Αύται, φησίν , αι ουράνιαι δυνάμεις ευχαρι
admiranlis operibus . Vel per cαlos eos homines B στήσουσι τους θαυμασίοις έργοις σου τούτοις. 'Αδια
intelligit, qui sapiunt cælestia , quique vita ac con . φόρως δε κείται η του εξομολογήσονται σύνταξις.
versalione sua cæleris sublimiores sunt. "Η ουρανούς νόει μοι τους τα ουράνια φρονούντας
ανθρώπους, και υψηλούς τόν βίον.
Elenim verilalem luam in Ecclesia sanctorum . Και γάρ την αλήθειάν σου εν 'Εκκλησία αγία.
τα
Aloundat diciio Enim. Confitelunlur tibi, inquit, Περιττεύει το Γάρ . Εξομολογήσονται, φασι ,
mirabilia lua , quod scilicet admiranda operaris, θαυμάσιά σου, ότι θαυμαστά ποιείς, και την αλή
et vcritalem tuam , hoc est , quod veras esse facies θειάν σου, ότι αληθεύεις & επαγγέλλη . Λέγει δε
promissiones luas. Atque liæc lætus admodum ac ταύτα, υπερχαίρων τη ρηθείση θαυμασία επαγγελία :
Gaudens dicit , ob admirandam niinirum promissio- ευχαριστήσουσι δε αι μεν ουράνιαι δυνάμεις έν Ex
nem . Gratias, inquil, libi agent cælestes illæ vir- κλησία αγίων, των εν ουρανοίς, περί ης είρηκε
lules, in sanctorum illorum Ecclesia , qui in cælis Παύλος : Και Εκκλησία πρωτοτόκων απογεγραμμ
51:11. Nujus:io li autem Ecclesiam Paulus, Primo- μένων (4) εν ουρανοίς . Οι δε ουρανόφρονες αν
genilorum Ecclesiam appellal descriplorum in cæ- Ορωποι έν Εκκλησία αγίων, των επι γης έτι
lis . Quod si juxta aliam expositionem, per calos, ζώντων.
eos homines intelligas , qui cælestia sapiunt, sanctorun : Ecclesiam illorum essc Ecclesiam dices:
qui in tcrra vivenles, cælestium angelorum vilam , ac conversationem imitantur.
Vers. 7. Quoniam quis in nubibus aquabilur C "Οτι τις εν νεφέλαις ισωθήσεται τώ Κυρίως
Domino ? similis erit Domino in filiis Dei ? Quod “Ομοιωθήσεται τω Κυρίω εν υίciς Θεού ; To Εν
hic legimus In nubibus , quidam interpretes, In νεφέλαις, 'Εν ύψει τινές εξέδωκαν άλλοι δε Εν
alto, reddiderunt ; alii , In locis cælestibus. Manent ουρανίοις τίποις · εν όψει δε και εν ουρανίοις τό
autem in alio atque in locis cælestibus angeli . τοις εισίν οι άγγελοι . Λέγει τοίνυν ότι Τις άγγελος
Quis , inquit, angelus eqiabitur Domino ? Yel quis έσωθήσεται τω Κυρίω , ή τις εν αγίοις όμοιωθήσεται
>

inter sanctos Ones , ci poterit comparari ? Per αυτώ ; Υιούς γάρ Θεού τους τοιούτους υποληπτέον,
Dei eniin alios, sanctos viros intelligimus, juxta κατά το, 'Εγώ είπα · Θεοί έστε : όντως ουδείς, συ
illud :: Ego dixi : Dii estis, el filii Allissimi omnes *7. μεν γάρ ποιητής : ούτοι δε ποιήματα. Ουχ ώς συγ
Ac si diceret : Nullus profecto ei poterit comparari. κρίνων δε τούτο φησιν, αλλ' ιδίωμα και τούτο της
Tu enim factor, illi autem factura . Verum hæc Εβραϊδος , από της ανομοιότητος , υπεροχήν προσά
Propliela non dicit ut comparel Deo bomines, sed γειν Θεώ. Υπερυμνεί δε αυτόν, ώς μεγάλα και σωτή.
idioma llcbraicum seculus , ex lac dissiinilitudine ρια επαγγειλάμενον. "Έοικε δε τώ λόγω και το •
Dei excellentiam demonstral , cunique laudat, vel- Ούτε άγγελος, ούκ άνθρωπος , αλλ' αυτός ο Κύριος
uli qui magia quædain ac salutaria pollicilus sil . έσωσεν ημάς.
His autem verbis illa Apostoli valde similia sunt, quod neque ange!us, neque homo, sed ipse Deus
salvavit nos " .
VERS. 8. Deus quiglorificatur in consilio sancto- D "Ο Θεός ένδοξαζόμενος εν βουλή αγίων , μέγας
rum , magnus el lerribilis est super omnes, qui in και φοβερός εστιν επί πάντας τους περί κύκλο
circuilu ejus suni. Per consilium hoc in loco con- αυτού. Βουλήν ενταύθα τον σύλλογον, το συνέδριον
gregationero el conciliunι intelligit, οι in primo των αγίων ωνόμασεν, ώς και εν τώ πρώτω ψαλμώ
etiam disinius psalmo, la congregatione ruim παραδίδοται. Εν τη συναγωγή γάρ των αγίων δοξα .
Dan . VII, 14 . 66 lebr . ΧΙΙ , 23. 1 Psal . LΧΧΧΙ , 6. 68 lebr . 1 , 16 .
Variæ lectiones .
( 4) Videlur nonnihil aberrare ab auctoris sensli. piuni (gratias agent Deo) in Ecclesia sanciorum qui
Grace simpliciler : Homines rero qui cæ'estia sa- udruc int lerru vivuille
903 COMMENT . IN PSALMOS . 906
ζεται και υμνείται ο Θεός. Φησί τοίνυν, ότι ο Θεός A sanctorum glorificatur • laudatur Deus . Ait igi
ένδοξαζόμενος αυτή μέγας και φοβερός έστι τους lur, quod Deus in illa congregationi, ci glorilica
αγίοις · ούτοι γάρ πέριξ αυτού πλησιάσαντες δι ' tus , et inagnus est, el terribilis, hoc est , limeniliis
οικειώσεως αρετών μέγας δε και φοβερός αυτοίς, ώς ab iis sanctis, qui circumquaque per virtistim
ακριβώς επισταμένους την υπεροχήν αυτού. Αγίους adeptionem ei propinquiores fiunt . Magnus antein
δε λέγομεν και τις ουρανίους δυνάμεις, αι περί el limendus est Deus lis sanctis, quia illius emi
Θεόν ομοίως εισίν. wentiam ac potentiam oplime cognoscunt. Per san .
clos etiam cælesles intelligi possunt polcstales
que semper circa eum sunt.
" Ειέρα ερμηνεία είς τό : Πάντας τους περί κύκλων Alia interprelativ in ea verba : Omnes qui in circuiti
αυτού . cjus suinl.
Ο κυκλούμενος ενώπιον και οπίσω και εν δεξιά Legimus ctiam apud sanctum Maximum quod
και εν αριστερά έχει τους κυκλούντας αυτόν ·επει ille dicitur circumdaliis , qui coram , retro, ad dex
τοίνυν και ο Θεός έχει τους κυκλούντας αυτόν ανθρώ- leram , atque ad sinistram , aliquos quasi in cir .
τους , όπίσω μέν υποληψόμεθα τους διά της πρα- culo babet. Quoniam igitur Deus in circuitu suo
κτικής αρετής ακολουθούντας αυτώ , εν αριστερά Bliabere multos dicitur qui eum circuidant : retro
δε τους την φυσικής θεωρίαν πνευματικής κατορ- quidem eos esse intelligimus, qui per virlutem
θούντας φησί γάρ περί της σοφίας και των Παρο:- illam cum scquuntur, qu :e all actiones pertinet :
μιών βίβλος : 'Εν δε τη αριστερά αυτής πλούτος ad siuistrain vero illos, qui nalurale : philosno
και δόξα . Εν δε τη δεξιά του Θεού νοηθείεν αν οι phiam dirigunt ad spiritualia : de sapientia enino
καθαράν αισθητης φαντασίας δεχόμενοι την άϋλον in Proverbiorum libro dicitur : In sinistra ejus di.
γνωσιν και θεωρίαν των νοητών • Εν γάρ τη viliæ el gloria 69. Ad dexteram eliain Dei esse illi
δεξιά, φησίν, αυτής έτη ζωής · ενώπιον δε οι διά intelligendi sunt, qui immaterialium atque invisi
σφοδρόν έρωτα του θείου κάλλους αξιούμενοι της bilium rerum cognitionem ab omni scusiliili alque
πρόσωπον προς πρόσωπον απολαύσεως , και Οεού . carnali planlasmale puram ac inundam siiscope .
pavol. runt : In dezlcra enim , inquii, ejus anni vilæ 50 :
corain Deo cliain illos esse dicenus, qui ob immensum divinæ pulchritudinis uniorem digni
ellccti sunt, ut perpetuo Dei fruantur conspectu , Sacie ad faciein illum intuenics, ct quodammodo
ipsi pariter electi dii.
Κύριε ο Θεός των δυνάμει » . Είρηται εν τω πη Pers . 9. Domine Deus rirlulum . Ilujusmodi verba
ψαλμό. exposuimus in psalmo LxxxIII .
τις όμοιός σοι ; - Τις όμοιος σοι , συνεχίστες Quis similis ribi ? (Hujusmodi cliam sententiam
ρον επιλέγει ουκ έρωτών, αλλ ' έκπληττόμενος , και crebro invenies apud bealun, David . ) Dicta autem
το απαράβλητον αυτού διδάσκων ημάς . sunt non ut interrogarel, sıd veluti obslupe
scens, ut nos l: oc pacto illius incomparabilitalem
docere!.
ευνατός εί, Κύριε. Δυνατός τοιήσαι , ά επαγ- Polens es , Domine. Ut facias, quir pollicilus es,
γέλλη και πιστεύω λοιπόν , ότι γενήσονται . unde criam credo le omnia deinceps perfectile
ΓΟΛΥ

Kα. η αλήθεια σου κύκλω σου. Ου μόνον εί El rerilas lua in circuilu tuo. Non solum polens
δυνατός , αλλά και αληθής • και δίκην ίματίου περί- cs, scd vorax cliani. Verilaiem enim indutus es
βεβλησαι την αλήθειαν, και κύκλω σου ούσα, ουδέ- insiar vestis , qux circumquaquc ex omni parte
ποτέ σου αφίσταται • εμφαίνει δε τούτο, ότι α:! liominem operit : quæ verba illud videntur india
αληθεύεις . carc , quod Deus semper verar est .
Συ δεσπόζεις του κράτους της θαλάσσης , την VERs . 10. Tu dominaris porcstali maris , moluni
δε σάλον των κυμάτων αυτής συ καταπραύνεις . aulem puctuum ejus lu mitigas. Poleslalem maris
Κράτος θαλάσσης ή βία των κυμάτων αυτής. Συ D υdarunt violentiam appellat . Tu et procellar »,
δεσπόζεις , φησί, και της ταραχής αυτής, και της inquit , ct tranquillitatis imperium in mari Italies.
γαλήνης, και συ τούτο κακείνο ποιείς. "Ωσπερ δε εν El quemadmodum in psalmo LXXIII , Denn als
το ογ ψαλμώ ανύμνησε τον Θεόν από των μεγαλουρ- almiranlis cjus operibus laudavit dicens : Τα
Yτημάτων αυτού, είπών • Συ εποίησας τάδε και τάδε • bæc atque illa ſecisti , ila eliam agil in pre
ούτω και επί του παρόντος. senti .
Συ εταπείνωσας ώς τραυματίαν υπερηφανον . Vers . 11. Tu humiliasti sicul rulneratum , super
Αισθητώς μεν πάντα υπερήφανον άνθρωπον · Κύ- bum . Juxta historic sensum , omnem superbum ac
ριος γάρ , φησιν, υπερηφάνοις αντιτάσσεται· νοη- lencrarinon hominem intellige. Dominus enim , in
τώς δε τον διάβολον , υπερηφανευτάμενον , και διά quil , resislil superbis " . Verum allius conside .
τούτο καταβληθέντα • ως τραυματίαν δε, διότι οι rando , per superbum , ipsum damonein intellige,

» Prov . 10 , 16 . 80 Ibid . *" Prov. μι , 53 ; Jac, 19, 6 .

PATROL . GR . CXXVIII. 29
 907 EUTHYMII ZIGABENI 908
qui in sterisian) ela us est , atque ideo dejectus Α τραυματίαι ταπεινοί εισι , το πόνο συγκατασπώ
llis prxceps dclatus. Vulneralum autem ideo di- μενοι. Τινές δε υπερήφανον μεν τον Φαραώ νοού
xil, quia vulnerati omnes, ut plurimum , huiles σιν, εχθρούς δε τους Αιγυπτίους , ώς αποπνιγέντας
sunt,, veluti labore aflicti .. Quidain per superbin και διασκορπισθέντας εν ταις ακταις.
Pharaonem intelligunt, et per inimicos, Ægyptiorum populis, qui dissipati ac suncati sunt in
mari .
In bracliio virtulis luæ dispersisti inimicos fuos. Εν τω βραχίονι της δυνάμεώς σου διεσκέρ
In brachio polentiæ tue, hoc est, in polenli bra- πισας τους εχθρούς σου . - 'Εν τω βραχίονι της
chio luo. Per inimicos vero iinpios omnes in uni. δυνάμεώς σου , αντί του Εν τω βραχίονι το δυνατό .
verslin intellige, vel ipsos etiam dæmoncs. 'Εχθρούς δε απλώς, τους ασεβείς και τους δαίμονας .
Vers . 12. Tui sunt cæli, el lua est terra. Crea- Σοί εισιν οι ουρανοί , και ση έστιν ή γη . Τα
luræ enim luæ suni, el serviunt tibi ; nam el alibi κτίσματα σα δούλα • φησί γάρ έν άλλοις • "Οτι τα
ait : Quoniam omnia serviunt libi " ; de cælis vero σύμπαντα δούλα σα . Περί των ουρανών είρηται εν
diximus in psalıno vill. τω η ψαλμώ.
Orbem lerre et plenitudinem ejus 14 fundasli. Την οικουμένην και το πλήρωμα αυτής συ
Iden rursus repetit; de hoc etiam diximus in Β εθεμελίωσας . Το αυτό πάλιν φησίν • είρηται δε εν
psalmo Xxit , ibi : Domini est terra, et plenitudo τω κι ψαλμώ · Του Κυρίου η γη , και το πλήρωμα
ejus orbis terræ , el universi, qui habitant in ea. αυτής, η οικουμένη , και πάντες οι κατοικούντες
εν αυτή και ζήτει εκεί .
Aquilonem et mare lu creasti. llesychius dicit, Τον Βορράν και την θάλασσαν συ έκτισας .
quod Scriptura nomine maris persæpe occasum Φησιν Ησύχιος , ότι τα της θαλάσσης ονόματι πολλά
significat. Unde liber Numeroruin, qui Judæoruin κις ή παλαιά Γραφή την δύσιν καλεί . " Οθεν ή των
tribus describit, el alias ad orientem , alias ad 'Αριθμών βίβλος , εκθεμένη τας φυλάς , ών αι μεν
occidentlem, alias ad septentrionem , aut ad taber-
. προς ανατολάς, αι δε προς Αρκτον, αι δε προς με
maculi meridiem ordine quodam dispositas fuisse σημβρίαν της σκηνής ετάχθησαν, τη λέξει ταυτη
dicit,, iac maris dictions eos significavit ,, qui ad oc- τους προς δύσιν τεταγμένους εμήνυσεν. Ειρηκε γάρ
cidentem erant collocali. Ait enim : Castra Ephraim Παρεμβολή 'Εφραίμ παρά θάλασσαν . Επεί τοί
juxta mare " . Quia igitur septentrionalis ora et mari. νυν και το βόρειον μέρος, είτουν το 'Αρκτώον , και
sima, hoc est occidentalis, tenebrosae sunt, hiema- το θαλάσσιον , ήτοι το δυτικόν , σκοτεινά και χειμέρια ,
lesque el frigidæ, el futurum erat , ut aliqui ca ra- C και διά τούτο τινες έμελλον τω πονηρώ δημιουργώ
lione illaruni crealoren) esse dæmonem dicerent, ταύτα προγράφειν • αναγκαίως το Πνεύμα το άγιον
necessario sanctis Spirilus lunc errorem anica προαναιρεί την πλάνην αυτών, παρά του Δημιουργού
(radicavit . 1llud scire etiam oportet, φuod quando γενηθήναι ταύτα διδάσκων. Xρή δε γινώσκειν ότι,
orientem aspicimus, ante faciem ipsum orientem βλεπόντων ημών προς ανατολήν, αντιπρόσωπος μεν
habemus, occidenleni post lerja , in dexlera ineri- ημίν έστιν η ανατολή κατά νώτου δε ή δύσις εν
diem , atque in sinistra septentrionem . δεξιά δε ο βορράς, είτουν ή "Αρκτος · εν αριστερά
δε, ο νότος, είτουν και μεσημβρία .
VERS , 13. Tlabor el Hermon in nomine luo exsul- Θαβώρ και Ερμών εν τω ονόματί σου αγαλ
tabunt. Thabor et llermon montes suni , el con- Διάσονται . Θαβώρ και Ερμών , δρη, και όρια της
Termini terræ promissionis. Per hos aulem montes γης επαγγελίας . Διά τούτο δε πάσαν εκεί γήν ηνι
universam lerram illam significavil , quam exsul- ξατο, ότι αγαλλιάσεται επί τω ονόματι του Χριστού ,
Laluram essc prædicit in Christi nomine, hoc est, είτουν επί των Χριστώ , ή τώ καλείσθαι από Χριστού .
in Christo :: vel exsullaluram in hoc, ul a Christo Γήν δε λέγομεν τους την γήν εκείνην οικήσαντας .
denominetur. Per lerram vero homines intelligi- 'Εν τοις όρεσι γάρ τούτοις τας πλείους διατριβές
nus , φοί 1errain illam incoleliant . In his autem D της εν σαρκί πολιτείας και Χριστός επoίει · και εν
montibus Christus sæpenumero conversalus est, μεν τώ Θαβώρ μετεμορφώθη , εν δε τώ Ερμών
quippe qui el in Thabor Iransfiguralis cs!, ci in ανέστησε τον της χήρας υιον • επί τούτου γάρ του
Hermon viduæ filiam suscitavil . In mobile cniin όρους εστίν ή πόλις Ναΐν, εν ή τούτον ήγειρεν.
llermon sita est civilas Nain, in qua miraculum
iliud factum est .
Tulum brachium cuni potentia. Sensus est quod Σός ο βραχίων κατά δυναστείας . Ο σος βρα
Chrisli virtus ellicacissima sil . Per brachiuin enim χίων, κατά αναστροφήν . " Η σος βραχίων κατά πλε
virium cflicaciam significavit. Quod alilem poten- νασμόν του άρθρου. Λέγει δε , ότι η ση δύναμις
issimus fuerit Cluristus, ex Apostolo docemur, φui δυνατωτάτη : βραχίονα γάρ Θεού την δύναμιν αυ
de eu scribens dicit, quod Dei polenlia esi, el Dei του καλεί. Χριστός δε Θεού δύναμις, και θεού
sapientin " . σοφία .
VERS . 14. Praraleal manus lua . Adversus inimi Καταιωθήτω η χείρ σου. Κατα των εχθρών .
ces scilicet.
» Psal. CΧVΙΙ, 91, 65 Ειccli. IV, 3. * 1 Cor. 1, 2 .
 909 COMMENT . IN PSALMOS . 910
Υψωθήτω η δεξιά σου. Εις σκέπην ήμών. Α Erallelur dexlera lua. Ad prolectionem scilicet
Χείρα δε και δεξιάν την δύναμιν ονομάζει . Διπλής nostram , l'er manum autem cl per dexteram si -
δέ αυτής ζητεί την ενέργειαν· άμυνασθαι μεν τους mili modo Dei potentiam intelligit. Ctramque vero
αλλοτρίους , σκέπειν δε τους οικείους . Είρηται εν τω manus Deus poientiam in auxilium suum poscit,
θ ' ψαλμω περί του , Υψωθήτω η χείρ σου. ul et hostes pariler ulciscalur, el luealur benevo
los. De his etiam verbis : Erulletur manus iua, di.
clum est in psalmo ix.
Δικαιοσύνη και κρίμα έτοιμασία του θρόνου Justilia el judicium præparalio ekroni lui. Aquila
σου. Ο μεν 'Ακύλας εξέδωκε , Δικαιοσύνη και Iranslulit : Justilio el judicium basis throni lui,
κρίσις βάσεις του θρόνου σου · ο δε Σύμμαχος , Symnachus vero : Stabilitas . Jan enim superiυς
" Εδρασμα. Προείρηται γάρ, ότι το ετοιμάζειν πολ- dictum est, quod verbum Præparo apud Scriplue
λάχες το εδράζειν σημαίνει . Έστι δε ο νους, ότι ram persæpe idem significat quod Slabilio ; et
Δίκαιος εί ο κριτής , ου και ο δικαστικός θρόνος επί sensus est : Tu, Domine, juslus judes es, el judi
δικαιοσύνης και κρίσεως πέπηγε. Δικαιοσύνην μεν cialis sedes lua in justitia atque in judicio fra
ούν και κρίμα την δικαίαν κρίσιν νοήσεις · έστι γαρ est . Per justitiam igitur et per judicium , juslum
και το τοιούτον σχήμα παρά τη Παλαιά • ως το, ΒB judicium intelliges. Est autem haec igura frequens
"Έλεος και αλήθεια , αντί του , "Ελεος αληθινός • η apud antiquarm Scripturae, ut alibi diximus , sicuti
δικαιοσύνην μεν τήν έξιν του κρίνειν , κρίμα δε την cum misericordia el veritas ponitur , pro vera nai
απόφασιν · και έλεος μεν την ελεημοσύνην , αλήθειαν serico dia. vel per justitiam judicandi babitum
δε την έκβασιν της επαγγελίας . intellige, per judicium vero ipsam sententiam , et per
misericordiam , clecinosynam (5), el per veritatem,
promissionis evenlum .
"Ελεος και αλήθεια προπορεύσονται προ προσ . Vers. 15. Misericordia el veritas præcedent faciem
του σου . Διά των τεσσάρων ταυτί τα τέσσαρα luan. Quaiuor biz virtutes, quatuor quædanı
έδήλωσεν , ότι Επιστήμων του κρίνειν εί φύσει, particulatim in Deo nobis significant , quod Deus
και αποφαίνεις , και ελεείς και αληθεύεις : διά vidclicct sui natura sapiens sit in judicando, quod
τούτο διχάσεις τη τυραννoυμένη φύσει των ανθρώ- judicet, quod isereatur , quod vera dicat. Τα
πων, και αποφανείς κατά της τυραννούσης πλάνης idcirco, inquit , humane nature, que tyrannide
των ειδώλων, και ελεήσεις το πλάσμα σου, και coerceur, judiciuin facies, et adversus idolorum
αληθεύσεις τας πρός με και τους εκλεκτούς σου c errorem, φui tyranniden hanc in homines occu
επαγγελίας. "Έστι δε και άλλως ειπείν, ότι έλεος και pavil , sententiam feres, el misereberis creaturæ
αλήθεια λέγονται προπορεύεσθαι του Θεού , διά το lup, çl veras esse facies promissiones luas, quas
μη δύνασθαί τινα προσβαλείν το προσώπων του Θεού , mihi atque aliis electis tuis pollicitus es.
.
Possu
είτουν τη απογνώσει αυτού, ει μη πρότερον ελεηθή, mus et aliier diccre : Veritas el misericordia di .
και ομιλήση τη αληθεία των δογμάτων, " Έλεος γάρ cuulur Deum precedere, quia neino ad facicon
και αλήθεια προαπαντώσι τω τοιούτω . Τινές δε Dei, boc est, ad illius cognitionem polest accc
πάντα περί της μελλούσης κρίσεως νενοήκασιν , ότι derc, nisi prius ipse sit misericordiam conseculus,
Δικαιότατος εί κριτής και εν τη κρίσει προηγείται cb in dogmatum veritale versalus. Misericordia
της αληθείας το έλεος , διά το μή δύνασθαί τινα cnim el verilas in boc obviaverunt, hoc est, con
υποστήνει την αλήθειαν των ελέγχων , μή προπαρα- cursum habent, aique conveniunt in hac re. Qui .
μεγέντος αυτή ελέου. dam vero omnia bæc de fuluro intelligunt judicio ,
ul sit sensus : Tu juslissimus judex es, et in judicio luo misericordia veritalem præcedit. Neque
enim aliquis posset redargutionum luarum verilalem sustinere, nisi cuin veritale tua quoque
coinmista essel misericordia .
Μακάριος ο λαός , ο γινώσκων αλαλαγμόν . D Bealus populus qui scil jubilationem . Persæpe
Είρηται διαφόρως ότι αλαλαγμός εστιν επινίκιος diximus quod jubilum est vor victoriæ. Bealos
φωνή : μακαρίζει τοίνυν τους ειδότας επινίκιον igitur Propheta illos dicit,, qui victorie laudes
ύμνον άδειν τω νικήσαντι τον διάβολον Χριστώ : δη- atque hymnos ei canere nove, unt qui diaboluin
λοι δε τους Χριστιανούς . "Η και άλλως μακαρίζει superavit : et de fidelibus serino esse videtur. Vel
τους ειδότας αλαλάζειν κατά των αοράτων πολεμίων , aliler , Beatos illos dicil, quia adversus invisibiles
Εν τω νικάν αυτούς. inimicos noverunt jubilare, dum eos vincunt.
Κύριε , εν τω φωτί του προσώπου σου πορεύ . VeRs. 16. Domine, in lumine vullus lui umbulabunt.
σονται . Πρόσωπον μεν του Πατρός ο Υιός, ως έν Vullus quidem Patris est Filius, ut in ii psalnio
τω τετάρτω ψαλμώ παραδέδοται , φως δε του Υιού diximus. Lumen aulem Filii , illius inandala :

αι εντολαί αυτού • Λύχνος γάρ, φησί , τοις ποσί Lucerna eniin, inquit, pedibus meis lex lua, et
μου ο νόμος σου , και φώς τους τρίβους μου . lumen semitis meis **. Ait igitur quod illi in Filii
u Psal. cxvin . 105.
Variæ lectiones .
( 5) Polius miserationen , b . e. aclum miserendi .
 911 EUTHYMII ZIGABENI 912
tallatis ambulaliunt , qui lujusmodi jubilationem Λέγει δε ότι οι γινωσκοντες τον τοιούτον αλαλαγμός
cognoscenil. εν ταις εντολείς του Υιού σου πορεύσονται .
VeRs . 17. El in nomine luo exsullalari lola die. Και εν τω ονόματί σου αγαλλιάσονται όλης
Appellando alquc invocando nomen tuum . Nam την ημέραν . Εν τω ονομάζειν σε . Ει γάρ ο δίκαιος
si in sola Dei niemoria Iactatur
Jalalur justus ((Memor μιμνησκόμενος του θεού μόνον ευφραίνεται : Eμνή
cnim, inquit, fui Dei, et lutalus sum " ), mullo στην γάρ, φησί, του Θεού και ηύρε άνθης " πολλώ
inagis ille exsultabil, qui illuin nominal. Vel scre μάλλον , ονομάζων αυτόν, αγαλλιάσεται • ή και προς
mo est ad Christum , in cujus nomine illi exsultanı , τον Χριστόν ο λόγος , ού επί τω ονόματι αγαλλιώνται
qui ab co Christiani denominabuntur. οι απ' εκείνου καλούμενοι .
El in justitia lua exaltabunlar . Filius esse Και εν τη δικαιοσύνη σου υψωθήσονται . Δι.
dicitur Parris justitia,, quia,, ut inquit Apostolus,, καιοσύνη του Πατρός ο Υιός, κατά τον Απόστολον ,
Ipse dalus est nobis a Deo sapientia, justitia et ός 'Εδόθη ημίν σοφία από Θεού , δικαιοσύνη
sanctificatio 87 , qui etiam fideles exallavil, abstra- τε και αγιασμός • ούτος γάρ ύψωσεν αυτούς, των
hens eos a lerrcnis per Evangelium, alque in γηίνων αποσπάσας διά του Ευαγγελίου , και εις ουρα
cαlum evehens . νούς αναγαγών ,
B
Vers. 18. Quoniam gloriatio virtulis eorum lu es. "Οτι καύχημα της δυνάμεως αυτών συ ει .
Virtus cnim Christianoruin Christus est ; ipsc Δύναμις μεν των Χριστιανών ο Χριστός, ως ένδυ
cnim polenles viribus eos reddit . Gloriatio autem ναμών αυτούς καύχημα δε του Χριστού και Πατήρ ,
.

Christi, Paler, in quo Filius ipse adeo ornalur et εφ' ώ σεμνύνεται τοσούτον , ώς άνω και κάτω και
Blorialur, lil passim in Evangelio, et Patrem suum πανταχού του Ευαγγελίου Πατέρα εαυτού τούτον
eum appcllel, el ſacla sua omnia ad eum referal. ομολογείν, και αυτό ανατιθέναι πάντα τα εαυτού
κατορθώματα.
El in beneplacilo luo e.tallabitur cornu noslrum. Και εν τη ευδοκία σου υψωθήσεται το κέρας
Beneplacitum Patris incarnatio est Verbi, etel quα- ημών. Ευδοκία του Πατρός , είτoυν αγαθόν θέλημα ,
cunque alia ad hujusmodi incarnationem pertinent. ή ενανθρώπησις του Υιού , και όσα περί αυτήν. Περί
Quid significel cornu apud sacram Scripluram , δε του κέρατος είρηται εν τω οδ ' ψαλμω . Εαυτόν
diximus in psalmo Lsxiv . lloc aulem in loco bealus δε τους Χριστιανοίς ο Δαβίδ συνέταξεν, ώς και εν
.

David seipsuun Christianis conjunxit, quemadino- άλλοις , διά το εκ σπέρματος αυτού μέλλειν βλαστά .
dorm plerumque cliain alibi facit, quia ex suo se . νειν τον Χριστόν, και διά μέσου του Χριστού συγ
mine Christus erat nasciturus,, quo Enculio cognaliis . γενειάζειν αυτοίς • οι μεν γάρ τέκνα Χριστού , οο δε
cliecliis est Christianis. Nain Christiani Christi C Χριστός υιός του Δαβίδ. " Η και προσώπων των Χρι
Alii sunt, et Cbrislus David. Pussunt cliam hæc στιανών είρηται ο λόγος .
verba intilligi, ut ex Christianorum persona sint
prolata .
Vers. 19. Quia Dommi est auxilium . in Dei fa . "Οτι του Κυρίου η αντίληψις . Του Θεού εστι το
cultate est ut adjuvemur,, Similis Ioquendi niodus αντιλαμβάνεσθαι ημών. Είρηται δε και εν τω τρίτη
cst, quem vidimus in psalmo ini : Domini est fai.põ • Tưū Kvplov ni owinpla.
salus .
El sancli Israel regis nostri Idem rursus repelit. και του αγίου Ισραήλ βασιλέως ημών . Το
In facultate, inquit, Dei cl sancti regis nostri αυτό λέγει πάλιν . Το αντιλαμβάνεσθαι , φησί , του
Israel est,, utul ljuvel nos.. Deus auten appellatur Κυρίου εστί , και του αγίου Ισραήλ βασιλέως ημών.
Sauctus Israel (lioc est , Sanctus populi Israel). queu- "Αγιος γάρ του Ισραήλ ο Θεός , ώς και εν τω ος
admo:lım diximus in psalmo LXXVII. Regean ψαλμω προείρηται · και βασιλέα δε ομοίως τον Θεόν
clian Deun appellat , quia natura omnium Domi- ονομάζει , ώς φύσει Κύριον ημών.
is es / .
D
Vers. 20. Tunc loculus es in visione fliis luis . Τότε ελάλησας εν δράσει τους υιούς σου .
Dictionem Tunc, pro Cerio quidem tempore po Τότε , αντί του , Εν καιρώ . Ελάλησας δε τα περί
suil , seu non cxpresso . Tunc igitur locutus es ea εμού του Δαβίδ. ' Εν δράσει δε , αντί του εν αισθη
qua: ad mc David pertinent , et loculuis ea in via σει » η γάρ όρασις ενεργεστέρα και αισθητικωτέρα
sione, hoc est, quodam alio modo sensui magis των άλλων αισθήσεων . Ούτω γαρ εν τη Εξόδω γε
aperlo . Clarius enim ac melius ea cognoscimus, γραπται · Και ο λαός τώρα την φωνήν Κυρίου ,
qux por oculorum sensum videmus, quain quæ αντί του, 'Ησθάνατο. Υιούς δε θεού λέγει τους προ
aliis sensilius percipimus.. Unde scriptum legimus φήτας, ως ηγαπημένους αυτώ διά την αρετήν
in Exodo : El populus videbat vocem Domini", εικός γάρ πολλοίς αποκαλυφθήναι τα περί Δαβίδ ,
hoc cst , clarissime senliebal. Per Dei autem filios και είπείν αυτά ταύτα , καθάπερ είπε τούτω πολλά
prophetas intelligit, tanquam ab co dilectos, pro- και Νάθαν ο προφήτης . Τίνα δέ εισι ταύτα, φησί
pler rirlulem . Verisimile est enim multis fuisse διά των εξής : πλήν δοκούσι μεν περί του Δαβίδ
• Psal. LXXVI, 14. • T Cor. 1, 30. 18 Exod. S5 , 18.
913 COMMENT IN PSALMOS . 914
ειρήσθαι, διά το συνάδειν ενιαχού τοις περί αυτον A revelata ea que pertinebant ad ipsunι David
τράγμασιν ελέγχονται δε περί του Χριστού μάλ- alquc ab illis ei ſuissc annuntiata , quemadmodum
λον ειρημένα : θαυμαστή δε του θείου Πνεύματος και ct Natham proplictam mulla ei legimus annum
χάρις : πώς ανέμιξεν ευχερώς τους του Δαβίδ τα liasse . Quænam autcm hörc sint quæ Deus locutus
περί Χριστού , και συνεσκίασε τη ομοιότητα την est, referi in sequentibus. El videilur hæc quidem
αλήθειαν . dicta ſuisse de bealo David , co quod multis in
locis illius gestis conveniunt, verumtamen ipsi potius Christo accommodantur. Admiranla est
autem sancti Spirilus gratia, quæ Davidicis rebus opporlune ea admiscueril , quæ ad Christum
pertinent , et veritatem similitudine aduinbraveril.
Και είπας : Εθέμην βοήθειαν επί δυνατόν . El diristi : Posui adjutorium super potentiam.
Παρέσχον παρ ' εμαυτού βοήθειαν δυνατή . Δυνατόν Præbui a meipso auxilium polenti. Et poleniem
δε δοκεί μέν λέγειν εαυτόν, ως βασιλέα • δυνατούς quillem videtur Proplieta seipsum appellare , veluti
γάρ και δυνάστας εκάλουν οι παλαιοί τους βασιλείς :
regem. Nain oli: a reges el principes, polentes di
Εστι δε και μάλλον ο Χριστός κατά την θεότητα . cebantur. Verius lamen Cliristuin inultigimus, qui
Χριστός γάρ, φησί , θεού δύναμις και σοφία . Dci polentia est et Dei sapientia.
Υψωσα εκλεκτών εκ του λαού μου . Το δοκείν Β Exallavi eleclun de populo meo. Videlur eliam
μεν τον Δαβίδ εκλεγέντα μέν πρότερον εκ του λαού hoc loco primo aspectu loqui de seipso , qui ex
των Ιουδαίων εις βασιλείαν, υψωθέντα δε ύστερον Judeorum populo electus fuerat in regem, et ob
ε , δόξαν διά τάς άνδραγαθίας : τη δ ' αληθεία δε summam strenuitalem ad sublimem gloriam ere
τον Χριστόν , εκλεγέντα μέν κατά το ανθρώπινον εις clus : revera tamen Christum intelligit, cleclum
την καθ' υπόστασιν ένωσιν εκ του λαού των Ιου quidem ex Judæorum populo unde ejus Mater or .
δαίων . Εν τούτω γαρ ή τούτον γεννήσασα · όψω tum duxeral , ut ipse una illa esset persona, in qua
θέντα δε διά την ένωσιν. Διό, φησί , και ο Θεός secundum hyposlasim cum humanilale unirelur
αυτόν υπερύψωσεν . divinilas : atque ideo dicit quod Deus eum exal
tavit.
Εύρος Δαβίδ τον δούλον μου . Τούτο περί μόνου VERS. 21. Inveni David servum meum . Hirc verba ,
του Δαβίδ εγώ νοώ , και τα εξής μέχρι , Και εν τω el quæ sequuntur usque ad illa verba : Et in nomine
ονέματί μου υψωθήσεται το κέρας αυτού εί και meo esaliabilur cornu ejus, intellige ut av solum
ταυτά τινες εις τον Χριστόν ανάγουσιν. Εύρον , φησίν, pertineant David, Ianetsi aliqui ista etiam ad
Chrislum referant. luveni eum , inquit, ad regnuin ,
αυτόν εις βασιλείαν , ζητήτας τούτον εν τοις παισιν
Ιεσσαί . Είπε γάρ προς Σαμουήλ , ότι “Eώρακα εν C cum inter Jessc Glios cum quæsissem . Dixit enim
18 " .
τους υιούς Ιεσσαί εμοί βασιλέα. ad Samuel : Vidi in filiis Jesse mihi regem
Εν ελαίω αγίω μου έχρισα αυτόν . Και περί Oleo sancio meo unzi eum . De unctione ista
της χρίσεως αυτού και πρώτη των Βασιλειών ιστορεί. David tradilur in primo Regum libro : El accepit ,
Και έλαβε , φησί, Σαμουήλτό κέρας του ελαίου, και inquit, Samuel cornu olei, et un.rit cum coram om
έχρισεν αυτόν ενώπιον τωναδελφώναυτού."Αγιον nibus fratribus ejus". Sanclum autem Dei oleum
δε ο θεός εαυτού της κρίσεως το έλαιον εκάλεσεν , dixit, ut illius confeclionem et diviniliis tradilam ,
ώς θείον » είχε γάρ την κατασκευήν θεοδίδακτον και el mysteriis referiam esse significarel.
μυστικήν.
" Η γάρ χείρ μου συναντιλήψεται αυτόν , VERS. 22. Manus enim mea auxiliabilur ei, el
και ο βραχίων μου κατισχύσει αυτόν . Χείρα μεν brachium meum roborabit eum . Per nianum et
και βραχίονα την παρά θεού βοήθειαν και δύναμιν per brachium Dei, divinan appellat open) atque
αυτού πολλάκις ήρμηνεύσαμεν» Kατισχύσει δε , αντί potentiam .
του . Επισχύσει .
Ούκ ωφελήσει εχθρός εν αυτώ. Ωφελείν το D Vers. 23. Nihil proficiel inimicus in eo . Jebrai
ανύειν πολλάκις ή Εβραίς λέγει . Καθάπερ και νύν , persæpe proficere dicunt pro perficere, veluti in
ούτω και εν τη Ευαγγελία είρηται • θεωρείτε ότι Evangelio : Videlis quia nihil proficitis , hoc
ουκ ωφελείτε ουδέν , αντί του , Ουκ ανύετε. est, nibil operainini, nihil ad perfectum ducitis.
Και υιός ανομίας oυ πρoσθήσει του κακώσαι El filius iniquilalis non apponel nocere ei. Filium
auror . Yίος ανομίας, αντί του , " Ανομος . "Ωσ- iniquilalis dicit pro Filium iniquum , sicut Filiuni
περ Yίος ανθρώπου , αντί του, "Ανθρωπος . Ούτως hominis pro Hominem , ila et Injustilize filius
ούν και Υιός αδικίας , αντί του άδικος • και Υιός dicitur, pro Filius injustiis, el Filius perditionis,
απωλείας και απολωλώς . Και υιοί απειθείας οι απει- pro Perdilus ; Filii etiain inobedientiæ pro luobe
θείς. Ιδίωμα γάρ και τούτο της Εβραϊδος . Ου προσ- dicules. Est et hoc propriuin quoddam Hebraic.r.
θήσει δε , αντί του, Ου προεπιχειρήσει , άπαξ υπ' lingua idioma. Non apponet etiain dixit, pro Non
αυτού πληγείς . amplius lentabit, veluti jam semel repulsus.
Και συγκόψω από προσώπου αυτού τους έχ- Vers. 24. Et concidam a facie illius inimicos

*• Πeg . XVI, 1. 89 1bid. 13. • Joan . ΧΙΙ, 19.

 EUTHYMII ZIGABENI 916
915
ejas, et qui oderunt eum, in fugan concertam. AA Oρους αυτού, και τους μισούντας αυτόν τροπώ
facie ejus, lioc est, in conspectu ejus. In fugam σομαι . - 'Aπό προσώπου , αντί του , 'Απενώπιον .
con verlam , id est S perabo. Τροπώσομαι δε , αντί του Νικήσω .
\ ERS. 23. Ec rerilas mea, et misericordia mea Και η αλήθειά μου , και το έλεός μου μετ' αυ
του. "Η ο αληνός μου έλεος, ως ανωτέρω δεδηλώ
ciem ipso. Vera misericordia mca, ut superius de καμεν. Η αλήθεια μεν των επαγγελιών , έλεος δε
claravimus. Vel veritas quidein ad promissiones
respicit, misericordia autem ad auxilium . της βοηθείας .
El in nomine meo exaltabilur cornu ejus. Cornu Εν τω ονόματί μου υψωθήσεται το κέρας αυ
David Christus est, hoc est, illius gloria . Nam quem του. Κέρας του Δαβίδ, ο Χριστός, είτουν καύχημα
admodum quiedam animalia cornua emillunt c και δόξα . "Ωσπερ γαρ εκ της κεφαλής βλαστάνει το
capile, quæ non tanlum fortitudini sunt, sed orna- κέρας τους κερασφόρους των ζώων , και ου μόνον
mento , ila ex beato David , qui Judæorum fuil έστιν ισχύς αυτών, αλλά και κόσμος, ούτω κεφαλή
caput, veluti eorum rex (principes elenim capila μεν των Ιουδαίων ο Δαβίδ , ως βασιλεύς • κεφαλάς
appellanus) , pulcherrimum quoddam cornu germoi- γάρ καλούμεν τους άρχοντας . 'Εκ δε της κεφαλής
navit, quod non robur tantum , sed gloriam atque , ταύτης εβλάστησε, δίκην κέρατος , ο Χριστός ός
ornamenlum ctiam ei præstitit. Alia etiam ratione B και σεμνύνει και δοξάζει αυτόν , ώσπερ το κέρας τα
potest illius cornu dici , quia ratione divinilalis κερασφόρα . Ου διά τούτο δε μόνον λέγεται κέρας ,
omnibus est sublimior. Cornu enim nenibris om- αλλά και ως πάντων υψηλότερος διά τήν θεότητα :
nibus corporis supereminet. Ex persona igitur Dei πάντων γάρ των μελών υπερέχει το κέρας. Είπε
Palris dicit Propheta , quod cornu David , ipse ni- τοίνυν ο Θεός και Πατήρ, ότι Το κέρας του Δαβίδ ,
biruin Christus, esaliandus esset in ipsius Dei είτουν ο Χριστός, εν τω ονόματι μου υψωθήσεται»
nomine. Exallalus est autem Christus in nomine τουτέστιν εν τώ καλείσθαι Θεός. Τούτω δε τώ λόγω
Dei, eo quod et ipse Dei nomen habei, et ab omni . συμφωνεί και Ζαχαρίας, εν τω Ευαγγελίω λέγων ·
bus appellatur Deus. llis autem consona sunt ea Και ήγειρε κέρας σωτηρίας εν τω οίκω Δαβίδ του
quie in Evangelio legimus dicta fuisse a Zacharia , παιδός αυτού , καθώς ελάλησε δια στόματος
dum ait : El erezii cornu salutis nobis , in domo Da- των αγίων των απ' αιώνος προφητών αυτού •
vid pueri sui , sicul locutus est per os sanclorum 6' ; τούτους τους προφήτας δηλών, ους ανωτέρω ο Δασις
cos nimirum prophetas intelligens, quios beatus υιούς είπε του Θεού · οίκον δε Δαβίδ το γένος αυτού
David superius filios Dei appellavit . Per domum εκάλεσε .
autem David , illius generationem intellexir. C
Vers. 26. El ponam in mari manum ejus, el in Και θήσομαι έν θαλάσση χείρα αυτού , και εν
fluminibus dexleram ejus. i'er niare quiúcm insulas ποταμούς δεξιάν αυτού. Διά μέν της θαλάσσης τας
significavit , φue in mari sunt , et per tunino , νήσους ηνίξατο· εν ταύτη γάρ αυται : διά δε των
continentem terram , in qua Numina perſuunt. Per ποταμών την ήπειρον εν ταύτη γάρ ούτοι. Χείρα
manum autem et per dexleranli , ut sæpe diximus, δε λέγει και δεξιάν την κατοχής και κυριότητα .
poleslalem el dominium inielligit. Verum si quæ- Που δε ο Δαβίδ απάντων τούτων εκυρίευσεν ; Ούδα.
riminis quando folius orbis dominium unquam ba- μου της Γραφής . Ο δε Χριστός πάσης μέν θαλάσ
buerit beatus David , nusquain id inveniri poterit : σης , πάσης δε γης εκυρίευσεν, ώς είρηται εν τω οα '
al Christus totius maris ac totius terre rex mani- ψαλμώ, ότι και κατακυριεύσει από θαλάσσης έως
feste constitutus est , atque illius dominium adeptus , θαλάσσης , και από ποταμών έως περάτων της
juxta quod Ingimus in psalmo l8X1 : El dominabi- οικουμένης . "Ωστε χείρα και δεξιάν ού του Δαβίδ
lur a mari usme ad mare el a numinibus usque ad νοήσεις , αλλά του κέρατος του Δαβίδ .
terminos orbis lerrurum . Quapropter non ad ipsuin
David bæc pertinent, seil ad Christum .
D Αυτός επικαλέσεται με, Πατήρ μου ει συ , θεός
VERS . 27. Ipse invocabil me, Paler meus es tu ,
Deus meus el adjutor sululis meæ. Invocabit nie μου και αντιλήπτωρ της σωτηρίας μου . Λείπει
aliquando dicens : Paler meus es lu . Verum ubi- το.λέγων , έξωθεν προσλαμβανόμενον. Επικαλέσεται
nam beatum David legimus appellasse Drum Patris με εν καιρώ, λέγων πρός με • Πατήρ μου ει συ ,
nomine ? Nusquam profecto . At Christus passim και τα εξής. Που δε ο Δαβίδ Πατέρα οικείον αυτόν
in Evangelio Patrem illum suum dicit, ut Deus , ώνόμασεν ; Ουδαμού · ο δε Χριστός πολλαχού του
Deum vero et adjutorem , ut liomo. Ευαγγελίου • Πατέρα μεν αυτόν λέγων , ως Θεός,
Θεόν δε και αντιλήπτορα , ως άνθρωπος .
VERS. 28. El ego primogenitum ponam eum . lla Κάγώ πρωτότοκον θήσομαι αυτόν . Ούτως αυ.
etiam inagnus Paulus eum appellal Primogenituin τον και ο μέγας Παύλος ονομάζει πρωτότοκος εν
la mullis fratribus " , el Primoyenilum ex mortuis 6) ; πο...λοίς αδελφοίς, και πρωτότοκον εκ των νεκρών ,
ef surslis, Primogenitum omnis crealurie " , tanquam και πρωτότοκον πάσης κτίσεως , ώς απαρχήν του
novi populi primilias, et veluti cum qui primus a νέου λαού , και ως πρώτον άναστάντα εκ των νεκρών

• Luc . 1 , 69. • Rom. 11, 29. * Coloss . 1 , 18. » Ιbid . 15.

917 COMMENT . IN PSALVOS . 918
τις αθανασίαν, και ώς εξαίρετου της καινής κτίσεως Anortuis adimmortalitatem resurrexit , ct tanquata
τον πιστών . præcipuum quid alquc cleclum in nova fidelium
creatura .
" Υψηλών παρά τους βασιλεύσι της γης . Τους Ercelsum præ regibus lerræ. Eos quidem qui
μεν γάρ επιγνόντας αυτόν υποκεκλιμένους έχει : illum cognoscunt subdilos sub se habel, atque
των πολεμούντων δε ανωτέρω γίνεται και τούτον ei inclinatos ; hostium vero corum qui
τον τρόπον υψηλός έστι και παρά τους πιστούς illius detrectant imperium semper esl sublimior :
βασιλεύσι και παρά τους απίστους. Ο δε Δαβίδ ου et bac ratione excelsus 'est prae omnibus regiis
περιεγένετο πάντων των βασιλέων της γης, μόνης terre, seu fideles sint illi reges, seu infidel: s . At
βασιλεύσας της Ιουδαίας . David, qui uni tanium impcravil provinciæ , om
nibus regibus sublimior esse non potuit.
Εις τον αιωνα φυλάξω αυτό το έλεός μου. VERS . 29. In sæculum serrabo illi misericordiam
Χρίζοντι αυτού , κατά το ανθρώπινον · ή και ου δ:meam . Illi , inquam , Christo, qui secundum bomi
εαυτόν , αλλά και διά τους εξ αυτού, φημι δη τουςnem divina indiguit miscricordia , si non propter
Χριστιανούς, υπέρ ών και παρακαλεί τον Πατέρα, seipsum , propter silos sallem Christianos ac fide
B
μεσίτης Θεού και ανθρώπων γεγονώς. les , pro quibns ad Patrem rogabal , Dii alquc
hominum mediator clectus.
Και η διαθήκη μου πιστή αυτώ. Η επαγγελία El lestamentum suum fidele ipsi. Promissio, quæ
ή προς τον Δαβίδ πιστή , είτουν βεβαία έσται επ ' ad ipsum David facia csi, lidelis , hoc est, firma
αυτώ, δηλονότι τα Χριστή , τουτέστιν εις αυτόν erit ipsi Cbristo , hoc est, a limplebitur in eo .
αποβήσεται. Είρηται γάρ ανωτέρω : "Εως του αιώ. Dielum est enim superius : Usqıle in sæculum præ
τις ετοιμάσω το σπέρμα σου . parabo semen ejus.
Και θήσομαι εις τον αιώνα το σπέρμα αυτού. Vers. 30. Et ponam in sæculum sæculi semen
Σπέρμα του Χριστού και παρ' αυτού σπαρείς εν ejus. Senien Christi sermo est evangelicus, qui ia
ταις ψυχαίς των μαθητών λόγος του Ευαγγελίου, discipulorum animis fuit disseminatus , qui sermo
εσπερ διαμένει εις τον αιώνα του αιώνος και ο εν manet in sæculum sieculi . Vel pro semine ejus
παντί έθνει αναγεννηθείς αυτό λαός . 'Αντι δε τού , novum populum intellige, qui in omni genle gene
Εις τον αιώνα του αιώνος , Διηνεκώς εξέδωκεν ο ratus est . Symmachus autem pro his verbis : in
Σύμμαχος . Και όντως της Εκκλησίας του Χριστού sæculum sæculi , transtulit , Perpeluo . Vere auleni
πύλαι άδου ού κατισχύσουσι. C contra Christi Ecclesiain portæ inferni in alernum
non prizvalebunt .
Και τον θρόνου αυτού ως τας ημέρας του ου- El thronum ejus sicul dies cali. Et rursus ponanı
ρανού . Και αύθις θήσω τον θρόνον αυτού της βασι- throuum regni ejus , ita perpetuum , ut dies celi,
λείας ούτω διαρκή, ώς θήσω και τας ημέρας του qui perpetui suni, ot terniinum sunin usque ad
ουρανού διαρκείς γαρ αύται ως μέχρι της συντελείας wundi consummationem servabunt. Similia sunt
του κόσμου φυλάττουσαι τον οικείον όρον . " Έοικε δε illa verba : El permanebit cum sole, ut vidimus
Σουτι το ρητόν τώ, Και συμπαραμενει τώ ηλίω , in psalmo LIX . Dies aulem cæli dicuntur, eo
εν τω οα ψαλμώ. Ήμέραι δε λέγονται του ουρανού , quod a celo , ipso solis cursu efici videntur.
ως αυτού ταύτας αποτελούντος, τη του ηλίου φορά. Ostendant nobis igitur Judæi semen David posilumi
Δειξάτωσαν δι Ιουδαίοι το σπέρμα του Δαβίδ , εις τον in sæculum sæculi , hoc est, conservalum in regno,
αιώνα του αιώνος τεθέν , τουτέστι , σωζόμενον επί aui regalem illius thronun adhuc permanere.
της βασιλείας , έτι δε και τον βασιλικον θρόνον του Verum id non poterunit , In Jechonia elenim alque
Δαβίδ μόνιμον . 'Αλλ ' ουκ αν δύναιντο. Εις Ιεχο- in Sedecia finem habuit regnum David . Uterque
νίαν γαρ και Σεδεκίαν κατέληξεν η βασιλεία του eniin eorum a Babyloniis in caplivitatem actus
Δαβίδ • Oύς αιχμαλώτους ανά μέρους οι Βαβυλώνιοι D est ; et Sedecias quidem oculis orbatus , Jeclionias
απαγαγόντες , τον Σεδεκίαν μεν άπετύφλωσαν , τον vero in perpetua servilule delentus est . Tunciiaque
Ιεχωνίαν δε δουλία απέβαλον. Τηνικαύτα δε κατα . destruclum est prorsus regnum , et thronus David ,
στραφέντος τέλεον και του θρόνου Δαβίδ, ουδείς το el nullus amplius in co sedit. Nain Zorobabel post
λοιπόν εις αυτόν εκάθισεν. Ο γάρ Ζοροβάβελ μετά redituin e caplivilale non rex fuit, sed dus : adeo
την επάνοδος της αιχμαλωσίας ου βασιλεύς, αλλά ul regnum David in posteros quadringentorum an .
δημαγωγός Ιουδαίων γέγονεν. Δηλοί δε ταύτα προϊόν norum tempus non superaverit.
και ψαλμος . " Οθεν ουκ επί πλείον των τετρακοσίων ετών και βασιλεία Δαβίδ τους απογόνους αυτού παρ .
έμεινεν.
Εάν εγκαταλείπωσιν υιοί αυτού τον νόμων μου, VERS. 31-33. Si dereliquerint filii cjus leyem
και τους κρίμασι μου μη πορευθώσιν · εάν τα meam , el in judiciis meis non ambularerinl : si
δικαιώματά μου βεβηλώσωσι , και τας εντολάς justifcationes meas profanaverint, ε! mandata inea
μου μή φυλάξωσιν · επισκέψομαι εν ράβδω τας non custodierint, visitabo in zirga iniquilates eorum ,
ανομίας αυτών , και εν μάστιξι τάς αδικίας αυ . el in verberibus injustilias eorum . Christi filii ii sunt
των . Οι υιοί του Χριστού διά του Ευαγγελίου και qui por Evangeliuni, ci per baptismalis lavacrum
919 EUTHYMII ZIGABENI 920

ei regenerantur. Quid inter se diferant lex, ju- Α του λουτρού της παλιγγενεσίας αναγεννηθέντες αυτώ.
dicium , justificationes, et mandula , dicluin est Περί διαφοράς νόμου , και κρίματος, και δικαιώμα .
in psalmo svu . Profanuverint aulem Jixit pro τος, και εντολής, είρηται σαφώς εν τώ ιζ ' ψαλμώ.
Parvipenderint ; na: profanum ad sacri distin- Β:6ηλώσωσι δε, αντί του Ευτελίσουσι βέβηλον
ctionem dicitur. Quo: autem 1101 est sacrumi, γάρ προς αντιδιαστολής του ιερού λέγεται το ανίε .
immundum existimalur, el wodici moment . Per ρον, είτουν κοινών και ευτελές. Ράβδον δε και
virgam vero e per verbera lentationes el cala- μάστιγα λέγει τους πειρασμούς. "Έστι δε ο νους
nilates intelligit. Sensus est : Ego delinquentes τοιούτος, ότι Πταίοντας σωφρονήσω εθνών επανα
illos castiga bo, el variis eos modis corrigam , gen •
στάσεσι, και τυραννίσι, και λιμώ, και τοιαύταις
livin nimirum insurrectionibus, bello, rame, ly- άλλαις παιδείαις · ου μην τέλεoν αυτούς απώσο
rannide, alque hujusmodi aliis castigationibus : μαι. Ανομίας δε και αδικίας τα αυτά νόησον εκ
cos tamen omnino non ropellam . Per iniquitales B παραλλήλου.
aylem et injustitias idem eque intellige signi
ticari.
VeRs . 34. Misericordiam autem meam non disper . Το δε έλεός μου ου μή διασκεδάσω απ' αυτών ,
gam ab eis . Parcens eis scilicet, et corum pæni. Φειδόμενος αυτών και την μετάνοιαν αυτών ανα
lentiam exspectans. O inmensa: Dei miscricor- μένων. " Ω φιλανθρωπίας απείρου! Μαστίζων γάρ
diam ! Miseretur elenim Deus etiam dum Nagellal, ελεεί, και ουκ άκρατον επάγει την τιμωρίαν , αλλά
el nieras nunquam adhibet pæn : s ; ct verberat μαστίζει μεν ως καταφρονητές , ελεεί δε ώ; οί
quirlem alque castigat lit contemptores, riseretur κείους .
tamen ut suis .
Neque injusle agam in verilule mea . Nullam ego , Ουδέ μη αδικήσω εν τη αληθεία μου . Ουδε
inquit , injuriam infcram ipsi David : promissiones- αδικήσω τον Δαβίδ παραβαίνων της προς αυτόν συν
que el pacia cum co inila nusijuom transgrediar. θηκας. Περιττεύει δε το μή , ώσπερ και εν τα εξής
iloc aulem 11011 ſaciam , propler veritalem nicam ; στίχο. Τινά δε των αντιγράφων, Ουδ' ου μη γρά
quia scilicct. ego verax sum . φουσιν. Τούτο δε ου ποιήσω διά την αλήθειάν μου ,
c διότι είμι αληθής.
Vers . 33. Neque profanabo lestamentum meum . Ουδε μή βεβηλώσω την διαθήκην μου. Ουδε
Non parvipendam , inquit, nec spernam testamen- ευτελίσω αυτήν αθετήσας. Αξίωμα γάρ της διαθή.
111111 nieum . Testamenti autem auctoritas in hoc κης και αλήθεια αυτής: ευτέλεια δε αυτής ή αθέτησις .
sila est, ut et verum sil , el observeliir : quemad. Διαθήκην δε λέγει την, Εις τον αιώνα φυλάξω το
modum contra , Parvipe ndi dicitur, si infringa lur, έλεός μου.
all non servetur. Per testamentum allemn , scu (ut Gra:ca dictione 8ea0fxn, verius significatur) per
vispositionein , verba illa intelligil, quibus disposuit dicens : In sæculum servubo ei misericordiam meam .
El que procedunt de labiis meis non faciain itrila. Και τα εκπορευόμενα διά των χειλέων μου ου
Verba haec ad præcedentium derlarationem conse- μη αθετήσω. Έφερμηνευτικόν τούτο του προ αυ
quuntur. Introducit aulein Prophcla Deum bic bu- του . 'Ανθρωποπρεπές δε διά των χειλέων είπε .
mano quodam more loqui , dum labia illum sua Χείλη δε Θεού , και γλώσσα , και στόμα , ο λόγος αυ
appellare racit. Per labia allem el per os ac του .
linguam Dei , ips:: in Dei verbum intelligendum est .
VERS . 36. Semel juravi in sanclo meo , si David "Απαξ ώμοσα εν τω αγίω μου , εί τη Δαβίδ ψεύ
meuliur. Dictio semel confirmationem ac stabilita- Doojai. "Απαξ , αντί του βεβαίως . Τοιουτόν έστι
-

lem quandam significat, ac si diceret : Firmiler και το, "Απαξ ελάλησεν ο θεός.- ' Ομοσα δε, αντ!
juravi. Simile illu i ost : Semel loculus est Deus 68 του Εβεβαίωσα . "Ωμοσα δε κατά της έμής αγιωσύ
el Juravi , pro , Constanter asserui . Juravi autem νης : πώς μεν γάρ ο ομνύων κατά μείζονος όμνυ
per sanclitalem meam . Omnis enim qui jural, σιν. Ο δε Θεός, μή έχων κατά μείζονος ομόσαι,
per majus quid jral , verum Deus per majoresη όμνυσι καθ' εαυτού, είτουν εις εαυτόν, ως και ο
so jurare non valens, per scipsum jural, hoc est , μέγα; Παύλος εδίδαξε . Το δε, Εί τώ Δαβίδ ψεύσο
in siipsum , queinadmodum magnus nos Paulus μαι, αντί του , Ού τώ Δαβίδ ψεύσομαι. Ιδίωμα γάρ
Jocuit . Ea aulem verba : Si Daviil mentinr, idlem και τούτο της Παλαιάς, το ει , αντί του ου λαμβά .
signilicudit ac si dixissct: Non mentiar ipsi David . νειν επί των όμνυόντων . Τοιούτον εύρήσεις και
Est enim lioc quoque voleris Scripture:
Scripturæ idion2
idioma,, εν τη αρχή του ρλα ' ψαλμού : Ει εισελεύσομαι εις
να in juramentis dictionen, Si , ponal Ioco negali- σκήνωμα οίκου μου, αντί του , Ουκ εισελεύσομαι ,
Væ . Tale quid invenies in psalmo cxx31 , ibi : και τα εξής .
Si introibo in tabernaculum domus mex , pro , Non
introibo , el que sequuntur.
Vers. 37. Semen eius i:a sæculum inanet. Semen Το σπέρμα αυτού εις τον αιώνα μένει. Σπέρμα

* Psal . LXI , 12 .
991 COMMENT, IN PSALMOS . 922
μεν του Δαβίδ, ο Χριστός κατά σάρκα , καθώς ανω : A quillem Davil Cliristus est secundum carnem, ut
τεροι διελάβομεν, ός και βασιλεύει αιωνίως των Χρι- disinus, qui perpelio regnal , el omnibus domi
στιανών μεν εχόντων , των δε απίστων ακόντων: malur, Christianis quidem volentibus, infidelibus
Εδόθη μοι γαρ, φησίν , εξουσία Αν ουρανό και vero etiam invitis : Dala est enim mihi, inquil,
επί γης. Σπέρμα δε του Χριστού και λόγος του Ευαγ- omnis polestas , in cælo et in lerra 60. Semen autem
γελίου , και οι αναγεννηθέντες αυτώ, καθώς ομοίως Christi sermo evangelicus dicendus est , aut fide.
ανωτέρω διείληπται · και τούτο ούν κακείνο το les, qui ci per baptismum regenerati sunt, lit
σπέρμα εις τον αιώνα μένει, φησί , κατά την εμήν diximus. Hoc igitur alque illud semen perpelio
επαγγελίας manebit juria promissionem meam .
και ο θρόνος αυτού, ώς ήλιος εναντίον μου. Η VeRs. 38. El thronus ejus sicul sol roram me.
βασιλεία του Χριστού , και εις τους Χριστιανούς, επι Regnum Cbristi in fideles celeberrimum est , et
σημοτάτη και μόνιμος, ώς ο ήλιος. Διά τι δε και τον diuturnum tanquam sol . Quare aulem solem ago
ήλιον εις εικόνα της μονιμότητος έλαβεν, είρηται εν sumpserit in diuturnitatis similitudinem , dictum
τω οα ψαλμώ, ένθα το, Και συμπαραμένει τώ ηλίφ. est in psalmo LXXI , ibi : Et permanebil cum sole.
Και ως η σελήνη κατηρτισμένη εις τον αιώνα . B El sicut luna perſecla in sreculum . Regnum , in
Καθ' υπερβατον αναγνωστέον, ώς ή κατηρτισμένη " quit, illius celeberrimum est , et instar solis diutur
σελήνη : λέγει δε ότι η βασιλεία αυτού επίσημος num , el dillurnum in sæculum ; et tanquain luna in
και μόνιμος εις τον αιώνα ως ο ήλιος , και ώς πλησι- plenilunio, quam perfectam lunam appellavil. Duo
φαής σελήνη : κατηρτισμένην γάρ την πλησιφας
.
eljam luminaria in similitudinem assimipsii, quem .
καλεί . Τους δύο δε φωστήρας εις εικόνα παρέλαβεν , admodum vidisti in sæpe dicto psalmo LXXI .
ώς και εν τω οα ' ψαλμώ.
Και ο μάρτυς εν ουρανό πιστός. Ο Σύμμαχος El leslis in cælo fidelis. Symmachus pro Testis ,
αντί , “Ο μάς τις, Ό διαμαρτυρόμενος , εξέδωκε» λέ- dixit Conlestalus. Ille, inquit, qui conieslalus ac
γει δε ότι ο διαμαρτυρόμενος , είτουν επαγγειλάμενος pollicitus nili est , se ea meo seniini dalur ,
μου τα περί του σπέρματός μου εν ουρανώ έστι, και quæ diximus, ille in coelo est el fide dignus est.
αξιόπιστός εστιν . Οι γάρ επίγειοι ου δοκούσιν αξιό- Ηujus enim mundi Ιιοιnines non adco fide digni
πιστοι . sunt.

Συ δε απώσω, και εξουδένωσας . Τα εντεύθεν VeRs. 39. Tu vero repulisli , el despexisti. Quæ
προσώπων του Ιουδαϊκού λαού έγραψεν καιο προφήτης , sequuntur Prophela ex Judaici populi persona con
απολοφυρομένου την παρά Βαβυλωνίων αιχαλωσίαν, C scripsit, Balaylonicam capivitatem deplorans, et
και οιoμένου αθετηθήναι τας προς τον Δαβίδ επαγ- promissiones a Deo factas ipsi David pene ne
γελίας. Συ δε, φησίν, και τα ρηθέντα επαγγειλάμενος , glectas fuisse reputans . Tu vero, inquit, qui predi
απώσω το σπέρμα του Δαβίδ , και ήτίμασας . Α ! νίτ- cla omnia pollicitus cs , repulisti algne inbonorasti
τετα : δε ο λόγος τον Ιεχονίαν και τον Σεδεκίαν , semen David . El respicere videntur hæc verba ad
εως είρηται. Σφόδρα δε ανοηταίνουσιν οι Ιουδαίοι, Jechoniain et Sedeciam . Verum non mediocriler
ψεύδεσθαι υπολαμβάνοντες τον Θεόν, όπερ αδύνατον desipiunt Judæi, qui Deuni mentiri posse sispi
και ανόσιον . λοιπόν σπέρμα του Δαβίδ αιώνιον εις canlır ; quoi qui suspicalur, lam impie agit , quam
την βασιλείαν ο Χριστός , ού της βασιλείας ουκ impossibilc est Deuin all fallere, aut falli. Cæle
έσται τέλος . Και ούτοι μεν σωματικών θρόνον και rum senien David , cui regni æternitas promissa
βασιλείαν νοούσιν τούτου δε η βασιλεία ουκ έστιν εκ esi, Christum esse allirmamus, cujus regni non
του κόσμου τούτου , καθώς αυτός είρηκε, τουτέστιν, erit finis. Et Judæi quidem terrestre ac mundi hu
ουκ αισθητή, αλλά νοητή. Βασιλεία γάρ αυτού, η jus tam regnum , quam thronum intelligunt, nos
των πιστευόντων υποταγή, και εκούσιος δουλεία. ailem Christi regnum non hujusmodi esse dici .
"Εγώ γαρ , φησι, κατεστάθην βασιλεύς υπ' αυ . D mus, cum ipse illud esse negaveril de hoc mundo :
του . Και αύθις · Και δώσω σοι έθνη την κληρο- quia nimirum corporis sensu percipi non potcsi,
νομίαν σου , και την κατάσχεσίν σου τα πέρατα sed spiritu lantum atque intellectu . Regnum anteni
της γης . Christi est voluntaria fidelium omnium subjectio el
servitus. Etcnim , inquit, Constitutus sum res ab eo "?; el rursus : Dabo libi gentes hæreditatem
. ( καη» , el

possessioneni tuam lerminos lerræ on.

'Ανεβάλου τον Χριστόν σου . Χριστόν Θεού τον Dislulisti Chi un ! luum , Per Christum luun )
βασιλέα καλεί, ώς χρισθέντα ψήφω Θεού εις βασι- idem intelligil, ac si diccrel : Regem illum , qui lui
λείαν . Ούτω γάρ και εν τη πρώτη των Βασι- sententia unchiis fuil ad regnuin . Hoc pacto bealus
λειών, χριστου Κυρίου τον Σαούλ ονομάζει . Και Diviil in primo Regim libro Saul regem christum
ανεβάλου φησίν, είτουν υπερέθου ' παρεκρούσω Domini appellabat. Distulisii aulem , hoc est , seor
τον βασιλέα τον σον, δηλαδή τον Δαβίδ, μή πληρώ- sum a lc posuisti ac repulisti, non adimplendo ni
εις τας προς αυτόν ενωμότους επαγγελίας. mirum pro: issiones ci lactas.

· Malth . Iyvin, 18. • Psal . 1 , . 0 Ibil. 8 .

823 EUTBYMII ZIGABENI 924
VEns. 40. Destruristi testamentum serui tui. Irri- Α Κατέστρεψας την διαθήκην του δούλου σου ».
tesli, inquit, promissionem , quam ei fecisti. Κατέλυσας την επαγγελίαν, την προς αυτόν .
Profanasti in terram sanctuariuin ejus. Vidimis 'Εδεση.ιωσας εις την γην το αγίασμα αυτού .
in psalmo LsXII : Profanarerunt in terram taber . Και εν τω ον ψαλμω είρηκεν . Εις την γην έβε
O

naculum nominis lui . Per sanctuarium autem ejus, βήλωσας το σκήνωμα του ονόματός σου. Νυν δε
pjus, dico David , celeberrimum illud templuin in- αγίασμα του Δαβίδ τον εν Ιεροσολύμοις περιβόητον
ielligit, quod fuit in Jerusalein : quasi ab ipso Da- είπε ναών , ως αυτού του Δαβίδ προθεμένου τούτου
vid construclum ſuissel, seu ipsius dicendum esset, οικοδομήσαι , και την ύλην της οικοδομής το παιδι
eo quod ab eo primum decretum est, ut ædificari Σολομώντι καταλιπόντος, διά το κελεύσαι τον Θεόν
deberet : et quia materiam Salomoni filio tanto μή παρά Δαβίδ , αλλά παρά του παιδός αυτού του
operi opportunam reliquit. Qnin imo jam antea τον οικοδομηθήναι . "Αγιον δε και αγιαστήριον τον
ipse illud erexisset, ni jussum ei fuissel a Domino, ναόν εκάλεσε και εν τω ρηθέντι τω οι ψαλμώ . Το
zie ipse, sed Salomon templum ædificarel. In præ- Δαβίδ δε το πάθος όλον ο λαός περιάπτει, πειρώμενος
dicto etiam psalmo LXIIII, tam sancti quam san- κάμψα: τον Θεόν εις οίκτον διά τήν εκείνων συμ
cluarii nomine similiter lempium appellal. lliul πάθειαν.
eliam animadverlendum videlir, quod Propheta qui ex populi , uit diximus, loquitur persona, uni
versam hanc calamitalem in ipsum rejicil bicarum Darid , sludens lioc pacto Deum magis ad miseri
cordiam flectere, dum populum cernit tanta erga bealum David compassione perinoveri .
VERS. 41. Destruzisii omnes sepes ejus. Per sepes, B Καθεϊλες πάντας τους φραγμούς αυτού . Φρα
teinpli muros intelligit, seu etiam ipsas Moysis γμοί τα τείχη και οι νόμοι.
leges.
Posuisti muni!iones ejus formidinem . De Jecho . "Εθου τα οχυρώματα αυτού δειλίαν . Εν τω
nia loquens, aut de Sedecia, sermonem tamen Ιεχονία νύν , ή το Σεδεκία τον Δαβίδ ονομάζει, ως
sum format proplieta quasi de seipso Iountur απογόνους αυτού, ών εκάστου οχυρώματα ήσαν οι
David : quia calavitalem , qua posteri obruti fue- περίβολοι των τειχών. Έαλωκώς δ' εκάτερος , αντί
runt, illatam reputat progenitori. Munitiones all των οχυρωμάτων τούτων δειλίαν περιέκειτο . Εποί
lem lam Jechoniae quam Sadecize in murorum ησας νύν, φησί, τους περιβόλους αυτού , αντί του
ainbitu erant ; verum uterque eorum in capivila- πριν , δειλίαν. Ταύτην γάρ ώς περίβολον περίκει
lein aclus est, et tantarum munitionum loco, uler ται .

que etiam formidine fuil circumdatus. Fecisti eum, inquit, circumdari formidine, atque ea veluti se
plis quibusdam vallari.
VERS . 42. Diripuerunt eum omncs transeunles per Διήρπαζον αυτόν οι διοδεύοντες οδόν . Αυτόν ,
riam . Eum, pro Ejus divitias. Transeuntes vero ήτοι τον πλούτον Αυτού. Διοδεύοντας δε λέγει
per vian vicinas appellat gentes, que transituin cC τα γείτονα έθνη, τα πλησίον αυτού πεποιημένα την
prope eum faciebant, et quas in psalmo Liris ap- δίοδον , & και εν τω οθ' ψαλμώ παραπορευομένους
pellavil, Prælergredientes viam . ονόμασεν.
Factus est opprobrium vicinis suis. Ilic versiculus Εγενήθη όνειδος τους γείτοσιν αυτού. Ούτος
eliam habetur in psalıno LIXVIII, eo exceplo quod και στίχος και εν τω οη ψαλμώ κείται • πληθυντικό
illic popilus plurali ulilur sermone. δε εκείσε χαρακτηρι εκπεφώνηται .
VERS . 43. Exaliasli dezleram conterentium eun . " Υψωσας την δεξιάν των θλιβόντων· αυτό » .
Hoc est, superiores ei fecisti Babylonios. Sulent "Αντί του , 'Υπερτέρους τους Βαβυλωνίους εποί
eniin qui victores sunt in bello, extollere manus τσας. Οι γάρ νικώντες εν πολέμω, υπεράνω των
supia victos, atque hoc pacto eos cædere. νικωμένων τας εαυτών χείρας ανατείνοντες , παίου »
σιν .

Lælificasti omnes inimicos ejus. Vicinas scilicet Ευφρανας πάντας τους εχθρούς αυτού . Τα
genles, ut in sæpe diclo psalıno LXXVIII diximus . γείτονα έθνη, ώς εν τω ο ' ψαλμώ προείρηται .
VeRs . 44. Avertisti adjutorium gludii ejus. Quod 'Απέστρεψας την βοήθειαν της ρομφαίας
in pugna ei præslare solebas. αυτού . "Ην συνήθως εν μάχαις αυτό παρείχες .
D
Et non es auxiliatus ei in bello . Quod scilicet Και ουκ άντε.λάβου αυτόν εν τω πολέμω . Το
adversus Babylonios gestum est. προς Βαβυλωνίους.
Vers . 43. Desivisti ab emundatione ejus. Cessare Κατέλυσας από καθαρισμού αυτού. Κατέπαυ
euin ſecisti a consuela purgatione . Aspersionibus σας αυτόν από του συνήθους καθαρισμού . Περιρ
enin Biebantur et purificaloriis Judei , quando ραντηρίοις γάρ έχρώντο και καθαρσίοις εν ταις
celebritatem aut festivitatcın aliquam peragebant. εορταις . Διά δε του προκειμένου το επόμενον εδή
A præcedenti igitur signavit id quod consequitur, λωσεν · ότι 'Ανεϊλες τις εορτάς αυτού.
ac si diceret : Oinnes illius festivitates prorsus
delesti .

El thronum cius in terra confregisti. Regnum Τον θρόνον αυτού εις την γην κατέρραξας .
 COMMENT. IN I'SALMOS. 926
925
Την βασιλείαν αυτού αναστρέψας . Μεταφορικός δε Α ejus etiam evertisti . Est enim sermo metapho
ο λόγος. ricus.
'Εσμίκρυνας τας ημέρας του θρόνου αυτού . VERS. 46. Minorasti dies temporis ejus. Tempus
Χρόνον λέγει τον επαγγελθέντα το σπέρματι του intelligit promissum semini David , quod scilicet
Δαδιό , τον εις τον αιώνα αιώνος . 'Εσμίκρυνας δε, futurum esse diserat in sæculum sxculi. Minuisti
αντί του, Συνέτεμες , μακρόν υποσχεθέντα . autcm illud, hoc est cidisti , lanielsi diuturnius
id fore promiseras.
Κατέχεας αυτώ αισχύνην . Αι γαρ αισχύναι Perfudisti eum confusione. Ea namque quæ po
των απογόνων αισχύναι του προγόνου δοκούσιν. steris probro sunt , ipsis quoque progenitoribus
"Ησχύνθησαν γαρ εξανδραποδισθέντες και παθόντες videntur ignominiam indigere ; ignominia aulens
τα άτιμότατα . affecti sunt ob captivitateni , el ob multa alia dc
decora quæ passi sunt .
" Έως πότε , Κύριε , αποστρέφη εις τέλος ;εκκαυ- Vers. 47. Usquequo, Domine, averleris in finem ?
θήσεται ως πύρ η οργή σου ; Ταύτα έoικασι τοις εν exardescet sicut ignis ira lua ? Hæc verba iis similia
τω οτ ' ψαλμώ. Είρηται γάρ κακεί: "Εως πότε , Κύριε , sunt, quæ habentur in psalmo LXXVIII , ibi : Usque
B
όργισθήση εις τέλος ; εκκαυθήσεται ως πύρ ο ζη- quo , Domine , irasceris in finem ? exardescel velul
λός σου ; ignis zelus tuus ?
Μνήσθητι τις μου ή υπόστασις. Μνήσθητι διατί VERS. 48. Blemor eslo , quæ mea subsisteniia . Me
υπέστην, εί :ουν επλάσθην πάντως ένα ζων δοξάζω mento quare ego substiterim , hoc est , cur pla
τα μεγαλειά σου . Διά τούτο ρύσαι με του θανάτου smalus luerim . Ea autem prorsus, dicit, causa crea
ου γάρ οι νεκροί αινέσουσι σε, Κύριε . lus sum lit vivens magnalia lua glorificarem . Eripe
igilur, quæso , me a morte ; neque enim mortui
laudabunt le , Domine.
Μή γάρ ματαίως έκτισας πάντας τους υιούς Non enim rane creasli omnes filios hominum. Non
των ανθρώπων . Ουκ εική και μάτην έπλασας τον frustra nec sine causa hominem plasmasti , ut
άνθρωπον , ίνα δίκην αχρήστου και περιττού τινος, invtilis ac superfluz cujuspiam rei instar perire
ώς έτυχε , παραπολείται , αλλ ' εικόνα σου τούτον ετί- debeat ; quinimo imagine illum lua honorasli ,
μησας , και μέγαν και τίμιον εποίησας . Διο μή πα- magnumque el honorabilem fecisti. Ne despicias
ρίδης ήμάς αθλίως απολλυμένους . igitur nos misere pereunles.
τις έστιν άνθρωπος , ός ζήσεται και ουκ όψεται ο Vers. 49. Quis est homo, qui vivel , et non videbit
θdrντον ; ρύσεται την ψυχήν αυτού εκ χειρός morlem ? erue: manum suam de manu inſerni ? .

άδου ; Το Τίς αντί του ουδείς • εξακούεται δε και Quis posuit pro nullus, el subaudienda est eadem
επι δευτέρου στίχου , του δίσεται . Χείρα δε άδου dictio, in secundo versiculo , ac si diceret : Ει
λέγει την κατάσχεσιν , την τυραννίδα. Επει και quis est , qui eruel, etc. Per inferni vero manum ,
αναγκαίως , φησιν , αποθανείν μέλλομεν, ώς θνη- possessionem el lyrannidem mortis intelligil ; et
την λαχόντες φύσιν, ζώσιν ημίν μετάδος φιλανθρω- quoniam necessario futurum est , ut moriamour , eo
πίας . quod mortalem habemus naturam , opportunc par
ticipari sibi opłat Dei misericordiam in præsenti
vila , dicens :
Που είσι τα ελέη σου τα αρχαία , Κύριε . Ο Vers. 50. Ubi sunt misericordiæ tuæ antiqnæ ,
ώμοσας τώ Δαβίδ εν τη αληθεία σου ; Ελέη καλεί Domine, quas jurasti David in veritule lua ? Per
τας επαγγελίας τας περί του σπέρματος και της misericordias, promissiones intelligit a Dec factos
βασιλείας Δαβίδ • ελεήσας γάρ ο Θεός τους ανθρώ- de semnine et de regno David . Summa enim erga
πους , ταύτας υπέσχετο. 'Αρχαία δε προς τον έχε- bomines misericordia motus fuerat Deus , ut hu
τεύοντα λαόν • ου πολλοίς έτεσι προγενέστερος ο Djusmoili promissiones facerct. Αntiquas autem has
Δαβίδ : “Η αρχαία , διότι προ των αιώνων ωρίσθησαν ρromissiones ideo'esse dicit, quod supplicanti olin
τω θεώ φησί γάρ Παύλος : Το μυστήριον το απο- populo faciæ fuerant : quo populo bealus David mul
κεκρυμμένου προ των αιώνων . Ησαίας δε βουλήν lis annis erat junior : vel, quia alile sæculum a Deo
αρχαίαν αληθινήν εκάλεσε ταύτα . " Ομοσας δε , ila delerminalom fuerat , ut ait Paulus de Christi
αντί βεβαίως επηγγείλω . ' Εν τη αληθεια σου δε, mysterio " , absconditum inquiens ſuisse id my
αντί του , 'Εν τω αληθής είναι. slerium ante sæcula . Isaias ctiam has Dei miseri.
cordias antiquuin el veruin consiliuin appellavil " . Jurasti autem , hoc est , Constanter pollicilus es ,
la perilale tua, boc est, Quia verar cs.
Μνήσθητι , Κύριε , του ονειδισμού των δούλων l'ers. 51. Mcmor esto, Domine, opprobrii servorum
σου, ου υπέσχον εν τω κόλπω μου πολλών laurum , quod continui in sinu meo nullarum gen
εθνών . - Των δούλων σου , των Εβραίων, του παρά lium . Servorum luorum , llebræorum scilicet ,
πολλών εθνών παρά τετων αιχμαλωτισθέντωνκαι των quod opproprium a hulis gentibus sustinui , qui
* Coloss . 1 , 26 . 16 Isa . XLV1 , 10 .
 927 EUTHYMII ZIGABENI 928
obsidioni et captivitali interfuerunt. Sustinui au- A περιοίκων εθνών, όντινα ονειδισμόν υπέσχον, είτουν
lem , hoc est, geslavi in corde meo. Aquila enim εβάστασα εν τη καρδία μου και το υπέσχον γάρ ο
Tuli , et Symmachus , Gestavi , reddiderunt , pro μεν 'Ακύλας Ηρα , ο δε Σύμμαχος 'Εβάστασα
Sustinui . Per sinuni vero ipsim cor intelligit , quia εκδεδώκασι . Κόλπον δε είπε την καρδίαν, ότι εν
in eo lætitiam aut dolorem veluti in sinu quodain ταύτη κόλπου δίκην και τας λύπας και τας ευφρο
reponimus . σύνας θησαυρίζομεν . (6) Σημειωτέον δε το , ού,
αντί του, " Οντινα . Προς την ακολουθίαν γάρ του ονειδισμού επήνεγκε το ού , κατά Αττικής συνή
θειαν . Το αυτο δε και εν τοις έφεξής δυσι πεποίηκε στίχους , από κοινού, και επί τούτου λαμβανομένου
του Μνήσθητι .
VERS. 52, Quod exprobraveruni inimici tui , Do. Ουώνείδισαν σε οι εχθροί σου , Κύριε , ου ονείδι
mine, quod exprobraverunt commulalionem christi σαν το αντάλλαγμα του χριστού σου . Χριστόν μεν
iui. Per christum Domini ipsum intelligit regein θεού τον βασιλέα φησί Δαβίδ , ως ανωτέρω διείλη
David, ut superius tradidimus. Per coinmulario . πται • 'Αντάλλαγμα δε του Δαβίδ τον Ιεχονίαν ,
nem vero ipsius christi seu David , Jechoniam in- και τον Σεδεκίαν , ώς ανε' εκείνου βασιλεύσαντες , οίς
lelligit, aut Sedeciam , qui loco ipsius David ia και ωνείδιζον την αιχμαλωσίαν. Ο δε διπλασιασμός
populo regnaverunt , quibus Babylonii captivitaleni B του Ονείδισαν εμφαντικός πάθους εστίν .
exprobrabant. Repetitio autem verbi , Exprobrave
runt, vehementiarn indical doloris.
VERS. 53. Benedictus Dominus in sæculum : fiai Ευλογητός Κύριος εις τον αιώνα γένοιτο , γε
pal. Docel Propheta in finc psalmi ne inter aMi- νοιτο. Είς το τέλος του ψαλμού διδάσκει μη αποδυ
criones animo conslernemur , suadens rogandum σπετείν εν ταις θλίψεσιν, αλλά παρακαλείν τον Θεόν :
Deum esse, el illius reminiscendum benignitatis : και αναμιμνήσκει αυτόν της αυτού χρηστότητος και
el postremo cliain eumdem esse laudandum , veluti τέλος ευφημείν αυτόν ώς πάντα τα καθ' ημάς οικο
qui nostra omnia recte administret et dirigat ad νομούντα προς το συμφέρον. Εύφημητός , φησιν, και
litiliora . Laudabilis igilur , inquit , semper csl Deus ; Θεός αε! γένοιτο , γένοιτο εύφημητός. "Η γένοιτο ,
Nel, fiat laudabilis . Vel, fai , fiat semper ejus volun γένοιτο, όσα βούλεται • βούλεται δε , όσα συμφέρει
tas. Ad ea enim semper dirigitur , quæ nobis magis τους ανθρώπους.
conducunt.
Oralio ipsi Moysi hoinini Dei. Προσευχή Μωύσει ανθρώπη του Θεού .
PSALMUS LXXXIX . ΨΑΛΜΟΣ ΠΘ .
De liac inscriptione diximus in proæm.o operis. C Και περί ταύτης της επιγραφής εν τω προοιμίω
Docemur autem boc psalmo , quo pacto in ami- της παρούσης βιβλου προδιελάβομεν . Διδάσκει δε ο
clionis el: calamitalum tempore rogare Deum de- ψαλμός πως δεί παρακαλείν τον Θεόν εν καιρώ
beamus. θλίψεως .
Vers. 1. Doinine, refugium factus es nobis in ge- Κύριε , καταφυγή εγενήθης ημίν εν γενεά και
nerationc el generalione. lloc est , In omni genera- γενεά. - 'Εν γενεά και γενεά , αντί του Εν πάση
lione. Ila enim reddidit Syinmachus. γενεά. Ούτω γαρ και ο Σύμμαχος εξέδωχε.
VERs. 2. Priusquam montes ferent, el plasmare- Προ του όρη γενηθήναι και πλασθήναι την
lur lerra , el orbis , a sæculo el usque in sceculum γην , και την οικουμένην , από του αιώνος και
lu es. Tu ileo es nobis refugium in omni genera έως του αιώνος συ ει . Εν πάση γενεά καταφυγή
lionr , quia semper lil es , etiam ante montium , allt ημών εί, διότι και αει ει. Προ του τα όρη, φησί ,
lorræ , aut lolius prorsus orbis creationim . Et κτισθήναι και πλασθήναι την γήν και την οικουμε .
cum crealorem Deum creaturis omnibus priorem νην συ ει . Προόντα δε των κτισμάτων τον Κτίστην
e'sse dixerii , alio deinceps modo eumdem ælernun ειπών, αύθις και άλλως αυτόν λέγει άναρχον και
esse sine principio tradit, et sine fine. Νam quod ,D ατελεύτητον . Το γάρ, 'Απο του αιώνος και έως του
ait ; & saculo el usque in saculum lu es , iden, sibi αιώνος συ ει, αντί του, 'Απο του αεί και έως του
vult ac si dixisset : Ab ælerno usque in æleruum αεί συ ει μόνος, και ουδείς έτερος. Αιώνα γάρ ή
η solus es , et non alius. Seculum enim pro Sem. Γραφή της Παλαιάς το 'Αεί καλεί πολλαχού • ταυ
per seu pro Eterno persepe poni legimus apud τολογία δε το, όρη κτισθήναι και πλασθήναι την
Scripluram . Verba autem illa : Priusquam montes Την · ώσπερ ούν πάλιν και το Τήν γήν και την
crearenlur , el plasmaretur terra , el orbis , idem οικουμένην. "Ογκον δε τα τοιαύτα και μέγεθος το
eque significant,, et iterationen continent sermonis ,, λόγω περιτηθέασι .
lamelsi magnitudinem quamdam ac faslum præ
se ferre ctiam videantur.

Varia lectiones.
(6) Reliqua consullo omisil interpres. Nos quo sunt. Perili vero non indigenl explicatione, et ini
que cinitlinus quem seculi ut alia bujusmodi ; nutiora ista fastidiunt.
nequc eniin a Cræcæ linguæ ignaris intelligi pos
919 COMMENT . IN PSALMOS . 930
Μή αποστρέψης άνθρωπον εις ταπείνωσιν . Α VERS . 3. Ne averlus hominem in humilitalein .
Διάφορα είδη ταπεινώσεως παρά τη θεία Γραφή. Variis codis humilitas accipitur apuil Scripturam .
Λέγεται γάρ ταπείνωσις ή μετριοφροσύνη : Μάθετε Aliquando enim ponitur pro Biodesii:1 , juxtaillud :
γάρ, φησίν, απ' εμού, ότι πράος είμι και ταπει- Discile a nie , quia milis sum et humilis corde " .
σος τη καρδία και και από πειρασμού σωφρονισμός , Aliquando pro illa castigatione, que le nflictioni
ως το Αγαθόν μοι, ότι εταπείνωσάς με · και η bus provenit, juzla illul : Bonum mihi, quia liumi.
καθαίρεσις , ώς το • Συ εταπείνωσας , ώς τραυμα- liasli me ' . Aliquando eliam pro destructionc, juxta
τίαν , υπερήφανον και το υποταγήναι το εχθρό, illud : Tu humiliasli , quasi vulneratum , superbum's.
εώς το προκείμενον ρητόν: Μή παραχωρήσης , φησίν, El aliquando pro subjectione , veluti cum quis
αποστραφήναι εις ταυτον άνθρωπος καταφυγόντα Instibus suis subjicitur ; ci hoc pacto ponitur in
εις σε . präsenti psalmo : Ne permittas me , inquit , in
banc bumilitatem converti , postquam ad lc con
rugi .
Και είπας : Επιστρέψατε , υιοι των ανθρώπων . El diristi , Conrertimini filii hominum. Tu , inquit,
Και γάρ συ είπα ; • Ωυιοί των ανθρώπων, επιστρέ disisti , o filii lioininum , convertimini. Nulis autcm
ψατε. Είπε δε τούτο ο Θεός εν διαφόρους τόπους της in locis id dictum legimus ſuissc a Den, præcipuc
Μωσαϊκής Πεντατεύχου . Δέξαι ούν ήμάς, επιστρέ- apud Moysen : Suscipe igitur nos, qui converti
φοντας . ir. mur ad
"Οτι χίλια έτη εν οφθαλμοίς σου , Κύριε , ώς Vers. 4. Quoniam mille anni in oculis tuis , Doe
ημέρα η χθες ήτις διήλθε, και φυλακή εν mine , sicut dies hesterna quæ præteriit , et custodia
νυκτί . Και τούτο προς απόδειξιν της αίδιότητος του in nocle . Hoc etiam dictum est ad demonstrandam
θεου παρέλαβε. Λέγει γάρ, ότι Τα χίλια έτη ενώ Dci alcrnilalem . Mille, inquit , anni coram le lami
πιόν σου ούτω λογίζονται χρόνος τις άγαν βραχύ- breve tempus reputantur , quam apud nos dies
τατος , ώς και παρ' ημών ή μία ημέρα, και αυτη una vel qum jam eliam prætericrit, Brevior nan
παρελθούσα · τούτο γάρ δηλοί το Χθές. Το δε, "Ητις que videtur ea dies, que præleriii , quam ea quæ
διήλθε εφερμηνευτικών του χθές. Η γάρ παρελθούσα adhuc presens est : el rursus , lain Ibreve tempιις
βραχυτέρα δικείτης ενεστώσης . Και αύθις, ως λογί. reputatur mille anni coram fe , quant apud no :
ζεται παρ' ημίν το τεταρτημόριον της νυκτός • τούτο repulatur quarla pars noctis : quam parlein no
γάρ φυλακήν εν νυκτί εκάλεσε • της γάρ νυκτός clis custodiam appellavit. Solent enim i qui in
εις τέσσαρα μέρη τοίς αμοιβαδόν νυκτοφυλακούσιν c exercitu per vices custodias faciunt , quamlibet
έν στρατοπέδους διηρημένης , επήγαγεν έτι πολλά noclem in qualuor dividere partes, el unamquan ) •
βραχύτερον το τεταρτημόριον της νυκτός · διότι και que parlem custodiam appellare : verbi gralia
ή νύξ αεί τάχιον υπoρρείν δοκεί παρά την ημέραν primam , aut secundam custodiam . Curn igitur
διά την αναισθησίαν των καθευδόντων, και διά το primo mille annorum spatium icmpori unius dici
σκότος , και δια την από των πόνων άνεσιν. Ούτω δε comparaverit, atque ejus quidem prielcritæ , addi.
τω θεώ η χιλιονταετηρίς λογίζεται, διότι αύτη μεν dit el quoddam tempus mullo brevius, quarlam
παραρρεί , και δε ακίνητος εστι και αΐδιος . Το δε, " Οτι scilicet noctis parlem . Brevior enim videlur nuk
βεβαιωτικών αντί του, " Οντως . quam dics , cuin 10s mullo citius prælcrfluere vie
dcatur, et quia qui dormiunt temporis lapsum non agnoscunt, el quia ob tenebras id eliam minus
percipitur, et quia laborantibus hominibus longilis esse videtur lenipus, quam cessantibus ab opere.
Non scciis igitur apud Deum mille annorum intervallum repulatur , quam apud nos aut præterita
des, aut quarta noctis pars, cum anni ipsi semper labantur et Quant, Deus vero immobilis sit el aler
mills . Dictio aulem , Quoniam , ad confirmandum posita est, et idem significat quod Vere.
τα εξουδενώματα αυτών έτι έσονται. Ευτελίσας Coulemplus corum adhuc erunt. Cum bunang
ο λόγος τα εν αυτοίς χίλια έτη, φησίν , ότι Αυτά έτι vitp. annos exiguos esse Prophela docuerit, lamelsi
εξουδενώσω, ώς ουδέν όντα προς την αίδιότητα του Dail mille annorum spatium nostra protenderelur
θεού • τα εξουδενώματα αυτών δηλαδή των χιλίων vita, adhuc tamen amplificat prolatam a se senlen
ετών επί πλείον έσονται , είτουν γενήσονταί μοι . liam, dicens se magis etiam ac magis hujusmodi
Είτα επάγει ετέραν εξουδένωσιν φαυλοτέραν. annorum spatia nihili faclurum , quin imo et con
lempinrum essc , cum au divinaın æternitatcm prorzns nihil sint. Contemplus, inquil, corum mille anno
rum adhuc crunt apud me, hoc est , cliam alque eliam a me magis contenineulur. Alium deinde liujusmoili
annorum conteinpliun ac viliorem affert , dicens :
Το πρωί ως χλόη παρέλθοι. - Το πρωΐ νύν, αντί Vers. 6. liane quasi herba Iranseant. - Niane
Ταχέως, ως και έν άλλοις ειρήκαμεν. Ταχέως, hoc in loco pro Cilo dixit, quemadmodum et alilia
φησί , παρελεύσεται τα χίλια έτη δίκην χλόης vidimus. Cito , inquit, pertraosibunt mille anni ,
ωκυμορου . instar herbæ alicujus, quæ cita peril .
Το πρωί ανθήσαι , και παρέλθοι » το εσπέρας Mane Poreal , el transcat, respere decidal , indu .

* Μatth. 31, 29. 11 l'sal . Civium , 74. 1 Psal. ΧΧΧν111 , 11 .

931 EUTHYMII ZIGABENI 932
τει, οι αrescat. Ηaec omnia ad celerem Iierba in- Α αποπέσοι , σκληρυνθείη , και ξηρανθείη. Ταύτα
lcrilum referuntur, quæ mane quidem diei forebit, προς το της χλόης ωχύμορoν αποτείνεται , ότι η
el pertransibit a fore, el vespere decidel ,. hoc est, χλόη το μεν πρωί της ημέρας ανθήσει , είτα παρε
cadet in terram : atque ita consumplo eo bumore, λεύσεται από του ανθείν το δε εσπέρας αποπεσει ,
quem autea habebal, obdurescet alque essiccabitur. είτουν κλιθήσεται εις την περιττεύει δε η πρόθε .
Omnia enim hæc verba licet oplantis modum reli- σις ' είτα σκληρυνθήσεται, δαπανωμένης της εν αυ
neant, in futuri tamen significatione accipiuntur. τη ικμάδος , και ούτω ξηρανθήσεται . Τα γαρ ευ
Atque ut oslenderet Prophela quain cilo berba κτικά νυν αντί μελλόντων λαμβάνονται . Το πρωί
pereat, uno atque eodem die florere eam descripsit, δε και το εσπέρας αντί του Εν πρωτα , και εν
atque arescere. Vel Toric ideo ita dixit, quia alique εσπέρα. Έν μια δε ημέρα πριν εικόνα της ωκυμο:
sint herba, qnæ uno alquc eodem die Norescant ρίας της χλόης ιστόρησε , δεικνύων το τάχος της
el pereant. Quidain hæc dicia esse asserunt de παραδρομής αυτής. " Αλλως τε δε και ότι εισί τινες
Judeis , quorum religionem ac cultum in templo χλόαι εν μια ημέρα ανθούσαι και απανθούσαι , και
mille laulum annis dicunt perscverasse , a Salomone απολλύμεναι • ταύτα μεν ούτως. Τινές δε περί των
vidclicet usque ad Christi passionem , ila ut sen- Ιουδαίων προρρηθήναι ταυτά φησε · λέγοντες επι
sus sit : quod hi mille anni, ob illorum scelera , ΒB χίλια έτη διαρκέσαι την εν τω ναώ λατρείαν αυτών
non secus a Deo reputati sunt, quam dies hesterna, τοσαύτα γαρ από Σολομώντος άχρι της του Χριστού
alque ideo quod contemplis eorum Judæorum ad- σταυρώσεως έτη συναριθμείται Φασιν ούν προαγο
buc erunt, et semper magis augescent. Et videmus ρεύειν τον λόγον, ότι ταυτί τα χίλια έτη ως η χθες
sane eos nunquam cessasse , quin semper magis ημέρα συλλελόγισται, διά την παρανομίαν αυτών.
contemplui sint et ludibrio. Et alia etiam conse- Διδ τα εξουδενώματα αυτών των Ιουδαίων επί
quenter ad prædicta intelligunt: quod scilicet mane πλείον έσονται , αεί προσεπιγινόμενα και δή βλέπο
eorum, hoc est felicilas eorum , pertransibit velut μεν αυτούς ουδέποτε παύλαν της εξουδενώσεως
herba. Eorum autem felicitas lantum duravit , re- λαμβάνοντας. Και τάλλα δε ακολούθως νοούσιν, ότι
gnanle Salomone. Nam poslmodun semper con- το πρωί αυτών , ήγουν ή ευημερία αυτών, ώς χλόη
cussi sunt . Alia aulem quæ sequunlur verba , ad παρελεύσεται ευημερία δε αυτών ή επί Σολομώντος
herbam reſeres, co modo quo janı prædiximus. μόνον βασιλεία • το γαρ εξής έκυμαίνοντο. Τα δε
εφεξής ρητά ως την χλόην αποδώσεις , ως προεί
ρηται.
Vers. 7. Quia defecimus in ira lua , el in furore " Οτι εξελίπομεν εν τη οργή σου, και εν τώ θυμώ
C
luo lurbali sumus . Delecimus, hoc est , diminuti σου εταράχθημεν . - 'Εξελίπομεν , αντί του , ώλι .
sumus et perivimus , dum tu peccatis nostris ira γώθημεν, απωλόμεθα, εν τω οργισθήναι σε ημίν
tus es. De ira autem et furore (seu potius, juxta αμαρτά ουσι. Περί δε της οργής σου και του θυμού
veriorem Grece dictionis θυμός significationem , διαφόρως είρηται • και μάλλον εν τω σ ' ψαλμώ.
.

do excandescentia ) persæpe alibi dictum est, et

præcipue in psalıno vi.
Vers. 8. Posuisli iniquilates nostras in conspectu "Έθου τας ανομίας ημών εναντίον σου. “Εθου
quo. Manifestas nimiruin ac conspicuas coram le. αυτάς γυμνάς ενώπιόν σου , και δρώμεναι ου δια
El cum latere non possint , sed oculis assidue luis λανθάνουσιν , αλλά και μάλιστα ταροξύνουσί σε καθ'
paleant, le idcirco semper magis irrilant adver. ημών.
suin nos.
Sæculum nostrum in illuminalione vulius lui. "Ο αιών ημών εις φωτισμών του προσώπου
Sæculum nostrum , hoc est vitam et conversatio σου . Αιώνα νύν τον βίον λέγει και την ζωήν. “Ολο ,
nem nostram . Omnis, inquit, vila el conversatio φησίν, ο βίος ημών, όλη η ζωή εις το εμφανές της
nostra manifesta est in conspectu tuo : et idenm D σης επισκοπής κείται, τουτέστι πεφανέρωταί σοι.
cst sensus, qui in præcedenti versiculo. "Ο δε νους ομοιος του προλαβόντος στίχου .
VERs. 9. Quoniam omnes dies nostri defecerunt. " Οτι πάσαι αι ημέραι ημών εξέλιπον . Αι ημέ
Omncs vilæ nostræ dies pertransierunt. Jam niorte ραι της ζωής ημών παρήλθον. Τη τελευτή πε πλη
proximi sumus ; ita enim , inquil, me sentirc per- σιάκαμεν ούτω γαρ με πείθει νοείν ή σφοδρότης
suadet calamitalum vebementia . Est autem mos
των συμφορών . "Έθος δε και άλλως τοις εν θλίψεσι
iis qui in angustiis sunt , ut dicant se ab eis op λέγειν, ότι τεθνήκαμεν, αποπνιγέντες ταις θλίψεσι,
pressos esse, ac jam periisse, veluti desperala και απεγνωκότες την σωτηρίαν . Είρηται δε πολλάκις
prorsus salute . Diclum eliam est persæpe, et de περί του , "Οτι, και νύν δε καθόλου ρητέον , ότι ένθα
niio repelcmus, quod dictio, Quoniam, seu Quin, ευρίσκεται, η αντιλογικών νοείται , ή βεβαιωτικόν , ή
alioquin ponitur ut confirmet, pro Vere, alioquia διηγηματικών και παρέλκον, ως και νύν. Τούτο δε
ralionein reddii, et alioquin tantum narral, et και μάλλον πλεονάζει παρά τω Δαβίδ. Και λοιπόν
abundare quodammodo videtur, ut hic ; el ila sæpe έστω σοι τούτο, εις το εξής, κανών ακριβέστατος.
posilain eam invenimus apud beatun David . Sil Περιττόν γάρ πολλάκις περί των αυτών λέγειν τα
igilur hæc tibi in futurum norma certissima . Su αυτά .
perſuun enim est eadem semper repetere.
933 COMMENT . IN PSALMOS . 934
και εν τη οργή σου εξελλίπομεν , Τούτο και Α Et in ira lua deſecimus. lilem cliam superius
ανωτέρω είρηκε . Διττολογεί δε νόμω των ελεεινο- dixit, sed sermonen repetil, corum niore, qui mi
λογουμένων . sericordiam implorapi.
Τα έτη ημών ώσει αράχνη έμελέτων . 'Αράχνη VeRs. 10. Anni nesiri quasi aranea medilabuntur.
νυν και της αράχνηςιστός : Εμελέτων δε , αντί του Araneam ponit pro aranex lela . Verbum autem
"Εμελετώντο , είτουν , ελογίζοντο · λέγει τοίνυν ότι Medilabanlur in passiva hic significatione posilun
τί έτη ημών ελογίζοντο , τουτέστι λογίζονται ημίν , est. pro Existimabantur, seu Reputabanlur. Et
ώσει αράχνης Ιστος , επίμοχθα και ολιγοχρόνια. Ο sensus est , quod anni nostri a nobis existimaban
γάρ τοιούτος ιστός πολλώ μεν υφαίνεται μόχθω διά lur, pro Existimantur, quasi arancæ iela , quæ
την άγαν λεπτότητα, θάττον δε φθείρεται διά την summo fit cum labore, el modicc dural lempore.
ασθένειαν. Ob maximam enim earum tenuitalem non mie

diocri texuntur cum labore , et ob inlirmitalem

celeriter pereunt.
Αι ημέραι των ετών ημών εν αυτοίς εβδομήκον . Dies annorum nostrorum in ipsis sep /uaginta anni :
τα έτη : εάν δε εν δυναστείαις , ογδοήκοντα έτη. si aulem in polentalibus , Ocloginla anni. Numerum
Ενταύθα τον αριθμόν ορίζεται των ετών , πόσα μέν B annorum determinat , quot sint niinirum anni po
εισε της δυνάμεως , πόσα δε τα της βίας. Φησί γάρ lentiæ, hoc est roboris , seu virium : et quot sint
ότι αι ημέραι των ετών ημών , ήγουν τα έτη ημών , anni violentiæ . Ait igitur, quod dies annorum no
εν αυτοίς μεν , ήγουν εν εαυτοίς , εβδομήκοντα έτη strorum , hoc est, quod anni nostri , in ipsis, pro,
εισίν. Επι τοσούτον γάρ έαυτών εσμεν , τουτέστιν , in nobis ipsis , sunt septuaginta anni. Eousque
εαυτών κυριεύοντες ενδυνάμως κινούμεθα . Εάν δε enim nos nostri sumus , hoc est , nosiri domina
εν δυναστείαις τις μέλλη ζήν, ό εστιν εν βία , διά το mur, roboreque ac viribus nostris movemur ; si
μόγις το δύνασθαι , ογδοήκοντα έτη τότε ζήσει . autem in polentalibus quis victurus sit, hoc est,
in violentia, co quod lunc vix aliquid fieri potest,
octoginta annis quis vivet.
Το δε πλείον αυτών κόπος και πόνος. Το δε El quod amplius eorum labor el dolor. Ulira
επέκεινα τούτων , όσον ζήσει τις, κόπος και πόνος los annos si quis vixerit, lalor ei erit et dolor,
έσται διά την άγαν ασθένειαν. Κόπος μεν ούν ή ob summam nimirum ælatis infirmitatem . Lalio
ταλαιπωρία , πόνος δε το άλγος . Τινές δε το πλείον rem autem hic posuit pro noiseria . Aliqui ea verba :
των εβδομήκοντα ή ογδοήκοντα ετών νενοήκασιν • C El quod amplius eorum , ita intellexerunt quod in
ότι ολίγη μεν ένέαυτοίς ή τέρψις, πλείον δε η θλίψις iis annis, qui sunt ultra dictos septuaginta vel
διά τα συνεχή συμπτώματα. octoginta annos, modica est in cis delectalio, sed
major est alicuio, propler frequentes casus.
"Οτι επήλθε πραότης εφ ' ημάς, και παιδευθη- Quoniam superrenil mansuetudo in nos, el erudie
σόμεθα . Πραότητα νύν την μετρίαν εκ Θεού παι mur . Per mansuetudinem mollicam Dei castiga -
δείαν ώνόμασε . Πραότητα δε αυτήν είπε , προς συγ- lionem intelligit. Ita enim miliori nomine eam
κρισιν ής εσμεν άξιοι τιμωρίας , διά τας αμαρτίας appellavit: quia si castigationi et correctioni illi
ημών. comparetur, qua ob summa delicia nostra digni
essemus , non casligolio, sed mansueludo polius
videri poterit..
Τίς γινώσκει το κράτος της οργής σου ; Εάν Vers. 11. Quis novil robur iræ luæ ? și modica
ή μικρά σου παιδεία τοσαύτην ημίν αίσθησιν ενε- castigalio tanlum nobis sensum præstitit, quis
ποίησε , τις άρα γινώσκει πόση , και ποία, και τις nosse poterit quant el quales sint iræ fuæ vi .
έστιν η ισχύς της οργής σου ; Επί τοίς ανεπιστρο- res , quibus uteris adversus eos, qui cum multa per.
φως έχουσιν όντως πολλή έστι και αφόρητος . D versc cgerunt , converti nolunt ? Magne sane vires
illae esse deleni, atque intolerabiles.
και από του φόβου σου τον θυμόν σου εξαριθ- El præ limore quo indignationem luam dinume
μήσασθαι ; Και τις πάλιν γινώσκει μετρήσαι τον rare ? El quis rursus iram luam novil meliri ? hoc
Cυμόν σου ; τουτέστι διαγνώναι πόσος εστιν . "Ον est, cognoscere, quanta sit. Vere nullus polerit ;
πως ουδείς τούτο δυνήσεται , διά το είναι σε φοβερόν quoniam lu valde lerribilis ac timendus es.
αγαν .
Την δεξιάν σου ούτω γνώρισόν μοι . Ούτως, Vers . 12. Derlerain luum sic notam fac niihi.
έγουν έν πραότητι και μετρία παιδεία ρυθμίζων με, Tu, inquit, sic dirigens me, in mansueludine ni.
γνώρισόν μοι την δεξιάν σου εν τη ημέρα της κρί- nirum atque in modica correctione , notam fic
σεως . Γνωρίσεις με δε αυτήν, στήσας έν τη δεξιά σου mibi dexteram luam in die judicii. Nolam vero
μετά των προβάτων. eain mibi facies , si in dextera ovium tuarum parte
mc statueris.
Και τους πεπεδημένους τη καρδία εν σοφία . El vinclos corde in sapientia. El rursils indica
Και έτι γνώρισόν μοι τότε τους δικαίους, συντάξεις mibi justos homines, illis videlicet me conjungens,
995 EUTIIYMII ZIGADENI 936
quorum corda alle mortem vincia atque alligala A με αυτούς, ών αι καρδίαι προ θανάτου τη σοφία
erant cum sapientia. Principίum autem sapientia επεπέδηντο. Αρχή γάρ σοφίας φόβος Κυρίου :
csl limor Domini " . Vel sapientia est discretio in. και άλλως δε σοφία Θεού η διάκρισις της αρετής
ter virtutem el vilia , el operatio per virtutem . El και κακίας. 'Αλλ ' ούτω μεν υπέρ της μελλούσης
hæc quidem ita præcedunt, intelligendo bicc verba κρίσεως. Νοείται δε και νύν, ότι Γνώρισόν μοι την
de futuro judicio. Possumus cliam intelligere ut δεξιάν σου , δηλαδή την αντιληπτικήν δύναμιν σου.
sil sensus : Notam ſac mihi dexteram tuam, boc και ευεργετικήν, και φυλακτικήν· ναι μήν και τους
est illam polentiam, quam in defendendo habes, σοφούς τα θεία , ίνα συνετισθώ δι' αυτών.
alque in conservando : et eos etiam homines ſac mihi nolos, qui in iis rebus sapientes sunt, que
pertinent ad divina. Cupio enim illoruin consuetudinc prudentior fieri.
VERS . 13. Converte, Domine. Vel le ad nos, a Επιστρεψον , Κύριε . " Η συ προς ημάς , ούς από
quibus aversus es , ob maxima delicla nostra , vel στράφης διά τας ημαρτίας ημών , και ημάς προς σε
nos ad le, qui passim aberramus via . τους πλανωμένους τήδε κακείσε .
B
Usquequo ? Nou converlis, scilicet : et cum in- "Έως πότε ; Δηλονότι , ουκ επιστρέφεις ;
terrogatione legenduin est .
El exorabilis esto in servis tuis . Qui aMicti sunt Και παρακλήθητι επί τοις δούλοις σου . Τα.
alque invocant le . λαιπωρουμένους και επικαλουμένους σε .
VERS . 14. Repleli sumus mane misericordia lua , Ενεπλήσθημεν το πρωί το έλεός σου, Κύριε ,
el exsullavimus, el lælali sumus. Prisens quidem και ήγκιλλιασάμεθα , και ευφράνθημεν . Ο μεν
vila vespera ac nocii comparari potest , propter παρών βίος είη αν εσπέρα και νύξ διά την κεχυ
crrorem ei immisluin , et quia landem in ea dor- μένην αυτού πλάνην , και διά το καθεύδειν ημάς,
.

mire dicimur, cum morimur. Conira , futura vila εν τούτω θνήσκοντας · ο δε μέλλων είη αν πρωί
mane appellari polest el dies , propter clarilalemi και ημέρα διά την λαμπρότητα , και διά το ανίστα
el propler resurrectionem a moriuis. Ail igitur σθαι ημάς εκ νεκρών. Λέγει τοίνυν, ότι κατά το
quod mane , lioc est in fulura vila , nos qui con- πρωί, τουτέστι τον μέλλοντα βίον, οι της επιστρο
versionem luam consequemur, ut dictum esi , hoc φής , ως είρηται, τυχόντες , εμπλησθησόμεθα του
cst, qui converlemur, a le replebimur misericor. ελέους σου, και αγαλλιασόμεθα, και ευφρανθησόμεθα.
dia tua, el exsultalbimus , et le: abimur. Est enim ς 'Αντιχρονίαν γάρ ενταύθα νενοήκαμεν, ώς Ακύλας
Bic tempus pro tempore, quemailmodum Aijuila et και οι λοιποί έσημειώσαντο · περί δε της αγαλλιά.
cæleri intepreles signiſicarunt. De exsullalione au- σεως και της ευφροσύνης διαφόρως είρηται .
len et lætitia variis in locis tradidimus .
VERS , 15. 11. omnibus diebus nostris lælali sumus . 'Εν πάσαις ταις ημέραις ημών ευωράνθημειν .
Hoc in loco etiam , Lælali sumus dictum est , pro Κάνταύθα ομοίως αντί του Ευφρανθησόμεθα . Εν
Liriabimur. Omnibus autem diebus nostris, hoc πάσαις δε ταις ημέραις, αντί του Διηνεκώς : ή χαρά
est, perpetuo . Fulliri enim sæculi gaudia perpe- γάρ του μέλλοντος αιώνος άμεσολάβητός τε και
lua sunt, nec aliquando aut desinunt aut inter- ακατάλυτος .
run puntur.
Pro diebus quibus humiliasli nos , arnis quibus 'Ανθ ' ών ημερών εταπείνωσας ημάς, ετών ών
υidimus mala. Hamiliasti nos omni earum admi- είδομεν κακά. Έταπείνωσας ημάς εν πάση κακο
ctionuin genere , in quibus justi versantur. Per παθεία, ή προσομιλουσιν οι δίκαιοι . Κακά δε λέγει
mala aulem lentationes alque alliciiones in- τις θλίψεις και τους πειρασμούς .
telligi !.
Vers, 16. El respice super filios luos, el super D Και ιδε επί τούς δούλους σου και επί τα έργα
opera lua, el dirige filios eorum . Respice, inquil, σου, και οδήγησαν τους υιούς αυτών. "Ιδε επί
ad patres el ad doctores nostros, qui servierunt τους δουλεύσαντάς σοι Πατέρας και διδασκάλους
tibi, et propter eos dirige nos eorun Glios ad ημών , και δι' αυτούς οδήγησαν εις αρετήν ημάς
.

virtutem ; el respice in nos servos luos, seu sce τους υιούς αυτών • η ίδε έφ' ημάς τους δούλους σου »
cundun carnem nobis sint filii, seu secundum και μή μόνον ημάς, αλλά και τους σαρκικούς τε
spirilum . και πνευματικούς υιούς ημών οδήγησον .
Vers. 17. El sil splendor Domini Dei nostri super Και έστωη λαμπρότης Κυρίου του Θεού ημών
nos . Splendor Dei , cst divina gratia , quæ onines εφ' ημάς. Λαμπρότης Θεού η χάρις αυτού λαμπρύ.
Sui participes illuminal. Splendorcm vcro Dei νουσα τον μεταλαμβάνοντα . Λαμπρότης δε Θεού ή
Cisil , pro spendore, qui a Deo est . από Θεού . " Εστω δε αντί του , είη .
El opera manuum tuarum dirige super nos . Se Και τα έργα των χειρών ημών κατεύθυνον ές
per nos , pro In nobis . ημάς . 'Εφ' ημάς αντί του Εν ημίν.
El opus manum tuarum dirige. Ea quæ supe- Και το έργον των χειρων ημών κατεύθυνον .
rics opera nranulin disit in plurali numero , uni- "Έργα χειρών πληθυντικώς αι πράξεις απλώς αι διά
• Εccli. 1, 16 .
937 COMENT, IN PSALMOS. 938
χειρών, α; κατευθυνθήναι δεόμεθα , ως μη παρεκ- A verse actiones sunt , que per manus fiunt,
καϊνη : της ευθύτητος , ήτοι του πρέποντος. "Έργον quas dirigi precatur , ne declinent a rectiludine,
δε χειρων ιδιαζόντως τινές την ελεημοσυνην ενότ- Ιιοc est , a decoro . Per opus aule: manum sin
σαν, το κεχωρίσθαι τιμηθείσαν , ώσπερ πεφιλημένην gulari numero , quila specialim significari di
μάλ.α Θεω. 'Ελεήμων δε ουχ ο διδούς μόνον, αλλά xerunt eleemosyuam , cujus separatim , et quasi
και ο συμπάσχων · έκ των μη εχόντων γάρ χρήματα quodam cum lionore meminisse Proptictain dicunt ,
συμπάθεια μόνον απαιτείται και παράκλησις . veluti præcipuum quoddam oplis sil, et Deo ma
'Αλλοι δε έργα χειρών είπον τα της πρακτικής ως xime gratum . Non lan: um autem ille dicitur mi
διάφορα χείρες γάρ ή πρακτική πολλάκις νοείται . scricors , qui largitur, sed cliam qui compolitur .
“Ερυ δε χειρών το της θεωρητικής ως μονοειδές: Nam ab iis qui nullas babent facullales, sola pe .
χειρες γάρ τρόπον τινά και ο νούς , ώς χειραγωγών litur con passio el consolatio . Alii per manuum
και ανάγων την ψυχήν. quidem opera , varia factivæ virtutis opera intel .
leserunt. Marius enim persæpe pro hujusmodi virtute accipiuntur. Per opus autem manual
sir gulari sermone, ipsans contemplationem , veluti quid in sua specie magis uniforme. Nam et ma
ons cerlo quodam modo pro ipso ctiam capiuntur intellectu : eo quod per ipsum, veluti quibus
dan manibus, anima vostra dirigatur ad virtutes, et ducatur ad Deum .
Ψαλμός τώ Δαβίδ ανεπίγραφος . B Psalmus ipsi Darid sine inscriprione.
ΨΑΛΜΟΣ ι '. PSALMUS XC.
Και περί μεν των ανεπιγράφων είρηται εν τω De Psalmis, qui inscriptionem suHam habenl,
προοιμίω της βίβλου. Διδάσκει δε και ψαλμός της εις Jicium est in Proæmio operis. Ducemur aulcie
Θεόν ελπίδος το άμαχον. hoc Psalmo, quantit el quain incomparabilus
sint illius spei vires, quæ in Deo est.
"Ο κατοικων εν βοηθεία του Υψίστου , εν σκέπη Vers, 1. Qui habitat in adjulorio Aliissimi, ir
του Θεού του ουρανού αύλισθήσεται. Ο χρώμε- protectione Doi coli commorabitur. lle , qui divino
ως ως οικήματι τη βοηθεία τη από του Υψίστου , 2uxilio ita utitur, veluti habitatione quadana , aut
τουτέστιν, ο μη διάγων έξω ταύτης όσον επί τω θαρ- «lomo, Ιιοc est , ille qui estra Ιιοc divinum auxi
δείν επί ταύτη μόνη : ούτος εν τη σκέπη διατηρη- liuin non Doratur, sed in eo solum coufidit, in
θήσεται του Θεού, ήτοι σκεπασθήσεται υπό του Θεού. custodia atquc in prolecione Dei serrabilur, hoc
Θεός δε λέγεται του ουρανού ως Δεσπότης " ει δε esi , protegelur a Deo. Deuin autem coli disii ,
θες του ουρανού, δηλονότι και της γης, και πάντων ut Dominum . Quod si cæli Dominus est, clarum
απλώς . Νοείται δε βοήθεια του Θεού και ο νόμος C cst quod ellerræ el cælerorum oninium est Deus.
των θείων εντολών, ον δέδωκε τους ανθρώποις εις Per auxilium autem , semper adjutorium Allissimi.
3 : 2ειαν κατά των δαιμόνων. divinorum mandalorum legem intellige, quam 112
ausilium boninibus dedit contra dæmones.
“Ερεί το ιρίω · 'Aντιλήπτωρ μου εί , και κατα . VERS. 2. Dicet Domino : Adjulor meus es lu, el
φυγή μου. Έρεί τω Κυρίω μετά παρρησίας , ότι τοfugium aeum. Is dicel Domino magna cum li
"Αντιλήπτωρ μου εί, και καταφυγή μου συ μόνος . berlale : Domine , lu cs adjutor mells, cl lu solus
cs rcfugium mcum .
"Ο Θεός μου , και ελπίσω επ' αυτόν . Αλλά Deus meus , sperabo in eum . Nec tantum ad ipsum
και ενώπιον άλλων ερεί, ότι Θεός μού έστιν ούτος, Derin secum ipse ila dicel, sed coram aliis alte
και ελπιω επ' αυτόν · τουτέστι , και παρ' άλλουςομο- stailur flein hanc suam, dicens : lic est Deus
λογήσει, ότι θεός αυτού εστιν. meus , cl sperabo in eum .
"Οτι αυτός ρύσεται σε έκ παγίδος θηρευτών , Vers. 3. Quoniam ipse eripiel le de la juco renan
και από λόγου ταραχώδους. Παγίδες των αισθη- lium , el a verbo perturbationum . Loquei nobis len
των εχθρών των θηρευόντων τα σώματα των αν- cuntur lamavisibilibus , quam abinoisibilibus inimi.
θρώπων αι ενέδραι και οι λόχοι. Τών δε νοητών D cis. Ηujus quippe 1: ndi liesles, quilhnana venant ar
των θηρευόντων τας ψυχάς αι προς τα φαύλα corpora , laqueos tendere dicuntur, cum insidios
συμβουλοι , αι επιθυμίαι, και αί διά των παθών putranil . Intellectuales allem liosles, qui non corpor :
επιβουλαί• τον δε ταραχώδη λόγον επηρεαστικών venantur, sed animas, laqucos adversus nos sirmunt,
λογων εξέδωκεν ο Σύμμαχος , τουτέστι, συκοφαν- cum aul prava suggerunt consilia, aut ad concie
τικόν» ταράσσει γάρ την ψυχήν του συκοφαντου- piscentias nos alquc ad passiones incitant. Sym
μένου . Επέστρεψε δε τον λόγον ο προφήτης προς machus pro verbo perturbationis , calumniarun
τον τοιούτον άνθρωπον, δηλονότι τον κατοικούντα sermonem reddil ; perturbant enim animam caluma
εν τη βοήθεια του Υψίστου, και παραθαρρύνει hip . Convertit autem Prophela sermonem suum
αυτόν. ad hujusmodi loominein , qui in Dei adjutorio la
bilal , viresque alque animum præslans, coulidcre
Curs jubet, dicens :
Εν τοις μεταφρένους αυτού επισκιάσει σοι. VeRs. 4. Scapulis suis obumbrabil libi . Hoc est,
Προαιπιεί σου. Μεταφορικός δε ο λόγος. Ο γάρ prolegel le . Esi aulem liic scrmo methaphoricus.
PATROL , GR . CXXVIII . 30
 EUTIYMII ZIGABENI 940
939
N: φui pugnal pro aliquo , Stare alle cum solet , A προπολεμών τινος, προ αυτού εστώς , σκιάζει του.
alijne hoc pacto illum legii, atquc obumbrat τον , είτουν αποκρύπτει τους οπισθίοις αυτού μέρεσι :
dergoribus suis. Scapulae enim ille partes dicun- μετάφρενα δε ο μεταξύ των ώμων τόπος, όν τινες
tur, quæ inter medios suint lumicros. Dei igitur νωτα καλούσι . Μετάφρενα δε του θεού ή φρουρη .
scapulæ pro ea accipiuntur potentia , qua conser- τική αυτού δύναμις . Ή αυτή δε και πτέρυγες θεού .
vare nos solet ac lucri : quam potentiam , alio
criam nomine, ielas Dei appellavil, dicens :
El sub alis ejus sperabis. Pro, confides, instar Και υπό τας πτέρυγας αυτού ελπιείς . - 'Ελ
pulli scilicci . πιείς αντί του, θαρρήσεις , δίκην νεοσσού .
VERS. 5. Sculo circumdabil le rerilas ejus. Sculo "Οπλω κυκλώσει σε η αλήθεια αυτού.- ' Οπλω ,
pro , instar scuti. Sensus est : Si lecum veritatem αντί του , δίκην όπλου• λέγει δε ότι , Εάν έχης αλή
habriciis, ipsa lu sculi instar circumdabil, et ex Οειαν , αύτη δίκην όπλου κυκλώσει σε , τουτέστι
omni undique parle custodiet . Ηujus igitur virtu- πανταχόθεν σε φρουρήσει . “Ορα δε και της αληθείας
lis laudes considera , quanlz sint, cum illani Dei εγκώμιον του Θεού γάρ ταύτην είπεν , ως οικείαν
esse dixcril , veluti ei familiarem ac domesticam , αυτώ. Ει γάρ το ψεύδος οικείον τω δαίμονε , δηλον
Jure autcm verilas Dei esse dicitur , quia si men- B ως αύτη τουναντίον εστίν . "Ενι δε και άλλως ειπείν •
dacium dæmoni ut quid proprium ascribitur , me- ότι Ό , όπλα , δηλαδή το σταυρό , χυκλώσει και φρου
rilo veritas Deo ut quid proprium appliealur . ρήσει σε ο Χριστός , ός έστιν αλήθεια του Πατρός :
Possumus et aliter dicere :: Sculo , hoc est , cruce Ο έωρακώς γαρ , φησίν , εμε εώρακε τον Πα
circundabil ct custodici le Chrislus, qui veritas τέρα .
est Pairis : Qui vidit enim , inquit , me, ridil el
l'airem meum " .
Non linebis a limore noclurno . Sive a demo- Ου φοβηθήση από φόβου νυκτερινου . Επαγο
bilius, sive ab hominilus bic timor inſera- μένου είτε εκ δαιμόνων είτε εξ ανθρώπων ,
ΙυΓ .
VERS. 6. A sagilla volante in die. A quocunquc Από βέλους πετομενου ημερας . 'Αφιεμένου
ca sagilla immissa sit. Immilluntur autem sagiler, ομοίως . 'Αφίενται γάρ εξ ανθρώπων τα αισθητά , εκ
malcriales quidem ab hominibus, intellectuales δε των δαιμόνων τα των παθών βέλη.
vero a dæmonibus, quæ passionibus suis animam
vulnerant. C
A re perambulante in tenebris. In teuepris ani. 'Από πράγματος εν σκότει διαπορευομένου . Εν
bul:int fur, insidiator , incendiarius , fornicatio, σκότει διαπορεύεται κλέπτης , επίβουλος , εμπρηστής ,
πορνεία , μοιχεία , δαίμων , και εί τι τοιούτον .
All occursudanion,
adulteriuna, el dæmoni
9 hujusmodi.
et oaliameri diano . Quodcunque Από συμπτώματος και δαιμονίου μεσημβρινού .
casu , inopinale aut involuntarie contingens, oc- Σύμπτωμα έστι παν απροσδοκήτως συμβαίνουν άβού
cursus «lici potest . Per diemonium vero nieridia .. λητον . Δαιμόνιον δε μεσημβρινόν οι μεν τον της
Πω, aliqui accdi.e drmonem dixerunt , eo quod ακηδίας είπον δαίμονα , τότε μάλλον επιτιθέμενον ,
ilo ,tempore magis 10s aggredi soleat, . Aliqui οι δε τον των αισχρών λογισμών , οι δε τον της ακο
vero diemoncm illuno qui turpibus cogitationibus λασίας και ούτοι γας, βαρυνομένης της γαστρος ,
pripest alque incontinentiæ ; ingravescenle enim επανίστανται τους ανθρώποις .
venire , reliemcntius insurgil, el in animas homi
Lum grass alur.
Vers . 7. Cadent a Intere illo mille, el decem
1
Πετείται εκ του κλίτους σου χιλιάς , και μυριάς
millia a dextris luis , ad le aulem non appropin- εκ δεξιών σου , προς σε δε ουκ έγιεί . - κλίτος -

quabil. Dictio luiere , tani elsi indefinite sit posita , D εστί το μέρος απλώς · νύν δε το αριστερον απλώς
hoc tamen loco sinistram partem signilica'. Si αινίττεται » λέγων ότι κατοικούντός σου εν βοηθεια
•

habitaveris , inquil, in Allissimi ausilio , cadent του Υψίστου , ως προείρηται , πεσείται εκ μέν του
quiilem a sinistra lui posle mille sagillæ, a αριστερού μέρους του χιλιάς βελών , εκ δε του δεξιού
destra autem deceni millia , et nihilominus le μυριάς • σου δε ουχ άψεται . Κατά δε υψηλοτέρας
11υ1 attingent . Altius tamen contemplando ,, aliuς θεωρίας φησίν ο λόγος , ότι Τοξευθήση μεν πολλά ,
. s sensus acconimodari : Tu, inquit,
potest his verbi και εκ των αριστερών , πλείον δε εκ των δεξιών ,
:
mullis quidem sagittis , a sinistra parle impeleris, Είεν δ' αν αριστερά μεν, όταν φανεροίς πάθεσιν ή
seil mullo pluribus a dextra . Sinistram autem in- τις τοξευόμενος , δεξιά δε , όταν επικρυπτομένοις .
Telligre passilis tuic lici, quando aperiis quis Ειδώς γαρ ο εχθρός , ότι πολλοί γυμνήν την εμπαθή
ac manifestis passionum " jaculis impelilur, deale- συμβουλήν ού παραδέχονται , άρχεται μεν από χρη :
ram vero , quando ab occultis . Scicns aulem ini- στου , τελευτά δε εις πονηρόν.
miens quod milli pravas ejus suggestiones non suscipiunt, quibus ipse in aprrio ac palam eus

** Jan. , 9.
 COMMENT . IN PSALMOS . 942
941
incitare conatur ad vitia , ascutia utitur. Incipit eniin a bonis operibus, sed landem desinit in
nialum .
Πλήν τοις οφθαλμοίς σου κατανοήσεις , και Α VERS. 8. Verumlamen oculis tuis considerabis, el
ανταπόδοσιν αμαρτωλών όψη." Ομως, τοις νοεροίς relributionem peccatorun ridebis. Verum si intel
οφθαλμοίς σου θεασάμενος , μαυήση τούτο ότι αλη . lectus lui oculis consideraveris, intelliges hoc
θε; εστι , και την τιμωρίαν των εχθρών έδης . vcrum esse, suppliciaque ac pænas delinquentium
videbis.
" Οτι σε , Κύριος , η ελπίς μου. Ακούσας τας ρη Vers. 9, 10. Quoniam lu es, Domine, spes mea.
θείσας επαγγελίας και μέλλων κατοικείν εν βοηθεία Auditis Prophelit nostri sermonibus, is qui in
του Υψίστου , αναβοά λέγων υφ' ηδονής • Συ, Κύριε, Dei adjutorio babitaturus est, præ summa lælitia
υπάρχει η ελπίς μου. Είτα αντιφθέγγεται αυτό και ad Deum cxclamal, dicens : Vere iu, Domine, cs
προφήτης τα εξής: spes mea ; el deinde Prophela ei respondel, quæ
sequuntur :
Τεν Υψιστον έθου καταφυγήν σου; Ού προσ . Allissimum posuisti refugium luum ? Non accedent
ελεύσεται προς σε κακά, Το , Τον Ύψιστον ad le mala. Verba illa : Altissimum posuisti refu .
έθου καταφυγήν σου , κατ' ερώτησιν αναγνωστέον : gium fuum, cum interrogatione legenda sunt :
ετα το λοιπόν κατά απόφασιν. Του γάρ έχοντος κα- qux aulein sequuntur, absolute alque in modum
Σαφυγήν τον Θεόν ούχ άπτεται πειρασμός • και μάρ B scutentiæ . Nam qui Deum habuerit in refugium ,
τυς αυτός ο διάβολος , βοών προς τον Θεόν περί του non callet in lenlationibus. Atque bujus rei testis
Ιώβ • Και συ περιέφραξας αυτού και τα έσωθεν , cst ipse eliam dæmon, qui de bealo Job clamabat.
και τα έξωθεν . " Οτε δε παραχωρήσει ο Θεός ,άπτε- ad Deum , dicens : Tu eum munisti intus el foris".
ται αυτού . Κακά δε λέγει τις περιστάσεις, τους Touc enim Lantain infestat demon, cum id Deus
κινδύνους permillit. Per mala autem infortunia intelligis,
aut pericula.
Και μάστιξ ουκ έγγιεί τη σκηνώματι σου . 'Αλλ ' El flagellum non appropinquubil ladernaculo luo.
ουδε των οίκω σου πλησιάσει συμφορά περιττή δε η Quinimo nec domυί ιut ulla appropinqualit ca,
πρόθεσις. Και άλλως δε μάστιξ μέν αν είη η νόσος , lamitas. El aliter, per Dagellum agritudinem in
σκήνωμα δε της ψυχής το σώμα. Το δε γλαφυρώνε- telligere potes , et per lalbernaculam ipsum corpus
μον , ότι το μέν ανθρώπιν θεού τα τοιαύτα κακά και in quo anima diversalur. Nec ab rc est, ut in
και μάστιξ αγώνες και δοκίμιον εισι, το δε αμαρ- telligamus, quod lioniinibus Dei, hujuscenols
τωλώ μάστιγες• Πολλαι γάρ, φησίν, αι μάστιγες leulaliones certamina sint et probationes, pecca
του αμαρτωλού . C lori aulem Dagella. Mulla enim , inquit, pageila
peccatoris 75.
" Οτι τους αγγέλοις αυτού εντελείται περί σου , Vers. 11. Quoniam angelis suis mandabil de le ,
του διαφυλάξαι σε εν πάσαις ταϊς οδοίς σου. ul custodiant le in omnibus viis Tuis. Ilujusmodi
Τοιούτον και εν τώ λY ψαλμό έφη : Παρεμβαλει sententiam habuimus in psalmo Lili, ibi : Casira
άγγελος Κυρίου κύκλο των φοβουμένων αυτόν, melabitur angelus Domini in circuitu limentium
και ρύσεται αυτούς. Και ο 'Αβραάμ δε τον οικε- eum , et eripiel eus. Abraliam eliam, servum sumir.
την παραθαρρύνων , είπεν : 'Ο άγαθος Θεός απο- confidcre jubens, dicebat : Bonus Dominus millct
ετελεί τον άγγελον αυτού προ προσώπου σου . angelum suum ante faciem luam " . Ipsum ctiam
Και ο Ιακώβ δε είρηκεν : “Ο άγγελος ο ρυσάμενός Jacob dixisse legimus : Angelus , φui liberavit me
με εκ πάντων των κακών . Έξ ών μανθάνομεν , ότι ex omnibus rralis 78. Ex his auleni omnibus illud
δι' αγγέλων φρουρεί τους πεπειθότας επ' αυτόν και colligimus, quod Deus per angelus suos ONUCS
θεός . ' Οδούς δε λέγει τας πράξεις . Περιττόν δε το cos luetur, qui in co confidunt. Per vias aulem
του . actiones intelligit.
'Εει χειρών αρουσί σε , μήποτε προκόψεις D Vers. 12. In manibus lollent le,ne quando ogie
τρός Αίθον τον πόδα σου . Χείρες αγγέλων αι das ad lapidem pedem quum . Per angelorum
φρουρητικαι δυνάμεις αυτών • αρούσι δε, αντί του, manum illam intelligimus potentiam , quam in
ρατάσουσι σε , εν ταις δυσχερείαις , ώς μηδε λίθω cuisludiendo habent, alque in conservando. Tollent
προσκρούσει τον πόδα σου . Και άλλως δ' αν είη λί . autem , hoc est, ferent inter infortunia scilicet,
θο ; μεν πάσι αμαρτία και πάν εμπόδιον , πούς δε adeo ul neque ad lapidem offendas pedem luum .
η πολιτεία , δι' ής ερώμεν τον βίον . El aliler : Lapis est omne peccatum atque omne
impedimentum ad virtutem, pes vero, ille courersalionis nostræ ordo, ac modus quo per hanc
ritam incedimus.
'Επιασε'δα και βασιλίσκον επιβήση , και κατα- VeRs. 13. Super aspidem et basiliscum ascendco.
τατήσεις δέοντα και δράκοντα. Ούχ άψεται σε el conculcabis leonen el draconem . Ipsä. eliam vce
ούτε ιοβόλον θηρίον , ούτε σαρκοβόρον . Και τούτο εις nonalc aique immites ſera le nunquam lædent ;

» Jab . 1 , 10. το Psal . Σχει , 10 . 11 Gon . ISIV . 7 . 18 Cen . ΧΙ.νΙ, 16.

943 EUTHYMII ZIGABENT 944
sicuti lozimuz aceiilisse in ull's sanctorum . Jaria A noii.ois tiv ży:wv iş:67,, xalw; ai inropiat :ic
anagogicuas vero sensum , per ascensum lunc, eu σκουσιν. 'Αναγωγικώς δε , διά της επιβάσεως και
jer conculcationem venenalorum alquc immiljuin καταπατήσεως των άγαν ιοβόλων και σαρκοβόρων
animalium, polentiam illam intellige sanctis da- Οηρίων την επικράτειαν πάσης πονηρίας και βλά
iam , adrersus omnes mali ; vitales et nocumenta ; της ην ξατο . Νοτηθείη δ ' αν ασπίς μεν ή διαβολή :
per aspidem vero , calumniæ vilium intelligere και αυτη γάρ ιόν εναποπεύει τους ώσί των ανθρώ
possumus, eo quod more aspidis in aures hami. .
των βασιλίσκος δε η βασκανία : ώσπερ γάρ εκείνος
nun venenum immillal; el per basiliscum, invidia: ", εν τοις οφθαλμοίς έχει την λύμην, ούτω και αυτη
quæ quasi basiliscus, perniciem ac virus in oculis διά των οφθαλμών λυμαίνεται. Λέων δε η ωμότης "
gesial : leonem etiam pro crudelitale ac sxsilia δράκων δε ο θυμός διά το θεσμόν τε και οξύ και
Wielligere omnibus facillimum est ; draconemque δραστηριον, και πάντα καταπατήσει και δίκαιος , και
pro indignatione, ob summam nimirum illius υφ' ών ουδε όλως βλαβήσεται . Λέγεται δε ο δαίμων
velicnientiain alque ellicaciami. Hæc igitur omnia ασπις , και βασιλίσκος , και λέων και δράκων , ως
justus conculcabit, el minime ab eis lædelur. Ad τις λύμας τούτων φέρων εν εαυτώ.
brc omnia addamus, quod dæmon dici potest aspis, basiliscus, leo, el draco, veluti, qui omuia
illorum vitia in seipso solus conipleclatur.
Vers. 14. Quoniam in me speravit, liberabo eum . B “Οτι επ ' εμέ ήλπισε, και ρύσομαι αυτόν. Επει
Quoniam magna ac fere incredibilia Prophcta ei μεγάλα και μικρού άπιστα επηγγείλατο , καταπατείν
pollicillis est , qui in Deo speraverit, quod conculo τα χαλεπώτατα των θηρίων και μηδέν εκείθεν βλά
caturus nimiruin sit scrissimas atque immanis. πτεσθαι , εισάγει τον Θεόν αυτόν βεβαιούνται τα ει
simas feras, ct nullam illinc ipse lesionem rela- ρημένα και διδάσκοντα , τις και της εις αυτόν ελπίδος
lurus, introilucil drinceps Deum ipsuni ea confir• καρπός . Επ ' εμέ, φησιν, ήλπισεν ο τοιούτος, και
municm , quæ dicta sunt , el docentem , quisnam λοιπόν εγώ ρύσομαι αυτόν εκ παντός κινδύνου .
fructiis sil spci illius, quæ in Deo collocatur. Ini me, inquit, bujusmodi bomo speravil, cæterum
ego illuin a quocunque criſiau priculo .
Prolegam cuin , quoniam cognovit nomen mcum . Σκεπάσω αυτόν , ότι εγω το όνομά μου. “ Ορα
Vidc quomodo dixit nomen meum. Naturam cnim πως είπε το όνομά μου. Την γάρ φύσιν αυτού
divinain pullus polest intelligere. llle autem Dci ουδείς των απάντων εννοήσαι δύναται. Γινώσκει δε
Bomen cognoscere dicitur, non qui laplum illum το όνομα του Θεού ούχ και απλώς γινώσκων ότι ούτος
lemn csse cognoscil, sed is qui se illi virtute ac Θεός, αλλ ' ο αξίως αυτή προσφερόμενος .
inoribus dignum offeri. C
VERS, 15. Clamabit ad me, el ego exaudiam eum . Κεκράξεται πρός με , και επακούσομαι αυτού
Dnia nihil scips , aut Deo indignum petil . Διότι ουδέν ζητήσει ανάξιον του Θεού και εαυτού .
C :\ n ipso suin in tribulatione. In omni lentatione, Μετ' αυτού είμι εν ολίψει. Εν παντί πειραγώ,
III olim adfui tribus pueris, el poslca omuibus ώς μετά των τριών παίδων, ως μετά των μαρτύ .
alijs martyribus. ρων ύστερον.
Eripiam eum . Ex cmni angustia. Vide in psal- Εξε.λούμαι αυτόν . Εκ πάσης ανάγκης ζήτει ένα
.

mo XIXVI , ibi :: Non vidi justum derelicium . llem το λς' ψαλμώ την εξήγησιν του, και ουκ είδον δί .
jbi : Dominus 1100 derelinquel eum in manus ejus. καιον εγκαταλελειμμένον · καί του, Ο Κύριος ου
μη εγκαταλίπη αυτόν εις τας χείρας αυτού .
Et glorificabo eum, No: laulum eripiam, scd Και δοξάσω αυτόν . Ου μόνον εξελούμαι, αλλά
insignem ac clarum reddaui, ob summain illius in και περιφανή ποιήσω διά την οικείωσιν.
me bencvvientiam ,
Vers. 16. Longiladine dierum replebo eum . Si AΙακρότητος ημερών εμπλήσω αυτόν . Είχε ταυ .
hanc a me longirudinem perquisiverit. Vel, per την ζητήσει. "Η μακρότητα ημερών λέγει την αιώ
Iongitudinein dierum, eternatm vitam intelligr , Ο νιον ζωήν, διότι μία εστίν ημέρα εκείνη, μακρότης
que e una dires est, et Ιοιιgitulo dierum dicitur, ημερών ονομαζομένη διά το ακατάλυτόν τε και
( o quod nunquam cessel, el successiones non αδιάδοχον. 'Αδιάφορος δε ενταύθα ή του εμπλήσω
halical. σύνταξις .
El ostendam illi salutare meum . Salutem , quæ a Και δείξω αυτό το σωτήριών μου . Την παρ'
mc est, quod scilicct salvare omues possunti, qui έμου σωτηρίαν , ότι δύναμαι σώζειν εις εμέ ελτί
in me sperall. ζοντα.
Psalmus canlici in die sabbali. Ψαλμς ωδής εις την ημέραν του Σαββάτου .
PSILNUS XCI . ΨΑΛΜΟΣ Α',
Quid sil Psalmus caulici in Pro @ mio operis Τι μέν έστι Ψαλμός ωδής , προείρηται εν τω
dictum est . Et hic quidem psaluus auctoris et προοιμίω της παρούσης βίβλου . "Εστι δε ο ψαλμος
canloris caret nomine. Nullam cniu nomen habel ούτος ανώνυμος μεν , ουκ ανεπίγραφος δε. "Όνομα
aue Divid , aut alicujus caulorum principis : quia μεν ούτε του Δαβίδ ούτε τινός των αρχιωδών εμφέ .
scilicet ab omnibus, communi choro, fuit decan- φοι δεν το παρά πάντων κοινή το :ε μελωδείσθαι .
945 COMMENT . IN PSALMDS . 946
Erreypa ... 1! 03. Eiç zor spare pou Snobútov, a Lallis. Inscriptione tamen prorsus carel .
ως μέν τινές φασιν , ότι το Σαββάτω τούτον μόνον Inscribitur enim : 11 diein Sabbali, ca ratione, ut
απεχλέρωσεν ο Δαβίδ χαριστήριον τω Θεώ » και quidam dicunt, quod beatus David , solis Sabbatis
πηνικαύτα πάντες οι αρχηδοί συνιόντες ηδον αυτό , • in gratiarum actionem , Deo cauendum cssc cum
"Ως δε λέγουσιν οι θεωρήσαντες υψηλότερον , εις την destinaveral. Tunc elehim omnes chororam prill
ημέραν του μέλλοντος αιώνος και ψαλμός ούτος αφορά , cipes una convenire solebaul, ul clinicanerent.
και το εν αυτή διδάσκει • λέγω δή την των αμαρτω- Verum ij qui divina sublimins couleuplantur ,
λών τιμωρίας και την των δικαίων τιμήν. "Ωσπερ pertinere dicunt hunc ps:almain all futuri judicii
νερ το Σάββατον , κατάπαυσις ερμηνευόμενον , αρ- lieur , et de delinquentiun» penis, et justorians pre
γιαν είχε παντός έργου βιωτικού· ούτω δή και ημέρα miis Iraclare ; ct qucmadmodum Sabbali dies ab
εκείνη, κατάπαυσις ούσα του παρόντος βίου , πάσης 0 :sini prorsus opcrc varabal, ila illa futuri jutlicji
βιωτικής ελευθέρωται φροντίδος , και Σάββατον dies, que requies est priesentis vitæ , ab omni
ονομάζεται . mundana cura homincs liberal ; aliyle ideo jure
Sabbatum , hoc est , requies appellatur.
'Αγαθόν το εξομολογείσθαι τω Κυρίω . " Οντως και VeRs. 2, 3. Bonum esl confileri Domino. Pero
α : 10ον το ευχαριστεί θεώ. bonum est agere Dco gratias .
Κεει ψάλλειν τα ονόματί σου , Υψιστε» του El psallere nomini tuo , 'Allissime, ni annuntiemus
αναγγέλλειν' το κρωί το έλεός σου , και την αλή- mana misericordiam tuam , el reritatem lui per
δε αν σου κατά νύκτα. Και άδειν σοι χαριστήρια . noclen . El cancre bonum est gratiarum actioncs .
Τινές δε ούτως ήρμήνευσαν, ότι αγαθόν το εξαγο- Quidlam ita exposuerunt quolIonum est confiteri
ρεε : πρώτος το θείο τας αμαρτίας , είτα άδειν el annuntiare prinum Deo peccata , deinde canere
αυτό , ένα καθαρά γένηται η ψαλμωδία. Ειπών δε ci , ila lil psalmodia nostra , quæ ei canitur, manda
απλώς ότι αγαθόν τόδε και τόδε, είτα αφορίζει τη ac pora sil . El cum diseiil : Bonum cst facere hoc
αγαθιά τούτω πράγματι και καιρούς, και φησιν , alquc illud, lunc demum buic bono operi opium
ότι 'Αγαθόν έστιν ώστε αναγγέλλειν , είτουν αναλογί- atque idoneum etiam profigit tenpus, dicens φuod
ζεσαι και εκφωνείν , το πρωί μεν, αρχομένης της bonuin est, ut mane, hoc est, ut in principio dici
ημέρας , το έλεος του Θεού . ότι ελεήσας ημάς, ου annuntiemus, boc est , ut mcdiicmur, atque clſe
σ:ισμό κατέχωσεν, ου πυρί κατέκαυσεν, ουχ υδατι ramus nisericordiam Dci ; quod scilicet miseri
κατεβάπτισεν, ου θηρίοις, ου πολεμίοις, ου φονεύσιν cordia nostri pcrmolus, nec lorremolii nos obrui
άλλους παραδοθήναι παρεχώρησεν · άπερ και τα C pcruisit , nec stu existingui , and aquis reari , n•
όμοια τούτοις ως επί πανεν νυκτί πεφύκασι γίνεσθαι» a feris, neque ab inimicis , all ab aliis malis ros
και το μέγιστον , ουκ επιβουλευθήναι παρά δαιμόνων budi permisil. Quæ omnia in noclo accidere sue
είστε κατά την νύκτα δε' ομοίως αναγγέλλειν την lent. Et, quod omnium maximum est, non c011
ολήθειαν αυτού . Αλήθειαν δε του Θεού νόησον εν- cessit , ut damonum ,insidiis vinceremur. Similitcı
ταύθα το αλάθητον αυτού • ίνα, τούτο αναγγέλ. el per noclem bonum cst Dei veritalem annun:
λοντες , κατά τον νυκτερινών καιρών, ότε μάλλον tiare , Iloc est , prellicare , aut clotlere illius
της ηδονές σαρκός και κακοβουλίας κινούμε- cognitionem ac scientiam , qua nilhil Litere
€ α , συστελλώμεθα , υπομιμνήσκοντες εαυτούς ότι pulest . Alque lioc facere idco bonum cst, ul noctis
ω λανθάνομεν αυτόν , είτι και πράξομεν , ή μελετή- tempore, quando ad corporis volupiales moveri magis
σομεν . Δυνάμεθα δε λέγειν ότι διά της πρωτας όλην sulemus, annuntiando bas divinas laudes, coinpri
την ημέραν ενέγηνεν, ώς από μέρους το όλον. mamur a viliis, in memoriam revocantes quomodo
Lalere cum nihil polerii, quota nobis gestum ant ctia meditatum fueril. Possui:us ciiam intelli .
sere , quod per mane, lolu : dicun signilicet, veluli a parte lolum .
'Εν δεκαχόρδω ψαλτηρίω. μετ ' ωδής , εν κι. Ο Vers. 4. In decachordo psallerio, CHIN cantico,
θάρα . Τάς τε πέντε του σώματος αισθήσεις, και in cillaro. Quinijue nimirum corporis sensus, el
τις πέντε της ψυχής δυνάμεις, συμφώνους αλλήλαις φuiuc anime potentias , consonas atque con -
απεργασάμενοι , διά πασών τούτων δοντες τω Κυ- cinnas mutuo inter se reddcntes, cl per hæc omnia
ρω · ζήσει την εξήγησιν του τρίτου στίχου , του Cliri.co Domino canenles, uit divinius in ferlin
13' ψαλμού , σφόδρα το παρόντι συνάδουσαν. versiculo psalmi xxxl , ubi fere similia bo.best!!!
veilia .

“Οτι εύγρανάς με , Κύριε , εν τω ποιήματά σου : VERs. 5. Quoniain lætificasti me in factura 1111,
και εν τοις έργοις των χειρών σου αγαλλιάσομαι. el in operibus mannum tuarum exsultabo . Per facili
Ποίημα μεν είπον τινε ; καθολικώς την αισθητήν rain , quidam universam hanc lotius mundi machi
κτίσιν, έργα δε χειρών τα κατά μέρος της τοιαύτης nam intelligunt ; cl per manuum opera , particulares.
x:ίσεω;, ών όρων το μέγεθος, το κάλλος, την ποικι injus crcatura specics , quarum magnitudinem ,
λίαν , την εναρμoστίαν, την χρησιμότητα και είς: inquit, nt pulchritudinem , varietatem , concinni.
τη::ον , ομού και ιδία ενιαίομαι , και έτι latem utilitatemque , et cætera hujusmedi tam in
947 EUT.UYMII ZIGABENI 948
universum,quam particulariler ρruspiciens, Irlor , A γαλλιάσομαι . "Αλλοι δε ποίημα και έργα χειρώ
( l amplius eliain semper exsultabo. Alii vero per διπλασιασμόν νοήματος εκάλεσαν.
Sacluram , et per mantuin opera , idem æque
dixerunt siguilicari .
Veas. 6. Quaill, magnificala sunl operu lua , Do. Ως έμεγαλύνθη τα έργα σου , Κύριε. Το ως
mine. Dicio , quam intentionem signilical. Valde κατ' επίτασιν κείται . Λίαν, φησί , μεγάλα τα έργα
magna, inquit, alque admiranda sunt opera lua, σου · ου μόνον όσα εν τη προρρηθείση κτίσει, αλλά
non solum quæ ad creationem , sed ca eliam qua και όσα εν προνοίαις , και οικονομίαις , και τερατουρ
ad providentiam, ad dispensationem, ad miracula, γίαις , και τοις τοιούτοις. Περί δε έργων είρηται
et ad ominem deniquc administrationem tuam εν τω πε ' ψαλμώ.
pertinent. De operibus autem Dei latius dictum
est in psalmo LΧΧΧν.
Nimis profundæ factæ sunt cogilaliones tuæ. Σφόδρα εβαθύνθησαν οι διαλογισμοί σου . Το
Inscrutabiles, inquit, ac ininvestigabiles se nobis εβαθύνθησαν αντί του, βαθείς και ανέφικτου
esse demonsliarunt cogitationcs luæ, el consilia εφάνησαν. Διαλογισμούς δε λέγει τάς βουλάς . Τού
tua impenetralilia . Videtur allerm consimilis sen- Β τους όμοια και Παύλος είρηκεν ο βάθος πλούτου
lentia illa Pauli : 0 proſundum diviliarum sapien- και σοφίας και γνώσεως Θεού , ως ανεξερεύνητα
liæ et scientiæ Dei ! quam inscrutabilia sunt judicia τα κρίματα αυτού και ανεξιχνίαστοι αι οδοι
ejus alque investigabiles viæ ejus " ! αυτού !
Vors. 7. Vir insipiens non cognoscet. Insipientem 'Ανήρ άφρων ου γνώσεται . "Αφρονα νύν καλεί
Illum appellat, qui divivarum rerum cognitionem τον μη τήν θείαν φρόνησιν έχοντα , και εί την ανθρω
nullaum habet,, tametsi humanarum scientiarum πίνην έκτήσατο , την εκ της θύραθεν σοφίας. Ο γάρ
exteriorem quandam cognitionein labeat : Mujus . τοιούτος , φησίν, ου γνώσεται , ότι μεγάλα τα έργα
modi, inquit , homo non cognoscet, quod magna σου , και ότι βαθείς οι διαλογισμοί σου : αλλ' εαυ

sunt opera tua , et quod profund:ε εuntcogitationes τωθαρρήσας, καταλαβείν πειράσεται • και διά τούτο
luæ, sed confidcns sibi ipsi, lentabit in caruin καταπεσείται .
profundum descendere, atque boc pacto (veluti er
præruplo quodam in abyssum) cadet.
Et in prudens non intelligel hæc. Eamdem repetis Και ασύνετος ου συνήσει ταύτα . Το αυτό και
sententiam . νυν εδίπλωσε νόημα .
VERs. 8. Cum exsurgerent peccatores quasi herba, C Εν τω ανατείλαι αμαρτωλούς ώσει χόρτον ,
etel inclinati sunt omnes,, φuί
qui operantur iniquitatem.. και διέκυψαν πάντες οι εργαζόμενοι την ανυμίαν .
Conjunctio, el , abundat boc in loco ; inclinari Περιττός ο και σύνδεσμος ενταύθα . Διέκυψαν δε
allein dixit pro incurvari atquc humiliari , ut sit αντί του, κατεκάμφθησαν , εταπεινώθησαν . Ο δε
sensus : Cum peccatores orti essen , el instar νούς εστι τοιούτος, ότι 'Ανατείλαντες αμαρτωλο .
herbæ ad tempus Norerent, illum tamen Norem ac δίκην χόρτου, τουτέστιν ανθήσαντες πρόσκαιρα , ου
vigorem diu retinere nequiverunt, sed inclinati μέχρι πολλού την ακμήν παρέτειναν , αλλά διέκυψαν :
sini, el deciderunt ; cosdem autem peccatores τους αυτούς δε λέγει και εργαζομένους την ανο
appellat, et operantes iniquitalen . μίαν .
VERS. 9. Ut exterminentur in sæculum sæculi . " Οπως αν εξολοθρευθώσω εις τον αιώνα του
Inclinali vero sunt, et a prima ſelicitale deciderunt, αιώνος . Διέκυψαν δε και της ευημερίας εξέπεσον ,
ut puniantur in futuro sæculo . Solet eniin bea- ένα κολασθώσιν εις τον μέλλοντα αιώνα . Εξολόθρευ
108 David ælerni sæculi pænas , alyne iniculie σιν γάρ επί του ατελευτή του αιώνος και απώλειαν
solabilem illam perditionem , exterminalionein την απαρηγόρητον κόλασιν είωθεν ο Δαβίδ ονομά
appellare ; el dicit quod ruinam et lapsum a præ- ζειν. Λέγει τοίνυν, ότι την ενταύθα της ευδαιμονίας
D
senti felicitate sument pro arrhabone ſuluri sop- έκπτωσιν αρραβώνα της έχει τιμωρίας έκτήσαντο
plicii : ex quibus verbis aggreditur Prophela εντεύθεν ούν εισβάλλει εις τας ημέρας του μέλλοντος
lraclalum de sucuri judicii die , quemadmodum αιώνος ώς εν προοιμίω του ψαλμού , προειρήκαμεν .
diximus in principio psalmi. Συ δε ύψιστος εις τον αιώνα , Κύριε . Συ δε
Tu autem aliissimus in æternum , Domine. Tu
ανέφικτος αει , και ανεξερεύνητα τα κρίματά σου .
1
Allein investigabilis cs , cl judicia lua inscrutabilis.
Vers. 10. Quoniam ecce inimici lui, Domine, "Οτι ιδού οι εχθροί σιν, Κύριε · έτι ιδού οι
quoniam ecce inimici lui peribuni. Dei inimici non εχθροί σου, Κύριε, απολούνται . Εχθροί του Θεού
lanluin infidcles sunt, sed quicunque eliam ουκ άπιστοι μόνον, αλλά και οι αμαρτωλοί , ως τη
delinquentes, quia dialyolo Dei inimico obtempe . έχθρα αυτού του διαβόλου πειθόμενοι . Απώλειαν δε
rani . Peribuni auiem in fiiluro sæculo . την έν το μέλλοντ : αιώνί φησι.
Et dispergentur omnes, qui operantur iniquitalen :. Και διασκορπισθήσονται πάντες οι εργαζόμε .

' Κυν . Χι , 33 .
 949 COMMENT. IN PSALMOS . 950
roι την ανομίαν . Διασκορπισθήτονται εις τας δια- Α A varas nimirum penas atque ad varia su -
φόρους κολάσεις . plicia .
Και υψωθήσεται ως μονοκέρωτος το κέρας μου. VeRs. 11. Ei erallabitur sicut unicornis corum
Κέρας εαυτού τον Χριστόν ο Δαβίδ εκάλεσεν, ώς εξ menm . Cornu suulin beatis David Christini ap
αυτού το κατά σάρκα βλαστήσαντα , περί ου πλατύ- pellavil , quasi ex se germinandum , secun :lum
τερον εν τώ πη ' ψαλμώ · ενθα, και εν τω ονόματι carnem , de quo latius dictum est in psal
μου υψωθήσεται το κήρας αυτού. Υψωθήσεται mo LXXXVIII , ibi : El in nomine meo eraltabilur
δε , αντί του μεγαλυνθήσεται , εν τω καιρώ δηλαδή cornu ejus. Exaltabilar aulen , hoc est, waznilica
της μελλούσης κρίσεως , πάντων των εχθρών αυτού bitur, in tempore nimirum ſucuri judicii, proſliga
ταπε νωθέντων . Υψωθήσεται δε , ως μονοκέρωτος tis atque humiliatis omnibus ejus inimicis ;
κρες , τουτέστιν επιπολύ . exaltabitur, inquamli, veluti cornii quodam unicor
nis, hoc est, valde esallabitur. ( Diclio allem
unicornis csl secuudi casiis, ut alibi diximus.)
Και το τηγάς μου εν ελαίω πίoνι . Διά του El senecias mea in oleo pingui. Per oleum bila
Ελοίου την ιλαρότητα ενέφηνεν : Του έλαρύναι ritalem denotavit, unde alibi dicilur : Ul exhilarel
B
γάρ. φησί, πρόσωπον εν ελαίω » λέγει δε, ότι faciem in oleo so . Cognovi , inquit, cornu mielimo
Eπει έγνων υψωθησόμενον το κέρας μου , λοιπόν το exaltandum csse , atque ideo futurum spero, ut
γηράς μου εν ιλαρότητι πίoνι , είτουν πολλή , έσται • senectus inca in pingui, linc est , in mulla lilarilalc
τουτέστι, σφοδρώς και αλύπως αυτό διέλθω , ταις του verselur , olque jucunile ac sine moerore extremune
μέλλοντος Ελπίσι παρηγορούμενος. illud vilt ineæ tempus agam , futurorum spc
consolalus.
Και επείδεν ο οφθαλμός μου έν τους εχθρούς Vers. 12. El disperit oculus meus in inimicis meis.
μου . Αντί του επείδεν , επόψεται εκδεδώκασι Symmachus et Τheodotion pro disperit , reddide
Σύμμαχος και Θεοδοτίων . Οι δε Εβδομήκοντα ως runt videbit; LXX vero interpretes quæ ſulura
γεγενημένα τα επόμενα ήρμήνευσαν. 'Εχθρούς δε craut exposuerunt ut jam facia . Per inimicos
φησε τους δαίμονας , και τους απίστους , εν οις autem, et deiones et inicleles intelligit , in
επόψεται τότε την εκδίκησιν. Τούτο γάρ ελλείπει . quibus visurum se sperat vindictam , seu ultionen» .
Subintelligenda enim est aliqua hujusmodi dictio .
και εν τοις έπανισταμένους επ' εμέ κονηρευ- Et in insurgentibus in me malignantibus audiet
ομένοις ακούσεται το ους μου. Και τούτο ελ- C auris mea. Dec vera etiam defectiva sunt . Audict
λειπτικόν . 'Ακούσεται γάρ την κατ' αυτών απόφασιν enim auris mea sententiain Domini , adversus eos
του Δεσπότου . Τους αυτούς δε λέγει επανισταμέ- quos insurgeoles ac malignantes promiscue ap
νους και πονηρευομένους, ασυνδέτως . pellat; omissa conjunctione el.
Δίκαιος ως φοίνιξ ανθήσει . Ειπών ανωτέρω Vers. 13. Justus ul palma forebil. Com superius
περί των αμαρτωλών , ώσει χόρτος ανθήσει, νύν λέ. de peccatoribus sermonem habuerit, dixeritque,
γει περί του δικαίου, ότι ως φοίνιξ ανθήσει • του φιοι Ποrebant at herba , que cito perit, nunc de
γίνικος δε ούτε το άνθος αποπίπτει, αλλ' εις καρ- justo dici , φuod Morebit at palam:n, que vivecior
πόν προκόπτει γλυκύτατον, ούτε ο θάλος μαραίνε- est, et cujus los nunquam decidit , sed in
ται, αειθαλής γάρ έστιν, dulcissimum fructum provenit , cujusque germeni
non labescit, sed semper vigel.
Ώσει κέδρος ή εν τω λιβάνω π.ιηθυνθήσεται. Sicut cedrus quæe in Libano esl, multiplicabitur.
Πεπληθυσμένη γάρ έστιν ή κέδρος ταίς κομαις. Est autem cedro coma copiosa ac multiplex. Alias
Έχει δε και άλλας ομοιότητας και δίκαιος : προς μεν clinm similitudines babet juslus ad palınam . Nani
τον φοίνικα το μικρόν μεν αυτού μέρος εμπερήχθαι quemadmodum mudica illius arboris pars terra
D
τη γη. το παν δε υπέρ την γην ανέχειν, και το την ° intigitur, et la pene a terra in celum clevatur ,
καρδίαν αυτου τετάσθαι προς ουρανόν , και το τον isa el juisinis cor sintomi a terrenis in cælum aslollil :
καρπόν αυτού ανάλωτον είναι θηρίοις διά το υψηλών el quemadmodum palmæ fructus a ſeris diripi
και δύσβατον , και το πολλού χρόνου δείσθαι προς 180on possunt, sic ctiam justi viri opera a Jævioni
την τελείωσιν προς δε την κέδρον το εξώδες , και bus perdi nequeunt, adversante nimirum in utroque
άσηττον , και πολύερνον , και κατάσκιον. Ευωδίας rcrum sublimitale. Mullo præterea lempore utrique
γάρ της από των αρετών εμπάπλησται, και άφθαρ- opus est ad perfectionem . Cum cedro cliam juisills
της έστι , καθαρισθείς εκ πάσης κηλίδος και πολύ similirudincin retinet : quia sicut ccdius bonuni
λους γεννά τω πνεύματι, και πολλοίς σκέπη χρημα- cx se ociorem envillis, et incorruptibilem maleriam
τίζει . habel, el ramorum copia abundat, el umbram 2011
s - quenter mullam facil, ila ct juslus bono virtutum odore plenus est : el cum semel purgatus
fir -rit ab omni labc, incorruptibilis permanct, ci filius quam plurimos ex se spiriruales, lion secus
as ramos quosdam general, ci multorum ctiam in.ligrutium efficitur proleelor.
80 Γsal . CIH, 13 .
 931 EUTU11 11 ZIGABENI 952
Vers.14. Plantati in domo Domini in aulis Dei nostri AΠεφυτευμένοι εν τω οίκω Κυρίου , εν ταις αι
efflorebuni. Plantati in inferiori Ecclesia , in qua λαϊς του θεού ημών εξανθήσoυσι . Πεφυτευμένοι
habitat gratia Domini, et radicali in fide, forebunt οι δίκαιοι εν τη κάτω Εκκλησία, εν ή οικεί και του
in supernis aulis celestibus, hoc est, illic appare- Χριστού χάρις , και έρριζωμένοι εν τη πίστει, εξαν
bunt virtutum Doribus ornali. Vel aliter : Domus θήσουσιν εν ταις ουρανίαις αυλαίς : είτουν φανή
Domini scientia est divinaruin Scripturarum , in σονται κεκοσμημένοι τους ανθεση των αρετών.
gna scientia Dominum invenimus ; aulæ vero sunt Νοείται δε και άλλως , οίκος μεν Κυρίου και γνώσεις
illius mandala . των θείων Γραφών, εν ή ευρίσκομεν τον Κύριον,
αυλαι δε αι εντολαί αυτού.
Vers. 15, 16. Adhuc nultiplicabuntur in senecia "Ετι πληθυνθήσονται εν γήρα πίoνι. Πιον της
pingui. Per pinguem senectam , plenam intelligit ρας το βαθύτατον. Οι τοιούτοι, φησί , και αγαν
seneclutem. Tameisi , inquil, justi homines se- γηράσαντες, ουκ ατονήσουσιν εις τροχοπήν αρετής,
nuerint, non deficient tamen in profcclii virtulim , αλλ' έτι μάλλον πληθυνθήσονται ταις αρεταίς.
quinimo magis ac magis semper virtutibus mul
tiplicabuntur.
Et bene eis accidel. Bene illis eveniet , inquit, in B Και ευπαθούντες έσονται . Και λοιπόν ευπαθούν.
fuluro sæculo : quia scilicet delectabuntur atque τες έσονται εν τω μελλοντι αιώνι , τουτέστι, τρυ
essultabunt. φώντες και αγαλλιώμενοι .
Ui annuntiene quod rectus Dominus Deus noster, Του αναγγείλαι , ότι ευθύς Κύριος ο Θεός ημών ,
el non est injustilin in eo. Ila ut lali mutuo annun- και ουκ έστιν αδικία εν αυτώ. " Ωστε χαίροντας
tieni , quod Dominus juslus est , qui servis suis αναγγείλαι αλλήλοις, ότι δίκαιος ο Κύριος , αντί
requiem præstat, pro jis laboribus, quos in vita των εν βίω καμάτων ανάπαυσιν τους δούλους αυτού
sustinuerunt. Quod vero ait : El non est injustilia παρέχων. Το δε , ουκ έστιν αδικία εν αυτώ,
in eo, repelilio esl sententiæ , et idem sibi vult, ανάπτυξης και διπλασιασμός έστι του δικαίου .
ac si justum eum appellarei .
In diem ante Sabbatum , quando habilala fueral Εις την ημέραν του προσαββάτου , ότε κατώ.
terra. κιστο ή γη .
PSALMUS XCII . ΨΑΛΜΟΣ Β'.
nic psalmus apud Hebræos omni prorsus caret 'Ανεπίγραφος παρ' Εβραίους ο ψαλμός ούτος.
Muscriptione. Quadam exemplaria editionis LXX c Πλήν τινα των αντιγράφων φέρουσιν επιγραφήν ως
interpretum , inscriptionem illam habent, quam από της εξηγήσεως των Εβδομήκοντα , ούτως έχου
siiperius relulimus, el quidam exponunt , quod σαν • Εις την ημέραν του προσαββάτου , ότε
- «lies Salibati accipitur
: ,, pro die universalis judicii ,, κατώκιστο ή γη . Και εξηγήσαντο τινες · ότι ήμέ .
ul in precedenti psalmo diximus : dics vero) ραν μέν Σαββάτου εν τω προλαβόντι ψαλμώ νενοή
anile Sabbatum , dies sit resurrectionis Domini. καμεν τήν της παγκοσμίου αναστάσεως , ήμέραν δε
Fuit enim illa dies , veluti præludium quoddam προσαββάτου εν τω παρόντι, την της Χριστού ανα.
universalis resurrectionis . In illa aulem die habj. στάσεως , ήτις προοίμιον ήν της παγκοσμίου : οτε
iala est terra , ab iis nimirum hominibus qui per κατωκίσθη η γη υπό των μεταπλασθέντων και
Evangelium ci baptismum regenerati ,, et quodamm- αναγεννηθέντων διά του Ευαγγελίου και του βαπτί
modo replasmati sunt. Verum castigatiora exem- σματος . "Όμως ούκ έχουσι την επιγραφήν ταύτην ,
plaria (etiam juxta editionein LXX) carent hujus- τα ακριβέστερα αντίγραφα .
modi inscriptione .
Vers. 1. Dominus regnavit. Dei quidem Filius, "Ο Κύριος εβασίλευσεν . Ο Υός μέν έστι βα .
ab alerno semper rex fuit, id tamen non semper σιλεύς ως Θεός • ουκ αεί δε τους ανθρώποις τούτο
fuit ab hominibus cognitum,, quinimo eum olim D εγνωρίζετο πρότερον γάρ αγνοούντες αυτόν , ύστε
ignorabant homines ; verum ubi Christus a mor ρον μετά την εκ νεκρών ανάστασιν επληροφορήθη
Tuis resurrexit, odeles omnes, et qui in eum cre σαν οι πιστεύσαντες , ότι βασιλεύς έστιν , ως θεός .
olidderc, certiores eſfecti sunt, Dei Filjum et regem Τούτο τοίνυν προαναφωνών ο Δαβίδ, φησίν ότι
cssc et Delim . lloc est igitur, quod nunc nobis 'Εβασίλευσε, τουτέστι Βασιλεύς εγνωρίσθη . " Η
prædicit bcatus David , dicens : Dominus regnavil, και άλλως • Βασιλεύς μεν ων ως θεός , εβασίλευσε
hoc csi , Cognilus est il rex . Vel aliler : Rex και ως άνθρωπος: 'Εδόθη μοι γαρ, φησίν, εξου
qui'lem olim cral Christus ut Deus, sed post rc- cία εν ουρανώ και επί γης και πάλιν : Εγώ δε
siirrcctioncm regnal , lil homo : Dala est , inquit, κατεστάθην βασιλεύς επ' αυτού.
mili omnis polestas in cælo, el in terra " . Et rur
BUS : Ego aulem constilulus sum rei ab co's .
Decorem indulus est. lloc est, glorian el po- Επρέπειαν ενεδύσατο. Την πρέπουσαν αυτώ ,
leslalein ejusmodi denonstravil, qu : e deccatissima ώς θεώ, ώξαν και εξουσίαν εφανέρωσε • τούτο γάρ
** Μatth . Χαι, 18. ** Psal . ι , 6 .
953 COMMENT. IN PSALMOS . 954
σημαίνει, oίμαι, το ενεδύσατο· ή και άλλως " Α 1li erat, etiam ut Deo. Yel sliter : Pontinus carne
Νεχουθείς μεν τη σαρκι , ούκ είχεν είδος , ουδε κάλ- quidem mortuus , decorem non habebal nec spc .
λος κατά τον προφήτην αναστάς δε, ευπρέπειαν ciein,, juxta prophete testimonium83, verum re
ενεδύσατο. surgens decorem , quem antea non habebal, in
durus est.
Ενεδύσατο Κύριος δύναμιν , και περιεζώσατο . Indulis est polentiam , et accinxil se. Eodem
Ομοίως κανταύθα νοητέον το , ενεδύσατο. Είχε modo intelliges hunc versiculum . Habuit prælcrea
μεν γάρ ώς θεός την θείαν ευπρέπειαν αεί , και Chrislis semper et decorem , et potentiam , verim ,
την θείαν δύναμιν κρυπτομένα ; • ύστερον δε εφα olim iil homines lateba!; maniſestum autcm fieri
νέρωσε ταύτα ;, αποκαταστάς εις ουρανούς ου μην cæpil postquam in cαlum ascendit,, tametsi Ιιι
«αρία lille
έξωθεν αυτάς περιεβάλετο ' και το περιεζώσατο ju-censodi indimentuτη caterius nullum induerit .
δ! ευσεβώς νοητέον , αντί του, τυτρεπίσθη · συμβο- Pie elenim Ι:oc intelligendum est , ut diximus ,
λον γαρ ευτρεπισμού έστι το ζωννύεσθαι. quemadmodum et verbum , accinxit ; idc: 2 cnim
significat,, quod aplavit,, seu ornavil,, cingulum
quippe, ornamenti cujusdam signum est .
Και γάρ έστερέωσε την οικουμένην , ήτις ου B Elenim stabilivit orbem terrie , qui non commo
σαλευθήσεται. Σαλευομένην τή απάτη εστερέωσεν vebitur. Orbcm , deinonum fraude Nucluantem , ac
αυτήν ήδη τη αληθεία , ώστε μη σαλευθήναι λοιπόν pene concussum , veritate 8113 Christiis ila slabi .
υπό της πλάνης , επί πέτραν της πίστεως στερεω- livil, ut erroribus amoun huc atque illuc non alje
θείσαν. Νοείται δε και ιδικώς οικουμένη η Εκκλη- ducalur : quia in fidei petra fundalus ac stabilitus
σία , ήν οίκoύσιν οι πιστοί , ής ου κατισχύσουσι πύ- csi . Por orbem autem terræ (quem juxta veriorem
λοι άδου , κατά την Δεσποτικής απόφασιν. Græcæ dictionis significationen , habitabilem quis
appellaverit) Ecclesiam intelligi dicunt, in qua Gdeles habitant, adversus quam , inxta Domini
srolentiam * , inferui porte non prævalebunt.
.

"Ετοιμος ο θρόνος σου από τότε. “ Ετοιμος VERS . 2. Paralus thronus tuus ex lunc. Para
ατί του, εδραίος , ώς εν τω πε' ψαλμω παρατεση- lus, hoc est, firmus et stabilis, ut diximus in
μείωται» από τότε δε, αντί του , απ' αρχής • το δε psalmo livsv. Et quod ail : ex lunc, expone, pro
απ' αρχής επί της θείας φύσεως ουκ εις άρχήν άνά . a principio. Illud lamen semper animadverlendum ,
γεται χρονικήν, αλλά της αιωνίου έστιν εμφαντικών φυod hujusmodi serino : all initio unirum sen, 2
παλαιότητας. Τοιούτον δε έστιν επί Θεού και το, απ' c principίο, nullum tempus inducit in divina natura ,
αιώνος . Λέγει δε νύν ο Δαβίδ ότι Eί και δούλου μορφής sed ælernain quandam antiquilalem lanlinin sizni.
ενδύει , αλλ' ούν εδραία σου η βασιλεία σου απ' αρχής, fical. Tale quiddam est, quod paulo post subdit,
και ουδέποτε τούτης εξέπεσας . dicens : A sæculo in es . Tametsi, inquit, lu servi
persunain indueris. slabile lamen ac firmuin tibi est ab initio regnum luum . Neque enim unquam ab
eo decidisii, aut illinc pulsuis es.
.

Από του αιώνος συ ει. 'Εδραία δέ σοι απ ' αρχής A sæculo tu es . Stabile, inquit, tili ideo est re
η βασιλεία , διότι και σε απ' αιώνος εί, τουτέστιν gnum luum ab initio, quia lu es a sæculo , lioc est ,
ομοίως απ' αρχής, ώς είρηται . a principio , ut diximus.
Επήραν οι ποταμοί , Κύριε , επήραν οι ποταμοί Vers. 3. Eleraverunt pumina, Domine, elerave
φωνάς αυτών . Ποταμούς καλεί τους αποστόλους , rint flumina ruces suas . Per lumina, apostolos
ως άρδεύοντας τας ψυχές των ανθρώπων τοίς πνευ- intelligil, veluti qui spiritualibus Evangelii Quentis
ματικούς νάμασι του Ευαγγελίου • λέγει δε, ότι . humanas irrigant animas ; et dicit quod exallave
ύψωσαν τα; φωνές αυτών, τουτέστι , διαρδήδην runt voces suas, hoc est , clare el aperle, palam .
και φανερώς και ανεπαισχύντως εκήρυξαν. Είρη- que, ac sine ulla vericundia , evangelicam doctri
ται δε ημίν πολλάκις , ότι ώς ήδη γεγενημένα προ- D nam prædicaverunt. Illud tamen animadverle, quoil
αγορεύει τα μέλλοντα . Ο διπλασιασμός δε τού alibi persepe diximus, Proplictam frequentissime
επήραν οι ποταμοί εμφαντικός εστι χαράς . prelerilo tempore uli pro fuluro , vel futura
nasrare, quasi jam prælerila . Illa etiam repetitie
rerli, elevaverunt, gaudii intensioncm signilical .
'Αρούσιν οι ποταμοί επιτρίψεις αυτών. Οι μετ' VERS. 4. Tollent pumina altriliones eorum . Illa
αυτους ποταμοί λήψονται τας χαραχθείσας και Πumina,, que post Πυina
Aumina paulo ante dicta,, hoc
τιτθείσας υπ ' αυτών οδούς • επιτρέψεις γάρ εισιν est , post apostolos ventura sunt, lollent, hoc est,
αι τομαι , ας χαράττουσιν οι ποταμοί επιτρίβοντες capient, seu sequentur eas vias, que als illis 1rite
την γήν εν τω φέρεσθαι . Φησί δε ότι οι μετ' αυτούς fuerint el forinala . Per aitrilioncs clenini , semilas
διδάσκαλοι ταις οδούς της διδασκαλίας αυτών ακο- illas ac scctioncs, alvei cujusdam instar formalas,
Μούθως χρήσoνται . intelligit, quas llumina, cum per Icrram feruntur,
lambendo ac lorendo incidere solent, ac formare. Ei sensus est, quod dvclores, qui posi apostlos
v.nturi sunt, eas vias atque casdem sequcntur disciplinas, quibus ipsi cliam apostoli usi fucriul.
» 1,2. LΙιι, 2. Ο Matth . Στι , 18.
955 EUTIIYMII ZIGABENI 956
A roribus aquarum multarum , mirabiles eleraliours A Από φωνών υδάτων πολλών θαυμαστοί οι
maris .. Per aquas multas,, baptisilavaera intellige ,, μετεωρισμοί της θαλάσσης . " Υδατα πολλά νονούν
que ubique in Ecclesiis perficiuntur. Voces autem ται τα κατά πάσαν Εκκλησίαν βαπτίσματα των
hujusmodi aquarum , in vocationes sunt sancie πιστών, Φωναι δε τούτων των υδάτων αι γινόμε
Trinitatis, et supernæ gratia ', quæ in baptismatis ναι επ ' αυτούς επικλήσεις της αγίας Τριάδος και
sacramento fieri solent. Per mare elian singulari της άνωθεν χάριτος . θάλασσαν δε πάλιν ενικώς
sermone , ipsum baptisma significavit, quod ubique αυτό το πανταχού της γης βάπτισμα , ώς εν τω ον
Icrraruin celeliralur, qucır. admodum dictum est in ψαλμώ προείρηται» πληθύνεται μεν γάρ ταις χρείας ,
ps: lmo Lusin . Certo clenini merilo multiplex vi- ενίζεται δε τη δυνάμει. Μετεωρισμοί δε αυτης τα
detur , φuia variis in locis et innumerabilibus αποτελούμενα κύματα εκ και της καταδύσεως και
pene personis celebratur : virlula tamen unum αναδύσεως των βαπτιζομένων . Τούτους τοίνυν τους
atque idem est sacramentum . Elevationes autem μετεωρισμούς θαυμαστούς είναι φησι προς συγκρι
hujuscemodi maris, Nuctus illi sunt, qui ex im- σιν των μετεωρισμών της αισθητής θαλάσσης :
mcrsione atque emersione eorum funt, qui bapti- εκείνα μεν γαρ τα κύματα φοβερά τους ανθρώ
zaulur. llas igitur spiritualis ac mystici maris ποις , ήδιστα δε τους δαίμοσι • ταύτα δε τουναντίον ,
B
elevationes aclmirandas adınodum esse dicit , si φοβερά μεν τους δαίμοσιν , ήδιστα δε τους ανθρώ
clementalis maris elevationibus comparentur. ποις. Και εκείνα μεν απόλλυσι τους εμπλέοντας :
Hujus enim maris Ducius hominibus quidem li. ταύτα δε σώζει . Γεγόνασι δε θαυμαστά από της
miendi sunt, verum dæmonibus jucundi: contra δηλωθείσης επικλήσεως και της εκείθεν τελετής .
autem illi baplismalis Aucli18 , timendi quidem sunt d.emonibus, jueundi autem ac suaves Sunil
borinsinibus. Et illi quidem in patriam naviganles perdunt, isti vero submersos servant. Elecl:e
autem sunt he clcrationes mirabiles, ab invocatione illa divina, ut dictum est, et ab illo, quod illic inest
mysterio .
Mirabilis in allis Dominus. Almirabilis vcro θαυμαστός εν υψηλοίς ο Κυριος , θαυμαστός δε
Deus potissimum est Ihujuscemodi aliis ac subli- μάλλον εν τοις υψηλούς τούτοις και μεγάλους πράγμα .
inibus rebus. Vel ordo sil : Mirabilis est Dominus, σιν ο Θεός, ο τοιαύτα ποιών θαυμάσια. “Η και άλ .
qui in aliis est. Unde alibi ait : Qui in allis ha- λους ή σύνταξις · ότι θαυμαστός μάλλον δεν υηλοίς
bitat, el humilia respicit in cælo et in lerra " . ών Κύριος κατ ' αντιστροφήν. Και αλλαχού γάρ φησιν ·
Ο εν υψηλούς κατοικών, και τα ταπεινά έφορών .
C
VeRs . 5. Testimonia lua credibilia facta sunt Τα μαρτύριά σου επιστώθησαν σφόδρα . ΑΕ
talde. Testimonia de lo valde sunt fidelia , hoc est περί σου μαρτυρίαι σφόδρα εισι πισταί• τουτέστιν
vera . Fa aulem intelligil , qux de Christi incarna- αληθείς. Λέγει δε τας ρήσεις των προφητών , όσες
lione, de dispensatione in carne , ac de ejlis con- περί της ενανθρωπήσεως του Χριστού , και της
rcrsalione, a prophetis varie prædicta sunt, ενσάρκου οικονομίας και πολιτείας αυτού, διαφό
ρως εξεφώνησαν .
Domum inain decet sanclitudo , Domine, in Τω οίκω σου πρέπει αγίασμα , Κύριε , εις μα .
Iongitudine dierum . Donus Dei est universalis κροτητα ημερών . Οίκος Θεού και καθόλου 'Fχχλη
Ecclesia fidelium , ul sæpius dictum est. llanc, σ!α των πιστών , ώς πολλάκις είρηται . Τούτω ,
.

inquit, domum decet sanctiludo , hoc est, ut sit φησί , τώ οίκω πρέπει αγιασμός : ήγουν το είναι
sancta, ca nimirum ratione, quia Dei sancti domus άγιον, ώς οίκον αγίου. Έσται δε τούτο, αγνείας
est : verum hoc ila demum liet, si in tis qui illud εμπολιτευομένης τοις εν αυτώ και καθαρότητος
templum babitant, mundilia essliterit ab omni από παντός μολυσμού . Πρέπει €
δε αυτό το τοιούτον
prorsus inquinatione. Hujusmodi vero munditia αγίασμα αεί. Λέγεται δε οίκος Θεού και ναός Θεού ,
et sanchilas seniper decet donum Domini. Domus D κατά τον Απόστολος , πας πιστός, ώ πρέπει αγία
rliam Domini est templum Dei , quod , secundum σμα, εις μακρότητα ημερών .
Apostolum , lidelis quilibet representat; atque ideo
cos omnes decet sanctiludo in longitudine dierum .
Psalmus ipsi Darid quarla Sabbali, sine inscriptione Ψαλμός τω Δασιδ , τετράδι σαββάτου , ανεπίγρα
apud llebroros. φος παρ ' Εβραίοις .
PSALMUS XCII. ΨΑΛΜΟΣ Γ'.
Esl et præscns psalınus sine inscriptione apud 'Ανεπίγραφος και ούτος παρ ' Εβραίους. Το δε
Hlebræos. Ea autem verba : quarla Sabbati , a τετράδι Σαββάτου , προστεθείκασι τινες ευρόντες .
quopiam fuere apposita , cum quarta hebilomadze ότι έν τετράδα ημέρα της εβδομάδος έμελωδήθη :
dic psalmuw hunc decanlari invenisset. Per Sabo Σάββατον γάρ ενταύθα την εβδομάδα εκάλεσεν.
balum cnim hoc in loco, quemadmodum el sæpe Εισάγει δε διά του παρόντος ψαλμού παραμυθίαν και
alibi , ipsa lebdomada significatur. Voluit autcm Δαβίδ τοις καταδυναστευομένους υπό των αδίκων .
hoc psalmo bealus David omnibus liominibus solamen præstare, qui ab injuslis, alquei pravis up .
prinunlur livminibus.
15 Psal . C., 6 .
 COMMENT. IN PSALMOS . 958
95Θ1εός εκδικήσεων Kύριος . - Θεός εκδικήσεων , Α . VeRs . 1. Deus uliionum Dominus eus llio
. D u
αντί του , θεος εκδικητής. Τούτω γάρ τώ ιδνιώματι num dixit , pro , Deus ullor . Idioma cst el boc
λέγεται και θεος ελέους , και θεός οικτιρμώ , και Hebraicum , juxta quod alibi etiam dicitur, Deus
$
θεος παρακλήσεως, και θεός ειρήνης, και τα τοιαύ- misericordiæ, et Deus miseralionum , el Deus con
14. Λέγει τοίνυν, ότι θεός έστιν εκδικητής ο Κύ solationis , et Dens pacis, cl alia hujusmodi. Ait
igitur, quod Dominus est Deus ulior.
ριας.
Θεός αδικήσεων επαρρησιάσατο. - Επαρξη- Deus ullionum libere egil . Libere, seu palam
σιάσατο,
Και αντί, εφανέρωσε
μακροθυμων άχρι τουτην
παρόντος, δικαιοκρισίαν
νύν έχρήσατο eyil,hoc est,, manifestavit,justum nimirum judi
cium suum : cunique longaninis bacicnus fuerit
τη έκ δι κή σε ι . ac patiens, vindicla landem usus est.
Υψώθητι ο κρίνων την γην . 'Αναβάς εις τον Vers . 2. Exallare, qui judicas terram.- Erallare,
δεκαστήν
ας, και θρόνον.
εκδικώνείτουν κρίνων,
υψώθητι και , αποφαινόμε-
τουτέστι φάνηθο και Inquit,simul ar:judicialem thronumtumn conscen
deris, hoc est, appareas, et cognoscaris ab omnibus
γνωρίσθητε πίσιν.Περί
λμώ
δε του υψώθητι είρηται Deusdelinquentium alior, dumjudicas et sententias
και εν τω νς ' ψα . B pronuntias, et dum sunis vindiclain . De hoc andrºid
verbo esaltare, vide, quæ dicta sunt in psalıno LVI.
Ακολος ανταπόδοσιν τους υπερηφάνες . Υ . Redde retributionem superbis. Per superbos ,
ερηφάνους λέγει τους δυνάστας , ως καταφρονούν- primant,
τες των πενήτων .
potentissimos quosque intelligii, qui pauperes op
aut despiciant.
Σως πότε αμαρτωλοί, Κύριε, έως πότε αμαρ- VERs. 3. Usquequo peccalores, Domine , usquequo
τωλοί καυχήσονται ; Τους αυτούς ομοίως καλεί peccatores gloriabuntur ? Eosdem rursiis prccatores
αμαρτωλούς , ώς εις θεόν αμαρτάνοντας, εν τω πα . appellal, quia et in Deum peccant, dum ejus lezem
ρωθείσθαι τον περί δικαιοσύνης νόμου αυτού, και de justitia traditam conteninuni, et in ipsos qui
-αυτούς τους αδικουμένους εν τώ αδικείν αυτούς.injuriam patiuntur, duin eos ledunt. Αtque ita
Ταύτα δε αυτούς προσηγόρευσε και εν τω 6 ψαλ- etiam eos appellavit in psalmo 13. Est autem mos
μω . Έθος δε τοις τοιούτοις καυχάσθαι επί τη δυνα . hujusmodi hominibus, de propria potentia gloriari.
στεία αυτών . “Η δε αναδίπλωσις του , “Έως πότε Illa allem repelilio : ( Isquequo peccalores, Domine !
Αμαρτωλοί , Κύριε , εμφαντική εστι ζήλου, ώσπερ Ioquentis zeluno demonstrant, quemadmodum et
και η του , λαλήσουσιν , επί του εφεξής. Ουκ illa repetitio quæ sequitur verbi , loquentur. E!
έγει δε ο λέγων το πρόσκαιρον της των αδίκων C quanquam hoc pacto dubitanter Ioquatur nunc
ευημερίας , αλλά σχετλιάζει επί τη μακροθυμία Propheta, non ignoral tamen , moinentanean esse
του Θεού . oinnium eorum felicitatem , qui injuste agunt ,
sed lam dinluraam Dei palientiam ægre ferf.
Φοέγξονται και λαλήσουσιν αδικίαν ; Πωλή- VERS. 4. Effabuntur et loquenlur injustitiam ?
σουσι πάντες οι εργαζόμενοι την ανομίαν ; Έπι loquentur onines , qui operantur iniquitatem ? la
μεν του φθέγξονται ληπ:έον από κοινού το έως verbo effabuntur a communi sensu sumenda est
πότε επί δε του λαλήσουσι του εν τω δευτέρω dictio , usquequo, el simili modo in secundo versi
στίχω το αδικίαν. Το δε λαλήσουσι ταυτόν εκ culo in verbo, loquentur, a communi sensu su
παραλλήλου του φθέγξονται. menda est dictio , justitiam . Dictioncs vcro effaban
lur et loquentur idem æque significant.
Τον λαόν σου , Κύριε , εταπείνωσαν , και την VeRs. 5. Populum tuum, Domine, humiliarerunt,
κ.ληρονομίαν σου εκάκωσαν . Προείρηται παλαιός et hæreditatem iuam affiserunt. Jam prædiximus,
μεν λαός και παλαιά κληρονομία οι Ιουδαίοι , νέος δε quod per antiquum populum , et per antiquam
και νέα οι εξ εθνών . D hæredilalen , Judiei intelligendi sunt, per novum
aulein et per novam , fideles ex gentibus.
Χήραν και ορφανόν απέκτεινα , και προσή- Vers. 6. Viduam et orphanam interfecerunt, et
+
Αυτον εφόνευσαν . Ταύτα και οι άρχοντες των Ιου- proselylum occiderunt. llæc et Judæorum principis
βαίων εποίουν διά πλεονεξίαν , και πολλοί των ημε- ob suinmam avaritiam faciebant , el mulli es no
έριων αρχόντων . Αποκτείνει δε και φονεύει ου μό siris similiter principibus faciuni. Interlicere enim
νον ο ξίφει κατ ' αυτών χρώμενος , αλλά και και τα dicuntur non tantuin ii qui gladio in eos seviunt,
αυτών αρπάζων , και ο περιοριών αυτούς αδικουμέ- sed illi etiam qui eorum rapiunt bona , φui illos
Yυς, και ο καταχαριζόμενος τους αδικούσιν αυτούς . despiciunt , quoties injuria affciantur , quique cos
Προσήλυτος δε και εξ εθνών Ιουδαίος κατά τους leclentibus , ut amicis, gratitcantur . Proselytum
Ιουδαίους , καθ' ημάς δε ο πάροικος . vero Judæi cum appellabant, qui ex gentili cleclus
fuisset Judæus. Nos autem per prosclytum , advco
nain omnem ac peregrinum intelligimus.
Και είπαν : Οίκ όψεται Κύριος , ουδέ συνήσει VERS. 7. Et dicerunt : Non videbit Dominus, os
ο θεός του Ιακώβ . Ταύτα ει και με τη γλώσση non intelligel Deus Jacob. Hæc tametsi ipso ore
πολλάκις, αλλά γε τη γνώμη λέγουσιν οι παράνομοι . ac lingua non sæpe disant, cordc lan :en pei sa fie
 959
EUTHYMII ZIGABENI
intra se revolvunt iniqui homines . Neque enito A Ου γαρ αν τοιαύτα ετόλμων, ει μή τοιαύτα τοϊς 960
λο
lanta cinquam audcreul, nisi bujuscemodi soulin • γισμούς υπέγραφον. Συνήσει δε , αντί του, ακούσει,
liis, vel cogitatione sallem se subscribirent. Et γνώσεται .
quoit ail, intelligel, posuit pro, andiei, seu co
froscct.
VERS. 8. Intelligile sane, insipientes in populo, el Συνθετε δή, άρονες εν τω λαώ, και μωροι
sulii aliquando sapile. Ea aniinadvertite, quae jam ποτε φρονήσατε . Επίγνωτε τα πίσ: γνώριμα , ναι
din omnibus nola sunt , atquc aliquando, scro ποτε και αυτοι φρονήσατε .
saliem , prudentes cstole.
Vers . 9. Qui plantavit aurem non audier ? el qui “Ο φυτεύσας το ούς ούχι ακούει ; ή ο πλάσας
plasmarit oculum non consideral ? - Non consideral,
-
τον ουθαλμεν ουχί κατανοεί ; Ουχ όρα ; Και
dirii, pre, non videt. Al quomodo verisimile est, πώς είκός αναισθητείν τον Ποιητής των αισθήσεων ;
illum esse sine sengli , qui scusus in aliis creavit ? Αισχύνει δε τούτους διά τοιούτων ομολογουμένων
Confundit eos ig'lur Projhela hujusmo: li interro . επερωτήσεων .
galionibus, quae apud omnes in confesso suni.
Vers. 10. Qui corrigi! gentes non arguel ? Ille, B
“Ο παιδεύων έθνη ουχί ελέγξη : Ο παιδεύων
inquit, qui gentes erudit ac corrigit , iis nimirum έθνη δια των παρ' αυτούς νόμων , ών την γνώσιν αυ
bugibus, quæ apud eas sunt ; harum Cicnim legum τοίς αυτός έχαρίσατο, και διά της αυστηρίας αυτών
scientiam Dalis ipsis etiam gentibus præstitit , ut κολάζων τους αμαρτάνοντας , πως ουχί και τους ου
earum : severitale delinquentes cocrcerentur : quo τω παρανομούντας ελέγξει , τουτέστι κολάσει ;
modo non argiel etiam ci castigabit ens minnes ,
qui scelera aliya :1, aut iniquilales commiserint ?
Qui docet hominem scientiam . Is, qui aliis scien . *Ο διδάσκων άνθρωπον γνώσιν : Ο χορηγός της
.

liam cl cognilio:iem præslai , quomodo ipse non γνώσεως δηλονότι πώς ου γνώσεται και
( 0 ;;noscci, alil quomodo ignorabit ?
Vers . 11. Dominus cognoscil cogitationes hominum , Κύριος γινώσκει τους διαλογισμούς των ανθρώ
quoniam vance sunt. Hominum dico talia cogilan- πων, ότι εισί μάταιοι. Των ούτω διαλογιζομένων
limi, quod Dells scilicct humana non curet. Co- ότι ουκ έφορά τα ανθρώπινα . Γινώσκει μεν αυτούς,
8 !lisseil cos inilur Dominus, quod errant, scd ότι εισί εσφαλμένοι • μακροθυμεί δε πολλάκις δι'
pa:is ns est perspe et Iongauiiis, ex qundain C οικονομίαν τινά. “ Η και διαλογισμούς λέγει των εκ
dispensa :ione. Vel, cogitationes eorum hominuint κοιλίας διαλογιζομένων , και μή από θείας διδασκα »
dirii , qui, quzc ventris sunt, cogitani , el non quae λίας .
3: 1111 Dei .
Vers . 12. Bealus homo, quem erudieris, Domine. Μακάριος άνθρωπος, όν άν παιδεύσης , Κύριε .
Qiem prudentem feceris doctrina lia . " Ον αν συνετίσης τη παρά σου διδασκαλία .
El de lege lua docueris eum . Lege tua, naturali, Και εκ του νόμου σου διδάξης αυτόν . Είτε
vel scripla , rel cliam ulraque ; sunt elcnim hoc του φυσικού είτε του γραπτού , ή και αμφοτέρων.
ler s prudentiæ ac sapientia fontes. Πηγαί γάρ ούτοι συνέσεως και σοφίας.
VERs . 13. Ui mitigelnr a diebus malis. Ila nit in Του πραϋναι αυτόν α ' ημερών πονηρά ν.
diebus afflictionis , milis fial at patiens , cl non "Ώστε πράον αυτόν γενέσθαι και ανεξίκακον εν ταις
egre ferat, neque indignetur adversus labores , set! ημέραις των πειρασμών, μη σχετλιάζοντα , μηδε
ex lua lege cognoscal, quod ii qui calamitates αγανακτούντα προς τους πόνους , αλλ' εκ του νόμου
sustinent, ad propriam utilitatem cl commodum σου γινώσκοντα, ότι και οι πάσχοντες επί συμφέ
vexanlur, quodque contra, ii qui cos alligrint, ροντι πάσχουσι , και οι κακοποιούντες δώσουσιν
condignas aliquando criminibus suis pænas dabunt. D αξίαν την δίκην .
Donec efrossa sit peccatori foven . Donec iniquis "Εως ου δρυτή τη αμαρτωλό βόθρος. "Εως ευ
paratum sit periculum, seu donec in illud incide- τρεπισθή τοις παρανόμοις κίνδυνος · έως αν εμπέ
rint. Tunc etenim iis etiam miscrebilar, qolise σωσι. Τότε γάρ και ελεεί τους αδικούντας αυτόν.
injuria afecerint.
Vers. 14. Quoniam non repellet Dominus populum " Οτι ουκ άπώσεται Κύριος τον λαόν αυτού και
SHUN , el hæredilalem suam non derelinquer. Non την κληρονομίαν αυτού ουκ εγκαταλείψει. Ει και
repellet eos, Iamcisi afligi eos ad teampus persaepe προς καιρόν παραχωρούνται πάσχειν και κακουχεί.
permillül, siculi ad ipsam usque sæculi consumma- σθαι, και τούτο ποιήσει μέχρι συντελείας, νύν μεν
tionem in fuluruin ctiam permissurus est, modo παραχωρών τους πονηροίς εκθλίβειν αυτούς, νύν δεάν
sinens ui pravi justos viros opprimani, modo etiam τιλαμβανόμενος αυτών και τούτο δε κακείνο λυσι
opcin arque auxilium suum probis in : perliens, el τελώς . Λαός δε αυτού και κληρονομία πάλαι μεν
utrumque ad corum commodum dispensans. Po . οι Ιουδαίοι, νύν δε αντ' εκείνων είσποιηθέντες Χρι
pulus alilea , el hereditas Donini, olim Juz!xi στιανο' , καθώς πολλάκις ειρήκαμεν.
cronl. verum illis espulsis, Christiani ac fideles ju corum locum adoplati sunt, quemadmodum alibi
Srpe diximus
961 COMMENT. IN PSALMOS . 962
"Εως ου δικα οσύνη επιστρέψηται εις κρίση . VERs. 15. Quoailuisque justitia converialut 1
'Εως έ ο Χριστός , και αυτοδικαιοσύνη , καταλιπών judicium . Donec Chrislus, qui ipsa csl justitia,
ε) μακροθυμείν, επί τω κρίνειν τραπή . "Οτι δε και rclicta sua longanimitate, ad julicandum se coll
Χριστός δικαιοσύνη καλείται, φησίν ο Απόστολος : verlal . Quod autem Christus justitia appcllelur.
“ Ως εδόθη ημίν σοφία από Θεού, δικαιοσύνη τε lestalır bealus Paulus de eo dicens : Qui dall's
και απολύτρωσις . est nobis a Deo , supientia, justitia, sanctificaliu, ci
redemptio .
Και έχόμενοι αυτης πάντες οι ευθείς τη καρ- El proximi ejus omnes recli corde. Cölerum prope
δια . Και λοιπόν τότε εγγύς αυτού πάντες οι δίκαι- cum lunc omnes jusli : derunt , illi nimirum assi
CO , παραστησάμενοι αυτώ κρίνοντι πάσαν την stentes, qui universanm erit terranw judicaturus .
την.
Τις αναστήσεταί μοι επί πονηρευομένοις ; VeRs. 16. Quis consurgel mihi adversus malignan.
Τις βοηθήσει μου κατά των ποντρευομένων εχθρών; les ?Quis mihi, inquil, adversus malignos aijulor
aderit inimicos ?
και τις συμπαραστήσεταί μοι επί τους εργαζο . Aut quis consistel mecum adversus operantes ini
guérovc rir dropiar ; Thv authy elme tady Ev- B quilolem ? Eamdem repetil sententiam , opem sibi
νοιαν, σφόδρα της βοηθείας ορεγόμενος διά την ſerri maxiine expelens , ob imicusani nimirum
σφοδρότητα της πονηρίας των δαιμόνων. Τις, φησί, dæmonum malignitatem . Quis, inquit, simul mecum
συμπαραστήσεταί μοι παραταττομένη κατά των in acie adversus inimicos consistet ? Deus profecto ,
δυσμενών ; "Η πάντως ο Θεός, και διαφόρως επικουρή - qui et olim persape mei curam suscepίι.
σα , μο..
Eί μή ότι Κύριος εβοήθησέ μοι, παρά βραχύ Vers. 17. Nisi quia Dominus adjuvit me , paulo
παρώκησε τώ αδη η ψυχή μου. Και γάρ ει μη aninus habitassel in inferno anima mea. Pene , in
όντως κύριος εβοήθησέ μοι κινδυνεύοντι πολλάκις, φuίt , periissen , anima aut ipsius ctiam corporis
μικρού αν απέθανον , είτε τον σωματικός θάνατον , llorie , si periclitanti mihi Douninus opem non 10.
είτε τον ψυχικόν. Παρώκησε δε νύν, το ενώκησεν. lissot . Per infernum autcni possumus peccati ſo
"Αδης δε λέγοιτ' αν και ο βόθρος της αμαρτίας . veam intelligere.
Ει έλεγον , Σεσόλευται ο πούς μου, το έλεός Vers . 18. Si dicebam : Molus est pes mens, mise.
σου , Κύριε , εβοήθει μοι . Ει έλεγον προς τον ricordia lua , Domine , adjurabal me. Si ad Deum
θεον, Σεσάλευιαι η εδραίωσής μου, και υποσύρομαι: c licelban , slalbililaleum atque constantiam mean»
εί έξωμολογούμην την ημετέραν ασθένειαν, ετύγχα- Muctuasse, si ine luc atque illuc ob propriamin
νυν βοηθείας . Διδάσκει δε ότι όστις αν ολισθαίνων firmilalem distrahi palain ſuissem conſessus , con
επιγνώ , και μη απογνώ , μηδέ ραθυμήση, αλλ' εξο- festin tu milii aderas adjulor . Ηoc autem sermone
μολογήσηται, ταχείαν ευρίσκει την αντίληψιν. 'Ελεή- . docetur a Proplieia, quod quicunque lapsus deli
μων γάρ και συμπαθής ο Θεός. clum suum agnoveril , el non desperaveril , aut
alioquinegligenter aliquid non egerit , scd ingenue curam Deo id confessus fuerit , slalim auxilium
conscquelur. Misericors etenim est Deus, el infirmitatibus nostris facile compatitur.
Κατά το πλήθος των οδυνων μου εν τη καρ Vers . 19. Secundum mulliludinem dolorum men
δία μου αι παρακλήσεις σου ευφραναν την ψυ- rum in corde meo , consolationes fuæ lærificaverunt
χήν μου . Αναλόγως το πλήθος των οδυνών μου animam meam . Juxta proportionem dolorum , quos
των εν τη καρδία μου εχορηγούντό μου και αι πα. in corde gerebam , præstila sunt a le mihi sola
ρακλήσεις σου. "Ωστερ δε οδύναι διάφοροι , ούτω mina . Sicuti enim dolorum varia sunt genera , ila
και αι παρά θεου ψυχαγωγίας και προς το είδος etiam multiplicia sunt refrigeria , que vobis tri .
του τραύματος επίγεται και η θεραπεία. buit Deus. Nam jusia vulnerum qualitatem , con
venientem applical mcdiciuain .
Μή συμπαρέστω σοι θρόνος ανομίας . Θρόνος D
Vers. 20. Non adhæreal tibi thronus iniquilalis.
ανομίας ο διάβολος , ώς εν αυτώ και βασιλευούσης Thronus iniquitalis est diabolus in quo iniquilas
και αναπαυομένης . Μή συμπαρέστω δε , αντί του , et considel , el regnat. Non adbæreat igitur libi,
μη συμπαρείη σοι , κρίνοντι προστακτικών αντί hoc est, non adsit tibi judicanti. Est autem apud
ευκτικού , ώς το ελέησον . Τινά δε αντίγραφα , μη Græcos imperantis modus pro oplativo. Quæda'n
συμπροσέσται, γράφουσιν, ήγουν, ου συμπροσέσται » vero exemplaria babent : non adhærebit, et tunc
ή και ούτως μέλλων αντί ευκτικού. ſulurum lempiis intellige posilum modo oplativo .
Ό κ.λάσσων κλπον επί πρόσταγμα. Ο υπο- Qui fingil laborem in præceplo. Qui laboren Do
γράφων ημίν κόπον εις εμποδισμόν του προστάγμα- bis describil, ul impedimentum omnibus præs! et
της σου και προ του προστάγματός σου τιθείς κο- obscrvare volentibus mandala lua : vel, qui anle
τον ίνα ως επίπονον αυτό παραδράμωμεν. Είτα mandaluin lium posuit laborem atque ærumnas

• 1 Cor . 1, 30 .
 963 EUTYMIT ZIGABENI 964
ιι tanquam aliquid laboriosum illud pertransealmus . A λέγει και την αιτίαν , δι' ήν αυτόν επεύχεται συμπα .
Deinde causam etiam reddit , cur demoncin oplet ρ : ίναι .
Deo non assistere.
VERS. 21. Vennbunlur adrersus animam justi . Θηρεύσουσιν ειι ψυχήν. δικαίου. Διότι οι περι
Quia si dæ !non , inquil, el socii ejus libi aslilcrint, τον διάβολον θήρας άρξονται , ει κατά του τυχόντες
stalian ceu laqueos quoslam ac vctuatorias plagas δικαίου και συμπαρέσονται κατηγορούντες αυτού τα
lendere incipient adversus jusios quoslibet , accu - εν αγνοία και παρά γνώμην αμαρτήματα διά πονη
santes nimirum eos de peccatis que all ignoran- ρίας και μισανθρωπίας υπερβολήν. "

ler, aut præter sententiam commiserint, atque hoc, ob inmensam eorum malignitatem atque iuliuma.
mitatem ,
El sanguinem innocentem condemnabunl. Qualle Και αίμα αθώον καταδικάσονται . Τότε επ '
lum in eis fueril . Sanguinem vero innocentem rir- αυτοίς . Αίμα δε αθώον , ο αθώος περιφραστικώς και
cunloquendo dixit , pro innocentes homines . Vel κόλασις ή ακαταδίκαστος , όσον προς τους θείους
bujusinodi sermonc cos damnat, quod in icla causa νόμους , ίνα και νοηθείη ότι κόλασιν άδικοναποφαί
pαnas inferant, ut sit sensus quod in meritis ho- Β νονται· διο πάντως ού συμπαρέσονται .
winibus infligent supplicia, atque ideo tibi , inquit,
non adhærebunt. .

VERS. 22. Et factus est mihi Dominus in refugium . Και εγένετο μοι Κύριος εις καταφυγήν . Πολε
Mihi, inquain , oppresso , et persecutionen in hac μουμένο και διωκομένων κατά τον παρόντα βίον.
vita sustinenti .
Ei Deus mens in adjutorium spei meæ . Sperabam Και ο Θεός μου είς βοηθόν ελπίδος μου . "Ηλ .
eqnidem resistere, verum cuin opprimerer ac faci- πιζον μεν γάρ αντέχεις καταπονευμένου δε μου ,
garer, defluebam , ac labebar concepla spe , Dens λοιπόν υπέρδεες και ελπίς μου · εβοήθησε δε ταύτη και
autem mihi præslo fuil , et spem meain rursuin Θεός, επανασώσας μοι πάλιν αυτών , και τους Ελπί
confirmavil, lribuitqnc, lit mcliora adhuic sperarem . ζειν χρηστότερα .
Vers. 23. El reddel illis iniquilalem ipsorum . Και αποδώσει αυτούς Κύριος την ανομίαν αυ
Condemnationem scilicet pro eorum iniquitatem . των . Την καταδίκην της ανομίας αυτών .
El secundum maliliair eorum delebil eos Dominus Και κατά την πονηρίαν αυτών αφανιαί αυ
Nens. Delebil , boc efl , tollet eos de medio. τους Κύριος ο Θεός . 'Αφανισμών ενταύθα φησι
Amplius quippe non apparebunt , lecti nimirrin C την εκ μέσου άρσιν αυτών, μηδαμου φαινομένων έτι,
aufne obruti igne jamdiu eis paralu. Possunt lanien διά το κατακεχώσθαι τώ ήτοιμασμένο τούτοις πυρί .
prædicla de pravis hominibus intelligi. Non adhe- Νοηθείεν δ ' αν τα ειρημένα και περί των ποντρών
rebil , inquit , libi thronus iniquitatis , hoc est , ανθρώπων , οίον , ου συμπροσέσται • oύ προσεγγίσει
nullus injustus princeps tibi appropinqnabil. Ρο- άρχων άνομος: ο τιθείς κόπον , και μη συγχωρών
were aulein solent liujusinodi injusti principes la- ημίν απόνως εκπληρούν τα προστάγματά σου . θη
borem in precepto, eo quod ideles non permittunt ρεύσουσιν οι παράνομοι τους δικαίους, και τους
divina mandala sine labore oliservare. Venanlur αθώους καταδικάσουσι, και τα εξής . Το δε, εις βοη .
etiam adversus juslos ownes, et innocentes c011- θ. ν ε.λπίδος μου , αντί του, εις στήριγμα της εις
leninant, et quæ sequuntur consequenter intellige . αυτόν ελπίδος μου , σαλευομένης ώς εγκαταλειπομές
Quod vero ait : in adjutoriuni spei wierr , idem esl , νου αντιλαβόμενος μου γαρ, εστήριξεν αυτήν. Και
ac si dixisset ; ad confirmationem illius spei, quam αποδώσει Κύριος εν τω μέλλονται αιώνε · και αφα.
antea Nucluantem hilebam cum viderer derelictus. γιεί αυτούς εν τη παρόντι διά καταστροφής και
Illico enini eam Deus confirmavil , ut mihi præslo θανάτου.
fuit. Reddet autem illis in futuro fæculo , destruens D
nimirum cos alque interimens.
Laus cantici ipsi David . Αίνος ήδης το Δαβίδ .
PSALMUS XCIV . ΨΑΛΜΟΣ Δ '.
Islc ctiam psalmus apud Hebræos inscriptione "Ανεπίγραφος και ουτος πα ’ Εβραίους . Οι Εβδο .
Carel , verum LXX el luudem David inscripseruul , μήκοντα δε την επιγραφήν ταύτην έγραψαν , αίνον
€o quod presenti psalmo Proplieta Delun laudave- μεν ειπόντες , ότι αινεί τον Θεόν, ώδης δε , ότι μετά
rit, el canticum, quia cuin melodia, humana voce , μέλους ήσθη και εν ψαλμοίς γάρ . φησίν, αλαλά .
canelbatur . Αtque ino in eo dicitur. : In psalmis ju- ζωμεν αυτώ . Ούτος τους μεν πιστεύσαντας ήδη τη
bilenus ei. Convocantur autem boc psalmo ad ex- Χριστώ συγκαλεί προς αγαλλίασιν , τοις δε μήπω
sullationem fideles onines in Christuni , el Judæi , πεπιστευχόσιν Ιουδαίοις συμβουλεύει , έως καιροι ..

qui nondum crediderunt , universi admonentur , ut έχουσι μετανοιας , επιστρέψει και προσπεσείν αυτή
donec idoneum pænitentiæ lempus haberil, conver- Συντάττει δε και τούτοις κακείνους ο Δαβίδ εαυτόν
lantur ad Dominum , et adureul euin. Viriquc au- τοις μεν , ως οικείους από της ευσεβείας , τοις δε ,
lein populo bealus Da vi velui suo populo seipsuin ως ιδίοις από του γένους .
conjungit, Christianis quidem ob pictater' ci filem , Judaeis vero ol: generis originem .
 965 COMMENT. IN PSALMOS .
966
Δεύτε άγα...λιασώμεθα τω Κυρίω . Εν τω Δ:-) VERS. 1. Venire , etsulleinus Domino . Domino vse
σπότη Χριστώ • υπό τοιούτον Κύριον αξιωθέντες υπο- stro scilicel Jesu Clirisle . Ea aulem ratione nobis
ταγήναι , σφόδρα φιλανθρωπότατον. cssultandum est, quia digni effecii sumosul lam
brenignum ac lam miscricordem Dominum consc
queremur .
Αλαμάξωμεν τώ Θεώ τω Σωτήρι ημών. 'Αλαλά. Jubilenius Deo salutari nostro . Jubilemus ei lan
ξωμεν αυτώ, ώ; νικητή των τυραννούντων , και quam lyrannoruni viciori , ac tanquam liberatori ,
δυσαμένω ημα , από της εκείνων αιχμαλωσίας . Βοή qui ab illorum nos captivitate eripuit. Est autem
γάρ επινίκιος ο αλαλαγμός .
juhilatio , qua:laiu mililum rociſeralio , quæ fieri
sulet in victoria .
Προφθάσωμεν το πρόσωπον αυτού εν εξομολο- Veks. 2. Præveniamus faciem ejus in confessione.
γήσει . Προλάβωμεν την επιφάνειαν αυτού την δευ- Prevenianus , inquit, secundum Christi adventum» ,
τιραν δηλονότι προ του φανήναι αύθις , εξομολογη
σώμεθα , τουτέστι μετανοήσωμεν . Σημείον γάρ cl antequam rursus nobis appareal , conlileannur ,
hoc est, posnitentiam agamus Signum autem pa
.
μετανοίας και εξαγόρευσης των πλημμελημάτων .
nilertiæ inaximum est peccalurum conftssin .
Και εν ψαλμώ αλαλάξωμεν αυτώ . Και ημείς Β El in psalmis jubilemus ei. El nos quoque post
ομοίως μετά το πιστεύσαι, μετά ψαλμών αλαλάξω- Adem , in victoric signum , psaliis ci jubilenius ;
μεν αυτώ επινίκια , το ειπόντι • θαρσείτε · εγώ νε- ei, inquam , qui dicit : Conβdile , ego Dici un
νικηκα τον κόσμον . dum 89.
Ότι Θεός μέγας Κύριος , και βασιλεύς μέγας l'ers. 3. Quoniam Deus magnus Dominus , el rex
επί πάσαν την τήν . " Οτι, ει και ανθρωπος εφάνη magnas super oninem ! erram . Nam clsi bominem
και πέπoνθεν , αλλά γε θεός μέγας και Κύριος , και csse eum constiterit , et multiplices sustinuisse
τα εξής. Ηδέως δε ενδιατρίβει διηγούμενος το μέγε- corporis passiones, allanien Deus est magnus et
βς , και την εξουσίαν , και την δύναμιν αυτού . Dominus, et quæ sequuntur . Cum delcclalione au
lem Prophela in divinæ inagnitudinis ac polentiæ
narratione immoralur.
" Οτι και τη χειρί αυτού τα πέρατα της γης . Εν Vers. 4. Quia in manu ejus sunt omnes fines
τη χειρι, ήγουν την εξουσία σύμπασα ή γή. " Η και Terræ . In illius facullale est universa terra . Vel
άλλως τουτ! το ρητόν συμφωνεί τα του Ησαίου λέ aliter intellige, ut Propheta idem fere dicat , quod
γοντος · Ο κατέχων τον γύρο της γης δρακι . alibi legimus dici de Deo, apud Isaiam : Qui conii .
C

Και τα ύψη των ορέων αυτού εισι . Κτίσματα nel, inquit , gyrum terræ pugno 88.
El altitudinas montium ipsius sunt, ipsius nimi
ή κτήματα . rum crealuræ, atque ipsius bona.
"Οτι αυτού έστιν η θάλασσα , και αυτός εποίη- VeRs. 5. Quoniam ipsins est mare , el ipse fecit
σεν αυτήν . Ου μόνον γάρ αυτής έστι Κύριος, αλλά illud . Non solum enim ipse est maris Dominus, sed
και ποιητής . illius etiam crealor .
Και την ξηράν αι χείρες αυτού έπλασαν . Διά El aridam manus ejus finxerunt. Per ipsa autem
των στοιχείων και τα εν αυτοίς εδήλωσεν. Τα ύψη eleinenta , que commemorat , etiam significavit,
δε των ορέων ώς θαύματος άξια παρέλαβε. quæ in eis sunt. Montium vero altitudines dixit , ut
condigna admirandis operibus vcrba proferrel.
Δεύτε προσκυνήσωμεν , και προσπέσωμεν αυ. Vers. 6. l'enire , adorenius, el procidamus ei el plo
τω , και κλαύσωμεν εναντίον Κυρίου του ποιή- remus coram Domino , qui ſecil nos. Adoremus lil
σαντος ημάς . Προσκυνήσωμεν ως δούλοι , προσ- servi, ct procidamus ut supplices atque ejus opeus
πέσωμεν ως βοηθείας της αυτού δεόμενοι • κλαύσω- inuplorantes, et ploremus ul peccatores .
μεν ως αμαρτωλοί . D
“ υτι αυτός έστιν ο Θεός ημών , και ημείς λαός
Vers. 7. Quia ipse esi Deus noster, el nos populus
τομής αυτού και πρόβατα χειρός αυτού. Λαός μεν
pascuae ejus el oves manus ejus. Per populum , pru
οι συνετώτεροι , πρόβατα δε οι ασυνετώτερου • και dentiores quosque intclligit , el per oves , cos qui
λαός μεν, ώς βασιλέως , πρόβατα δε , ως ποιμένος :
και λαός μεν νομής , ως παρ' αυτού τρεφόμενοι ninus prudentes sunt. Et populus quidem dicitur,
και προνοούμενοι , πρόβατα δε χειρός αυτού , ώς ut regis , oves aulem , ul pastoris. Appellainur alle
temi populus pascua , veluti qui ab eo educamur ,
παρ ' αυτού ιθυνόμενοι και διεξαγόμενοι . providentia Oles
el pasciniur , et illius regimur
quodammodo periculis in lulum. eulle
rero nianus ejus, tanquam qui ab co dirigimur , et manu e
ciour..
Σήμερον εάν της φωνής αυτού ακούσητε, μη Vers. 8, 9. Hodie si vocem ejus audiveritis, nolite
σκληρύνετε τας καρδίας ημών , ώς εν τω παρει- obdurare corda vrstra sicul in exacerbarione. Dictio
πικρασμώ. Το σήμερον ουχ ώρισμένην ημέραν hodie lion Jcterniinalam diem aliquam designal ,

η Jaan , μνι, 55. 84 Isa. 26, 12.

967 EUTIIYMII ZIGABENI 968
sed quancuuque diem, in qua dici potest holie . A ενταύθα παρίστησιν, αλλά πάσαν εν ή το σήμερον
lla enim nobis declaravit magnus Paulus 899 : Quv- δύναται λέγεσθαι. Ούτω γάρ αυτό και Παύλος ήρμή
cunque, inquit, tempore audierilis vocem ejus, νευσε , τουτέστιν, εν οιοδήποτε καιρώ . Εάν της
ejus, dico, vocantis vos per divinas Scriptura3 , . φωνής αυτού ακούσητε, καλούντος ημάς διά των
et præserli per Evangeliuin. nolite obdurare corda Θείων Γραφών, και μάλιστα διά του Ευαγγελίου,
restra obaudiendo , el vion suscipicndo cam vocem , μη σκληρύνετε τας καρδίας υμών, ταρακούον- .
quemadmodum in exacerbalione (actum est . τες, και μη παραδεχόμενοι αυτήν , ώς εν τω παρα
πικρασμό γέγονεν.
In die lentationis in deserto. Dicium est in psalmo Κατά την ημέραν του πειρασμού εν τη ερήμω .
LΧΧνιι φιol exacerbauerunt Altissimum in inaquoso, Είρηται εν τω ος ψαλμώ , ότι Παρεπίκραν αν αυτόν
et quod Ienlarerunt Deum in cordibus suis . Tunc " Υψιστον έν άνυδρο και εξεπείρασαν τον θεν
enim obdurarunt cord: sua , vocem illam Dci re. εν ταις καρδίαις αυτών, και τα εξής ακολούθως .
pellentes quam audiverant in monte Sina , el oblili Και τότε γάρ έσκλήρυναν αυτών τας καρδίας , απο .
sunt beneliciorum ejus, non credentes, quod Deus πεμψάμενοι την του Θεού φωνήν, ήν ήκουσαν εν
possel omaria . Σινά , και έκλαβόμενοι τας ευεργεσίας αυτού , και
B
απιστήσαντες , ότι πάντα δύναται.
Ubi lenlaverunt me palres vestri. Verum ubinam Ού επείρασάν με οι πατέρες ημών . Ου • όπου και
id accidit ? In deserlo nimirum κ;αι vel (7 ) co lempore Εν τη ερήμω . Η ου πειρασμού. Από δε του αγίου
quo me lentastis. Est autem hic scrmo es sancii Πνεύματος ο λόγος ,
Spiritus persona.
Probaverunt me , el viderunt opera mea quadra- Εδοκίμασαν με και είδαν τα έργα μου τεσσα
ginta annis. Admiranda nimirum opera illa ac be- ράκοντα έτη . Τα θαυμάσια και τας ευεργεσίας
neficia ,, que pleuius connunerantur in psalmo περί ών διέξεισιν ο οζ'ψαλμός. Το δε τεσσαράκον .
LXXVII . El quod ail : quadraginta annis, aliqui su τα έτη τινές μέν τώ παρόντι στίχο συνάπτουσι , τι.
perioribus verbis conjungunt , aliqui vero subse- νές δε εφεξής, αναγινώσκοντες ούτως :
quentibus, dicentes :
Vers . 10. Quadrayinja annis in ſensus fui genera Τεσσαράκοντα έτη προσώχθισα τη γενεά εκεί .
νη . Τουτέστιν , επαχθώς έσχον αυτήν · δυσαρε
lioni illi. lloc est , inimicus ci eram alquc implaca-
bilis,, ol, durilia nimirum cordis,, atque ob infi- στήθην εκείνοις διά την απιστίαν και σκληροκαρδίαν
dclitatem eorum .
C αυτών.,
Es diri : Simper errant corde. Iuslabiles surt. Και είπα: Αεί πλανώνται τη καρδία . 'Αστα
Cenerario cnim , alibi inquit , quæ non direxil cor τούσι. Γενεά γάρ, φησίν, ήτις ου κατεύθυνε την
X4ml . καρδίαν έαυτής .
VERs . 11. Ipsi rero non cognorerunt vias meas . Αυτοι δε ουκ έγνωσαν τας οδούς μου» . Οδούς
Por vias Dei, sæpenumero apud Scripluram , divina πολλάκις ή Γραφή καθάπερ και νύν τας εντολάς
invenimus praecepla significari : co quod iler nobis ονομάζει, διά το φέρειν εις θεόν. Γνωσιν δε αυτών,
suni, 9010 perveniamus ad Deum . Cognitionem rero ου την διά γνώσεως και μελέτης , αλλά την δι'
bic non eam dicit , quæ legendo paralur, aul ne- ενεργείας και πράξεως.
ditando, sed illam , qux per opera ipsa denon
stratur .

foniam juravi in ira mea , Si introibunt in requiem Ως ώμοσα εν τη ερή μου, Ει εισελεύσονται
meum . Diclio, Quoniam , confirmantis est. Magna, εις την κατάπαυσίν μου. Το 'Ως βεβαιωτικόν.
inquit, cum stabilitate deliberavi , cum illis iras- Βεβαίως, φτ,σίν, απεφηνάμην , εν τω οργισθήναι
cerer , quod non introibunt in requiem nieam . Qrid με, ουκ εισελεύσονται εις την κατάπαυσίν μου . Τι
allem sibi velit Scriplura, cum jurare Deum in - D μεν ούν έστιν όρκος επί θεού , είρηται εν τώ πή
iroducit, dixiinus iu psalmo LSXXVIII , ibi : Juravi ψαλμό . "Ενθα το , "Ώμοσα Δαβίδ τώ δούλα μου
David serro mev . De ira eliam Dei diclum est in Περί δε οργής πάλιν εξηγησάμεθα εν τω ς' ψαλμώ.
psalmo vi , ibi : Domine, ne in furure luo arguas me, "Όπου το, Κύριε μη θυμό σου ελέγξης με , μηδέ
.

neque in ira rua corripius me. Mullis etiam in locis τη οργή σου παιδεύσης με . “Οτι δε το ει το Ου
Jan declaravius , quod dictio si perstepe apud σημαίνει πολλάκις παρ' Εβραίοις , και ένα άλλους
H bricos ideni significat quod non. Per requirin ειρήκαμεν. Κατάπαυσις δε η γη της επαγγελίας ,
vero , promissionis terram intellige, in qua Israe- ως παύσασα τους εισελθόντας Ισραηλίτας από της
Llicus populus post quadraginta annorum pere- εν μ' έτεσι πλάνης και μεταβάσεως , και ανάπαυσης
grinationen lasstis quievil. Facla est elenim ei αυτοίς γενομένης λοιπόν ούν ουδέ οι παρακούοντες
requies illa regio . Cæterum qui Dei vocem obau της φωνής του Θεού εισελεύσονται εις την κατάπαυ
diverint, in regni coulorum requiem non in- σιν της βασιλείας των ουρανών .
gredientur.
65 !er . , 7.
Varie lectiones.
17) Rochiits : Vei s3 refertur ad superiorem dictionem ftulpzquoi, hoc est qua lentalione me lenlastis
669 COMMENT. IN PSALMOS. 970
Δίνος ώδης των Δαβίδ, ότε οίκος ώκοδόμητο μετά A Laus cantici, ipsi David , quando domus Glitcal..
την αιχμαλωσίαν . esl posl caplivilalem .
ΨΑΛΜΟΣ LE '. PSALMUS XCY .
'Ανεπίγραφος και ούτος παρ' Εβραίους. Διατί Carel etiam hic psalmus inscriptione apud Ile
είνος ώδης παρά των Εβδομήκοντα επιγέγραπται , bræos . Quare autem a LXX inscriplus fuerit, Jaus
προείρηται εν τω προ τούτου ψαλμώ. Οίκου δέ οί- cantici, in superiori psalmo tradidimus . Ec per
χεδομήν μετά την αιχμαλωσίαν , καθ' ιστορίαν μεν, ædificationem domus, quæ ſacla est post caplivila .
ή παρά Ζοροβάβελ ανέγερσης του εν Ιεροσολύμοις lem , juxta bistoriam , icmpli renovationem intel
ναού . Κατά δε αναγωγήν, η κατασκευή του προσ- liginus, que facia est a rege Zorobabel . Juxta
λήμματος, ενώ ώκησεν ο Υιός και Θεός, μετά την anagogem vero assumpla humanitalis babitaculum ,
αιχμαλωσίαν, ήν ήχμαλώτευσεν ο διάβολος " περί ης in quo Dei Filius post capivitalem illam habitavit ,
είρηται: Ανέβης εις ύψος , ήχμαλώτευσας αιχμα- qua diabolus hominem olim captivaveral, et de
λωσίαν · η σύστασης της Εκκλησίας , ήν ο μέγας qua alibi dictum est : Ascendisti in allum , caplivasti
και σοφός αρχιτέκτων ωκοδόμησε . Πάντα γάρ ταυτί captivitatem 20. Yel ipsain etiam Ecclesiae consti
προϊδών ο Δαβίδ άδειν προτρέπεται χαριστήρια. lillionem , quam magnus ac sapiens ille Archite
clus ædificavil. Cum enim hac omnia futura csse prævidissci bealus David , exliorlalur, ac mandat,
ul condignas pro tantis bencficiis gratiarum actiones canamus Deo.
'Ασατε τω Κυρίω άσμα καινόν . Τι έστιν άσμα Β VeRs . 1. Canlale Domino canticum norum . Quid
καινον ειρήκαμεν τω λβ' ψαλμώ. Ενθα το, 'Ασατε sil novum canticum , diximus in psalmo xlii . Ibi :
αυτό άσμα καινόν , είη δ' άν άσμα καινόν, και Cantale ci canticum novum . El sane intelligere pos
όπερήσαν οι άγγελοι γεννηθέντος του Χριστού : το , sumus, illud csse novum canticum , quod nalo Do.
Δόξα εν υψίστοις Θεώ, και τα εξής. mino angeli vigilantibus pastoribus cecinerunt :
Gloria in altissimis Deo's, etc.
"Ασατε τω Κυρίω , πάσα ή γή. "Ηκε γάρ ελευθε . Canlale Domino, omnis terra . Venit elenim libe
ρώσων πάσαν την γήν από της αιχμαλωσίας του ralurus omnem terram a dæmonum captivitate.
διαβόλου . Τούτο δε τη κατ' ιστορίαν οικοδομή του læc aulein verba quo pacto justa historiam ædifi
ναού πώς αν άρμοση, μηδέν ενταύθα των άλλων calioni templi possint accommodari, prorsus non
ευκών ωφελουμένων ; vidco, cum alio gentes, præler Judæorum genus ,
ex hujuscemodi ædificatione omnino nihil juva
renlur .
'Ασατε τω Κυρίω , ευλογήσατε το όνομα αυτού. Vers. 2. Canlale Domino, benedicile nomini ejus.
Ευφημήσατε το όνομα αυτού, ότι σωτήριον Ιησούς Laudate nomen ejus , quoniam salutare est . Jesus
γόρο Σωτήρ » και ότι παντοδύναμον εκ πίστεως ονο- C elenim interpr quia omnipo
etatur Salvator . Vel nomine
μαζόμενου. Τρίς δε το αυτό, ήγουν το , "Ασατε το illius nomeni,
lens est si cum fide Et lur.
Κυρίω ότι και τρισέ προσώπους ή αυτή θεότης, και considera quomodo ter dixerit : Canlale Domino ,
ή αυτή πρέπει λατρεία τη αγία Τριάδι . quia nimirum tribus divinis personis cadcm est di .
vinilas : onde idem merilo cullus ipsi pracstari
debel Trinitati.
Ευαγγελίζεσθε ημέραν εξ ημέρας το σωτήριον Evangelizale de die in diein salulare ejus. Salu.
πυτού . Δ :αγγέλλετε αει το σωτήριον κήρυγμα του farem , inquit, Evangelii prædicationem semper
Ευαγγελίου προς τους αποστόλους δε και τους των annuntiate . Loquitur aulem ad apostolos, ct ad
αποστόλων διαδόχους ο λόγο ; • ζήτησον δε και εν τω illorun successores . Vide qua dicta sunt in psal
λθ' ψαλμό την εξήγησιν του, την αλήθειάν σου no xxxix , in expositione illius versiculi : Verita .
και το σωτήριόν σου είπα . lem luam, ci salutare lvum dixi.
Αναγγείλατε εν τοις έθνεσι την δόξαν αύ- Vers. 3. Annunliale inter genles gloriam ejus.
του . Την ενανθρώπησιν , και τα δι' ημάς πάθη. Incarnationem nimirum , el passiones omnes, quas
Δόξα γάρ τώ Δεσπότη το παθείν υπέρ της των δού . D
ob salulem nostram sustinuit. Fuit quippe illi glo .
λων σωτηρίας. sia , ut pro servorum suorum redemptionc alque
salute tanta sit passus.
Εν πάσι τοις λαούς τα θαυμάσια αυτού. Τα In omnibus populis mirabilia ejus. Miraliilia ni
θαυμάσια έργα, και εποίησε συναναστρεφόμενος τοίς mirum opera , quæ fecit cum inter homines ver
ανθρώποις . saretur ,

"Οτι μέγας Κύριος και αινετός σφόδρα . Μέγας Vers . 4. Quoniam magnus Dominus, el laudabilis
μεν, ώς παντοδύναμος: αινετός δε , ως φιλάνθρω- ralde. Magrius quideln ut omnipotens , laudabilis
vero ut misericors .
Φοβερός εστιν υπέρ πάντας τους θεούς. Ούτος Timendus est super omnes deos. Nam ct in præ .
μεν γαρ εν τω παρόντι αιώνι δύναται κολάζειν, senti sæculo punirc polcsi ct in futuro : ncc cor

* Psal. LXVI, 19. • Luc . 11 , 14 .

PuTuOL . GR . CΧΧVΙΙΙ . 31
 971 EUTHYMII ZIGADENI 972
pus Tantum, sel ipsam ctiam Aniinanm , quod illi A και εν τω μελλοντι · και ου σώμα μόνον, αλλά και
minimc possil : el hic quidem vere limcndus, ψυχήν · εκείνοι δε, ουδαμώς. Και ούτος μεν αλη
iiii autem hominum potius opinione atque imagi . θεία φοβερός : εκείνοι δε, φαντασία. Θεους δε λέγε,
natione formidanlır. Dcos vero improprie lic τώς των εθνών .
gentium deos'appellavit , idco sequitur:
Vers. 5. Quoniam omnes dii gentium dæmonia . " Οτι πάντες οι θεοί των εθνών , δαιμόνια.
Gentiles olim deos suos appellabant dæmones , "Ελληνες μεν δαίμονας τους θεούς αυτών ωνόμα
tanquam scientes, ac cujuscunque boni gearos : ζον, ως δαίμονας και επιστήμονας του καλού εμείς
nos vero demones cos appellamus , tanquam peri • δε προσαγορεύομεν αυτούς δαίμονας , ως επιστήμε
los ad malum . νας του κακού .
Dominus aulem culos ſecil. Atqui fecit et cælera Ο δε Κύριος τους ουρανούς εποίησε . Και μην
omnia : Omnia enim , inquit, per ipsum facta sunt " : και τα λοιπά πάντα . Πάντα γάρ, φησίν, δι' αυτού
Proplieta autem hoc loco ad majurein illius admi- εγένετο. Αλλά γάρ τα μεγαλοπρεπέστερα παρέλα
rationein el gloriani , ea tantum cominemoravil, βεν , ώς θαυμασιώτερα .
quæ digniora sunt el magnificentiora .
B
VERS. 6. Confessio , el pulchritudo in conspectu Εξομολόγησις , και ώραιώτης ενώπιον αυτού,
ejus. Per ipsas virtutum habitudines, bomines illos Διά των έξεων τους έχοντας υποδτλοϊ • εξομολόγη
significare voluit, qui bujuscemodi virtutibus sunt σιν μεν λέγων, τους εξομολογουμένους τας αμαρ
prædili : per confessionen nimirumi, eos qui pro τ'α; αυτών · ώραιότητα δε , τους ωραίους εντεύθεν
pria delicia conſilenlur ; el per pulchritudinein , γινομένους , ως διά μετανοίας απολουομένους. Ο
eos qui ipsa confessione pulchriores alquc ornalio . τοι ούν ενώπιον αυτού κατά το • Οφθαλμοί Κυρίου
res cficiuntur , quite por Injusinodi penitentiam επί δικαίους, και ώτα αυτού , εις δέησιν αυτών .
antiquas quodammo:lo peccalorum sordcs abluunt. Tales igitur viri sunt in conspectu Domini, jussa
illud : Oculi Domini super justos, el aures ejus in preces corum " .
Sanctimonia el magnificentia in sanctificatione 'Αγιοσύνη και μεγαλοπρέπεια εν τω αγιασματι
cjus . (Grucce pro sanctificatione ayidouat : legimus, αυτού. Αγίασμα αυτού, οι κατά τόπους ναοί, ως
49 : e dictio non lanlım sanctificationem , sed san . αγιαζόμενο! παρ' αυτού, και αγιάζοντες τους μετά
ctuarium etiam significat.) Pur sanctuarium igitur, πίστεως εισερχομένους εις αυτούς . - 'Εντούτο, φτσή ,
quollilict templum intellige Deo dicalum : quod τώ αγιάσματα, αγιοσύνη και μεγαλοπρέπεια πολι
ideo sanctuarium appellat, quia a Deo sanctilica- τεύονται τουτέστι καθαρότης, και τα μεγάλους πρέ
2100 est, el quia omnes eos homines sanctilicet, ποντα έργα.
qui illuc cum lide ingrediantur. In hoc igitur səncluario, magnificentia el sanctimonia couversan
Tur, hoc est, munditia el purilas, el opera omnia qu :e magnos viros deceni.
VERS, 7. Afferte Domino, parentelæ gentium , af- C 'Ενέγκατε τω Κυρίω , αι πατρια : των εθνών ,
ſerte Domino gloriam et honorein . Per gentium pa- ενέγκατε τω Κυρίω δόξαν και τιμής . Πατριαι
Pentelas nationes orbis varias intelligit . Yel (quia τα γένη. "Η πατριαι των εθνών, οι πατέρες αυτών,
Grieca dictio πατριαι non parentelas tantum, sed ήγουν οι ιερείς, και διδάσκαλοι . Ποίαν δε λέγει δι
paternilates quoda unodo significat), injusalodi ξαν και τιμήν, ειρήκαμεν εν τω κη' ψαλτώ κεκείσε
nominc geulium pilies ſorte intelligit, quos esse γάρ κείται το, Ενέγκατε τω Κυρίω δόξαν και
dicimus lilin sacerdotes coruin quain doctores . τιμήν. " Η και άλλως δόξαν μεν, ώς Θεώ, τιμήν ,
Quanı vero gloriani, et qucm honorem Deo alerri ως Πατρί • Τίμα γάρ, φησί, τον πατέρα σου"
juncal, diximus in psalmo XXVIII , ubi eadem fere και γάρ και Θεός ημών έστιν, ώς δημιουργός και
habenlur verba . Vel aliter : Alerte ei gloriam ), ul Πατήρ, ως διά του βαπτίσματος υιοθετήσας ημάς .
Weu, cui vere ac proprie debetur gloria, honorem vero ut Patri : Honora eniin, inquit, parreme truin.
Est autem Christus omnium hominum Deus , ut creator, el lidelium pa : er. Pcr baptismum elcuim
nos a doplavil.
Allerle Domino gloriani nomini ejus. Hujusmodi *Ε. έγκατε τω Κυρίω δόξαν ονόματι αυτού.
criam verba babentur in illo psalmo SXVIII , ubi ea Εν τω ρηθέντι ψαλμη ήρμηνεύθη τούτο . Η να
εxposuimus . Vel aliter : Ownibus mandat , qui άλλως· προτρέπεται τους περικευμένους το όνομα
Christi nomine induti sunt, el Christiani appellan- D
του Χριστού, και Χριστιανούς καλουμένους δοξίζειν
lur , ut laudabili conversationc illuin glorificent ; αυτό δια πολιτείας επαινουμένης τρίτον δε κάν .
cademquc hæc verba ler repeiil, juxta rationem , ταύθα τ', 'Eνέγκατε τω Κυρίω, κατά την εν αρχή
quam superius in principio psalmi reddidimus. του ψαλμού ρηθείσαν εξή: τσιν.
VeRs. 8. Tollile hostias, el introile in aulas ejus. "Αρατε θυσίαν και εισπορεύεσθε εις τας αιλάς
Ilostius nimirum spirituales lolli jubel. Spiritus αυτού . θυσία , πνευματικάς: Πνευμα γάρ. φησίν,
cnim Deus esl , el cos qui eum adorant, adurure ο Θεός και τους προσκυνούνταςαυτόν , εν παει
oporter in spiritu el veritale. Ilostiæ autem liuius. ματος και αληθεία δεί προσκυνείν • Ουσίαι δε το αυ

* Joan . 1 , 5. 5 Psal. XXXI, 16.

973 COMMENT IN PSALMOS . 974
sal , al åperal • aviat cè aitou vūv, a! xati A modi, virtutes sunt ; aulic vero cjns, varize per
τόπου , εκκλησίαι. orbem ecclesize .
Προσκυνήσατε τω Κυρίω εν αυλή αγία αυτού. Adurale Dominum in arila sancia ejus lic ver
"Ηρμηνεύθη και ούτος ο στίχος εν εκείνη τη siculus exposilus etiam a noliis fuit in codem
αλμώ . Πρόσχες δε, πως ειπών αυλάς, είπε πάλιν psalmo xxvIII . Illud aulein animadvcricuduun duci
αυλήν, διδάσκων, ότι πολλαι μέν εισι των αριθμώ , mus, quod cum superius plurali numero aulas
μα δε τη πίστει . Διήρηνται μεν γάρ τοις τόπους : dixerit, nunc singulari sermone rursus aulam no
ήνωνται δε τή ομοδοξία . minavit : docens nimirum , quod mullæ quidem nu
pero ecclesiæ suni, lide vero una est omnium mater Ecclesia. Dirisæ siquidem sunt locis, quæ
conjunctæ sunt unilale opinionis.
Σαλευθήτω από προσώπου αυτού πάσα ή γή. Vers. 9.Commorealur a facie ejus universa lerra:
Τη επιφανεία αυτού, μετακινηθήτω από της πλάνης Illius, inquit, adventu , university orbis ab errore
επί την αλήθειας σεισμόν γάρ τούτο και προφήτης ad veritatem commoveatur. Unde alius propheta
έτερος εκάλεσεν. Είπο : δ' άν τις, και τον κλόνον της Christi adventum , terræmotum appellavil. Illam
γης , τον εν τω καιρώ του σταυρού και ότι του B cliam lerræ comniolionem fortassis Proplieta bic
Κυρίου φανέντος διά της ενανθρωπήσεως , εσείσθη - intelligit, que passionis leinpore facta est. Vel
σαν λαοί • εταράχθησαν έθνη , διά το κήρυγμα. commovendam esse terrani prædicit , quia ad Evan
gelii prædicationem quo adventus alque incarnatio Dei annuntialur, universi populi ac genies contur.
batæ sunl.
Είσατε εν τοις έθνεσιν , ότι Κύριος εβασίλευσεν . Dicile in gentibus quia Domians regnavil. Hujus
“Ηρμηνεύθη και τούτο εν τη αρχή του 16' ψαλμού . modi eliam verba exposita fuerunt in psalıno scII ;
Η και άλλως · ότι μέχρι τότε ο διάβολος εβασίλευε , vel : Dicile quod Dominus regnavit , hactenus
και η αμαρτία . Είη δ' αν και ετέρως βασιλεία του nanique diabolus et peccatum regnaverant. Vel
Χριστού, ή κατά πίστιν υποταγή των ανθρώπων . aliler, regnare hic Cbrislus dicitur, propter volun
Lariaus illain credentium subjectionem , quan, liiles præstat . Nam alioqui ab æterno eliain super im
pios atque invilos regnal.
Και γάρ κατώρθωσε την οικουμένην . 'Ορθοπο- VeRs . 10. Elenin direzit orbem terræ. Modum ,
δείν εις ευσέβειαν παρεσκεύασεν · ή ήδρασεν εις inquit, preparavit Clhristus, quo humanum genus
θεογνωσίαν . Οικουμένην δε λέγει, την απανταχού
universum recia ad pielatem alque ad virtutes
της οικουμένης Εκκλησίαν. Εις πάσαν γάρ, φησί ,
posset incelere ; vel stabilivit eos Christus in co
την γην εξήλθεν ο φθόγγυς αυτών και εις τα C gnitione Dei ; ct per orbem lerræ , universam Ec
πέρατα της οικουμένης τα βήματα αυτών περιτ . clcsiam in loto orbe exsistenten intelligit . In on
τον δε το γάρ . nem enim terram , inquit, exicit sonus eorum, el in
pnes orbis terræ verba eorum " . Superflua est autem
dictio enim .
Ητις ου σαλευθήσεται . Των σαλευόντων αυτήν Qui non commovebitur. Ex quo enim liberaliis cst
δαιμόνων απαλλαγείσα , και επί της αρραγούς a dæmonum servitule, qui antea illum commove
πέτρας της πίστεως θεμελιωθείσα. Είρηται δε και bant, conscquenter fundalus ſuit super inconcus
εν τω ιβ' ψαλμω • Και γάρ έστερέωσε την οικου- sam Gdei petram . Similem penc sententiam vidi
μένην , ήτις ου σαλευθήσεται , και ανάγνωθι την mus in psalmo xcii , ibi : Etenim firmavil orbem
εκεί εξήγησιν . lerræ, qui non conmorebitur, ubi exposuimus.
Κρινεί λαούς εν ευθύτητι . Κατά την ημέραν δη- Judicabil populos in reciiludine. In die scilicet
λαδή της κρίσεως. Είπε δε τούτο ίνα γνώμεν ότι judicii. lloc autem dicit, ut sciamus quod Christus
ούτος κρινεί πάντας . onnes judicaturus est.
Ευφραινέσθωσαν οι ουρανοί , και αγαλλιάσθω VERS . 11. Lulentur cæli , el exsullel terra. Ob
η γη . Διά τον ουράνιον , είτα επίγειον. Του Χριστού D celestein nimirum et deinde terrestrenu Christum.
γάρ , το μεν άνωθεν κατήλθε • το κάτωθεν α- Allera quippe ejus natura superne descendit, al .
νήλθε . lera vero inferius c terra ortum habuit .
Σαλευθήτω η θάλασσα , και το πλήρωμα αυ- Commovealur mare, el pleniludo ejus. Commoveri
της. Σάλευσιν ενταύθα την σκίρτησιν λέγει. Πλή- boc in locu posuit, pro exsullare. Pleniludo aulem
ρωμα δε της θαλάσσης τα πέρατα αυτής, ή οι πο- maris, sunt illius lines, vel lumina , stagna, fontes,
ταμοί, αι λίμναι, αι πηγαί · και απλώς πάσα φύσις ac lola denique : quarum maleria. Essuillet autem
υδάτων • σκιρτησάτω δε αύτη, διά το βάπτισμα του hujuscemodi aquarum plenitudo, ut sacrum Christi
Σωτήρος . baptisma, quod in eis celebralumn csi.
Χορήσεται τα πεδία, και πάντα τα εν αυτοίς. Gaudebunt campi et omnia quæ in cis sunt. Quia
"Οτι μέλλει δι' αυτών οδεύειν o αγιάζων Χριστός. scilicet illinc transiturus est Christus, atquc hoc
Πάντα δε τα εν αυτοίς , φυτά δηλονότι . pacho ca omnia sanctificabil. Per omnia vcro, quæ
in cis soul, ipsas plantas intelligit.
* Psal . XV1, 5.
975 EUTHYMII ZIGABENI 976
YERS. 12. Tunc exsultabunt omnia liyna silvarum . A Τότε άγα.λλάσονται πάντα τα ξύλα του δρυ
Eo quod es cis suinendum sit salulare crucis μού . Δια το μέλλειν εξ αυτών ληφθήναι τον συτί
lignum . ριον σταυρόν .
A facie Domini, quoniam venil. Erit autem lætitia Από προσώπου Κυρίου , ότι έρχεται . Γενήσεται
liæc alque hæc exsullalio a facie Domini, hoc est, δε η ευφροσύνη και αγαλλίασις , και τα τοιαύτα
propter ejus presentiam atque adventum . Quoniam από προσώπου Κυρίου , τουτέστι διά την επιφάνειας
cece jam venit ad carnis dispensationem . Sulent του Χριστού . Διότι ιδού έρχεται , προς την ενσαρκων
autem proplielæ sæpenumcro ipsis ctiam inanima- οικονομίαν . Ειώθασι δε οι προφήται περιτιθέναι τοις
tis atque insensibilitus retus gaudium ascribere, αψύχοις χαράν εμψύχων, όταν υπερβάλλουσαν άγαλ.
quotics nimirum summam aliquain roluerint lali- λίασιν εμφήναι βουληθώσιν ως μονονουχί και των
ljam demonstrare : quasi ipsa etiam elemchla ani- αψύχων ευφραινομένων . Νοήσαις δ' αν και ετέρως :
na ac sensu carentia Irtcntur . Valaiter, per celos, ουρανούς μεν, τους επουρανίους αγγέλους την δε ,
celesles angelos intellige ; per lorrain vero, icrre- τους επιγείους ανθρώπους • Cάλασσαν δε, τους επι.
nos bomincs ; et per mare, naulas ipsos, aut ma- θαλατιους ή τους νησιώτας και τους ναυτιλλομένους
rilimos quoscunque homincs, hoc esl, insulanos ; πεδία δε τους εν ταις πεδιάσι γεωργούντας · ξύλα δε
per campos ilena , agricolas ; et per ligna silvarum , Β δρυμού, τους δε υδρογάμους , και τους εν αγρούς και
arborum incisores , eosque qui silvas incolunt es όρεσιν . " Η και άλλως· ουρανούς μεν , τους τα επου
.

montes. Yel aliter : per colos , eos intellige , quί

. ράνια φρονούντας • γήν δε, τους γήινα · θάλασσαν
coelestia mcdilanlur ; per lurralu vero , eos qui δε τους εν τη πικρία της ασεβείας · πεδία δε, τους
.

terrena lanluin curant ; ilcm per mare, cos qui υπτίους και επιβάτους τοις πάθεσ: • ξύλα δε δου :
amaram impietalcn sectantur ; per campos eliam μου, τους σκληρούς , ή ακάρπους εις αρετήν. Πάντες
resupίnos quostibet homines, ct carnis passionibus γάρ ηδονής πλε αθήσονται , δια την ενανθρώπη
subjecios : el denique per ligna silva , um , duros, σιν του Θεού , προς την εις αυτόν πίστιν μετατιθέ
.

rudesque et i: fructuosos ad virtutem P:o:pines. Hi μενοι .

omnes ctenim, Christi incarnationc, ad illius Glcm invitati, delectatione atque voluptate maxima re
plebuntur .
Quoniam venit judicare terram . Duplici, inquil , " Οτι έρχεται ηρiναι την γην . Διπλήν, φησιν »
ancientur gaudio , et quia veniel ad dirigenclu » έξουσιν ηδονήν , ότι έρχεται κατορθώσαι την οικουμε
orbem terræ , el quia rursus veniet ad judicandam ντα , και ότι πάλιν έρχεται κρίναι την γην, και
lerram , el ad relribuendum unicuique secunduun C αποδούναι μεν εκάστω κατά τα έργα αυτού , ελευθε
opera sua, el ad liberandumi elemenla a CON ρώσαι δε και τα στοιχεία , άτιο της φθοράς .
ruprione.
VERS, 13. Iudicabit orbem lerræ in justitia, el Κρινεί την οικουμένην εν δικαιοσύνη, και
populos in verilale sua . Per orbem terræ gentes λαούς εν τη αληθεια αυτού. Οικουμένην μεν, τα
intelligit in orbe habitantes ; per populos vero , τις οικουμένης έθνη: λαούς δε , τους Ιουδαίους .
>

ipsos Judæos. Vel : per orbem terræ, el per po- "Η οικουμένην και λαούς , το αυτό νοήσεις : λαούς
pulos, idem a que significat ; populos aulein in ο πληθυντικώς, διά τάς πολλές διαφοράς τωνγενών .
plurali numero dixil ob grncrationum diversita- Κριεί δε δικαίως μεν, ώς απροσωπόληπτος : αληθώς
. Judicavit autem Christus in justitia , hoc δε , ως πάντα ειδώς .
csi jusle, quia non est personarum acceptor : cl in veritale judicabit, veluti is qui omnia cs •
actissimie novil.
Ipsi David quando lerra ejus constiiula esi. Ψαλμός τώ Δαβίδ, οπότε η γή αυτού καθίσταται .
PSALMUS XCVI . ΨΑΛΜΟΣ 46'.
llic psalmus similitcr inscriptione carol apud "Ανεπίγραφος και ούτος παρ' Εβραίους . Οι Εβδο
Hebreos .. Ilanc autein inscriptionem lix
LXX ci im- μήκοντα δε και ταυτην την επιγραφήν επίθηκαν
posuerunt , quam arbitrati sunt illius argumentum D στοχασάμενοι της υποθέσεως . Τώ Δαβίδ μες ότι
continere . Ipsi enim David ileo inscripserunt, τώ εκ Δαβίδ Χριστώ ανατέθειται • και άλλως γάρ,
quia ad Cbristura pertinct, qui oriundus est ex του Δαβίδ τον ικανόν χειρί σημαίνοντος , ικανός αν
genere David. Ει aliter : David interpretatur είη χειρί κυρίως ούτος , ώς παντοδύναμος Οπότε
mlanu ſorris, unde per manu fortem, ipsum pro- δε η γη αυτού καθίστατο, τουτέστιν , οπότε ειρή
prie Christum intelligimus, qui omnipotens est . νευσε, και εγαληνίασε, της τυραννίδος των δαιμόνων
Quando terra ejus conslilula csi, hoc est, quando απαλλαγείσα . Του Κυρίου δε , φησίν, ή γη και το
pacem el tranquillitatem habuit , liberata a die- πλήρωμα αυτής. Τότε ούν ήρμοσεν αυτώ ο ψαλμός
inonum Tyrannide. Domini eniin inquit, lorra , ούτο , προ πολλού συντεθείς.
el plenitudo ejus. Tunc enim hic psalmus Christo vere accommodalur, lamelsi mullo tcrupore an •
tea fuissel composilus.
Vers . 1. Dominus regnavil , exsuliei terra . Dc "Ο Κύριος εβασίλευσεν , αγαλλιάσθω η γη .
hoc verbo regnare, diximus in superiori psalmo. Περί του εβασίλευσεν , εν τω προ τούτου ψαλμώ
Hegnavit nulem Doininus destruclo dæmoncel ερδήθη. Έβασίλευσε καταβαλών τον διάβολον » και
977 COMMENT. IN PSALMOS. 978
ανελών την βασιλεύουσαν αμαρτίαν. Και περί της Α peccato, qui antes in ore regnabant . De ct
αγαλλιάσεως δε της γης εν εκείνη είρηται . sullalione Icrrie ibi etiam dictum cst.
Ευφρανθήτωσαν νήσοι πολλοί. Αί κατά χώ- Lælendur insulie maliæ, Ecclesiae nimirum quz
ραν εκκλησίαι της αλμυράς απιστίας ανακύψασαι : in variis sunt mundi partilus, quoque ab amara
και πανταχόθεν μεν περικλυζόμεναι τοίς κύμασι et salsnginosa , ut ita dicam, infidelitate , insula-
των πειρασμών , πήξιν δε εν τω Χριστό βάσιμον rum instar elevatæ sunt ; quæque licei assiduis
κεκτημέναι . 1 και απλώς νοήσωμεν τάς πεπιστευ- lenlationum luctibus impellantur, fundamentum
αυίας ψυχάς • ώσπερ και γήν, την κτίσιν την καινήν. lamcn ac solidam in rcgc 800 Christo stabili
talem habent, vel per insulas, simpliciter fidelium omnium animas intellige ; ct per terram
poram crcaluram .
Νεφέλη και γνόφος κύκλω αυτού . Νεφέλη και Vers. 2. Nubes et caligo in circaitn ejus. Per
γνόφος, η προσληφθείσα σάρξ , ως υποκρύπτουσα nulben el per caliginem , assumptath carica in
την θεότητα · έοικε δε τούτο τοίς εν τω ιζ' ψαλμό tellige, que divinilatein occultabat. Similia pene
έητοίς : Και έθετο σκότος αποκρυφήν αυτού, verba ea sunt, quæ habentur in psalmo 1011 :
κύκλω αυτού η σκηνή αυτού . B Posuit tenebras latibulum suum , in circaitn ejus
tabernaculum ejus.
Δικαιοσύνη και κρέμα κατόρθωσις του θρόνου Jusiilia el judicium directio throni ejus.-- Thro
αυτού . Της βασιλείας αυτού • ταύτα γάρ κατώφ- ni ejus , pro regni cjus dixit, quod regnum ipse
Oωσε βασιλεύσας . Και όντως δικαία κρίσις, το τον Chrislus regnans direxit. Illud autem verc ſuit
μεν τυραννούντα διάβολον καθελείν , τους δε τυραν- jaslum judicium , quo ci tyrannum dæmonem
νουμένους ανθρώπους ελευθερώσαι. " Η και άλλως • destruxit , et oppressum tyrannide humanual
Δικαιοσύνην, ήτοι καθόλου πάσαν αρετήν, και κρί - genus salvavit. Yel :iliter: Per justitiam, in uni
σιν ορθήν, είτουν διάκρισιν εδίδαξεν η βασιλεία versum , omne wrlulis genus intellige, el per
αυτού . judicluin, reclitudinem ac discretionem, quæ om •
nia regrante Christo didicinius .
Περ ενώπιον αυτού προπορεύσεται , και φλο- Vers. 3. Ignis aute ipsum præcedel, et infiam
γιεί κύκλω τους εχθρούς αυτού. Ταύτα του και - mabil in circuitu inimicos ejus. llæc verba per :
ρου της παγκοσμίου κρίσεως . Τούτο και Δανιήλ tincnt ad tcnipus universalis judicit , quod et
θεασάμενος έγραψεν, ότι Ποταμός πυρός είλκεν proplieta Daniel prospiclens dixil : Flavius ignis
έμπροσθεν αυτού . Εχθροί δε αυτού κοινώς πάντες C traliebat gradiens ante cum 90. Christi vero inimici
οι το έχθρα αυτου διαβόλω πειθόμενοι . Κύκλω δε omnes sunt, qui ininico cjus diabolo oblempcraul.
αυτού , ανει του , πανταχόθεν . In circuitn autcm ejus, hoc est : undijue, aliquo
ex omni pasip .
"Ευαγaν αι αστραπαί αυτού τη οικουμένη. VERS . 4. Illuxerunt fulgura ejus orbi lerrr.
Οι απόστολοι • του αληθινού γάρ μετασχόντες φωτός, Apostoli nimirum , ηui vere Iucis participes effe
ήστραψαν και αυτοί , προς ους και ο Χριστός έλεγεν · cli suni , ac veluti astra quadam coruscantia
"Υμείς έστε το φως του κόσμου. Τούτο συνάδει omnibus app: ruere, et ad quos a Christo dictum
το ρητό του ειρημένου ψαλμού , τω: Ανθρακες legimus : Vos estis tuo mundi * . Suntque consona
ανήφθησαν απ' αυτού. liæc verba iis quite in præallegalo psal:10 liaben
tur , ibi : Carbones succensi suit ab eo.
Είδε και εσαλεύθη η γη . Είδε τας αστραπάς Vidil, el commola est lerra. Vidit hujuscemodi
ταύτας και εσκίρτησεν . " Η μετακινήθη από της πλά- fulgura, et casullavit. Vel, comniola , id est ,
νης επί την αλήθειαν · και από του σκότους , επί coinmulala cst , ab errore nimirum ad vcritatcm ,
το φώς. "Η εσαλεύθη, ίνα κρείττον εδραιωθή. Και ci a tenebris ad lucem : vel commota est, ut
τέκτονες γάρ τα παλαιωθέντα θέλοντες ανακαινίσαι, Onelius stabilire: ur. Siquidem artifces prius com.
σαλεύουσιν αυτά πρότερον. Διό τερι Παύλου και movcre omnia ca soleni , qum volunt renovarc .
Σίλα τινες έλεγον οι την οικουμένην αναστατώ- Idco de Paulo et Sila in Actis dictum legimus,
σαντες , ούτω και ενθάδε πάρεισι. cx impiorum persona : Ili concusso universo crbe
huc reniunt 97.
Τα όρη ώσει κηρός έτάκησαν από προσώπου VERs. 5. Montes quasi cera, liquefacii siin ! a
Κυρίου · από προσώπου Κυρίου πάσης της γης. facie Domini , a facie Domini totius terra. Γer
" Όρη τροπικώς, οι δαίμονες, διά το επηρμένον , και montes figurale ipsos dæmoncs intelligit, quia
αλαζονικών , και άκαρπον, και σκληρόν, και κρημνών elati alque in allum quodammodo clevali sunt,
δες είρηται δε και εν τω ξζ ψαλμώ · Ως τήκεται ct arrogantes ; sterilcs itcm ac rigidi, ct prrci.
κηρός από προσώπου πυρός , ούτως απολούνται pillis ac preruptis locis referti . Dictum est ctiam
οι αμαρτωλοί από προσώπου του Θεού . Και in psalmo LXVII , quod Quemadmodum liquescit
ανάγνωθε την εξήγησιν αυτού. ccra a facie ignis, sic pereunt peccatorcs a ſucie
Sci . Ibi vide .
" lan. VII , 9 , 10 . * Μatth . 1, 13. 11 Act . XV11 , 6.
979 EUTHYMII ZIGABENI 9811
VERS . 6. Annuntiaverunt coli justitiam ejus. A Ανήγγειλαν οι ουρανοί την δικαιοσύνην αυτού .
P'er cælos proplielas aut apostolos intellige, Οι ουρανοί, οι προφήται, οι απόστολοι , ώς ουράνιου
qui cælestem vitam ac conversationcm optime πολιτείαν επιδεδειγμένο:. Δικαιοσύνην δε λέγει το
coleliant ; et dum ait annuntiasse eos justitiam μή μόνοις τοις Ιουδαίοις περικλείσαι τήν θεογνω
ejus, lioc intelligii, quod non solis Judæis aperta σίαν , αλλά και τα έθνη καλέσα : προς επίγνωσιν
git Dei cognitio, quinimo quod ipsae ctiam της αληθείας. " Η καθώς ειρήκαμεν, ερμηνεύοντες
genies au veritatis cognitionem vocata sint. τη, Δικαιοσύνη και κρίμα κατόρθωσις του θρόνου
Vel justitiam aliter expone, prout superius di- αυτού · ζήτησον δε και εν τω Αθ' ψαλμω την εξή
ximus, exponendo illa verba : Justitia el judicium γησιν του, Ευηγγελισάμην δικαιοσύνης εν 'Εκ .
directio lironi ejus. Vidc eliam in psalmo XXXX, κλησία μεγάλη .
ibi : Evangelizavi justitiam in Ecclesia magna.
Et videant omnis populi gloriam ejus. Aılmiranda Και είδoσαν πάντες οι λαοι την δόξαν αυτού .
nimirum illius opera, μο; 1er que glorificatus Τα θαυμάσια έργα αυτού, δι' και εδοξάσθη .
es .
Vers. 7. Conſundantur omnes, qui adorint scul- Alσχυνθήτωσαν πάντες οι προσκυνούντες τους
B
prilia, qui gloriantur in idolis ejus. Erubescant. γλυπτούς οι έγκαυχώμενοι εν τοίς ειδώλοις αυ
cum laula ac talia opera a Den sint gesta . Vel των . Αίσχυνθήτωσαν τοιούτων έργων υπ' αυτού
crubescant, dum de idelarria eirore redar- τελουμένων, και της ειδωλικής πλάνης ελεγχομέ
guuntur . νης.
VeRs. 8. Adorite eum , omnes angeli Dei. El Προσκυνήσατε αυτώ, πάντες άγγελοι Θεαυ .
alii quidem Domino, secundun carneni nalo, Οι μεν ότι εγεννήθη κατά σάρκα , υμνολογούντες ,
laudent cum diceules : Gloria in altissimis Deo * . και το, Δόξα εν υψίστοις , λέγοντες · οι δε μετά
alii vero serviliier ci ministrent, qucmadmodum τους εν τη ερήμω πειρασμούς , δουλοπρεπώς δια
in deserto n :inistrarunt postquam lentatus ſuit κονούντες αυτώ δε αναλαμβανομένου προς ούρα»
a diabolo : el alii ascendenti illi in cælum pre- νόν , δορυφορικώς ή πορευόμενοι , και το , 'Aρατε
euntes inserviant, et clainent : Tollite porίας prin- πύλας , κράζοντες.
cipes restras " , elc . .

Audiril el lælula esi Sion . Audivit Sion cælus " Ηκουσε και ηύρράνθη Σιών . Ηχουσε των ου.
annuntiantes en que al Cliristum pertinebant ; ρανών, ως είρηται, αναγγελλόντων τα περί αυ
yel nova Sion, universalis nimirum Ecclesia au- C του. "Η νέα Σιών καθολική Εκκλησία , και ηύ
divil , et lælalo est . φράνθη.
fl ersullaverunt filiæ Judææ. Filiæ Judææ olim Και ήγαλλιάσαντο αι θυγατέρες της Ιουδαίας .
dicebantur esse particulares illæ synagogæ, quæ Πάλαι μεν θυγατέρες της Ιουδαίας , αι κατά τας
fni voriis cranil uppidis ac civitatibus provincie υπ' αυτήν πόλεις μερικαι συναγωγαί . Νύν δε θυ
Judxx el Judæorum impcrio subditis : nunc autem γατέρες της Εκκλησίας της καθολικής , αι κατά
per filias universalis Ecclesiæ, omncs el singulas πάσαν γήν, εκκλησίαι ως εξ αυτής προελθούσαι .
intelligimus ecclesias , que in variis sunt mundi Eπει γάρ Σιών μεν ερμηνεύεται σκοπευτήριον ,
Jocis, tanquam als universali illa matre procrealas. Ιουδαία δε εξομολόγησις , αμφοτέρα αν είη η Έκ
El quia Sion interpretatur specula , el Judata κλησία· οία σκοπευτική και θεωρητική της αληθείας ,
confessio , reclc possumus lain per Sion , quain και εξομολογουμένη και ευχαριστούσα τω Κυρίω .
per Judæam Ecclesiam ipsam intelligere : quia Hύφράνθη δε αύτη και ήγαλλιάσαντο αύται, χάριν
speculationibus vacat, el veritatem contemplatur, τίνο;;
el quia conſtelar ci condignas Dco gratias agil. Verum si quæris cujus rei gratia lætala sil Sion ,
el quam ob causam filiis Judex ersullaverint, audi qux scquunlur :
Propter judicia tua , Domine. Quia scilicet justo D " Ενεκεν των κριμάτων σου , Κύριε . Οτι απο
tuo judicio unicuique reddes juxta opera propria, δώσεις εκάστω κατά τα έργα αυτού τοις μεν
fidelibus nimirum requiem , infidelibus vero alerna πιστοίς, αιώνιον ανάπαυσιν · τοις δε απίστοις , αιώ
supplicia. νιον κόλασιν .
Vers . 9. Quoniam ?u Dominus altissimus super " Οτι συ Κύριος ύψιστος , επί πάσαν την γην .
omnem lerram . Dominus super oninem lurram . Κύριος επί πάσαν την γήν . Υψηλός Δεσπότης πάσης
Vel allissimus super terram , quemodinodu'n cliain της γής, ώσπερ και του ουρανού.
811per coluna
Valde eraliulis es super omnes deos . Eos scili- Σφόδρα υπερυψώθης υπέρ πάντας τους θεούς .
cel qui dii reputantur. . El illi quillem falso cs- Τους νομιζομένους . Εκείνοι μεν γαρ υψώθησαν
allati sunt, atque ob crrorem : lu aillem vero από πλάνης· συ δε από αληθείας , από της πανοθε
exalaits cs , ου surnman team potentiam. Quan!ο νούς δυνάμεως · όσον ούν μείζον αλήθεια πλάνης,
igilur veritas crrore major eso , tanto cliain 111a τοσούτον και το σον ύψος του εκείνων. Υψώθης δε ,
98 Luc 11 , 14. 99 Psal . xllll , 7 , 9 .
981 COMMENT. IN PSALMOS . 982
αντί του , Υψηλός εγνωρίσθης · ειπών δε ότι αφόδρα , A sullianitas illorum altitudinem superat. Γs: ltatus
και δις χρησάμενος το υπέρ, επέτεινε την επίτα. es aulem , hoc est , cognitus es allus esse . Conaler
σιν του ύψους .
aulem bis verbis l'ropheia summam Dei aliiludi.
nem exprimere, valile exaltalum cum esse dicens
super omncm terrani , el siiper omnes deos .
Οι αγαπώντες τον Κύριον , μισείτε πονηρά. VERs. 10. Qui diligilis Dominum , odile mala.
Μεσοπόνηρος γαρ ο Κύριος , και φιλάγαθος . Odil enim Deus malos, et diligit bonos.
Φυλάσσει Κύριος τας ψυχάς των οσίων αυτού. Cuslydit Dominus animas sanclorum suorumi.
Των αφωσιωμένων και ανακειμένων αυτώ. Eorum nimirum, qui Deo dicali lijlle ei sancli
licati sunt.
'Εκ χειρός αμαρτωλού ρύσεται αυτούς. Επη- De manu peccatoris liberabil eos . Quotics nimi
ρεαζομένους . 'Αμαρτωλός δε κυρίως ο διάβολος , ως ruin oppressi fuerint et læsi . Peccalor autcm
και πάσης αμαρτίας δημιουργός, proprie est diabolus, veluti delictorum omnium
auctor .
Φώς ανέτειλε το δικαίω. Φώς, το του αληθινού B VERs. 11. Lur orta est justo. Lux veran Incis,
φωτός , φως πνευματικών οδηγούν αυτόν εις πάσαν. lux, inquam , spiritualis, dirigens eum in omnem
αλήθειαν . Η φως , το της θεωρητικής , ανέτειλε το veritalem . Vel , lux contemplationis ci orta est
δικαίω την πρακτικήν . qui in actionibus suis justitiam serval.
Και τους ευθέσι τη καρδία ευφροσύνη . Πνευ- Et reclis corde lætitia. Lælilia , hoc est, spirilua
ματική παράκλησις . lis consolatio .
Ευφράνθητε , δίκαιοι , εν τω Κυρίω. Τάς βιωτικές Vers. 12. Lælamini, justi, in Domino. Omnibus
πάσας ευφροσύνας , ώς ψευδομένας , αποσευόμενοι . aliis mundi voluptatibus cxpulsis, veluti falsis.
Είρηται δα και εν τω τέλει του λβ' ψαλμού : Εύ Similis fere sententia habelur in fine psalmi xox ,
φράνθητε επί Κύριον και αγαλλιάσθε , δίκαιοι· ibi : Lælamini in Domino el eusullatı, jusli, ubi
και ζήτησαν εκεί την εξήγησιν. vide.
Και εξομολογείσθε τη μνήμη της αγιωσύνης Et confilemini memoriæ sanctificationis ejus .
αυτού. Ευχαριστείτε εν τω μνημονεύειν της αγιω . Gratias, inquit, ei agile, memoria repetentes li
σύνης αιτού • ότι ήγιάσθητε • η εξομολογείσθε τα vinam illam sanctificationem , qua sanctificati estis.
σα δήποτε μολύσματα , εν τω μνημονεύειν της καθα Vel confitemini antiquas omnes inquinationes
ρτητος αυτού. Ουδείς γαρ καθαρός παντάπασιν . C vestras, dum tanlam Dci mundiciam ac puri .
Δύνανται δε και πάντα τα άπό τού , Πυρ ενώπιον talem animo revolvitis, cum inter homines nullus
αυτού προπορεύεται , ρητά , μέχρι του , "Ήκουσε oinnino mundus sit . Possunt el prædicta omnia
και ηυφράνθη Σιών , περί της δευτέρας του Χριστού a versiculo illo : Ignis ante ipsum præcedel , iisquc
παρουσίας νοείσθαι . " Έφαναν γάρ. φτσίν , αι αστρα ad verba illa : Audivil et lwiala esl Sion , desc
και αυτού τη οικουμένη , κατιόντος αύθι , εξ ουρα cundo Christi adventu intelligi . Illuxeruni, inquit,
νού , δηλαδή . " Ωσπερ γαρ, φησίν, η αστραπή εξέρ-. Γulgura ejus orli terra, Claris10 nimirum rursus
χεται από ανατολών , και φαίνεται έως δυσμών , e cælo descendente . Nam quemailmodum ſulgur
ούτως έσταικαι η παρουσία του Υιού του ανθρώ- exil ab oriente , el l'enil usque in occidenteni ,
του . Και τότε, ο ήλιος, φησί , σκοτισθήσεται , και sic erit adrenius Filii hominis. Quod si solem
η σελήνη ου δώσει το φέγγος αυτής, και οι αστέρες lunc oblenebranduin esse allirman :us, et lunai
πεσούνται εξ ουρανού. Πόθεν άλλοθεν φωτισθή- non Jaluram lucem suam " , stellasque casuras
σεται ο κόσμος ; Είδε γάρ την κάθοδος αυτού και e cælo, undenan aliunde illuminabilur mundus,
εσαλεύθη η γη το φόβω · ή των νεκρών ανισταμέ- quam a Christo ? Vidit autcm lerra ejus de
νων μετά σπουδής. Τα όρη δε ώσει κηρός ετάκησαν, p scensum, et commota est ob timorein. Yel cont
διαλυόμενα των στοιχείων αλλοιουμένων . Είρηται δε mola csl, mortuis illico resurgentibus. Montes
περί τούτου και εν τω οδ' ψαλμώ · ένθα το, 'Eτάκη ή autem sicul cera liquefacti sunt el dissolui,
τη. Ανήγγειλαν δε οι ουρανοί την δικαιοσύνην αυτού commutalis elementis. De his etiam verbis dixi
πάλαι , τουτέστιν , οι υψηλοί προφήται ότι δικαιός mus in psalmo Lxxiv , ibi : Liquefacta est Icrra .
έστι κριτής τότε δε , εν τω καιρό της προς το κρί- Annuntiaverunt etiam cæli justitiam ejus 95 " ,
νεν αφίξεως , είδον πάντες οι λαοί την δόξαν αυτού hoc esi , sublimes algic alli , colorum inslar,
ερχομένου , εν τη δόξη του Πατρός αυτού, ως αυτός propliele olim annuntiaveriunt , quod Deus just us
έδίδαξεν. Είτα έγκελεύεται , τοις μεν ειδωλοθύταις cst judex ; et lunc , hoc est , in illo judicii lem .
αισχύνεσθαι τότε , τοις δε αγγέλους προσκυνείν αυτόν, porc, viderunt omnes populi gloriam ejus, ex
ειδώς και άμφω γενησόμενα . Των αγγέλων δε προσ- euutis nimirum in gloria Patris, siculi c ipse
κυνησάντων , πάντες ευθύς οι λοιποί προσκυνήσου . nos docuit. Deinde omnibus, qui idela colini,
σιν· ότι Αυτο παν γόνυ κάμψει , επουρανίων , και mandat, u ! pudore suifforidulur, atquc erubescan !;
επιγείων , και καταχθονίων , κατά τον Απόστολον. angelis etiam jubet, at alloreul eum , sciezas nie
miruin ulruinquc fullrum esSC .
Ipsis cienini angelis Christum adorantibus, cæteri omnes
4 * Μatth, XXIV, 29. 98 ** Psal. XLIX , 6.
 983 EUTHYMII ZIGABENI 984
ctiam facile adorabunt; quia , justa Apostolum , omne genu ei plectitur, cælestiun , terrestrium
et infernorum !
Psalmus ipsi Durid . A Ψαλμός τώ Δαβίδ ,
PSALMUS XCVII. ΨΑΛΜΟΣ : Ζ'.
Ilic psalmus qui atruinque simili modo Christi Και ούτος περί των δύο του Χριστού παρουσιών
adventum pertractat, cognationem quandam , seu διαλαμβάνων, οικείωσιν έχει προς τον τ.ρολαβόντα ,
familiaritatem relinet cum proxime præcedenti, καθάπερ κακείνος προς τον προ αυτού .
quemadmodum et ille ad alium qui precesseral.
Vers. 1. Canlale Domino canticum norum . "Ασατε τω Κυρίω άσια καινόν . Είρηται τούτο
Consimilis versiculus habelur iu psalmo XCV , και εν τη αρχή του ε ' ψαλμού .
ubi exposuimus.
Quia mirabilia fecit Dominus. In novis rebus " Οτι θαυμαστά εποίησεν ο Κύριος . Δεί γάρ
novo cantu opus est ; sed quid noruni magis aut άσματος καινού επί καινοις πράγμασιν. Τί δε θαυ
admirandum est quam quod Deus carnem assum- μαστότερον του τον Θεόν ενανθρωπήσαι, και τ' άλλα
pserit, quod pali voluerit, alque alia fecerit, quæ ποιήσαι , και παθείν όσα το θείον διέξεισιν Ευαγγέ
ex sacro docemur Evangelio ? λιον ;
Salvavil eum dexlera ejus, ei brachium sancíuin " Εσωσεν αυτόν ή δεξιά αυτού , και ο βραχίων
ejus . ilius dextera atque illius Draclion , hoc est , Βο άγιος αυτού. Έπενεσώσατο αυτό και οικεία αντί
divinum illud auxilium , quod et dextrum el acerme ληψις τους αιχμαλωτισθέντας υπό του εχθρού δου
modum omnibus esse solet, et polens, salvavit, λους • ήτις δεξιά μέν λέγοιτ' άν ως επιτήδεια •
boc est, recuperavit eum populum , sive cos βραχίων δε, ώς ισχυρά . Είρηται δε και εν τω μY'
, ompes , qui ab inimico olim caplivi ac servi lc- ψαλμο : Α1.1' ή δεξιά σου , και ο βραχίων σου.
nebantur. Dexteram enim el brachiu n ita exponi Τινές δε, " Εσωσεν αυτόν , ερμηνεύουσι , τον απολω
alibi diximus in psalmo sli , ibi : Sed deziera λότα ανθρωπον , και τούτο γάρ θαυμαστόν έργον ,
tua el brachium tuum . Aliqui vero intelligunt, quod το, τον Δεσπότην τους ίδιους πάθεσι σώσαι τον άφη.
Deus salvavil ipsum hominem qui perierol : alque νιάσαντα και απολωλότα δούλον.
koc admirandum illud opus esse dicunt, quod rebellem ac perditum servum Dominus passione ac
morte sua salvarerit .
VERs . 2. Novum fecit Dominus salutare suüm . 'Εγνώρισε Κύριος το σωτήριον αυτού . Εφανέ .
Maviſeslain ſecit Deus illam salutem , qux ab eo ρωσε την σωτηρίαν την παρ ' αυτού . Λέγω δή την
est : incarnationem nimirum suam, vel, salutare c ενανθρώπησιν · ή το σωτήριον αυτού βούλημα :
consilium suum . Non veni enim , inquit, ul judicem Ουκ ήλθον γάρ, φησίν , κρίναι του κόσμου , αλλά
mrxdum , sed ul salvem mundum ". σώσαι τον κόσμον .
In conspectu gentium revelavit jusliliain suam . 'Εναντίον των εθνών απεκάλυψε την δικαιοσύ
Verba hæc ad prioris dicti declarationem dicla νην αυτού. Τούτο εφερμηνευτικών του δηθέντος.
sunt. In omncm enim terram exivit sonus aposto- Εις πάσαν γαρ την γην εξήλθεν ο φθόγγος των
lorum, qui universis gentibus salule :n illam pre- αποστόλων κηρυσσόντων πάσι τοις έθνεσι την σω
dicaverunt, quin Christiis operillis cst. Justitiam τηρίαν, ήν ειργάσατο , και την δικαιοσύνην , ώς εν
ailem hoc in loco exponc, quemdadınodum diximus το 16' ψαλμώ προειρήκαμεν . Νοείται δε και ότι μεν
in psalmo scr ;; possumus etiam intelligere, εγνώρισε το σωτήριον αυτού τοίς προφήταις, ουκ
quod Dominus noluo fecerit saluare Suuin
prophetis, et quod revelaverit justitian suam gen απεκάλυψε δε την δικαιοσύνην αυτού τοις έθνεσιν .
libus.
Vers . 3. Memor fuit misericordiæ succ ipsi Ja- Εινήσθη του είδους αυτού τω Ιακώβ , και
cob, el verilglis sua domui Israel, Cuin olim Deus της αληθείας αυτού τώ οίκω Ισραήλ . Πάλαι το
patriarchse Abraham promisisset, illius se gene- Ο 'Αβραάμ επαγγειλάμενος ελεήσαι το γένος αυτού ,
rationis miserturum essc , el juramento se vera και δι' όρκου βεβαιώσας ότι αληθεύσει, ύστερον
dicere confirmasset , voluit deinceps promisse εμνήσθη του επαγγελθέντος ελέους, και της βεβαιω
hujus misericordiæ ac confirmalæ veritatis ratio- Οείσης αληθείας · τουτέστιν, εις έργον αυτά εξήγα
nem babere, dum re ipsa pro :nissam misericor - γεν, εν τω νέω Ιακώ €ήτοι τω οίκω του νέου Ισραήλ
diam exhilait novo Jacob , atque erga domum novi ός έστι το γένος των Χριστιανών. Ούτοι γαρ Ιακώβ
Israel , erga generationem dico Christianorum . Fi- μεν λέγουντ' άν ως πτερνιστα του πονηρού , υποσχε
delis elenini populus merito Jacob licilur, el Israel, λίζοντες και καταβάλλοντες , και νικώντες αυτόν ,
veluti maligni dæmonis supplantator et victor, et "Ισραήλ δε, ως θεωρούντες Θεών τοις όμμασι της
lanquam is qui interioribus animac ocu.is, quantum ψυχής, όσον εγχωρεί • Ιακώβ μεν γάρ, πτερνιστής
Οιumana raitur fragilitas , Deuin contemplando ερμηνεύεται • Ισραήλ δε νούς όρων: Θουτ .
inluelur. Jacob quippe interpretatur supplantator, cu Isracl , mens riilens Denm.
1 ΓΙhilipp . 11 , 10, 1 Joan . Χα , 17 .
.
 985 COMMENT. IN PSALMOS . 986
Είδοσαν πάντα τα πέρατα της γης το σωτή- Α VERS . 4. Viderunt omnes termini lerræ salutare
ριον του Θεού. Ενώπιον αυτών αποκαλυφθέν διά Dei nostri. lllud , inquam , salutare, quod coram
των αποστόλων, ως ανωτέρω δεδήλωται. eis per apostolos revelaluo ! esi, ul supra declara
vimus.
Αλαλάξατε τω Θεώ, πάσα ή γη . Είρηται περί Vers. 5. Jubilate Deo, omnis terra . De jubila
του αλαλαγμού εν τω β' στίχο του δ' ψαλμού. Lione dictum est in psalıno xciv , in secundo ver
siculo ,
'Ασατε, και αγαλλιάσθε , και ψάλατε. "Ασατε Canlale, el exsullale, el psallite. Canlale canti
άσμα καινόν, ώς είρηται · αγαλλιάσθε δε ώς της αι cuni novuni , ut dictum est , et exsulale tanquam
χμαλωσίας ελευθερωθέντες · ψάλατε δε εις ένδειξιν Tiberali a captivitale , et psallile ad demonstran
της αγαλλιάσεως . dain lililiam el gaudium vestrum ,
Φάλατε τω Κυρίω εν κιθάρα, εν κιθάρα και VERS. 6. Psallile Domnino in cithara , in cithara
φωνή ψαλμού . Κιθάραν μέν, την πρακτικήν άνα . el voce psalmi. Per citharam juxta anagogen ra .
γωγικώς υποληπτέον • φωνήν δε ψαλμού την θεω
clivas virtutes intellige ; per voccm vero psalmi,
ρητικήν. Δοξάσατε τον Κύριον διά πράξεως και θεω· Β ipsan. contemplationem. Glorificate Dominum,
ρίας . inquil, bene operando , et divina mysleria contem
plando.
Εν σάλπιγξιν έλαταίς και φωνή σάλπιγγος In rubis ductilibus, et voce lubæ corneæ . In evan
κερατίνης. Εν ταις ευαγγελικαίς εντολαίς , αίτινες gelicis nimirum preceptis , que tube quidem
σάλπιγγες λέγονται πληθυντικός διά το είναι τέσσαρα plurali numero dicuntur , φuia φuator sunt Evan
Ευαγγέλια και σάλπιγξ ενικώς, διότι εί και τέσ gelia : ei luba singulari, quia, lametsi quatrior
σαρα λέγονται , διά τους εκθεμένους αυτά , αλλ' ούν dicuntur Evangelia , seu potius qualuor evangelista,
έν εισι τη συμφωνία και δυνάμει. Και έλατάς μεν concordiaIomen ac virtule unum atque idem est
τις σάλπιγγας ταύτας εκάλεσεν , ώς κεχαλκευμένας Evangeliuτη . Ει ductiles quidem has tsibas dixit ,
οπό του αγίου Πνεύματος • κερατίνην δε σάλπιγγα, veluti a sancio Spiritu fabricalas alque actas,
ως ζωηράν. Εκ ζώου γαρ ή κερατίνη κατεσκευά corneam vero quasi animalam , Cornee elcnim
ζετο . tubæ ex animaliuoi cornibris elliciuntur.
Αλαλάξατε ενώπιον του βασιλέως Κυρίου . Vers. 7. Jubilale in conspeclu regis Domini. Do
Περί του αλαλαγμού προείρηται . C jubilatione sepius dictuin est .
Σαλευθήτω η θάλασσα και το πλήρωμα αυτής, Commovealur mare et pienitudo ejus , orbis
η οικουμένη και πάντες οι κατοικούντες εν αυτή. lerrarum el universi qui habitant in eo . Per com
Σάλευσιν κανταύθα την αγαλλίασιν και σκίρτησιν motionem etiam hoc loco ensultationem intelligit ,
Σέγει, καθώς και εν τω ε' ψαλμώ προειρήκαμεν, ut diximus in psalino xcv , ibi : Lelentur cæli, el
Ενθα : Ευφραινέσθωσαν οι ουρανοί , και αγαλλιά- ετεuliet terra , commoweatur mare et pleniludo
σθω η γη , σαλευθήτω η θάλασσα , και το πλή- εjus. Vide, que illic exponendo diximus. Per
ρωμα αυτής • ανάγνωθι ούν και την εκεί ρηθείσαν plenitudinem vero maris , quidam pisces intel
εξήγησιν. Πλήρωμα δε της θαλάσσης ενενόησάν lexerunt, qui illud replent : quasi ipsi etiam
τινές τους πληρούντας αυτήν ιχθύας, ώς και αυτών pisces ad ixtitiam atque ad gaudium advocen
tur .
χαρά σαλευομένων .
Ποταμοί κροτήσουσι χειρί επί το αυτό. Όμού Vers. 8. Flumina plaudent manu sinul. Flue
εν χειρί κροτήσουσι, δίκην ανθρώπων συγχαιρόντων mira , inquit , una lioninum instar, φui in viccm
αλλήλους , τουτέστι , και αυτοί μονονουχί σκιρτήσου- congaudeant, quasi manibus quibusdam applau
σιν οι ποταμοί , της παγκοσμίου χαράς έρχομένης. D lent. Αc si diceret : Ipsa ctiam lumina eisulta•
*Αναγωγικώς δε ποταμοί, οι δέοντες το πότιμον Dunt , tanto universali gaudio allveniente . Juxta
νάμα διά της διδασκαλίας , περί ών είρηκεν ο Χρι- anagogen , per flumina , cos homines intelligere
στός • Ο πιστεύων εις εμέ, ποταμοί εκ της κοι- debenus, qui pola biles aquaruin larices , et per
λας αυτού ρεύσουσιν ύδατος ζωντος : η ποτα- petuos doctrinæ fluxus labent, de quibus a Do
μηδόν συρρέοντα πλήθη των πιστών , εν ταις εκκλη- mino dictum est : Si quis credideril in me , Πι
σίαις . onina de venire ejus pueni aque viventis ' ; vel ip
sas fideliuin multitudines, quæ Duminis inslar ad
Ecclesiani conluunl.
Τα όρη αγαλλιάσονται από προσώπου Κυρίου, Mon !es exsultabunt a facie Domini, quoniam
ότι έρχεται . Και αυτά τα όρη ώσπερ εν τω με renil. Ipsi eliam mo" les exsultabunt, quemadmo
ψαλμώ , τα ξύλα του δρυμού. Κατά δε εναγωγήν dum il: psalmo xor exsultasse etiam legimus ligna
έρη, οι προφήται, διά το ύψος της θεωρίας αυτών : silvarum . Juxta anagogen , montes propicia
11oan. ν11 , 33.
987 EUTHYMII ZIGABENI 988
funt , ob contemplationum nimirum sublimitatem. A αγαλλιάσονται δε , της προφητείας αυτών εις έργου
7

Exsullabunt autem videntes quod omnia ea quae depxouévns.

prædixerunt re ipsa eventum suum consecuta
Sunt .
Vers. 9. Quoniam renit judicare terram, orbem “Οτι ήκει κρίναι την γην , κρινεί την οικουμέ
terræ in justilia , el populos in rectitudine. Omnia γην εν δικαιοσύνη και λαούς εν ευθύτητι. Ταύτα
hæc exposila sunt in psalmo xcv, ubi lamen non πάντα καθεξής ερμηνεύθησαν εν τω τέλει του ρτ
in rec:iludine legimus, sed in veritale lua : ila ut θέντος ιε' ψαλμού . 'Αλλ' εκεί μέν είρηται • και
idem intelligalur esse rectitudo, quod verilas. λαός εν τη αληθεια αυτού • ενταύθα δε , και λαούς
.
Quicunque enim verax fuerit, reclus cliam erit, εν ευθύτητι • ως νοείσθαι ταυτόν αλήθειας και ευ
el contra , quicunquc reclus , veras . θύτητα• ό τε γάρ αληθής, ευθύς, και ο ευθύς αλη
Oής.
Ipsi David Psalmus. Ψαλμός τώ Δαβίδ .
PSALMUS XCVIII . ΨΑΛΜΟΣ 1Η' .
Est etiam hic psalmus apud Ηebreos absque B 'Ανεπίγραφος μεν και ούτος ο ψαλμος παρ'
inscriplione. llla enim verba Ipsi David , addila "Εβραίοις . Το Δαβίδ δε υπό των Εβδομήκοντα επι
fuerunt a Srptuaginta , ut adnotavimus in inscri- γέγραπται , ώς εν τη επιγραφή του ις ' παρεση
ptione psalıni xcel . μειωσάμεθα.
Vers. 1. Dominus regnavil, irascantur populi. Ο Κύριος εβασίλευσεν , οργιζέσθωσαν λαοί ,
Scribit Matilheus, quod nato Domino, magi at Φησ ! Ματθαίος ότι του Ιησού Χριστού γεννηθέντος ,
oriente venerunt Hierosolyman , dicentes : Ubi esi, και τα εξής, Ιδού μάγοι εξ ανατολών παρεξαι
qui natus est rex Judreorum ? quodque audiens. ea νοντο εις Ιεροσόλυμα λέγοντες · Πού έστιν ο
Herodes rei turbatus est, et universa Hierosolyma τεχθείς βασιλεύς των Ιουδαίων ; και τα επί του
cum eo ' Hoc igitur mysterium prævidens bealiis τους : είτα ότι 'Aκούσας Πρώδης ο βασιλεύς έτα.
David, dicit : Dominus rex natus est . Εtenim Do-
:
ράχθη, και πάσα Ιεροσόλυμα μετ' αυτού. Ταύτα
minus de sc dicebal : Tu dicis quia rer sum ego, τοίνυν προϊδών ο Δαβίδ φησιν : Ο θεός εγεννήθη βα
ego in hoc natus sum ", clc. Irascanlur igitur Jue σιλεύς. Και αυτός γάρ είπεν, ότι Εις τούτο γεγέ
dirorum populi. νημαι . 'Οργιζέσθωσαν λαοί των Ιουδαίων .
Qui sedel super Cherubim . Ille, inquam , Dominus “Ο καθήμενος επί των Χερουβίμ . Ο Κύριος
regnavit , qui sedel siper Cherubiin , ul in LXXIX C εκείνος ο καθήμενος επί των Χερουβίμ, ώς εν τω
psalmo declaralum esl, ibi : Qui sedes sujer Che . o0' ψαλμω διείληπται · ένθα το, Ο καθήμενος επί
rubim , manifestare . των Χερουβίμ , εμφάνηθι .
Commoreatur lerra. Judæorum nimirum regio , Σαλευθήτω η γη . Η των Ιουδαίων . Έταράχθη
quæ lurbala est , ut jam diximus. Vel commovea- γάρ, ως δεδήλωται • ή και πάσα ή γή, των μεν τα
.

tur omnis terra,, oliis quidem ob metum pertur- ρασσομένων,, των δε μετατιθεμένων εις ευσέ.
balis, aliis vero ad pielalem alque ad religionem βειαν.
commutalis .
Vers. 2. Dominus in Sion magnus, el excelsus Κύριος εκ Σιών μέγας και υψηλός εστιν επί
esi super omnes populos. Juxta historiani Christins πάντας τους λαούς . Ιστορικώς μεν, εν τη Ιερου
magnus fuitin Jerusalem,, docens,, et efficiens mi-.
. σαλήμ μέγας ήν ο Χριστός διδάσκων, και θαυμάσια
racula . Egrediebatur enim , inquit, fama de eo 6. εκτελών. 'Εξεπορεύετο γάρ, φησίν, ήχος περί αυ
llem alibi : Exiit ſama ejus slalim in omnes fini του. Και αύθις : 'Εξήλθε δε η ακοή αυτού ευθύς
timas regiones 1.. Ει rursus :: Eriil ama ejus in εις όλην την περίχωρον της Γαλιλαίας και πά
lolam Syriam * . Juixla anagogen vern, magnus csl D λιν • Εξήλθε δε η ακοή αυτού εις όλην την Συ
Dominus in Ecclesia . Sion quippe interpretatur " ρίαν. 'Αναγωγικώς δε, μέγας έστιν, εν τη Εκκλη
specula . Fidelium autem Ecclesia non immerilo σία : επεί γαρ η Σιών σκοπευτήριον ερμηνεύεται,
.

specula appellalur, cum lideles, qui in ea versan- αύτη εστί τούτο • σκοπούντων ημών , ώς φησι Παύ
lur (ut ait Apostolus ) non lerrena solum , sed λος, ού τα επίγεια, αλλά τα επουράνια , εν ή και
caleslia contemplenlur. In hac igitur Ecciesie υψηλός εστιν υπέρ πάντας ανθρώπους , ως μή μόνον
spicula Christiis excelsus est super oinnes bo . άνθρωπος , αλλά και Θεός . “ Η μέγας μεν εν Σιών :
mires, utpote, qui non lanlum liomo esi , sed etiam υψηλός δε εν πάσι τοις λαούς των εθνών • δηλούντος
)ius. Vel, magnus in Sion , excelsus autem in ούτω του λόγου , ότι και εν Ιουδαίους και εν τοις
Onnibus gentium populis, ul sit sensus, quod έθνεσι μεγαλυνθήσεται , τουτέστι και εν τοις εκ πε
Christus magnificatur inter Juilieos , el intes ριτομής και εν τοις εξ εθνών. Το γάρ, έτι πάν .
frules, hoc est , in iis fidelibus, qui ex circumci- τας, ου μόνον σημαίνει νύν το πάντας, αλλά και το
sjove sunt, alique in iis qui ex gentibus. Nain quod εν πάσιν.
ait : super Οι λες , non solum sig ! ilical supra omics, sed etiam in omnibus.

• Matth. 11, 1-3 . * Joan. XV10, 37 , + Luc. IV , 37. 7 Matth. 13 , 26 . • Malth ry

7
1 • Philipp .
υι , 15 .
989 COMMENT . IN PSALMOS . 990
'Εξομολογησάσθωσαν τα ονόματί σου τω με- A VERS. 3. Confileuntur nomini 110 magno, Giratias
γέλω. Ευχαριστήσωσαν . "Όνομα δε λέγει, το της agant, inquil , nomiui luo, lioc est, nomini divi
θεότητος · έχαρίσατο γάρ , φησίν, αυτώ , δηλαδή το nitatis lux. Donavil enim Deus assumptæ huma
προσλήμματι , όνομα το υπέρ πάν όνομα. Εξομολο- pitati nomen , quod est super omne nomen . Vol
γησάσθωσαν δε τω ονόματί σου , μη περιεργαζόμε- confiteantur nomini luo, non curiosc inquirentes
νοι την φύσιν , και τον τρόπον της ενανθρωπήσεως. naluram tuam , nec nioduin incarnationis lur .
"Οτι φοβερόν και άγιόν έστι . Φοβερον μεν τοίς Quonium limendum el sanctum est. Timendum
εχθροίς , ελαύνον και μαστίζον αυτούς • άγιον δε τοις quidem inimicis, dum eos ejicit el Nagellal ; san -
clum rero domesticis ac benevolis , quos sanciili
οικείους αγιάζουν και καθαίρον τούτους. "Η όνομα cal el mundat. Vel de ipso eliam nomine Jesit
λέγει , το Ιησούς μέγα δε τούτο , ώς φοβερόν και loquitur, quod timendum etiam cl sanctum est, ut
άγιον , καθώς είρηται.
jam diximus .
Et honor regis judicium diligit . Dignitas atque
Και τιμή βασιλέως κρίσιν αγαπά . Το αξίωμα auctoritas regis diligit justitiam . Alque ideo et
, δικαιοσύνην αγαπά ι μεν
τυραννοςυμένους
του βασιλέω
τους καταβαλεί δε. Διδ
τον βοηθήσε
τυραννούντα Β presto iis aderit, qui tyrann.ile oppriuntur , et
διάβολον , ipsiin eliam lyrannuin dæmonem destruct .
Συ ήτοίμασας ευθύτητας . Συ δέδωκας τον νόμον Vers . 4. Tu parasti directiones . Tu legem de
σου ενώ αι ευθύτητες . disli , in qua directiones sunt et rectitudincs .
Κρίσιν και δικαιοσύνην εν Ιακώβ συ εποίη . Judicium et justitiam in Jacob lu fecisti. Idem
σας . Το αυτό λέγει σαφέστερον . Συ εποίησας κατά nunc el manifestius repelit . Tu, inquit, judicium
κρίσιν και δικαιοσύνην , εν τω γένει του Ιακώβ • εν fecisti et justitiain in generatione Jacob, in ipso
scilicet Israelitico populo , atque hoc per legein
τοις Ισραηλίταις · διά του δοθέντος νόμου .
dalan .
VERS. 5. Exallale Dominuin Deum nostrum.
Υψούτε Ύψούτετον Θεόν ημών . Υψηλά περί
αυτού νοείτε Κύριον
. τοίς ύμνοις · ύψούτε τη φυ- Alla ac sublimia de illo cogitate. Exallate etiam
λαγή των εντολών αυτού. Ει γάρ δια τους αθετούν- hymnis ac laudibus , exaltate mandatorum obser
τες βλασφημείται το όνομα αυτού εν τοις έθνεσι , ratione. Si enim blasphemari dicitiir in gentibus
Deus propter cos qui divina spernunt mandata ,
εύδηλον ότι διά φυλάσσοντας μεγαλύνεται .
C perspicuun it , quod contra magnificari dicitur
propter cos, qui illa observaverint,
Και προσκυνείτε τω υποποδία των ποδών αυ- Et adorale scabellum pedum ejus. Scabellum
του . Κατά μέν τήν θεότητα υποπόδιον των ποδών peduin Cliristi , ut Dri , terrano esse leginnus :
αυτού , η γη : Ουρανός μοι γαρ, φησί, θρόνος , η Celum , inquit , thronus mihi est, et terra scabellum
δε γη , υποπόδιον των ποδών μου. Κατά δε την pedum neorum 10. Scabellum vero pedunt Clhristi ,
ανθρωπότητα υποπόδιον των ποδών αυτού λέγει νύν of honinis , montem Golgotha esse dicimus , in quo
τον Γολγοθάν , εν ώ εσταυρώθη · ή και τον σταυρόν , fuil crici( xus : vel ipsam etiam crucem , in qua
εφ ' ου έστησαν τους πόδας αυτού προσηλωθέντος . illius pedes clavis confixi sunt.
Ότι άγιός έστι. Διά την αγιάζουσαν θεότητα. Quoniam sanctus est . Propler divinilalei nimic
“Αγιος δε ών ήγίασε και το τοιούτον υποπόδιον . 'Επει rum , quæ sanctificat. Sanclus vero ipse cum sit ,
Δε άγιοι λέγονται και οι δικαιοι, δείκνυτιν όσον το hujusmodi etiam scabellum sanctiſicavit. Et quo
του Χριστού προς αυτούς διάφορον . niain justos omnes sancios quoque appellare so.
lemus, ostendit deinceps quanta sic diſſerentia inter Christi atque in : er illorum sanctitalem , di.
cens :
Μωυσής και 'Ααρών εν τοις ιερεύσιν αυτού, D VeRs. 6. Moyses et Aaron in sacerdotibus ejus, et
και Σαμουήλ εν τοις επικαλουμένοις το όνομα Samuel inter eos, qui invocant nomen ejus : invoca
αυτού, επεκαλούντο τον Κύριον , και αυτόςεισή- bunt Dominum , et ipse eraudiebal eos . Ili oinnes,
κουσεν αυτών . Ούτοι ξύμπαντες , φησίν, υπηρεται inquit, ministri illius erant et servi . Moysen vero
και δούλοι αυτού. Παρέλαβε δε τώ λόγω , τον Μωύ- dicil, ut legislatorem ; Aaron vero ut primum inter
σήν μεν, ώς νομοθέτης, τον 'Ααρών δε ως πρώτον sacerdotes ; et Samueleni Lanquam principem inter
εν τις ιερεύσι , τον Σαμουήλ δε ώς έξαρχον εν prophetas. Vel per Moyscm, Aaron, et Samuelen,
προφήταις . "Η και Μωυσήν , και 'λαρών , και Σα- eos omnes intelligit , qui illorum imitantur virlules .
μουήλ ωκμασε πάντας απλώς τους μεμουμένους τάς Nam el in Ezechiele dicens Dominus : Si gladium
αρετάς αυτών. Και γάρ και εν Ιεζεκιήλ ο Θεός εί- indusero super terram , el inventi fuerint in ea Noc,
mi , ' Eir poupalar tráfW &AL tiir qñr, xal Job, el Daniel, in his non veniel gladius " ; non il
ευρεθώσιν επ' αυτή Νώε, και Ιώβ και Δανιήλ , los significare voluit, qui multis jam annis mortui
16 Isa . LIVI , 3 . 18 Eucci . 317 , 14 .
991 EUTHYMII ZIGABENI 992
erant , sed per ea nomina illos significavit , φui eo- Α επί τούτους ουκ ελεύσεται η ρομφαία , ουκ εκεί.
ruin vitam ac conversationem fuisson ! imitati. νους είρηκε πως γάρ τους προ πάνυ πολλών ετών
αποθανόντας και αλλά τους την πολιτείαν αυτών ζη
λούντας , ομωνύμως αυτούς εκάλεσεν ,
In columna nubis loquebatur ad ros. Ad Moysem Bν στύλω νεφέλης ελάλει προς αυτούς. Προς
nimirum , atque ad Aaron. Alqui ad solum Moyscin τον Μωϋσήν, και τον 'Ααρών. Και μήν προς τον
Deus Ioquebatur ;; verum hac est qurdam igura,, Μωϋσήν ελάλει . Αλλά τρόπος εστίν, ο λεγόμενος
que syllepsis dicitur eo quod alterum comprehen- συλληπτικός , διά το συλλαμβάνειν και έτερον. Και ο
dal. Nam et Apostolus cum omnes connu nicrassit, 'Απόστολος γαρ απαριθμησάμενος πάντας τους διά
qui per lidem crediderunt, collectim denum adji- πίστεως ευαρεστήσαντας , είτα συλλήβδην επήγαγεν »
dit : Qui per fidem vicerunt regna , el que sequun- Οι διά πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας , και
lur " . Vult enim Prophela nunc illud nobis di- τα εξής. Βούλεται δε νύν λέγειν ο προφήτης , ότι εν
cere, quod hic Christus est ille Deus, qui in co- στύλω νεφέλης ούτος ελάλει προς αυτούς .
lumna nubis ad eos loquebalur .
Quoniam custodiebant lestimonia ejus , el præcepta “Οτι εφύλασσον τα μαρτύρια αυτού, και τα
ejus quæ dedit illis. Ejus enim Christi erant lesti- B προστάγματα αυτού & έδωκεν αυτοίς . Τούτου γάρ
monia omnia, el mandala legis, quæ illis data sunt. ήσαν τα μαρτύρια, και τα προστάγματα του νόμου :
και αυτοίς έδωκεν αυτά.
Vers. 8. Domine Deus nosler , tu eraudiebas eos. Κύριε ο Θεός ημών , συ επήκουες αυτών. Σύ
Tu ille es, qui lunc eos cxaudiebas. ήσθα , ο τότε επακούων αυτών.
Deus in propilins fuisti eis. Eis nimirum placantl . Ο Θεός ευίλατος έγινου αυτούς. Πλεουμένους
bus ac mitigantibus le pro populo, a quo fueras σε υπέρ του παροργίζοντος λαού• ή και υπέρ αυτών
irritatus,, vel pro seipsis etiam, quando inle pet- σφαλλομένων. Μωϋσής γάρ παρώξυνε τον Θεόν , επί
carunt . Nani et Moyses Deum irritavit, dim mi- τη απιστία του ύδατος : 'Ααρών δε, επί τη μοσχο .
nus crcdidissel se ab eo impetraluruin aquam , et ποιία .
Aaron , quando vitulum fabricavit .
Et ulciscens in omnes adinventiones eorum. Ul- Και εκδικών επί πάντα τα επιτηδεύματα αυ
cisci posuit hoc loco, pro auxiliari. Et adjuvans τών. Και εκδικών υπηρχες, ήγουν βοηθών , εις πάν.
eras, inquit, hoc est, adjuvabas omnia corum slu- τα τα επιτηδεύματα αυτών, τα υπέρ του λαού. "Η
dia adpopuli commodum.. Vel eras ulciscens onneseC αμυνόμενος εις πάντα τα επιτηδεύματα τα κατ'αυ
corum adinventiones , intelligendo in passivo sensu, των.
hoc est omues adinventiones , quæ adversns illos
composilæ ac struclæ fuissent.
VERS. 9. Exallale Dominum Deum nostrum . De Υψούτε Κύριον τον Θεόν ημών. 'Ανωτέρω περί
hoc jam superius dictum est . τούτου είρηται .
Et adorale in monte sancio ejus : quoniam $11 Και προσκυνείτε εις έρος άγιον αυτού, ότι
ctus est Dominus Deus noster. Mons cjus sauclus, άγιος Κύριος ο Θεός ημών . "Ορος άγιον αυτού
Judæis quidcm terrestris dicilur Sion , nobis vero παρά Ιουδαίοις μεν, ή επίγειος Σιών » παρ' ημίν
cælestis ; dc qua A postolus Paulus dixit :: Accedile δε , η επουράνιος , περί ης φησιν ο Απόστολος •
ad Sion montem , el civilalem Dei viventis Jerusalem Προσεληλύθατε Σιών ορει, και πόλει Θεού ζων
celestem " 3. Vel per nionlem sanctum Ecclcsiam τος Ιερουσαλήμ επουρανίω . "Η όρος άγιον, ή
intellige, propter dogmalum nimirum ci conversa- Εκκλησία, διά το ύψος των δογμάτων και της πολι
tionis cjus sublimitatein . Allorate, inquit , igitur τείας. Προσκυνείτε ούν , φησίν , Χριστόν τον Θεόν
Christum in Ecclesia . Algue hæc Propbela dicil, εν τη Εκκλησία . *Η τοίνυν , και εαυτόν ημίν συν
scipsum nolis conjungens : vel ita beri jubet ex Ο τάττων ο προφήτης , ταυτά φησιν · η προσώπων του
fidelium persona . πληρώματος των πιστών ταύτα διακελεύεται .
Psalmus ipsi David in confessionem . Ψαλμός τώ Δαβίδ εις εξομολόγησιν .
PSALMUS XCIX . ΨΑΛΜΟΣ 18'.
Hanc inscriptioncm Septuaginta etiam apposuc- Και ταύτην ο! 'Εβδομήκοντα την επιγραφήν επ.
runt, cognoscentes ex psalmi verbis, cum Christo έθηκαν, από των έγκειμένων ρητών διαγνόντες. ό::
vere manu forli ac descendenti cx sanguine David το έx Δαβίδ Χριστό, το αληθώς ικανω χειρί , ούτος
dedicatum fuisse, cui mandat, ut inscrvianus, et ανατέθειται παρακελευόμενος δουλεύειν αυτό και
consileamur. εξομολογείσθαι.
Vers . 1. Jubilate Deo , omnis terra . Bojusmodi 'Αλαλάξατε τω Θεώ, πάσα ή γή . Είρηται τούτο
verba habuinus ctiam in psalmo XCVII . και εν τω ιζ' ψαλμώ.
Servite Domino in latilia . Servite ei , qui libera- Δουλεύσατε τω Κυρίω εν ευφροσύνη. Δουλεύ
vil vos a dicmonum servitutc ; cl in lætitit, quia a σατε το της δουλείας των δαιμόνων υμάς ελευθερί

11 11cbr. ΧΙ , 53. 18 Ιebr . χιι , 29 .

993 COMMENT. IN PSALMOS. 994
σαντι . Εν ευφροσύνη δε, ότι απηλλάγητε τυραννί- Alanta crepti estis tyrannicle , et effecti digni , qεί
δος , και ότι τοιούτον έχειν Δεσπότην κατηξιώθητε . lontum Dominum habcatis.
Εισελεύσετε ενώπιον αυτού εν αγαλλιάσει . Γνη YERS . 2. Introite in conspeclu ejus in exsullolionc.
σίως αυτώ λατρεύετε χαίροντες. Ingenue illum colite cum gauctio et latitia.
Γνωτε ότι Κύριος αυτός έστιν ο Θεός ημών. Vers . 3. Scitole quoniam Dominus ipse est Deus
Γνώτε από τε των περί αυτού προφητών, από τε των nosier. Cognoscite, inquit, a prophetis ea , quze de
έργων αυτού, ότι ο Κύριος Ιησούς αυτός έστιν ο illo scripta sunt : ct ab ipsis ctiam operibus aiddi
Θεός ημών. scile, q cod Dominus Jesus ipse est Deus noster.
Αυτός εποίησεν ημάς , και ουχ ήμείς . Ει γάρ Ipse fecit nos , et non ipsi nos . Tamelsi patres ii
και δοκούσιν οι πατέρες ποιείν τα τέκνα , αλλ' ούν και esse videantur, qui filios faciunt, revera lanien
θεός ταύτα ποιεί. Αυτός μεν ούν αίτιος · οι δε πα- Deus est , qui eos facit . Ipse cienim illorum est
τέρες , συναίτιοι , ώς τω εξ αρχής προστάγματι αυ- causa, parentes vero coadjutores tantum , veluti
του διακονούντες. Διά τούτο πολλο! πολλά θέλοντες φui divino illi inserviunt mandat ), φuod est a prin
παιδοποιείν , ου δ' όλως ισχύουσιν . " Οθεν και προς cipίο. Αιφue ideo naultos Videos optantes pro
την λέγουσαν το ανδρι , Δός μοι τέκνου , δογματικώς creare Glios, qui lamen minimc id possunt. Ead m
èx:ivo ; á nexplvato • Mn drri deou coi Elfec fpü ,ös B ctiam ratione ad mulierem illain , quæ viro suo di
εστέρησε σε καρπόν κοιλίας : cebal : Da mihi filium, prudenter ac dogmalice
maritus respondil : Numquid ego sum libi pro Deo,
qui privavit le fruclu ventris " ?
"Ημείς δε λαός αυτού και πρόβατα νομής αυ- Vers . 4. Nos aulem populus ejus, el oves pascua
του. Είρηται και τούτο εν τω , δ' ψαλμώ · ει δ ' ejus. Viclimus etiam hujusniadi vei Da inm psalmo
et
εκεί λαός νομής επιγέγραπται , και πρόβατα χει- xciv, ne licet ibi populus pascuæ scriplu sit,
ρός , ουδέ παρά ταύτα. ores manus ejus, nulla hinc tamen sensus differen
tia constituitur,
Εισέλθετε εις τας πύλας αυτού εν εξομολογή- Introite in porlas ejus in conſessione, in aulas ejus
σει , εις τας πύλας αυτού εν ύμνοις . "Ωσπερ είσ- in hyninis. Quemailmodum primo ingredi oportet
είναι δεί πρώτον εις τας πύλας , είτα εις αυλάς, porlas, el deinde aulas , ila ctiam primo confiteri
ούτως εξομολογεί θαι δεί πρώτον τα ημαρτημένα, oportet peccata , et deinceps laudlare Deum : ut
ε1 υμνείν τον Θεόν · ίνα τη εξομολογήσει καθαρ- lingua per confessionem expurgata , pure 10
Οεσης της γλώττης , καθαρός ο ύμνος προσενεχθείη . mundæ laudes offerantur Dco. Porta autem el
C
Πύλας δε και αυλαί του Χριστού, αι κατά πάσαν aula Christi, varize sunt, quæ in universo haben
την εκκλησίαι, ως οίκος αυτού • περί των αυτών tur orbe, ecclesiæ, veluti propriæ quæ :lam illius
και εν τω πγ ψαλμω προείρηται. domus : de aulis etiam dixiinus in psalvio LXXXII.
'Εξομολογείσθε αυτό, αινείτε το όνομα αυτού . Vers . 5. Confitemini illi, ei laudale nomen ejus.
Τα αυτά δοκεί πάλιν λέγειν, επιτείνων και κατ- Eamdemo videtur repelcre sententiam , sermonem -
επείγων. Η εξομολόγησιν ενταύθα νει την ευχαρι- que cuum nungis intendere, ac fere lectorem ur
στίας Ευχαριστείτε , φησίν, τηλικαύτα ευεργετη- gere. Ver, per confessionem gratiarun actionem
θέντες ' ευφημείτε το όνομα του Λυτρωτού και intellige : Gralias Deo , inquil, condignasagile, pro
Δεσπιτου . lantis ab co in vos collatis beneliciis, et illius no
men landale, qui redemit vos.
“Οτι χρηστος Κύριος εις τον αιώνα το είδος i Quoniam bonus Dominus , in sæculum misericordia
αυτού. Χρηστος , ως συμπαθής » αιώνιον δε το ejus. Bonus lilpole compatiens. Æternam vero essc
έλεος αυτού , και ου πρόσκαιρον, οίον το των αν- dicit illius misericordiam , et non tantum ad hu
θρώπων , niana vilã leinpus , sed perpetuo durare.
Και εως γενεάς και γενεάς ή αλήθεια αυτού. D Et usque in generationem el generationem veritas
Διηνεκής αλήθεια των λόγων αυτού • η ου μόνον ejus. Veritas , inquit, sermonum cjus perpetua est.
εν τη γενεά του παλαιού λαού, αλλά και εν τη του Vel, non tantum in antiqui populi generationcm ,
νέου . sed in generationein quoque novi populi.
Ψαλμός τώ Δαβίδ . Psalmus ipsi Darid.
ΨΑΛΜΟΣ Ρ . PSALMUS C.
Ο μακάριος Ιωσίας μεγάλας κατώρθωσεν άρε- Beatus Josias summa virtutc prælitus fuit, et
τας, εν τη βασιλεύειν , ας προϊδών ο Δαβίδ , τον summa pariter cum virtute regnuni administra .
παρόντα ψαλμόν συνέγραψε , τον ενάρετον εκείνου vit : quod prævidens Propheta noster David , pra:
βίον προσώπων αυτού διηγούμενος • και προτιθείς sentem psalmum conscripsit , quo probalissiinam
τους ανθρώποις ορθής πολιτείας χαρακτήρα, και Canti regis vilain, ex ejus persona narrans , illain
παράδειγμα τελειότητος . tanquam rccl cujusdam conversationis excin
plar, omnibus imitandai proponil.
1 Gen. XXs , 2.
995 EUTHYMII ZIGABENI 996
Vers. 1. Misericordian et judiciuin cautabo tibi, A "Έλεον και κρίσιν άσομαί σοι, Κύριε. 'Ασμα
Domine. In canlui , inquit, tibi offeram miseri- προσοίσω τον έλεον και την κρίσιν, άδων τα περί
cordiam el judicium tuum , canens nimirum , quem- του ελέους σου και της κρίσεως, ότι ελεείς μεν
.

admodum in præsenti vita misereris, et judicas in κατά την παρούσαν ζωήν» κρίνεις δε κατά την μελ
fulura ; vel canens, quod misericordia lua judicio λουσαν . "Η ότι ούτε ο έλεός σου άκριτος , ούτε και
non carel, nec judicium luum misericordia. Imi- κρίσις ανήλεος · επεί δε ταύτα άσομαι, ταύτα και
labor præterea ea quæ cantu meo laulavero , alio- μιμήσομαι, ελεών και κρίνων ορθώς.
ruin scilicel miserendo et recte alios judicaudo.
Vers. 2. Psallam , et intelligan in via immacu- Ψαλώ και συνήσω έν εδώ αμώμω . Οδεύων
lala, Irreprehensibilis incedens psallam, el intelli- αμώμως , ψαλώ και συνήσωχρή γάρ τον ψάλ
gam . Oportet enim psallenleni intelligere, quid λοντα και συνιέναι τα ψαλλόμενα · είη δ' αν το μεν
psallat, aut canlel . Per immaculatam autem viam , οδεύειν αμώμως , της πρακτική, το δε ψάλλειν και
intelligere possuinus virlules illas quæ aclione per- συνιέναι, της θεωρητικής . "Η διά μέν του ψάλλειν,
fciuntur ; psallere vero pro contemplari : vel psal- την πρακτικήν ένέφηνεν · διά δε του συνιέναι την
lere, pro operari per virtülem , intelligere autem θεωρητικήν, άπερ άμφω κατορθοί τις ένεκεν οδού
B
pro contemplari : quorum utrumque in immacu- αμώμου .
lala alque irreprehensibili vita perlicitur.
Quando venies ad me ? Ad me, inquam , qui ideo Πότε ήξεις πρός με ; Τον διά τούτο ιδεύοντα
immaculatus atque irreprehensibilis armbulo , αμώμως, και ψάλλοντα, και συνιέντα. " Η , τον δια
psallo,, etintelligo,
, ut leel fruar.. Vel,, quando venies πύρως επιθυμούντα της παρουσίας σου . Είρηκε
ad me, el qui adventum presentiam luam arden- γάρ ο Χριστός : Εάν τις με αγαπά, και τον λό
lissime concupi: co, juxta illud : Si quis diligit me, γον μου τηρήσει , και ο Πατήρ μου αγαπήσει
el verba mea serrabil, el Paler meus diligel eum , el ad αυτόν, και προς αυτόν έλευσόμεθα , και μονής
eum reniemus, el mansionem apud eum faciemus 18. παρ' αυτώ ποιήσομεν .
Perambulabam in innocentia cordis mei, in medio Διεπορευόμην εν ακακία καρδίας μου , εν μέσω
domus meæ . Versabar, inquit, in mundiija cordis. του οίκου μου. ' Ανεστρεφόμην εν καθαρότητα
καρδίας .
Vers. 3. Non proponebam ante oculos meos reni Ου προετιθέμην προ οφθαλμών μου πράγμα
sniφuam.. Neque ante corporess , neque ante aniati παράνομο ». Ούτε προ των αισθητων, ούτε προ των
oculos, hoc est , non sustinebam videre aut cogi- νοητών : τουτέστιν, ουκ ήνειχόμην ούτε οράν, ούτε
C
lare iniquuin aliquid. ενθυμείσθαι παρανομίαν.
Facientes transgressionem odivi. Eos nimirum Ποιoύντας παραβάσεις εμίσησα. Τους παρα .
homines, qui quod justum est transgrediuntur, βαίνοντας το δίκαιον, είτε προς Θεόν, είτε προς αν.
sive id ad homines pertineat, sive ad Dcuin. θρώπους .
VERS. 4. Non adhæsil mihi cor perversum . Recto Ουκ εκολλήθη μοι καρδία σκαμβή . Το γαρ
cnim perversum non congruil. ευθεί το στρεβλών ανάρμοστον .
Declinantem a me malignum non cognoscebam . 'Εκκλίνοντος απ' εμού του πονηρού ουκ έγι
Neque enim malignorum hominum amicitias reli- νωσκον . Ου χρή γαρ της του πονηρού φιλίας αντέ .
nere oporlet, sed curare, ut oinnes accedenles aj χεσθαι, αλλά προσεδρεύοντα μεν, πειράσθαι βελ .
slos , meliores eficianlur, el recedentes despicere. τιούν, αναχωρούντος δε , καταφρονείν. Νοείται δ !
Intelligitur etiain hic versiculus de diabolo, ut και περί του διαβόλου , ότι μή διδούς αυτώ πάροδον ,
sensus sit : Dæmoni ad me accessum nullum dedi : ουδ' αναχωρούντος εγίνωσκον .
alque idcirco non contigit, ut aliquando a me de
clinare, hoc est , recedere eum cognoscerem .
Vers. 5. Derraheniem secrelo proximo suo, hunc D Τον καταλαλούντα λάθρα τον πλησίον αυτοί,
versequebur. Tanquam malis præditum moribus τούτον εξεδίωκον . Ως κακοήθη και ανελεύθερον ,
aique illiberaieni, ac veluli cavem latenter mor- και κύνα λαθρόδηκτον. Το λάθρα δε προσέθηκεν,
dentem . Secrelo aulem , hoc est , clam , ideo appo- ότι ο του παρόντος καταλαλών, ου τοσούτον αμαρτά
suit, quia is qui præsenti delrabit, ninus peccat, νει · παρών γάρ εκείνος απολογήσεται.
cum is qui prxscns est , ab irrogala infamia se
lucri possit .
Superbo oculo el insuliubili corde, cum hoc non Υπερηφάνω οφθαλμό και άπληστη καρδία,
ellebam . Hoc est, non degelam cum co. Per oculum τούτω ου συνήσθιον . Ου συνδιητώμην . Υπερή
1111/ f! superbum , quemcunque superbum hominem φανον δε οφθαλμών λέγει , τον υπερήφανονάνθρωπον
intelligit, veluti a parte iolum : cl simili modo, per από μέρους το όλον και αύθις άπληστον καρδίαν,
insatiabile cor, avarum hoininem . Utrumque vero τον ακόρεστον , τον πλεονέκτην . Δ.δ και το τούτω
sermonc comprchendil, dicens : Cuir hoc non elle τρισθείς , εκάτερον ένέφηνών .
Lun .

15 Juan . ΧΙV, 23.

 COMMENT. IN PSALMOS. 998
997
Οι οφθαλμοί μου επί τους πιστούς της γης, A VERs. 6. Oculi mei ad fideles lerrr , ul seileant
του συγκαθήσθαι αυτούς μετ ' εμού. Τους πι- mecum . Ad eos nimirum qui ob rectain corum
σ εύεσαι άξιους διά τήν της πολιτείας αυτών ευθυ- conversationem eſſecti sunt digni, ut essent lide .
τητα : η πιστούς λέγει νύν, τους αγαθούς" φησί γάρ les. Vel adeles nunc bonos omines appellal, juxta
και Σολομών : 'Ανδρα δε πιστόν , έργον ευρείν : quod a Salomonc dictum legimus : l'irum autem
το γάρ αγαθόν σπάνιον τούτοις, φησί , προσεύχον , fidelem invenire labor est 16. Nam quod bonum est
και συνέδρους εχρώμην . rarum est : hujuscemodi, inquit, hominibus " go
adlıprebam , el cuin eis considebam .
Πορειόμενος εν όδω αμώμω, ούτός μοι έλει . Aimbulans in via immaculata , hic mihi ministrabat.
του , γει. Ο πορευόμενος εν ιδ άμώμων πολιτείας , Ministris, inquil, uisus sum , quoruin vita esset ir .
ωτός μοι διηκόνει. Προσήκει γάρ μή μόνον φίλοις, lalilumi,
reprehensibilis . Decet naunque ,, non amicis tailun,
αλλά και υπηρέταις αγαθοίς κεχρήσθαι . sel el ministris uli bonis .
Ου κατώκει εν μέσω της οικίας μου , ποιών Vras . 7. Non habitabat in medio domus meæ , ſa
υπερηφανίαν . " Ανω μεν περί φίλου υπερηφάνου ciens superbiam . Siperius de su amico locu
είρηκεν: ενταύθα δε, περί υπηρέτου υπερηφάνου . lus cst , 10C 3111cm de ministro .
B
Λαλών άδικα , ού κατεύθυνες ενώπιον των Qui loquirur injusta non direril in conspeciu
οφθαλμών μου. Ού κατώρθου , και έσπούδαζεν · ουκ
.

oculorum meorum . Non direxit , lioc est, perficere

ευωδoύτo ενώπιόν μου . non poluit , quod oplabal , ncc coram me prospere
processit.
Εις τας πρωίας απέκτεινον πάντας τους αμαρ- VERS. 8. In matulinis interficiebam omnes pecca
τωλούς της γης . Εις τας πρωίας . μήτε της εξ lores teriæ . Malulino tempore, cum . Nulla vini, aut
οίνου μέθης , μήτε της έx θυμού σφαλούσης τον λο- irir ebriciale detinerer, quando cogitatio mea de
γισμόν. Τους αμαρτωλούς δε, ουχί πάσης της γης, cii non poler:ht. Terre autem peccatores liail ,
αλλά μόνους τους επ' εμέ • και πάντας δε , ουχ άμα , non ul lotius orbis delinquentes significarel, sed
αλλά νύν μεν τούτον, νύν δε εκείνον. eos tantum , qui sibi suberant. Omnes etiam , non
una omnes intelligit, sed modo hunc, modo illum .
Του εξολοθρεύσαι εκ πο.λεως Κυρίου πάντας Ul exterminarèm de civitale Domini omnes opc .
τους εργαζομένους την ανομίαν . 'Απέκτεινον δε ranles iniquilalem. Jalerficiebam autem cos , ul ex
αυτούς , χάριν του εξολοθρεύσαι τους παρανόμους : lerminarem iniquos omnes, ea nimirum ratione,
ένα την αποτομίας της κολάσεως ή παρανομία βλέ- ε ιι ipsa iniquitas , panarum austeritatem certicus ,
πουσα , ωσταλή και αφανισθή. Κατά δε αναγωγήν, coercerelur ac delereliir. Juxta anagogen , per ler .
τη μεν το σώμα , και τα σωματικά , ως γεώδη : ram , corpus ipsum intelligimus, et corporalia 0:1;
αμαρτωλοί δε της τοιαύτης γης, οι της αμαρτίας Bia , tanquam terrena . Ηujus auten terre pecca
λογισμοί. Λέγει ούν ότι “ Οτε ανέτειλεν ο ήλιος του lorcs, cogitationes sunt de peccatis. In matutino,
αγίου Πνεύματος εν τη ψυχή μου, τούτο γάρ πρωία inquit, tempore, quando in anima nues criebatur
νσητή , τότε απέκτεινον πάντας τους εμπαθείς λο sul sancti Spirilis (hunc cnim appellare possumus
γισμούς τους εκ του γεώδους σώματος, και των intellectuale maiutinu :1 ), interficielam oinnes af.
γήινων απλώς φυoμένων . Πόλιν δε Κυρίου, την ψυ- ſectuum menrum cogitationes, quæ ex lerreno cor
χήν νόει , ώς οίκον του αγίου Πνεύματος. pore alque cx malcrialibus aliis rebus nascuntur.
Per Domini vero civilalem , animam intellige, lan
quain sancti Spiritus do:num .
Προσευχή τω πτωχώ όταν ακηδιάση , και έναν- Oralio ipsi pauperi , cum anxius fueril, el effuderit
τίον Κυρίου εγχέη την δέησιν αυτού. preces suas coram Domino .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΑ '. PSALICS CI .
D
Πτωχίν ενταύθα λέγει , τον δεόμενον της θεία ; Pauperem hac in loco cum appeltal, qui divino
επικουρίας . Τούτο, φησίν , αρμόζει η προσευχή του indizet aluxilio. Huic enim orario accommodeller
παρόντος ψαλμού , όταν ακηδιάσει πολεμούμενο; presentis psalmi, quotics ob visibilium, seu in
υπό των εχθρών, είτε ορατών, είτε αοράτων, και visibilium bostium pugniam , in anxietate fuerit
τροσφέρει την δέησιν αυτού , ενώπιον του Θεού . constitullis, el orationem suam obtulerit coram
Εκχεώ γάρ, φησίν, ενώπιον αυτού την δέησίν Deo. Eſundam cnim , inquit, in conspectu luo pre
μου . "Όπερ έγερμηνεύων επήγαγε · Την 0.λίψιν ces meas . Quod magis cliau declarans adjimail :
μου ενώπιον αυτού απαραγγείλω προηγουμένως Alictionem mean coram co ανακη!iato ; 13nitsi
δε, εις εαυτόν έγραψε την ψαλμόν διωκόμενον και ex primo proposito pro scipso l'rophela hunc
ακιδιωντα, και δεόμενον του Θεού » έχει δε και περί psaltourn C1Scripserit , eo inimirum c( irpore , quo
του Χριστού προφητείας διεσπαρμένας . persecutionem passus est. Tunc cieniin ei liisiis
fuit, el Deum loco avil dicens :
Κύριε , εισάκουσον της προσευχής μου , και η Vers . 2. Domine, ernudi oralionem meam , cl

16 Ρτον . ΧΧ , 6.
999 EUTHYMIT ZIGABERI 1000
clamur mous ad te venia . Per Orilion, m , oris Α κραυγή μου προς σε ελθέτω. Προσευχήν δε λέγε:
verba intelligit, el per clamorem , ipsius cordis του στόματος • κραυγήν δε της καρδίας. Ο δε Συμ
propositum . Symmachus pro clamore , Nelum μαχος αντί κραυγής, οιμωγήν εξέδωκεν. "Έρχεται
dixit. Venire autem ad Deum dicitur hujusmodi δε εις Θεόν η τοιαύτη κραυγή, όταν ακουστή γένη
clamor, quando ab eo auditus fueril . Auditur au. ται . Γίνεται δε ακουστή , όταν αρέσκη θεώ.
lem , quando placet.
Vens. 3. Ne arerlas faciem tuam a me. No me Μη αποστρέψης το πρόσωπόν σου απ ' εμού .
averlas , qu :230 , ul indignum : quod facere solent, Μη αποστραφής με ώς ανάξιον , όπερ ειώθασι
1

qui supplicantium petiljones audire nolunt. ποιείν οι μη θέλοντες ακούειν του ικετεύοντος .
In quacunque die lrikulor, inclina ad me aurem 'Εν ή αν ημέρα θλίβομαι, κλίνον πρός με το
lunm : in quacunque die inrocavero le, relociler ούς σου. ' Εν ή αν ημέρα επικαλέσωμαί σε, ταχύ
exaudi me. Non tantum nunc, sed per lotam vi επάκουσόν μου. Μή νύν μόνον , αλλά παρ' όλην
tall, De inclinalione vero auris Dei dictum est ζωήν περί δε της κλίσεως του θείου ωτός είρηται
εν τω ις ' ψαλμώ · ένθα το • κλίνον το ους σου
in pisalmo svi , ibi : Inclina aurem luam mihi, elc . .

έμοι , εισάκουσον των ρημάτων μου.

VERs. 4. Quoniam defecerunt sicus lumus dies 8 "Οτι εξέλιπον ώσει καπνός αι ημέραι μου. Τα .
mei. Cito , inquit , exaudi me , quoniam anima mea χύ, φησίν, επάκουσόν μου, ότι εκλείπει ήδη η ψυχή
jam defecit . Alibi etiam dicit : Velociter exaudi μου. Και αλλαχού δε, ομοίως λέγει : Ταχύ εισ .
me, quia defecil spiritus meus ' . Defecerunt, in . άκουσόν μου , Κύριε, εξέλιπε το πνεύμα μου.
quit , sicut fumus dies mci, et anni vile mez, - 'Εξέλιπον , φησίν , ώσει καπνός αι ημέραι μου :
fumi instar , cito pertransieruul , et jau trans διήλθον, ηφανίσθησαν, δίκην καπνού, τα έτη της
acti sunt . ζωής μου .
Et ossa mea sicut cremiunt aruerurl. Symma- και τα οστά μου , ώσει φρύγιο » , συνεφρύγη .
chus pro cremio, lorrem dixit. Ossa , inquit, mea σαν. Αντί τούφρυγίου , δαλδν ο Σύμμαχος εξέδωκε :
.

instar lorris aruerunil , lentalionun nimirum igne και αυτά τα οστά μου, ως δαλός συνεφρύγησαν ,
combusta . Juxta anagogen , ossa , sancliores illic φλεγόμενα τώ πυρί των πειρασμών . Κατά δε ανα .
cogicaliones suni , que aviuvam fortificant et re- γωγήν οστά , οι στερεούντες και ανέχοντες την ψυ
guntt : que si lentationum igue accensie sint ,, de-
gm χήν λογισμοί •οί και αυτοί πυρποληθέντες , εύθραυστου
biles fiunt, γεγόνασιν.
Veas. 5. Percussus sunt, ut herba , et aruit cor G Eπλήγην ωσεί χόρτος , και εξηράνθη η καρδία
meuin . Quemadmodum herba percussa labescil, μον. "Ωσπερ ο χόρτος πληγείς μαραίνεται , ούτω
ita ego Nagellis percussiis , in corde meo conta- κάγώ πληγείς τοις πάθεσιν, έμαράνθην την καρδίαν
bui, nulla consolatione inventa , quz Damnam μου μη τυχών παρακλήσεως δροσιζούσης και μα
meam irrorando ac refrigerando mitigarel. ραινούσης την φλόγα τούτων .
Quia oblitus sun comedere panem meum. Præ "Οτι επε.λαθόμην του φαγείν τον άρτον μου.
1:ujusmodi,
1 , inquit,, mostiua omnem cibi appeti 'Απέβαλον και την όρεξιν της τροφής , υπό άθυμίας .
luni alijeci. Antiqui enini appetilum, cibi memo . οι παλαιοί την μεν όρεξιν μνήμην τροφής καλούσι :
riam appellabant, el appetitus privationem , cibi την δε ανορεξίαν, λήθην τροφής.
oblivionem .
Vers, 6. A roce gemilus mei adhasil os meum 'Από φωνής του στεναγμού μου, εκολλήθη το
carni mere . Verus gennitus omnem illam lollit pin- οστούν μου τη σαρκί μου. Ο γάρ αληθής στε
guelinen, que est inter caruem et Ossn . Aliquί ναγμός τήκει πάσαν πιμελήν μεσάζουσαν οστω και
carnem diciam esse intelligunt pro cute ; ac si σαρκί . Τινές δε, σάρκα μεν το δέρμα νοούσιν , ώς
diceret, quod consumpti prie niorore onini carne, D των οστών τώ δέρματι κολληθέντων , αναλωθέντων
quæ intermedia eral, cutis ossibus conjuncla sil. υπό λύπης των μεσαζόντων κρεών.
Pers. 7. Similis factus sum pelicano solitario . "Ομοιώθην πελεκάκι ερημικώ. Φεύγων την εν
Fugiens nimirum multitudinis conversationell, el όχλη διατριβήν, και ζητών την μόνωσιν. Φιλέρημον
soliludiuem quærens. Est autc : pelicanus animal γάρ ζώον, ο πελεκάν .
quoddam , quod solitudine delectatur.
Factus sum sicut niclocorax in domicilio. lluc 'Εγενήθην. ώσει νυχτοκόραξ , εν οικοπέδων. Και
animal natura liinidissimum est : atque ideo lin- τούτο πάλιν το ζώον δειλόν· διό φεύγων πανταχό
.

decunqnic logicis in domorum ruinis commoralur. θεν , τοίς ερειπίοις των οικημάτων εναυλίζεται .
Ego, inquit, veluti nycticorax, in deseriis ac Κάγω, φησί, ταις ερημικαίς καλύβαις ενδιαιτώμαι :
solitariis locis vcrsor. Aiunt nycricoracem in do- ή και άλλως φασί τούτον τοις οικοπεδίους ενδιαιτώ .
miciliis , seu luguriis degere , ac nocle clamare μενον, εν νυκτί κράζειν , υπό δειλίας, διό και νυ
præ formidine, alque ideo hoc nominc a Græcis κτικόρακα ονομάζεσθαι, παρά το εν τη νυκτί κρά
17 Psal . CXLII , 7 .
 1001 COMMENT, IN I'SALMOS. 1002
ζειν. Ούτως ούν, φησί , καγώ εν νυκτί κράζω προς A appellatur , quoll uncle c'annel Νυη Secus igitur
σε τον Θεόν, την επίθεσιν δειλιών των πολεμίων . de nocic ad Doum se clamare dicit , dum hostium
incursuin reformidal.
'Ηγύπνησα , και εγενόμην ως στρουθίον μο- VERs . 8. Vigilavi et fac!us sum sicul passer soli
νάζον επί δώματος . Και τούτο γάρ ομοίως υπό iarius in leclo. Vigilal namque el ipse passer pro
δειλιας αγρυπνεί, και μονάζει επί δώματός τινος : formidine, et solus in tecto degit ; vel laulum in
είτουν μόνον μένει. Δώμα δε την στέγην νοήσεις. leclis manel .
όλη την ημέραν ανειδιζών με οι εχθροί μου. VERS. 9. Tola die exprobrabant mihi inimici
Ονειδίζον μοι δειλίαν και ταλαιπωρίαν οι διώκον- mei. Exprobraliant nibi• formnidinem et miseriam ,
τες με. onines ii qui persequebantur me.
και οι επαινουντές με κατ ' εμού ώμνυον . " Ορ . El qui laudavant me, adrersum me jurabant. Qui
τους επιβουλής • η ορκον τάς εμάς έποιούντο συμ- prius me admirabantur, aut laudabant mc, pusi
φοράς , οίον Μή πάθουμεν ώς ο δείνα , μη γενοίμεθα modum jurarunt adversum me , juramento scilice
ως εκείνος . " Η και άλλως , τούτο το ρητόν τινες ως confirmantes conspirationes alque insidias illas
από του Χριστού περί Πέτρου προρρηθήναι νενοή- quas in me moliebantur ; vel , calamitales mcas in
Χασιν , ομόσαντος ύστερον, ότι Ουκ οίδα τον άν» Β juranmentum religebant, verbi gratia : Sic nos non
θρωπον . patiamur ea quæ ille palitur, neque ellicianur ul
ipse est. Quidam vero liac verba dicta esse intelligunt ex persona Christi, ila ut sit prophelia do
Peiro, qui juravil se non novisse hominem .
" Οτι σπoδόν , ώσει άρτον έφαγον , και το πίμα VERS . 10. Quia cinerent languam panem mana
μου μετά κλαυθμού εκίρνων. Είποτε τροφής ducabam, et potum meum cum lets miscetam. Si
εμνήσθην, σπoδόν έπαττον επί τον άρτον μου, και το aliquando cibi memineram , et panem cinere i
πόμα μου μετά κλαυθμού εχίρνων • ούτω γαρ spergebam, et potum meum miscelans fleur, ut fa
εποίουν οι εν υπερβολή συμφορών , μηδ' αυτήν άλυ- cere soleni ii qui in summis constituti sunt calami,
πον την τροφήν προσφέρεσθαι ανεχόμενοι. Η σπoδόν εatibus, et non sustinent vel cibum ipsum sibi abs •
μεν αντί του άρτου έφαγον · ποτόν δε εν κλαυθμώ que tristitia afferri . Vel, cinerein quidem pro pane
επίρνων : ήγουν, δάκρυα εκίρνων, αντί ποτού . Έγίω anducabam , potum vero in detu miscelain , hoc
νετο δε τούτο , ότε πάντες τροφής μεταλαμβάνοντες est , acrylas miscellam pro polu : Ιιοc autem fa
και λαρύνοντες . Τότε γάρ αυτός επί πρόσωπον ciebain , cum alii omnes cibum sumerent, atquo
κείμενος και πενθών έπασσε μεν κόνιν, τη ολκή του Chilares essent. Tunc etenim ego in faciem pro
πνεύματος συνεισπίπτουσαν , έφυρετο
&qúpeto δε
de τοις
tois δά
6$. cumbens, ei lugens, ore ipso pulverem allralie ·
κρυσι. Διά μέν τοι των ρημάτων τούτων την οδυνη- bam , qui venlo , aut spiritu allollebatur ; atque
ραν ζωήν ένέφηνεν είρηται δε πολλάκις ότι το ότι hoc pacto miscebam euin lacrymis . Huju scemod
τοτε μεν αιτιολογικόν έστι, ποτέ δε βεβαιωτικών , autem verbis, vitam suam mæstitia plenam esse
τοτε δε παρέλκον, ή διηγηματικών, ως και νύν. indicavit. Dictum est aulein sæpius, quod diclio
des , quia el quoniam , aliquando causam reddunt, aliquando confirmant, et aliquando prorsus abun
dant, seu per modum quemdam ponuntur narrationis, ut hic.
Από προσώπου της οργής σου και του θυμού Vers. 11. A facie iræ tuæ el indignationis tur.
σου . Ταυτό μου συνέβησαν από της οργής σου, ότι Hæc mihi contigerunt ab ira lua , quoniam mihi
ώργίσθης μοι · ώργίσθης μοι δε, ότι παρεπίκρανα σε iralis fuisti ; es alitem iratus, quia peccatis ic
αμορτήσας, Πρόσωπον δε οργής και οργή περιφρα- meis irrilavi . Per faciem vero iræ ipsain iram
στικώς . circu..loquendo dixit.
" Οτι επάρας κατέρραξάς με . Υψωσάς με προ- Quoniam elevans confregisti me. Olim me in al
τερον , ότε καλώς είχον , ύστερον δε κασέρραξάς με, D
lum elevasti , cum mea omnia bene se haberent,
παραχωρήσας καταπεσείν με . "Ομοιον δε εστι τούτο sed poslea confregisti me, a prislino ine statu de
τη , Υψωθείς δε εταπεινώθην , cidere permitiens. Simile illud est : Exallalus
aulem humilialus sum 18 .
Αι ημέραι μου ώσει σκιά έκλίθησαν . Ταχέως Dies mei sicut umbra declinaveruul, Cilo per
παρήλθον και αλλαχού δέ φησιν : "Ανθρωπος μας Transierunt. Alibi cliam ail : Homo vanitari simi
καιότητι ώμοιώθη : αι ημέραι αυτού ώσει σκιά lis factus est, dios ejus sicul umbra prælereunt '9.
ταράγουσιν . Ταχέως γάρ ή σκιά αφανίζεται. Umbra etenim brevi exstinguitur.
Καγώ ώσει χόρτος εξηράνθην . Eίρηκε ταύτα και El ego quasi herba exarui. Hujusmodi verba
ανωτέρω . Αλλ ' εκεί μεν την καρδίαν εαυτού ξηραν . etiam superius vidimus, verum illic quidem cor
θήναι είπεν ενταύθα δε όλον εαυτόν υπό τηκεδόνος suum , hic vero lolumn se ait exaruisse.
μαρανθήναι.
Συ δε, Κύριε, εις τον αιώνα μένεις. Τα μέν Vers. 13. Tu autem , Domine, in sæculum pcrma
κατ' εμέ , ήτοι τα ανθρώπινα, τοιαύτα ευμετάβολα nes. Ea quidem quæ ad ide pertinent, hoc est, hu

19 Psal . LXIXVII , 16 . 19 Psal. CXLIII , 4.

PATROL . GR . CXXVIII. 32
1003 EUTHYMII ZIGABEN 1004

nana omnialujuscemioli sunt, utabilia nimi: A και ανώμαλα. Συ δε , Κύριε , αίδιος και αναλλοίω
rum alqueinæqualia. Tu auiem ), Domine, ætcrius τος εί.
ps atque immutabilis.
Ei memoriale uum in generationem el generalio . Και το μνημόσυνον σου εις γενεών και γε
nem . Hoc est, cernunt, vel in gcnerationem ve- νεάν . Αίδιον . " Η εις τε την του παλαιού λαού και
Teris populi, et in generationem novi populi. εις την του νέου .
VERs. 14. Tu exsurgens miscreberis Sion . Juxta Συ , αναστάς , οικτεινήσεις την Σιών . Κατά μέν
sensum qui mogis præ manibus videtur esse , biec το πρόχειρον , περί της αισθητης Ιερουσαλήμ ή
est prophetia de terrestri Jerusalem , qua pra :dici- προφητεία νοείται , ότι , πληρωθέντος του ορισθέντος
iur quod implelo illo tempore, quod a Dco capri- καιρού της αιχμαλωσίας , οικτειρήσει την Σιών και
vitali Judæorum delermin :: tum est , Deus rursum θεός, ότι ήκει καιρός επισκοπής προφητευθείς και
uiserebitur Sion , quando 1em ις «livine role- αυτός, και τα εξής ακολούθως το σκοπώ • κατά δε
crionis advenerit : tempus, inquam , quod etiam το βαθύτερον, περί της νέας Σιών , ήτοι της Εκκλη
fucrat prædictum . Et qui sequuntur pari couse- σίας των πιστών η προφητεία , ότι, 'Αναστάς εκ των
quentia intelligenila sunt. Sud juxta alliorem scu- νεκρών , οικτειρήσεις την Εκκλησίας των αποστό
sum , propliecia hæc est de ilova Sion , id est, de λων, και αντιλήψη αυτής .
Ecelesia fidelium :: vel quia ili resurgens a worluis misereberis Ecclesiæ apostolorum , atque ei
auxiliaberis.
Quia lenipus miserendi ejus, quia renil tempus. Tem- B “Οτι καιρός του οικτειρήσαι αυτήν , ότι ήκει
pus, inquam , quod auxilium expostulat, cum omncs καιρός . Καιρός απαιτών αντίληψιν, διά το πάντας
jam adversum ca: insurgant et belluin moveanil. συνεπιτίθεσθαι και πολεμείν αυτή .
VERs . 15. Quoniam probaverunt servi tui lapides "Οτι ευδόκησαν οι δούλοι σου τους λίθους
ejus,, pulcerem ejus miserebuntur.. Quia Apostoli αυτής, και τον χούν αυτής οικτειρήσουσιν . "" Οτι
εύκο
paraverunil lapides ad ædificationem ipsius Jerusa οι απόστολοι ητοίμασαν τους λίθους της οικοδομής
lem , cos nimirum lapides, qui stabiliores et pro αυτής, τους στερεωτέρους και δοκιμωτέρους εις
liatiores fuere ad religionem , et ad virtutem , el ευσέβειαν και αρετήν · ών ή συμφυΐα και προς αλ .
quorum mutua etiain aptitudo et convenientia,, λήλους αρμογή την οικοδομής της Εκκλησίας απερ
spiritualis Ecclesiæ constructionem eſecil. lidem γάζεται αλλά και τον χούν αυτής αξιώσουσιν επι .
cliain apostoli cura ac sludio digniorem reddent μελείας : ήτοι τους ασθενεστέρους και χοϊκώτερον
pulverem ipsius Jerusalem : quippe qui infir ζώντας εν αυτή .
miores quosque ac magis Icrrenos honines suo
Sovcbunt auxilio ,
Vers. 16. Et limebunt gentes nomen Domini. C Και φοβηθήσονται τα έθνη το όνομα Κυρίου .
Propler signa et miracula , quæ sola nominis Του Χριστού , διά τα τελούμενα σημεία και τέρατα
Christi invocatione fient in ca. εκ μόνης της επικλήσεως αυτού .
El omnes reges gloriam Tuam . Gloriam Tuam , Και πάντες οι βασιλείς τήν δόξαν σου. Την
que nascitur a polentia . Intelligere etiam possu από της δυνάμεως δόξαν σου . Νοούνται δε και έθνη
mus per gentes, eos fideles, qui ex gentibus cre μεν οι εξ εθνών πεπιστευκότες , βασιλείς δε , σε και
diderunt, et simili modo per reges , eas reges qui αυτοί πιστεύσαντες .
lidcles fuerunt .
VERs. 17. Quia ædificabit Dominus Sion. Hoc est, " Οτι οικοδομήσει Κύριος την Σιών . Οντως
vere ædificabit. οικοδομήσει και συστήσεται .
Et videbilur in gloria sua. Videbitur rursum in Και οφθήσεται εν τη δόξη αυτού . Οφθήσεται
glorioso ejus adventu quando veniet cuin poten- αύθις εν τη ενδόξω παρουσία αυτού , ότε ήξει κατά
lia el gloria multa , quemadmodum ipse dixit in δυνάμεως και δόξης πολλής, ως αυτός είρηκεν εν
Evangeliis 10 τοίς Ευαγγελίοις.
VcRs. 18. Respezil in orationein humilium . Eo- 'Επέβλεψεν επί την προσευχήν των ταπεινών .
rum scilicet qui humilia sentiunt, el lerai animi D TÛV TA TELVOQpbrwv.
humilitatem sectanlur.
Et non sprevit preces eorum . Non despesil , non και ουκ εξουδένωσε την δέησιν αυτών. Ού
repulit . παρείδεν, ουκ απώσατο .
Vers, 19. Scribantur hæc in generationem alle- Γραφήσω αύτη εις γενεά ετέραν . 'Αφορισθήτω
ram.. Accipiatur ,, inquit,, presens Oratio,, seu hic αυτη η προσευχή , ήγουν και παρών ψαλμός , ώεπι
presens psalnius, qui inscriptus est, Oratio εγεί γέγραπτα : , Προσευχή τα πτωχώ, αφορισθήτω,
•

pauperi, el tradatur in generalioncm alteram , loc παραδοθήτω , φησίν, εις γενεάν ετέραν , ήτοι την του
est, in generalionem novi populi, posliquam anti- νέου λαού · επειδή ταις έγκειμέναις περί Χριστού
.

quus pupulus prophetaruıın verbis , quæ de Chrislo προφητείαις και παλαιός ουκ επίστευσε .
prædicta lucrant, credere uoluit.

3 Luc. χ 27 .
1005 COMMENT. IN PSALMOS. 1006 !

και μας και κτιζόμενος αινέσει τον Κύριον . Α El populus, qui creatur, laudabit Dominum , 1

Τον Χριστόν, Λαός δε ο κτιζόμενος ο νέος , περί ου Cliristina dico , populus autem , qui creatur, novus
φησι Παύλος, ότι Εν Χριστώ καινή κτίσις. Ούκ est lopulus ; de quo dixit Paulus : Si quis in
είπε δε , ο κτισθείς, αλλ ' ο κτιζόμενος , διά την Christo est, nova crealura " . Et non dixit. Qui crea
έχει συντελείας επίδοσιν των πιστευόντων . Κτίσιν δε lus est, seil , qui crealur, propter credentium in .
νόει με ουσ !ωσιν, αλλά μεταβολήν έπί το κρείτ- crenienium , quod ad ipsam usquc consummatio ,
Ον . nem perseverabil . Creari autem dixit , pro immu .
cari . Neque enim novus populus creandus eral , sed
in melius inimulandus.
"Οτι εξέκυψεν εξ ύψους αγίου αυτού. Εξέκυ- Vers. 20. Quoniam prosperit de excelso sancio
ψεν άνω μείνας, και κάτω φανείς • ίδιον γέρ των suo. Prospexit superius quidem in coelo perma
εκχυπτόντων άνω μένειν , και κάτω φαίνεσθαι . nens, ioferne lamen in lerra visus. Proprium
Έφάνη δε διά της ενανθρωπήσεως . "Υψος δε άγιον enim est iis qui desuper prospiciunt, manere in
και ουρανός και το ύψος της θεότητος . allo, et videri ab iis qui inſeriile sunt. Visus est
an tein per incarpalioniem . Per excelsum aulem sanctum , coelum ipsum intelligil , vel ipsam divi,
witatis celsitudinem .
Κόριος εξ ουρανού επί την γην επέβλεψεν . Β Dominus de colo in terram aspexit. De cælo in
Εξ ουρανού επί την γην κατήλθε· διά της επισκο- lerram descendit. Per aspectum enim illius aus
πης γάρ την παρουσίαν αυτού ένέφηνε . ventim denotavit .
Του ακούσαι του στεναγμού των πεπεδημένων . Vers. 21. Ui audiret gemilus compeditorum . Ut
Χάριν του επακούσαι του στεναγμού , του υπέρ των audiret, inquit, geroitum , quem justi homines
πεπεδημένων ταις σειραις των αμαρτημάτων, δν emilluni, pro iis qui peccalorupi suprum inuexi
εστέναζoν υπέρ εκείνων οι δίκαιοι . sunt calenis.
Του λυσαι τους υιούς των τεθανατωμένων . Ut solveret filios interemplorum . Atque ut solve
Και του λύσαι του δεσμού της αμαρτίας , και της rel a peccati vinculis, et a demonum servilille
δουλείας των δαιμόνων , τους υιούς των απολωλότων eorum filios, qui in peccatis perierant..
εν αμαρτίαις .
Του αναγγείλαι εν Σιών το όνομα Κυρίου . Το VERS . 22. Ui annunciarel in Sion nomen Domini.
Πατρικόν» ότι έστι Πατήρ Υιού γνησίου , περί ου Nomen nimirum Patris, hoc est, quod Dominus
και αυτός είρηκεν · 'Eφανέρωσα σου το όνομα τους Deus , Pater suus esset, et verus Paler : atque
ανθρώποις . ideo Christus etiam dicebil : Manifeslayi nomen
C
luum hominibus " .
Και την αίνεσιν αυτού εν Ιερουσαλήμ . Και El laudem ejus in Jerusalem . lloc est bonorem
την τιμήν αυτού , ήτις ήν αυτό δή το όνομα. "Η και ejus . Patris vero lonor esse dicitur ipsum nonen
άλλως , αίνεσιν , ήν ήνει τον Πατέρα συνεχώς , αυτό paternum. vel aliter, laudem illam intellige, qua
πάντα ανατιθείς , και παρ' εκείνου λέγων αποστα- Christus semper Palrein laudabal, omnia illi per
λή ναι • είτα λέγει και πότε τούτο επoίει . peluio ascribens, el ab illo dicens se missum esse .
Deinde dicit, quanı! o hoc factum sit.
Εν τω επισυναχθήναι λαούς επί το αυτό , και VeRs. 23. Dum convenireni populi in unun , et
βασιλείς του δουλεύειν τω Κυρίω. "Οτε δηλονότι reges at servirent Domino . Tune, inquam, cum
συνήγοντο προς αυτόν οι λαοί και οι βασιλείς, επι reges el populi ad eum convenirent, ut per lidem
το πιστεύσαντας δουλεύσαι αυτώ, Κυρίω όντι κατά ei servitulem et obsequiun præstarent : ei dico,
την θεότητα , Εν μέσω γάρ, φησίν , Εκκλησίας qui secundum divinilalem vere ac proprie Dominus
υμνήσω σε . Βασιλείς δε λέγει νύν τους αποστόλους , est . ( Tunc clenin Chrislus annuntiavit noinen

και μόνον ως βασιλεύσαντας των παθών , και κυριεύ- Patris in Siou, et laudem ejus in Jerusalem,
σαντας των δαιμόνων , αλλά και ως τιμηθέντας Duando isti omnes convenerunt.) Unde alibi con
ύστερον υπό πάσης της οικουμένης και υπέρ βασι sequenter cs Christi persona dicitur : In media
λείς, και υπό βασιλέων αυτών, περί ών και εν τώ Ecclesie laudabo de 11. Ecclesia elenim congrcg .
μδ' ψαλμό προείρηται Καταστήσεις αυτούς tionem cl cælum bominum significal. Per reges
άρχοντας επί πάσαν την γην . Συμπεράνας δε την autein , ipsos Apostolos intelligit , non solum , quia
προφητείαν ταύτην, έχεται πάλιν της προτέρας 21ini passionibus atque affectibus regnarent , et
ακολουθίας . quia dominarentur dæmonibus, sed elia !. quia ab
quiret so orbe supra ipsos reges lionorati sunt, el quia de eis dictum est, in psalmo ILIV : Constilues
cos principes super omnem lerram . Completa autem hujuscemo:li prophelia, redit iterum Propheta ad
priorem consequentiam .
'Απεκρίθη αιτω εν όδω ισχύος αυτού. Ελάλησε Vers. 24. Respondit ei in via forlitudiuis suce:

11 J1 Cor . V , 11 , 31 Joan . xvil , 6. 15 Psal. ) , 23.

 1007 EUTHYMI ZIGABENI 1008
Inops ille et paper, de quo in inscriptione psalini Α προς αυτόν, προς δν η προσευχή του παρόντος
dician cst , τειρondit , pro Loc tus est, ei ad ψαλμού, ο πτωχός και ακηδιάσας, ως ανωτέρω δεξή
quem Oratio praesentis psalami dirigitur . Respondere λωται. 'Απόκρισιν γάρ νύν τον απλώς λόγον τον
enin hoc in Ioco posuit simpliciter pro dicere χωρίς ερωτήσεως υποληπτέον • εστι γάρ τι και
extra interrogationem, sicuti alias sepe ponitur τοιούτον είδος εν ταις σημασίαις της αποκρίσεω ..
apud Scripturam sacram . Per visin vero forlilu- Οδον δέ ισχύος νόει τον καιρόν , εν ώ έτι δύναται,
dinis illud icnipus intelligit , quo vires adhuc και ου τελεον εξασθένησεν , ούπω κατεβλήθη παντι
aliquing habebat , necdum eas amittere cepcrat , λώς υπό της ακηδίας .
lanla oppressus ac dejectus ascestitia .
Paucilalein dierum meoruin annuntia mihi. Hæc Την ολιγότητα των ημερών μου ανάγγειλών
similis videtur senlentice ci que habetur in psal- μοι . “ Ομοιον τούτο τοις ρηθείσιν εν τω λη' ψαλμω ·
mo XXXVIII : Notun ſac mihi, Domins, finem meun, Γνώρισόν μοι, Κύριε , το πέρας μου , και τον αρι
el numerum dicraun omegra » , φκίς κει , κι εσιam φuid Ομων των ημερών μου, τις έστιν ίνα γνώ , τι
desit mihi. Cernens , inquit , one jani debilitatum υστερώ εγώ. Βλέπων , φησίν , έμαυτόν ατονούντα και
esse, et malain Doc ingravescere , suspicor modi- βαρυνόμενον , υπολαμβάνω καιρόν ολίγον υπολελει .
milii lenmpus vitae superesse , quocirca indi- B φθαί μοι ζωής, ον γνωρισθήναι μοι παρακαλώ , ένα
cari mihi illud opίο , αι 2nine nice najorcοι συντονωτέραν θήσω την επιμέλειαν της ψυχής .
curam ac sollicitudincm habeam .
VERs. 25. Ne cducas me in dimidio dierum meo . Μη αναγάγης με εν ημίσει ημερών μου . Ανα .
ται » . Eductionem hoc in Ioco peregrinationen γωγήν ενταύθα λέγει την εκδημίαν της ψυχής ανα
animae appellavit, educle scilicet per aerein , vel γομένης διά του αέρος, η αναγομένης διά του σώμα
educlæ a corpore . Per dimidium vero dierum , της . " Ημισυ δε ημερών το ατελές , ήτοι το ακαρτ
imperfectionem , hoc est , infructuositalem dierum φόρητον των ημερών των αποκληρουμένων αυτώ εις
iJlorant appellat , qui sibi ad ferendos virtuluni καρποφορίαν. Διά τούτο γάρ ημέραι ζωής αποκλη
Fructus statuti fuerant . Ηac enien de causa certi ρούνται τους ανθρώπους, ένα καρποφορώσιν . Εύχεται
dies vita lioninum statuuntur, ut fruclus ferunt ; ούν μη εν τη ακαρποφορήτω των ημερών της ζωής
precatur igitur non mori in intrucluosilale, ut αποθανείν · αλλ ' έτι ζήν άχρι καρποφορήσει • η διά
ita dican , seu sterilitale vile sux, sed diutius το ειρημένον εν τω νδ ψαλμώ, ότι "Ανδρες αιμάτων
vivere, donec 'ruciuin aliquem aleral. Vel forlas- και δολιότητος ου μή ημισεύσουσι τας ημέρας
sis ita dicit , propter illud quod traditur in psal- C
, αιτών . Θύ την εξήγησιν ζητήσα;, ανάγνωθι.
mo liv, ubi babelur, quod riri savguinum et dolosi
non dimidiabunt dies suos, ubi vide expositionem .
In generatione generationum anni tui. Per gene . 'Εν γενες γενεών τα έτη σου. Γενεά γενεών
rationem generationum Hebræi idem intelligunt, το αεί δηλοί παρ' Εβραίους . Παραπλέκει δε τη προσ
quod perpetuo.. Complicat autem Propheta inter ευχή και δόγματα . Συ δε, φησιν , αΐδιος εί , και
orandunm etiam dogmata de Deo : Tα enim, inquit , αιώνιος , και υπεραιώνιος κατά την θεότητα.
divinilalc lua alernus es, quinimo el supra ipsam
æternilalem ac sempilcruus .
VERS. 26. Inilio iu, Domine, lerram fundasti. Sla Κατ ' αρχάς συ, Κύριε , την γην έθεμελίωσας .
bilisti, ſecisti. " Ηδρασας , εποίησας .
El opera manuum luarum sunt cæli. Cæli, inquit, Και έργα των χειρών σου εισιν οι ουρανοί . Της
ellicacis polentiæ luæ opus sunt. Per cælos aulem ενεργητικής σου δυνάμεως . Ουρανοί δε ο πρώτος .
ipsum primum cælum intelligcct firmamentum . και το στερέωμα . Εν αρχή γάρ, φησίν , εποίησεν ο
In principio, enim inquit, fecit Deus cælum el ler
Θεός τον ουρανόν .

Tant ; et rursus; Et vocavit Deus firmamentum D exálecer o Aeds toκαιo tepewa

την γην. Και αύθις • Και
cüpardr.
cælum " .
Vers. 27. Ipsi peribunt. Iminulabuntur enim Αυτοί απολούνται . 'Αλλοιούμενοι , εως ποιή
ulpole crcaluræ . ματα .
Tu autem permanes . Immutabilis ut creator. Συ διαμένεις . 'Αναλλοίωτος, ως ποιητής .
El omnes sicut vestinienlum relerasceni. Oinnes, Και πάντες ώς ιμάτιον παλαιωθήσονται. Πάν
hoc est, utrumque cælum : vel ipsa terra simul τες, είτουν αμφότεροι . " Η και η γή μετ ' αυτών τη
cum cælis, assiduu usti cl lempore, vestimentorum συνεχεστέρα χρήσει και το χρόνο παλαιωθήσονται ,
inslar vctcrascent. Usu cnim el tempore vestes δίκην ίματίου ταύτη (8) παλαιουμένου .
consumuntur.
VERS. 28. El sicut operiorinm involves eos, ct mu- Κι ωσεί περιβόλαιον ελίξεις αυτούς , και άλ
** Cen . 1, 1 . 15 Ιbid . 8.
Variæ lectiones.
(8) Νimirum χρήσει.
 1009 COMMENT . IN PSALMOS . 1010

λαγήσονται. Εάξεις , συστελείς• ούτωςευχερώς, και tabuntur. - Involves dixit , pro,coercebis, el contrie
ως ελίσσει τις περιβόλαιον . Διά τούτου δε το μεγα- bes ; quod tania , inquit, facilitalc ellicies, quant.
ισοδύναμος και πανσθενές του Χριστού εμφαίνει . quis opertorian aut palliam aliquod involvit . lis
'Οπερ δε είπεν ανωτέρω, απολούνται τούτο νύν autem verbis summam Christi polentia 1 ac robur
αλλαγνήσονται φησιν, έφερμηνεύων αυτο και constituit. Quod autem superius dixit, peribuni,
δηλών , ότι και αυτοί προς αφθαρσίαν αλλαγήσονται , nunc ait nulabuntur, exponcos nimiruin el decl: -
ανακαινιζόμενοι . Φησί γάρ ο Απόστολος , ότι Παρί- rans priora illa verba , et significanis , quod ipsi
γει το σχήμα του κόσμου τούτου και ο Ησαΐας , etiam culi immutabuntur ac renovabuntur in
ότι 'Ελιγήσεται ο ουρανός ως βιβλίον . "Αλλοι δε incorruptionem . Atque ideo in hujusn.odi scntcn .
ερμηνεύουσιν , ότι ώσπερ το περιβόλαιον πληρώσαν tiam Paulus dicebat, quod Praterit igura hujas
την αποτεταγμένην χρείαν ελίσσεται , ούτω και ο mundi "; et Isaias, quod Cælum revolvitur, ut liberº .
ωρανός , κρείττονος χρείας γενομένης , εις το κρείτ- Sunt qui dicant, ila exponendum esse bunc ver
τον αλλαγήσεται και αυτός . siculum , quod sicut opertorium , seu amictus
completo usu chestinato , involvitur, sic etiam ct cælum , meliori usu adveniente, in melius ct ipsum
nolabilur.
Συ δε αυτός ει . 'Αμετάτρεπτος , αμετάβλητος . Β Το autem idem ipse es . Inmutabilis scilleet .
Και τα έτη σου υυκ εκλείψουσιν . "Ωσπερ γαρ El arni tui non deficient. Nanı quemadinoduin
εί άναρχος κατά την θεότητα , ούτω και ατελεύτητος , secundum divinilaterm cares principίο, ita eliani
"Ετη δε επί θεου την παράτασιν του είναι νοητέον. Gne. Per annos aulem Dei, incelligere debemus
perpetuitatem divinæ essentiæ .
Οι υιοί των δούλων σου κατασκηνώσουσι . Των VERS . 29. Filii servorum fuorum habirabu.nl. Ser
δούλων σου , περί ών ανωτέρω είρηκεν , ότι Ευδόκη- vorum luorum , de quibus superius dictum est,
σαν οι δούλοι σου τους λίθους αυτής υιοι δε quod Probaverunt servi lui lapides ejus, apostolurum
των αποστόλων , ους εκείνοι διά του Ευαγγελίου nimirum . Filii autem apostolorum ii sunt, quos
εγέννησαν · υιοί κατά παίδευσιν και ομοίωσιν δογμά- per Evangelium genuerunt : qui eorum alii ideo
τ:υν και πολιτείας . Ούτοι ούν, φησί , κατασκηνώσου- dicuntur, quis simili morum ac togualum erudi .
σεν εν τη οικτειρηθησομένη παρά σου Σιών , είτουν tione illis conjunguntur. Hi igitur babitabunt in
εν τη Εκκλησία . Sion , hoc est, in Ecelesia , cujus cu miscrlus (s.
Και το σπέρμα αυτών εις τον αιώνα κατευθυν- El semen eorum in sæculum dirigelur. Eorum
θήσεται . Αυτών των δούλων σου και των υιών των servorum luorum, vel semen filiorum sirvorum
δούλων σου . Σπέρμα δε πάλιν , ου το κατά σάρκα , C tuorum. Semen vero non secundum carlem dixit ,
αλλά το κατά διαδοχήν και κληρονομίας και ευσε- sed secundu : n sirlulis ac pietatis successionem .
δείας και αρετής. Τούτο γάρ ούν αιωνίως κατευ- lloc igitur semen in welernuni dirigelut el præpa
θυνθήσεται ευοδούμενον . Πύλαι γάρ, φησιν, άδου rabitur. Porte enim, inquit , inferni , non pracale
ου κατισχύσουσιν αυτής. . buni adrersus eam 18
Ψαλμός τώ Δαβίδ . Psalmus ipsi Darid .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΒ' . PSALMUS CII.
Ευχαριστήριος και ούτος , από του προοιμίου γνώ- flic psalm :us gratiarum actiones continet, quod
ριμος . ab ejus principio facile dignoscitur.
Ευλόγει, η ψυχή μου τον Κύριον . Ευχαρίστει , Vers. 1. Benedic, anima mea, Donino. Gratias,
ύμνει, δοξολόγει τον τοσαύτα και τηλικαύτα μεν inquit , ei age, eum lauda et glorides, qui ne tantis
ευεργετήσαντα . ac talibus aſſecit beneficiis.
Και πάντα τα εντός μου το όνομα το άγιον El omnia , quæ iulra me suni, nomini sauclo ejus.
αυτού . Εντός λέγει τάς της ψυχής δυνάμεις , τας Dum ait : Omnia quæ intra me suni, animæ virtutes.
ενθυμήσεις , τους λογισμούς και μετά ούτων και intelligit , considerationes nimirum et cogitationes
D
πάντα τα εν εαυτώ μέρη και μέλη. Πάντα γάρ εαυ- onines : vel simul cum his omnia ac singula sui
τον καθολόκληρον προτρέπεται ευλογείν τον Κύριον corporis membra , hoc est, seipsum exoi pror
και το όνομα αυτού , το αγιάζουν τους αξιως εύλο- suis parie, jubct Deo bencdicere, insuper el nomini
γούντας αυτό . sanclo ejus, cum hoc nomen omnes eos sanctilicet,
qui digne illi benedixerint.
Ευλόγει, η ψυχή μου τον Κύριον.Επίτασις προ- VERs. 2. Benedic , anima mea Domino. Isilentio est
τροπής και παλιόλογία . cxhortationis, vel cliaw simplex sermonis repc
titio.
Και μη επιλανθάνου πάσας τας ανταποδόσεις El noli oblivisci omnes relributiones ejus.
αυτού . - 'Ανταποδόσεις τας ευεργεσίας ωνόμα . Retributiones dixit pro beneficia ; atque i: a Sym
σεν ούτω γαρ ο Σύμμαχος εξέδωκε . Λαβόντες γάρ machus reddidit . Nam cum a Deo mutia accepe .
χαλί, αποδεδικαμεν πονηρά διά της παρακοής : rimus lona , et inobcdicntia nos'ra ci reddidcriolus

16 1 Cor. 10 , 31 , 11 Iss . YΣΑΙ , 4. 10 Mali SS1 , 18.

1011 EUTHYMII ZIGABENI 1012

mala, ipse tamen rursus Dona nolis retribuit. A αυτός δε ανταπέδωκε πάλιν αγαθά. Είτα καταλέγει
Deinde ipsa connumcrat bencficia . τας ανταποδόσεις εφεξής.
VERS. 3. Qui propitiatur omnibus iniquitatibus Τον ευτ.λατεύοντα πάσας τας ανομίας σου.
luis. Qui in unoquoque luo delicto placalur, et Τον ίλεων εκάστη τούτων γινόμενον · όταν εφ'
propilius fil, si lamen singuloruin , delictorum εκάστη μετανοήσης .
pænitentiam egeris .
Qui sanat omnes infirmilales luas. Animæ sci- Τον Ιώμενον πάσας τας νόσους σου . Τάς τε
licci ci corporis, quaudo ardenti peclore pro illis ψυχικές και σωματικάς, ότε θερμώς υπέρ αυτών
rogas. έχετεύεις.
Vers. 4. Qui rediinil de corruprione vilam luam . Τον λυτρούμενον εκ φθοράς την ψήν σου . Εκ
Ex animae nimirum et corporis periculis. Vel, qui κινδύνου ψυχικού και σωματικού και την άφθαρτόν
incorruptam vilam donal in resurreclione. σοι ζωήν δωρούμενον εν τή αναστάσει.
Qui curonal le in misericordia el miserationibus. Των στεφανούντα σε εν ελέει και οικτιρμοίς.
To: dico qui cursun consummasti, et fidein ser- Τον δρόμον τετελεκυίαν και την πίστιν τετηρηκυίαν :
vasti . In misericordia aulein ct wiserationibus εν ελέει δε και οικτιρμοίς , ότι ουδείς εξ έργων δι
ideo dixit, quia nullus ex operibus suis justifca- Bκαιούται. Εάν ανομίας γάρ, φησί, παρατηρή
tur. Si iniquitates enim , inquit, observareris, Do. σης , Κύριε, Κύριε, τις υποστήσεται και ότι παρά
mine, Domine, quis sustinebit ? quia apud te propi . σοι ο ιλασμός έστι και αυθες: “Οτι παρά τω Κυ
tiatio est 19. Ει rursum : Ομία apud Dominum mi- μίω το έλεος , και πολλή παρ ' αυτώ λύτρωσις :
sericordia el copiosa apud eum redemptio : et ipse και αυτός λυτρώσεται τον Ισραήλ εκ πασών
redimet Israel er omnibus iniquilalibus ejus 30. των ανομιών αυτού . Παραμιγνύς γάρ ταις αγα
Commiscet enim Deus miscricordiam suam lionis θοεργίαις εκάστου τον οικείον ελεον και την φιλα
operibus nostris, atque hoc pacto olia supplet, θρωπίαν, το ελλείπον αναπληροί.
in quibus nos defecim118 .
Vers. 5. Qui replet in bonis desiderium tuum . Γυν εμπιμπλώντα έν άγαθοίς την επιθυμίαν
Hoc est , qui ic bona sitientem bonis satiat. Qui- σου . Τουτέστι, τον κορεννύοντά σε αγαθών πεινώ
dom desiderium hic tale intelligendum esse dicunt, σαν. 'Αγαθών τινες δε επιθυμίαν ενταύθα την της
quale habuit Adam ul elliceretur deus : quod θεώσεως ενόησαν , ής επιθυμήσας ο Αδάμ εσπού
desiderium ipse Adam sluduil explere in malis δασεν εμπλήσαι την τοιαύτην επιθυμίαν εν κακοίς
dum Deo ocliens non fuit. Tuum vero, inquit, c διά της ταρακοής. Σου δε εμπιμπλά την επιθυμίαν
hujuscemodi desiderium implelit Deus in Donis, ταύτην ο Θεός εν αγαθοίς δι' υπακοής : τούτων
propier tuam nimirum obclienti » . Ποrum igitur oμου πασών των ευεργεσιών , ώ ψυχή, διά παντός
οιonίum donorum melior , inquit , o aniina, benedic μιμνησκομένη , ευλόγει τον τοσαύτά σε ευεργέ
Deo qui tanta in le conlulil benelicia . τούντα.
Renovabilur ul aquiliu juventus lua . Juventus , 'Ανακαινισθήσεται ως αετού ή νεότης σου . Το
inquril, seu adolescentia lua omnem illam sene- εκ των παθών γήρας και την εντεύθεν ασθένειας
clulein Jepellet, omneque ilun languorem atque απορριπτούσης , ως εκείνος το εκ των πτερών » και
infirmitalem , que ab animi passionibus obveneral : διά μετανοίας ανανεουμένης ως εκείνος διά παλιμ .
nec secus ca umoia depellei, atquc aquilæ veleres φυίας πτερών .
pennas dejiciunt. Et eodem pacio per pænitentiam renovaberis, ul aquila renovalur , cui novæ pennæ
renascuntur .
Vers. 6. Faciens misericordias Dominus . Subin- Ποιών ελεημοσύνας ο Κύριος . Λείπει το εστι .
telligitur verbum est..
El judicium uminibus injuriam patientibus. Judi- Και κρίμα πάσι τοις αδικουμένοις . Κρίμα έχ
cium ultionis . D δικήσεως .
Vers. 7. Nolas ſecil rias suas Moysi. Per legem , 'Εγνώρισε τας οδούς αυτού τώ Μωση. Δια
quan ei manilavil. Per rias aulem divinam vo- του υπαγορευθέντος αυτού νόμου. Οους δε λέγ::
luilalem ac mandala ejus inteliigit ; abunde alle τα θελήματα αυτού. Είρηται δε περί τούτων ακρι
1ein dixiinus de Iiis in psalmo Υλιν, : Vias βέστερον εν τω κδ ψαλμω · ένθα το, Τάς οδούς
luas , Domine, demonstra mili. σου, Κύριε , γνώρισόν μοι.
Filiis Israel voluntules suas . Primum ipsi Moysi, Τοις υιούς Ισραήλ τα θελήματα αυτο . Προ
el per illum consequenter universo popul.. ηγουμένως μεν τώ Μωυσή , διά αυτού δε παντ!
το λαό .
Vers. 8. Misericors cl miscralor Dominus, longa- Οικτίρμων και ελεήμων ο Κύριος, μακρίθυ
nimis) et multum misericors . Iliec exposita fuerunt γιος και πολυέλεος . Ταύτα ήρμηνεύθησαν εν τω
in psalmo Lxxxv , ibi : El lu , Domine Deus, misera . πε' ψαλμω · ένθα το, και συ, Κύριε ο Θεός μου ,
οικτίρμων και ελεήμων» , και τα εξής.
tor , el misericors , el que seguutur .

2) ' sal , CSAIN , 3 , 4 . 30 Ιbid. 7 , 8 .

 COMMENT , IN PSALMOS. 1014
1013
Ουκ εις τέλος οργισθήσεται . Διάλλακτος ών A VERς. 9. Νon is filem irascetur . C.it: facillin
τους μετανοούσιν. reconcilietur poenitentibus.
Ουδέ εις τον αιώνα μηνιεί . Το αυτό λέγει σα- Neque in stiutum succensebit. Eundemi sebidan .
φέστερν. tiam repelil, sed maniſ stilis.
Ου κατά τας ανομίας ημών εποίησεν ημίν , Vers. 10. Non secundum iniquilates uostrus f.cil
ουδέ κατά τας αμαρτίας ημών ανταπέδωκεν nobis , neque secundum peccala nostra retribu't ww
ημών . Ως ανεξίκακος και πολυέλεος τον αυτόν δε
>
bis. Veluti patiens et multum misericors. Eumeni
περί του ελέους λόγον ανακυκλοί διαφόρους , θέλων autem sernionem de Jivina misericordia multipli
επιδείξαι υπερβολήν της του θεού φιλανθρωπίας . citcr revolvil, demonstrare cupiens, quod sem .
ea in nos Deus usus cst .
"Οτι κατά το ύψος του ουρανού από της γης Vers. 11. Quoniam secundum aliitudinem cali a
εκραταίωσε Κύριος το έλεος αυτού επί τούς φο- lerra corroboravil misericordiam suam super fillon
βουμένους αυτόν . ' Οσον το διάστημα του ουρανού les se. Quantum , inquil, est intervallum a celo
από της γης , τοσούτον το έλεος αυτού εστήριξεν in terram , tantam stabilivit Deus misericor
t,
επι τους φοβουμένους αυτόν , τουτέστιν άμετρον B diam super timentes se , immensam videlice
και ανείκαστον ουχ εύρε δε τούτω μείζον διά- el que conjectari bon possil. Nac allem cond
στημα αισθητόν, ένα τούτω προς παράδειγμα χρή- ratione Prophela usiis est, cuin majus aliquod in
σηται .
lervallum non invenisset, quo in exemplum ulc
relur .
Καθόσον απέχουσιν ανατολαι από δυσμών , Vers . 12. Quantum distal orlus ab occidente ,
εμάκρυνer αφ' ημών τας ανομίας ημών . Φοβου- longe fecit a nobis iniquilales nostras. A nobis dico,
μένων αυτών δηλονότι . Ου γαρ φόβος , εντολών τη- φuicunque cum timents . Νam uli livinus ti
mor adest , illic est criam mandalorum obser
ρησις .
vatio .
Καθώς οικτείρει πατήρ υιούς , ώκτείρησε Κύ- Vers. 13. Quomodo miserelur pater filiorum , wi
ριος τους φοβουμένους αυτόν . Oικτείρει πατήρ sertus est Dominus limen ! ibus se. Miseretur parler
υιούς , προνοούμενος πλημμελούντων , ανεχόμενος , Gliorum . Providentiam ctenim el curum illorum
νουθετών , παρακαλών, απειλών , μακροθυμών, μα- habel, ci licet in aliquo delinquant, sustinet tamen ,
στίζων, θεραπεύων και πάντα προς παίδευσιν αυ- admonel, exhortalur, comminatur, longaninis esi ,
των , και σωτηρίαν πραγματευόμενος . C verberat , sanat, el omnia denique ad illorum cru
ditionem et salutem quain diligentissime node
rallir .
“ Ότι αυτός έγνω το πλάσμα ημών . Είκότως Qivoniam ipse coguorit figmentum nostru . Merito
ανέχεται και φιλανθρωπεύεται • και γαρ είδε το sustinel ac miscretur. Novil enim ligmentum 110
καθ ' ημάς πλάσμα, ότι ασθενές . strun debile esse atque infirmum .
Εμνήσθη ότι χούς εσμεν . Εφερμηνευτικών Vers. 14. Recordatus est , quoniam pulvis sumus.
τούτο του προρρηθέντος . Εμνήσθη, φησίν , ότι από lloc ad praecedentis dicti interpretationem conse
χοος έπλάσθημεν , αυτόθεν ασθενούς . "Εγγω δε και quitur. Meminil, inquii, quia de puivere plasmati
εμνήσθη , αντί οίδεν ιδίωμα δε και τούτο της
.
sumus, dc pulvere, inquam , qui nalura sua, le
nuissima quxdam atque infirmissima res est. El
Εβραϊδος διαλέκτου . quod ail , recordalus est , posuit pro noril. Nam et
hoc iilioma esi lleliraicæ lingue.
"Άνθρωπος ώσει χόρτος αι ημέραι αυτού. Εύ llonio sicut herba dies ejus . Facile enim deficiunt
μάραντοι και πρόσκαιροι . “Ημέραν δε λέγει την Ιιοmines , in line vita non diu , seu ad tempus
ζωήν. Ει δε ο Σολομών λέγει • Μέγα άνθρωπος και Duantum permanent. Per dies antenn, vita SCII
τίμιον ανήρ μη θορυβής. Επει γάρ διπλήν έχει File cursum intelligit . Quod si Salomon hominerm
την κατασκευήν άνθρωπος , τήν μεν εξ ευτελούς magram esse dicil, el quid venerandum , ne mi
χοος, την δε εκ ζωοποιούντος εμφυσήματος : εξου- reris. Ex duplici ctcnim apparatu bono conſeclus
δενούται μεν διά το του σώματος επίχηρον , μεγα- esi , ex pulvere nimirum alque ex vivilica illa Dei
λύνεται δε διά το αθάνατος της ψυχής και ατιμά- spiratione : unde terrena illa corporis pars vili
ζεται μεν διά το επίνοσον και μοχθηρόν , τιμάται penditur , alia autem spiritualis ac celestis ma
δε διά τάς αρετάς και τα κατορθώματα και ότι gnificatur, propter anima nimirum immortali :alein .
.

φυλάττων μεν 19), ειχών εστι Θεού, και βασιλείας Οι proprios igitur infiruitmles ac lalores Ιιο:ico
ουρανών κληρονόμος παραβαίνων δε , δούλος αμαρ- inhonoralur, idemque ob virtutes et strenua facia
τίας , και βασάνων υπεύθυνος . habetur in honore, Observando elenim mandat:),
j'sago Dei est, el hores regni cælorum ; que si transgrediatur, cl servus stalim ellicitur peccati, co
suppliciorum reus.
Varia lectioncs.
( 0 ) Supple τας εντολάς .
 1015 EUTHYMII ZIGABENI 1016
Tanquam nos agri sic efflorebit. Moilo formosus, A "Ωσεί άνθος του αγρού ούτως εξανθήσει . Νύν
el pulcbra spccie, mor separatione anime labefa- μεν ωραίος ων, ύστερον δε μαραινόμενος και δια
clus el corrupliis . φθειρόμενος κατά την διάζευξιν.
VeRs. 15. Quoniam spiritus pertransivil in illo. "Οτι πνεύμα διήλθεν εν αυτώ. Πάν γάρ το
Quæcunque aerern , seu spiritum trahunt , et remil- σπών αέρα διαυλωνίζοντα φθαρτόν έστιν • η πνευ
.

lunt, corruptibilia sunt. Vel per spiritum , ani- μα την ψυχήν υποληπτέον , διηθουμένην έλου του
inam intellige , quæ in universum corpus per σώματος, και κατά τον ώρισμένον καιρόν εξερ
transit , et statuto ac delerminalo tempore ab eo χομένην.
exit.

Et non subsislet. In prxscnti scilicet vita moriens , Και ουχ υπάρξει . Κατά τον παρόντα βίον , από
με ιοτηο, θνήσκων ο άνθρωπος.
El non cognoscel amplius locum suum. Ad aliam Και ουκ επιγνώσεται Etι τον τόπον αυτού .
demigrans habitationem . Sed neque ipse, inquit , Προς ετέραν κατοικίαν μεταναστεύων · αλλ ' ουδε το
spiritus , hoc est, ipsa anima, simul ac hujus cor- πνεύμα, ήγουν ή ψυχή, διελθόν τον δεσμών του σώ
poris vincula pertransieril, subsislet amplius in ματος , ενυπάρξει τούτω , ουδέ κατασκηνώσει , καθώς
ipso corpore, aut illic amplius habitabit, nec co- και πρότερον • ουδε επιγνώσεται τον τόπον της κατ.
gnoscet locum habitationis sue , ipsum nimirum Ο οικίας αυτού , λέγω δε το σώμα · ει γαρ και κατά
corpus . Νam, etsi anime resurrectionis tempore την ανάστασιν απολαμβάνουσιν αι ψυχαν τα ίδια
propria corpora sint recepίure, non lainen eadem σώματα, αλλ ' ουχ οία πρότερον ήσαν, υποκείμενα
recipient corruptioni amplius subjecta, aut mula- φθορά , και τροπαις : είκότως ούν διά την εναλλαγών
tionibus obnoxia : unde merilo ob bujusmodi in ουκ επιγινώσκουσι ταύτα.
mutationem ea amplius non cognoscent .
Vers. 16. Misericordia autem Domini a sæculo in Το δε έλεος του Κυρίου από τού αιώνος και
stculum super limenles eum . A præsenti saculo έως του αιώνος επί τοίς φοβουμένοις αυτόν. Από
usque in futurum , hoc est, in præsenti et in futuro του παρόντος αιώνος και έως του μέλλοντος , τουτέστι
Seculo .. Perpetua enim hic atque illie est Dei και εν τω παρόντι, και εν τω μελλοντι» και ώδε
wisericordia, et nunquam cessabit. Nam el hic a κακεί διηνεκώς ελεεί, και ουδέποτε παύσεται • εν.
presentibus nos eripit periculis,, et illie a suppli- ταύθα μεν των ενταύθα κινδύνων δυόμενος , τότε δε
ciis liberal alernis. Est autem hæc inisericordia των τότε κολαστηρίων εξαιρούμενος • έστι δε το
super eos , qui timent Dominum . τοιούτον έλεος αυτού εν τοις φοβουμένοις αυτόν .
Vers . 17. El juslitia illius in filiis filiorum . Ju• Και η δικαιοσύνη αυτού επι υιοίς υιών. Και
stitiam dixit, pro retributione bonorum operum . C
αμοιβή των κατορθωμάτων • ούτω γαρ ο Σύμμαχος
Λ lunc enirn sensum Symmaclius translulit.. Di- εξέδωκε . Λέγει τοίνυν, ότι και η τοιαύτη δικαιοσύνη
cil igitur quod hujusmodi justitia perpelua est, et ομοίως έστι διηνεκής, κατά διαδοχήν παρεχομένη
quod per lemporum successiones, filiis Gliorum τοις υιοίς των υιών και ούτως εφεξής ιδεύουσα :
.

retribuet, iis, inquam , fliis, qui juxta patrum viam και ενταύθα κακεί τούτους του Θεού αμειβομένου •
anbulaverint. Deinde eos polit, apud quos hujus . είτα λέγει και επί τισιν εστίν η ρηθείσα δικαιο
modi justitia reperitur.
σύνη .
lis qui servant lestamentum ejus. Testamentuin Τοις φυλάσσουσι την δικαιοσύνην αυτού .
dico divinoruin mandalorum , quod disposuit pro Την διαθήκην των εντολών, ήν διέθετο υπέρ των
adoptatis sibi Aliis , pollicitus per illud eis hæredi- υλοποιηθέντων αυτώ κληρονομίαν , αυτοίς επαγγει
latem .
λάμενος δι' αυτής.
VERS. 18. Et memores sunt mandatorum ipsius , Και μεμνημένοις των εντολών αυτού , του
ul faciani ea. Qui, inquit , memores sunt , non ut ποιήσαι αυτάς. Μεμνημένοις αυτών , ουκ επί τω
ca sciant simpliciler, sed ut opere perficiant. Filii γινώσκειν απλώς , αλλ ' επί το πληρώσαι αυτάς .
1 uterm iliorum, non tantum ii sunt, φuί per co- D Υιοί δε υιών ου μόνον οι κατά διαδοχήν συγγενείας ,
gnalionis successionem generantur , sed illi etiam , αλλά και οι κατά διαδοχήν ευσεβείας και εναρέτου
qui pietatis ac religionis hæredes sunt, ac succes πολιτείας .
sorcs .
Vers . 19. Dominus in cælo paravil thronum suun . Κύριος εν τω ουρανώ ήτοίμασε τον θρόνο»
Qui igitur illius throno assistere cupiunt, cogitent αυτού . Λοιπόν οι τη θρόνου αυτού παραστήναι βου
cælestia , el lerrena despiciant. Denolatur autem λόμενοι ουράνια φρονείτωσαν , των γηίνων κα
his verbis silmma Dui celsitudo. Et vidc in sccundo ταφρονούντες : το βψος δε της βασιλείας του Θεού
psalmo expositionem illius versiculi : Qui habitat το ρητόν εμφαίνει. Ζήτησον δε και εν τω β' ψαλμώ,
in cælis irridebil.
την παραγραφής της εξηγήσεως του , Ό κατοικών
εν ουρανοίς εκγελάσεται αυτούς .
El regnum ipsius omnibus dominabitur. Veluti Και η βασιλεία αυτού πάντων δεσπόζε.. Ως
1017 COMMENT. IN PSALMOS. 1018
ποιητού • αλλά των ευσεβών εχόντων μάλλον : A creatoris regnum; verum fidelibus, non ut invitis
των δε ασεβών αχόντων . dominabitur, sed ut sponte subjectis ; infidelibus
vero , etiain invitis .
Και ευλογείτε τον Κύριον , πάντες οι άγγελοι Vers . 20. Benedicite Domino , omnes angeli ejus.
αυτού . Εν ουρανό θρόνου μνημονεύσας , είκότως Cum throni coelestis memineril, consequenter as
και των περισταμένων αγγέλωνέμνημόνευσε καχεί. sistentium etiam throno angelorum memoriam facil,
κους ως όμοδούλους ευλογείν τον πάντων Δεσπότην exhortans illos veluti conservos , oil communi Do
προτρεπόμενος , χαίροντας ότι τοιαύτα τους ανθρώ- nino benedicant , atque at lætentur, quod lanta
τους ευεργετεί . hominibus contulerit beneficia .
Δυνατοί ισχυτ. Ευσθενείς. 'Αγήρως γάρ η δύνα- Potenlos viribus. Hoc est robusti. Angelorum
μς αυτών και ανώλεθρος , έπει και δυνάμεις λέ- enim virlus non senescit, sed imortalis est, al
γονται παρά το δύνασθαι πληρούν τα επιταττό que ideo Virtoles et Potestates appellantur, quia
μενα . potentes nimirum sunt ut peräciant que sibi a Deo
injunguntur.
Ποιoύντες τον λόγον αυτού , του ακούσαι της Facientes verbum ejas, andiendo vocein serinonum
φωνής των λόγων αυτού. Πληρoύντες το πρόστα- B cus. Qui divina impletis anandata , simul ac audi
γμα αυτού, άμα το ακούσαι της φωνής των λόγων vcritis vocem sermonum ejus, que ab illis scilicet
αυτού , της ακουστής αυτοίς. audiri potest ..
Ευλογείτε τον Κύριον, πάσαι αιδυνάμεις αυτού . VeRs.21 . Benedicite Domino, onines virlules ejus.
Ειπών τους αγγέλους , λέγει και τας άλλας τάξεις Can de angelis dixit, ηunc de aliis ordinibus dicit,
των ασωμάτων δυνάμεων . de incorporcis niminim virtutibus.
Λειτουργοί αυτού οι ποιoύντες το θέλημα Ministri ejus, qui facilis voluntatem ejus. Qui in
αυτού . Οι εν διαφόρους τάξεσι λειτουργούντες αυτού , variis ordinibus ei inserviunt, quique ejus volunta
του , ποιoύντες το θέλημα αυτού • είτα προτρέπει lem perficiuni. Deinde in universum omnem
και απλώς πάσαν χτίσιν. cxhortatur creaturam ad Dei benedictionem , di
cens :
Ευλογείτε τον Κύριον , πάντα τα έγγα αυτού. V'ers, 29. Benedicite Domino, omnia opera ejus.
Και πως ευλογούσι τα άλογα και τα άψυχα ; " Η Verum quonam pactu Deo benedicent, quæ irra.
πάντως αντί φωνής χρώμενα τη δει , τα κάλλει , lionabilia sunt , aut inaniwala ? Dum nimirum pro
το μεγέθει, τη θεσει, τη χρεία, και τους τοιούτοις ο νοce, aspeclu utuntur , pulcliritudine , situ , utili
εμφαντικούς της του Θεού δυνάμεως θαυμασίοις. tale, alque aliis hujusmodi. Quæ omnia admira
Υφ' ών οι λογικοί κινούνται προς ευφημίαν του bilia sunt, sapientiamque ac potentiam Dei indi
Κτίσαντος . Ειώθασι δε και άλλως οι προφήται και caut, Ab iis enim rationales crealuræ in Crcatoris
την άλογον και άψυχον φύσιν πολλάκις παραλαμ- laudem moventur . Solent etiam prophetae supe
6ivειν εις ευφημίαν του Θεού • τούτω μενεμφαίνον- numero , ad divinas laucles concinendas, ip -am
τες, ώς ουκ αρχεί προς ευφημίαν η λογική κτί. etiam irrationalem , alque inanimaiam naturam ad .
σις , τούτω δε και τους λογικούς επί πλέον vocare, denotare volentes quod rationalis crcatura
διεγείροντες . Ει γάρ καλούνται προς αίνον του all dicendas hujusmodi laudes non sufficit : quocl
πεποιηκότο , τα άλογα , πολλώ μάλλον οι λογικοί. siipsa eliam (10) irrationalia ad divinas laudes esci
Lalitur, quanto magis a rationabilibus crealuris
Deus laudandus est ?
'Εν παντί τοπωτής δεσποτείας αυτού ευλόγει, In omni loco dominalionis ejus , benedic, anima
η ψυχή μου , τον Κύριον . Και ποιος τόπος ουκ mea , Domino. Verum quisnam locus est, qui non
ίτι της δεσποτείας αυτού ; Λοιπόν ούν ένθα αν sil sub dominio Dei ? Certe mullus, restat igilar u !
τύχωμεν όντε , αδιαστόλως ευλογώμεν τον Κύριον. D ubicunque locorum fuerimus , illic indistincta
Τι και αν είπoιεν οι μη δυνάμενοι άδεις την οδών Deum laudenius. Sed quid ad liac dicent Judæi qui
Κυρίου επί της αλλοτρίας , Ιουδαίοι , προδηλούντος cantare nequeunt canticum Domini ini berra aliena ,
του ρητου την των εθνών ευαγγελικής λατρείαν και cum Propheta evangelicum cultum ac religionem
αυτήν της νομικής προτιμώντος; introducere manifeste videatur, eumque ipsi eliam
legi præferre !
Ψαλμός τώ Δαβίδ επί της του κόσμου γενέσεως . P'sulmus ipsi David pro mundi constitutionc .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΙ ' . PSALMUS CIII .
Διά μέν του προλαβόντος ψαλμού ευλογεί τον Κύ- In superiori psalmo benedixit Deo, gratias ci
ρυον , ευχαριστών περί των εις ημάς γινομένων azcos, pro beneficiis in nos collatis; in presenti
ευεργειών · διά δε του παρόντος ευλογεί πάλιν αυτόν, rursus ei bencdicit, cl crealuram omnem ab co
υπερθαυμάζων μάλιστα την υπ' αυτού γινομένην conditam admiralur.
κτίσιν ,
Variæ lectioncs .
( 10) Expressius : Tum denolantes, etc. , tum etiam rationales ad hanc reir magis magisquc excitantes. Si
enim ipsa slia , ete,
1019 EUTHYMII ZIGABEN 1020
VERs . 1. Benedic , anima mea , Donino. Domine A Ευλόγει , η ψυχή μου, τον Κύριον Κύριε ο
Deus meus, magnificatus es vehementer. Magnus Θεός μου, έμεγαλύνθης σφόδρα . Μέγας σφόδρα
valde oinnibus apparuisli, ob quorum nimirum έγνωρίσθης ημίν από της μεγαλουργίας και προ
operum magniludinem et ob summam providen- νοίας των κτισμάτων .
tiam , quam erga creaturam luam indesinenler
oslendis .
Confessionem el magnificentiam induisti. Per 'Εξομολόγησιν και μεγαλοπρέπειαν ενεδύσω .
confessionem quidem gratiarum actiones signifi- Εξομολόγησιν μεν λέγει νύν την ευχαριστίαν ,
cat ; per magnificentiam vero, honorem illum, qui μεγαλοπρέπειαν δε, την μεγαλοπρέπουσαν τιμήν.
magno alque excelso cuipiam debellir. Hæc duo, Ταύτας, φησί, περιέβου σεαυτώ διά της μεγαλουρ
inquit, tibi circumposuisti . Ob magnitudinem quippe γίας, ώς είρηται , των κτισμάτων , ευχαριστούμενος
operum et creaturaruin , ut dictum est, gratiae Deo μεν ότι τοιαύτα δι' ημάς πεποίηκας , τιμώμενος
juges aguntur, quod propter hunanuin genus lot δε , ως τοιούτος κτίστης .
bona creaveril : honorque ei eliam sunimus habe.
lur, tanquam rerum omnium opifici.
Vers. 2. Amictus lumine, quasi vestimento. Ille, B "Ο αναβαλλόμενος φώς ως ιμάτιον . Ένδυόμενος
qui amicius est Ince , legitur a luce . Simile quid- φώς , εγκαλυπτόμενος φωτί. "Ομοιον δε και Παύλος
dam de Deo ipse etiam Paulus dicit : Qui habitat, είρηκε • Φώς oικών απρόσιτο . Αφ' ών το κατά
inquiens, lucem inaccessibilem . Ex his vero doce- φύσιν αόρατον και ακατάληκτον του Θεού διδάσκου
mur, Deum invisibilem esse , el intelleciu humano σιν. Ουκ εισί δε ταύτα εναντία προς το, Εθετο
comprchendi non posse. lluic autem versiculo non σκότος αποκρυφήν αυτού. Το γαρ απρόσιτον φως
adversalur, quod alibi Propheta dixil : Qui posuit ταυτόν ποιεί τη σκότει, μη συγχωρούν ένοράν αυ
tenebras latibulum suum " : quippe cum inacces- τω · ει δε το εκτός φωτός απρόσιτον, πολλώ μάλλον
sibilis lux idein elliciat quod eficiunt lenebrie ; το εντός του τοιούτου φωτός • άλλοι δε φώς νυν την
utrumque enim oculorum aciem non adiniliit . καθαρότητα νενοήκασιν · έτεροι δε την γνώσιν.
Quol si exterior Dei lux, et qua circumdalur inaccessibilis cst , quanto magis il quod in ea legi.
lur, videri non polerit ? Cielerum alii per lucemi, munililiam , alii cogitationem et scientiam intelle
xerunt .
Vers. 3. Exiendens cælum quasi pellem . Domine, ο εκτείνων των ουρανών ώσει δέρλιν . Κύριε,
inquil, Dcus meus, magniſicatus es vehementer, lut φησίν, ο Θεός μου, έμεγαλύνθης σφόδρα · συ ο ποι
hæc atque illa operatus es ; lu facile cælum extendi- C ήσας τάδε και τάδε • και εκτείνων τον ουρανόν ούτε
sli , nec sccus ac si quis pellemn extendat. Ei David ευχερώς, ως εκτείνει τις δέρμα . Αλλά Δαβίδ μεν
quidem hoc pacto nos docct, quam facile Dco fucril το ράδιον της του ουρανού παραγωγής ούτως εδίδα
cælum crcare . Isaias aulem alia quadam atque ξεν. "Ησαΐας δε το ακίνητος αυτού παρέστησε , και
eleganti translatione usus , illius etiam immobilita- το σχήμα, λέγων · 'Οστήσαςτον ουρανόν καμάρα » .
lem ac liguram demonstravil, dicens : Qui statuit Ει δέ γε την δέρφιν σκηνήν ερμηνεύσεις , εμφαίνει
cælun quasi cameram " . Quod si pellem pro ta · το σχήμα Δαβίδ : κα μαροειδής γάρ ή σκηνή. 'Αδιά
bernaculo intellexeris , dicemus liguram cæli boc φορον δε το εκτείων , αντί, και εκτείνας τοιαύτα
sermone significari. Erat quippe tabernaculum in- δε και τα εφεξής, κατά αντιχρονίαν .
slar fornicis. Dictio autem , extendens, quamvis presentis sil lemporis, lainen pro prælerilo posija
est. Sapenumero cnim apud Scripturam lempus ponitur pro leinpore, quemadmodum etiam in se
quentibus fieri videbis.
Qui legis aquis superiora ejus. Qui legis, inquit, “ Ο στεγάζων εν ύδασι τα υπερφα αυτού . Ο
el cooperis ejus cæli excelsa : ipsum scilicet sc- σκεπάζων τα υψηλά εαυτού, ήτοι τον δεύτερον ου
cundum cælum . El divisil, inquit, Deus inter me- ρανόν . Και διεχώρισε, φησίν, ο θεός ανά μέσον
diuni aqua quæ eral infra firmamentuin , et inter me- του ύδατος , και η υποκάτω του στερεώματος , και
dium aqur, quæ cral supra firmamentum 33
D
ανά μέσον του ύδατος . ο ήν άνωθεν του στερεώ
Admirandum est igitur, quod Quida aquæ natura ματος . Υπερθαύμαστον ούν και το κρατείσθαι την
contineri poluerit supra firmamentum , quod cuir- ρυτήν του ύδατος φύσιν άνωθεν του κυρτού στερεό
vum est, et non eMuxerit. Nam et ipsum firma- ματος αδιάλυτον. Καμαροειδές δε και τούτο , καθώς
meniul loruicis figuram habet, quemadmodum δείκνυσιν η όψις.
asperillis docel.
Qui ponis nubi ascensum ( rum . Qui ascendis slie "Ο τιθείς νέφει την επίβασιν αυτού. Ο επιδο !
per nubem , raque ut vehiculo uleris : siculi olim νιων νέφους, και οχήματι τουτω χρώμενος επί του
in monte Siml. Σινά .
Qui ambulas super alas ventorum . Qui alis ven . Ο περιπατών επί πτερύγων ανέμων . Ο ταις
Sorum velieris : quibus verbis denotaro videlur, πτέρυξη των ανέμων εποχούμενος, δι' ου το παντα

3. Psal. I , 12 . 31 Ιs . L , O.. 15 . 1. 1 .
 1021 COMMENT , IN PSALMOS . 1022
χού παρείναι τούτον εμφαίνει. “Οξυκίνητον γάρ ο A illum ubique esse : quippe cum venti motu velo
άνεμος , και θάττον από περάτων εις πέρατα φθά . cissimi sini, cl cilissime al) extremis lerræ finibus
νων , και ταχέως το πάν επιπορευόμενος. ad alios fines perveniant, el lolum orbem quasi
momento circumeant.
"ο ποιών τους αγγέλους αυτού πνεύματα και Vers. 4. Qui ſacis angelos illos spiriins, et mini.
τους λειτουργούς αυτού πυρ φλέγον . Και της situs luos ignem urenlem . Illum ctiam invisibilis
αοράτου κτίσεως ποιητήν αυτόν ανακηρύττει. Τους naluræ faclorem esse pric.lical. Eosdem vero an
αυτούς δε και πνεύματα και πυρ προσηγόρευσε , gelos et spiritus, et ignis nomine appellat , ut ve .
το οξυκίνητος αυτών και δραστήριον εντεύθεν υπο- locem illorum motum atque efficaciam cxprimal,
δτλων , ή και υπογράφων αυτών τήν φύσιν" πνεύματα vel corum naturam etiam hoc pacto describens .
δε νοερά, και πυραύλον. Angeli elenjin spiritus intellectuales sunt, ci ignis
quidam immaterialis .
"Ο θεμελιών: την γην επι την ασφάλειαν αυ- Vers. 5. Qui fundasti terram super stabilitaten
της . Επί ποίαν : Η δηλαδή τον όρον του Θεού τον suam . Scd quamnam intelligit terræ, slabilitate
αντί έδρας αυτή γενόμενον , και αυτήν εφ ' εαυτής lem ? Dic quod divina dispositio pro stabilitate
B
εδράζοντα , ei electa est. Super seipsam enim eam stabilivit
Deus.
δυ κλιθήσεται εις τον αιώνα του αιώνος . Ού Non inclinabilur in sæculum sæculi . Non perver
περιτραπήσεται ποτε , ει και σαλευθήσεται. telur, elsi commovebitur aliquando.
"Αβυσσος ιμάτιον το περιβόλαιον αυτού. Το VERs. 6. Abyssus yuasi vestimentum ariclus ejus.
περιβόλαιον αυτού του στοιχείου , ήτοι της γής. Amiolus elementi cjus terrestris , abyssiis est : ipsa
άβυσσος έστιν , ήγουν πλήθος υδάτων , ό εστι θάλασσα , videlicet aquarum noles, quam mare appellamus :
ως ιμάτιον περιβεβληκυία , και εφηπλωμένη αυτώ. que instar cujusdam vestimenti terram coιnplecti
Νοείται δε και περί της ακαταληψίας της σοφίας , lur, alque expandilur super cam . Possunt etiain
και δυνάμεως, και προνοίας του Θεού· εκπλαγείς hæc Prophetæ verb: intelligi de incomprehensibi
γάρ, φησίν, ότι άβυσσος ακαταληψίας , ως ιμάτιον , Titale Sapientie , potentii , ac providentire Dei,
και περιβολή αυτού, τουτέστιν , ακαταληψίαν ως cujus immensillem admiratus , licit , quod alsys
Εμάτιον περιεβάλετο, πανταχόθεν ακατάληπτος ών. sus divinæ incomprehensibilitatis est quasi quod
dam vestimentam . Nam cum ex omni parte Deus incomprehensibilis sil , incomprehensibilitate illa
veluti indumento quodam amictus esse quodammodo videlur et circumdaliis.
'Εαι των ορέων στήσortαι ύδατα. Επί των C Super monies slabunt aquæ. Aque, inquil, in
ορέων συναχθήσονται και πηγάσουσι , καίτοι πε . ipsis montibiis congregantur, ci fontos illic scalita
φυκότα καταρρέειν από των υψηλοτέρων τόπων . Η riunt, quanquam alioqui suaple natura ab illo
επίσης τοις όρεσιν αντιστήσονται μετεωριζόμενα soleant ad inferiora leluere . Vel aliier : ΑΠ:ε 20
τα κύματα της θαλάσσης , ήτοι τα ύδατα . Auctus adeo in allum lollentur, 11t ipsa ctiam m011
lium æquent cacumina .
Από επιτιμήσεώς σου φεύξονται. Τα μεν από Vers . 7. Ab increpatione ruu fugieni . Ob aucio
των ορέων πηγάζοντα από σφοδράς σου κελεύσεως rilalein et ellicaciam inandalorum fuorum , aquie
ξηρανθήσονται , τα δε μετεωριζόμενα κύματα της que in naoutibus scaluriunt , exsiccabuntur , el slu
θαλάσσης κατασταλήσονται . Και 'Επετίμησε, φησί , blines etianm nmaris luctus conprinculur . Incre
τη Ερυθρά θαλάσση, και εξηράνθη . pavil enim , inquit, Dominus, mare Rubrum , el ex
sicculum es ! " .
Από φωνής βροντής σου δειλιάσουσιν . Τρο- A vuce lonilrui lui formidabunt. Contremiscent
μάξουσι φυσικά τινι λόγω, ή και προς ωφέλειαν naturali quadam ratione , vel ad utilitatem nostran.
ημών . Ει δε τα ύδατα τρέμουσι φωνής γενομένης, Quod si aque que ipso etiam sensu carent , Γιστω
D
οίον αγανακτήσεώς τινος αισθανόμενα , πολλώ μάλ . lonitruo formidabunt, quanto inayis nobis, quirao
λον τους λογικούς ήμάς τούτο πάσχειν χρή, και lionales sumus, id accidcre debet ? 111 scilicet fi
συστέλλεσθαι . morc corripiamur.
Αναβαίνουσιν όρη , και καταβαίνουσι πεδία εις Vers. 8. Ascendunt monles , el descendunt campi
τον τόπον , όν έθεμελίωσας αυτοίς. Υψώθησαν τα in locum , quem (unilasli eis. Exaltati sunt montes ,
δρη , και εταπεινώθησαν τα πεδία, εις τον τόπον ών el depressi sunt campi in: locum , quem illis slabi.
ήδρασας αυτοίς . Ει δε μή περί της θέσεως των ορέων listi . Quod si de noulium et car porn situ Insec
και των πεδιάδων ταύτα μη νοήσεις, είη αν των υδά- intelligenda non cense : s , dici cliam potest de
τιων της θαλάσσης, ότι αναβαίνουσι τα όρη ύψου- aquis maris , φuod luctus ejus 1scendunt, alue:
μενα , και καταβαίνουσι τα πεδία ταπεινούμενα ertolluntur in allum , quasi nonles , el de
λείποντος του ως . pressi , caniporum instar, humiles descendunt.
Juxta quem sensum subintelligenda esl diclio ,
reluti.
* Psal. cv , 9 .
1023 EUTHYMII ZIGABENI 1024
YEas. 9. Terminum posuisti , quem non transgre- Λ " Οριον έθου , και ου παρελεύσονται . Τα όρη, ή τα
κύματα . "Οριον δε το θείον πρόσταγμα συνέχoν αυτά.
dienlur. Montes scilicet vel fiuclis maris . Terivi-
mus autem iste cst mandalum divinum , quod omnia suis sedibus crutinit ci coercel.
Neque converleniur operire terram . Non mula- Ουδε επιστρέψουσι καλύψαι την γήν. Ουδε
bu !ur a staluto ordine. Neque enim inonles de- μετακινηθήσονται της τάξεως ' τα μεν όρη κατακυ
.

volverlur , aut luctus lerminos pertransibunt. λιόμενα , τα δε κύματα εκτρέχοντα .

VER3 , 10. Qui emillis fontes in convallibus. Qui "Ο εξαποστέλλων πηγάς εν φάραγξιν . Ο δεδού ;
Contes tribuis ad commodum animaliuin , in mon . εις χρείαν τών εν αυταίς ζάων.
libus digentium .
Inter medium montium pertrmsibant aque . Illuc 'Ανά μέσον των ορέων διελεύσονται υδατα
enim pertrangeunt Manina . Ει deinde causaIn ad . Διέρχονται ποταμοί.
πο Είτα προστίθησι και τίνος
dil, dicens : ένεκεν .
Vers. 11. Bibenl onines feræ agri. Agri, id estmon- Ποτιoύσι πάντα τα θηρία του αγρού . Του
tis, seu saltius. Νeque enim frustra Deus ejusmodi όρους : ου μάτην δέοντα , αλλ' επί προνοίας και των
aquas emisit, sed per illas ignobiliuin etiam ani- B € ÚTEĀSOTátwv.
malium salutem procural.
Assument onagri in silt saa. Accipient bas Προσδέξονται όναγροι εις δίψα » αυτών. Από
a quas , ob suam siiim . Est auleni onager nalura δέξονται όναγροι ταύτα διά την διψαν αυτών και
aridum ac valde silibundum animal ; quod docet τάξηρον γαρ το ζώον τούτο και δεξώδες . Δηλοι δε
Jeremias eo in loco , ubi siccitatem quamdain de- τούτο και Ιερεμίας περί της ανομβρίας διηγούμε
scribil, dicens inter cætera : Onagri stelerunt in νος : “ Ονοι άγριοι , φησίν , έστησαν εαί νάπας αύ
saltibus suis, lrarerunt rentum , ul animarentur ". των , είλκυσαν άνεμον , εμψύχεσθαι.
Vers. 12. In eis volucres cæli habitabunt. April Επ' αυτά τα πετεινά του ουρανού κατασκη
aquas fluminuin el in eorum ripis habilabunt aves, γώσει . Παρά τοις ύδασι των ποταμών , εν ταις
quæcunque scilicet aquas incolunt. όχθαις τα πετεινά, όσα φίλοδρα , κατασκηνώσει .
De medio petrarum dabunt vocem . Aquæ nimi- 'Εκ μέσου των πετρών δώσουσι φωνήν . Τα
rum , quæ cuin impetu ac sirepilli cxeunt de pe- ύδατα δηλονότι • εκ πετρών γάρ εκπορευόμενα μετά
Iris, cl suavi quođain susurro animalia ad potum ρύμης και ήχου, μονονουχί τα ζώα μεν εις πόσιν
vocare videntur, ipsosque homines ad cantuin et C καλούσι, τους ανθρώπους δε κινούσιν εις ύμνον του
divinas laudes movere : cum admirandum oin- εκ πετρων ξηρών φύσιν υγράν εις πλήθος πρoχέον
nino videa !ur, quod er aridissimis petris, na- της .
Tura liujusinodi, humida scilicel , tain copiose ac
perpetuo proQuat.
VERs. 13. Qui rigns montes de cænaculis luis. De Ποτίζων όρη εκ των υπερώων αυτού . Εκ των
nubibus scilicet ; illinc enim moles irrigantur. νεφελών· εκείθεν γαρ τα όρη ποτίζεται . Ει δε τα
Quod si montes ab eo irrigantur, consequenter et όρη, και τα πεδία, και απλώς πάσα ή γή , συμμέ
campi et lola lerra , subministratis videlicet sue τρως άνωθεν επιχορηγουμένων των ετών.
perne pluviis, ct cum mensura .
A fruclu operum luorum'satiabitur terra.Per terram , Από καρπού των έργων σου χορτασθήσεται η
:animalia intelligil, quæ ex lerra sunt, seu quæ ler γη. Τα εκ τής γής ζώα · ήτοι τα επί της γης .
Itabitant ; per fructus autem operum Dei , Καρποί δε των έργων του θεού οι καρποί σύμπαν
0 :unes fructus intelligendi sunt, non tantum ea τες , ου μόνον εν τω προστάγματι του Θεού γινομε .
9

ratione quod illius mandalo facti sunt, sed etiam νοι , αλλά και ως των φυόντων αυτούς, εργασθέν
φuia plants, que fructus producunt, ab eodem D των υπό Θεού . Τινές δε , το προηγούμενον ρητόν περί
sunt creatæ. Quidam vero præcedenlem versiculum μόνων των ορέων νοούντες, εκλαμβάνουσι το παρόν
de montibus tantummodo intelligentes , præsentem περί της άλλης γής : ότι 'Αρδευθήσεται από καρπού
intelligunt de reliqua parte lerre , quae irrigitur a των έργων σου " καρπόν των έργων αυτού τον υετόν
fruclu operum Dei, dicentes per frurluni operum ενταύθα προσαγορευθήναι λέγοντες , ως καρπών των
Dei hoc in loco pluviam intelligi tanquam fru- οικονομιών αυτού, καθ' α; εργάζεται τάς νεφέλας :
rtum divinarum administrationuin , quibus nubes σίτα προστίθησι και την χρείαν των ετών.
creal . Deinde addit pluviarum utilitatem .
Vers. 14. Qui producis herbam pecoribus , el olus Έξανατέλλων χόρτον τοις κτήνεσι , και χλόην
servituti hominum. (Per dictiones χόρτον et χλόην, τη δουλεία των ανθρώπων . Χόρτον μέν τινές
quæ hic in Græco habentur , non fenum et her. φασι τον εν τοις αγεωργήτοις τόποις φυόμενον ,
ham simpliciter significare voluit Proplicta, ut χλόην δε την εν τοις γεωργουμένοις , ών τον μεν
La :inus reddidit interpres, sed per xóptov iquæ τοίς ελευθέροις κτήνεσιν απονενεμήσθαι, τοις ποη
magis proprie herba dicitur, quain ſenum ), illam φάγοις , τον δε τοις δουλεύουσι τιν γένει των αν
lucrbani, ut aliqui scutiunt, qnæ incultis in locis Ορώπων, οίον βουσιν, ίπποις , όνoις , προβάτους, αξι ,
35 Jere » . ΧΙV, 6.
 COMMENT. IN PSALMOS . 1026
1025
και τοις τοιούτοις , άπερ ομου πάντα δουλείαν των A nascitur ; por χλόην vero illam qua: n0s , tametsi
ανθρώπων, ως ανθρώποις δουλεύοντα προσαγορευ- minus proprie, vocabuli inopia olus diximus, et
Oήναι . Τινές δε πάλιν ετέρως ήρμήνευσαν, χόρτον cx cultis percipitur locis : quorum alteram dalamı
μεν νοήσαντες τον μη φέροντα καρπών χρήσιμον esse dicunt liberis pecoribus quæ licrbis vescusa
εις βρώσιν ανθρώπων , χλόην δε την καρποφορού- quæ luiano generi descrviunt,,
tur, alterum iis que
σαν εύχρηστον• κακείνον μεν εξανατέλλεσθαι τοις veluti bolus , equis, oribus,, et similibus ,, qu: ani
κτήνεσε , ταύτην δε τοις ανθρώπους τη δουλεία των malia Propliela servilutem bominum appcllavii,
ανθρώπων , ώς της γης δουλευούσης τους ανθρώπους , quod Ioniinibus serviunt . Αlii vero per χλόην on
δι ' ους και γέγονε . nem herbam intellexerunt, quæ humano usui in
cibum deservit, qua ratione olus eam appellavimus : cl per berbam , quidquid bominibus in cilin
osum non venit. Hanc izilor pecoribus productaio dicit 'Prophela, illud rero honinibus. Serri:
suti ctiam hominum dixit, quia tcrra hominum usibus inservil, ob quos a Deo fuit creata .
Του εξαγαγείν άρτον εκ της γης. Χορτασθή τε- VERs. 15. Ad educendum panem de terra. Satia
ται, φησίν , ή γή, ένεκα του εξαγαγείν άρτον εξ bitur, inquit, terra ut educatur ex ea panis, qui
de frumento in terra malo conficitur.
αυτής , από σίτου κατασκευαζόμενον .
Και οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου . Και ο Et vinum lælifcal cor hominis. Ipsuru eliam si
οίνος καρπός της γης ών, και εξ αυτής αναδιδόμε- και prom lerre fruclus est , et lülilical cor hominis :
νος , ευφραίνει καρδίαν ανθρώπων, θεραπεύων , και quippe cuidi et robur præstel, cl sollicitudincs rc
millat.
ανιες αυτήν.
Tού λαρύναι πρόσωπον εν ελαίω . Και ένεκα Ad exhilarandum faciem in oleo. El rursus ca
πάλιν του απαλύναι, και φαιδρύναι εν ελαίω γεωο ratione, ul aridaw anlea ali ne aspera in hominis
γουμένο από φυτού αυτής πρόσωπον σκληραγωγη faciem bilarein reddal , idque elliciat in oler,
Oέν ανθρώπου . quod a lerræ planta producilur .
Και άρτος καρδίαν ανθρώπου στηρίζει . Ο μεν Ei panis cor hominis confirmat. Vinum quideni
οίνος ευφραίνει αυτήν. Ούτο; δε δυναμοί κεχμη Jelilical cor, panis autem vires fatigatis præstal,
κυίαν, καρπός ών και αυτός της γης πάντων γάρ et ipsius etiam terræ fructus est. Omnium igirur
έθετο πρόνοιας και Δημιουργός , και αλόγων, και creaturarum providentiam babuit Deus, tam irra
λογικών, χορτάζων την γην, ίνα πιανθείσα, τούτοις Lionalium , quam ratione præditarum : terramquc
ipsam satiavit, ut pinguefacta, opportuna onini
ανήσει τα επιτήδεια .
bus alimenta tribuerel cl necessaria .
Χορτασθήσεται τα ξύλα του πεδίου. 'Αρδευθή . VER3. 16. Salurabunlur ligni campi. Irrigabun .
σεται, πιανθήσεται τα φυτά της γης, τα παντοία C Iur el pinguescent planta omnes terre, et uni
δένδρα . versæ arbores .
Αι κέδροι του Αιβάνου , ας έφύτευσας . Διά Cedri Libani quns plantasli . Per cedros, veluti in
τούτων ως επισημοτέρων πάσας υποδηλοί : 'Εφυ- εigniores arbores , celeras etiam significavit . Plan
τευσας δε αντί του, εξανέτειλας προστάγματι . fasli autem, hoc esi , e lerra eduxisti inandalo
ιιο .
Ibi passeres nidificabunt. Ibi , in plantis scilicet,
Εκεί στρουθία έννοσσεύσουσιν . Εν τοις φυ
τους , εν τοις δενδροις , εν ταις κέδροις. Διά δε των e arboribus, in cedris. Per passeres simili modo
στρουθίων και τάλλα νοησον όρνεα . Ου μόνον γάρ omne aliud volucrum genus intellige. Neque enini
ανθρώπους , αλλά και τους ορνέους χρήσιμος ή ανά- bominibus lantum , sed ipsis etiam avibus utilis
sima fuit arborum crealio.
δοσις των δένδρων .
Του έρωδιού και κατοικία ηγείται αυτά . Ο έρω Vers. 18. Erodii domus præcedit eas. Erodius
διος είδος ορνέου πρώτου πηγνύντος την καλιάν. genus est avis, que prima avium omnium niðum
ligil.
" Ομη τα υψηλά ταϊς ελάφοις· πέτρα καταφυγή D Alontes ercelsi cerris , pelra refugium leporibus.
τοις λαγωοίς . " Ορα και των υψηλών ορέων , των Vide ipsorum etiam niontium ac pelraruin aililita -
πετρών το χρήσιμον • πάντων γάρ, ώς είρηται , lell, el quomodo vel infiri'orum eliam animan
.

πονοείται , μέχρι και των σμικροτάτων ζώων, και lium summius Opilex curam habeal, Nam si moni ·
Κτίστης . Ει γάρ μή τα όρη μηδ' αι πέτραι γεγο- 1es uulli essent , nec ulla petra, lefecissent sic
νασιν , επέλειψαν αν πάλαι τα ρηθέντα γένη των olim omnia, quæ diximus animantia , ct ab immilio -
ζώων , υπό των σαρκοφάγων εκδαπανηθέντα . riblis ſeris fuissent consimpla .
Εποίησε σελήνην εις καιρούς. Τους της νυ Vers. 19. Fecit lunam in tempora . In tempora
χτός δηλονότι . Την σελήνην γαρ και τους αστέρας , scilicet noctis. Lunam enim ci stellas in præſector
εις εξουσίαν της νυκτός, επί τω φωτίζειν αυτήν. ras noctis creavii, uil eam illuminareni.
Ο ήλιος έγνω την δύσιν αυτού. "Εγνω ταύτην, Sol cognovil occasum suum . Cognovil occasum
ουχ ώς έμψυχος , αλλά κατά τον θείον όρον, ον ουχ suuin sol , non veluti is qui animam aut sensum
υπερβαίνει , καθάπερ τις λογικής, ειδώς το προστε- babeat, sed veluti is qui divinam determinationcm
 COMMENT . IN PSALMOS . 1028
1027
Ηon transgreditur. Quocirca Creatoris mandatum Α ταγμένον. Μεταφορικόν δε το έγνω • δηλοί δε το
non seciis viilelur cognovisse, ac si rationem ha . ενεργεί, ή το ασπάζεται .
berel. Est antern sermo hic metaphoricus, el significat quod ipse eliam sol mandato Dei operatur,
el constilillum ab eo occasus sui ordinem observat.
Vers. 21. Posnisti tenebras, el facla esi nol . " Εθου σκότος, και εγένετο νύξ . "Ορισας σκό
Delerminasti, inquit, tenebras, quæ post sulis el τος, παρυφιστάμενον, υποχωρούντος του ημερινού
dici lucem succcdunt, el ſacla ist nox . Tenebras και ηλιακού φωτός, και εγένετο νύξ : Και το σκότος
cnim , inquit * , appellavit nociem . γάρ, φησίν , εκάλεσε νύκτα .
In ipsa pertransibunt omnes ſerv silvæ . Consi 'Εν αυτή διελεύσονται πάντα τα θηρία του
«lera ctiam notis utilitaterm : que non tanluin ho- δρυμού . Σκόπει και της νυκτός το χρήσιμον . Ού
minibus requie!. adilucit, el diurnis ſessos labo μόνον γάρ τοις ανθρώποις επάγει (11 ), και παρο
ribus fortiores reildil, sed ipsis etiam feris liberam
λαβούσα κεκμηκότας τοις μεθημερινούς πόνους ,
prodeundi facultatem præstat. ακμαίους εργάζεται , αλλά και τοις θηρίοις παρρη»
σίαν εις το βαδίζειν χαρίζεται.
VeRs . 21. Caluli rum rugientes , ul rapiant, B Σκύμνοι ωρυόμενοι του άρπάσαι , και ζητήσαι
el quærant a Deo escum sibi. Caluli Iconum freo παρά τω Θεώ βρώσιν αυτοίς . Σκύμνοι λεόντων
denles, ut rapiant el parent sibi cibos, qui a Dio ωρυόμενοι , χάριν του αρπάσαι και πορίσασθαι βρώ
eis ministranlur . ab co clenin cunctis cibus præ . σιν αυτοίς , παρά τω Θεώ ούσαν, η παρά του Θεού
betur animantibus : Qui dat enim , inquit, escam χορηγουμένην· εκείθεν γαρ η τροφή πάσι τοις
omni carui " . Vel , ut quærant et pelant cibos a ζώοις : Ο διδούς γάρ τροφήν πάση σαρκί ή ναι
Deo. Nam et multi homincs sæpenumero , famis ζητήσαι παρά του Θεού . Πολλοί γάρ πολλάκις πολ
aul sitis lempore , animalia conspexerunt cælum λά των ζώων είδον, εν καιρώ λιμου και δίψης ανα.
ipsum intueri, et ineffabili quodain quasi sermone τεινόμενα προς τον ουρανών, και απορρήτη λόγω
Factorcm suum invocare . τον Ποιητήν επικαλούμενα
VERS . 22. Orlus est sol el congregalæ suni , el Ανέτειλεν ο ήλιος , και συνήχθησαν , και
5

in cubilibus suis decumbent . Naturali enim quodam εις τας μάνδρας αυτών κοιτασθήσονται . Φυσικώς
justinclu feræ omnes cognoscere videntur illud ειδότα τον αποκεκληρωμένον αυτοίς εις το διοδεύειν
lempus, quod eis ad perambulandum iribulum est. καιρόν.
VERS. 23. Exibil homo ad opus suum . All opus 'Εξελεύσεται άνθρωπος επί το έργον αυτού.
scilicet diurnuin . Dies namque ionini et aliis C Tης ημέρας αυτώ τε και τοις ημέρους ζώοις απονε
mansuclis animalibus destinala est , ne immitia μηθείσης , ένα μή τα άγρια συνελθόντα λύμην
simul el milia in unum convenientia , muluo αλλήλοις εργάζονται .
læderentur.
Et ad operationem suam usque ad vesperam . Per Και επί την εργασίας αυτού έως εσπέρας .
opus et operationem. Profield cqueile appellat, "Εργον και εργασίαν εκ παραλλήλου το αυτό δη
InterInjusmodi autem sermones dn potentiani λοί · είτα μεταξύ των λόγων εκπλαγείς ανεβόησεν
Dei admiralur, veluli stupore quodam correptus
erclamavit, dicens :
Vers. 24. Quam magnificala sunt opera lua, Do Ως έμεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε ! Λίαν
mine ! Valde ailinirabilia essc apparuerunt, alio εθαυμαστώθησαν, άλλο προς άλλο τι καλώς έχοντα ,
nimiruni opere ad aliud optime se babente , el και πάντων προς άπαντα, εις ενός κόσμου συμπλή
omnibus in universum inter se ad wills mundi
μωσιν .
peslectionem tendentibus.
Omnia in sapientia perfecisti. Cum nihil, vel Πάντα εν σοφία εποίησας . Ουδε του σμικροτά
D του μάτην και περιττώς γεγονότος , αλλά πάντων
niinimui , sil frustra aut superfue a le creatum ,
sed omnia rationem halıcanl, ob quam facta sunt , λόγους εχόντων, δι' ους παρήχθησαν , εί και ημίν
lametsi interea a nobis ea percipi non possiul, τέως ακαταλήπτους .
veluti incomprehensibilia.
Impleta esl terra.creatione lua . lloc est, rebus Eπληρώθη η γη της κτίσεώς του . Έπληρώθη
a te creatis. των κτισμάτων σου .
Vers. 25. lloc mare magnum el spaliosum . Ipsun Αύτη ή θάλασσα μεγάλη και ευρύχωρος. Και
etiam mare creatione lua plenum est. αυτή η θάλασσα,
Ibi reptilia , quorum non esl numerus . In ipso Εκεί ερπετά, ών ουκ έστι αριθμός . Εν αυτή
mari, inquit, nanlia alque aquatilia degmut ani- νηκτά αναρίθμητα .
mantia , qux numcrum pene excedunt.

50 Cen . 1 , 5 . 31 Psal . CΧΧΧν, 25.

Varie lectiones.
(11 ) Videtur dccsse aliquid , pula touxixy.
1029 EUTHYMIJ ZIGABENT 1030
Ζοια μικρά μετά μεγάλων . Τούτο δηλον . A VERS. 26. Animalia pusilla cum magnis. lloc per
se clarum csl .
Εκεί πλοία διαπορεύονται. Εν τη θαλάσση Ibi nares pertranseunt. In mari scilicel.
δηλονότι.
Δράκων ούτος δν έπλασας εμπαίζειν αυτώ. Draco iste quem plasmasti ad ludendum in eo.
Και ο δράκων ούτος , ήτοι το κήτος, ον έκτισας , Ipsumn cliant cete quod creasti , all sulsiliendum in
ένσκιρτών αυτώ , φημι δε τώ ύδατε . Δράκοντα mari. Praconem enim ccie appellavil. Veluti inslor
2 το κήτος ώνόμασεν, ως υπερμεγεθέστατον εν pelagi animalitia vastæ cujusdam magnitudinis
τοίς εναλίους " ώσπερ ούν και ο δράκων εν τοις χερ» animal, quemadmodum draco jbler lerrena.
οα: οις .
Πάντα προς σε προσδοκώσι δούναι τηντροφήν VeRs. 27. Omnia a le cispeciani, ni des eis cibulin
αυτών εις εύκαιρον . Πάντα τα ζώα εις σε ελπί- in lempore. Omnia animalia , inquil, in te sperani,
ζουσιν · αλλά τα άλογα , φυσικά τινι λόγω , καθώς lanielsi brula ipsa , nulla anini ratione, cujus ci
ανωτέρω δεδήλωται. Ενθα το , Και ζητήσαι παρά perii sunt , sed naturali quodern instinctu id fa
τω θεώ βρώσιν αυτούς προσδοκώσι δε δούναι την ciunt, quemadmodum supra diximiis in versiculo :
B
τροφήν αυτοίς εν καιρώ χρείας . Quærunt a Deo escam sibi. Exspectant aulen ut
des eis cibum, in lempore scilicet in.ligentiæ.
Δόντος σου αυτούς συλλέξουσι. Την τροφήν. VeRs . 28. Daniele eis, colligent. Cibuni sci
licel.
'Ανοίξαντος δε σου την χείρα , τα σύμπαντα Aperiente le manum 1uain , omnia implebuntur
κλησθήσονται χρηστότητος . Χειρα μεν λέγει bonitale. Per manum , tribuendi potentiam , el per
χορηγόν δύναμιν χρηστότητα δε την πρόνοιαν. bonitatem, providentiam intellige.
Αποστρέψαντος δε σου το πρόσωπον , ταρα . Vers. 29. Arerlente aulem le faciem tuam , iur.
χθήσονται . Πρόσωπον την επισκοπήν φησιν . babuntur . Faciem Dei , custodiani el protectionchi
divinam appellal.
Αντανελείς το ανεύμα αυτών , και εκλείψουσι , Auferes spiriium eorum , cl deficient, il in pul
και εις τον χούν αυτών επιστρέψουσιν . 'Αφ- rerem suum converlentur. Auferes ( 12) animam eo
ελείς . Περί δε των ανθρώπων ο λόγος.. rum, et morientur, alque ila demum resoluti, re
verlentur in terram suam , a qua desumpti sunt.
C Est aulem sermo de hominibus.
Εξαποστελείς το πνεύμα σου, και κτισθήσον- VeRs . 30. Emilles spirilum iuum , el creabuntur.
του . Το πνεύμα σου ζωοποιόν, και κτισθήσονται εκ Emilles, inquit, vitalem spiritum Luuni, et creabun
γης αναστήσοντες . Η το Πνεύμα σου , το δια του αγίου lur iterum , resurgentese terra ; vel, Emilles Spiritum
βαπτίσματος επιφοιτών , και κτισθήσονται εις και- luum, qui per sanclum baptisma venturus est , et
νην κτίσιν, εις νέον λαόν, ως νοείσθαι το μεν περί creabuntur , in novam nimirum creaturam, atque
της εκ νεκρών αναστάσεως , το δε περί της έκ βα- in novum populun) . Intelligi enim hoc polesl de
πτίσματος παλιγγενεσίας . resurrectione a mortuis , ret de regeneratione
baptismatis .
Και ανακαινιείς το πρόσωπος της γης . Το El renovabis ſaciem terræ . Hoc est , pulchriludi
κάλλος της γης , όπερ εισιν οι άνθρωποι . Και άλ- nem lerrie, per quam ipsos homines intelligere
ως δ!: Η γη απαλλαγήσεται , κατά τον 'Aπό- possunis, vel ipsuni aliam lerrie elementum ;
στολου . quia ierra linc, ut inquit Apostolus, liberabitur u
corruptione 19 .
" Πτω η δόξα Κυρίου εις τους αιώνας. Του τα VERS. 31. Sit gloria Domini in secula . Cum alia
μεντων ειρημένων ποιήσαντος , τα δε ποιoύντος , Ο eorum, quae dicta sunt , jani efecerit Deus, alia
τα δε ποιήσαντος . punc ellicial, alia deinceps electurus sit.
ευφρανθήσεται Κύριος επί τοις έργοις αυτού . Lælabilur Dominus in operibus suis. Ju operibus,
Τοις διά της ενανθρωπήσεως αυτού κατορθωθησο. inquam, que divine incarnationis gratia effecia
μένοις · ή, τους διά της κτίσεως του κόσμου . fucrint , vel in operibus creationis mundi.
Ο επιβλέπων επί την γην, και ποιών αυτήν VERs . 32. Qui respicil terram ,etfacil eam trem.ere.
τρέμειν . Ως επί των σεισμών : επιβλέπει γάρ το Terrie molu nimirum . Iracunde enim lerram aspi
οργίλονή δε , μη φέρουσα , τρέμει κατά τινα φυσι- cit , cum libel : quæ illius aspeclun ſerre non
κην, ή μάλλον απόρρητοι συναίσθησιν . valens, contremiscit, nalurali , vel potius ineffa
bili qirodain sensa .
Ο απτόμενος των ορέων , και καπνίζονται . Ως Qui inngil montes , el fumiyant. Quemadmodum

• Rom., τιιι. 21 .
Varie lectiones ..
( 12) Esplanatio non necessaria, ul animadversio .
 1031 EUTHYMII ZIGABEN 1032
accidit in monte Sina . Tacti autem a Domino Α επί του Σινά. Καπνίζονται γαρ δίκην χόρτου , πλην
inontes fumig : nil, inslar herbx , quæ igni pro- σιάσαντος πυρί » θεοπρε πως δε νοητέον , και το
pinquior sil ſacla. Mlad vero animadvcrtendum 'επιβλέπων , και το 'ο απτόμενος .
est, ne verba illa , qui respicil , cl , qui langil, hu
inano more, sed dignc Deo intelligamus.
VeRs . 33. Cantabo Donino in rila mea . Donec "Ασω τω Κυρίω εν τη ζωή μου. "Εως αν ζω
visero.
Psallam Deo meo, quandiu sum . Eumdem repetit Ψαλώ τω Θεώ μου έως υπάρχω. Παλιλλογεί,
sermonem , clarioris intelligentiæ gratia . σαφηνείας ένεκεν.
V'ers. 34, Jucundum sit ei eloquium meum . Pla- 'Ηδυνθείη αυτή η διαλογή μου. 'Αρέσει αυτό
cebit ei sermo meus, quem offeram in psalmis el και διάλεξίς μου , και διά των οδών και των ψαλμών ,
canlicis; vel , Sermo meus et conversatio mea illi ήγουν , ή προς αυτόν ομιλία μου , οι διαλογισμοί
eril grala . μου .
Ego vero lælabor in Domino. Quod sermo meus 'Εγώ δε ευφρανθήσομαι επί τω Κυρίω . " Ηδυν
ac conversatio mea , ut diximus, ei placeal. θείσης αυτό της διαλογής μου, καθώς είρηται .
V'ers, 35. Deficiant peccatores a terra , ei iniqui, B
Εκλίποιεν αμαρτωλοί από της γης , και ανο .
ita ul non sini. Deliciani, inquam , cffecii pro pec- μοι , ώστε μη υπάρχειν αυτούς. Έκλίποιεν, γινό
caloribus jusli , pro iniquis equi, ila nit anplius με νοι οι μεν αμαρτωλοί δίκαιοι ., ο! δε άνομοι ευνο
non sint quales fuere, sed mulentur . Oplat ilaque μοι , ώστε μη υπάρχειν αυτούς , οίοι εισιν, αλλά
Σ

Prophela , non ut homines, scd ut vilia delcantur. μεταβληθήναι. Εύχεται ούν ου τους ανθρώπους
Vel , iniquos cl peccatores, ipsos appellat demo- αφανισθήναι, αλλά την κακίαν αυτών . " Η αμαρτω
nrs , aut eos qui immcdicabili vilio laborant, λους και ανόμους τους δαίμονας φησιν, και τους
quique alios non secus ac pestis quædain inficiunt ανιάτους την κακίαν έχοντας, ως λύμην των υγιαι .
et lædunt. ( Illud prædictis addi polest, quod quein · νόντων.
admodum is qui preces ad Deuin fundit , pelens nullos esse grolos, nullos pauperes, non lin
ininum , sed ægritudinum et paupertalis interitum cupit, ita el bealus David his verbis, non lo .
ininum , sed vitiorum ac scelcrum expelivit interitum .)
Benedic , anima nicu, Domino. Fincm psalıno appo- Ευλόγει , η ψυχή μου , τον Κύριον . 'Εοικος τη
nit consimilem principio. Non me latet præterca, αρχή το τέλος επέθηκεν . Ούχ ήγνόησα δε τάς τινων
quosdam allegorice hunc psalmum exposuisse:: ςC εις τον παρόντα ψαλμόν αλληγορίας · αλλ'εκών παρ.
verein ιujusmodi expositionerm libenter omisi,, ήκα ταύτας , ως βεβιασμένας τε και δυσπαρα
tanquam violentam quodammodo , el qnæ non δέκτους .
facile ab omnibus recipiatur.
Alleluia. 'A1.Indcuta ,
PSALMUS CIV.
ΨΑΛΜΟΣ ΡΔ'.
Abunde dictum est in Procinio operis de psal- Είρηται εν τώ προοιμίω της βίβλου των ψαλμών
mis, quibus inscriptum est, Alleluia . Significal περί των εχόντων επιγραφήν το αλληλούϊα . Ερ :
autem hæc dictio , Laudale eum qui est, vel, lau
μηνεύει δε τούτο, Αινείτε τον όντα, ήτοι τον Κύ
dale Dominum. Hortalur itaque nos in presenti ριον . Προτρέπεται δε και ψαλμός υμνείν τόν Θεόν, και
psalmo Propheta, ul hymnos et laudes Deo conci. διδάσκει τα έθνη περί ών ευηργέτησεν ο Θεός τον
namus . Privalim vero multa connuinerat beneficia πάλαι λαόν » και οίον αφ' οίου τούτον εποίησεν .
in priorem populum Dei olim collala, alque inter cetera , quomodo pro exiguo ac lenui populo, ut
olim erant, amplum ac numerosissimum consliluerit.
Vers. 1. Corfitemini Domino , et invocate nomen D 'Εξομολογείσθε τω Κυρίω , και επικαλείσθε το
εjus . Simile est dictum illud Prophete : Confe- όνομα αυτού. "Ομοιόν εστι το, Εξομολογείσθε
mini ei, laudale nomen ejus, quod exposuimus in αυτώ, αινείτε το όνομα αυτού, όπερ ήρμηνεύσα
psalmo XCII .
μεν εν τω θ ' ψαλμώ .
Annuntiate in gentibus opera ejus. In psalmo Απαγγείλατε εν τοις έθνεσι τα έργα αυτού .
xcv dixit : Annuntiale in gentibus gloriam ejus, 'Εν δε τα βε' ψαλμώ φησιν · 'Αναγγείλατε εν τοις
jdem æque dicens, quod nunc. Gloria epiin έθνεσι την δόξαν αυτού · το αυτό λέγων . Δόξα
Dei ea est , quam in consequentibus declarabil. γάρ αυτού, και προϊών ερεί.
Canlale et psallite ei. In Procmio operis, el "Ασατε αυτή, και ψάλατε αυτό. Και εν τω ρη
multis aliis in locis abunde docuimus de dilla Oέντι προοιμίω της παρούσης βίβλου και εν πολλοίς
rentia inter canticum el psalmum ( quodque sape- των ψαλμών είρηται περί διαφοράς ωδής και ψαλ
numero idein significant, quanquam bujusmodi Hoû.
dictiones geminarz , aut invicem conjunclæ inten
lioncm quamdam sermonis ellicerc soleant).
Narrate omnia mirabilia cjus . In prædicto cliam Διηγήσασθε πάντα τα θαυμάσια αυτού. Και εν
 COMMENT . IN PSALMOS . 1034
1033
τω προερμηνευθέντι με ψαλμώείρηκεν : Εν πάσι A psalmo xcν Ιegimus : In omnibus gentibus mira
τους λαούς τα θαυμάσια αυτού. bilia ejus.
'Επαινείσθε εν τω ονόματι τω αγίω αυτού . Vers . 3. Laudamini in nomine sancio ejus.
Μέγα φρονείτε και καυχάσθε εν τω ονομάζεσθαι Exsultate , inquit , ac valde gloriamini in hoc
Χριστιανοί. Προς γάρ τους αποστόλους ο λόγος , και Christiano nomine . Ad apostolos enim est sermo ,
τους διαδόχους αυτών . ct ad eorum successores,
Ευφρανθήτω καρδία ζητούντων τον Κύριοr . Lælelur cor quærentium Dominum . Hoc esi , in
Των επικαλουμένων αυτόν εις βοήθειαν· βοηθήσον- vocantium eum in auxilium : præsto quippe eis
ται γάρ. aderit . Vel , lælelur cor hominuin accedentium ad
Deum per inandalorum semilam, quæ illuc pera
ducit : invenient enim eum .
Ζητήσατε τον Κύριον , και κραταιώθητε. Κρα- VERS . 4. Quærile Dominum et roboramini . Con
ταιώθητε εις το ζητήσαι αυτόν, και μη χαυνούσθε . slantes estole et fortes in perquirendo eum ,
omnemque animi mollitiem ac languorem depel
lile.
Ζητήσατε το πρόσωπον αυτού διά παντός. Το B Quærite facieni ejus. Per faciem Dei, Deum
πρόσωπον αυτού , τουτέστιν αυτόν περιφραστικώς : ipsum circumloquitur , vel divinam indical custo
ή την επισκοπήν αυτού • ή τον Υιόν αυτού, τον Χρι- diam ac proleclionem erga homines : aut ipsum
στον , ός έστιν απαράλλακτος εικών του Πατρός , και fortassis unigenitum Dei Filium , Christum intel
χαρακτήρα της υποστάσεως αυτου : Ο έωρακώς γαρ, ligit, qui inc on Inulabilis est inago Patris, et
φησί, με εώρακα και τον Πατέρα . character substantiæ ejus : Qui enim, inquil, vidil
me, vidit et Patrem meum 18.
Μνήσθητε των θαυμασίων αυτού , ών εποίησε . Vens. 5. Mementole mirabilium ejus quæ ſecil.
Μνήσθητε τούτων , διδάσκοντες τα έθνη , και αναγ- Quando salutarem ejus doctrinam annuntiabilis ,
γείλατε αυτά . lunc admirabilia etiam cuncta que ſocerit , prædi
cate .
1,
Τα τέρατα αυτού και τα κρίματα του στόμα- Prodigia ejus el judicia oris ejus. Repele ver
τος αυτού . Μνήσθητε δηλονότι . Αδιάφορος δε ή συν- bum, Mementole . Abutitur autem hic quarto casu,
ταξις . Τέρατα μέν ούν αι υπερφυείς θεοσημείαι , pro secundo ; quem loquendi modum dictio etiam
κρίματα δε αι αποφάσεις αυτού αι διά του νόμου c Greca servavit . Prodigia autem, ea sunt que a
αυτού . Deo præter omnem naturæ legcm fiunt ; judicia
vero ea quæ Deus, dala per Moysem lege, decre
vit.
Σπέρμα 'Αβραάμ , δούλοι αυτου . Ο σπέρμα Vers. 6. Semen Abrahæ seru ejus. Vos, inquit,
'Αβοαάμ . Καλεί δε τους αποστόλους . o semen Abrahæ, qui servi ejus estis. Ad aposto.
los autem sermo est .
Υιοί Ιακώβ εκλεκτοί αυτού. Ού τοιαύτα πάν . Filii Jacob elecii ejus. Apostoli nimirum, qui
τα ( 13) . Και δούλοι μεν κατά το , Ει ούν εγώ ο Κύ- duobus his a Deo insigniti sunt nominibus. Nam
ριος και ο διδάσκαλος ένιψα υμών τους πόδας : servi ex eo videri possunt, quod dixit ad eos Clari
εκλεκτοί δε κατά το, Ουχ υμείς μεν εξελέξασθε , slus : Si ego Dominus el magister lavi pedes ve
αλλ ' εγώ εξελεξάμην υμάς. siros 38 ; cl electi , quia idem alibi ail : Non ros
elegislis me, sed ego elegi vos " .
Αυτός Κύριος ο Θεός ημών . Αυτός ο Χριστός . Vers. 7. Ipse Dominus Deus ves :er. Ipse scilicet
Christus ..
'Εν πάση τη τη τα κρίματα αυτού . Ουκ εν Ιου- D In omni lerra judicia ejus. Non in Judæa tantum ,
δαίους μόνον πανταχού γάρ διεδόθησαν . sed ubique locorum divulgata sunt ejus judicia .
Universo quippe orbi sunt tradila .
'Eμνήσθη εις τον αιώνα διαθήκης αυτού. Της Vers . 8. Memor fuil in sæculum lestamenti sui .
εις τον αιώνα διαθήκης αυτού, της αιωνίου , ήτοι της Testamenti sui, quod in srculum est , lioc esi .
* αμετακινήτου και αναλλοιώτου . Καταλέγει δε λοι- alerni alque incommutabilis. locipit autem Pro
πόν εντεύθεν ο προφήτης τάς εις Εβραίους ευερ : pliela ex hoc loco connunierare beneficia in H.
γεσίας , άνωθεν από Αβραάμ αρξάμενος . bræorum populuin collata, et ab ipso cxordilur
Abraliam .
Λόγου ου ενετείλατο εις χιλίας γενεάς. Το αυτό Verbi quod mandavit in mille generaliunes. Idem
18 Joan . χιν , 9. » Joan . xtu , 14. Ho Joan . XV , 16 .

Variæ lectiones.
(13) Græce cujus sunt hæc omnia : quæ porro ? an, prodigia ci judicia ? Lalina interpretatio for
lasse minus cxacta , certe commodior.
PATROL. CXXVUI. 33
1035 EUTHYMII ZIGABENI 1036
repetit. Per testamentum enim et per verbum, Α λέγει πάλιν , διαθήκης ή λόγον την υπόσχεσιν της
pronmissionem a Des Abralie factam intelligit. ειρημένης γης ονομάζων . Εμνήσθη γάρ, φησί , του
Memor etiam,, inquit,, fuit Deus , sermonis quenι λόγου , ού ενετείλατο, τού εις χιλίας γενεάς , του μέχρι
mandavit in mille generationes, hoc est , qui ad πολλών γενεών εξιχνουμένου» χιλίας γάρ νύν απλώς
mullas nationes pervenit. Mille enim posuil pro τας πολλάς καλεί , και το ενετείλατο δε αντί του
Multis , et Mandavit pro Pollicitus est. επηγγείλατο τέθεικεν.
VeRs . 9. Quod disposuit ad Abraham . Quod ver- "Ον διέθετο τω Αβραάμ . “Ον λόγον δηλονότι .
bum scilicel .
El jurameni sui ad isaac . Memor item fuit ju- Και τού όρκου αυτού το Ισαάκ . Και εμνήσθη
ramenti sui, quod juravit filio Abrahæ Isaac. Eadem πάλιν του όρκου αυτου του ομοσθέντος τω Ισαάκ .
elenim promissio filio, quæ patri facta est , lain Το αυτο γαρ και το Ισαάκ επηγγείλατο περί τε
de regione, quain de multitudine sensinis. Quid της γης και του πληθυσμού του σπέρματος . Τι δε
aulein sil juramentum Dei, disinuus in psalmo έστιν όρκος Θεού , είρηται εν τω πη ' ψαλμώ · ένθα
LXXXVIII , ibi : Juravi David servo meo . το, "Ομοσα Δαβίδ τώ δούλω μου.
VeRs. 10. El slaluit illud Jacob in præceplum . Και έστησεν αυτόν τω Ιακώβ εις πρόσταγμα .
B
Adeo ut ipse Jacob cerlus jam esset, inandalum Tο είναι πρόσταγμα απαράβατον.
illud Dei violari non debere .
Ei Israel in testamentum æternum. Ut esset ipsi Και το Ισραήλ εις διαθήκης αιώνιον . Εις το
Israel incommilabile æque ac sempiternum lesla- είναι διαθήκην αμετακίνητον, αναλλοίωτον , ώς εί
mentum . ρηται.
VeRs. 11. Dicens : Tibi dabo lerram Chanaan . Λέγων • Σου δώσω την γην Χαναάν.Την Παλαι
Palæstinam scilicet, quam Chananæi populi habi- στίνην, ήν κατώκουν οι Χαναναίοι .
tabant. Σχοίνισμα κληρονομίας υμών . Μέτρημα, μέ
Funiculum hæreditatis restrre . Hoc est mensu- ρισμα.
ram ac portionem vestram.
Vers . 12. Cum essent numero breves . llæc, in- 'Εν τω είναι αυτούς αριθμώ βραχείς . Λέγων
quam , ita disposuit el pollicilus est Deus, cuin ταύτα και διατιθέμενος , και υπισχνούμενος , ότε
adhuc pauci essent, Abraham nimirum , Isaac et ήσαν αριθμό βραχείς οι περί τον 'Αβραάμ , και
Jacob alque eorum liberi. Ισαάκ , και Ιακώβ .
Paucissimi el peregrini in ea. Quin imo paucis- ο ' Ολιγοστούς και παροίκους εν αυτή. Μετανά .
simi cum essen : el derelicto paulo anle patrio στα : γάρ παρώκησαν εις την γην των Χαναναίων
solo, in Chananæorum lerra , veluti hospiles alquc οι περί τον 'Αβραάμ και ο 'Αβραάμ γάρ, φησί ,
estranei morarentur : Abraham enin , ut inquit rapóxnoer Èr rý Xuraár .
Scriptura , peregrinalus est in lerra Chanaan " .
Vers. 13. Et pertransierunt de gente in gentem . Και διήλθον εξ έθνους εις έθνος . Πολλά έθνη
Per mullas naliones vagati sunt, el plurimas se διερχόμενοι, και τόπους έκ τόπων αμείβοντες , περί
des commutaruni , quæ omnia in libro Geneseos ών απάντων ή βίβλος της Γενέσεως ιστορεί .
cxponuntur.
El de rego in papulum alterum . Aliæ cnim re- Και εκ βασιλείας εις λαόν έτερον . Τενές μεν
siones ad regis imperium administrabantur, aliæ .
γάρ χώραι έβασιλεύοντο , τινές δε εδημοκρατούντο .
vero communi populorum coucilio , morc reipu.
blicæ .
Vers . 14. Non permisit homineni nocere eis. Ne- Ουκ αφήκεν άνθρωπον αδικήσαι αυτούς . Αν
minem , inquit , permisit injuria eos allicere.. θρωπον , ήτοι τινά : τον μεν γάρ Φαραώ ήτασεν
Pharaonem φuippe ob Sarram uxorem Imagnis D έτασμούς μεγάλους και πονηροίς , και τον οίκον αυ
cruciatibus lorsit ; ipsi quoque Abimelech , Palæ- του διά Σάρλαν γυναίκα 'Αβραάμ : τω δέ 'Αβιμέλεχ
slivorum regi , consimili de causa iralus, et noclu επιστάς νυκτός, είπεν άλλα τε φοβερά , και ότι 'Aπό
imminens, horrenda quædam coniminatus est sup- δος την γυναίκα των ανθρώπω. Είτα επήγαγεν ότι
plicia , nisi Sarram restitueret : illud etiam addens : Προφήτης έστι , και εξεται περί σου , και ζήση .
Quoniam prophela est Abraham , el si pro le ora . Τον Ησαύ δε και τον Λάβαν ουκ αφήκεν αδικήσαι
rerit , vives " . Ab iralis prælerea alque inſensis τον Ιακώβ, και άλλους πολλούς ου συνεχώρησε βλάψαι
3nisis Esau , ct Laban dilectum sibi protexit τους ειρημένους τρεις πατριάρχας .
Jacob, multosque alios simili modo probibuit, ne
patriarchis injuriam inferrent.
El redarguit pro eis reges . Redarguil eos , con- Και ήλεγξεν υπέρ αυτών βασιλείς . "Ηλεγξεν
Tudiiquc ac perlerruil cum injusti essent, ve. αυτούς τους αδίκους , ήσχυνεν, εφόβησεν · ώς τον
Tuli Pharaonem Ægypti , el Abimelech Palästin :r Φαραώ βασιλέα Αιγύπτου , και τον 'Αβιμέλεχ βασι
Teges. λέι Γεράκων .
1 Cen . XXIV, 27 , » CGen . ,1
 1937 COMMENT. IN PSALMOS . 1038
Μή αετεσθε των χριστών μου , και εν τοις Α VERS. 15. Nolile langere christos meos, el in pro
προφήταις μου μη πονηρεύεσθε . Λέγων και ταύτα plhetis meis nolite malignari. Redarguit , inquain ,
δηλονότι, Χριστους μεν αυτούς ώνόμασεν , ώς κε- eos, dicens hujusmodi verba . Christos aulem pa
χρισμένους των αγίω Πνεύματι , ή τω προφητικό triarchas appellavit , veluti sancto Spiritu vel gra--
χαρίσματα και προφήτας δε , ώς πολλά προφητεύσαν. tia propbetandi unctos ; proplietas vero , quia
τας . Και γάρ και προς τον Αβιμέλεχ είπεν ο Θεός , ſulura mulla prædixerunt. Quocirca Deus ipse,
ως είρηται, περί του Αβραάμ , ότι προφήτης εστίν . cum loqueretur, ut dixinius , ad Abimelecb , alle
" Ρητώς μεν ου κείνται ταύτα εν τη τρορρηθείση slalus est de Abraham , quod propheta esset. Quod
ισλφ, το Μή άπτεσθε των χριστών μου, και τα si quis dicat verba præsenlis versiculi , ut hic ja
εξής: έτερα δε εις την αυτήν διάνοιαν τείνονται . cent, in libro Geneseos non haberi salis essc ar .
bitramur, quod quæ ibi dicuntur ad hujusmodi
sensum lendall.
Και εκάλεσε Αιμών επί την γην . "Έταξεν, VeRs. 16. El vocavii famem super lerrum . lloc
Επεμψε, προοδοποιών ευμηχάνως περί τον Ιακώβ esi, ordinavit , scu nisil, summo ipse artificio iler
*
εις την Αίγυπτον κάθοδον , ότε τα επτά έτη της ευ- præparans Jacob el filiis ejus, ut descenderent
θηνίας επτά έτερα διεδέξαντο . B in Ægyptum , quando seplem fertilitatis annos, el
lotidem faniis sustinuerunt.
2. Πάν στήριγμα άρτου συνέτριψε . Πάσανισχύν Et onine firmamenlum panis contrivil. Esculenta
τροφής συνέτριψε , πάσαν υπόστασιν βρώσεως ηφά- omnia consumpsit, et quidquid faiis solatival
σεν. esi, delevil.
'Απέστειλε έμπροσθεν αυτών άνθρωπον . VeRs . 17. Misil anle eos nominem . Fecit Denis ut
Εμπροσθεν των περί τον Ιακώβ τον Ιωσήφ, τη Josepli przeirei familian Jacob, ct iampiorum fra
πονηρία των αδελφών αυτού χρησάμενος εις δέον, Iruin inalignilale ipse usus cst in bonum . Unde
και την εις δουλείαν απαγωγής αποστολήν ποιησά- nefariuin eorum delicium, quo ille in 3ervituleu
actus est, Prophela bic mitiori vocabulo Dei mis
μενος . Διότε και προς αυτούς είρηκεν · ότι Εις ζωής
τη απέσταλκέ με ο Θεός έμπροσθεν υμών . sionem alque poslolalum nuncupat , dicens
quod Deus euin præmiserit. Quamobreid ipse eliam Joseplı fratribus suis dicebal : In vitam
misit me Deus ante vos " .
είς δούλον επράθη Ιωσήφ. Παρά των αδελφών In serrum renundalus est Joseph . A fratribuis ve
nundatus est Ismaclitis , et ab Ismaelitis rursus in
αυτού τοίς Ισμαηλίταις, και παρά των Ισμαηλιτών
αύθις εις Αίγυπτoν τω Πεντεφρή . C Ægyplo, Pentepliræ Tharaonis eunucho
Εταπείνωσαν εν πέδαις τους πόδας αυτού . VeRs. 18, 19. Humiliaverunt in compedibus pedes
“Εκάκωσαν οι περί τον κύριον αυτού, βάλλοντες εις εjus. ADictus quippe fuit Joseph a domino smo
το δεσμωτήριον . in Ægyplo, missusque ab co in carcerem ,
Σίδηρος διήλθεν η ψυχή αυτού. Τουτέστιν Ferrum pertransiit anima ejus. Anima ejue,
αυτός . Σίδηρον δε λέγει τον σιδηρούν κλοιόν: η hoc est, ipse Joseplı pertransiit ferrum . Per fer
σιδηρον, ήτοι το ξίφος διέφυγεν, άχρι του ελθούσα. rum vero ferreum quoddam supplicii genus intel
ligit. Vel , Pertransiit ferrum , pro Etugil gladium .
Ad ipsum enim pene gladium deveneral.
Μέχρι του ελθείν τον λόγον αυτού . " Η την ση- Donec renirel rerbum ejus. lloc est, donec ve
φίαν αυτού , καθ' ήν έλυσε τους ονείρους των συν- virel sapicntia illa , qua somnia convinctorum co
δεσμίων και την φροντίδα , ην εφρόντισεν αυτού και milum dissolvil ; vel , donec venire consilium ,
θεός , θέλων αυτών δοξάσαι , και το γένος αι του . quod disposuerat Deus de Josephi, volens euni
et genus cjus clarum ac celebre reddere apud
omnes .
το λόγιον (14) Κυρίου επύρωσεν αυτόν . Ο εν- D Eloquium Domini inflammavil eum . (Græca leciio
διάθετος λόγος και παρά Θεού δοθείς ημίν , καθ' ον pro eloquίο , λόγιον habet, que dictio a dictions
λογικο λεγόμεθα . Ο φυσικός νόμος πυρωθήναι αυ . Néyos, deducitur , quæ non verbum laulum aut
την παρασκεύασεν εν τη καμίνη των πειρασμών, και sermonem , sed rationem etiam significal . Unde et
έδειξε καθαρών και δόκιμον , ώς χρυσός» έδιδασκεν abylov non eloquium simpliciter, sed rationale elo .
γάρ αυτόν ο λόγος ούτος , ότι ου χρή γυναικός αλλο- quium siguificabit.) Sensus erit igitur quod intima
τρίας άπτεσαι , illa alquc innata cuique liomini ralio, quam Denis
nobis largitus est, ui per eam rationales el dicamur, ct simus, quod bæc, inguain, nalura homini
» Gen. Χιν , 5.
Variæ lectiones .
( 14) Ad verbum : Ingenila ratio quæ a Deo nobis enim eum hac ipsa rulio, neſas esse alienam mulie
dula est unde rationales dicimur, waluralis nimi. rem contingere. Lilinns interpres explicuil dicline
rum ler, effecil ut is se velui igne erplorandum nem abylov, in qua vis est , sensumque concinuive
praeberei ir lentationum furnace, ilque inde purus rein reddidit. Quod satagit fure semper.
probatusque, lanquam aurum egrederetur. Edocuit
 1039 EUTHYMII ZIGABENI 1040
insita rationis Naminula , elim in allicrionum , el calamitalum fornace lentatum , constaplea alquo
invictum reddidit, ac veluti igne cxaminatum purgatissimi auri inslar summa cum muudilia cu
purilale conspicuum demonstravit, alque effecit ut castitatis zelo succensus , non modo alienaw
uxorem non appelerel , sed ul dominie euni eliain appelentis , laqucos relicla vesle prælerſu
gerel,
VERs. 20. Misil rei , el solvit eum . Pharao scili- A 'Απέστειλεν βασιλεύς και έλυσεν αυτόν . Ο
cet, quemadinodum in libro Geneseos omnia Φαραώ. Εν τη δηλωθείση δε βιόλη της Γενέσεως
aperle sunl iradila , πάντα σαφώς ιστόρηται .
Princeps populi ei dinisil eum. Idem repetit, ut "Άρχων λαού και αφήκεν αυτόν . Το αυτό λέγει
facit sæpenumero . πάλιν , ώς είωθε πολλάκις ποιείν .
VERS . 21. Constituil eum dominum domus suæ et Κατέστησεν αυτόν κύριον του οίκου αυτού ,
principem omnis possessionis suæ, ut erudiret prin- και άρχοντα πάσης της κτήσεως αυτού , του
cipes ejus sicut seipsum, el seniores ejus sapien. παιδεύσαι τους άρχοντας αυτού , ως εαυτόν , και
liam doceret. Dco scilicet omnia hæc ita dispen- τους πρεσβυτέρους αυτού σοφίσαι . Του Θεού
sante . ταύτα οικονομούντος .
VERS. 23. Et ingressus est Israel in Ægyptum . Και εισήλθεν Ισραήλ εις Αίγυπτον . Κατ ' επι
Per modum autem compendii , brevibus verbis τομήν την ιστορίαν διέξεισι.
historiam narrat.
El Jacob peregrinalus est in terra Cham. Idem Και Ιακώβ παρώκησεν εν τή Χάμ . Το αυτό
rursus repetit. Per terram vero Cham, Egypίum B, λέγει πάλιν • γή γάρ Χάμ η Αίγυπτος · έπει και
intelligit : Ægyptus enim fuit Qlius Cham : unde Αίγυπτος έκγονος ήν του Χάμ, ών και άμφω τας
ab utroque eorura nomen desumpsit. κλήσεις αύτη έσχεν η γη.
VERS. 24. El auzit populum suum vehementer. Και ηύξησε τον λαόν αυτού σφόδρα. Του
Deus nimirum, qui auxit populum Israel. Populum Ισραήλ ο Θεός , ή , τον εαυτου (15) μόνοι γάρ ούτοι
vero Dei ideo eos appellavit, qnia soli Judæi rile τον Θεόν εσέβοντο .
Deum colere videbantur.
Et roboravil eum super inimicos ejus. Supra Και εκραταίωσεν αυτόν υπέρ τους εχθρούς
Ægyplios scilicet, qui Israelilas pariter, et ipsum αυτού . Υπέρ τους Αιγυπτίους , οίτινες εμίσουν και
Deum oderaut. τους Ισραηλίτας και τον Θεόν.
Vers. 25. Convertit cor ejus, ul odio haberel po . Μετέστρεψε την καρδίαν αυτού, του μισήσαι
pulum ejus. Cor scilicet Pharaonis, non illius dico τον λαόν αυτού . Την καρδίαν του Φαραώ , ου του
qui ainabal Joseph , sed allerius qui eum non no φιλούντος τον Ιωσήφ, αλλ ' ετέρου μή ειδότος αυτόν
veral. Induraril cnim inquit , Deus cor Pharao 'Εσκλήρυνε γάρ, φησίν, ο Θεός την καρδίαν
nis", hoc est, obdurari permisit ul amicti scilicet Φαραώ : τουτέστι σκληρυνθήναι παρεχώρησεν, ίνα ,
Israelite cum ardore animi ad Egypti exitum C κακούμενοι οι Ισραηλίται , θερμώς επιθυμήσουσιν
contenderent, et acerbissimam Ægyptiorum pressii εξελθείν εκ της Αιγύπτου , και φυγείν την λύμην
ram evaderent. αυτών .
El dolum facerel in servis ejus. Ut scilicet strue . Του δολιούσθαι εν τοις δούλους αυτού . Του
rel insidias. Disit enim Pharao Ægyptiis : Ecce επιβουλεύειν . Είρηκε γαρ ο Φαραώ προς τους Αι
nunc geus isla valde multiplicatur, el invalescit su- γυπτίους • Ιδού νύν πολυπληθεί το έθνος , και
per nos " . Quapropter universos, qui es Judæis ισχύει υπέρ ημάς και λοιπόν προσέταξεν αναι
mares nascerentur, occidi jussit, cari . ρείσθαι τά άρρενα των τιατομένων βρεφών .
YERS. 26. Misit Moysem seroum suum . Deus sci . 'Εξαπέστειλε Μωυσήν τον δούλον αυτού. Ο
licet niisil. Θεός .
Aaron, quem elegit sibi. Fratrem Moysi . 'Ααρών δν εξελέξατο εαυτώ. Τον αδελφόν Μωύ
σέως.
VeRs. 27. Posuit in eis verba signorum suorum . "Εθετο εν αυτούς τους λόγους των σημείων
Mandala scilicet divina, quibus efficerent miracula . αυτού . Τα προστάγματα τα περί των σημείων αυ
Vel, docuit cos causas signorum suorum, alque του, ώστε διά αυτών ενεργείσθαι ταύτα ή εγνώ
eorum modos. (Græca enim dictio doyous, ut dixi, D ρισεν αυτοίς τας αιτίας των σημείων αυτού , και
mus, non solum verba sed rationes etiam et cau . τους τρόπους αυτών .
sas significat.)
El prodigiorum suorum in lerra Cham . De signis Και τών τεράτων αυτού εν τη Χάμ. Περί στη .
el prodigiis dictum est psalino LΧΧνι ibi : Quem- μείων και τεράτων είρηται εν τω ος" ψαλμώ · Ενθα
* Exod , ix , 12 ct passim . * Εxod . 1 , 10.
Variæ lectiones.
(15) Fidelius aurit Deus populum ejus, hoc est populum suum (autoū pro tauroũ ) soli enim Judæi
Denm colebant.
1041 CONMENT. IN PSALMOS. 1012

το, 0ς έθετο εν Αιγύπτω τα σημεία αυτού , και Α αέmodum poεείι εn Egypto είgna εκα, ει prodigiα
τα τέρατα αυτού έν πεδίω Τώνεως και εν εκείνω sua in campo Taneos; in quo psalmo cliam benelicia
γάρ τώ ψαλμω τας εις τους Ισραηλίτας ευεργεσίας Dei in Israeliticum populum commemoravit , quan
ιστόρησεν, αλλ' από της εξόδου μόνον αρξάμενος quam illic ab exitu Egypti tantum initiam facial ,
της εξ Αιγύπτου και τρόπον έτερον . el diverso ordine ea prosequatur.
'Εξαπέστειλε σκότος και εσκότασεν. Και μην Vers. 23. Misil lenebras, el obscuravil. Atqui ante
τρό του σκότους ετέρας πληγές τοις Αίγυπτίους tenebras, alias Egyptiis plagas intulit : sed bea
επήγαγε : τέθεικε δε τούτο πρώτον ο Δαβίδ αδια- lus David indiferenter hanc plagain primo loco
φόρως . Η και επεί κάλλιστον ομού και αναγκαιό- commemoral. Vel, ut gravissimam omnium præ -
τατον τοις ανθρώποις το φως , την δια του σκότους posuit , cum Ios , que per tenebras aufertur, rerum
τιμωρίαν ώς βαρυτάτην προέταξε . Και εν τω ος omnium sit pulcherrima et in hominibus maxime
ψαλμώ απαρατηρήτως διηγείται τις τοιαύτας μά- opportuna. In prediclo etiam psalmo LΧΧνιι, nullo
στιγας , ως ειρήκαμεν • ένθα το , Εξαπέστειλεν εις ordine hujusmodi plagas commemoravit, ut ibi
ευτους κυνόμυιαr . diximus, in versiculo : Misil cyromyiam.
"Οτι παρεπίκραναν τους λόγους αυτού. "Οτι , Quoniam exacerbaverunt sermones ejus. Quoniam ,
φησίν, οι Αιγύπτιοι παρώξυναν τα προστάγματα D inquit, Egyptii irritaverant ejus mandata , e0
αυτού, κελεύσαντος απολύσαι τον λαόν αυτού • παρ- tempore, quo jusserat dimiui eorum populum .
επίκραναν δε αυτούς απειθούντες . Καταχρηστικών Exacerbaverunt autem sermones Dei, eis non cre
δε επί των λόγων το παρεπίκραναν . " Η και άλ . denles. Improprie autem atque abusive dictum est
λως · διά των λόγων τον λαλήσαντα ένέφηνε . Τινές de sermonibus Dei, quod exacerbaverint eos. Vel
& το παρεπίκραναν , παρέβησαν ερμηνεύουσιν , aliter, per serimones ejus illum significat , qui ser
; και τούτο δηλούσης παρ' 'Εβραίοις έστιν ότε της mones protulerat. Aliqui etiam verbum Exacerba
τοιαύτης λέξεως . " Ενια δε των αντιγράφων ού παρ . verunt, exponunt pro Transgressi sunt, quod apud
επίκραναν γράφουσιν, ώς αναφέρεσθαι τούτο προς Hebraeos aliquando hujusmodi signifcationen ha
Μωυσήν και Ααρών . beal. Quædam vero exemplaria negaodi dictionem
habent : El non exacerbarerani, ila ut referalur ad
Moysem ct Aaron .
Μετέστρεψε τα ύδατα αυτών εις αίμα. Και Vers. 29. Convertit aquas corum in sanguinein , et
απέκτεινε τους Ιχθύας αυτών. Ζήτησον εν τω occidit pisce : eorum . Vicle in predicto psalino, ili :
ειρημένη ψαλμώ · Και μετέστρεψεν εις αίμα τους El converlit in sanguinem Alumina eorum .
C
ποταμούς αυτών .
'Εξεύρψιν η γή αυτών βατράχους (16). Έν VERS. 30. Et ebullivit lerra eorum ranas. Ibi
εκείνη και περί τούτων ηρμήνευται · 'Εξείρψε, etiam de hoc dictum est. Ebullivit autem , hoc est,
αντί εξέδωκεν ερπυστικά . "Η και άλλως · εκ των Repente ranas edidit. Ex aquis enim orlæ sunt ranie
υδάτων μεν οι βάτραχοι γεγόνασιν, ώς ή βίβλος της ut in Genesi legimus " , quarum tanta fuit copia ,
Γενέσεως παρίστησι • το δε εξαίρψεν η γη , αντί ut ranarum quasi fontes emiliere lerra : ideretur :
του 'Εξείρφθη, εκαλύφθη κατά βατράχους · ενερ- et quanquam Græca diccio, tesipfer, quæ hoc in
γητικών παθητικήν έχουν σημασίαν · ή και βατρά- loco habet, proprie, non tam ebullire, quam repen .
χους αντί του βατράχοις αντίπτωσις. les edere signilicel, quod verbum replili ranarum
ualura convenientissimum fuit; tamen hoc pacio , satis commodc sensuin reddi arbitrali sumus ,
postquam unico Latino verbo, ul par erat , sensum aple reddere non sperabamus.
Εν τοίς ταμείοις των βασιλείων αυτών. Ού In penetralibus regiarum ipsorum. Non tantum
μόνον εν πάσι τοις άλλοις τόπους , αλλά και εν τοις omnibus aliis in lucis sed in ipsis quoque regiis
εις τα βασίλεια ταμείοις, ένθα πολλή φυλακή και domibus, alque in penilioribus corum locis, quo
ασφαλής. lutissimum solet esse confugium .
Είπε και ήλθε κυνόμνια και σκνίπες εν πάσι Vers. 31. Dicit el venit cynomyia el sciniphes in
D
τους ορίοις αυτών . Εκεί και περί τούτων εργήθη, omnibus finibus eorum . Illic etiam de bis dictum
ένθα το , Εξαπέστειλεν εις αυτούς κυνομυιαν . esl, ibi : Misil in eos cynomyiam .
" Εθετο τάς βροχές αυτών χάλαζαν , πυρ κατα- Vers. 32-36. Posuit pluvias eorum grandinem ,
φλέγον έν τή τή αυτών. Και επάταξε τας αμ- ignem comburentem in terra ipsorum , et percussil
τέλους αυτών και τας συκάς αυτών , και συν- vineas corum , el ficulneas eorum , et contrivit omne
έτριψε πάν ξύλον ορίου αυτών . Είπε και ήλθεν lignum tnium eorum. Dicit et venit locusla, et bre -
ακρις και βρούχος , ου ουκ ήν αριθμός και chus cujus non eral numerus : el comedit omnem
• Gen. 1 , 20
Variæ lectiones.
(16) Græca interprelatio pendet ab ipso versi- agens , more sun . Latinus, relenlo sensu , aplissime
culo, cujus verba ila sonant : Prorepsit lerra eo . reddidit Ebullivit ; quocirca Græca animadversione
rum ranas. His auleni verbis Græcus interpres nihil opus habuit.
consonain animadversionem addidit, Grauninalicuin
1043 EUTIIYMII ZIGABENS 10
herbaw in terra corun, ει comedit omnent (rucιuυ Α κατέφαγε πάντα χόρτον έν τη γή αυτών , και
terræ eorum. El percussil omne primogenilun in κατέφαγε πάντα καρπόν της γης αυτών . Και
terra eorum , primitias omnis laboris eorum. De επάταξε παν πρωτότοκον έν τη γη αυτών , απαρ .
bis eliam illic dictum est . χήν παντός πόνου αυτών . Ομοίως και περί τούτων
εκεί.
Vers. 37. El educit eos in argento el quro. Quod Και εξήγαγεν αυτούς εν αργυρία και χρυσίω .
mutuo acceperant ab Ægyptiis , Deo id jubente, et " A έχρήσαντο παρά των Αιγυπτίων , ούτω του Θεού
reputatum est hoc in mercedem ministerii ,, guod κελεύσαντος , ώστε λογισθήναι ταύτα μισθόν της
irapenderant fabricando lateres, et aliis operibuς πλινθοποιίας και της άλλης υπηρεσίας.
inserviendo.
El non erat in tribubus eorum infirmus . Ea au- Και ουκ ήν εν ταις φυλαίς αυτών και ασθενών .
lem ratione ila a Deo provisum est, ne aliquis ob Ινα μηδείς απολειφθείη διά νόσον . Μωσής μεν
ægritudinem in itinere relinqueretur, el quanquam ρητώς ουκ ανέγραψεν, νοείται δε διά το μηδαμου
Moyses id specialiter non scripserit, salis tamen μνημονευθήναι τινα νοσήσαντα . Και ετέρως δέ · οι
ex eo intelligi potest , quod aliquem eorum ægro- ακολουθούντες τω Θεώ ουκ ασθενούσι , πάντα ισχύ .
10sse Husquam traditur; et fortassis beatus David B οντες εν τη δυναμούνται αυτούς Χριστώ • ίσως δε
aliunde hoc didicit . Vel aliler : Qui Deum sequun- και ετέρωθεν εδιδάχθη περί του Δαβίδ , ή εξ απο
lur, non infirmantur ; quin imo omnia possunt in κρύφου βιβλίου, ή εκ παραδόσεως, ή εκ του θείου
Cliristo, qui eis vires ac robur suggeril . Poluit Πνεύματος , ώς περί ετέρων πολλών .
cliam beatus David id scivisse , ex aliquo non celebrato libro, veluti exºliis quos apocryphos nouii
nant, all ex seniorum sermone, aut etiain a divino Spiritu edoclus, a quo mulla perdidicit
Vers, 38. Lælara esi Egyplus in proſeccione eo- Ευφράνθη Αίγυπτος εν τη εξόδω αυτών, ότι
rum , quia incubuit limor eorum super eos . Incubue- επέπεσεν ο φόβος αυτών επ' αυτούς. Επί πεσεν
rai tinior ,, oob Magella a Deo Egyptiis immissa,, Ju- ο φόβος αυτών διά τάς υπέρ αυτών θεηλάτους μά
dæorum gratia . Per Ægyptum autem , Ægyplios στιγας . Αίγυπτον δε λέγει τους υπολειφθέντας
homines intelligit . Cum autem hujusmodi Nagilla Αίγυπτίους . Διεξελθών δε τας κατά των Αιγυπτίων
compendio quolain percurrerit,, redit rursum ad πληγάς επιτομώτερον , ήδη μεταβαίνει και επί της
beneficia in Hebræos colla !a . είς τους Εβραίους ευεργεσίας.
Vers. 39-41 . Expandit nubem in protectione 80- Διεπέτασεν νεφέλη , εις σκέπην αυτοίς , και
um,, etel ignem κιul lucerei eis per noctem :: petierunt ,C πύρ του φωτίσαι αυτοίς την νύχτα. "Ήτησαν και
el venit coturnis, et pane cali saturavit εοε
eos :: dirupil ήλθεν ορτυγομήτρα , και άρτος ουρανού ενέπλη
pelram , el fluxerunt aquæ, el abierunt in sicco pu- σεν αυτούς. Διέρρηξε πέτραν , και ερρύησαν
nina.. De his omnibus etiam in prediclo psalmo ύδατα , και επορεύθησαν εν ανύδρους ποταμοί .
dicluin est . Abiisse autem dicit in sicco alumina, "Εν εκείνο το ψαλμώ και περί τούτων εργήθη .
quia aquæ , quæ a pelra manarunt, per aridas re- Έπορεύθησαν , φησίν, εν ανύδρους τόπους ποταμοί
giones devolutæ sunt. Hujusmodi vero aquit riru- δέοντες από της διαρραγείσης εκείνης πέτρας .
los , Dumina appellavit, ob aquarum copiam . Ποταμούς δε τους οχετους εκάλεσε διά το πλήθος
των υδάτων.
VeRs. 42. Quoniam memor fuil verbi sui, quod "Οτι εμνήσθη του λόγου του αγίου αυτού , του
habuit ad Abraham puerum suum. Illius uimirum πρός 'Αβραάμ τον δούλου αυτού. Του λόγου της
promissionis, quod multiplicaturus esset semen επαγγελίας , ότι πληθυνει το σπέρμα αυτού, και ότι
ejus, et quod dalurus eis esset terram Chanaan , δώσει αυτή την γήν Χαναάν , ήτοι την Παλαιστί
boc est, Palestinam regionen . νην .
Vers . 43. El eduril populum suum in exsultatione . Και εξήγαγε τον λαόν αυτού εν αγαλλιάσει ,
Candlentem , scilicet , et l.elaleu post Egypliorum D Χαίροντα μετά την των Αιγυπτίων καταποντισιν ,
demersionen .
Et eleclos suos in lælitia. Eumdem populum ele- Και τους εκλεκτούς αυτού εν ευφροσύνη . Τον
clos appellar, tanquam Deo dicalum . αυτόν λαόν λέγει και εκλεκτούς , ώς εξηρημένον τώ
θεώ .
VERS. 44. El dedit illis regiones gentium . Eorum Και έδωκεν αυτοίς χώρας εθνών . Των κατοι
quae incolebant Palestinam . κούντων την Παλαιστίνην .
Ei labores populorum hæredilarunt. Gentium ni. Και πόνους λαών κατεκληρονόμησαν . Των ει
miruin illarum quas jam cominemora imus. ρημένων Εθνών .
Vers. 45. Ul custodiant justificationcs ejus , et " Οπως αν φυλάξωσι τα δικαιώματα αυτού , και
legem ejus erquiranl. Hiec autem fecit crlorlans ad τον νόμον αυτού εκζητήσωσι . Ταύι . δε εποίησεν
observationem mandatorum suorum , alque ad ex- αυτοίς, προτρεπόμενος αυτούς εις φυλακήν των εν
quisitionem legis suæ . Per exquisitionem autem , τολών αυτού , ήτοι προς εκζήτησιν του νόμου αυ
Summum desiderium intellige . Nari quod quis του . Ω ; εκζήτησιν δε νόει τον πόθον και γάρ τις
valile desideral , illud ctiam sunimo stidio er- ποθεί, τούτο και εκζητεί .
quirit .
1015 COMMENT. IN PSALMOS . 1046
'Αλληλούϊα . A Alleluia .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΕ. PSALMUS CV .
Και αυτος ο ψαλμός όμοιος τω προλαβόντι , τα llic Psalenus similiter, ut proxime præcedens,
του Θεού θαυμάσια διηγούμενος · έτι δε και την των mirabilia Dei opera narral , inullaque in Jud.ro.
"Εβραίων μεν αχαριστίαν και πονηρίαν , αυτού δε rum populum collala a Deo beneficia : rursusquc
μακροθυμίαν και φιλανθρωπίαν , ομοίαν εκείνη summam istorum ingratitudinem ac malignitatem ,
φέρει και την επιγραφήν . Deique ineffabilem longaninitatem et nisericor .
diam exponit : similemque priori inscriptionem
sortitus est .
'Εξομολογείσθε τω Κυρίω , ότι χρηστός. Εξ- VeRs. 1. Confilemini Domino , quoniam bonus.
ομολογείαθε αυτά τας αμαρτίας υμών , ότι αγαθός Gratias agile ei, ut alibi dictum est. Vel confitemi
και αμνησίκακος τους εξομολογουμένοις . ni ci peccata vestra , quoniam bonus est, injuria
rumque ac deliciorum immemor, si , qui ea perpe
trarunt, scelus illi suum laleanlur.
“Οτι εις τον αιώνα το έλεος αυτού . " Οτι εις τον Quoniam in sæculum misericordia ejus . In pre
B
αιώνα τούτον το έλεος αυτού , τοις μετανοούσιν εις senti sæculo nuisericordia ejus pænitentibus præslo
δε τον μέλλοντα η κρίσις αυτού · διο χρή εις τον est , in futuro autem judicium reservalur : atque
αιώνα τούτον εξομολογείσθαι . " Η ότι αει ελεεί, και ideo oportet in boc sæculo ei confiteri. Vel : Quia
προσήκον αεί εξομολογείσθαι » ή ότι αιώνιον το έλεος Deus semper miseretur, decet , ut nos etiam seni
αυτου τους αξίοις . per ei confiteamur. Vel : In sæculum misericordia
ejus est , quia jis qui ea digni sunt, misericordia
Dei semper patet ..
Τις λαλήσει τας δυναστείας του Κυρίου ; Ρας VeRs. 2. Quis loquelur potentias Domini ? Hoc est ,
μεγαλοδυνάμους ευεργεσίας, τας εις τον λαόν αυτού : maxima ac potentissima ejus beneficia, quæ in
όντως ουδείς, ως ανεφίκτους : ή απλώς τις μεγαλουρ- populum sun contulit . Nemo quippe ea unquam
γιας : Ο Θεός γάρ, φησίν, ημών εν τω ουρανό narrabit. Ineffabilia enim suni. Vel , simpliciter
και εν τή τη πάντα όσα ηθέλησεν , εποίησεν . polentias expone, pro Magna ejus opera, Deus enim
“ Η τάς θεοπρεπείς δυνάμεις , ας εργάσεται πολε- nosier, alibi inquit, in cælo , omnia, quæcunque ro
τευόμενος εν σαρκι, ώς είναι τούτο προφητείαν περί luil , ſecit " . Vel potentias ejiis divinas, quas ope
αυτών . C ralis cst , cum versarelur in carne, ita il sil pro
pliecia de operibus Christi .
'Ακουστάς ποιήσει πάσας τας αινέσεις αυτου ; Audilas ſaciel omnes laudes ejus ? Quis in una
Τις επαγγελεί τάς έφ' εκάστω τούτων αρμοζούσας quaque re meritas ejus laudes annuntiabit ?
αινέσεις ;
Μακάριοι οι φυλάσσοντες κρίσιν . Οι τηρούντες Vers . 3. Beali qui custodiunt judicium . Qui ser.
νόμου θεού • ή οι έχοντες κρίσιν εις το κρίνειν ορ- vanı legem Dei : vel , qui habent judicium ad recte
θως , μή μόνον ετέροις, αλλά και προ τούτων εαυ- judicandum , non solum aliis, sed sibi ipsis in pri
τοίς ώστε μη παραχωρείν κατεξανίστασθαι το mis, ita ut non permittant ea quæ deteriora simt
χείρον υπό του κρείττονος , μηδέ νικάσθαι το καλόν insurgere adversus potiora, neque bonum vinci a
υπο του κακού. malo.
Και ποιoύντες δικαιοσύνην εν παντί καιρώ . Er faciunt justitiam in omni tempore In seipsis,
Εαυτοίς , ως είρηται , και ετέροις ut dixi, et in aliis .
Μνήσθητι ημών, Κύριε , εν τη ευδοκία του λαού VERS . 4. Memento nostri , Domine, in beneplacilo
σου. Προΐδών και Δαβίδ τα κατά την ενσαρκον οικο- populi lui. Prævidens bealus David incarnationis
νομίαν, και τον νέον λαόν , έχετεύει μνημονευθήναι D dispensationein , et futurum novum populum, sup
τότε και αυτόν , ευδοκίαν λέγων την εκλογής του plicat sui tunc meinoriam haberi, beneplacitum
τοιούτου λαού • Μνήσθητι , φησίν , ημών εις το συν- appellans hujusmodi populi electionem a Deo ſa
τάξει και ημάς εκείνω : η ευδοκίαν, περί ης έλεγον ciendam. Meinor esto, inquit, nostri , ut cum cli
οι άγγελοι · 'Εν ανθρώποις ευδοκία . gendo illo a le populo, nos simul conjungas. Vet
beneplacitum appellat bonain voluntatem , de qua
angeli dicebant : Hominibus bona voluntas " .
'Επίσκεψαι ημάς εν τω σωτηρίω σου. Το αυτό Visila nos in salutari luo . Idem rursus repelii ,
λέγει πάλιν επιτείνων την αίτησιν. Εν τω σωτη- petitionem suam inagis intendens. In salutari, in -
ρίω , φησί, το παρά σου γενησομένω εν τω κόσμω, quit, quod per le in mundo futurum est , Ioc est ,
όπερ έστινή ενανθρώπησις : Αυτός γάρ, φησί , σώσει in incarnatione lua : Ipse enim inquil salvabil po
τον λαόν αυτού . pulum suum .
Του ιδείν εν τη χρηστότητα των εκλεκτών NERS. 5. U ! videamus in bonitate electorum 16:0

Psal . crini , 3 . 68 Luc . 11. 14 . 19 Isa . ANXEI

 1017 EUTHYMII ZIGABENI 1048
runm . Uι νideamus et nos ia beneficiis populi toi , A σου. Του ιδείν και ημάς εν τη ευεργεσία του λαού
ca scilicet, quæ illi videnl. Verum ad discipulos σου, και κακείνοι . Διο και ο Χριστός έλεγε προς αυ
suos Christus dicebat : Multi propheta et justi op- τους τους μαθητές αυτού • ότι Πολλοί προφήται
laverunt videre, quæ vos videlis 80. και δίκαιοι επεθύμησαν ιδείν , 4 είδετε.
Vi lælentur in lætitia gentis lue. Gentis Cbristia- Του ευφρανθήναι εν τη ευφροσύνη του έθνους
norum scilicet, de qua rursum angelus dixit : Ecce σου. Του των Χριστιανών. Περί ης ευφροσύνης εί .
evangelizo vobis gaudium magnum " . πεν πάλιν ο άγγελος, ότι Ιδού ευαγγελίζομαι
ημίν χαράν μεγάλην .
Ul laudemur cum hæredilale tua. Per bæc omnia Του επαινείσθαι μετά της κληρονομίας σου .
supplicat communionem et parlicipationem quam- Διά των ειρημένων πάντων ικετεύει κοινωνίαν έχειν
dain habere in sorle alque in hæredicale novi po- και αυτόν εν τω κλήρια του νέου λαού , ώς ήδη
puli : quasi et ipse beatus David jam omnia creo πιστεύσαντα .
derel, quæ de Christo credenda erant, el magnilu
dine fidei jam esset insignis.
VERS. 6. Peccavimus cuin patribus nostris, inique " Hμάρτομεν μετά των πατέρων ημών , ήνομή
egimus , injustitiam fecimus . Intelligi possunt verba B σαμε , ήδικήσαμεν . Νοηθειεν αν τά τε ρηθέντα,
hæc, el quæ sequuntur, prolata esse veluti in per- τα τε προκείμενα , και προσώπων των εκ περιτομής
sona eorum qui ex circumcisione credituri erant μελλόντων πιστεύσαι εις Χριστον, ώς από τούτων
in Christum , ila ut beatus David revelatione sancti του Δαβίδ ταύτα φθεγγομένου κατά την υφήγησιν
Spiritus futura prænoscens , illorum, ul diximus , του αγίου Πνεύματος , και τας προ του πιστεύσαι
personam inducens, confiteatur peccala, quæ ante αυτού αμαρτίας εξομολογουμένου .
hujusmodi fidem commiserant.
Vers. 7. Palres nostri in Ægyplo zon intellexe- οι πατέρες ήμών ού συνήκαν τα θαυμάσια
runt mirabiliu lua . Non intellexerunt miracula , quæ σου . Ου συνήκαν τα έχει τερατουργηθέντα .
illic facta sunt.
El non fuerunt memores muliiludinis misericor- Ουκ εμνήσθησαν του πλήθους του ελέους
dice luæ. Quæ in cos tunc facla est. Non intelle σου . Του εις αυτούς γενομένου τότε . Ου συνήκαν δε
xerunt autem 1, el memores non fuerunt , hoc est, και ουκ εμνήσθησαν, τουτέστιν, επελάθοντο πάντων
omnium obliti suni. Id vero accidit , quando ap τότε • ότι δηλαδή, πλησιάσαντες τη 'Ερυθρά θαλάσ
propinquantes mari Rubro , viderunt post se f.gy- ς ση , είδον τους Αιγυπτίους στρατοπεδεύσαντας οπίσω
ptiorum exercitum : Tunc enim,, inquit,, perferriti ' αυτών. Τότε γάρ, φησίν , φοβηθέντες σφόδρα ,
valde, dixerunt ad Moysem : Quia sepulcra non είπον προς Μωυσήν . Παρά το μή υπάρχει , μrή
erant in Egypio , edutisti nos ut occideremur in
1 ματα εν Αιγύπτω, εξήγαγες ημάς αποκτείναι εν
deserlo ? ilem : Dimille nos , ul serviamus Ægy τη ερήμω ; Και έτι : Πάρες ημάς όπως δουλεύσω
pliis , satius enim est eis servire , quam in deserlo μεν τοις Αίγυπτίοις · κρείσσον γάρ ήν ημάς
occumbere 39. δουλεύειν τοις Αιγυπτίοις ή αποθανείν εν τη
ερήμω ταύτη .
El exacerbaverunt ascendentes in mari Rubro. Και παρεπίκραναν αναβαίνοντες εν τη 'Ερυ
Hujusmodi verba dicentes, irritaverunt eum , secus θρά θαλάσση . Και τοιαύτα λέγοντες , παρωργισαν
mare Rubrum , cui vicinum est desertum : ubi αυτόν παρά την Ερυθράς θάλασσαν» πλησίον γάρ
castramelali murinurabant, vel ascendentes ad mare αυτής η έρημος • όπου στρατοπεδεύσαντες τοιαύτα
Rubrum.. Ascendentes autem dixit ,, quia Egypti εγόγγυζον , η αναβαίνοντες προς την Ερυθράν θα .
regio unde ascendebant in Palæstinam , humilior λασσαν . 'Αναβαίνοντες δε είπε , διότι χθαμαλή έστιν
est. η Αίγυπτος , όθεν ανέβαινον .
VERS . 8. El salvavit eos propter nomen suum . D Και έσωσεν αυτούς ένεκεν του ονόματος αυ
Non conclusit eos in manus ,yptiorum perse του. Ου συνέκλεισεν αυτούς εις τας χείρας των
qucntiuin , ne blasphemarelur Deus, quasi infirinus καταδιωκόντων Αιγυπτίων, ίνα μη βλασφημηθή , ως
esset, aut fallax. Nam alio qui ob propriam ingra- ασθενής και απατεών : αυτοί γάρ ανάξιοι ήσαν σωτη
litudinem indigni erant salule . ρίας , ως αγνώμονες .
Ul nolam facerel polentiam suam . Ut summas , Του γνωρίσαι την δυναστείαν αυτού . Του
inquit, vires suas , non febrpis tantum , aut Æ- γνωσθήναι το μεγαλοδύναμον αυτού ου μόνον
gyptiis , sed omnibus etiam nationibus nolas red- Εβραίους και Αίγυπτίοις , αλλά και πάσι τοις
derct . έθνεσιν,
VERs. 9. El increpavil mare Rubrum , el escsicca- Και επετίμησε τη Ερυθρά θαλάσση, και εξη
fum est. Siatim ut præcepit , continuo in mar* ράνθη . Έπάταξεν αυτή, και εξηράνθη κατά το
mcdium quoddam iter exaruit. μέσον .
Ei deduxil eos in abisso , lanquam in deserlo . Quasi Και ώδήγησεν αυτοίς εν αβύσσω ώς εν ερήμω .
10 Matth . Yυ 17. Ι.uc. 11 , 10 . • Εxod . XIV , 11 , 12 .
 1019 COMMENT . IN PSALMOS. 1050
"Ως !ν ξηρά. 'Εν αβύσσω δε είπε , διά το οδεύειν A in arido aliquo solo. In abysso, autem dixit, quod
μέσον της θαλάσσης . per mcdium maris iter facerent .
Και έσωσεν αυτούς εκ χειρός μισούντος . Του VeRs. 10. El salvavit eos de manu inimici. Pha.
Φαραώ. raonis scilicet, persequentis odio .
Και έλυτρώσατο αυτούς εκ χειρός εχθρών . Των Ei redimit eos de manu inimicorum . Ægyptioruni
Αιγυπτίων. scilicet .
'Εκάλυψεν ύδωρ τους θλίβοντας αυτούς, είς Vers. 11. El operuit aqua tribulantes eos , &nus

εξ αυτών ουχ υπελείφθη . " Υδωρ το της θαλάσσης . ex eis non remansil. Aqua maris scilicet ,
Και επίστευσαν τα λόγω αυτού . Ταϊς επαγγε- Vers . 12. Et crediderunt verbo ejus. Id est , pro
λίαις αυτού . missionibus divinis .
Και σαν την αίνεσιν αυτού . ' Ησαν την επινί Ei; laudaverunt laudem ejus. Cecinerunt enim
χιον ωδήν , ήν υπηγόρευσεν αυτοίς Μωϋσής . canticum pro victoria , quod mandavit illis Moyscs.
"Eτάχυναν , επελάθοντο των έργων αυτού . Vers. 13. Acceleraverunt, obliti sunt operum ejus,
Ταχέως επελάθοντο πάλιν τών εις αυτούς ευεργε- Cito iterum oblili sunt beneficiorum , quæ conlu
σιών • ότε , πεινάσαντες και μνησθέντες των λεβήτων lerat in eos Deus. Quando scilicet csuirienles et
των κρεών, και της πλησμονής των εν Αιγύπτω reminiscentes lebelum , carnium , el saturitalis pa
άρτων , διεγόγγυζον . num, quos in Ægyplo habuerant, murmurarunt.
Ούχ υπέμειναν την βουλήν αυτού. Ουκ ανέ- Non sustinuerunt consilium ejus. Non exspecta
μειναν την βουλήν αυτού, βουλομένου οικονομήσαι runt exitum divini consilii , quo mira providentia,
τε, και διά τούτο παραχωρήσαντος πεινάσαι αυτούς. ob eorum salutem auxilium a Deo scrius demille
batur, et esurire permittebantur.
Και επεθύμησαν επιθυμίαν εν τη ερήμω. Vers. 14. Et concupierunt concupiscentiam in de
"Επιθυμίαν, ώς είρηται, κρεών και άρτων. serlo. Concupiscentiam carnium et panuin, ut di
clum est .
Και επείρασαν τον Θεόν εν ανύδρω . Ζήτησαν El tentaverunt Deum in inaquoso. Vide in psalmo
εν τω ο ' ψαλμώ το, Παρεπίκραναν τον "Υψιστον LXXVII, ibi : Εταcerbauerunt in tuaquoso , et tenla
έν ανύδρω, και έξεπείρασαν τον Θεόν εν ταις ucrunt Deum in cordibus suis .
Ιορδίαις αυτών .
Και έδωκεν αυτοίς το αίτημα αυτών . Το περί Vers. 15. Et dedit illis petitionem ipsorum . Cibos
βρωμάτων• έτι δε και το περί ύδατος. Αίτημα δε C quippe , et aquam largissinue prebuit . Per petitio
λέγει την επιθυμίαν · ου γαρ ήτήσαντο, αλλ' επεθύ. nem vero , desiderium bic intellige. Nihil enim
μησαν και εγόγγυσαν . aperle pelierunt , sed secum taciti murmuran'.es
ea concupiscebant .
Εξαπέστειλε πλησμονην εις τας ψυχάς αυ- Misil saluritatem in animas eorum . Non tenuiter
. Ουχ απλώς αυτοίς έδωκε κρέας μεν την ορτυ eos aluit , sed ad salietatem alimentuin cshibuit ,
γομήτραν, άρτον δε το μάννα, ύδωρ δε το εν μερίδα pro carnibus quidem coturnices , el pro panibus
γλυκανθεν και το έκ πέτρας ρυεν, αλλ'άχρι κόρου . manna : aquam præterea , lum eilin quæ cr amara
dulcis effecla est , liim eam qui ex pelra deſurit.
Και παρώργισαν τον Μωυσήν εν τη παρεμβολή . VERs. 16. Et irrilaverunt Moysem in castris. Da.
Τη περί Δαβάν και Αβειρών • αντέστησαν γάρ αυ- iban nimirum at Abiron , qui restilerunt ei , ut in
τη , ώς ή των Αριθμών βίβλος ιστορεί . libro Numerorum traditur.
Τον 'Ααρών τον άγιον Κυρίου . Τον καθιερω- Aaron sanclum Domini. Sanctiſicaiom et dedi .
μένον Κυρίω . Οι περί Κορέ Λευΐται , φιλονεικούντες caluin Deo . Irrilaverunt autem eum Core , et alii
Ιερατεύειν. D ambientes fungi sacerdolio.
Ηνοίχθη η γη , και κατέπιε Δαθάν . Ζώντα . VeRs. 17. Aperla esi lerra, el deglulivil Daihan .
Eum quippe vivuni absorbuil.
Και εκάλυψεν επι την συναγωγήν 'Αβειρών . Et operuil super congregalionem Abiron. El ope .
Και εκάλυψε την συναγωγήν 'Αβειρών. Περιττή ruit congregationem ipsius Abiron, superſua enini
γάρ ή πρόθεσις . Η μεν ούν ειρημένη βιβλος άμα est præpositio super. In Numerorum aulem libro
και τον Δαβαν και τον 'Αβειρών, και την περί αυ- ipsum Dathan, pariter et Abiron congregationem
τους συναγωγήν , και τα κτήνη αυτών, και τα; que et jumenta corum el labernacula, el omnia de
σκηνάς αυτών, και πάντα όσα ήν αυτοίς , φησί συγ- nique eorum bona una absorpia ſuisse scriplum
καταποθήναι• Δαβίδ δε διείλεν αυτούς, αύξων την est : quæ bealus David disjunxisse arbitror , at
συμφοράν αυτών. eorum calamitatem magis ainplificaret.
Και εξεκαύθη πυρ επί τη συναγωγή αυτών. Vers . 18. El erarsil ignis in congregatione eoruni.
Των περί Κορέ • πυρ γαρ εξελθών ταρά Κυρίου Ιn congregatione Core scilicet ci complicurn. Ignis
χιτέκαυσε τους διακοσίους και πεντήκοντα άνδρας cnim cgressus a Domino , incendie col viros , qui
γους προσφέροντας το θυμίαμα. offercbant incensun .
1051 EUTHYMII ZIGABENI. 1059
Flamma combussit peccatores. Superius comme . A Φλδξ κατέφλεξεν αμαρτωλούς . Τους ρηθέντας .
moralos : alque hoc, quia indigne sacerdotiuoi ar- ως αναξίως αρπάζειν την Ιερωσύνην έπειχειρούντας .
ripere conabantur.
VERS. 19. El ſecerunt vitulum in Choreb. Ul ira- Και εποίησαν μόσχον έν Χωρήβ . Ως η βίβλος
litur in Exodo. Οι«linem autenlistoriae Propliefi της Εξόδου παρίστησιν . Ου κέχρηται δε τάξει περί
nullum servavit, sed omnia antiqui illius populi τηνιστορίαν · αλλ' ώς έτυχε, καταλέγει τας αμαρ
scelera alijue impietales, ut sese offerebant, nar- τίας και ασεβείας αυτών .
ravil ,
El adoraverunt sculplile. Ipsum scilicet vilu.um. Και προσεκύνησαν το γλυπτό. Το μόσχωδη
λονότι .
Vers. 20. El commutaverunt gloriam ejus in simili- Και ήλλάξαντο την δόξαν αυτού έν ομοιώματι
tudinem vituli coniedentis fenum . Commutaverunt ho- μόσχου εσθίοντος χόρτον . Και μετέστησαν την
lore Dei in similitudinein vituli , hoc est, in simu ! a- τιμήν του Θεού εν ομοιώμασι μόσχου , εις είδωλον
crum alquein idolum vituli . Addidit autem Comedentis μόσχου . Το δε έσθίοντος χόρτον προσέθηκε , δια
fenum (seu herbam , ut Græca dictio xóptos verius σύρων μάλιστα την άνοιαν αυτών • ότι λογικοί όντες ,
B
significat ) , carpens Judæorum amentiam , qui ir- ξόανα αλόγων έδόξαζον . Τινά δε των αντιγράφων
rationalia colerent animaulia , cum ipsi ratione την δόξαν αυτών γράφουσιν, ως νοείσθαι Mξαν αυ
prædili viderentur. Qliædam vero exeinplaria lia . των τον Θεόν, τον δοξάσαντα αυτούς διά των
bent : Gloriam suam, ita ut gloria eorum intelliga- προειρημένων ευεργεσιών . Ηλλάξαντο ούν, φησί ,
lur Deus esse, qui per beneficia superius connu- τον Θεόν εις ομοίωμα μόσχου .
merala , eos glorilcaverat ; ut sit sensus , quod verum Deum deserenles , loco ejus assumpserant
vituli simulacrum ,
VERs. 21-23. Oblici sunt Dei, qui salvavit eos, qui Επελάθοντο του Θεού , του σώζοντος αυτούς ,
fecit magnifica in Ægyplo, mirabilia in lerra Cham , του ποιήσαντος εν Αιγύπτω μεγάλα , θαυμάσια
lerribilia in mari Rubro , el dixit , ul exterminaret εν τη Χάμ , φοβερά επί θαλάσσης 'Ερυθράς , και
eos. Dixil enim Deus ad Moysem : Dimille me , et είπε , του εξολοθρεύσαι αυτούς. Είπεν ο Θεός δη
indignatus conteram eos 's. λονότι περί του εξολοθρεύσαι αυτούς. Είπεν γάρ
προς Μωϋσήν : "Εασόν με, και θυμωθείς οργή εις
αυτούς, εκτρίψω αυτούς .
Nisi Moyses electus ejus sletisset in confractione Ει μη Μωυσής ο εκλεκτός αυτού ευτη εν τη
in conspectu ejus, ui averlerel iram ejus, ne ezler-C θραύσει ενώπιον αυτού , του αποστρέψαι τον θυ
minarel cos. Quando scilicel placaturus Dominuni μόν αυτού, του μη εξολοθρεύσαι αυτούς . ' Οτε
Jicebat : Precor, Domine, peccavi: populus hic pec δυσωπών έλεγε : Δέομαι, Κύριε · ήμάρτηκεν ο λαός
calum grandle, et fecit sibi deos ακreos : et nunc , οι ούτος αμαρτίαν μεγάλην και εποίησαν· έαν .
quidem dimillis eis peccatum , dinille, si minus, dele rois deous rouoous • xal rür el MÈT duns au.
me de libro quem scripsisti **. Ει aliqui dicunt, quod τοίς την αμαρτίαν , άφες " ει δε μή • εξάλειψόν
licet Scriptura de uno tantum vitulo loquatur , με εκ της βιτλου ής έγραψας . Φασι δέ τινες ότι ,
quod lanien plures lunc vitulos confecerant : quod- ει και μοσχον ένα φησίν η Γραφή, αλλ' ούν πλείο
que ideo Hebræi dicebant : Ili sunt dii lui, Israel, νες γεγόνασι· διό και οι Εβραίοι έλεγον • Ούτοι οι
qui deduxerunt le de lerra Ægypli 58 ; et Moyscs θεοί σου, Ισραήλ , οίτινες ανεβίβασαν σε εκ
autem elian deos dixit , ut diclum est . Alii vero γης Αιγύπτου και ο Μωυσής δε χρυσούς θεούς
pluralein numerum posituτη etiam dicunt pro sin- είρηκεν , ώς είρηται . "Αλλοι δε πάλιν καθ' 'Εβραΐδα
gulari, more Hebraici idiomatis. συνήθειαν το πληθυντικών αντί ενικού Ενόησαν .
Vers. 24. El spreverunt lerram desiderabilem , Και εξουδένωσαν την επιθυμητήν . Απεπέμ .
Promissam regionem spreverunt , quamvis oprima D φαντο την αγαθήν γήν τήν της επαγγελίας , ως ευ .
esset, ut in libro Numerorum legilus. Deinde nar. ρήσεις εν τη βίβλο των Αριθμών. Είτε λέγει, πώς
ral, quo pacto eam spreverint. Verum , dices non αυτήν εξουθένωσαν. Και μην εθαύμαζον αυτήν,
sprevissc eos banc lerram , quin iino admiratos αλλά το μαλακισθήναι και μή θελήσαι πόνους υπέρ
csse, sed Propheta intelligit quod , dum molles ac αυτής αναδέξασθαι, τούτω πάντως εξουδένωσαν,
languidi fuere, el laborare noluerunt ut illam reci
perent, sprevisse eam videantur.
VERS. 25. Non crediderunt verbo ejus. Quod Jalu Ούκ έπίστευσαν τα λόγια αυτού . Οι δώσει
rus eam esset populo , queroadmodum promiserat. αυτοίς αυτήν τούτο γάρ αυτοίς επηγγείλατο.
El murmuraverunt in tabernaculis suis . Omnis Και εγόγγυσαν εν τοις σκηνώμασιν αυτών . Εν
enim , inquit, congreyalin dedit vocem , el pebat popu. ταις σκηναίς αυτών . Πάσα γάρ, φησίν , ή συναπο
us nocie illa el murmurabanı 56 : quoniam scilicet γή έδωκε φωνήν, και έκλαιεν ο λαός της νύχτα
exploratores reversi sunt, et annuntiarunt , quod εκείνην , και διεγόγγυζον . "Οτε δηλονότι οι απο
* ' Exod XXX11 , 10. di Ibid . 3 : 3 58 Ibid . 4. 80 Νum . Σιν , 1 .
 1053 COMMENT. IN PSALMOS .
1054
σταλάντες εις την ειρημένην γην κατάσκοποι υπο- Α polentissimi essent illi populi , qui promissionis
στρέψατες ανήγγειλαν περί της ισχύος των κατοι- lerram incolerent.
κούντων εν αυτή διαφόρων εθνών .
Ουκ εισήκουσα της φωνής Κυρίου . Της , ότι Non exquaserunt vocem Domini. Vocem illain
δίδωσιν αυτοίς την ειρημένην γήν. Ουκ επίστευσαν scilicet , qua dixeral daturuna se eis illam terravi .
σή τοιαύτη φωνή. Hujusmodi quippe roci non crediderunt.
Και εξήρε την χείρα αυτού επ' αυτούς . Ext- Vers. 26. El elevavil manum suam super eos. Mo
νησε την χείρα αυτού κατ ' αυτών , ήτοι την κολαστι- vit manum suam adversus eos, hoc est, puniendi
χήν δύναμιν . ac castigandi polenlia in eos commotus est.
Του καταβαλείν αυτούς εν τη ερήμω . Του θανα Ui destrueret eos in deserto . Ut cos scilicet oc
τώσαι αυτούς . ciderel.
Και του καταβαλείν το σπέρμα αυτών εν τοις in VEAS . 27. Ul constiruerel semen eorum in genli
Εθνεσι. Του καταφυτεύσαι τα τέκνα αυτών εν τη bus. Ut planlaret filios corum in terra gentium .
γή των εθνών , των Χαναναίων και των άλλων . Chananæorum scilicet el aliorum populorum : D1
Είτε γάρ, φησί , Κύριος προς Μωυσήν , ότι Πάν- til enim, inquit, Dominus ad Moysem : Omnes viri ,
B
τες οι άνδρες ct επείρασαν με τούτο το δέκατον , qui jam decies lenlaverunt me, et non audiverunt vo
και ουκ εισήκουσαν της φωνής μου , ή μήν ουκ cem meam, cerle non videbunl lerram , quam juravi
δύονται την γην , ήν ώμοσα τοις πατράσιν αυ- palribus eorum , sed filii eorum , qui sunt mecuni
Γων , αλλ ' ή τα τέκνα αυτών και εστι μετ ' εμού hic 57 .
ώδε .
Και διασκορπίσαι αυτούς εν ταις χώραις . Ταις El dispergeret 008 in regionibus. Prædiciarum
των ειρημένων Εθνών . geutium .
Και ετελέσθησαν το Βεελφεγώρ . Τελετή γεγο VERS. 28. Et initiati sunt Beelphegor. Beelphegor
νασε και οίον εορτή τω Βεελφεγώρ . " Η εμυνήθησαν Moabitarum seu Madianitarum idolo, iniciasse seso
τω Βεελφεγώρ, ειδώλη των Ιωαβιτών , ήτοι των Judæi ac dicasse visi sunt , dum solemnes ac ſesli
Μαδιανιτών • ως εν τη προμνημονευθείση βίβλω των vos ei dies celebrarent , ut in Numerorum libro
'Αριθμών ιστόρηται , ότε , επιθυμήσαντες των θυ- traditur, quando Moabitidaruun puellarum pulchri.
γατέρων Μωάβ , ανεπείσθησαν υπ' αυτών του προσχυ- ludine deliniti, persuasi sunt, ut illorum colerent
νησις τοίς ειδώλοις αυτών . simulacra.
Και έφαγον θυσίας νεκρών . Νεκρά λέγει τα εί- C VERS. 29. El comederunt sacrificia mortuorum .
δωλα , ως αναίσθητα και ανενεργητα . Morlua appellat idola , tanquam quæ sine sensu
sunt, et sine aliqua operandi polestate.
Και παρόξυναν αυτόν εν τοις επιτηδεύμασιν El irrilarerunt eum in adinventionibus suis. In
αυτών . Εν τοις τοιούτοις έργοις αυτών .
hujusmodi eorum operibus.
Και εκληθύνθη εν αυτοίς ή πτώσις . "Αποθνη- El multiplicata esl in eis ruina. Mulii quippe
σκόντων πολλών .
eorum perierunt
Και έστη Φινείς και εξιλάσατς , και εκόπασεν Vers . 30. El slelit Phinees el placavil, el cessa
ή θραύσις . 'Ανέστη εκ μέσου της συναγωγής , και vit quassalio. Surresit de media congregatione,
εξιλεώτατο τον Θεόν , εν τω λαβείν σειρoμάστην , ε el placavit Deum , quando acceplo jaculo Isracli
τουν δόρυ , και αποκεντήσαι τον Ισραηλίτην άμα lem , virum, una cum Madianilide muliere trans
και την Μαδιανίτιν καιεκόπασεν η οργή του Θεού , lixit : quam ob causam cessavit ira Dei , id est,
είτουν ή πτώσης του λαού. "Ην δε Φινεές υιος Ελεα . populi ruina. Erat autem Phinees Glius Eleazari ,
ζάρου του υπου Ααρών . Glii Aaron.
Και ελογίσθη αυτώ εις δικαιοσύνην . Εις αρε- Vers. 31. Et repulatum est ei ad justitiani . Hoc
την . Διό και άθλον έλαβεν από Θεού την ιερωσύνην , D esi , in virlulem . Atque ideo præmium a Dco ci et
αιώνιον εαυτό και το σπέρματι αυτού . semini ejus dalum est, sacerdotium xlernom .
Εις γενεά και γενεάν έως του αιώνος . 'Αει In generationem et generalionem usque in sæcu
γάρ διά τον φόνον εκείνον ευφημείται , τον υπέρ ευ- lum . Perpeluo quippe ab omnibus laudalur, pro
σεβείας γενόμενον .
illata illa nece, quam religionis ac pietatis zelo
palravit.
Και παρόργισαν αυτόν επί ύδατος αντιλογίας . VeRs. 52. El irritaverunt eum ad aquas contra
Εν τη ερήμω Κάδης . Εκεί γαρ διψήσας ο λαός , dictionis. In deserio Cades . Illic enim populus si
έδεινοπάθει , και διεγόγγυζε , και αντέλεγε . Διό το tim perpeli ægre lulit. Quocirca murmuravit, el
έx πέτρας και τότε ρυεν ύδωρ εκλήθη ύδωρ αντι- contradixit : unde aqua, qua de petra illa eMuxil ,
λογίας .
contradictionis aqua appellala est.
Και εκακώθη Μωυσής δι' αυτούς. Παρά Θεού El rfflictus est Moyses propler eos. A Deo enim
γάρ κελευσθείς λαβείν την δάβδον αυτού και εκκλη- jussus est accipere virgam suam et congregaro
" Ναυ. ΣΙν , 12 .
1055 EUTHYMII ZIGABENI 1056
μοριοlum, petramque alloqui , que illic erat , ct ju- A σιάσαι την συναγωγήν, και λαλήσαι προς την
Derc ut aquam daret : Accepta ilaque Moyses vir- απέναντι πέτραν, όπως δώσει ύδωρ, λαβών την βά
ga, el congregalo populo, dixit : Audite me, o in- βδον , και εκκλησιάσας είπεν · 'Aκούσατέ μου οι
creduli, ηumquid es hac petra educemns vobis απειθείς μη εκ της πέτρας ταύτης εξάξομαι
aquum ? deinde virga pelram bis percussit, et ema- υμίν ύδωρ , είτα επάταξε την πέτραν τη ράβδω
navit aqua * . Quia igitur non allocutus est Bloyse θες, και εξήλθεν ύδωρ πολύ. Επεί ούν ουκ ελά.
petram , ut jusserat Deus , in gloriam suam , sed λησε προς την πέτραν, ώς είπεν αυτώ ο Κύριος εις
pusillaniinitate ductus, ad populum cum indigna- δόξαν Θεού, αλλά προς τον λαόν μετ' αγανακτήσεως
lione verba direxit, idcirco allliclus est a Deo , κατ' ολιγωρίαν, έκακώθη παρά Θεού ειπόντος προς
qui ei postmodum , ac fratri Aaron dixit : Quia non τον 'Ααρών και αυτό»: Eπει ουκ επιστεύσατε
credidislis mihi, ul sanctifirareiis me cora ' filiis μοι , αγιάσαι με εναντίον των υιών Ισραήλ,
Israel, propterea non inducelis ros congregationem διά τούτο ουκ εισάξετε υμείς την συναγωγών
hanc in terram , quam dedi vobis 89. Sanctificaretis ταύτην εις την γην, ήν έδωκα αυτοίς . 'Αγιάσαι
cnim dixit, pro Glorificaretis. λέγων το δοξάσαι .
VeRs. 33. Quia ejacerbaverunt spiritum ejus. "Οτι παρεπίκραναν το πνεύμα αυτού . Την ψυ
Animum Moysi Israelite exacerbaverunt , τηur . Β χήν του Μωσέως οι Ισραηλίται , γογγύζοντες και
murantes et maledicentes ei . Docemur autem his λοιδορούμενοι αυτώ. Δείκνυσι δε ότι αναγκασθείς
verbis , quemadmodum ipse etiam Moyses , angue ώλιγώρησε .
Cliis pressus, pusillanimis effecillis est.
Vers. 34. El distinzil in labiis suis. Ambiguo Και διέστειλεν εν τοις χείλεσιν αυτού . Διέ -
quippe ac flexiloquio sermone locutus est, hesi- στειλεν, ήτοι διστακτικώς ελάλησεν . 'Αμφιβόλως εί
tans, an aqua flueret. Puto etenim quod ob fre . πε , και ου πιστεύων ότι ρυήσεται ύδωρ . Οίμαι γάρ
quentes Judæorum ingratitudines adversus Deum, υπέλαβεν ότι, διά το συνεχώς αυτούς αγνωμονείν τον
qui tanta eis præstiterat beneficia, suspicatus sit πυκνώς ευεργετούντα, ουκ έξενεχθήσεται ύδωρ.
Moyses, aquas emanaluras non esse .
Non exlerminarunt gentes, quas dixit illis. Hoc Ουκ έξωλόθρευσαν τα έθνη , και είπεν αυτοίς
traditur in libro Judicum.
Κύριος . Περί τούτων ή βίβλος των Κριτών ιστορεί.
VeRs. 35, 36. El commisti sunt in gentibus, el Και εμιγησαν εν τοις έθνεσι , και έμαθον τα
didicerunt opera eorum, et servierunt sculprilibus έργα αυτών , και εδούλευσαν τοίς γλυπτοίς αυ
eorum. Opera iniqua nimirum et impia . Vide in C
των. "Έργα τα παράνομα και ασεβή. Ζήτησαν εν
psalmo LXXVII , ibi : El aversi sunt, el spreveruni το οζ ψαλμώ το, Και υπέστρεψαν , και ήθέτησαν ,
quemadmodum el patres eorum, καθώς και οι πατέρες αυτών.
Et factum est illis in scandaluni. Hoc quod servie- Και εγενήθη αυτοίς εις σκάνδαλον. Εγενήθη τα
rint sculptilibus factum est eis in iinpedimentum γλυπτά , ή το δουλεύσαι τοίς γλυπτοίς αυτοίς , εις εμπό
divinæ protectionis, in offendiculuin et in ruinam . διον της θείας επισκοπής, εις πρόσκομμα και πτώσιν ,
Vers. 37, 38. El immolavcrunt filios suos , el filias Και έθυσαν τους υιούς αυτών και τας θυγατέ
suas damoniis, et effuderunt sanguinem innocen ρας αυτών τοίς δαιμονίοις . Και εξέχεαν αιμα
tom , sanguinem filiorum suorunt et filiarum , quas αθώον , αιμα υλών αυτών και θυγατέρων , ών
immolaverunt sculplilibus Chanaan . Veluli eos fem έθυσαν τους γλυπτοίς αυτών Χαναάν . Ως τούς
cisse par est, qui opera gentium didicerani. Gen. μανθάνοντας τα έργα των εθνών είκός. Ειργάζοντο
les enim aliquando olim biec agebant. γάρ και τούτο τα έθνη κατά τινας καιρούς.
Vers.39. Elinfecla esllerra in sanguinibus, ei coile Και έφονοκτονήθη η γη εν τοις αιμασι, και
taminala est in operibus eorum . Contaminatit hoc in έμιάνθη εν τοις έργοις αυτών. Εφερμηνευτικών
loco idcon cst, quod cæde infecta .
1 του εμιάνθη , το, έφονοκτονήθη.
El fornicali sunt in adinventionibus suis. Rece- D Και επόρνευσαν εν τοις επιτηδεύμασιν αυτών.
denles enim a Deo, dæmonibus adhæserunt : quod 'Αποστάντες του Θεού , εκολλήθησαν τους δαίμοσι :
deliclum Prophetæ adulterium , aut fornicationem τούτο γάρ και άλλοι προφήται πορνείαν και μοιχείαν
appellant. Intelligi etiam possunt hæc verba de ωνόμασαν. Νοείται δε και περί της ακολασίας αυ
eorum intemperantia. των ο λόγος .
VeRs. 40-43. Ec iratus est furore Dominus in Και ώργίσθη θυμώ Κύριος επί τον λαόν αυτού ,
populum suum , el abominalus est hæreditatem suam : και έβδελύξατο την κληρονομίαν αυτού, και
el Iradidit eos in manus gentium . Quemadmodum παρέδωκεν αυτούς εις χείρας έχθρών . Ως ή των
Judicium liber docet. Κριτών βιβλος διδάσκει .
El dominati sun ! eorum , ii qui oderant eos , el Και εκυρίευσαν αυτών οι μισούντες αυτους , και
tribulaverunt eos inimici eoruni , et humiliati sunt έθλιψαν αυτούς οι εχθροί αυτών, και εταπεινώθη .
sub manibus eorum . Sæpe liberavit eos , ipsi aulem σαν υπό τας χείρας αυτών . Πλεονάκις ερρύσατο
exacerbaverunt eum in consilio suo. Maligna quippe, αυτούς · αυτοί δε παρεπίκραναν αυτόν εν τη
atque ingrata menle sua Deum provocaverunt. βουλή αυτών. Εν τη βουλή αυτών, τη πονηρά :
εν τη γνώμη αυτών , τη άχαρίστω και αγνώμονι.
* Num . Χ , 10, 13 . 19 Ιbid . 19.
 1057 COMMENT . IN PSALMOS. 1058
Λαι εταπεινώθησαν εν ταις ανομίας αυτών . Α El humiliati sunt in iniquitatibus suis . Deciderunt
Κατεπτώθησαν , ήσθένησαν. enim ab adeptis viribus, infirmique ac debiles er
recti sunt.
και είδε Κύριος εν τω θλίβεσθαι αυτούς , εν τω VERS . 44, 45. Et vidit Dominus cum tribularen
$
εισαχουσαι της δεήσεως αυτών , και εμνήσθη της lur, dum e.raudivit orationem eorum , et memor ſuit
διαθήκης αυτού . Της προς 'Αβραάμ , και Ισαάκ , lestamenti sui. Testamenti, inquam , ad Abraham ,
και Ιακώβ , Isaac et Jacob .
Και έμελετήθη κατά το πλήθος του ελέους Et pænituil eum secundum multitudinem miseri .
αυτού . Μετέβαλε την οργήν εις οίκτον, ώς πολυ- cordiæ suæ , Commutavit enim iram in misericor .
έλεος . diam . Est cienim valde misericors .
Και έδωκεν αυτούς εις οικτιρμούς. "Ωκτειρεν VeRs . 46. Ei dedit eos in misericordias . Eorum
αυτούς. misertus est .
7
Εναντίον πάντων των αιχμαλωτευσάντων In conspectu omnium , qui ceperant eos. Adeo
αυτούς . Περιφραστικώς , ώστε πάντας τούτο μα- palam atque ader, manifeste eorum misertus est,
θείν τους αιχμαλωτεύσαντας αυτούς . Διάφορα γάρ ut omnes, qui fecerant eos captivos, perspicue id
εθνη κατά διαφόρους καιρούς ήχμαλώτευσαν αυ- Β cognoverint. Varie enirn gentes, variis leupori
τους , ώς ή δηλωθείσα βίβλος ιστορεί. Γέγονε δε bus eos in servitutem redegerunt, quemadmoduin
τούτο επί Κύρου , και Δαρείου , και 'Αρταξέρξου in prediclo Judicum libro traditur. Facium est
των βασιλέων , ως "Εσδρας έγραψε . autem hoc, lempore Cyri , Darii el Artaxerxis,
ut Esdras scribit.
Σώσον ημάς, Κύριε , ο Θεός ημών . Εις την προ- VERS . 47. Salvos fac nos , Domine Deus nosler.
τέραν αύθις ανέδραμε ικεσίαν . lierum ad preces rerurrit.
Και επισυνάγαγε ημάς εκ των εθνών. Οίμαι El congrega nus de nationibus. Pulo peliliorem
προσώπων της εξ εθνών Εκκλησίας ή παράκλησις: hanc proferri ex persona Ecclesiæ, quæ de fenti
ίσως δε και των διασπαρέντων μετά την παρά Βαβυ-· bus congregata est : vel forte es persona Judio
λωνίων αιχμαλωσίαν . rum , qui post Babylonicam captivitalem dispersi
suni .

Του εξομολογήσασθαι εν τω ονόματί σου Ul confiteamur nomini tuo sanclo. Ut gratias tibi
των αγίω . Του ευχαριστήσαι , ώς Σωτήρι και ελευ agamus , tanquam Salvatori ac liberatori nostro.
θερωτή .
T C
Του εγκαυχάσθαι εν τη αινέσει σου. Μέγα γάρ Et gloriemur in laude lua . Magnum elenim quid
το αινείν σε · και καύχησις τους ανούσιν όντως, est, Deum laudare. Vera eliam ac summa gloria
ότι αςιούνται υμνολόγοι γενέσθαι τοιούτου Θεού. tio est omnibus, qui eum laudant : ea ratione
videlicet, quod digni eſlecti sunt tanlo ministerio .
Ευλογητός Κύριος ο Θεός Ισραήλ από του VERS. 48. Benedictus Dominus Deus Israel, a
αιώνος και έως του αιώνος . Εύφημητος , αινετός sæculo et usque in sæculum . Benedicendus enim
αεί . Semper est, et laudandus .
Και έρεί πάς ο λαός : Γένοιτο , γένοιτο. Έρεί το, El dicel omnis populus : Fiat , fal. Dicet omnis
"Ευλογητός ο Κύριος · ή το, Γένοιτο ευλογητός . populus : Benedictus Dominus ; vel dicet omnis
populus : Fial, inquam , liat benedictus Dominus.
'Αλληλούϊα . Alleluin ,
ΨΑΛΜΟΣ Pς '. PSALMUS CVI.
Και ούτος ο ψαλμός , διεξιών ευεργεσίας του Θεού , Cum hic psalmus simili modo beneficia Dei
την αυτήν τω προλαβόντι δικαίως έλαχεν επιγρα . narret in humanum genus collaia , eamdem me
φήν. D rito cum præccdentibus psalmis inscriptionem
sortitus est .

5.
'Εξομολογείσθε τω Κυρίω ότι χρηστός , ότι εις VERs. 1. Confitemini Domino, quoniam bonus,
τον αιώνα το έλεος αυτού. Τοιούτον έχει προοίμιον quoniam in sæculum misericordia ejus. Esdein
και ο προ τούτου ψαλμός . verbis Propheta in præcedenti psalmo exorsus
est .
Ειπάτωσαν οι λελυτρωμένοι υπό Κυρίου . Είπά VERs . 2. Dicant qui redempti sunt a Domino Di.
τωσαν ότι χρηστος και το εξής. cant , inquam , quod bonus est , et quæ sequuntur.
Ούς έλυτρώσατο εκ χειρός εχθρού . Του διαβόλου . Quos redemil de manu inimici. Diaboli scilicet .
Περί γάρ των πιστευσάντων εις Χριστόν ο λόγος, Est eniin sermo de fidelibus Christianis ; quino
ει και Ιουδαίοι φιλονεικούσι νοείσθαι τον ψαλμών quam Judæi contendant psalmum bunc intelligi
περί των μετά την παρά Βαβυλωνίων αιχμαλωσίαν debere de iis qui ex Babylonica caprivilalc reron
ανακληθέντων. Τινά δε των αντιγράφων, εκ χειρός cati sunt in patriam . Quædain vero excinplaria
εχθρών , γράφουσιν, ήτοι των δαιμόνων. h bent : De manu inimicoruin , boc est , De pole
stale izmonum .
1059 EUTUYMII ZIGABENT 1060
El de regionibus congregavit eos. De regionibus A Και εκ των χωρών συνήγαγεν αυτούς. Έν
gentium congregalos, in unam Ecclesiam , atque in των χωρών των εθνών εις μίαν Εκκλησίας και
unicam fidem conjunxit. πίστιν ,
VERS. 3. A solis ortu, el occasu , ab aquilone, el Από ανατολών , και δυσμων , και βορρά, και
mari. Ex quatuor enim mundi partibus in unum θαλάσσης . Έκ των τεσσάρων γάρ περάτων του
congregati sunt : quia in omnem lerram exivil so- κόσμου συνήχθησαν. Εις πάσαν γάρ, φησί , την
nus apostolorum , el in fines urbis terree verba 20- Την εξήλθεν ο φθόγγος των αποστόλων , και εις τα
run 0 . πέρατα της οικουμένης τα βήματα αυτών .
Vers. 4. Erraverunt in solitudine, in inaquoso . Eπλανήθησαν εν τη ερήμω εν ανύδρα . Eπλα
Errabant olim genles omnes ambulantes in conrer. νήθησαν πρότερον εν τη πολιτεία τη ερήμω καρπών
saljone quadam deserta solitariaque ac viduata vir. αρετής , μη εχούση πόμα διδασκαλίας θείας .
lutum fructibus, et omni sacræ doctrinæ polu
prorsus carenie .
Viam civitatis habitaculi non invenerunt. Civitas “ Οδον πόλεως κατοικητηρίου ουχ εύρον . Πόλις
Isabitaculi proprie cælum est : cujus viam non in- κατοικητηρίου ο ουρανός, ου την οδόν ουχ εύρον οι
venerant , veluti erralundi : vel ipsa etiarm cogni- Β πλανώμενοι : είη δ ' αν η θεογνωσία , και η ευσέβεια ,
tio Dei, viriusque, et religio. και αι αρεται .
Veks. 5. Esurientes el sitientes. Erant scilicel : Πεινώντες και διψωντες . Ησαν δηλονότι ουκ
neque euiin cognitionem Dei aut doctrinam ul- είχον γαρ θεογνωσίας και διδασκαλίαν τρέφουσαν και
lanı habebant, qua cibum aut polum animabus ποτίζουσαν ψυχάς .
suis præstarent.
Anina eorum in ipsis defecil. In peccatis nimi. " Η ψυχή αυτών εν αυτοίς εξέλιτετ . Εν αμαρ
rum contrila, alque iino etiam effecla debilis el τία κατετρίβη , εξησθένησε.
infirma.
VERS. 6. El clamaverunt ad Dominum cum tri- Και εκέκραξαν προς Κύριον εν τω θλίβεσθαι
bularentur. Clamabant prophelæ ad Dominum , sa- αυτούς . Εκέκραξαν οι προφήται υπέρ αυτών , και
lulem ac redemptionem gentium optantes ; ipsiqueοι θείοι άγγελοι , οι προεστηκότες των εθνών .
angeli pariter, qui universis sortito nationibus
præsunt.
El de omnibus necessitatibus eorum eripuit eos. Και εκ των αναγκών αυτών ερρύσατο αυτους .
De mulliplici scilicel demonum tyrannide. C Έκ των τυραννίδων των δαιμόνων .
VERS. 7. El deduxit eos in viam reclam . Quæ ad Και οδήγησεν αυτούς εις οδόν ευθείαν . Την
cælum ducil, quam antea non invenerunt, cum in ανάγουσαν προς τον ουρανόν , ήν πρότερον ουχ εύ
errore degerent : incarnalus vero Deus docuit cos
: ρον εν πλάνη διάγοντες · ενανθρωπήσας γαρ εδίδα
omnem veritatem , ξεν αυτούς την αλήθειαν .
Ulirent in civitalem habitaculi. De qua paulo su- Του πορευθήναι εις πόλιν κατοικήτηριον . Περί
perius diximus . ου μικρών ανωτέρω διελάβομεν .
VERs. 8. Confleantur Domino misericordiæ ejus. 'Εξομολογησάσθωσαν τω Κυρίω τα ελέη αυ .
Annuntieni, inquit, misericordias Dei erga se. του. Εξαγορευσάτωσαν τα εις αυτούς ελέη αυτού.
El mirabilia ejus filiis hominum . Et narrent, in . Και τα θαυμάσια αυτού τοίς υιούς των ανθρώ
quit , filiis hominum id nescientibus, mirabilia πωY . Τα εις αυτούς ή δι' αυτούς θαυμάσια διηγεσί
Dei opera in cos , seu propter eos facia . σθωσαν τους αγνοούσιν αυτά.
VeRs . 9. Quia saliavil animam inanem. Vacuas “Οτι εχόρτασε ψυχήν κενήν . Ψυχάς πεινώσας
ac esurientes animas divino pane implevit poluque ενέπλησε θείου άρτου και πόματος ζωηρούτου · λέγω
vivifico : evangelica nimiruin doctripa . δή της ευαγγελικής διδασκαλίας .
El animam esurientem saliavit bonis . Idein re- D Και ψυχήν πεινώσαν ενέπλησεν αγαθών . Το
petit aliis verbis. αυτό λέγει πάλιν .
VERs. 10. Sedentes in tenebris el umbra mortis . Καθημένους εν σκότει και σκιά θανάτου . Εν
Hoc est in tenebris erroris. Error elenim umbra σκότει πλάνης, ήτις εστίν ειχών θανάτου , χωρί
est, alque imago corporeæ hujus mortis, dum a ζουσα της αληθινής ζωής , ώς ο θανάτος της παρού
vera ac perpetua cælesti vila nos separat, quemad . σης .
modum illa a præsenti.
Vinclos in mendicitale et ſerro. In mendicilale , Πεπεδημένους εν πτωχεία και σιδήρω. Εν
Jioc esl , inopia virtutum in forli prælerea ac gravi πτωχεία αρετών, και κλοιό ισχυρώ και βαρεί
calena peccatoruin : Calenis enim , inquit, peccalo . αμαρτημάτων. Σειραις γάρ, φησίν , έκαστος εαυ
rum suorum unusquisque constringitur. των αμαρτημάτων περισφίγγεται .
l'ers. 11. Quia exucerbaverunt eloquia Dei. Hoc "Οτι πας επίκραναν τα λόγια του Θεού . Η:οε

* 6 Psal. XVII , 5.
 1061 COMMENT . IN PSALMOS . 1062
τον λέγοντα περί της σωτηρίας αυτών θεόν • λέ- A est , Peuin ipsum Ioquenteno de eorum salute , k
γοντα δε διά του εμφύτου λόγου πάσιν ανθρώ- quentem , inquam , per eam rationem , quæ omni
πους , και νόμου του δοθέντος Ιουδαίοις , και προ- bus hominibus insita est : vel per legen dalam ,
φητών, και ευεργεσιών, και απειλών , και πλη- per prophetas, per benelicia, per miglas, per pli
γών , και λοιπών, υφ' ών εκτριβήναι την κακίαν gas, el per cælera omnia , quibus, ut inquit Gre
το σπουδαζόμενον ήν, ως ο Θεολόγος φησι Γρη- gorius Theologus, sliduil Deus vilia hominum coria
γόριος . terere .
Και την βουλήν του Υψίστου παρώξια». El consilium Allissimi irrilaverunt. Ipsum scilicet
" Ηγουν τον βουλόμενον την σωτηρίαν αυτών "Υψι- Allissimuni, rorum saluti consulentem , per elu
στον • λόγια γαρ θεού τον Θεόν, κατά περίφρα- quia eniin Dei, et per consiliuin Allissimi, Deum
σιν, και βουλήν Υψίστου τον "Υψιστον ενταύθα χρή ipsum circumlouilur.
νοείν .
Και εταπεινώθη εν κόποις η καρδία αυτών . VERs. 12. Ei humilialum esl in laboribus cor P0
"Eταλαιπώρησεν η ψυχή αυτών εν κόπους της αμαρ- rum . Alicla est miseriis anima corum in malis
τίας .
B
et peccatis.
Ησθένησαν , και ουκ ήν ο βοηθών . Ο ρυόμενος Informati sunt, et non eral, qui adjurarel. Qui
αυτούς της τυραννίδος του διαβόλου . eriperel eos a lyrannide dial,oli.
Και εκέκραξαν προς Κύριον , έν τω θλίβεσθαι Vers . 13. El clamaverunt ad Dominum cum tri
αυτούς , και εκ των αναγκών αυτών έσωσεν bularentur el de necessitatibus eorum salvarit eos .
αυτούς. Είρηται περί τούτων ανωτέρω . Τετράκις lee verba, quibus Propheta δίνίιοιιbeneficiorum
γαρ εν όλω τη ψαλμω ταύτα τέθεικεν, εμφαίνων το magnitudinem exprimere salagens, in prxscnti
1 μέγεθος της ευεργεσίας . psalmo sæpius, hoc est, qualer repelil , jain a 10
Lis superius exposila sunt.
Και εξήγαγεν αυτούς έκ σκότους και σκιας VERS . 14. Ei eduxit eos ue lenebris , el umbra
1
θανάτου . Είρηται περί του σκότους και της σκιάς morlis. Aique hæc verba etiam superius expo .
του θανάτου . suiinus .
Και τους δεσμούς αυτών διέρρηξεν . Τους δε- El vincula eorum dirupil . Vincula viilelicet pec
σμούς της αμαρτίας , ούς επέβαλεν αυτοίς ο διάβολος , cati , quibus dæinon eos involverat, vel vincula
τους δεσμούς της δουλείας των δαιμόνων . servitutis dæmonum .
Εξομολογησάσθωσαν τω Κυρίω τα ελέη αυ- C VERs. 15. Confleanlur Domino misericordiæ
του , και τα θαυμάσια αυτού τοίς υιούς των αν- ejus, el mirabilia ejus filiis hominum . liec verba ,
θρώπων . Ερρήθη και περί τούτων ομοίως γάρ quæ ui sermonem de gratiarum actionibus inten
22
τετράκις εν όλω τω ψαλμό και ταυτα τέθεικεν, sionem redderet, simi
sionem redderet, simili modo a Prophela quater
επιτείνων την ευχαριστίαν . in hoc psalmo de industria repcluntur, paulo suo
perius a nobis satis declarala sunt.
"Οτι συνέτριψε πύλας χαλκάς . Πύλας ισχυ- Vers. 16. Quia contrivit porlas æreas. Occlusas
ράς , πύλας άρρήκτους, τάς του άδου κατέλυσε diu olim , et validc obfirmalas inferni januas in
κορ αυτός έχει κατελθών, και τας κατεχομένας fregii Dominus, quoniam illuc descendens carceri
ψυχάς εξήγαγε. emancipatos patres eripuit.
Και μοχλούς σιδη, ούς συνέθλασεν . Τους των El vecies ferrcos con fregit. Vecies , inquam , bu
τοιούτων πυλών · είεν δ' αν πύλαι άδου και μοχλοι jusmodi portarum . Per porlas eliam areas , el per
το άφυκτον αυτού και αδιεξέλευτον . vectes ferreos intelligere possumus significari ,
quam dilicile essel evadere loca illa .
Αντελάβετο αυτών εξ οδού ανομίας αυτών . D
Vers. 17. Adjurit eos in ria iniquilalis eorum .
"Ετι οδευόντων εν ανομία. lloc est, cum adhuc in iniquis ac pravis eorums
operibus perseverando procederent.
Διά γάρ τας ανομίας αυτών εταπεινώθησαν . Prupler iniquitates enim suas humiliali surit ,
"Eταλαιπώρησαν , και εφάνησαν ελέους και αντιλή- Valde enim amicti sunt , ob quod misericordia et
ψεως άξιοι . auxilio divino dignos sc ostenderunt.
Παν βρώμα έβδελύξατο η ψυχή αυτών. Πάν Vers . 18. Omnem cibum abominata est anima
βρώμα ψυχικών, λογικόν , διδασκαλικών • δι' υπερ- eorum . Omnem , inquam , cibum animæ rationabi
βολήν καχεξίας . Και αυτοίς γάρ τοις Ελληνικούς lem et omnem doctrinas ). Adeo errim depravalis
δόγμασιν δυσαρεστούντο. crant animis, ut ipsa etiam gentiliuin studia fastin
jimnl.

Και ήγγισαν» έως των πυλών του θανάτου». El appropinquarunt usque ad portas morlis. More
Του ψυχικού, του παραδιδόντος ταϊς αιωνίοις κολλά- lem animæ intelligit , quae perpetuis suppliciis ho
σεσ:. Πύλα; δε θανάτου λέγει τις μεγάλες και minem obnoxiun, reudil. Per portas autem mortis,
χαλεπάς αμαρτίας της εισαγoύσας εις αυτόν• ή magna ac gravia nuncupai delicta quæ morti
1063 EUTHYMII ZIGABENI 1064
hominem addicunt : vel ipsam circumloquitur A περιφραστικώς τον θάνατον . Περί δε των πιστευσάν
nuortem . Esi autem sermo de fidelibus . των ο λόγος.
Vers. 19. El clamarerunt ad liominum cum Και εκέκραξαν προς Κύριον εν τω θλίβεσθαι
Tribularentur, et de necessitatibus eorum salravil αυτούς, και εκ των αναγκών αυτών ερρύσατο
eos . Dictum est superius. αυτούς . Είρηται και περί τούτων.
VeRs . 20. Misil Verbum suum , el sanavil eos.
llis verbis personarum distinctio in divinitale de
monstratur , dum dicilur : Misit Verbum suum " .
lloc est , filium suum . Neque enim dicere possu (( Aujus el sequentis versiculi Græca interprelalio non
smus nissum , nisi missi persona subsistat, el vi
val. Unde cousona prophetæ nostro Dominus lo
apparel in Codice.)
quens, dicebal , quod Paler eum misit. Hoc igitur
Verbuio quod a Patre missum est, omncm languo
remi, alque omnem infirmilalem sanavil. B
Et eripuit eos de corruptionibus eorum. Hoc est,
a peccatis.
VERS. 21. Confileantur Domino misericordiæ Εξομολογησάσθωσιν τω Κυρίω τα ελέη αυ
ejus, el mirabilia ejus filiis hominum . De bis verbis του, και τα θαυμάσια αυτού τοίς υιοίς των dr .
superius dictum est. θρώπων. Είρηται και περί τούτων.
VERs. 22. El sacrificent ei sacrificium laudis. Θυσάτωσαν αυτή θυσίαν αινέσεως . θυσίαν λο
Sacrifcium, inquam, rationabile atque evangeli- γικήν, ευαγγελικήν , αινούντες, ευλογούντες , ευχα .
cuni , laudantes, benedicentes , et gralias agen- ριστoύντες αυτώ .
1es ..
Et annuntient opera ejus in exsultatione. Scienles Και εξαγγειλάτωσαν τα έργα αυτού . Οι γινώ
ignorantibus annuntieni , senes junioribus. Per σκοντες τους αγνοούσιν , οι παλαιότεροι τοις νεωτέ
opera aulem Dei, iliius benelicia, misericordiam et ροις . "Έργα δε νδει τις ευεργεσίας , τον ελεον,
incarnationem intellige , et cetera omnia que ad την ενανθρώπησιν, και τα εξής της σωτηρίου οικο
salutarem dispensationem pertinent. νομίας.
Vers . 23, 24. Qui descendunt in mare navibus, C οι καταβαίνοντες εις θάλασσαν εν πλoίoις ,
facientes operationem in aquis multis , ipsi viderunt ποιoύντες εργασίαν εν ύδασι πολλοίς , αυτοι ει .
opera Domini. Sermo est de apostolis, qui antea δον τα έργα Κυρίου . Περί των Αποστόλων ο λόγος ,
piscatores ſuere : qui in mare navibus descende- των πριν αλιέων . Ούτοι γάρ εισιν οι καταβαίνοντες
runt, et piscalorum munus in aquis maris erer- εις θάλασσαν εν πλoίoις , και ποιoύντες εργασίας
cenles, præcipue, ac supra omnes viderunt opera αλιείαν εν ύδασι πολλοίς της θαλάσσης : οι και
Domini nostri Jesu Christi. είδον μάλλον τα έργα του Κυρίου ημών Ιησού Χρι
στου .
El mirabilia ejus in profundo. Sed quænam sint Και τα θαυμάσια αυτού εν τω βυθώ. Ποια ; Διά
bæc mirabilia, audi ex sequentibus. των εξής ακουσον .
VERs . 25. Dixil, el sletil spiritus procella , et Είπε , και έστη πνεύμα καταιγίδος , και υψώθη
exallali sunt fluclus cjus. Disil el surrexit pro- και κύματα αυτής . Προσέταξε , και ηγέρθη κλύδων ,
cella : Facta est enim , inquit,'lempeslos venii magna Γίνεται γάρ, φησί, λαίλαψ ανέμου μεγάλη τα δε
el Auclus irruebant in navim , ila ul operirelur " . κύματα επέβαλε εις το πλοίον , ώστε και αυτό
ήδη γεμίζεσθαι .
Vers. 26. Ascendunt usque ad coelos, el descen- D Αναβαίνουσιν έωςτων ουρανών , και καταβαί
dunt usque in abyssos. Fluctus maris qui lempore νουσιν έως των αβύσσων . Τα τότε κύματα, νυν
illius procellæ excitali sunt , tollebanlur modo μέν λίαν ανυψούμενα , νύν δε σφόδρα ταπεινούμενα ,
quasi in cælos, modo autem in ima descendebant. καθώς και επί των σάλων είωθε γίνεσθαι . Καθ'
Quemadmodum in hujusmodi Nucluationibus, al. υπερβολήν δε ο λόγος ως το , Υπέρ χιόνα..ευχαν
que atrocibus lempestatibus Geri solet . Est autem θήσομαι και το, Αι πόλεις δε τετειχισμέναι
sermo hypervolicus, quo Ioquendi modo sepenu- ήσαν έως του ουρανού. Και πολλά παρά τη Γραφή
nero Scriptura utitur ; ut illud est : Super niven de- παραδείγματα τοιούτου τρόπου .
a.babuniur “ ; item illud : Cirilales munilæ erant
usque ad calun " , el calera hujusmodi.
Anima curum in malis labescebal. In limiore at . "Η ψυχή αυτού εν κακοίςετήκετο. Εν φόβοις ,
que in periculis deſeceral. Ipse enim Dominus εν κινδύνοις εξελίμπανεν , ότε αυτός μεν εχάθευδεν,
dormicbat, apostoli vero accedentes excitaverunt , αυτοί δε, προσελθόντες , ήγειραν αυτόν λέγοντες :
eum dicentes : Domine, salva nos, quia perimus 65. Κύριε , σώσον ημάς, απολλύμεθα.

* Act . 3 , 36 . os Motih . Vri, 24 . 65 Isa . 1 , 18 . 6• Deut . 1, 28 . C3 Matilh. VΙΙ , 95.

 1065 COMMENT . IN PSALMOS . 1066
Εταράχθησαν , εσαλεύθησαν ως ο μεθύων . Α VERS . 27. Turbuli sunt, et commoli sunt sicul
Εσαλεύθησαν τας φρένας. 'Αλλ' ο μεν μεθύων ebrius. Commoti sunt in precordiis suis : quan
σαλεύεται από οίνου , ούτοι δε, υπό φόβου . quam ebsius quidem a vino commorclur, apostoli
vera bimore perturbati sunt.
και πάσα ή σοφία αυτών κατεπέθη . Η περί Ei omnis sapientia eorum derorala esi . Sapientia ,
το θαλαττεύειν σοφία , η περί το πλείν εμπειρία Iroc est , peritia rennigandi, tunc omnis defece
ηφανίσθη τότε . ral .
Και εκέκραξαν προς Κύριον εν τω θλίβεσθαι VeRs. 28. Et clamaverunt ad Dominum cum Iri .
αυτούς . Εν τω χειμάζεσθαι, ώς είρηται. bularentur. Dum tempestate agitarentur, ut dixi .
Mits .

Και εκ των αναγκών αυτών εξήγαγεν αυτούς . El de omnibus necessitalibus eorum eduxit eos .
'Εκ των φόβων εκείνων , και του κινδύνου» είτα λέγει Er limorc illo videlicet alqne ex periculo. Deinde,
και το πώς . quo pacto id factum fueril, narral .
Και επέταξε τη καταιγίδι, και έστη εις αύ- VERS. 29. El mandavil procellæ , el steril in ax
ραν , και έσίγησε τα κύματα αυτής. - Επετί- ram , el siluerunt fucius ejus. Increpavil euin , ill
μησε γάρ, φησί, τους ανέμους και τη θαλάσση, 2 φλι , Dominus ventos el mare : et facta est tranquil
και εγένετο γαλήνη μεγάλη . Αύρα γάρ το πράον lilas magna “. Aura quippe, sitis ac placida est
και γαληναίον πνεύμα . el tranquilla quædam spiralio .
Και ευφράνθησαν , ότι ησύχασαν . “ Οτι ησύχα- Vers. 50. El lalali sunt , quoniam quirverunt.
σαν τα κύματα . Vaslissimi scilicet illi lucius.
Και οδήγησεν αυτούς επί λιμένα θελήματος Ei deduxit eos in porlum voluntatis suæ. Per
αυτού. Λιμήν γάρ όντως αι εντολαί αυτού, παντός portum divina mandata intellige, que illic cou
ναυαγίου τηρούσαι τον εν αυταίς (17 ) ανώτερον. morantem ab omni animæ naufragio lutum ser.
vant .

Εξομολογησάσθωσαν τω Κυρίω τα ελέη αυ- Vers. 31. Confiteantur Domino misericordia ejus,
του και τα θαυμάσια αυτού τοίς υιοίς των αν- ci mirabilia ejus filiis hominum. Hæc omnia apo.
θρώπων . Κηρυξάτωσαν πάντα οι απόστολοι . s ! oli annuntiabunt.
Υψωσάτωσαν αυτόν εν 'Εκκλησία λαών . 'Έν VeRs. 32. Extollent eum in Ecclesia populorum .
συναγωγή λαών. In palionum omnium congregatione.
Και εν καθέδρα πρεσβυτέρων , αινεσάτωσαν ο El in cathedra seniorum laudent eum . Eorum
αυτόν . Εν συνεδρίω υπερεχόντων . scilicet qui cæleris in concilio supereminent.
"Εθετο ποταμούς εις έρημον . "Έθετο τους πο- Vers. 33. Posuit fumina in deserlum. Græcos
τα μηδέν ευρβούντας εν λόγοις Έλληνας , εις έρη- el gentiles scilicet qui cum eloquentiæ quasi nu.
μίαν σοφίας : επιστομιζόντων αυτούς των αλιέων, joinibus, el omuis generis disciplinis redundarent
και αγραμμάτων αποστόλων . omni demum sapieutia deserti esse visi sunt, cum
illitterali ac piscatores homines eos represserint.
Και διεξόδους υδάτων είς διψαν . Και τάς Et exilus aquarum in silim . Dum hujusmodi re .
πλημμύρας των λόγων αυτών εις ξηρανσίαν. dundantiain aridicate damnavit .
Την καρποφόρον εις άλμην , από κακίας των Vers. 34. Terram fructiferam in salsuginem , a
κατοικούντων εν αυτή. Και την γήν των Ιουδαίων malilia habitantium in ea. Judæa regio quæ pro.
την καρποφορούσαν τους προφήτας , εις άκαρπίαν · plie: is, quasi speciosissimis fructilus, olim referia
άκαρπος γάρ ή αλμυρά γη. Αίτιον δε η κακία των eral , in omnimodam slerilitatem versa est. Salsu
κατοικούντων εν αυτή, δι' ήν ουκ έτι τοιούτους άν- ginosa enim buinus, est frugibus prorsus ipſecunda.
δρας καρποφορεί . lucolarum autem vitio , id effectum est , ut scilicet
D ejusmodi viros. ea terra amplius non producerel.
" Εθετο έρημον εις αιμνας υδάτων . Την πρίν VERS. 35. Posuil deserlum in slugna aquarum .
έρημον καρπών αρετης Εκκλησίαν , εις λίμνας Ecclesiam de gentibus congregatam , que prius
υδάτων του θείου βαπτίσματος . Εις το λιμνάζειν rirtutum frugibus vacua erat, sacri baptismalis
ύδασι τοιούτοις . fluentis esse fecit irriguam : quæ abunde adeu
emuxerunt , ut ingentis stagni speciem præ se lu
lerint.
Και την άνυδρον εις διεξόδους υδάτων . Την El lerram iraquosan in exilus aquarum . Eamdem
Εκκλησίας των πιστών αύθις τον πρίν άνυδρον εν Ecclesiam fidelium , quæ antea inaquosa fueral, et
αγονία λόγου θείου , Εθετο εις το πηγάζειν ύδατα arida, divinique Verbi , inops, effecit, ut vitæ do.
δογμάτων ζωήρρητα . gmala scaluriret.

" Malth . VIII , 26.

Variæ lectiones .
( 17) Corrupta , ut apparel , lectio : sensus postularet trotxoūvta, aut tuuevovta, aut quid simile ;
quæ verba cum avúrepov nulla cognatione junguntur.
PATROL . GR . CXXVIII , 34
1067 EUTUYMII ZIGABENI 1068
VERS . 36. El collocavit illic esurientes. Eos qui A Και κατώκησεν εκεί πεινώντας . Τους πρίν εν
spirituali cibo diu olim caruerant. δεείς βρώσεως πνευματικής .
El constiruil civitates habitaculi. Ilabilalionis, in- Και συνεστήσατο πόλεις κατοικεσίας. Όλεις
quam , spiritualis. Intelligit autem varias ac pare κατοικίας πνευματικής• λέγει δε , τάς κατά τόπους
siculares ecclesias lidclium , que per universum 'Εκκλησίας. Ούτως εναργώς προφητεύει πάντα .
orbem constilulæ sunt : lam aperte adeo omnia
prædicit.
Vers. 37. Ei seminarerunt agros. Evangelicæ Και έσπειραν αγρούς . "Έσπειραν οι απόστολοι
prædicationis semine seminarunt apostoli bomi- τις ψυχές των ανθρώπων των σπόρω του κηρύγμα
num animas, quæ antea agresles crant alque in- τος , ηγριωμένας πρότερον.
cuilt:c .
El plantaverunt vineas. Rursus per vineas, ani. Και έφύτευσαν αμπελώνα. Τας ψυχάς αύθις
mas lidelium intelligil , ſereules virtutum race- νόησον αμπελώνα ;, καρποφορούσας βότρυον αρι
NIOS . των.
Et ſecerunt fructum germinis. Germinis, inquam, Και εποίησαν καρπούς γεννήματος . Γεννήμα
mystici, Christo Domino oblati cumque letic- Β τος μυστικού, προσφερομένου τη Δεσπότη Χριστώ,
cancis . και τούτον ευφραίνοντας.
Vers. 38. El benedixit eis . Ail enini Lucas de Και ευλόγησεν αυτούς . Φησί γάρ ο Λουκάς περί
apostolis , quod extollens Dominus manus suas be- των αποστόλων , ότι , Έπάρας τας χείρας αυτού ,
nedixit eis 7. Manifestum est igitur, quod propter 80.doinder autous: 612ov k ott 8t' aütāv & pa xal
apostolos, cl eorum successores hoc dictum est. τους διαδόχους της πίστεως αυτών .
Ei multiplicali sunt valde. Nam ex duodecim , el Και έπληθύνθησαν σφόδρα . Από δώδεκα γαρ
sepluaginta viris , in numerosissimum populuin και εβδομήκοντα , εις αναρίθμητους μυριάδας εξήν
propagati sunt. θησαν.
El pecora corum non sunt minorala . Per pocora Και τα κτήνη αυτών , ουκ εσμίκρυνε . Κτήνη
eos intellige , qui inter Christianos simpliciores νόησον, τους αλογωτέρους εν αυτοίς · ή και άλλως,
eunt, nec tam solerti ingenio sunt prædili, Vel κτήνη των αποστόλων , οι μαθηταί αυτών , ώς δίκην
aliter : pecora apostolorum , discipuli eorum sunt, κτηνων επόμενοι τούτοις όποιπερ άγουσι , και τρο
qui instar pecorum , eos sequuntur, quocunque φήν πνευματικής παρ ' αυτών λαμβάνοντες , ώς
duxerint , φuίque veluti ration:ales oves cillum ab C πρόβατα λογικά: οι και αυτοι πολλοί γεγόνασι.
eis capiunt, el numcrosissimi etiain fucrunt. Cum Προαγορεύσας δε την προκοπήν και αύξησιν της
autem Ecclesiæ augmenta pra:dixeril, futuras etiam Εκκλησίας , έτι προλέγει και τους επισυμβήναι
illius persecutiones, el calainitales annuntial. μέλλοντας αυτή διωγμούς .
Vers . 39. El pauci facti sunt, el afflicti sunt, a Και ώλιγώθησαν και έκακώθησαν από θλίψεως
tribulatione malorum el dolore. Pauci facti sunt κακών και οδύνης . Ολιγώθησαν μεν οι ευσεβείς ,
lideles , cum mulia millia eorum pro Christo variis μυριάδων πολλών ποικίλους τρόπους αναιρεθεισών
cruciatibus interierint. Alicti aulem sunt a tribu . υπέρ του Χριστού• ικακώθησαν δε υπό θλίψεως πει
Iatione lentationum et dolore, dum presentibus ρασμών και οδύνης της εντεύθεν, αφαιρούμενοι
bonis spoliali, espulsi, verberali atque innumera- τας ουσίας , ελαυνόμενοι , μαστιζόμενοι , και μυρία
bilia alia passi sunl. πάσχοντες .
Vers . 40. Effusa est contemptio super principes 'Εξεχύθη εξουδένωσις επ' άρχοντας αυτών .
eorun . Per principes , lidelium reges ac duces il- " Αρχοντες αυτών οι βασιλείς και ηγεμόνες , υφ' ους
los intelligil, quibus suberant , cl a quibus mullas ετέλουν, και υφ' ών εδιώχοντο , οίτινες εξουδενώθη
persecutiones sustinuerunt : qui principes tanquam σαν τώ Θεώ ως αχρείοι .
D
inutiles a Christo contempli sunt .
Ei errare fecit eos in invio, el non in via. Seduci Και έπλάνησεν αυτούς έν αδάτω , και ουχ οδώ.
cas permisil languam immedicabiles. Est modus Πλανηθήναι παρεχώρησεν αυτούς : ιδίωμα δε τούτο
hic loquendi frequens apud Scripturam , ut facere της Γραφής , ώς πολλάκις ειρήκαμεν . 'Αβατον
quempiam dicat, qui permittit. Inviym vero el δε και Ουχ οδός , τα δυσσεβή δόγματα , και ελέ
Sine via appellal, perversa alque impia eorum θρια .
dogmala .
VERS. 4. Et adjuvit pauperem ex inopia. Popu- Και εβοήθησε πένητι έx πτωχείας . Το πένητι
lum qui paupes crat adjuvil, ex inopia quæ est λαώ, το πένητι εx πτωχείας της δια Χριστόν .
propter Christum .
El posuit quasi oves familias . Eas quippc ut Και έθετο ως πρόβατα πατριάς . Ως πρόβατα
proprias oves , in ordinem redegil. Per familias au- οιχεία τας πατριάς • ήγουν έταξεν ώς πρόβατα εαυ
icm / quas, juxta Græci nominis significationem , του , τας εν ταις χώραις πατριάς πατριάς δε λέγει
* Luc. 1ιν , 50
1069 COMMENT. IN PSALMOS . 1070
νύν , τα συστήματα εκάστης Εκκλησίας: πατριας A parentelas quis melius dixerit ), universas eccle
α , διά την έx πίστεως συγγένειαν, ένα πατέρα siaruin congregationes intelligit, tum propter con
τον θεόν έχουσας · έπει και Ποιμήν ονομάζεται gregationem fidei, tum quia unum Cliristum verum
καλος , και την ψυχήν τιθείς υπέρ των προβά- patrem familias habent, qui et pastor bonus apº
των . pellatur, et animam suam posuit pro oribus ®s .
" Οψονται ευθείς , και ευφρανθήσονται. "Οψον- VERS . 42. Videbunt recii, el lælabunlur. Fideles,
ται τα ήδη προφητευθέντα ευθείς δε , οι την ευθείαν qui per reclam viam semper incedunt, videbunt
ιδεύοντες , ευσεβείς . ea quæ superius dicta sunt .
Και πάσα ανομία έμφράξει το στόμα αυτής. Et omnis iniquilas obturabit os suum. Dilalala
Του κηρύγματος πλατυνθέντος άχρι βασιλέων ανο nimirum prædicatione ad ipsos usque reges. Per
μία & , οι άνομοι και ασεβείς . iniquitatem autem iniquos ipsos homines intel
ligit.
Τις σοφός και φυλάξει ταύτα ; και συνήσουσι VERS. 43. Quis sapicns el custodiel hæc ! et intel.
τα ελέη του Κυρίου . Τις σοφός παρατηρήσει ταύτα, ligent misericordias Domini . Quis sapiens crit, ct
πιστεύων ότι γενήσονται, και συνήσουσι τα ελέη , observabit tec, credens quod futura sint ? el in
του Κυρίου• γνώσονται ταύτα, όταν λάβωσι πέρας . ° telligent misericordias Domini , hoc est, cognoscent
hæc, ubi Gnem habuerint.
ρδη Ψαλμού τω Δαβίδ . Canticum Psalmi ipsi David.
ΨΑΛΜΟΣ PZ . PSALMUS CVII .
Περίτης επιγραφής ταύτης και εν τω προοιμίω της Tiluli bujus ratio, in proæmio operis, et alibi
παρούσης βίβλου , και εν ψαλμοίς ετέροις ειρήκαμεν . etiam explicata est..
Έτοιμη η καρδία μου , ο Θεός , έτοιμη η καρ- VeRs. 1-6 . Paratum cor meum , Deus, paralum
δια μου , έσομαι και γαλώ εν τη δόξη μου. Εξε- cor meum ; canlabo et psallam in gloria mea. E.tsurge,
έρθητι η δόξα μου , εξεγέρθητι ψαλτήριον και gloria mea ; ersurge psalterium el cithara. E.csurgam
κιθάρα, εξεγερθήσομαι όρθρου . Εξομολογήσομαι diluculo . Contiebortibi in populis, Dommine , psallane
σου και λαοίς , Κύριε· ψαλώ σοι εν έθνεσιν , ότι libi in nationibus, quoniam magna est supra cælos
μέγα επάνω των ουρανών το έλεός σου , και έως misericordia lua, et usque ad nubes terilas lum .
των νεφελών η αλήθεια σου. Υψώθητι επι τους Exallare super cælos, Deus, et super omnen terram
ουρανούς ο Θεός , και επί πάσαν την γήν η δόξα gloria tua. Hec omnia eodem ordine habentur in
σου . Ταύτα πάντα καθεξής και εν τω νς ' ψαλμώ c psalmo Lνι, ubi ea exposuimus . Ιdem enim signi
κείμενα της καθηκούσης εξηγήσεως τετυχήκασιν ficat : Magna est supra calos, quod, Magnificala est
εν έχείνω : ταύτόν δε το, 'Eμεγαλύνθη έως τών usque ad cælos . Illa autem verba : Exsurge gloria
ουρανών , και το , Μέγα επάνω των ουρανών το mea , item illa : Exsurgam diluculo, intelligi pos
ελεός σου . Νοηθείεν δ' αν ταύτα τα ρητά, και το sunt de resurrectione Domini, ipso scilicet David
'Εξεγέρθητι, και το Εξεγερθήσομαι , και περί της aliud supplicante, et Christo aliud promittente, et
αναστάσεως του Κυρίου • του μεν Δαβίδ ( 18) ικετεύον. cerlum eliam resurrectionis suæ lempus præsi
τος , του δε Χριστού υπισχνουμένου και προτιθέντο ; grante . Profundo quippe diluculo surrexit , ut Lu .
και τον καιρόν: δρθρου γαρ βαθέος εξηγέρθη , κατά cas tradit 69, Gloriam vero suam beatas David
τον Λουκάν . Δόξα δε αυτου ο Χριστός , ως εκ σπέρμα . Christum appellat, veluli , qui ex ejus semine
τος αυτού γεννηθείς . nasciturus eral, el summam ei gloriam paratu
rus.

'Οπως αν ρυσθώσιν οι αγαπητοί σου. Ο νέος Ui liberentur dilecti lui. Novus populus nimirum :
λαός . Αγαπήσας γαρ, φησί, τους ιδίους , τους Cum dilesissel enim , inquit, suos Jesus in mundo,
εν κόσμω , εις τέλος ηγάπησεν αυτούς. in finem dilexit eos " .
Σώσον τη δεξιά σου, και επάκουσόν μου. Ο D VERs. 7-14. Salvani (αι dealera ιμα, et exoudi
Θεός ελάλησεν εν τώ αγίω αυτού : Yψωθή- ene. Deus locutus est in sancio suo. Erallabor, et
σομαι και διαμεριώ Σίκιμα, και την κοιλάδα των dividam Sicima, el vallem labernaculorum dimeliar.
σκηνών διαμετρήσω. Έμός έστι Γαλαάδ, και Meus est Galaad , el meus est Manasses, et Ephraim
έμος Μανασσής , και 'Εφραίμ αντίληψις της defeneio capitis mei : Judas res meus, Moab lebes
κεφαλής μου. Ιούδας βασιλεύς μου, Μωάβ λέβης ερεi mes . In Idumnam immillam calceamentum
της ελπίδος μου . Επί την Ιδουμαίαν επιβαλώ το meun . Mihi alienigenæ subditi sunt . Quis deduces
υπόδημά μου, έμοί αλλόφυλοι υπετάγησαν τις ne in civitatem munilam ? quis deducel me usque in
ατάξει με εις πόλιν περιοχής και και τις οδηγήσει Idunaam ? Nonne ικ , Deus , qui repulisti nos ? Ει non
με έως της Ιδουμαίας ; Ουχί συ ο θεός ο απω- egredieris in virtutibus nostris ? Da nobis auxilium
4 Ioan . 3 , 14 , 15. • Luc. Σιν , 1 . 10 Joan . Χαι , 3 .
Variæ lectiones .
(18) Imo vero, idem David orabal, et idem Christus pollicebatur. Expungenda itaque dictio gliud,
quæ sensum contrarium elicii.
1071 EUTIIYMII ZIGABENI 1072

de tribulatione , el vana salus hominis . In Deo (a- Ασάμενος ηγιάς , και ουκ εξελεύση ο Θεός εν ταις
ciemus virtutem , el ipse ad nihilum deducel inimicos δυνάμεσιν ημών ; Δες ημϊν βοήθεικιν εκ θλί
nostros. Hec omnia etiam eodern ordine reperies ψεως , και ματαια σωτηρία ανθρώπου . Εν τω θεώ
in psalmo Lux, ubi ea exposuimus. Ει licet in ali- ποιήσομεν δύναμιν, και αυτός εξουδενώσει τους
φuibus dictionibus modicum quid haec ab illis diffe- εχθρούς ημών . Και ταύτα πάντα καθεξής εύρήσεις
rani, eumdem tamen sensura babent . Nec admi. εν τω νθ ' ψαλμώ . Και ζήτησαν εκεί • ει δε κατά τινας
reris, si eadem verba, atque easdem sententias λέξεις μικρόν τι παραλλάττουσιν, αλλά για την αυτήν
Proplieta sepius repetit in aliis psalmis, cum hic έχουσι διάνοιαν . Μη θαυμάσης δε, ει τα αυτά και
mos apud Ηebreos habeatur, et apud prophetas εν ετέροις τίθησι πολλάκις ψαλμοίς έθος γάρ
praecipue. και τούτο τους Εβραίους, και μάλιστα τοι, τροφήταις .
In finem ipsi David . Εις το τέλος ψαλμός τώ Δαβίδ.
PSALMUS CVIII . ΨΑΛΜΟΣ ΡΕ' .
De hac inscriptione sæpc alibi dictum est. IlludΚαι περί ταύτης της επιγραφής είρηται διαφί
animadvertendum est , quod Prophela in hoc ρως εν ετέροις ψαλμοί ;. Ο δε παρών ψαλμός εσχη
psalmo imprecantis quidem personam induere vi- μάτισται μεν εις αράν , έστι δε προφητεία μελλόν
detur : revere auen propletiam eorum nmaloran B των καταλήψεσθαι κακών τόν τε προδότην Ιουδαν,
contesil, quæ proditorem Judam , atque ejus com- και ετέρους τινάς. Και γάρ έστι και τοιούτον είδος
plices mancbant. Est enim liic dicendi nuolus fre- εν ταις προφητείαις , και μυρία τούτου παρά τη
quens in prophetis, et plurima exempla apud Γραφή παραδείγματα . Και γάρ και Ιησούς και του
Scripturam inveniri possunt . Unde et Jesus Νανο Ναυή διαιρών τάς δώδεκα φυλάς ότε εις την γην
Ουφdecim tribus divideas , quando In terram pro- της επαγγελίας εισήεισαν , εκελεύσθη παρά του
.

nissionis ingressi sunt , visus est jussu Dei quibus- Θεού τάς μεν ευλογήσαι , τέ ; δε αράσασθαι και
dam benedicere , et quibusdaan mala imprecari. ήσαν προφητείαι και τα των ευλογιών , και τα των
Renedictiones aulem illæ, el maledictioncs, futuro- αρών.
runi prophetias continebant.
VERS. 2. Dens , laudem meam ne lacueris. Præsca- Ο Θεός , την ανεσίν μου μη παρασιωπήσης .
lem psalmum iu persona Christi supplicantis cre- Τον παρόντα ψαλμόν εις πρόσωπον του Χριστού
dimus fuisse conscriptum : qui cum hominis per- συντεθείσθαι λέγομεν , ικετεύοντος ως ανθρώπου
sonan induisset, Omnium hominum nmore, diutius ζην έτι, και τα προκείμενα λέγοντας : “ Ο Θεός , την
eliam vivere cupiebal. Doum igitur alloqui iatro- C αίνεσιν την δι' εμού μή παρασιωπήσης , σοι (19)
ducitur Christus , in hoc psalıno, el diccre : Noli , παρά των δρώντων και εργάζομαι θαυμάσια , και
δοξαζόντων σε , μη καταπαύσης · ή, Την αίνεσίν
Deus, exstinguere ant silentio tradere laudem Illami,
quæ propler me, Filiun luum , tibi jugiler oferlur μου , ήν αινώ σε αυτός , πάντα όσα κατορθώ σοι επι
ab iis qui mirabilia opera inca inspicientes , sun- γραφόμενος εις δόξαν σην · η. Την μετά αινέσεως
πis le propterea glorificant laudibus. Vel : Nol δέησίν μου μή παρέλθης εν σιωπή .
Deus, exstinguero laudem meam, qua assidue le lawlo. Quæcunque euim operor, libi ascribo, ale
que ad gloriam luain refero. Silentio itaque non prælereas preces meas, quascum laude offero (20 ).
Quia os peccaloris, ei os dolosi super me aperium " Οτι στόμα αμαρτωλού , και στόμα δολίου επ '
est. Peccatorem et dolosuum, Indlani intellige , quί εμέ ηνοίχθη . Τον Ιούδαν νόησoν αμαρτωλών και
0s suum adversus Salvatorem operuit , quando δόλιον , ός ήνοιξε στόμα , κατά του Σωτήρος, ότε
cum principibus sacerdotum , et senioribus populi συνελάλησε τους αρχιερεύσι και πρεσβυτέρους του
locutus est, ut Clorislum proderel . D λαού περί της προδοσίας .
VERS. 3. Loculi sunt adversum me lingua dolosa . 'Ελάλησαν κατ 'εμού γλώσση δολία , Ούτος τα
Judas nimirum el principes sacerdotum , ac senio- κακείνοι ράπτοντες δόλους και επιβουλάς .
res populi, dolos, atque insidias adversum me si:
inul strueules .
El sermonibus odii circumdederunt me. Plena odio και λόγοις μίσους έκύκλωσάν με . Λέγοντες
in me verba romenler. Sæpenumero enim Judæi, ρήματα μίσους πολλάκις γάρ οι Ιουδαίοι , κυκλούν.
qui Christo circunadaraut, hujusmodi sermones τες αυτόν , έλεγον τοιαύτα , διασύροντες , υβρίζοντες ,
proferebant, summo studio contendentes, ut ei ali- ερωτώντες κακοήθως .
quo paelo delralierent : quippe qui aut capresse conturnelia eum aliciebant, aut perverse inlerroga
ball.
El impugnaverunt ine gratis. lloc est temere, et Και επολέμησαν με δωρεάν . Μάτην , ανευλόγως ,
absque ulla causa ,

Variæ lectiones.
(19) lacodex : sed videtur deesse aliquid , pula ciunt, sed distinctum . Eperlur enim per parti.
αναφερομένην, aut quid simile . culam H. Verlendum itaque : Vel silentio non
(20) Græca reiba non contincntcm scnsum eli. pra'l. , clc .
1073 CONMENT. IN PSALMOS . 1074
"Αντί του αγαπάν με , ενδιέβαλλόν με . Δέον και VeRs. 4. Pro co , ut me diligerent , detrahebant
αγαπάν με , καθεκάστην αυτούς ευεργετούντα και mihi. Cum diligere me debuissoni, qui assidue
λόγω και έργω : οι δε τουναντίον διεκωμωδούν με , verbo et opere benelicia in cos contulcram , li con .
πλάνον , και παράνομον , και αντίθεον αποκαλούν . tra deridebant me, seductorem, iniquum , et Dco
τες με .. adversarium appellantes " .
"Εγώ δε προσηυχόμην . Προσευχόμην υπέρ αυ- Ego autem orabam . Orabam pro cis. Iu Ev:ngeliis
των· και γάρ εν τοις Ευαγγελίοις προσεύχεσθαι φuippe brari Jussie Claristus pro calumniautilus .
υπέρ των επηρεαζόντων ένομοθέτησεν. Η προσευχό- Vel : 0ralam invocans auxilium luum . Sæpenumero
μην επικαλούμενος την παρά σου βοήθειαν· διαφό- enim orasse eum ad Ρatrem, ibidem leginnus.
ρως γάρ προς τον Πατέρα προσευχόμενον αυτόν
δηλούσιν οι ευαγγελισται .
Και έθεντο κατ ' εμού κακά αντί αγαθών . Εργά . VeRs. 5. El posuerunt adversum me mala pro bo
σαντο κατ ' εμού κακά , ανθ ' ών ευηργετήθησαν . nis. Ipsi , inquit, contra operati sunt in wc mala,
pro benficilis a me in eos collatis.
Και μίσος αντί της αγαπήσεώς μου. Αντί της El odium pro dilectione mea . Pro dilectione, quia
B
αγάπης , ην ηγάπων αυτούς. eos prosequebar.
Κατάστησον επ' αυτόν αμαρτωλόν . Το κατάστη- VeRs . 6. Constitue super eum peccalorem. Verhino
σου και τα εξής , προστακτικά τε και ευκτικά, Constitue, el alia verba impetrativi et oplativi in oili,
έχoυσι μεν σχήμα τοιούτον , σημασίαν δε μέλλοντος, quæ sequuntur, quanquam sub ejusmodi figura In
αντί του Καταστήσεται , και στήσεται, και εξελεύ- φuendi sint posila , habent Lauren significationem
σεται, και τα τοιαύτα. Ταξον , φησίν επί την Iου- futuri temporis, ac si dixissel : Constituel, stabii ,
δαίαν τον διάβολον . Εισήλθε γάρ, φησίν, εις αυτόν και exibil, et sic de singulis : Constitue, inquit, dis
Σατανάς . Το δ! Κατάστησον , αντί του Παραχώ- boluin super Judam : intravil enim , ut legimus in
ρησον καταστήναι, κατά το της Γραφής ιδίωμα, Evangelio, in eum Satanas 1. Constitue vero posuit,
περί ου πολλάκις ειρήκαμεν . pro Pernille constitui, juxta peculiare illud Seri
pluræ idioma, de quo sæpe diximus.
και διάβολος στήτω εκ δεξιών αυτού . Στήσε- El diabolus slel a dexteris ejus. lloc est, ficl ci
ται εκ δεξιών αυτού , τουτέστιν , οικειωθήσεται ο Σα- Salanas familiaris : solent eniin familiares ac do
τανάς αυτώ . Των οικείων γάρ ή δεξιά στάσις . Διο mestici alicujus slare ei a dextris. Atque ideo justis
και οι δικαιοι παρά τω Θεώ της δεξιάς άξιούνται C Deus dextram regionem in futuro judicio assigua
στάσεως και ετέρως δε, Στήσεται εκ δεξιών αυτού , vil. El aliler : Diabolus slabit a dextris ejus, dex
τουτέστι δεξιάς πράξεις αποτελών . Ει δε και περί tras illius operationes rapiens. Quod si apud Za
Ιησού του μεγάλου αρχιερέως γέγραπται, ότι και chariam prophetam scriptuin legimus dc Jesu
ο διάβολος ειστήκει εκ δεξιών αυτού· αλλ ' έχει Magno pontifce, quod diabolus stelerit a der
πρόκειται ότι του αντιστήναι αυτή • εστη γάρ εκ Iris ejus ' , animadrerlendum est, illic addi call
των δεξιών αυτού μαχόμενος ταϊς δεξιαίς αυτού sam , ut adversarelur ei . Sletit cnim a dixeris
πράξεσιν . ejus , ut bona, ac dextera illius opera impugna
ret.
' Εν τω κρίνεσθαι αυτόν , εξέλθοι καταδεδικα- Vers. 7. Cum judicetur, exeal cundemnalus . Cuin
σμένος . Εν τω κρίνεσθαι αυτόν υπό του ιδίου a morsu propriæ conscientiæ condemnalus ſucrit.
συνειδότος , εξελεύσεται από του συνεδρίου κατα- exibit de Judæorum concilio condemnalus : Preni .
κεκριμένος • και Μεταμεληθείς γαρ, φησίν, απέ . tentia enim ductus relulit triginta argentcos prin •
στρεψε τα τριάκοντα αργύρια τους αρχιερεύσι cipibus sacerilotum , et senioribus , dicens : Peccai
και τους πρεσβυτέροις , λέγων · "Ήμαρτον παραδούς tradens sanguinem innocentem . Illi autem dixerunt,
αίμα αθώον . Οι δε είπον • Τι προς ημάς ; συ ο Quil ad nos ? tu videbis 14. Λ seipso itaque atque ab
δύει • υφ' εαυτού γαρ κατεκρίθη , και υπ' εκείνων illis pariter condemnalus est : condemnantium enim
καταγνώσεως γάρ το, Συ όψει. verba sunt : Tu videbis.
Και η προσευχή αυτού γενέσθω εις αμαρτίαν . El oratio ejus fal in errorem . Aberrel, inquil,
Εις αποτυχίαν . "Οτε γάρ απέκλινε προς τους εχθρούς cjus oratio et non consequatur , φuod postulat .
του Χριστού, προσηύχετο μετ' αυτών εξολοθρευθήναι Οριabat enim Judas, votisque ac precibus ipse pa :
και τον Χριστόν, και το μνημόσυνον αυτού · και απλώς riter, ac Christi inimici , quibus se conjunxeral, id
αποτεύξεται ών αιτεί, διά τήν δυστροπίαν αυτών. umum pclobant , ut erlerminaretur Christus, et
ejus memoria deleretur.Inanis igitur fuit hujusmodi corum oratio, el volum . Vel , gereraliter criam di .
ril, quod omnis ejus oratio aberrabit, quod non fruclur oplalis rebus, ob pravos ac perversos sci
licet ejus mores .
Γενηθήτωσαν αι ημέραι αυτού ολίγαι. Τελευτή- Vers . 8. Fiant dies ejus pauci. Cilo post proditio
σει ταχέως. Μετά γάρ την προδοσίαν ολίγον επέζησε,nem moriclur. Moilico enim icmpore supervixit.
και ευθύς απήγξατο. cum paulo post suffocalus sit.
11 Matth . V , 11 Joan. Χι. 27. 18 Zacliar . υι, 1 . • Matili . xxv:ι , 3, 4 .
1075 EUTHYMIC ZIGABENI 1076
Ei episcopatum ejus accipiul aller. Malihias sri- A Και την επισκοπήν αυτού λάβοι έτερος . Την
licet, qui illius apostolatum sortius est Apostoli αποστολικήν αυτού επισκοπής λήψεται έτερος . Ο
quippe, episcopi , ioc est, custodes erant et pisto- Ματθίας δηλονότι και αντί αυτού κληρωθείς • οι από
res credentiuin . στολοι γάρ των πιστευόντων φύλακες ήσαν και ποι
μένες.
VERs . 9. Fiant filii ejus orphani, el uxor ejus ri- Γενηθήτωσαν οι υιοί αυτου ορφανοι , και η
dua . Hec , et que sequuntur ad Judam pertinere γυνή αυτού χήρα . Τούτο και τα εξής ουκ αφο
non videntur, cun de uxore , aut de filiis ejus, sa- ρώσι προς τον Ιούδαν ουδέν γάρ περί γυναικός
cra Historia nobis nihil tradiderit . Alque ideo αυτού και τέκνων ιστόρηται. Διό φησιν ο Χρυσόστο
Chrysostomus dicit bæc prædicla esse de alio quo- μος περί ετέρου ταύτα προφητεύσαι τον Δαβίδ , επι
Jam , qui posl reditum populi e Babylone, sacer- βουλεύσαντος την ιερωσύνην μετά τους χρόνους της
dotium invadere conatus est , in quo maniſeste έκ Βαβυλώνος επανόδου , εις ον και προδήλως πε
hrc omnia adimpleta esse traduntur . πληρώσθαι πάντα .
VERS. 10. Fluctuantes transferantur filii ejus, el Σαλευόμενοι μεταναστήτωσαν οι υιοί αυτού ,
mendicent.. Veluti tempestate concussi ex proprie ,B και έπαιτησάτωσαν . Διασειόμενοι μεταναστήσονται
domus sede transferenlur, el mendicabunt, pau- από του ιδίου οίκου, και έπαιτήσουσι , προς τη φρφα.
perlalem una cum cæleris calamitalibus susti- νία και μετανάστασιν και πενίαν υφιστάμενοι .
bentcs.
Ejiciantur de habitaculis suis. Ex ipsis etiain 'Εκβληθήτωσαν εκ των οικοπέδων αυτών.
habitaculis ejicientur, nec in eis dabilur habitandi Εκβληθήσονται και εξ αυτών, μηδε εν αυτοίς οίκείν
facultas. Per babitacula auiem (ul Græca dictio , al- συγχωρούμενοι . Οικόπεδα δε τα ερείπια των οικιών ,
xéza, significantius denolat), ruinas domoruin Τοιαύτην γαο, και ούτου δώσουσι δίκην , ως κοινω
intelligiι . Ηujustnoli vero penas dabunt , quia a- νήσαντες της του πατρός μοχθηρίας.
lernze iniquitatis fuere participes .
Vers . 11. Scrulelur fenerator omnem substantiani 'Εξερευνησάτω δανειστής πάντα όσα υπάρ
ejus . Scrutabilur cam fenerator , quærens sibi χει αυτώ. Εξερευνήσει ζητών εκάνωσιν των χρεών,
riddi qua crediderat, οίς έτι ζών περιπέπτωχε .
El diripiant ulieni labores ejus. Post feneralo- Και διαρπασάτωσαν αλλότριοι τους πόνους αυ
rem , isli rapient quæcunque fuerint relicta . του. Διαρπάσουσι μετά τον δανειστών τα υπολει
C φθέντα.
Vers . 12. Non sii illi adjulor. Nemo ei opem ali- Μη ύπαρξάτω αυτώ αντιλήπτωρ . Ουχ υπάρξει :
qua : n ferat : post mortem scilicet , μετά θάνατον δηλονότι .
Nec sil , qui misereatur pupillis ejus. Nec erit ali- Μηδέ γενηθήτω οικτίρμων τοϊς ορφανούς αυτού .
quis, qui eoruin misercalur, ob rationem superius Ου γενηθήσεται διά την ανωτέρω ρηθείσαν αιτίαν .
dictam .
Vers. 13. Fiant filii ejus in exterminationem . Γενηθήτω τα τέκνα αυτού εις εξολόθρευσιν .
Sed nec simplicitis externinabuntiur : quinimo 'Εξολοθρευθήσονται , και ουχ απλώς , αλλά άγονα •
el ipsi crunt sine prole. Addidit enim Proplieia di- επήγαγε γάρ :
Ce : 6 :
In generatione una deleatur nomen ejus. Delebilir 'Εν γενεά μια εξαλειφθείη το όνομα αυτού .
ejus memoria conclusa in una generatione : in 'Έξαλειφθήσεται το μνημόσυνον αυτού, εν γενεά
unica, inquam , generatione ipsorum filiorum , nul. μια συγκλειόμενον , τη των τέκνων μόνων , μη
lis aliis post se liberis relictis . υπολιμπανομένων εκγόνων .
Vers, 14. In memoriam redeal iniquitas paren- 'Αναμνησθείη η ανομία των πατέρων έναντι
D Κυρίου.Του πατρός , και του πάππου , ως κακείνων ή
Ium ejus in conspec!u Domini. Pareolum , lioc est,
pauris, et avi, et aliorum majorum , Nam de m :a1re συμπραξάντων αυτώ, η παιδοτριβησάντων εις κα
particulariter inſerius dicit. Horum vero iniquilas χίαν. 'Αναμνησθήσεται δε , αντί του Ου παροραθήσε
redibit in memoriam : quia una adjutores ei ſuere, ται και ου συγχωρηθήσεται αυτοίς .
vel quia filios restituerunt ad vitia. Redituram autem iniquitalem eorum in niemuriaın, ideo dicit, quia
non dimillelur eis delictum nec oblillerabitur, aut nihil existimabitur.
El peccalum malris ejus non delealur. Non dele- Και η αμαρτία της μητρός αυτού μή εξαλειφθείη .
bilur : quia simul cum parentum iniquilalc pecca- Ουκ εξαλειφθήσεται, κακείνης ομοίως τους πατράσιν
tam mairis condemnabilur. Per iniquitalein aulem αυτού κατακρινομένης . 'Ανομίαν δε και αμαρτίαν
el per peccatum istorum , institutionem filiorum λέγει, την επι τω συμπράξαι η παιδοτριβήσαι εις
intelligit ad vitia , vel consensum , aut auxilium κακίαν , ώς είρηται.
præstiloni corum delictis .
Vers . 15. Fiant cornm Domino semper. Eorum Γενηθήτωσαν εναντίον Κυρίου δια παντός .
peccata et iniquitaies erunt semper coram Deo, id Γενήσονται ή ανομία, και η αμαρτία αυτών ανεπί
est , nunquam eorum obliviscelur Deus. ληστοι, άει έσονται παρά Θεού.
 1077 COMMENT. IN PSALMOS. 1078
Και εξολοθρευθείη εκ της γης το μνημόσυ- Α Ει calerminetar de terra memoria ejus . Pursus
η αυτού . Πάλιν εις την περί του Ιούδα προφη . ad propheliam revertitur de Juda, el est mollus
τείαν ανέδραμε είδος γαρ και τούτο, προφητείας hic quidam , consuetus aliquando apud prophetas ,
μεταξύ διακόπτειν , υπόθεσιν ετέραν εμβάλλειν, quo prophetias intercidunt, et alia in medio po
είτα πάλιν επί την προτέραν ανάγεσθαι , καθώς αν nunt, ac rursus ad primum argumentum redeunt,
ύφηγήσεται το Πνεύμα το άγιον . Έξολοθρευθήσε- siculi subministraveril sanclus Spirilus. Extermi
ται , φησί , μήτε κτήσεώς τινος , μήτε γενεάς κατά nabitur vero memoria ejus, quia nec buna ejus,
διαδοχήν το μνημόσυνον αυτού σωζούσης. nec generalio per successiones , illius memoriam
servabunl.
Άνθ' ών , ουκ εμνήσθη ποιήσαι έλεος . Διότι, VeRs. 18. Eo quod non recordatus est facere miseri .
φησίν, ουκ ήθέλησε ποιήσαι έλεος, εις τον αδίκως cerdiam. Quoniam,inquit, noluit facere misericor
επιβουλευόμενον · αλλά και μάλλον συνέπραξε τους diam erga eum , qui summis impetilus injuriis, et
επιβουλεύουσι . Διότι , ουκ εμνήσθη ών ευεργετήθη multiplicibus oppressus ſuit insidiis . Quinimo com
παρά του Χριστού • ώστε μνησθείς αυτών , ποιήσαι ipsis etiam insidiatoribus conspiravit, Ireneficiorum
Ελεος , είτουν ελεήσαι . sibi a Christo collatorum immemor. Nam si mc
B minisset, verisimile cst facturum eum fuisse niisc
ricordiam , hoc est, illius miserlutuin ſuisse.
Και κατεδίωξεν άνθρωποι πένητα και πτωχών , Vers. 17. Ei persecutus est hominem pauperem ,
και κατανενυγμένον τη καρδία , του θανατώσαι . el inopem , et compunctum corde, at mortificaret.
Χατεδίωξεν αυτόν ότε λαβών όχλον πολλών μετά Perseculus vero eum cst , quando accepta lurba
μαχαιρών και ξύλων από των αρχιερέων και πρεσ mulla a principibus sacerdotum el senioribus po
βυτέρων του λαού, ήλθε ζητών αυτόν . Πένης δε και puli , cum gladiis et lignis venit, ol eum quære
πτωχός , ο Χριστός , διά την ευτέλειαν της σαρκός , rel. Inops aulem el pauper Christus dicitur, ob
και διά το μή έχειν που την κεφαλήν κλίνειν ανά lenuitalem assumplæ carnis, et quia adco inops
γνωθι και την εξήγησιν του α ' στίχου του μ ' ψαλ csal, ut non baberet, ubi capul reclinaret, ut dixi
μού . Καταrerυγμένος δε τη καρδία , κατά το , mus in principio psalmi xl. Compunctum vero
Μάθετε απ ' εμού , ότι πράος ειμι και ταπεινός τη corde dixit , juxta illud : Discile a me, quia mitis
καρδία . sum , el humilis corde 78.
Και ηγάπησε κατάραν , και ήξει αυτώ , και ουκ .Vers. 18. El dilezil malediclionem , el veniet ei,
Hodinoer sudoglav,ral yaxpur nostal dr avrov. Cet noluit benedictionem, et elongabilur ab eo. Pro
Διά των έργων γαρ , την μεν έπεσπάσατο , την δε priis enim operibus alteram allraxit , el altcram
επεχρούσατο και καταρώνται μεν αυτώ πάντες οι repulil : el maledicent quidem ei pii ac ødeles om
ευσεβείς , ευλόγει δε ουδείς . nes , bencdicet autem neno.
Και , ενεδύσατο κατάραν , ως ιμάτιον . " Ολον Et indulus est maledictione , quasi restimento.
αυτόν δι' όλου συνέχoυσαν, καιμη χωριζομένην.
ενεδύσατο δε αυτήν, διά του μίσους της προδο
Μaledictione, inquam , qua prorsus semper deli
nebalur , quae nunquam ab eo aberat. Indulus est
σίας . autem ea , proditione intercedente.
Και εισήλθεν ωσεί ύδωρ εις τα έγκατα αυτού . El ingressa est quasi aqua interiora ejus. Non
Ουκ έξω μόνον περιέσχεν αυτόν, αλλά και ένδον exlerius tantum hujusmodi malediclio cum cir
εχώρησε . cumdedit, sed ea clia.ll, non sccus alque aqua ,
intrinsecus imbutus est .
Και ωσεί έλαιον εν τοις οστέους αυτού . Ουκ εν Et quasi oleum in ossibus ejus. Nec tantum intro
δον μόνον , αλλά και ενδοτέρω . Αύξει δε το πράγμα , ingressa est, sed ultra etiam interius magis pene
δηλών το μέγεθος της κατάρας • και διά μέν του Lravil. Auget aulcm sermone suo loc lacium Pro
D
υδατος , αινιττόμενος το σφοδρών αυτής · διά δε του phela, grandem esse indicans maledictionis cumu .
ελαίου το δυσεχνιπτον , και μόνιμον . lum, Et per aquam quidem, cjus rchemenliani
ostendit, per oleum vero difficultalem in abluendo,
et consequenter illius diuturnitatem .
Γενηθήτω αυτώ ως ιμάτιον , και περιβάλλεται , Vers. 19. Fiat ei quasi vestimentum , quo circum
και ώσει ζώνη , ήν διά παντός περιζώννυται . Γε . datur, el quasi zona , qua semper accingitur. Ea
νήσεται ώστε συνέχεια , και διασφίγγειν αυτόν . scilicet ratione , ut perpeluo eum contineat er
persiringat .
Τούτο το έργον των ενδιαβαλλόντων με παρά VeRs. 20. iloc opus detrahentium mihi a Domino.
Κυρίου. Αυτη η τιμωρία παρά Κυρίου των εν Ιου- lluc opus, id est, hæc pæna , seu hoc opus pæna
δαίους διαβαλλόντων με , τουτέστι , του Ιούδα , και rum , quas supra commemoravimus Judam et com
των κατ' αυτόν . Τούτο το κολαστικών έργων, περί plices passuros esse : htc , inquam , pena , Judæ
ου προείρηται , ότι πείσεται τόδε , και τόδε · ή των et sociorum . mibi delrahentium , a Domino erit.
18 Blatth. Χι, 29.
 1079 EUTNYMII ZIGABENI
1680
Yel juxta aliam litteram, hoc est, opus Imominum A ενδιαβαλλόντων με παρά Κυρίου , εν τω λέγειν με
detrahentium mihi apud Dominum , dum scilicct αντίθεον.
.
me Deo dicunt adversarium esse .
El eloquentium mala adversus animam meam. και των μαθούντων πονηρά κατά της ψυχής
Dixiinus in psalmo XL , ibi : Adversum me cogita . μου. Είρηται εν τω δηλωθέντι μ ' ψαλμώ Κατ '
bani mala mihi.
εμού , ελογίζοντο κακά μοι, και ζήτησαν την εξή
τησιν αυτού .
Vers . 21. El iu, Domine,,Domine, fac mecum pro . Και , Κύριε , ποίησον μετ ' εμού, ένεκεν του
pler romen trum . Fac in me misericordiam , Non ονόματός σου. Ποίησον εις εμέ έλεος δηλονότι , ουκ
quia ea ego dignus siin , sed propler le, qui mise- επειδή αξιός είμι, αλλά διά σαυτόν , ότι φιλάνθρω
ricors es. Hnmano alitein more Christus hic preces πος εί, και ελεήμων. Ως άνθρωπος δε καθικετεύει ,
suas fundit, docens nos , uli animi moileratione, si παιδειων ημάς αδικουμένους μετριοφρονείν , και
quando injuria albicimur, atqne hoc pacto divinuin
nobis auxilium allrahere. Dictum est etiam in eo ούτω την θείαν επισπάσθαι βοήθειαν. Είρηται δε
dem psalmo ex Christi persona : Tu auten , Domine ,
:
και εν τώ δηλωθέντι ψαλμώ • Συ δε, Κύριε , ελέη .
miserere mei ; el mulla alia ejusmodi in xxi psalmo B σόν με » και εν τω κα', πολλά τοιαύτα γέγρα .
legi possunt .
Quia bona est misericordia lun. floc est, semper "Οτι χρηστών το έλεός σου. "Οτι χρηστον αεί ,
lililis alque efficax . llumana quippe misericordia ότι ενεργόν : το δε των ανθρώπων , έστιν ότι βλαβε
sæpenumero inelficar est , interdum vero etiam
nocel .
ρόν, και ανενεργητου.
Vers . 22. Libera me quia inops , el pauper sum Ρύσαι με τι πτωχός και πένης ειμι εγώ. Περί
eyo . De inope el paupere superius diximus. Le πένητος, ανωτέρω δεδήλωται. Είρηται
gimus etiam dictum ex Christi persona , in psalmo δε και ενκαιτω
πτωχου και ψαλμώ· 'Ρύσαι από ρομφαίας
131 : Libera a framea , Deus, animam meam ; et in την ψυχήν μου και εν τη Ευαγγελίω δε γέγρα
Evangelio :: Paler, salva me ex hac hora ' 6.
Et cor menm urbatum est intra me. Legimus πτα:
Και• Πάτερ , σώσον
η καρδία με έκ της ώρας
μου τετάρακται ταύτης
εντός μου .. Και
ctiam eum disisse in Evangelio : Nunc anima mea τούτο εν τώ Ευαγγελία γέγραπται · Νύν γάρ. φησιν ,
Turbula est 11 : item : Tristis est anima mea usque
ad morlem ** η ψυχή μου τετάρακται: και Περίλυπός εστιν ή
C ψυχή μου , έως θανάτου .
Vers . 23. Sicut umbra , quæ declinal , ablalas " Ωσει σκιά εν τω έκκλίναι αυτήν , αντανηρέ .
suin . Tam cilo ablatus sum , inquit, sicut auſerlur θην. Ανηρέθην ούτω ταχέως , ώσει σκιά, εν τώ,
umbra cum delelur. Præpositio autem illa quæ ha- αφανισθήναι αυτήν. " Η τοίνυν περιττή η πρόθεσις
Betur in dictione Grecs , αντανηρέθην , aut super κατ ' ιδίωμα της Εβραϊδος διαλέκτου • η, Αντι των
Mia est Hebraici sermonis more , aut idem sibi αγαθών ών εποίησα αυτοίς , αντανηρέθην.
vull ac si diceretur :: Pro bonis , quip cis conloll ,
ego contra ab illis ablatus, atque intercapillis sum.
El excussus sum sicul locusiæ . Tam facile, in- Και εξετινάχθην ώσει ακρίδες . Ούτως ευκόλως
quil , ob summam corum invidiam e præsenli vila ώσει ακρίδες : εξετινάχθην δε της παρούσης ζωής ,
prcussus sum , ut locustä сxcutiun'ur , si quando υπό του φόνου ώσει ακρίδες τυχόντος τόπου , υπό
ventis fuerint agiralæ .
ανέμου .
VeRs. 24. Genua mea in firmala suni a jejunio , Τα γόνατά μου ήσθένησαν από πτωχείας , και
el caro mea immutala esl propler oleum . Duram
ή σάρξ μου ήλλοιώθη , δι' έλαιον. Έστενωμένον
quippe alque asperam vitam agebat Dominus, et γάρ και κατεσκληκότα , και αυχμηρόν βίον έζησε :
lestimonium redilunt quadraginta jejunii dies, el D
και μάρτυς η τεσσαρακονθήμερος νηστεία , και οι
panes illi hordeacei , et spicæ quæ vellebantur a κρίθινοι και οι τιλλόμενοι παρά των μαθητών στά
discipulis : larnetsi,, benigna quadam dispensatione , χυες · ει και κατ' οίκονομίαν, έστιν ότε μετελάμβα .
lauliori aliquando mensa uterelur. El caro mea νεν ιλαρωτέρας τραπέζης. Και η σάρξ μου, φησίν,
immutala , scu coinmulala est ad isperitatem el ηλλοιώθη προς σκληρότητα και δυσμορφίαν , δι '
squaliditatem quandam , atque hoc propter indi. ένδειαν ελαίου , δι' αναλειψίαν " οι παλαιοί γάρ,
gentiam olei : quia scilicet olev unctus non sum . λουόμενοι ήλείφοντο .
Sulebant enim veleres ungi , cum lavarenlur.
VeRs. 25. El ego ſuctus sum opprobrium illis . Καγώ εγενήθην όνειδος αυτοίς , Τοις μιαιφόνοις
Illis, inquam , sanguinolentis Judæis , qui Cori- Ιουδαίοις · ωνείδιζον γαρ και ενέπαιζον αυτώ, ώς
slum exprobrabant atque ei illudebant, iil scribuni εν τοις Ευαγγελίους ιστόρηται .
Evangelistu .
Viderunt me, el commoverunt capila sua. Vide- Είδοσάν με, και εσάλευσαν κεφαλάς αυτών .
** Joan . ΧΙ , 27. 11 lidl . 18 Matth . ΧΧν1 , 38.
1081 COMMENT. IN PSALMOS . 1082
Είδος με κρεμάμενον επί του σταυρού • Οι δε πα- Arunt της suspensnm in ligno : Pertranseunles enim
ραπορευόμενοι έβλασφήμουν αυτόν , κινούντες blasphemabant eum, moventes capila sua, el dicen
τάς κεφαλάς αυτών , και λέγοντες · “ Ο κατά- 188 : 0 qui destruis templum , el in tribus diebus ædio
Αύων τον ναόν και εν τρισιν ημέραις οικοδομών , βεας illud , salva tenuelipsum 1 .
σώσον σεαυτόν .
Βοήθησόν μοι, Κύριε ο Θεός μου , και σώσόν Vers. 26. Adjura me, Domine Deus meus, el snl
με κατά το έλεός σου. "Ωσπερ ως άνθρωπος έπα . rum me fac secundum misericordiam tuam. Quem
θεν , ούτω και ως άνθρωπος παρακαλεί τον Θεόν. admodum , velut bomo patiebalur, ita etiam velat
Το & Κατά το έλεός σου, αντί 'Εν τω ελέει σου liomo preces ſundit ad Deum. Quod vero ail : Se
και ως ελεήμων . cundum misericordiain fuam, id est , In mise
ricorilia fila , ci tanquam misericors.
Και νότωσαν ότι η χείρ σου αύτη, και συ , Vers. 27. El sciani, quia manus lua hæc, el 18,
Κύριε, εποίησας αυτήν. "Οτι η βοήθειά σου αύτη Domine, fecisti eam. Sciant , inquit, quod su rilium
η βοήθεια τουτέστι. "Οτι ση η βοήθεια και αντίληψις , hoc luum est. Adjuvisti enim me, tanquam Filium
βοηθούντος , ως ηγαπημένων υιώ και οι παρορώντος , Bο dilectum, nec despexisti veluti tibi adversarium .
ώς αντίθεον .
Καταράσονται αυτοί, και συ ευλογήσεις. "Έλε- VeRs . 28. Maledicent illi , el lu benedices. Nicebant
γον γάρ οι θεομάχοι• Μήτις των αρχόντων επι- enim Judiri illi Deo inimici : Nunquid aliquis ex
στευσεν εις αυτόν, και εκ των Φαρισαίων ; αλλ' principibus credidit in eum , aui ea Phariscis ?sed turba
όχλος ούτος ο μη γινώσκων τον νόμον , επικα hæc , quae non cognoscil legem , maledicla est so.
τάρατοι εισι. Κατάρα δε άλλως , και η βλασφημία . Maleilictio eliam dicitur blasphernia .
Οι επανιστάμενοι με αισχυνθήτωσαν. Αίσχυν- Qui insurgunt in me, confunduntur. Posi resur
θήσονται , και κατά την εμήν ανάστασιν, και μετά την rectionem enim meano , and post universaleo re
παγκόσμιον. surrectionem , omnino confundenlur.
ο δε δούλος σου ευφρανθήσεται . Έπί τοις Servus aulem (uus lalabitur , propter homines
σεσωσμένους των ανθρώπων . qui salvati fuerint.
Ένδυσάσθωσαν οι ενδιαβάλλοντές με , έντρο- Vers. 29. Induantur , qui detrahunt mihi, pudore.
πή . Ένδύσονται αισχύνην , εις πάντα τα έθνη , Induentur confusione ; dispersi in omnes gentes,
διασκορπιζόμενοι , και δουλεύοντες, και ατιμαζί- servituli adducti, atque inlionorali .
pevot. C
και περιβαλέσθωσαν ως διπλοΐδα αισχύνην Et operiantur, qunsi diploide, confusione sua.
αυτών . Περιβαλούνται . Τα αυτά δε λέγει και νυν: Eimilem sensum aliis repelit verbis . Diplois autem
διπλοις δε το διπλούν ιμάτιον. est veslis duplex.
Εξομολογήσομαι τω Κυρίω σφόδρα εν τω Vers. 30. Confitebor Domino valde in ore meo
στοματί μου. Ευχαριστήσω, ως Ρύστη και Σωτήρι. Gratias ei agam, Liberatori el Salvalori .
Και εν μέσω πολλών αινέσω αυτόν. Και όν- in medio muliorum laudabo euni. Vere gratias
τως ευχαριστεί , και αινεί αυτόν εν μέσω πολλών , Deo agit Christus, et vere laudat eum in medio
αναγινωσκομένων των Ευαγγελίων , εν οις δοξάζει mullorum , cum assidue in Ecclesia leganlur Evan.
τον Πατέρα . grlia, in quibus Patrem laudat et glorifical.
' Οτι παρέστη εκ δεξιών πένητος του σώσαι εκ VERS. 31. Quia astitil dextris pauperis, il sul
των καταδιωκόντων την ψυχήν μου . Έκ του ram facerel a persequentibus animam meam . A dex
δεξιού γάρ μέρους , οι συμμαχούντες περίστανται ή iera enim parle astant , qui in bello alicui opem
και άλλως : Εκ των δεξιών πράξεων, παρέστη επί ferunt. Vel aliter : Astilit ex dexteris actionibus ,
των αρετών επισπώμενος εις αντίληψιν , και έσωσεν allecius ad ejus auxilium , ab illilis virtutibus : el
αυτόν, αναστήσας εκ των νεκρών. D salvavit eum , suscilando illum a mortuis .
Ψαλμός τώ Δαβίδ . Psalmus ipsi David.
ΨΑΛΜΟΣ ΡΘ. PSALMUS CIX .
Είρηται περί της τοιαύτης επιγραφής πολλάκις . De hac inscriptione sæpe dictum esi. Ilunc autem
Εις τον Χριστόν δε , και ο παρών ψαλμός αναγέγρα- psalmum Propheta in Christum conscripsit.
Real .
Elser ο Κύριος τω Κυρίω μου. Ο Θεός και Πα- VERS. 1. Dixit Dominus Domino meo , Paler as
της, προς τον Θεόν και Υιόν, μετά την από γης sumpto in celum Christo Domino dixit verba que
εις ουρανούς ανάληψιν. Ει δε γέγραπται· Κύριος sequuntur . Dominum autem Palream , et Dominum
ο θεός σου Κύριος εις έστιν, ου προς αθέτησιν eliam Filium appellal , divinilalem indicans utrius
τούτο του Μονογενούς, αλλά προς αντιδιαστολήν que persone . Quod si alibi scriptum legitus : Do
των ουκ όντων θεών. Είπε δε θεοπρεπώς και τούτο ininus Deus luus, Dominus unus est " , dic ! iim ii
δε το ρητόν εμφράττει τα στόματα των Ιουδαίων . ſuil , non ul unigenitum Filium Dcum esse negarel,

* Μatth , ΧΑνι, 30, 40. • Joan . νιι , 48, 49. 81 Deut. νι , 4.

 1087 EUTHYMII ZIGABENI
1083
usque ad secntum tis es ", tannetsi nec a sculo Α έγέννησεν η Παρθένος , ευδοκία Πατρός , και συνερ
tantum , sed et anle sæculum : neque usque in sæ- γεία Πνεύματος αγίου , κακώς άρα νοούσιν » έδει γάρ
culum tantum, sed etiam sine line eum esse, di- ειρήσθαι, Προ ανατολών εωσφόρου , και μή Πρό
vina tradant Eloquia. Oportet igitur verba bæc έωσφόρου μόνον • δει γαρ το Προ ηλίου , απλώς ,
digne Deo Intelligere, atque illud concludere, quod το προ της υπάρξεως αυτού βούλεται σημαίνειν ,
ante omnia, etiam ante ipsa secula ,, semper fuerit ώσπερ και το , Προ ανατολής αυτού , τον όρθρον (26).
hæc divina generalio. li itaque qui verba illa : Anle luciſerum , referunt ad noclem qua Christus
gecundum carnem nalus est, Patris nimirum beneplacito , el cooperatione sancti Spiritus, non recte
Prophetie sermonein intelligunt. Oportuisset enim dicere : Ante orlum luciferi, et non Ante Inciſe
rum. Nam quod simpliciter dicitur, Aule solem, tein pus significat, quod ſuit anle ipsius solis na.
luram , quemadmodum contra , si, Anle solis ortum, dixeris , lempus diluculi significabis. (Magnus Ba
silius iu sermone de Spiritu sancto, all, quod, dicitur quid ex aliquo esse, vel ratione crealionis,
>

juxta illud : Unus est Deus Pater ex quo omnia " ; vel ratione naluræ , juxta illud : Operatio nostra
at nobis esl, el quemadmodum splendor solis ex sole ; vel ralione generalionis, justa illud : Ego
crivi ex Palre ". Item quod hic legimus : Et ulero anle luciferum genui le, non quoit Deus uterum ha
.

beat, sed quia veri alque ingenui liberi, ex utero parentum nasci solent. Hac igitur ratione, boc in
loco Deus ventrem se in generatione Filii habere dixit, ad confusionem impiorum : ut in seipsis
propriam illi considerantes naturam, discant Filium , verum fructum esse ex Patre, veluti qui es
illius ventre dicitur esse generatus.)
Vεις . 4. Juravit Dominus . Οι indignatio in Deo B "Ομοσε Κύριος . "Ωσπερ ο θυμός επί θεου λεγό
perturbationem non significat, sed molum divinæ μενος, ου σημαίνει πάθος , αλλά την κίνησιν της
polestatis ad vindictam , ita juramentum Dei non τιμωρητικής δυνάμεως , ούτω και ο όρκος αυτού ,
humanos jarandi ritus , sed confirmationem atque την βεβαίωσιν δηλοί, και ου τον παρ' ημίν γινόμενον
asseverationem significat divinæ senlentiæ.
όρκον.
El non pænitebit eum. Hoc est, non mutabit de- Και ου μεταμεληθήσεται . Ου μεταβολεί το
cretum , quemadmodum sæpenumero Deus con- δεδογμένον , ουκ αλλοιώσει, καθάπερ ποιεί πολλάκις
sulto multis in rebus facit. Quid autem juraverit , επ' άλλων , δι' οικονομίας . Τα δε ώμοσε , τουτέστι
hoc est, quid asseveranler decreverit , audi : βεβαίως απεφήνατο , άκουσον .
Tu es sacerdos in ælernum , secundum ordinem Συ ει ιερεύς εις τον αιώνα, κατά την ταξιν
Helclisedech . Sacerdos quidem veluti qui mysti- Μελχισεδέκ . Ιερεύς μεν , ώς άρτου και οίνου με
cum panem et vinum in Cena apostolis tradidit , ταδούς τους αποστόλους , εν τω μυστικό δείπνο ,
quemadmodum Melchiselech Abrahe el sociis καθάπερ ο Μελχισεδέκ τοις περί 'Αβραάμ , ετε
dedit redeuntibus e bello . Æternum autem est hoc υπέστρεψαν από του πολέμου . Εις αιώνα δε, ως
facerdotium , quia nec principium dierum , nequeμήτε αρχήν ημερών , μήτε ζωής τέλος έχων , κατά
vils inem habel : ratione nimirum divinilatis C“ την θεότητα , ώσπερ οο Μελχισεδέκ , κατά την ιστο
Christi , quemadmodum nec ullumn habuisse prin- ρίαν. 'Αλλα Μελχισεδέκ μεν , ουκ έχει ταύτα , διά το
cipium , aut finem ipsum legimus Melchiseilech . παρασιωπηθήναι τη ιστορία της Γραφής : ο δε
Verum hunc Melchisedech principium aut finem Χριστός , διά την αλήθειαν.
non habere dicimus, quia historia id lacuil . At Christus divinitatis suæ nullum vere unquam
principium habuil, nec finem ullum habiturus est .
VERS. 5. Dominus a dexiris tuis. Auxilium ei Κύριος εκ δεξιών σου. Βοηθών ως ανθρώπω . Και
veluti homini laturus. Nam et in psalıno iv ex εν τω ιε ' ψαλμό γέγραπται • Προωρώμην τον Κύ
persona Christi scriplim legiinus .: Providebam ριον ενώπιόν μου δια παντός , ότι εκ δεξιών μου
Cominum in conspectu meo semper , quoniam a dexo εστίν, ίνα μη σαλευθώ.
Iris est mihi , ne commovear .
Confregit in die iræ suæ reges. De die judicii Συνέθλασεν εν ημέρα οργής αυτού βασιλείς .
serimo est, quando impios reges conterct Deus, Περί της ημέρας της κρίσεως ο λόγος , ότι συντρί
statutis nimirum ab eo penis. Quod si reges ipsos ψει τους ασεβείς βασιλείς , εν ταις αποτεταγμέναις
contriveril, perspicuum est quod multo facilius κολάσεσιν. Ει δε τους βασιλείς , δηλον και τους άλ
cæteros omnes punicl, qui adversus eum delique- D lous távias.
rini .

90 Γsal . LX, ΣΙΣ , 2. 1 1 Cor. VΙΙ , 6 . » John . XVI , 38.

Variæ lectiones .
γάρ έστιν ο προ Εωσφόρου καιρός) ο Χριστός ετέ- (26) Lociis Basilii Magni quem habet versio La
χθη , το κατά Λουκάν Ευαγγέλιον δείκνυσι . φησί lina, leest etiam in meis codicibus Mosquensi.
γαρ , ότι των ποιμένων αγραυλούντων , κ. τ. λ. ΜΑτ. bus. lo .
TIEI.
Cod . Mosquensis 3 addit : Τούτο δε το
ρητών ήρμήνευσε σοφώς άρα και σαφώς ο μέγας Παι
 1085 COMMENT. IN PSALMOS . 1086
ρανοίς , ή έx Σιών , της εν Ιεροσολύμοις . Εκείθεν Α ex celesti Sion , vel es Sion, qua erat lierosoly
γάρ ήρξατο και η των κατορθωμάτων δύναμις , και mis. Hinc enim potentia operationuin , et prædi
και του κηρύγματος• νοηθείη δ' αν ράβδος δυνάμεως, calionis Christi, principium sumpsit. Intelligere
και ο σταυρός. Τί γάρ δυνατώτερον , ούτως ευχε- etiam possumus , per virgam virtutis, sanctan:
ως τροπουμένου τους εχθρούς ; crucem Christi . Quid enim ea potentius est, aut
elicacius, cum tam facile inimicos omnes in fugam
convertat ?
Και κατακυρίευε εν μέσω των εχθρών σου . Et dominare in medio inimicorum tuorum . In di
Υποτάττων αυτούς, και κατεξουσιάζων , και τη Lionem atque in dominium tuos inimicos compel
ζεύγλη των ευαγγελικών σου νόμων υπάγων . Τούτο lens , el jugo evangelico submillens. Hoc autem
γάρ ήν το παράδοξον, ότι μέσον των εχθρών ένα . sumina admiratione dignum fuit, quod apostoli in
πειλήμμενοι πανταχόθεν οι απόστολοι περιεγένοντο , inedio inimicorum constituti , minisque 2 perse
και ουχ απλώς έκράτουν , αλλ ' επιτατικωτέρως cutionibus tyrannorum undique impetiti, non lan
ικράτουν (24 ). cum illorum manus evaserint, sed potentissime
etiam eos superaverint.
B
Μετά σου ή αρχή , ενημέρα της δυνάμεώς σου . Vers. 3. Tecum principalus in die virtutis lua. In
Έν ημέρα ότε η δύναμις σου δείκνυται, τότε μετά illa, inquit, die quando virtus et potentia tua il
σου και η αρχή · τουτέστιν , εν σοί ή βασιλεία , ουκ lustrabilir, lecum erit principalus, hoc est, rc
έξωθεν επιγινομένη , αλλ ' ενούσα τη φύσει της θεό- gnum tuum tunc erit in te , non aliunde scilicet
τητός σου» είη δ' αν αρχή , και ο Υιός του Θεού , ως adveniens, sed divinitatis luæ naluræ conjunctus.
αίτιος πάντων , ήτοι Δημιουργός , ός έστι μετά (Ει quia dictio αρχή , principium significat , et prin
του Πατρός · ημέρα δε δυνάμεως, ή της πρώτης cipatum) intelligere possumus, quod principίurn
αυτού παρουσίας, και των απείρων θαυμάτων • ή η hoc in Ioco accipiatur pro Filio Dei, tanquam
της δευτέρας και της εσχάτης σάλπιγγος , της αν:- causa omnium , quia simul est cum Patre ; el quod
στώσης τους νεκρούς. dies virtulis sit primus cjus adveulus, quo mulla
fecit miracula : vel etiam secundus, quando ullima
luba mortuos omnes suscitabit.
“ Εν ταις λαμπρότησι των αγίων σου . " Οτε In splendoribus sanclorum tuorum . Quando splen
λάμψωσιν οι άγιοι σου . Τι γαρ λαμπρότερον τών debunt sancli lui. Quid enim apostolis fuil splen
αποστόλων ; οι περιέτρεχαν την οικουμένην λάμπον- didius, qui solis instar, totum orbem circumeun
τες , ώς ο ήλιος ταις των αρετών ακτίσιν · ει δε εν- ies, virtulum suarum radiis eum illustrarunt? Quod
ταύθα τοιούτου, ποταποί εν τη αναστάσει έσονται , si in præsenti vila adeo clari atque illustres fue
ότι οι δικαιοι ως ο ήλιος λάμψoυσι , κατά την rant , quales futuros eos esse credendum est, re
φωνήν Κυρίου ; ΕΙ τε γάρ επί της παρελθούσης surrectionis tempore , quando, juxta Domini vo
ημέρας, είτε επί της μελλούσης , ώς είρηται τούτο cem , Fulgebunt justi sicul sol 6 ? Sive igitur de
νοήσεις , ούχ αμαρτήσεις . prinio sive de secundo adventu lioc intellexeris,
non errabis .
Έκ γαστρος προ εωσφόρου εγέννησά σε . Το Er ulero ante luciferum genui le. Verba illa :
μεν , Κάθου εκ δεξιών μου , και το, 'Εκ γαστρες Sede a dextris meis, item isla : Ex utero ante luci
προ εωσφόρου εγέννησά σε , προσώπων του Πατρός ferum genui le, dicta mihi esse videntur, veluti ex
είρηται προς τον Υιόν και το δε, Ράβδον δυνάμεως , και persona Patris ad Filium . Illa vero : Virga virtulis
το Μετά σου ή αρχή , προσώπου του προφήτου . Και luæ, item illa : Tecum principalus in die virlulis luæ,
το μεν 'Εκ γαστρος,το γνήσιον δηλοί της γεννήσεως , ad Filium quidem , sed ex Prophelæ persona , pro
και το ταυτόν της ουσίας . Τα γνήσια γαρ γεννήματα ſerri. Ei bæc quidem verba : Ex utero, veram ae
εκ γαστρος των γονέων απογεννώνται . Το δε , Πρo D germanim illam divinam generationem significant,
έωσφόρου , το προ του γενέσθαι τον ήλιον · και εν atquc identitatem substantiæ . Vera elenim proles
τω οα ' ψαλμώ φησιν • Προ του ηλίου διαμένει το de venire parentum Generalur. Ma vero : Ante lu
όνομα αυτού τι ούν ; προ του ηλίου μόνον εγέννησεν ciferum , æternitatem divinæ hujus generationis,
αυτόν ; Ουδαμώς , έπει και αλλαχού φησιν. Και από dum ante luciferum eam fuisse allestantur, hoc
του αιώνος έως του αιώνος συ ει · καίτοι ουκ από est, antequam ipse sol creatus esset : quo lo
του αιώνος μόνον, αλλά και προ του αιώνος και ουχ quendi modo alibi etiam Propheta usus est, in
έως του αιώνος μόνον, αλλ ' απέραντος . Θεοπρεπώς ούν psalmo Lxxi dicens : Anle solem permanet nomen
τα τοιαύτα χρή δέχεσθαι, και το προ πάντων νοεϊν ejus; sed nunquid forle hoc ita intelligendum est,
εκ τούτων και το προαιώνιον . Οι δε νοούντες Πρό ut tantummodo eum Pater anle solem genueril, el
έωσφόρου την νύχτα (25) καθ ' ην τον Χριστόν non aulea ? Minime. Nam et alibi ail : A sæculo ct
* Μatth. 1111, 43 .
Variam lectiones .
(21 ) Corrige , επιτατικώτερον κατακράτουν : ur- (25 ) Ita lociis hic explicalur in scholio codicis
get enian compositum κατακρατείν. ΜAΤΤΙΠΕΙ . Alosquerisis in 8 , 7 , 388 : "Οτι μεν εν νυκτί (ούτος
1087 EUTHYMII ZIGABENI 1083
μεque ad occulum ( s " , tametsi nec a sculo Α έγέννησεν η Παρθένος , ευδοκία Πατρός , και συνερ
Tantum , sed el anle sæculum : neque usque in sæ- γεία Πνεύματος αγίου , κακώς άρα νοούσιν έδει γάρ
culum tantum, sed etiam sine fine eum esse, di- ειρήσθαι, Προ ανατολών εωσφόρου , και μή Πρό
vina 1radant Eloquia. Oportet igitur verba hac εωσφόρου μόνον · δει γαρ το Προ ηλίου , απλώς,
digne Deo Intelligere, alque illud concludere, quod το προ της υπάρξεως αυτού βούλεται σημαίνειν,
ante omnia, etiam ante ipsa secula , semper fuerit ώσπερ και το , Προ ανατολής αυτού , τον όρθρον (26).
hæc divina generatio. li itaque qui verba illa : Ante luciferum , referunt ad noclem qua Christus
secundum carnem nalus est, Patris nimirum beneplacito, el cooperatione sancli Spiritus, non recte
Prophetie sermonem intelligunt. Oportuisset enim dicere : Ante orlum luciferi , et non Ante læciſe
rum. Nam quod simpliciter dicitur, Aule solem, teinpus significat, quod fuit ante ipsius solis na.
turam , quemadmodum contra, si , Ante solis ortum , dixeris, lempus diluculi significabis. (Magnus Ba.
silius iu sermone de Spiritu sancto, all , quod , dicitur quid ex aliquo esse, vel ratione creationis,
juxta illud : Unus est Deus Pater ex quo omnia " ; vel ratione naluræ , juxta illud : Operatio nostre
ex nobis est, et quemadmodum splendor solis ex sole ; vel ralione generationis, juxta illud : Ego
erivi ex Palre". Item quod hic legimus : Ex ulero anie luciferum genui le, non quod Deus uterum ba.
beat, sed quia veri atque ingenui liberi , ex utero parentum nasci solent. Hac igitur ratione, boc in
loco Deus ventrem se in generatione Filii babere dixit, ad confusionem impiorum : ut in seipsis
propriam illi considerantes naturam , discant Filium, verum fruclum esse ex Patre, veluti qui er
illius ventre dicilur esse generalus.)
Vras . 4. Juravit Dominus . Uι indignatio in Deo B " Ομοσε Κύριος. "Ωσπερο θυμός επί θεου λεγό:
perturbationem non significat, sed molum divinæ μενος , ου σημαίνει πάθος , αλλά την κίνησιν της
polestatis ad vindictam , ita juramentum Dei non τιμωρητικής δυνάμεως , ούτω και ο όρκος αυτού ,
hu αιanos jurandi ritus , sed confirmationem atque την βεβαίωσιν δηλοί , και ου τον παρ' ημίν γινόμενον
asseverationem significat divinæ sententiæ. όρκον .
Ei non penilebil eum. Hoc est, non mutabil de- Και ου μεταμεληθήσεται . Ου μεταβαλεί το
cretum , quemadmodum sæpenumero Deus con- δεδογμένον, ουκ αλλοιώσει, καθάπερ ποιεί πολλάκις
sulto multis in rebus facit. Quid autem juraverit, επ' άλλων , δι ' οικονομίας . Τα δε ώμοσε , τουτέστι
hoc est, quid asseveranler decreverit , audi : βεβαίως απεφήνατο , άκουσον .
Tu es Sacerdos in ælernum , secundum ordinem Συ ει ιερεύς εις τον αιώνα , κατά την ταξιν
Helclisedech . Sacerdos quidem veluti qui mysti- Μελχισεδέκ . Ιερεύς μεν , ώς άρτου και οίνου με
cum panem et vinum in Cena apostolis tradidit, ταδούς τους αποστόλους , εν τω μυστικό δείπνω,
quemadmodum Melchiselech Abrahce et sociis καθάπερ ο Μελχισεδέκ τοις περί 'Αβραάμ, ετε
dedit reddeuntibus e bello. Εternum autem est hoc υπέστρεψαν από του πολέμου . Εις αιώνα δε, ως
facerdotium , quia nec principium dierum , neque μήτε αρχήν ημερών , μήτε ζωής τέλος έχων, κατά
vila Ginem babel : ratione nimirum divinitatis C την θεότητα , ώσπερ ο Μελχισεδέκ , κατά την Ιστο
Christi, quemadmodum nec ullum habuisse prin- ρίαν. 'Αλλα Μελχισεδέκ μεν , ουκ έχει ταύτα , διά το
cipium , aul finem ipsum legimus Melchisedech . παρασιωπηθήναι τη ιστορία της Γραφής · ο δε
Veruin hunc Melchisedech principium aut finem Χριστός , διά την αλήθειαν.
non habere dicimus, quia hisloria id lacuit . At Christus divinitatis su nullum vere unquam
principium habuit, nec finem ullum habiturus est .
Vers. 5. Dominus a dextris tuis . Auxilium ei Κύριος εκ δεξιών σου. Βοηθών ως ανθρώπω. Και
veluti homini laturus. Nam et in psalmo rv ex εν τω ιε' ψαλμό γέγραπται • Προωρώμην τον Κύ.
persona Christi scriplum legiinus : Providebam ριον ενώπιόν μου δια παντός , ότι εκ δεξιών μου
Cominum in conspectu meo semper, quoniam a dex . εστίν, ίνα μή σαλευθώ.
Iris est mihi , ne commovear.
Confregit in die ir suæ reges. De die judicii Συνέθλασεν εν ημέρα οργής αυτού βασιλείς .
Serimo est, quando impios reges conteret Deus, Περί της ημέρας της κρίσεως ο λόγος , ότι συντρί
statutis nimirum ab eo penis. Quod si reges ipsos ψει τους ασεβείς βασιλείς, εν ταις αποτεταγμέναις
contriveril, perspicuum est quod mullo facilius κολάσεσιν. Ει δε τους βασιλείς, δηλον και τους άλ
cæteros omnes punici, qui adversus eum delique- D Lous távoas.
rini .

90 Γsal . LΧΙΣ , 2. 1 1 Cor. VΙΙΙ , 6. » Joan . Χνι , 38 .

Variæ lectiones .
γάρ έστιν ο προ Εωσφόρου καιρός) ο Χριστός ετέ- (26) Locus Basilii Magni quem habet versio La
χθη , το κατά Λουκάν Ευαγγέλιον δείκνυσι . φησί lina, leest etiam in meis codicibus Mosquensi
γαρ , ότι των ποιμένων αγραυλούντων , κ . τ . λ. ΜΑΤ. bus. lo. - Cod. Mosquensis $ addis : Touro da
ΤΗΣΕΙ . ρητον ήρμήνευσε σοφώς άρα και σαφώς ο μέγας Παι.
1089 COMNENT. IN PSALMOS. 1090
Κρινει εν τοις έθνεσι . Κρινεί τα έθνη : η κρινεί A VÆRs. 6. Judicabit in nationibus. lloc est judia
εν τοις έθνεσι , τους αξίους κρίσεως . cabit nationes, vel eos qui in nationibus digni
Γmerint , επι judicentur .
Πληρώσει πτώματα . Πληθυνει πτώσεις , πολλούς Implebit ruinas . Multiplicabit ruinas, multos de
καταβαλών , όσοι κακώς ίσταντο . struens, quotquot scilicel prave in eum insurrexc .
riut.
Συνθλάσει κεφαλάς επί γης πολλών . - Κεφα . Cunfringel capila in terra nullorum . - Capila
Σας πολλών , τουτέστι πολλούς . Ο γάρ είπεν α. multorum , hoc est, multos. Nam quod superius
νωτέρω περί των βασιλέων , ιδιχως τούτο λέγει νύν singillation dixit de regibus, nunc in universum de
καθολικώτερον και περί των άλλων . Ου μόνον δε aliis dicit. Quanquam his verbis , non tantum
ταύτα νοούνται περί της μελλούσης κρίσεως , αλλά contineatur prophetia fuluri judicii, sed illud ctiam
και άλλως διδάσκουσι την ανυπόστατον ισχύν αυτού , doceaisur, iutolerandas admodum nobis esse vires
ότι ότε οργισθη , συνθλάσει βασιλείς , και τ' άλλα Dei , qui quoties iratus fuerit, confringel reges, et
ποιήσει . alia faciel, que superius dicta sunt.
Εκ χειμάρρου έν οδώ πίεται . Ενταύθα ευτε . Vers. 7. De lorrenle in via bibel. lloc in loco ,
λειαν προαγορεύει της διαίτης αυτού , ότι λιτόν βίον B vile ac conversationis Christi tenuitalent priestli
μετών, εκ χειμάρρου πιεται , του εν όδω δέοντος : cil : quod scilicet tenuein vitam aggressas, Dibet
ή εν δδώ οδεύων πίεται. 'Αναγωγικώς δε χειμάρρουν de torrente Duente in via ; vel Bibel ambulans in
μεν νοήσεις , τον χειμώνα και την σύρροιαν, και πλημ- via. Juxla anagogen vero, per torrentem , redundan
μύραν των πειρασμών · οδόν δε , τον παροδικών του- lia intellige leplalionuin ac calamilalum Quenta ,
τον βίον , πόσιν & την μέθεξιν, ότι πειρασθήσεται . per viam vero , temporariam hanc vilam , et per
polum , participationem ; ul sil sensus , quod Christus ja præsenti vita leplationum ac calamila -
lum erat futurus particeps.
Διά τούτο υψώσει κεφαλήν . Διά την ευτέλειαν Propierea exaltabit caput. Propler kumililalem
αι ταπείνωσιν , υψωθήσεται. Και δοξασθήσεται εις ac leiuitatem File 90s, inquit , exaltabitur, et as .
ουρανούς ανελθών , και καθίσας έν δεξιά του θεού . cendens in celum , glorificabitur : sedebitφue
Ου μόνον γαρ ουδέν αυτόν ταύτα παρέβλαψεν, αλλά destris Dei. Quia nec non modo eim nihil lase
και εις ύψος άφατον ανήγαγεν. rual, sed in inefabilem cuin sublimitalem evexe
runt,

Αλληλούϊα , Alleluia .
ΨΑΛΜΟΣ Ρr. C
PSALMUS CX.
Ευχαριστήριος και ούτος ο ψαλμός . llic psalmus gratiarum actiones continet.
εξομολογήσομαί σοι , Κύριε , εν όλη καρδία VeRs. 1 , 2. Conprebor tibi, Doniine, in toto cordo
μου . Ευχαριστήσω σοι , ου μόνον εν ρήμασιν, ουδ ' meo. Gratias agam tibi non verbis tantuni, neque
απλώς έν γλώσση και στόματι , αλλ ' εν όλη καρδία ore simpliciter, aut lingua, sed in lolo corde men ,
μου, εν συντεταγμένη ψυχή, εν προσεχούση δια- onima contrila , oratione assidua , ac merile ab
νοια , πάσης βιωτικής φροντίδος απαλλαγείς , και omni mundana cura jam libera , atque in le lotus
μετάρσιος ήδη προς σε γενόμενος . Ευχαριστήσω δε , aspirans . Cratias vero hujusmodi agam, pro Delue
υπέρτε τών εις εμέ γινομένων ευεργεσιών αει , και fiiis, quæ. lum in me, lum in alios ampli bence
, ssime
υπέρ των εις τους άλλους ανθρώπους . Τούτο θυσία conlulisti. Hoc cnim prom ptissimum est sacrifi
πρόχειρος : τούτο ευπόριστος προσφορά • τούτο cium , et facilis oblatio ; hoc necessarium opus
αναγκαίον έργον , και διηνεκώς απαιτούμενον . esi, quod assidue a nobis exigit Deus.
'Εν βουλή ευθέων , και συναγωγή, μεγάλα τα
1 In consilio rectorum el congregatione , magne
έργα του Κυρίου . Εν βουλή και συναγωγή των opera Domini. Omnia opera Domini magna sunt in
D
ορθά φρονούντων, μεγάλα τα έργα Κυρίου , πάντα , consilio , el congregalionc eorum qui recte sen
όσα και θαυματουργών εργάζεται, και πάλαι, και liunt. Quæcunque enim aul initio eſecit, aul nune
νύν , και μετέπειτα • και ατα παράγων τον κόσμον facil, aut perpeluo in ſuluruin eliciet, summa ad
έκτισεν . Επί θαυμάτων γάρ και κτισμάτων , δια- miratione digna sunt. Admirabili enim sapient a
λαμβάνεται το ρητόν • βουλομένων γάρ και συναγο- mundum creavit, et crcatum regit. Intelligitur
μένων των ειρημένων, είτουν διασχεπτομένων περι vero præcipuc hoc dictum , de mirificis Dei operi.
των τοιούτων έργων, ουδέν τούτων φαίνεται μικρόν , bus, quæ in universa creatura liquido conspiciun
ουδ ' ανάξιον του ποιήσαντος : πάντα δε μεγάλα , lur : quæ quoties probi æque ac pii bomines , una
και λόγου τινός εχόμενα , κάν μή τοις άλλοις πολλά parller congregati, contemplanlur, nihil in eis per

Variæ lectiones .

μος εν τη προς Εβραίους Επιστολή , ένθα και άλλας εύρήσεις ομοιότητα ;. ΜATTH.EI .
 1091 EUTUIYMII ZIGABENI 1092
peratn factum, nihil niious apίum , aut suo Opifce A κις τοιαύτα δοκεί , διά το εστραμμένην της φρονή .
indignum inveniunil. Omnia enim adamussim pro σεως αυτών .
Creaia sunt, cl sua ratione consistunt, tametsi sæpenumero multis , ob depravalas eorum menles ,
sucus visum ſuerit .
Exquisita in omnes voluntales ejus. Hoc est , Εξεζητημένα εις πάντα τα θελήματα αυτού .
exacle ac diligenter facia, el quemadmodum alius 'Εξηκριβωμένως , καθώς έτερος ερμηνευτής εξέδωκεν ,
interpres significantius reddidit , predicta opera απηρτισμένα τα ρηθέντα έργα, τουτέστιν επιτή
perſecta sunt, et accommodata ad omnes Dei vo- δεια εις πάντα τα θελήματα αυτού, παρασκευάζοντα
Iuntales. Disponunt elenim probos ac sapientes τους συνετούς ποιείν αυτά. Τίς γάρ ορών και ακούων
viros, ad implendam ejus voluntatem . Nam quis τα τοιαύτα έργα, ού δι' αυτών αναχθήσεται προς
est, qui videat, aut audiat hujusmodi opera, el αποπλήρωσιν των θελημάτων του εργασομένου αυ
non excitelur ad seclandum quodcunque Deo gra- τα , συνιείς ότι Θεός έστιν όντως , και φιλάνθρωπος
lum esse judicaverit , intelligens ex his Deum vere όντως ; Θελήματα δε , αι εντολαί αυτού .
esse, el vere nisericordem esse ? Voluntales aulem
Dei sunt ejus mandala.
VERS. 3. Confessio et magnificentia opus ejus. Gra- B 'Εξομολόγησις και μεγαλοπρέπεια το έργο αέ
tiarum actio, el magnifica laus, sunt Dei opera : τού . Ευχαριστία και μεγαλοπρεπής αίνεσις τα έργα
non tantuin hoc, inquam , aut illud opus, sed in αυτού • ουχί τόδε ή τόδε , αλλ ' απλώς πάν, ώς έκανόν
universum omnia Dei opera , el conjunctim el di κινείν εις μεγαλοπρεπή αίνεσιν , και ευχαριστίαν
visiin ejusmodi sunt, ut ad gratiarum actiones, et του κτίσαντος αυτά τον δρώντα και ακούοντα .
ad magnifcas Dei laudes movere eos possint , φui Nοείται δε και ιδικώς έργον τοιούτον ή ενανθρώπη
ca aut viderint , aut audierint. Polest etiam hoc in σις αυτού .
loco istud opus particulariter accipi, pro incarna
lione Domini .
Ei justilia ejus manet in sæculum sæculi. Hoc ad Και η δικαιοσύνη αυτού μένει εις τον αιώνα
solamen eorum dictum est, qui afficiuntur injuriis, του αιώνος . Τούτο , προς παραμυθίαν των αδικου
el ad eruditionem eliam eorum qui injurias infe- μένων , σωφρονισμόν δε των αδικούντων • ότι η δι
runt, cum juslum atque æternum utrosque Dei καία κρίσις αυτού , μένει αυτούς , αΐδιος ούσα, και
judicium maneat, quo alteri requiem , alteri vero τοις μεν άνεσιν, τοις δε κόλασιν επάξει • ή ότι η
supplicia ac penas sustinebunt : vel quia justitia C δικαιοσύνη αυτού διηνεκής εστιν , είτουν, αμετακί .
ejus perpelua est, hoc est, immutabilis. νητος .
VeRs. 4. Memoriam fecil mirabilium suorum . Μνείαν εποιήσατο των θαυμασίων αυτού . Το
Verbum , Meminit, seu, Memoriam ſecil, el alia 'Eμνήσθη , και το Μνείαν εποιήσατο, και τα τοι
hujusmodi, solent prophetæ sæpenumero ponere αυτα επί της ενεργείας οι προφήται λαμβάνουσι
pro Operari , quemadınodum alibi diximus. Ait πολλάκις , ώς και έν άλλοις ειρήκαμεν. Λέγει γούν
igitur Prophela , quod Deus operatur mirabilia, ότι ενεργεί τα θαυμάσια αυτού , και ου παύεται
nec aliquando cessal ab hujusmodi operatione, θαυματουργών , διά πάσης γενεάς, ίνα τους παν
ut per ea crassiores ac rudiores quosque homi- τερους επαγηται , διά των τεραστίων , οία τα επί του
nes ad se traducat . Ηujusmodi autein fuerunt κατακλυσμού , τα επί της συγχύσεως των γλωσσών ,
ea quæ fecit tempore diluvii, et quæ in conlu- τα επί Σοδόμων, τα επι 'Αβραάμ, και Ισαάκ , και
sione linguarum , aul quæ Sodomitarum lempore, Ιακώβ , τα εν Αιγύπτω , τα εν τη εξόδο των Ίου
item quæ in lempore Abraham , Isaac el Jacob. δαίων , τα εν τη ερήμω , τα εν τη γή της επαγγελίας ,
Et que in Egypίο, aut in exitu Judaeorum ab D τα εν Βαβυλώνι, τα κατά την επάνοδον εκ Βαβυλώ
Ægypto, quæque in deserlo, in terra promissionis, νος , τα επί των Μακχαβαίων και τα εν ελεύσει του
in Babylone, aut tempore Machabaeorum, et que Χριστού, τα μετ' αυτήν άχρι και νυν ίδια και δη .
in Christi advenlu , el post illum hactenus, pri- μόσια , επί τε των αποστόλων , και των μαρτύρων,
vatim ac publice, apostolorumque ac martyrum, και των άλλων αγίων, και εν οικίαις , και εν πόλεσι ,
et aliorum temporibus, in privatis domnibus, in και πανταχού τερατουργούμενα .
civilalibus, el ubique gentium facta sunt.
Misericors el miseralor Dominus. Qui prædicla 'Ελεήμων και οικτίρμων ο Κύριος . Ο τα ρηθέν
omnia facit, magna cum misericordia, et salutem τα ποιών , ελεών γάρ και οικτείρων ταύτα ποιεί , και
hominum cupit. θέλων την σωτηρίαν των ανθρώπων .
VERs. 5. Escam dedit limentibus se. Atqui et Τροφήν έδωκε τοίς φοβουμένοις αυτόν . Και
uon timentibus se cibum præstat. Verum boc in μήν και τους μη φοβουμένοις αυτόν • αλλά τροφήν
loco rationalem ac spirilalem animæ cibum in- ενταύθα, την ψυχικήν λέγει, την λογικήν, την
telligit, celestem , inquain , panem , quem solis πνευματικήν , τον ουράνιον άρτον , ήν εξαιρέτως δί
se limentibus tribuit. Possunt elian intelligi bæc δωσι μόνοις τοις φοβουμένοις αυτόν. Νοηθείη δ' άν ,
verba de panc myslico ; vel quia sæpenumero και ο μυστικός δείπνος , ή και ότι τρέφει πολλάκις
 1093 COMMENT. IN PSALMOS. 1094
άπορουμένους τους εαυτού, ως τον Ηλίαν , και τον A Deus servos suos admirande admodum, et preler
Δανιήλ , και άλλους πολλούς . spem multorum pascit , queinadmodum Eliam ,
Danielem , el complures alios.
Μνησθήσεται εις τον αιώνα διαθήκης αυτού. Memor eril in sæculum leslamenti sui . Judri
Ιουδαίοι μέν φασιν • Εμνήσθη διαθήκης αυτού , dicunt memorein Deum fuisse testamenti sui , qui
ενήργησεν αμετάβλητον διαθήκην αυτού , την περί fecit illud esse immutabile : illud, inquam , lesla
του πληθυσμού του σπέρματος Αβραάμ, και την nientum quod de multitudine seminis Abrahæ ,
περί της επαγγελθείσης της ημείς δε λέγομεν , el de pronsissione terræ disposuerat. Nos vero
ότι προφητεία έστι περί του Χριστού. Μνησθήσεται affirmamus verba hæc de Christo prophetiam cou
γάρ , φησίν , εις τον αιώνα τον πρέποντα της προς tinere . Memor eril, inquil, Deus in sæculum , hoc
τους πατριάρχας διαθήκης, ότι τα σπέρματα αυτών, est , in debito el convenienti Ierapore testamenti
ευλογηθήσεται, πάντα τα έθνη , και πληρώσει αυτήν. sui , quod ad patriarclias disposuit , prouillens quol
in semine eorum benedicendæ essent oinnes ken ·
les, et quod hoc testamentum adimplebit Deus.
Ισχύν έργων αυτού ανήγγειλε τω λαώ αυτού . VERS. 6. Virtutem operum suorum annuntiabil
Το μεν παλαιω λαώ έδειξεν ισχύν έργων αυτού , καιB populo suo. Antiquo quidem populo ostendit Deus
τουτέστι δύναμιν έν έργοις , διά των τότε γεγονότων
vires operum
τεραστίων • τώ δέ νέω , δια των μετά την ενανθρώ- operibus , quamsuorum , hoc
omnes est, polentiam
cognoverunt in suis
per ea nai
πησιν αυτού , τελουμένων εκάστοτε . racula , quæ lunc lacta sunt : novo aulem populo,
per ea quæ post resurrectionem suam ubiqne
operalus est .
Του δούναι αυτοίς κληρονομίαν εθνών . Τοις Yers. 7. Ul del illis hæredilalem gentium . Ju
μεν Ιουδαίους , την γήν της επαγγελίας , ήν έθνη deis quiden terrain promissionis , quam geales
κατώκουν πρότερον • ημίν δε ταύτην τε και την των olim habitabant : nobis vero unirersam illam ler
άλλων , όσης έχυρίευσαν οι πιστοί .
'Εργα χειρών αυτού αλήθεια , και κρίσις . , cujus
ramOpera fideles ejus
manuum ellicien ! erantel domini.
veritas, judicium . Per
5

Χείρας του Πατρός τινες τον Υιόν και το άγιον manus Pairis aliqui Filium et Spiritum sanclum
Πνεύμα νενοήκασιν, ώς δημιουργούς , ών φασιν έργα intelligunt , tanquam cooperatores atque una pa
του μεν αγίου Πνεύματος αλήθεια . Εκείνος γάρ, riter opieces, quorum opera , veritatem esse di
φησίν , οδηγήσει υμάς εις πάσαν την αλήθειαν C cunt , el judicium : verilalem φuidem , sancto
του δε Υιού κρίσις : Πάσαν γαρ , φησίν , την κρί- Spiritui tribuentes , de quo scriplum esi > Ille
σιν δέδωκε το Υιώ. Ταύτα δε μάλιστα τούτοις ή inducel tos in omnem veritalem " ; judicium aulem
Γραφή πολλάκις προσανατίθησιν . " H τα έργα φησίν Filio, de quo alibi legimus dictum a Domino ,
του Χριστού αληθινά , και ου κατά φαντασίαν , και quod Paler omne judicium dedil Filioa " : quo,
δίκαια , η διακριτικά , και οικονομικά . Ο δε Χρυσό- circa Scriplura sippenumero prædicia nomina
στομος ερμηνεύων το προκείμενον ρητόν, λέγει την illis respectire altribuit. Vel aliler : Dic quod
Γραφήν πολλάκις αλήθειαν ονομάζειν την φιλαν- opera Christi rera sunt, et non imaginaria , el
θρωπίαν, καθ ' ο σημαινόμενον χρή νοείν , ότι τα έργα simili modo, justa sunt : vel quod recto judicio,
του Θεού φιλανθρωπίας μεστά , και δικαιοσύνης , el congrua administrandi norma, a Dec omnia
πανταχού μιγνύντος αμφοτέρας · είτε γάρ φιλα- dispensanlur . Chrysostomus vero versiculum hunc
θρωπία μόνον εκέχρητο , πάντες άν ερραθυμήσαμεν exponens dicit, quod apud Scripturam sæpenu
είτε δικαιοσύνη μόνη , πάντες αν απολώλεισαν. mero veritatis nomeni reperitur pro misericordia :
julla quam significationem dicit, quod Dei opera misericordia ac justitia plena sunt cum
semper una Deus commisceat. Nam si misericordia perpelio vlerelur, negligentes omnino rool
deremur : rursus si sola juslilia , jandiu olim ouincs perissent.
Πισταί πάσαι αι εντολαί αυτού . Πιστεύεσθαι D YERS. 8. Fidelia omnia mandata ejus. - Fidelia ,
άξιαι. Η επειδή πάσαι είπε , νόει μοι πρώτον μεν , hoc est, fide digna. Et quia omnia dixil nail
τα της κτίσεως , ας διατηρούσι φυσικώς , ο ουρανός . . dala, primo ea intelligc, quæ ad creationem spe
και ο ήλιος , και η σελήνη , και τα άστρα , και η claui, quæque natura duce, omnia observant ele
ημέρα , και η νυξ, και αι ώραι , και η γή , και ποτά . menla, cælum nimirum , sol, luna , sidera, dics,
μοί , και λίμναι , και πηγαι , και φυτά, και βοτάναι , nox , hora , terra, Numina, stagna, fontes, plantæ ,
και απλώς όσα τε της αψύχου φύσεως , και όσα της herbæ , et omnia denique, quæ tam ad naturam
εμψύχου μεν, αλόγου δε . Έπειτα και τας συγκατα- animæ prorsus expertem quam al animalam ,
ληφθείσας εξ αρχής τη φύσει των ανθρώπων , ας sed ratione carenlein , perlinent. Deinde omnia
φυλάττουσι, και οι μη νόμον έγγραφον ειληφότες : etiam mandala, quae ab initio bumario generi
είθ ' ούτως και τας γραπτές εντολάς , του διά Μω . dala sunt, quæque ab iis observabantur, qui leger !
σέως δοθέντος νόμου και τελευταίον, τάς ευαγγε- scriptam non liabuerant . Tertio loco ea etiam ,
. ,
» Joan. 191, 13. ** Joan . 1 , 22 .
1095 EUTOYMII ZIGABENI 1096
gue per legen: Moysi scriptis tradita sunt. Ρο- Α γελικές, αί πάσαι, φησι, πισται , τουτέστι βέβαιοι ,
stremo vero ipsa præcepla evangelica , quæ man- αμετακίνητοι . Ει γάρ και τινα του Μωσαϊκού νόμου
data omnia Adelia sunt , hoc est, firma , atque κατεβλήθησαν, αλλ ' επί το βέλτιον, επί το υψηλότε .
inconcussa. Nam , etsi quædam Mosaicæ legis man . ρον. Ουδείς ούν δύναται ταύτα; αναφανίσαι • O ου
data soluta sint, verunn ΠOn tam soluta , quam ρανός γάρ, φησί, και η γη παρκ.λεύσονται οι δε
in melius disposita, atque intellecta dici possunt . λόγοι μου ου μή παρέλθωσιν .
Nemo igitur ca poterit delere : Cælum enim , inquit , et terra transibunt, terba mca RON
transibunt " .
Confirmata in sæculum sæculi. Stabilia , inquam , Εστηριγμέναι εις τον αιώνα του αιώνος .
el perpetuo mansura : Εδραίαι , διηνεκείς , μόνιμοι .
Facta in veritale, el reclitudine. Nihil enjin, Πεποιημέναι έν αληθεία , και ευθύτητι. Ουδέν ,
inquit , in eis falsum est ,, uilhil obliquun . Yel φησίν, εν αυτοίς ψευδές, ουδέ σκολιόν·• ή και άλλως ,
uliler, per veritatem , clarilalem intellige, per rc-
9 αλήθειαν μεν νόησον, την σαφήνειαν • ευθύτητα δε ,
.

ctitudinem vero, rectum judicium. Omnia enim την ορθοτομίαν, ότι πάσαι αληθείς , και σαφείς , και
ejus mandata vera sunt , et clara, ac recte ince- ορθά βαίνειν διδάσκουσαι .
dere nos docenil. B
Vens. 9. Redemplionem misil populo suo. Paler Λύτρωσιν απέστειλε τω λαώ αυτού . Ο Πατέρ
nisii Filium suun, Misil enim me, inquit, prædi- τον Υιόν, ήτοι τον Χριστόν : Απέστειλε γάρ με ,
.

care captivis remissionem " . El rursus de co scri- φησί , κηρύξαι αιχμαλώτους άφεσιν · και πάλιν
plum est : Ipse salvum faciet populum suum " . Αυτός γαρ σώσει τον λαόν αυτού . Και ός εδόθη
Ilem qui datus est nobis a Deo redemptio '8, se-
1
ημίν τά τε άλλα από Θεού και απολύτρωσις , κατά
cundum Apostolum . τον Απόστολον .
Mandavit in sæculum lestamentum suum . In sæ- 'Ενετείλατό εις τον αιώνα διαθήκην αυ
culum , inquam, conveniens, ac si diceret : Tesla- του (27-28) . 'Ενετείλατο εις τον αιώνα διαθήκην αύ
menlun suum Deus in aplo et convenienti lem- του, την νέαν , ή αιώνιον διαθήκην αυτού, την ευαγ.
pore hominibus tradidit. Vel in sæculum , pro in γελικήν • Δώσω γάρ, φησίν, υμιν διαθήκην αιώνιον .
æternum , ipsum Evangelium , ælernum appellans Η γάρ Μωσαϊκή πρόσκαιρος ήν τό τε φαινόμε
Testamentum, de quo alibi scriptum legimus : νον (29), αυτής, και όσον τυπικών και σκιώδες .
Dabo vobis lestamentum æternum "9. Testamentum enim Mosaicum lemporarium fuit, si exteriorem
ejus sensuin , si ſiguras, el umbras in eo contentas aspiciamus el occidentem lilleram : secus vero
si interiorem speciemus sensum ac res sub bujusmodi umbris, ac Aguris designalas.
Sanctum el lerribile nomen ejus. Christi nomen C "Αγιον και φοβερόν το όνομα αυτού . Το Χρι .
sanclum quidem est , veluti quo innumerabilia στός • άγιον μεν , ώς μυρία θαύματαεργαζόμενον
effecta sunt miracula,, terribile vero (seu,
( ut pro- φοβερόν δε , ως ελαύνον δαίμονας , και νόσους. Ει δε
prius signat Græca dictio, pobepdv, timendum ), αγίων άρα δείται στομάτων εις υμνολογίαν .
quia dæmones espellit, et ægritudines. Quod si Christi nomen sanctum est, oporteb ipsa etiam ora,
ac linguas, quæ illud laudalura sunt, sancia esse .
Vers. 10. Initium sapientiæ timor Domini. Est Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου . Πηγή σοφίας ,
cnim hujusmodi timor fons ac radix Sapientia . ρίζα, υπόθεσις. Ου γαρ φόβος εντολών τήρησις , ου
Ubi enim est limor, illic el mandatorum observa- δε αύτη , κάθαρσις. Ου δε κάθαρσις , ελλαμψις .
tio ; ubi aulen observatio mandatorum, illic et munditia ; ubi vero mundilia , ibi eliam el
splendor .
Prudentia autem bona omnibus facientibus eain. Σύνεσις δε αγαθή , πάσι τοις ποιούσιν αυτήν .
lloc est operantibus secundum prudentiam, bona Τοις ποιούσι την σοφίαν, τους εργαζομένους ταύτην,
Accrescit prudentia. Est enim quædam prudentia τοίς εύπορούσιν αυτής, σύνεσις αγαθή προσγίνεται.
nala , de qua scriptuni esl : Prudentes ut malefa . " Έστι γαρ, και σύνεσις πονηρά : Σοφοι γάρ, φησί,
ciani. Vel aliter : Prudentia bona est , cl ulilis του κακοποιήσαι . "Η και ετέρως • η σύνεσις άγα .
non iis simpliciter qui earn habent, sed iis quί η θή εστιν , είτουν , ωφέλιμος , ου τους απλώς έχουσιν
ca uluntur in sermone, alque in operibus. αυτήν , αλλά και τους χρωμένους αυτή, πρός έργα
και λόγους
Laudatio ejus manet in sæculum sæculi. Christi " Η αίνεσις αυτού μένει εις τον αιώνα του
laus sine fine apud angelos manel , el apud lo- αιώνος . Η αίνεσις του Χριστού μένει ατελεύτη

* Μatth . ΧΧιν, 35. •* Ι.uc. IV, 19 . * Μatth, 1, 24. * I (οι, 11, 30 . # Baruch II , 35 .

Variæ lectiones.
(27-28) Græce ad verbum : Mandaril in sæculum (29 ) El laxius , el minus fideliter. Græce :: Tum
restamentuni suum. Latina explanatio lola est ab quoad exteriorem cjus sensum ; (um quod figura
interprele (nisi forte deest aliquid) eaquc apla . eral el umbra allerius .
1097 COAMENI. IN PSALMOS 1098
.

τος παρά τε αγγέλους και ανθρώποις· δεί ούν αι- A mines. Decet igitur ut nos illum sen ; er laudeus ,
νείν αυτών και ευχαριστείν, διά παντός. et summas illi semper gratias agamus.
'Αλληλούϊα . Alleluia .
ΨΑΛΜΟΣ PIA'. PSALMUS CXI .
Σφόδρα μοι δοκεί το τέλει του προ τούτου ψαλ- Principium hujus psalmi masimam mibi videtur
μου έπεσθαι το του παρόντος προοίμιον · διό την consequentiam habere ad finent superioris : qua
αυτήν και ούτος είχεν επιγραφήν, ώς εκείνου με- ratione eamdem cum illo inscriptionem sortium
ρος . Εκεί μέν γάρ φησιν, 'Αρχή σοφίας , φόβος pulo . Est eleniin veluti quædain illius pars . Ibi
Κυρίου · ενταύθα δε , Μακάριος ανήρ ο φοβούμενος enim legimus : Initium sapientiæ est limor Do.
ror Kupior . faoi de TIVES edy nepoxeiuevov izde mini , bic autcm : Beatus vir, qui limel Domi .
μόν , δύο τε και είκοσι στίχους έχεις κατά τον num ; ſerunt aulem hunc psalmuin constare es
αριθμός των Εβραϊκών γραμμάτων , και τας αρ- duobus el viginti versiculis , juxta Hebraicarum
χάς των στίχων εν τω Εβραϊκή, τας αρχάς των lillerarum numerum . Ipsaque versiculorum princi.
“Εβραϊκών φέρειν γραμμάτων. pia , apud Hebræos onnia hujusmodi literarum
B
signare elementa .
Μακάριος ανήρ ο φοβούμενος τον Κύριον . Εν VERs. 1. Bealus vir qui rimel Doninum . In
τω προλαβόντι ψαλμώ τον φόβον του Κυρίου, σοφόν precedenti psalmo dictum est quod timor Domi
είπε ποιείν εν τούτω δε , μακάριον . Μακάριος ο ni sapientem hominem reddit, in hoc vero , quocl
φοβούμενος τον Κύριον, ουχ απλώς , καθάπερ οι eliam bearum : Beatus vir, inquil, qui limel Do
δαίμονες , αλλ ' ώστε φυλάττειν τας εντολάς αυτού. minum , non tamen qui simpliciter limet (nanı et
Εκείνο μεν γαρ, φόβος ψιλός • τούτο δε, φόβος deniones etiain Deum timent) , sed qui timer , με
ενεργός . servet mandala . Ille enim linor levis alque ina
nis est : isle aulem efficax el polens.
'Εν ταις εντολαίς αυτού θελήσει σφόδρα . Ο In mandatis ejus volet valde. Hujusmodi vir, in
τοιούτος εν ταις εντολαίς του Κυρίου αυτού χαι mandatis Doinini sui gaudebit et lætabilur. lla
ρήσει , ευφρανθήσεται • τούτο γάρ, το Θελήσει enim significant illa verba : Volel valde. Hanc
σφόδρα • και αλλαχού γάρ δεικνύς την ηδονήν, ήν aulem delectationem , quam es divinis mandaris
έχει περί τα προστάγματα του Θεού, φησίν : "Ος Propheta consequelbatur, alibi etiam manifestius
γλυκέα τη λάρυγγί μου τα λόγια σου ! υπέρ μέλι ετprimens ait :: Quanm dulcia faucibus mois eloquin
το στόματί μου .. Clua, super mel ori meo !
Δυνατόν εν τη γή έσται το σπέρμα αυτού . VERS. 2. Polens in terra eril senien ejus. Red .
Δυναμούμενον υπό του Θεού κατά των επηρεαζόν . delur enim polens ac validum , adversus omnes,
των. Σπέρμα δε αυτού οι μαθηται και μιμηται, qui ledere eos voluerint. Seinen vero Dolini
και την ομοιότητα και το γνήσιον, από των χαρα- discipuli sunt, et invitatores Christi . Qui siniili .
κτήρων της πολιτείας σώζοντες , και καθάπερ τινά ludinem ac germanilatem vilæ ac conversationis
κλήρον τας αρετάς του διδασκάλου δεξάμενοι. Christi servantes, eamquc veluti paternam quam
dam bæreditatem suscipientes, robore ac viri
bus semper augentur.
Γενεά ευθέων εύλογηθήσεται . Υπό της γενεάς Generalio reclorum benedicelur. A generatione
των μη διεστραμμένων , αλλ' ορθά φρονούντων ευ scilicet consimilium hominum , qui non perversa
λογηθήσεται . sentiunt, sed recla .
Δόξα και πλούτος εν τω οίκω αυτού. Δόξα VERs . 3. Gloria el diviliæ in domo ejus. Gioria,
παρά Θεού, και πλούτος έν άγαθοίς έργοις · ή και inquit, a Deo erit viro tinenti eum,, et cuu
αξα παρά ανθρώπων τιμώντων αυτών διά τάς άρε- , gloria etiam divitie ; divitie, inquam, bonorum
τας αυτού , και πλούτος τις ευπορείν ών βούλοιτο , D operum . Vel gloria ei eril ab hominibus, quia
.

ότε και θελήσει διά τήν εις Θεόν πίστιν , και παρ-ob hujusmodi virtutem eum honorabunt . Simili
δησίαν αυτού. modo etiam ei aderunt diviliæ , quia rebus oma
nibus amuel, quas opta bil ; juxta quem sensum intellige, quod volet value in mandatis Dei , Φυ
suam videlicet summam in Deum fiduciam , ac fidcm .
Και η δικαιοσύνη αυτού , μένει εις τον αιώνα. El justicia ejus manet in sæculun sæculi. Vir
" Η αρετή και δικαιούσα αυτόν, μένει ανώλεθρος εις lus, quæ eum justificavit incorrupla perinanebit
τον αιώνα τον μέλλοντα , συναποδημούσα τούτω. in futurum sæculum . Quippe que post hanc vi .
lam , illuni semper comilabitur.
'εξανέτειλεν εν σκότει φως τοις ευθέσιν . VERS. 4. Exor: um est in tenebris lumen reclis .
Έξανέτειλεν ο Θεός τοίς εν σκότει πειρασμών και Exortus est , inquil, Deus hominibus, qui in lelle
θλίψεων φώς απαλλαγής , και ψυχαγωγίας. "Η εκ Talionum , alque amictionum tenebris jacebani.
γης ανέτειλεν εν σκότει της πλάνης φώς αληθείας και Ille, inquam , Deus , qui lunen , scu lux cst veræ
1
1 Psal . Cavι , 3.
PATROL, GR , CXXVIII. 33
 1099 EUTJIYMII Z : GABENI 1100
liberationis, ac veri refrigerii , vel lumen Yeri . Λ Χριστός • 'Εγώ γάρ, φησίν , ειμί το φως του κό
lalis, quoil apparuit in Christo, erortum est c σμου . Εξανέτειλε δε τοις ευθέσι, τοις όρο φρο
terra in tenebris erroris : Ego enim, inquit, sum νείν δυναμένοις ούτοι μεν γάρ είδον αυτό.
lut mundi · . Reclis aulem csorlam esse dicit hanc lucem , id est iis qui recta sentire possun',
lumenque illud oculis intueri. (Nam
( perversi Onnes ad hujusmodi lucem oculos occludunt.) .
Misericors, niseralor el jusłus . iloc de Deo eliam 'Ελεήμων και οικτίρμων , και δίκαιος . Παρά
diutum est , qui misericors ei miserator est, lan- του Θεού και τούτο, ελεήμων μεν γαρ και οικτίρ
giam qni bonus est : cl juslis, lanquam omnium μων εστίν , ώς αγαθός : δίκαιος δε, ως κριτής . Ζή
juder. Vide in posalmo C, ibi : Misericordian el τησον και εν τω ρ' ψαλμω την εξήγησιν του , 'Ελεον
judicium cantubo ribi, Doniine. και κρίσιν άσομαί σοι, Κύριε .
Vers. 5. Benignus homo qui miseretur el com- Χρηστος άνήρ ο οικτείρων και κιχρών . Ο
todal . Miseretur quidem eorum qui in angustiis οικτείρων μεν τους εν ανάγκαις , κιχρών δε τοις
sun !, commodat aulem iis qui mutuo indigent. δανείου χρήζουσι, Γέγραπται δε και εν τω λς '
Scrip! » est enim alibi in psalino XLV1 : Totu die ψαλμώ · “ Ολην την ημέραν ελεεί και δανείζει ο
misere! ur, ei coni modal justus. δίκαιος .
Dispones sermones suos in judicio . Mujusmodi B Οικονομήσει τους λόγους αυτού και κρίσει .
vir timens Dominum , benie criam uiclur sermoni. Ούτος ευχαριστήσεται τους λόγους αυτού , εν δια
ήλις suis, nec fortuito , aut inconsiderate Ioquetur , .
κρίσει λέγων , και ουχ ώς έτυχεν , ουδ ' απερισκε .
sed cum judicio , el discretione verba sua dispen- πτω ;. " Η ευ διαθήσει τα κατ ' αυτόν πράγματα ,
sabil, ubi opis fuerit. Vel (quia Græca dictio μετά διακρίσεως ούτω γαρ ο Σύμμαχο ; εξέδωκεν :
hoyous von lantun verba, el Sermones, scd ra- ή ευ διαθήσει τας απολογίας αυτού εν κρίσει , τη
είones clim significal ) . dic quod vir iste, φαί μελλούση , τουτέστι , συνηγορήσεις εαυτού παρα
tiinet Dominum , recio ac sano judicio, rationes σκευάσει , κατά τον πιστών και φρόνιμον οικονόμου .
of negotia sua omnia semper disponet, quemadmodum etiam Symmachus reddidit. Vel, quod bene
disponel Jelens:onics suas in fuluro judicio, casque antea summo cum examine ac studio præpa
tabit, non secus ac facere consuevit fidelis quis ac sapicns administrator .
Vers. 6. Quia in sæculuin non commovebilar. 1o "Οτι εις τον αιώνα ου σαλευθήσεται. Εις τον
lioc sæculo enlaciones aliquae cum non commo- αιώνα τούτον ου σαλευθήσεται πειρασμούς , ασφαλώς
velunt, veluti cum qui edificatus est supra τεθεμελιωμένος επί την πέτραν της εις θεόν πι
sulidain fidei, dilectionis, el spei pelram ; quique στεως, και αγάπης, και ελπίδος , και το συνειδος
propriam conscientiam altissimam anchoranı ha C έχων απερίτρεπτον άγκυραν. Ουκ είπε δε , ότι ουκ
bct. Ncc dicit Propheia quod hujusmodi homo επιβουλευθήσεται • Πολλαί γάρ, φησίν , αι θλίψεις
nullas passilius sit insidias >, muliæ enim tribula- των δικαίων · αλλ ' ότι , ου σαλευθήσεται . Τούτο
riones justorum :: sud quod ab eis non cominove- γάρ το θαυμαστόν , ότι μυρία πάσχοντες οι άγιοι ,
bilur. Hoc clcnim valde admirandum est, quod ου περιετρέποντο , αλλ ' άκλινές άχρι τέλους έσωζον
sancti qui innumerabilia passi sunt pericula , το φρόνημα . Τούτο περιφανής νίκη, τούτο λαμπρά
adeo constantes aique innobiles adversus ea per των άριστέων ανάρρησις. "Η και εις τον αιώνα τον
bilanserint, el sententiani usque ad extremuin μέλλοντα ου σαλευθήσεται » ' Ητιμάσθην γυρ, φησί ,
finem firmam ac stabilein semper servaverint. και ουκ εταράχθην • ουδέν εαυτό φαύλον συν
Iliec celeberrima est corum victoria : boc dignissi- ειδώς .
wum præstantiuu : Hujusmodi virorum præconiur . Vel, in futurum sæculuni non commovebitur ,
juxta id quod alibi legimus : Paralus sum el non sum (urbatus “, quia scilicet nullius mihi sceleris
conscius sum .
VeRs. 7. In meinoria ælerna erit justus. Ol, pro- D Εις μνημόσυνον αιώνιον έσται δίκαιος . Διά
prias scilicet virtutis, nec tantum vivens crit in τάς αρετάς αυτού μνημονευόμενος ου μόνον ζών ,
menioria , sed posl murlem . αλλά και θανών .
Ab auditione mula non limebil. Non formidabil, Από ακοής πονηράς ου φοβηθήσεται . Απλάγγε :
inquil, licet fcrribile, atque borrenduin aliquid ei λίας φοβεράς , ου δειλιάσει . Ουκ είπε δε και νυν , ότι ,
Suserit annuntiatum . Nec dixit quod non audiet, sed ουκ ακούσεται , αλλ' ότι , ου φοβηθήσεται » προ
1

quod non timebil. Deposuit enim antea . divitias απέθετο γαρ αυτού τον πλούτον εν ασύλο χω
Silas tuto in Ioco, atque ideo cis semper magis ρίο και σπεύδει μάλλον απελθείν εκεί. Οπου
propior fieri festiwal . Ubi enim , inquit , est the γάρ έστι, φησί, θησαυρός ημών, εκεί έσται και
suurus 11111s , illic el cor luum cri! 5. Eadem enim ή και δία ημών και διά τούτο ου φοβείται , ουδε
ratione eus pon linict, qui corpiis occidunt, ct ani- τους αποκτείνοντας το σώμα , την δε ψυχήν μή δυνα .
man occidere 9109 possunt .
μένους αποκτείναι.
l'uratuni cor ejus sperare in Domino. lloc est, 'Ετοιμη η καρδία αυτού ελπίζει επί Κύριον .
stabile alqne inconcussum permanel cor cjus in "Εδραία ελπίζειν, αμετακίνητος , από της εις Κύ

* Juli . V.11 . 12. 3 Ρ :: Ι . ΣΑΣ ! 1 , 20. • sal. CISH:. 60. Maul.. τι 21 .

1101 COMN EVT. IN ISANJOS.
fios diz , Douw is vernoe " ani, N. A ila sp , phim bo bora in ramena, re** born , point
91.21 MT piene aprillus salulcmxam onrrarus I
'Ecticore: rytis cimdi, et peti VaR & ( m : firmatam ! rot rina , wm tnu visie
'Barrios leiten ti shpetits de tatalum ale
' Eur odo di mwing internas cim . K Bunnar Exp.01 KVP sunan suor . Pe HANN
ple ; tus briptus ; Bus w iti BiD : drawspapuo wrlige : Droit , mq # d, 4mp # '
Sousta , es cists Tout prirti un
$ 75 foisiu ; sir Apin Lindi , Eid päimis food si Sarmidatoris non roh Si,tot aan
ojih peti csützv. Dep Tap Tui aporta izin iwimni, woln mas presas e Rimwmnia mi.
15 is evapo, EL DEDwived As tim qe me id quod iuvo dares videre
xì! :vies , Euc. poterat, iscuit maad senat tanan. Imus pan
bugann , minus ve incentium 410m R 1647
ditta, Broer, Sex timiut apud Hebr
"Εσκόρπισεν , είπε τις πέτηση . Στεφτισε Tiss. Buplow , ortal pinaste tid
ek was dui a sui , 'Een part, tv isgüzžv scilicti bona sua responsion $ 28121 * ****ajala 1 : 2
TE mi espérais EMÈSTE, mai stiu era si B by raitaiem canetiis ei paarsuit; m *** tels
πράγμα υπεύτλωσε : τιιφτίυυσι γάρ οι τίμυ- stuen , mu sadar eu dran & $ . ***
Surgere enim seni, mi # inn .
Η δικαιασίνη είτε βέτειες τον αιώνα έως faslida u mene in bruhum sh Rivit
του αιώνος . 'Ανωτέρω περί ταύτης ειρτχε τει- verta jam sup« 1135 dicta, der sco84
doyai yao zis Petaiwszy su obzuitur iur. " H $u* confirmal'unom . Telp jestdiam boot How
xal luzes , exaussir ivais dirt fix sis men inteigia, quz a matericordia previscute, haxc
ελεημοσύνης . est, ab elemosyna. (a de 92 Tzuyumw $ : di
167 dire, ac jusu jam rritum facrans ewun treno

το κέρας αυτού ενωθήσεται εν τάξη . Η τιμή Corau cjus usisakiet su gonna, l'or ema , devra .
autoj pus :21. Digis toi pesapeç xoru rem inter il, ist euim šetno naploveins i H *
xícaras :: sasty (l . va Dor ac gloria ejus, inquil, nanga *& alien . De bouw
Και εν τω ortματί σου υψωθήσεται το κέρας aulem ( erwe , dictum est in malene Lunaru , ili
avroi . Eija KODUM IN ciallchiar 06 * Narum ,
'Αμαρτωλές όψεται και εργαστήσεται . Έλεγ C FeRs. 10. Peraler uden a irasceur, Irasera
χον της απανθρωπίας αυτού την φιλανθρωπίαν του lur peccalar evis iuans, quod jusii ku us rin ma
Ezzles vopliwv. Togūtov yaç i açast , copiixn, xal sericordia suam convincat ac carpal nudevida ,
irat
, ai i xaxir. Talis enite al virus, molesla nipurus sempr,
et gravis pars omnibus,
Tois ülirror aürcü Siset, rai rarijoetai. Denubus suis fredel, et tabeseci, Surikil qura
Βρύξει μεν , την ένδον εύνην διά τών των dein atque interiorem mæror draudis suis
:8e zrúzskis, Gj size se!C ÇO!Y5a56a:, is ágs. demonstrabil; al'amın nou audebit, quia jusu danas
της εμφραττούσης αυτού το στόμα διό και ταχή- viri virius os ei obsiruel : quin imo ob Summa
0:72 : laxvidevas seis exeivou zat.puası, xal ejus virulern, el ob pra clara ejus gesta, unacha
Xa : 2 :Txiperos con corvo • xal Ofios auids davir ac livore talnescel, ipse niin sani sevirsiones
γινόμενος . cOcclus cannes .
'Επιθυμία αμαρτωλού απολείται . Απολλυμένων Besiderium peccatoris govern Pracabou is lica
και φθαρτων πραγμάτων επιθυμούντος , ών άπoλλυ- amantis ac corrupiscentis pereuntes, due con
pénur cuvaz120 = xal aisń. Teves & xa! so Dp ruptibiles res : quibus i perditis desnuda per una
Εξανέτειλεν εν σκότει φως τοις ευθέσι , τη μα- cum illis perditur . Verum verla ila : orina
χαρισθέντι ανδρί προτνέμουσε , ότι φωτίσει τις est in tenebris Inwen reclis ', quidam applicant illi
εσκοτισμένες ψυχές των απειθών. Ομοίως, και τον riro , quem Praplieta in praerientibus leafunt
de57,5 ozlyov, 7:1 like!, xal olxtelpeh, xal dixzla disit, et sensuu esse dicunt querel hujusmo it vir
κρίνει . timeus Dominum , illuminabit middeliniat unwas
anlea errore obienebralas : c1 simili nolo ei applicant pronime subsequentem verskeu'un , dimone
Ers , quod bujosinodi vir miseri ors est , et miseretur, et quod justa judicat. Sup Tronos
rumque versiculum Deo accommodavimus.
'Alindoria . Alleluiat,
ΨΑΛΜΟΣ ΡΙΒ ' . PSALMUS CXII.
Ευχαριστήριος και ούτος , διό τοιαύτην έσχεν επι- llic psalmus in gratiarum cum alioses cou
γραφήν . scriptus est, unde ainulem cum precedentibus in
scriptionem reruht.
" Malib. II , 1. Psal . csi , .
 1103 EUTJIYMII ZIGABENI 1104
V'ERs. 1. Landale, pueri, Dominum , laudale nuiien d Αινείτε , παίδες , Κρου , αινείτε το όνομα Κυ»
Domini. Per pueros live in Ioco servos significat , ρίου . Παίδας ενταύθα τους δούλους ώνόμασε , και
nam el in psalmo 68x810, ait : Laudale nomen γαρ εν τω δλδ ψαλμώ φησιν · Αινείτε το όνομα
Domini, laudare scrri Downinum ; eamdem Schibolla Κυρίου· αινείτε, δούλοι , Κύριον · το αυτό λέγων
liam exprimcns, pra pusiero versiculorum ordine.
. κατ' εναλλαγής των στίχων . Τινές δε παίδας ενό
Aliqui vero per pueros, intellexcrunt puros, ac ησαν , τους ακάχους, και τους μαθητές του Χριστού ,
εimplices Moines , vel Cliristi , aut apostolorum και τους των αποστόλων . Αινείτε δε αυτόν, ου διά λό
discipulos. Laudale aulens eum, nou scrmonibus γων μόνον , αλλά και δι' έργων. 'Οπως γάρ, φησίν ,
laulull ), sed etiam operibus, juxta illud : U't ri- ίδωσι τα καλά έργα υμών και δοξάσωσι τον Πα .
deant bona reslra opera, el glorificent Patrem ve- τέρα υμών τόν εν τοις ουρανοίς .
sirum , qui in cælis esi '.
VERS. 2. Sit nomen Domini venedictum , ez nunc Είη το όνομα Κυρίου ευλογημένος από τον
el usque in saculum. Benedicatur, inquil, et non νύν και έως του αιώνος . Είη ευλογημένον εν ημίν,
blasploemelur nomen Donini, vobis illud assidue και μη βεβλασφημημένον, αεί εύλογούντων υμών
benedicentibus, ac perpetuo laudantibus , opere ac αυτό, διά παντός υμνούντων , πάντοτε δοξαζόντων και
verbis, οι superius diximus . Νarm et si nomen Β λόγοις , και έργοις, ώς ανωτέρωδεδήλωται. Καθ' εαυτό
Tomini per se ipsum satis semper benedictum sit, μέν γάρ, ευλογημένον, έστι γίνεται δε και εν υμίν
Gil tamen in nobis etiam benedictum, quando non ευλογημένον , όταν μη λόγους μόνον , αλλά και Εργους
solis verbis, sed operibus etiam benellicious. Deum εύλογωμεν αυτό : των δρώντων αυτά , δοξαζόντων
quippe onines glorificant, quando virtutum opera τον Δεσπότην ημών.
ab aliquibus fieri vident.
VERS. 3. A solis orlu usque ad occasum , laudabile 'Από ανατολών ηλίου μέχρι δυσμών , αινετόν
nomen Domini. Non in Palæstina Lantum , sed ubi- το όνομα Κυρίου . Ουκ εν Παλαιστίνη μόνον , αλλά
que terrarum laudandum est nomen Domini. και πανταχού της οικουμένης , αινετόν το όνομα Κυ .
Predici autern liis verbis Propheta evangelicie είου . Προαγορεύει δί, τον εις πάσαν την γην εξελ .
1

priedicationis voccin, iu universum orben per- θόντα φθόγγον του κηρύγματος .

Venturam .
V'ERS. 4. Excelsus super omnes gentes Dominus. Υψηλός επί πάντα τα έθνη ο Κύριος . Υψη.
Excelsus erit in gentibus, non quod tunc elicien λος εν τοις έθνεσιν έσται , ου τότε τούτο γινόμενος ,
dus sit excelsus , sed quia lunc demum excelsus C αλλά τότε τούτο φαινόμενος αυτούς • υψηλά περί
apparebit, quando erunt, qni alla ac sublinia de αυτού δογματιζόντων , και ύψούντων αυτών ταις
Dco Iradent dogmala, quiquc conlemplationibus el θεοπρεπέσι δοξολογίαις .
studiis suis, quanlum poterunt, ea extollent.
Super coelos gloria ejus. Quia in cælis ab ange 'Επί τους ουρανούς ή δόξα αυτού. Εν τοις
lis glorifcatur . Possunt etiam haec de Christo in- ουρανοίς δοξαζομένου παρά των αγγέλων. Νοηθείαν
lelligi , el de angelis, qui nalo Christo cecinerunt : δ'αν ταύτα και ιδικώς περί του Χριστού και των
Gloria in excelsis Deo®. αγγέλων, των επί τη γεννήσει αυτού αινούντων
τον Θεόν και λεγόντων, Δόξα εν υψίστοις Θεώ ,
και τα εξή :.
VeRs . 5, 6. Quis sicut Dominus Deus noster ? Hæc τις ως ο Κύριος ο Θεός ημών ; Τούτο προς δια
a Propheta dicta sunt, ut falsosillos deos carperet, συρμών και χλεύην είπε των παρά τοις έθνεσι φευ
qui a gentibus colebantur . δωνύμων θεών.
Vers. 7. Qui in aliis habilal, el humilia respicil. " Ο εν υψηλούς κατοικών , και τα ταπεινά εφο .
Αιφui si conumensuravit Deus celum palino, et ρών. Και μην εμέτρησε τον ουρανόν σπιθαμή . και
terram pugno, ut alibi legimus, item si celum et D την γήν δρακι , και τον ουρανών και την γην πληροί ,
terramimplet, et ubique adest, si incomprehen. και πανταχού πάρεστι • και αχώρητός έστι , και
sibilis est , et incircunuscriptus , quomodo in celo απερίγραπτος . Και πώς έν ουρανό κατοικεί, και
Irabitat el terram aspicit ? Palet igitur ita Ioqui την γην έφορά ; Η δήλον ότι συγκαταβάς πρώτον και
Prophulam , ut Jud.corum aut aliorum hebetudini Δαβίδ τή παχύτητι των Ιουδαίων , είτα κατά με
consentiret, tamelsi illorum mentem paulatim elc- κρών ανάγει την διάνοιαν αυτών · επήγαγε γάρ
vans addidit, dicens :
In cælu, el in terra. El superius, inquit, et in- 'Εν τω ουρανό και εν τη γη. Και άνω και κάτω
Serius habital, hoc est, ubique locorum . Vide, quæ ών δηλαδή , τουτέστι, πανταχού . Ζήτησαν και εν
diximus, in il psalmo , ibi : Qui labiral in cælis
. τη β' ψαλμώ, Ό κατοικών εν ουρανοίς. "Αλλοι δε
irridcbit eos . Alii vero aliter construunt, dicentes : συντάττουσι , τις ως ο Κύριος ο Θεός ημών , και
Quis sicut Deus noster in cælu el in lerra ? εν τω ουρανό και εν τη γη :
Erigens a lerra inopem , el de stercore elevans Ο εγείρων από της πτωχών, και από κοπρίας
* Μatth . 1, 16. • Luc. 11, 14 .
1105 COMMEXT. IN PSALMOS 1106
driorar sérnca. liv xal xoxplay shy eirddeias A pauperem . Per lerram at slercus, lennitatem ac
δ.ομάζει και υμνεί την δύναμιν του Θεού, ραδίως pamperialeim intelligit. Laudat autem, atque admi
μεταβάλλουσαν & βούλεται. ralur Propheta Dei polentiam , qui de facili im
mutat quen que vult.
Του καθίσαι αυτόν μετά αρχόντων , μετά αρ- Vers. 8. Ut collocet cum cum principibus, cum
χόντων λαού αυτού . Ου μόνον πλουτίζων αυτών principibus populi ski. Non solum divitem cl glo
και δοξάζων , αλλά και τους άρχουσι του λαού αυτού rinsum facit, sed cum populi sui principibus cum
συγκαθίζων , και εις άρχήν και τούτον αγων . Νοείται etiam collocat, hoc est, ad principatum atque ad
δ ! και ο εξ εθνών λαός , πτωχός και πένης , αν και imperium eum etiam provelil. Per inopem vero
Χριστός από της ατιμίας των παθών εγείρας , και et pauperem , fidelem populum ex gentibus congre .
υψώσας διά του Ευαγγελίου , ισότιμον εποίησε τους galam intellige, quem a turpibus, atque inbonestis
αποστόλους , ούς και κατέστησεν άρχοντας επί πάσαν affectibus erigens Christus per Evangelium in al
την γην , ώς εν ετέρω ψαλμω δεδήλωται . Είσα lum eresit, eamdem ei quem populis honorcin
υμνεί και μείζονα δύναμιν αυτού , μεταβάλλοντος impertitns : Apostolis , inquam,, quos principes
ου πράγματα μόνον απλώς , αλλά και φύσεις. super omnem terram constiineral , ne vidimus in
psalmo sliv. Postremo majorem quamdam ac potiorem potentiam Dei admiratur qui non ipsas
laulum i es immulare possit, sed ipsam etiam eorum nalurain . Uude ail :
“Ο κατοικίζων στείρα εν οίκω , μητέρα επι Β Vens. 9. Qui habitare facit sterilena in dono
τέκνοις ευφραινομένην . Την στείραν ποιών οικείν malrem de filiis lalaniem . Enicicus ut mulier ste
ενοίκω μητέρα επί τέκνοις ευφραινομένην· ώς και rilis, lacia maler, iuliabilet in domo, super filiis
επί πολλών γέγονε . Τινές δε οίκον την φαμιλίαν των laxtala, quemadmodum sæpenumero effecit. Quidam
παίδων ενόησαν . domum bic pro puerorum familia intellexerunt.

'Αλληλούϊα , Alleluia .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΙΓ. PSALMUS CXIII.
Ευχαριστήριος και ούτος , τάς Ιουδαίοις παρά Et hic psalmus in 'gratiarum actionem conscri
Θεού πάλαι παρασχεθείσας ευεργεσίας διεξιών , και plus est, beneficia a Deo Judæis olim co!lala con
την θείαν δύναμιν ανυμνών , και των ειδώλων κατα . numeral, divinam pariter potentiam laudal, et in
κωμωδών την ασθένειαν , firmitatem idolorum carpit.
' Εν εξόδω, Ισραήλ εξ Αιγύπτου, οίκον Ιακώβ VERs. 1 , 2. In exilu Israel de Egyplo, donius
du lanū BapCdpov, ésarvion ' lovdala dylacja c Jacob de populo barbaro, fucla est Judæa sanctif
αυτού, Ισραήλ εξουσία αυτού. Ισραήλ μεν και calio ejus, Israel potestas ejus. Per Israelem, et
οίκον Ιακώβ, το γένος λέγει των Ισραηλιτών • per donum Jacob ,, Israelitarum genus significat ;;
Λίγυπτον δε και λαόν βάρβαρον , το των Αιγυπτίων: per Ægyptum autem , et populum barbarum, ipsos
τουτέστι. Μετά το εξελθείν τους Εβραίους εξ Αιγύ- Egypoios.. In exitu,, Inquit,, populi Israelitici,,alque
atφια
πτου, εγένετο η νυν Ιουδαία χώρα αγίασμα αυτού , in recessu domus, seu familia Jacob ab Ægyptio.
άφωρισμένον ανάθημα, και ο Ισραηλίτης λαός κλή- rum gentibus, hoc est, ubi discesserunt llebræi ex
ρος αυτού, εξουσιαζόμενος , και στρατηγούμενος , Æ ; yplo , lunc regio illa, quam modo Judæam ap
και προσταττόμενος υπ' αυτούς οι μεν γαρ άλλοι pellamus, facta est sanctificatio Dei : co quod vo .
πάντες , κατά φύσιν ήσαν εξουσία αυτού ούτοι δε luti res quadam Deo oblata , ac dicala sanctior
μόνοι , κατ' οικείωσιν , ώς.περιώνυμος λαός . quodammodo eſccia cst. Tunc etiam Israclitarum
P"pulus effectus est bæreditas Dei, el sub ejus poleslale manifestius cæpil constitui, atque ab co
dirigi. Nam elsi omnes alii populi nalura ipsa, el creationis jure sub divina semper fuerint potestate,
soullus lantain necessilaleni, aut familiaritalem babuisse videtur quantam Isracliticus populus : qui
propterea, peculiaris Dei populus appellatus est. (Ex iis autem, quæ diximus, patet, dictionem ,
ejus, utrobique ad Deum esse relerenda.u .)
Η θάλασσα είδε και έφυγεν . Έγνω την δύνα- D VERS. 3. Mare vidit el fugil. Ipsum cliam mare di
μιν αυτής • ήσθητο καθάπερ τις λογική απορρήτως vinam novit potentiam, ct inclabili quodani modo
του θείου θελήματος , και διαιρεθείσα, έφυγεν εκ divinam etiam agnovit voluntatem , non scruis ac
του μέσου, και παρέσχε δίοδον ξηράν τοις Ισραη- si rationalis fuissct creatura : unde divisum e me .
λίταις · λέγει δε περί της Ερυθρός , οπότε Μωϋσής dio refugit alveo ,, liberumque ac tutum transexunti
εξήγε τον λαόν. "Έφυγε δε ειπών, τον φόβον και το populo iter præbuit. Mare aulem Rubrum intelli
τάχος της διαιρέσεως αυτής ενέφηνεν . gil, cum Moyses Hebræum populum eduxit ; fugisso
vero dicit ipsuni mare , ul non bantum formidasse illud a conspectu Dei ostenderet, sed ut celeritatcm
etiam illius divisionis domonstrarel.
Ο Ιορδάνης εστράφη εις τα πίσω.'Ετ Ιησού Jordanis conversus est retrorsum . lloc aeoidit
του Ναυή , ότε άνε ( αισε το δεύμα εαυτού, παρέ . Tempore Jesu Nave , quando Jordanis Nurius eur .
1107 EUTHYMII ZIGABENI 1108
som suum letinuit, prelens: ct ipse siccum transi- A χων και αυτός δίοδον άβροχον τη κιβωτό του Θεού.
lum arcæ Dei . llæc duo miracula una rliam re . "Ομοίως δε και εν τω ξε' ψαλμώ τα δύο ταύτα ομού
censenfur per Proplitan in psalmo LX , ibi : Qui θαύματα τεθειται • ο μεταστρέφων γάρ. φησί ,
convertit mare in aridam , el in pumine perlransibunt την θάλασσαν εις ξηράν , εν ποταμώ διελεύσεται
rede. ποδί.
Vers. 4. Montes exsultarerunt quasi arieles, el Τα δρη έσκίρτησαν ώσει κριοί , και οι βουνοι
colles quasi agni orum. Summum alqne inefalile ως αρνία προβάτων . Την υπερβολήν της τηνικαύτα
quoldan popui gaudium, quod illis fuit teimpori- χαράς έμφήναι βουλόμενος , περιτίθησι και τους
bus, describere nobis volens Propheta, ipsa etiam αψύχοις αυτοίς αίσθησιν και αγαλλίασιν λέγων , ότι
inanimala elementa , monies nimirum et colles Ju και αυτά τα όρη και οι βουνοι της Ιουδαίας εσκίρ
dex fingit gaudio exsullasse, ac lalatos fuisse, non τησαν, ήγουν εχάρησαν . Οι κριοί γάρ και τα αρνία
secus atque arielis et agni faciunt, qui quando lic ότε ευφραίνονται , τοις σκιρτήμασι δηλούσε την ηδο
tantur lætitiam suam saliendo demonstrant ; solenil νήν. Είρηται δε ημίν και εν τω ε'ψαλμώ, περί χαράς
oniin Proplietär ali inaniinatis rebusliumanos των αψύχων · ένθα το, Από προσώπου Κυρίου , ότι
fechils ascribere , ut diximus in ps: lmo scv, ibi : B έρχεται εν εκείνω γάρ γέγραπται, το, Ευφραινέ
Lalentur cæli , et exsulicl Terra , comviorealur mare , σθωσαν οι ουρανοί , και άλλα πολλά τοιαύτα,
etc., gaudebunt campi, etc. Tuncersultabunt omnia li
gna siloarum, a pncie Domini quando renil ; ubi vide .
Veks . 5, 0. Qurd est libi , mare , quod fugisti ? el Τι σοι έστι , θάλασσα, δτι έφυγες , και συ ,
tu , Jordanis , quod conversus es retrorsum ! Monles, Ιορδάνη , ότι εστράφης εις τα οπίσω ; τα δρη,
quod ersultastis , quasi arielus, el colles, quasi agni ότι έσκιρτήσατε ώσει κριοί , και οι βουνο , ώς
ovium ? Es quadamo prosopopeia Prophela nunc αρνία προβάτων ; Προσωποποιών, διαλέγεται τοις
ipsa alloquitur elementa , rationem expostulans, στοιχείοις, έρωτών, Διατί τούτο πεποιήκατε ; ώς
cur sic fecerint, tanquam ad irandumi aliquid id παραδέξου και υπερφυούς πράγματος γεγονότος:
fuerit, ct supra naluram : el deinde ipsc pro cis είτα αυτός αντ ' εκείνων αποκρίνεται λέγων •
respondel , scu interrogationi sur illos respondere
islrodlucil el dicere :
Vers. 7. A ſucie Domini mola est lerra. A præ- "Από προσώπου Κυρίου εσαλεύθη η γη . Από
sentia , inquit, et conspectu Domini exsullavit της επιφανείας του Κυρίου εσκίρτησεν ή γή τα
Terra , ipsi noules ninirum et colles. Presentiain C καιρη δηλαδή, και οι βουνοί . Επιφάνειαν δε νει μου ,
sulem Domini intellige adventum Domini in Ju την εν Ιουδαία παρουσίας του Θεού και τούτο νοήσεις ,
dxawi. Alio modo etiam expone justa ea quæ di- κατά το λεχθέν εν τω ιε' ψαλμώ , το , τότε αγαλλιά
cla sunt in psalmo xcv, ibi : Tunc exsullabunil σονται πάντα τα ξύλα του δρυμού , και τα εξής .
ownia ligna silvarum . Et de mari quideni ac de Περί μέντοι της θαλάσσης και του Ιορδάνου ουδέν
Jordane nibil an plius dixit , tanquam causa είπε πλέον, ώς εγνωσμένης της αιτίας .
pugæ , aut delcutionis in utroque salis jam nola sil .
d facie Dei Jacob . Scriplum est enim alibi : "Από προσώπου του Θεού Ιακώβ . Του Θεού
Ego suit Deus Abraham , Deus Isauc, Deus Ja- Ιακώβ . γέγραπται γάρ, ότι 'Εγώ ειμι ο θεός
cob . 'ACραίοι , και ο Θεός Ισαάκ, και ο Θεός Ιακώβ .
Vors. 8. Qni conreriil pelram in slagna aquarum . Του στρέψαντος την πέτραν εις λίμνην υδά
A facie illius Dei , inquain , qui a nalurali duritiu των. Του μεταβάλλοντος την πέτραν από της κατά
pelram commutal, adeo ut ex ca deinceps aquie φύσιν σκληρότητος , εις το λιμνάζειν ύδασιν , ώς έν
scaturiant : de quo dixiinnis in psalınu LXXVII . τω ος ψαλμω δεδήλωται .
El rupem in fontes aquarum ( In Græco hic , non Και την ακρότομον εις πηγάς υδάτων. Το αυτό
rupent legimus, sed ακρότομον, φιι:ε dictio tametsi Ο λέγει πάλιν . 'Aκρότομον δε την πέτραν είπεν ως εκ
pro rupe accipiatur, propric tamen de re aliqua των άκρων μόλις αποθραυομένην σιδήρω . διά την
dici potest , que extrema ac summa in parte άγαν αντιτυπίαν " ίνα το θαύμα πλέον επιτείνη.
Trulicala sil , aul incisa ). Ita igitur hanc pelram Διηγησάμενος ούν τις πάλαι ευεργεσίας , δείται και
Propheta appellavit, veluti quæ ob summam ejus Unip Twv napitwy.
duritieni, etiam in summa, alijue in extrema sui parle vix ferro secari posset, bujusmodi Inguendi
Werddo 1180s, it miraculum magis augerol . Enarritis allein antiquis beneficiis pro præsentibus rebus
supplicat.
Vers . 1. Non nobis , Domine, non nobis. Non Μή ημίν, Κύριε , μη ημών. Μή δι' ημάς ποιήσεις
propter nos niisericordiam le ficlurum confidimus. έλεος: ανάξιοι γάρ εσμεν ώσπερ και οι των ειρη
Suunus quippe ea indigni , φuemadmodum et majo » μενων ευεργεσιών απολαύσαντες .
ses nostri, qui superius commcmorala rcceperunt
a le benelicia .

• Exod , il, 6 cl alibi.

lie ) 11.ΑΓ .Ν Ν . ΣΥΝ.
*Αν και τα αστει . Γι λες έξω , νικά τα 4 Α . υπα Our δε δίari1994 . 15mAh , έτος : 1 ,
σαι δις δοξαπα : , δεια και τετιι ιοris2
Σα τα ε.έRE. τττα και τη Luftriz. ττ2 . 12- νεες . Σ α ι κρίσι - γαι γιρτε- ! » ! 100 ,
nasi su LEE , . .- . mu pats Clariana ilta , meni . Aspirardin TH tt ******
κατέστι ξεργιας τμή , ε , Ε . , Μις έλειπεις . Επι ετεε , φας , πικρrts: , * την wi -fi,
" Εις τας α : ειετιιετι τελειώσεις τον έλεος τον Astra oral.::ι ιιιθ: * e », γεννητή
είτε στα επτΕιτττης , τα αυς που της τει τετελια επι 1ειτι1ιπ ani , η τον και κνή,φ », Α.
επιτευση. Nam είναι : τις καλές και " τηλ. 2 , et
έντε 21serrari και τετι: ΣτέR., arrie RaΤΙΤΙΙΤ :, we s sN: 4344-3.8. ( εάν τι
Nargila zz try Dator & SEN 2 Κερατιάς θερης Πε..ξε και, ε , ιτε: η . η.
τώπ ; 1 καταιφιευlician ταινι , ετίες με αν ι.ι.δε , πε5:ι , ζ niks 7 answe inst 4 *, * {315
διες 12. Αδειάκης 3. fi του Α »,
Ο & δείς ήμεων έπ τα εύστημα Ε . έ τη και αν Αρη , Φρέι ,ε ι « η ή 4 ή 8,9πη ,
κάντε στα μέκ.mron εαυ: ιΓε . Το Έθνη με έτος ιτιτα , ( Ir,αν και διεθνές 1Α,1 Υ * ει: την ανη -
ττισίτα εστ σεν · έα έας του , τεντα είτε ειςταρολ, 3s τηλ.: 74. "ο! » της Α και όλη
εθελησεν έπεισε μεντινεί α πελλετς, τα ετο « αδε- ε εξ ιο 4, 44 ie Φις τας και εν τον γκις
εξαετεί κατ ' εξακομίει.
estis, ziqet ei sei angailis quibesdan relianibus, dapa rin nganim va
Τα ευές των επών ατυρεση και Σεισέπη, Tsa - τις ε /gβα
, , & 2 - 34
και χειρώ ειρώπων . Στόρια έχσες , α
αύσοστόφαίμτης έχεποττι , εεα πτη- twr : . Ιεs Αθλ, ο , & Ενα θα ενη
ται . ' Οτα έχετι, και τα αντίστα. » έσο Βλα διέκρης Βαρε άι , & Μηλα για δημιά και :
izetch, asi siz tegneriscorrer reines foron rus kibi, mu , * the tites **
και σε ψηλαφίσες , τοιας έχετει, ειιι εε πεε- Βρα επέδιο Σκι , « τα 2 ν κανά - -
ser cover oi puricourarer teicieiter. Ε :: lera menAra , 3.4x A2:2ης γ' Α Ν **
Βάντε ετών έπεισε τα μέρη , ελατύν την Σαμψ- και, ειιςε 4 ser_so» ο 21 χλος :
Παν. Και τρώτε μεν τις τύπους των εισιτηρίων , & prin ο σε διShape o γλε Α, ενώ η δε
είτε τας χείρας και τις πύλες ευτών δεξαλεν εις C , des Haitatis Yan 4, vtrΑις
αναισθησίαν, και ίλεν έτυχον. Ζητήσει δ τες , nihil alient a ca S.A.ε: , φθη 2η ελε καιη φήτης-
si oiz is csi28765 size clay ite ou ysi sov dam anma prarras atque prima darrutem . C ****
τοι • να χάντσίβα της καταλλήλου αισθήσεις επι aliquis fortasse , cur Probeta etenes **** Vita
μνησθή . Δαι με γάρ , διότι το μέν οράν, και έχουειν poris ordine per rasend , de soncu otis AN ,
και οσφραίνεσθαι , και τα λοιπά , λέγονται πολλάκις φuod ere so not users ent, $ ν «διιι, φλ. λένη
ini 8:00• od li l - blaty, ou diystal . Ort åvel sis sno non loqnentur. Et videtur mihi in mano il
JEUsses; de asyon sapéia6s • xal rüssy xal dictum non fuisse, quia audire qurulent, vlery
υστερον , ώς απόδειξιν ζωής εναργιστάτην , olorare , et reliqua, dia rilennus sa pamamarat them
Vze, seal qucd Deus coniedai, nusquam egomus. Vera loro gustus, ipsum sermonen sowel alone
iterum ori attribuit, quo quis rivere potissimum prohialur.
Ομοιοι αυτοίς γένοντο ο τοιούντες αυτά, Vas, & Swi ' s βαν! φαί τήν! , ε! νεΝ .
και πάντες οι πεποιθότες επ' αυτούς. “Ομοιοι nes, qui comparat in eis. Similes ris Hant : und
aizols, zugels xal dvaisörsai, xal a vevipyaroi scilicci ac sine eficacia. Verum illa quidem pon
Αλλά τι μέν είδαλα των εθνών τοιαύτα, και οι tium hujusmodi sunt, et qui ea colant, her
D
τιμώντας τα αυτά ούτως ανόητοι , μηδε μιας επι ut diximus , sunt falui , ut ea vonenntur, quibus
κουρίας αυτών απολαύοντες · ημείς δε ουχ ούτως . miliil opis capiunt ; nos vero non sie .
Οίκος Ισραήλ ήλπισεν έπι Κύριον· · βοηθός Vers. 9-11. Downs Israci mererit in wine,
και υπερασπιστής αυτών εστιν . Οίκος :Ααρών» odjuster, el prote, or cerum r / « Α Α Pγια Αν .
ήλπισεν επί Κύριον· βοηθός και υπερασπιστής rait in Domino, adjnter, • γree ) • Φ Μ
αυτών εστιν . Οι φοβούμενοι τον Κύριον ήλπισαν φκι είwcat DomiaN N Prater and w Η ΓΗ », adjets ,
έκι Κύριον · βοηθός και υπερασπιστής αυτών el protector cornm est . Non frustra, inquit, spera
έστι . Ου μάτην , φησίν , ελπίσαμεν επί Κύριον, vimus in Domino, qui opem assidue hohin **
βοηθεί γάρ και υπερασπίζει ημών. Διαιρεί δε τον prastai , qui fovet nos . In triplice muieui ordi.
λαου του Θεού, είς τε τον απλώς Ισραήλ, και εις το nem universum Dei populunt distuvil, in panin
.
ιερατικόν γένος , και εις τους προσηλυτους • οίκον scilicet Israel, in sacerdotale gemus, quo in po
μεν Ισραήλ ονομάζων , τους απλώς Ισραηλίτας , solytos : per «Τον « μίλου Is no και η ευκαι ,
ούς και προτάττει, διά το πλήθος αυτών' οίκον δε Jud.corum populum significans i Lan,
'Ααρών , το ιερατικόν γένος προ πάντων γρ αυ . domum Aaron, qui primugonomium Hun.'
της Ιεράτευσε , και γέγονο διζα των μετ ' αυτόν administravit, el catetorum Doll NORA
1111 EUTIYMII ZIGABENI 1112
prima fait radix : per tinientes autem Dominum , Α φοβουμένους δε τον Κύριον τους προσηλύτους , ώς
proselyios expressil undecunque venientes ex gone εξ εθνών προσελθόντας, και φοβουμένους αυτόν.
libus, ci colentes Dominum .
VERS . 12, 13. Dominus, mcmor nostri , benedixit Κύριος , μνησθείς ημών, ευλόγησεν ημάς . Τι
nobis. lloc est a primis progenitoribus ad hæc us- έστιν Ευλόγησεν ημάς ; Μυρίων ενέπλησεν αγαθών,
que leinpora gentem nostram summis seniper Deus άνωθεν εκ προγόνων και μέχρις ημών , ευεργετών
affecit beneliciis . το έθνος ημών .
Benedixit domui Israel , benedicit domui Aaron , Ευλόγησε τον οίκον Ισραήλ , ευλόγησε τον
benedixit iis qui liment Dominum . Eadem , qua οίκον 'Ααρών . Ευλόγησε τους φοβουμένους τον
paulo aule, lililur divisione . Κύριον . Τη αυτή διαιρέσει και νύν έχρήσατο.
Pusillis cum majoribus . llæc in universum de Τους μικρούς μετά των μεγάλων . Τούτο κοινώς
ompibus parvis , el maynis, non alale solum , aut περί πάντων . Μικρούς δε και μεγάλους , μη καθ '
slaluia, intelligenda sunt : sed etiam de parvis el ηλικίαν μόνον υποληπτέον , αλλά και κατά αδυνα .
magnis imbccillitale el viribus , paupertale el μίαν, και δύναμιν, και πενίαν , και πλούτον, και
divillis, ignominia et gloria , servitute et liber- άδοξίαν, και δόξαν , και δουλείαν και ελευθερίαν.
tate. B
Vers. 14. Adjiciul Dominus super nos, super nos , Προσθείη Κύριος εφ ' ημάς , εφ ' ημάς, και επί
el super filios nostros. Augeal, inquit, ros Do:vi. τοις υιούς ήριών . Αυξήσει Κύριος ημάς και
Hills, et filius nostros . Vel ailjiciat super nos, bona τους υιούς ημών » προσθείη αγαθά. Τινά δε των
scilicct . Quiddam exemplaria habent ; Super vos, αντιγράφων , Εφ ' υμάς και επί τους υιούς υμών
el super filios vestros, ila ut Prophelam dicamus γράφουσιν , ώς είναι δηλον εντεύθεν , ότι των Χρι
preces fundi re pro Christianis, qui postea magis στιανών υπερεύχεται και του γένους αυτών , οί και
31uefi, sunt , et illus ea adjecta sunt bonn , cαle- μάλλον ηύξήθησαν, και οίς προσετέθη τι όντως
stia nimirum , qnæ vera ac propric bona jici pos- αγαθά, τα ουράνια .
bilni.
VeRs. 15. Bencdicti vos a Domino , qui fecil cce- Ευλογημένοι ύμείς τω Κυρίω , τω ποιήσαντι τον
lum et terram. llæc verba eliam de iis intelligenda ουρανόν και την γην . Και τούτο περί τούτων
silt, quibus Christus in cælum ascensurus bene- υποληπτέον , ους ευλόγησεν ο Χριστός, μέλλων εις
dixit, ut Luc: s Tradit 1o. Benedicens enim aposto- ουρανούς αναληφθήναι, καθώς ιστόρησεν ο Λουκά ,
lis , per cos cæleris Ndelibus benedixit. δ: ά γάρ των αποστόλων πάντας ευλόγησεν .
C
VERS . 16. Cæluin cee'i Domino . Priidum cælum " Ο ουρανός του ουρανού τω Κυρίω . Ο πρώτος
scilicet ,, uli Irabitare dicitur Deus. Vide in supe- ουρανός, oικητήριον δηλονότι τώ Κυρίω. Ζήτησον
riori psalmo, que diximus in versiculo : Qui in εν τω προς τούτου ψαλμώ την εξήγησιν του , Εν
aliis habital. ουρανοίς κατοικών ,
Terram aulem dedit filiis hominum . Vi ea frue- Την δε γην έδωκε τοίς υιούς των ανθρώπων .
rentur, ut illic habitarent. Propter homines enim Εις κατοικίας και απόλαυσιν, δι' ους και πεποίηκεν
em creaveral .
αυτήν.
Vers. 17 >, 18. Non morlui laudabunt le , Domine, Ούχ οι νεκροί αινέσουσι σε, Κύριε , ουδέ πάν .
neque omnes qui descendunt in infernum. Sed nos, τες οι καταβαίνοντες εις ίδρυ· αλλ' ήμείς οι ζων
qui vivimus, benedicimus Domino, ex nunc, el us- τες ευλογήσομεν τον Κύριον από του νυν και
que in sæculum . lluic dicto simile illud videtur : έως του αιώνος . “Ομοιον τούτο δοκεί τω: Μή έξο
Numquid confilebilur libi pulvis, aul annuntiabil ve- μολογήσεται σοι χούς, ή αναγγελεί την αλή
rilalem Tuam " ? Ilem : Numquid narrabil aliquis θειάν σου ; και τώ • Μή διηγήσεται τις εν τάφω
in sepulcro misericordiam luam ' ' ? Morluos aulem , το έλεός σου ; Τοις δε βαθύτερον επισκεπτομένοις ,
si paulo altius consideres , intelligas eos esse, quί Dp νεκρούς μεν λέγει , τους νεκρωθέντας εις εργασίας
onle naturalem corporis mortem , virtutum opera . αρετής , και προ του φυσικού θανάτου φθαρέντας
tionibus morlui sunt, occisi scilicct a peccatis : υπό της αμαρτίας · ζώντας δε , τους ζώντας έναρέ
vivenles vero eos , qui comilc vivunt virlule , el ab τως, και από της ζωής ταύτης , εις την υψηλοτέραν
bac vila ad altioren eliam , alque ad diviniorem και θείαν , μεταβαίνοντας . Εκείνοι μεν γαρ ενταύθα
transcendunt. Neque enim peccatores in præsenti ούτε αινέσουσιν · Ουδε γαρ ωραίος αίνος έν στό
rita Deum lamant, cum scripium sit : Non esse ματι αμαρτωλού • ουδ' εκεί, ως διηνεχώς βασανι
.

pulchram íuuiein Dei in ore peccatoris " s ; neque ζόμενοι . Ούτοι δε ώδε κακεί • από του νυν γαρ, φη
eliain in ſulura , ubi perpetuis amigendi sunt cru- σι, και έως του αιώνος · κακείνοι μεν, καταβαίνο
cialibus. Al juslos contra decel, ut in ulraque vita σιν εις άδου , ούτοι δε αναβαίνουσιν εις ουρανόν .
divinas canant laudes ; et ideo dicit : Et nunc el "Ημείς δε είπών, υπεδήλωσε κατ ' αυτόν τους εναρέ
risque in sarculum . Et illi quidem descendere die τους .
contur in infernum , bi vero ascendere in cælum . Illud etiam animadverle quod , duin Prophela, in

10 Luc . XSTV 51 . 15 Psal . ΣΧΙΣ 10 11 Psal LXXXγια 12. 13 Eccli . Χν . 9.

U13 COMMENT . IN PSALMOS . 1114
prima persona J'xil : Nos qui vivimus, illus significare voluit, qui sui instar claris essent prxditi viro
Ionibus .
Αλληλούϊα . Alleluia .
ΑΛΜΟΣ PIA ' . PSALMUS CXIV .
Ευχαριστήριος και ούτος ο ψαλμός. Ilic psalmus simili modo in gratiarum actionem
fuit compositus.
Βγάπησα , ότι εισακούσεται Κύριος της φωνής Vers. 1. Dileri quoniam etaudiet Dominus vocem
της δεήσεώς μου. Ευφράνθην εν τούτω. orationis meæ . llac de causa,. inquil, lælaliis sum ,
quia exaudiel, clc .
Οτι έκλινε το ούς αυτού εμοί. Περί κλίσεως Vers. 2. Quia inclinavil aurem suam mihi. De in
ωτός ειρήκαμεν εν τω ις' ψαλμώ, ένθα το, Κλί- clinatione auris Dei , diximus in psalmo xv , ibi :
τον το ους σου έμοί . Inclina aurein luam mihi.
Και εν ταις ημέραις μου επικαλέσομαι. Και El in diebus meis inrocabo . Cunclis scilicet dic.
εν ταις ημέραις πάσαις της ζωής μου. bus vitæ mea' .
Περιέσχον με ωδίνες θανάτου , κινδυνοι ίδου Pers . 3 , 4. Circumdericruril me dolores inorlis, co
εύρoσάν με, θλίψιν και οδύνην εύρον , και το pericula infoni invenerunt me , τίθulationem et do
.

όνομα Κυρίου επεκαλεσάμην . Υπολαμβάνω συν. lorem inreni , el nomen Domini invocavi . Videntur
B
ειδά τοιαύτα είναι τοίς εν τω ιζ' ψαλμό ρηθείσι" hæc consentanea esse iis quæ habentur in psalojo
φησί γάρ έχει μεν, 'Αγαπήσω σε, Κύριε · είτα και juil , ubi ait Propheta : Diligam te , Domine ; cl
.

την αιτίαν προστίθησι δι' ήν αυτον αγαπήσει » λέγει deimle alldjt causam , cur dilecluirus sil , dicens :
γάρ: “Ότι ενισχύεις με, ότι στερεοίς με , ότι κατα- Quoniam tu fortificas el confirmas me :: Tu enim , in
1

αυγή μου ει, και τα τοιαύτα. Έπειτα επάγει, ότι quil, fortitudo mea , el firmamentum ineum , el refu
και έτι 'Επικαλέσομαι τον Κύριον . Είθ' ούτως φίκm meum, et alia hujusmodi. Ει paulo post: Lau
διηγείται τάς συμφοράς , αις περιπεσών και θλιβείς, dans in vocabo Dominum . El narral ca'ainilates, in
επεκαλέσατο τον Κύριον, και εισηκούσθη. Ενταύθα quas olim inciderat, el quaruin mole aliclus, in
δε τα αυτά πάλιν• Ηγάπησα ότι εισακούσεται , vocasse se Dominum dicil, cl cxauditum esse. In
.
αντί του Εισήκουσε, δεηθέντος μου και ότι εισακού. præsenti igitur psalmo Propheta consimili utitur
σεται και ότι • εισήκουσε γάρ νύν • αιτία δε της loquendi modo, dicens : Dileri quoniam me oran
αγάπης, το, ότι εισακούσεται . "Έπειτα ομοίως επά. tem Dominus exaudiel, pro, exaudivil ; vel, quia
γει ότι Και εν ταις ημέραις μου, ταις εξής, επικα- jinposterum exaudiet, nam et nunc etiam exaudivil .
μέσομαι . Είθ' ούτως , καθάπερ εποίησεν εκεί , διηγεί- Ilanc enim dilcctionis suæ causam reddit . Deinde
ται τάς συμφοράς , αίς περιπεσών και θλιβείς, επε- c post verba illa : Et in diebus meis invocabo, querna
καλέσατο πάλιν τον Κύριον, και ερρύσθη δηλονότι : admodum in prædicto psalmo, narrat calamitates,
σιά τούτο γάρ είπεν, ότι 'Ηγάπησα » ονομάσας δε ob quas dicit se invocasse Dominum , et liberalum
ωδίνας θανάτου και κινδύνους άδου , εφηρμήνευσεν fuisse , et cujus liberationis gratia dixit: Dileri ,
αυτά,επάγων: Θλίψιν και οδύνην εύρον. Είρη- etc. , et quia doloribus mortis, et inferni periculis
ται δε περί αυτών πλατύτερον εν τω ρηθέντι ψαλμώ. dixit se fuisse circumdatum, ad hujusmodi verbo
rum declarationem addidit, dicens : Tribulationem et dolorem inveni. Scd de his plenius in sæpe dicto
psalmo dictum est.
" Ο Κύριε , ρύσαι την ψυχήν μου. "Ετι και έτι, Vers. 5. O Domine, libera animam meum . An :
από των μελλόντων κακών . plius a fuluris malis camn libera .
"Ελεήμων ο Κύριος και δίκαιος, και ο Θεός Misericors Dominus et juslus est, et Deus noster
ημών ελεεί . "Ορα πως παιδεύει τον ακροατήν . Ελε . miserelur. Vide quomodo auditorem instruit. Mi.
ήμων , φησί , μη απογνώς αμαρτήσας αλλά και δι- sericors , inquit, est Dominus ; si peccasti , non id
καιος , μή , το ελέει αυτού θαρρήσας, αναπέστης. circo desperes, verum quia ctiam justiis est, cave ,
Είτα δεικνύς τον θεόν, επιρρεπέστερον εις φιλανθρω- ne summa illius (reliis misericordia , itcrum cadas
τίαν, προσέθηκεν , ότι και ο Θεός ημών ελεεί . Το (Istendens tamen ad misericordiam illum semper
δε ο Θεός ημών , προς αντιδιαστολήν είρηται των magis inclinare , quam all justiliam , aildidil : Et
παρά τοις έθνεσι θεών. D Deus noster miseretur. Quod vero ail : Deus noster,
ad deorum distinctionem dicium est , quos gentes
Salso colunt ,
Φυλλάσσων τα νήπια ο Κύριος . Συνεξακούεται Vers . 6. Custodiens parvulos Dominus. Subintel
id dorir. Yuval yap xa! tauany aútoj tv Topón lige verbum est . Laudat cnim Propheta summam
νοιαν . Ει γάρ μή αυτή εφύλαξεν έκαστον, ραδίως αν Domini providentiam , qua nisi universis ac singil.
και όρις ανείλε , και σκορπίος, και πολλά των ερπε . los custodirel , de facili , allt scorpio interemissel,
των ιοβόλων, και ταχέως αν απολώλεισαν εις βόθρους aul aliud venenosum animal : alil alio pacto cele
και κρημνούς και πολλά τοιαύτα κατενεχθέντα. riler omnes perissent ,, in fovean
forcam aut
allin prαceps
Τινές δε περί των εμβρύων ενόησαν τον λόγον, aliquod , all in aliud quodpian periculum lelapsi.
άπερ εν σκοτεινούς και υγρούς τόπους , δίκηνιχθύων, Quidam vero intelligent Ioqui Prophetam de infall
1095 EUTOYMII ZIGABENI 1096

gue per legen: Moysi scriptis tradita sunt . Ρο- Α γελικές, αί πάσαι, φησι, πισται , τουτέστι βέβαιοι,
stremo vero ipsa præcepla evangelica, quæ man- αμετακίνητοι . Ει γάρ και τινα του Μωσαϊκού νόμου
data omnia Adelia sunt , hoc est, firma , atque κατεβλήθησαν, αλλ' επί το βέλτιον, επί το υψηλότε .
inconcussa. Nam , etsi quædam Mosaicæ legis man . ρον. Ουδείς ούν δύναται ταύτα; αναφανίσαι • O ου .

data soluta sint, verunm non tam soluta , quanm ρανός γάρ, φησί, και η γη παρκ.λεύσονται οι δε
in melius disposita, atque intellecta dici possunt . 4ογοι μου ου μή παρέλθωσιν .
Nemo igitur ca poterit delere : Cælum enim , inquit , el terra Iransibunt, rerba aulem mca NON

transibunt " .
Confirmala in sæculum sæculi, Stabilia, inquam , Εστηριγμέναι εις τον αιώνα του αιώνος .
el perpetuo mansura · Έδραίαι , διηνεκείς , μόνιμοι .
Facta in veritale, el recliludine. Nihil enjin , Πεποιημέναι εν αληθεία , και ευθύτητι . Ουδέν,
inquit, in eis falsum csi , nihil obliquuni . Vel φησίν, εν αυτοίς ψευδές , ουδέ σκολιών • ή και άλλως ,
uliler, per verilatom, claritatem intellige, per rc- αλήθειαν μεν νόησον , την σαφήνειαν • ευθύτητα δε ,
cti :udinem vero, reclum judicium. Omnia enim την ορθοτομίαν , ότι πάσαι αληθείς , και σαφείς , και
ejus mandata vera sunt, et clara, ac recte ince- ορθά βαίνειν διδάσκουσαι .
dere nos docent. B
Vens. 9. Redemprionem misil populo suo. Paler Λύτρωσιν απέστειλε τω λαώ αυτού. Ο Πατήρ
misit Filium suun , Misil eniin me, inquit , prædi. τον Υιόν, ήτοι τον Χριστόν • Απέστειλε γάρ με ,
.

care captivis remissionem " . Et rursus de co seri- φησί , κηρύξαι αιχμαλώτους άφεσιν · και πάλιν
plum est : Ipse salvum faciel populum suum " . Αυτός γαρ σώσει τον λαόν αυτού . Και ο εδόθη
Ilem qui datus est nobis a Deo redemplio "s,. se- ημίν τά τε άλλα από Θεού και απολύτρωσις , κατά
cundum Apostolum. τον Απόστολον ,
Mandavit in sæculum lestamentum suum. In sæ- 'Ενατείλατό εις τον αιώνα διαθήκην αυ
culum , inquam, conveniens, ac si dicerel : Tesla- του (27-28). Ενετείλατο εις τον αιώνα διαθήκην αυ
menlun suum Deus in aplo et convenienti lem- του, την νέαν, ή αιώνιον διαθήκην αυτού, την ευαγ
.
pore hominibus tradidit. Vel in sæculum , pro in γελικήν • Δώσω γάρ, φησίν, υμιν διαθήκην αιώνιον .
æternum , ipsum Evangelium , æternum appellans "Η γάρ Μωσαϊκή πρόσκαιρος ήν τό τε φαινόμε
Testamentum , de quo alibi scriptum legimus : νον (29), αυτής , και όσον τυπικών και σκιώδες .
Dabo vobis lestamentum ælernum "8. Testamentum enim Mosaicum temporarium fuit, si exteriorem
ejus sensuin , si ſiguras, el umbras in eo contentas aspiciamus el occidenlem lilleram : secus vero
si inlcriorem speciemus sensum ac res sub bujusmodi umbris, ac Alguris designalas.
Sanctum et terribile namen ejus. Christi nomen C "Αγιον και φοβερόν το όνομα αυτού . Το Χρι .
sanclum quidem est, veluti quo innumerabilia στός • άγιον μεν, ώς μυρία θαύματαεργαζόμενον
effecia sunt miracula, lerribile vero (seu, ut pro- φοβερόν δε , ως ελαύνον δαίμονας , και νόσους . Ει δε
prius signal Greca dictio, φοβερόν , εimendum) , αγίων άρα δείται στομάτων εις υμνολογίαν.
quia dæmones expellit, et ægritudines . Quod si Christi nomen sanctum est, oportet ipsa etiam ora,
ac linguas, quæ illud laudalura sunt, sancta esse .
Vers. 10. Initium sapientiæ limor Domini. Est Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου . Πηγή σοφίας ,
enim hujusmodi timor Ions ac radix sapientie ., ρίζα , υπόθεσις . Ου γαρ φόβος εντολών τήρησις , ου
Ubi enim est limor, illic el mandatorum observa- δε αύτη, κάθαρσις . Ου δε κάθαρσις , ελλαμψις .
tio ; ubi aulen observatio mandatorum, illic et munditia ; ubi vero munditia , ibi eliam el
splendor.
Prudentia aulem bona omnibus facientibus eam. Σύνεσις δε αγαθή , πάσι τοις ποιούσιν αυτήν.
lloc est operantibus secundum prudentiam , bona Τοις ποιούσι την σοφίαν, τους εργαζομένους ταύτην,
accrescit prudentia . Est enim quadam prudentia τοίς εύπορούσιν αυτής, σύνεσις αγαθή προσγίνεται.
alala , de qua scriptum est : Prudentes ut
κι malefa- "Έστι γαρ, και σύνεσις πονηρά : Σοφοι γάρ, φησί ,
cianı. Vel aliter : Prudentia bona est, et utilis του κακοποιήσαι . "Η και ετέρως • η σύνεσις αγα
non iis simpliciter qui earn habent , sed iis qui p θή εστιν , είτουν, ωφέλιμος , ου τους απλώς έχουσιν
ca uluntur in sermone, alque in operibus. αυτήν, αλλά και τους χρωμένους αυτή, πρός έργα
και λόγους
Laudalio ejus manet in sæculum sæculi. Christi Η αίνεσις αυτού μένει εις τον αιώνα του
lalls sine fine apud angelos manel, et apud ho- αιώνος . Η αίνεσις του Χριστού μένει ατελεύτη .
* Μatth. ΧΧιν , 33. ** Inc. , 19 . * Μatth , 1, 24. * I Cου, τι , 30 . # Baruch 11, 35.
Variæ lectiones .

(27-28) Græce ad verbum : Mandaril in sæculum (29) El laxius, el minus fideliter. Græce : Tum
restamentum suum. Latina explanatio lola est ab quoad exleriorem cjus sensum ; tum quod figura
interprele (nisi forle dcesi aliquid ) eaquc apla . eral el umbra alterius .
 COAMENI. IN PSALMUS 1098
1097
τος παρά τε αγγέλους και ανθρώποις · δεί ούν αι- A mines . Decetigitur ut nosillum sen ; cr I.auleius ,
νείν αυτών και ευχαριστείν , διά παντός. et summas illi semper gratias agauius.
Αλληλούϊα . Alleluia .
ΨΑΛΜΟΣ PIA '. PSALMUS CXI..
Σφόδρα μοι δοκεί το τέλει του προ τούτου ψαλ- Principium hujus psalmi maximam mibi videlur
μου έπεσθαι το του παρόντος προοίμιον · διό την consequentiam halbere ad finent superioris: qια
αυτήν και ούτος είχεν επιγραφήν, ως εκείνου μέ- ratione eandem cum illo inscriptioncm sortiram
ρος . 'Εχει μεν γάρφησιν , 'Αρχή σοφίας , φόβος pulo. Est eleniin veluti quædam illius pars . Ibi
Κυρίου· ενταύθα δε , Μακάριος ανήρ ο φοβούμενος enim legimus : Inilium sapientiæ esl rimor Do
τον Κύριον . Φασι δέ τινες τον προκείμενον ψαλ- mini , hic autcm : Bealus vir , qui limel Domni .
μόν , δύο τε και είκοσι στίχους έχεις κατά τον Hunt ; ſerunt aulem hunc psalmuin conslare er
αριθμός των Εβραϊκών γραμμάτων , και τας αρ- duobus et viginti versiculis , juria Hebraicarune
χές των στίχων εν τω 'Εβραϊκή, τας αρχάς των lillerarum numerum . Ipsaque versiculorum priuci.
Εβραϊκών φέρειν γραμμάτων. pia , apud Hebræos oinnia hujusmodi litterarum
signare elementa .
B
Μακάριος ανήρ ο φοβούμενος τον Κύριον . Εν VeRs . 1. Bealus vir qui rimel Doninum . In
τω προλαβόντι ψαλμώ τον φόβον του Κυρίου , σοφόν precedenti psalmo dictum est quod timor Domi
είπε ποιείν εν τούτω δε, μακάριον . Μακάριος ο ni sapientem hominem reddit, in hoc vero, quoil
φοβούμενος τον Κύριον, ουχ απλώς , καθάπερ οι eliam bealum : Bealus vir, inquil, qui limel Do.
δαίμονες , αλλ' ώστε φυλάττειν τας εντολάς αυτού. minum , non tamen qui simpliciler timct (nam ct
dænioncs eliain Deum timent), sed qui limel, ul
Εκείνο μεν γάρ, φόβος ψιλός • τούτο δε , φόβος
ενεργός. servet mandala . Ille enim linor levis alque ina
nis est : isle aulem efficax el poiens.
'Εν ταις εντολαϊς αυτού θελήσει σφόδρα . Ο mandatis ejus volet valde. Hujusmodi vir, in
τοιούτος εν ταις εντολαίς του Κυρίου αυτού χαι mandatis Doinini sui gaudebit et lætabilur. lla
ρήσει, ευφρανθήσεται • τούτο γάρ, το θελήσει enim significant illa verba : Volel valde. Hanc
σφόδρα • και αλλαχού γάρ δεικνύς την ηδονήν , ήν aulem deleclationem , quam ex divinis mandatis
έχει περί τα προστάγματα του Θεού, φησίν · 'Ως Propheta consequelbatur, alibi etiam manifestius
γλυκέα τη λάρυγγί μου τα λόγια σου ! υπέρ μέλι exprimens ait : Quanm dulcia faucibus mois eloquία
το στόματί μου .. Clua , super mel ori meo !
Δυνατόν εν τη γη έσται το σπέρμα αυτού . VERS . 2. Polens in terra erit semen ejus. Red .
detur enim polens ac validum , adversus omnes ,
Δυναμούμενον υπό του Θεού κατά των επηρεαζόν .
των . Σπέρμα δε αυτού οι μαθηται και μιμηται , qui ledere eos voluerint. Seinen vero Domini
και την ομοιότητα και το γνήσιον, από των χαρα discipuli sunt, el imitalores Christi. Qui simili .
κτήρων της πολιτείας σώζοντες , και καθάπερ τινά ludinem ac germanitatem vilæ ac conversalionis
κλήρον τας αρετές του διδασκάλου δεξάμενοι. Christi servantes, eamquc veluli palernam quam
dam bæredilalem suscipientes, robore ac viri
bus semper augentur.
Γενεά ευθέων εύλογηθήσεται . Υπό της γενεάς Generatio reclorum benedicelur . A generatione
των μή διεστραμμένων, αλλ' ορθά φρονούντων ευ scilicet consimilium hominum , qui non perversia
λογηθήσεται . sentiunt, sed recla .
Δόξα και πλούτος εν τω οίκω αυτού. Δόξα VeRs. 3. Gloria el diviliæ in domo ejus. Gioria ,
παρά Θεού, και πλούτος έν άγαθοίς έργοις· ή και inquit , a Deo erit viro timenti eum , et cum
Mξα παρά ανθρώπων τιμώντων αυτών διά τάς άρε- , gloria etiam diviliae ; divitie, inquam, bonorum
τας αυτού , και πλούτος τω ευπορείν ών βούλοιτο,- D operum . Vel gloria ei coil ab hominibus, quia
τε και θελήσει διά τήν εις Θεόν πίστιν , και παρ- ob hujusmodi virtutem eum bonorabunt. Simili
δησίαν αυτού . modo etiam ei aderunt diviliæ , quia rebus oma
nibus amuel, quas optabil ; juxta quem sensum intellige, quod volet valde in mandatis Dei , ob
suam videlicet summam in Deum fiduciam , ac fidem.
Και η δικαιοσύνη αυτού , μένει εις τον αιώνα . El justitia ejus manet in sæculum sæculi. Vire
Η αρετή και δικαιούσα αυτόν, μένει ανώλεθρος εις lus, quæ eum justificavit incorrupla perinanebit
εν αιώνα τον μέλλοντα , συναποδημούσα τούτω. in futurum sæculum . Quippe que post hanc vi .
tum , illuni semper comitabitur.
'Εξανέτειλεν εν σκότει φως τοις ευθέσιν . VERS. 4. Ecorium est in Ienebris lumen reclis ,
Εξανέτειλεν ο Θεός τοίς εν σκότει πειρασμών και Exorlus est, inquit, Deus hominibus, qui in lela
Θλίψεων φώς απαλλαγής , και ψυχαγωγίας . " Η εκ Talionum , alque aMictionum tenebris jacebanı .
γης ανέτειλεν εν σκότει της πλάνης φώς αληθείας και Ille, inquam , Deus , qui lumen , scu lux cst veræ

· Psal . CXVII , 3.
PATROL, GR , CXXVIII. 33
1099 EUTITYMII ZIGABENI 1100

Titlerationis , ac veri refrigerii , vel lunei veri- Λ Χριστός • Εγώ γαρ, φησίν , ειμί το φως του κό
latis, quod apparuit in Christo, erorinm est c σμου. Εξανέτειλε δε τοις ευδέσι, τους ορθά φρο
terra in icachris erroris : Ego enim, inquit, sum νείν δυναμένοις • ούτοι μεν γαρ είδον αυτό.
lut,mundi ". Reclis aulem crorlam esse dicil bianc lucem , id est iis qui rccla sentirc possun',
lumenque illud oculis inliieri. (Nami perversi Oines ad hajusmodi lucem oculos occluduul.)
Misericors, miseralor el justus. iloc de Deo etiam 'Ελεήμων και οικτίρμων , και δίκαιος . Παρά
diutum est, qui misericors ei miserator est, lan- του Θεού και τούτο, ελεήμων μεν γαρ και οικτίρ
guiam qui bonus est : et juslis, tanquam omnium μων εστίν , ώς αγαθός • δίκαιος δε , ως κριτής. Ζή
0

juder. Vide in posalmo C, ibi : Misericordiam el τησον και εν τω ο' ψαλμω την εξήγησιν του , " Ελεον
judicium cantubo ribi, Doniine. και κρίσιν άσομαί σοι, Κύριε .
VeRs. 5. Benignus homo qui miserelur el com . Χρηστος ανήρ ο οικτείρων και κιχρών . Ο
οιoda , Miseretur quidem eorum qui in angustiis οικτείρων μεν τους εν ανάγκαις , κιχρών δε τοις
sun !, commodat aulem iis qui mutuo indigent. δανείου χρήζουσι . Γέγραπται δε και εν τω λς
Scrip!tin est enim alili in psalino XLνι : Τοια die ψαλμώ · “Όλη την ημέραν ελεεί και δανείζει ο
wisere !ur, ei comimodal justus. δίκαιος.
Disponet sermones suos in judicio . llujusmodi B Οικονομήσει τους λόγους αυτού και κρίσει .
vir timens Dominum , bene criam ulctur scrmoni. Ούτος ευχαριστήσεται τους λόγους αυτού, εν δια
3.5 suis , nec fortuito , aut inconsiderate Ioquetur, κρίσει λέγων, και ουχ ώς έτυχεν , ουδ ' απερισκέ
sed com judicio, el discretione verba sua dispen- πτως . " Η ευ διαθήσει τα κατ' αυτόν πράγματα ,
sabil, ubi opis fuerit. Vel (quia Græca dictio μετά διακρίσεω ; " ούτω γαρ ο Σύμμαχο ; εξέδωκεν :
2.byous nou lantum verbal, el Scrinones , scd ra- ή ευ διαθήσει τας απολογίας αυτού εν κρίσει, τη
tones clim significal). dic quod vir iste, φαί μελλούση, τουτέστι , συνηγορήσεις εαυτού παρα
timel Duminum , recio ac sano judicio, rationes σκευάσει, κατά τον πιστών και φρόνιμον οικονόμον.
al negotia sua oninia semper disponet, quemadmodum etiam Symmachus reddidit. Vel, quod bene
disponet Jeļensiones suas in futuro judicio, casque antea summo cum examine ac sludio præpa
rabit, non secus ac facere consuevit fidelis quis ac sapiens administrator.
Vers. 6. Quia in sæculum non commovebilør. In: " Οτι εις τον αιώνα ου σαλευθήσεται . Εις τον
lioc sæculo tentationes aliquæ cum non CORMO . αιώνα τούτον ου σαλευθήσεται πειρασμούς , ασφαλώς
vellunt, veluti cum φui edificatus est supra τεθεμελιωμένος επί την πέτραν της εις θεόν πι
solidarn fidei , Jilectionis , et spei petram ; quique στεως , και αγάπης, και ελπίδος , και το συνειδος
propriam conscientiam llitissimam anchoram ha C έχων απερίτρεπτον άγκυραν. Ουκ είπε δε , ότι ουκ
bc !. Ncc dicit Propheia quod bujusmodi homo επιβουλευθήσεται • Πολλαί γάρ, φησιν, αι θλίψεις
nullas passiltus sit insidias ,Σ mulle enim tribula των δικαίων · αλλ' ότι, ου σαλευθήσεται. Τούτο
liones justorum '; sud quod ali eis non cominove- γάρ το θαυμαστόν , ότι μυρία πάσχοντες οι άγιοι ,
bilur. Hoc clenim volde admirandum est, quod ου περιετρέποντο, αλλ' άκλινές άχρι τέλους έσωζον
sancii qui innumerabilia passi suul pericula , το φρόνημα . Τούτο περιφανής νίκη, τούτο λαμπρά
adeo constantes atque innobiles adversus ea per . των άριστέων ανάρρησις. "Η και εις τον αιώνα τον
Blanserint, el sententiam usque ad extremuin μέλλοντα ου σαλευθήσεται · 'Ητιμάσθην γυρ, φησί ,
linem firmam ac stabilein semper servaverint. και ουκ εταράχθην ουδέν εαυτό φαύλον συν
Iliec celeberrima est corum victoria : boc dignissi- ειδώς.
mum præstantium : bujusmodi virorum præconiuri. Vel , in futurum sæculuni non commovebitur ,
juxta id quod alibi legimus : Paralus sum el non sum (urbatus ', quia scilicet nullius mihi sceleris
runscius sum .
VERs . 7. Jie niemnoria ælerna erit jusius. Ol, pro- D Εις μνημόσυνον αιώνιον έσται δίκαιος . Διά
prias scilicet virtutes, nec tantum vivens crit in τας αρετάς αυτου μνημονευόμενος ου μόνον ζών ,
menioria , seu posl murten . αλλά και θανών .
Ab auditione mula non limebil. Non formidabil, Από ακοής πονηράς ου φοβηθήσεται . Απλάγγε
inquit, licet terribile , atque horrendu : aliquid ei λίας φοβεράς , ου δειλιάσει. Ουκ είπε δε και νύν , ότι ,
biserii annuntiatum . Nec dixit quod non audiet, sed ουκ ακούσεται ,. αλλ ' ότι , ου φοβηθήσεται » προ
5

quod non timebil. Deposuit enim antea . divitias απέθεση γάρ αυτού τον πλούτον εν ασύλο χω
5102s tuto in loco, atque ideo cis semper magis ρίων και σπεύδει μάλλον απελθείν εκεί. Οπου
propior fieri festiwal . Ubi enim , inquil, est the . γάρ έστι, φησί , θησαυρός ημών, εκεί έσται και
Suurus luus, illic el cor luum cri! 5. Eadem enim ή και δια ημών και διά τούτο ου φοβείται , ουδε
ratione eos non tinier, qui corpus occidunt, ct ani- τους αποκτείνοντας το σώμα , την δε ψυχήν μή δυνα .
man occidere !ion possunt . μένους αποκτείναι.
l'urnluni cur ejus sperare in Domino. lloc est, 'Ετοιμη η καρδία αυτού ελπίζειν επί Κύριον .
stabilu algne inconcussum permanet cor cjus in "Εδραία ελπίζειν, αμετακίνητος, από της εις Κύ
* Juli . V : 11 , 12 . 3 Ρ :: Ι . ΣΑΣ ! 1 , 20. Ι'sal . CIS11ι . 60 . • Malih . vi . 21 .
1101 COMMENT.IN PSALMOS . 1102
ριον Ελπίδος , ελπίζων ότι νικήσει δι' αυτού , και Αilla spe , ηιι: ι Ιι bet in Domino, corιficiens, γιο |
τεύξεται σωτηρίαν. opc illius salutem ac victoriam couscculurus sil.
Εστήρικται η καρδία αυτού , ου μη φοβηθή . Vers . 8. Confirinaluin esl cor cjus, nou limebit .
Ως ανωτέρω δεδήλωται . Ul superius declaratum est ,
'Εως ου επίδη επί τους εχθρούς αυτού . Κυ- Donec aspicial super inimicos suos , l'er inimicos,
ρίως τους δαίμονας • έως oύ επίδη επ' αυτούς και dien :onco proprie intellige : ,Donec, inquil, aspicia !
βούλεται , οία πείσονται · ει δ ' ου μην φοβηθή μέχρι super illos ca quæ vule, allt quæ illi palioniur.
της πτώσεως των εχθρών αυτού , πολλώ μάλλον Quod si forinidalurus non est, quousque ruant
ουδε μετά ταύτην . Περί γάρ του αμφιβόλου διδάξας, inimici, multo minus postea ei limendun crit .
το εξής ως αναμφίβολον , παρεσιώπησεν · ιδίωμα δε Asserens quippe id quod ambiguium magis videri
και τούτο του , "Εως ού. polerat , lacuit quod sequitur tanquam minus am
biguuum , minus; ue incertum . Alque hoc pacto
dictio , Donec, sæpe sumitur apud Hebrros.
"Εσκόρπισεν , έδωκε τοις πένησιν . 'Εσκόρπισε VERS. 9. Dispersil, dedit pauperibus. Dispersit
τα όντα . Διά δε του , 'Εσκόρπισε, την δαψίλειάν scilicet bona sua . Dispersionis aulein vocabulo li
τε του παρέχοντος ένέφηνε, και σπόρον τινά το Β bralitatem donantis expressil ; « uam etiam vel
πράγμα όπεδήλωσε : σκορπίζουσι γάρ οι σπείρον- semen , aut salionem quamdau csse significavit
τες . Spargere enim solent, qui seminant.
'Η δικαιοσύνη αυτού μένει εις τον αιώνα έως Justitia ejus manet in sxculum sæculi. Repelit
του αιώνος . 'Ανωτέρω περί ταύτης είρηκε • παλιλ- verba jam superius dicta , ad majorem seulenlias
λογεί γάρ εις βεβαίωσιν των τοιούτων λόγων . "Η Sua confirmationen . Vel per jusliliam hoc in loco
και ιδικώς δικαιοσύνην ενταύθα λέγει την εκ της eum intelligit, quæ a misericordia profiriscitur, hoc
ελεημοσύνης . esi , ab eleomosyna. (Et de qua scriplının cst : Al
lendire, ne justi: iam restran faciatis coram huniis
njous 3.. )
Το κέρας αυτού υψωθήσεται εν δοξη . Η τιμή Cornu ejus eraliabirur in gloria . I'er conu, hovo .
αυτού μεγαλυνθήσεται . Περί δε του μεταφορικού rem intelligit. Est enini serino 11iccaplioricus : H
κέρατος είρηται σαφώς εν τω πε' ψαλμώ , ένθα • nur ic gloria ejus, inquit, magnificabilin . De loc
Και εν τω ortματί σου υψωθήσεται το κέρας alitem cornu , dictum est in psalmo LXXXVIII , ibi :
abroi . El in nomine luo egallabilur cornu nostru .
"Αμαρτωλές όψεται και όργισθήσεται. "Έλεγ- VeRs . 10. Peccalor videbit el irasceiur , Irasce
χον της απανθρωπίας αυτού την φιλανθρωπίαν του qur peccalor existimans, quod ju6ii hujus siri mi
δικαίου νομίζων . Τοιούτον γάρ ή αρετή, φορτική και sericordia suam convincat ac carpal nevitiam .
επαχθής αεί τη κακία . Talis cuina 061 virlus, molesla nimirum seip r,
el gravis piaris omnibus..
Τους οδόντας αυτού βρύξει , και τακήσεται . Dentibus suis ( rendel, el labescel. Suidebit qui
Βρύξει μεν , την ένδον οδύνην δια των οδόντων dem atquc interiorem moerorem deribus suis
επιδεικνύμενος , ου τολμήσει δε φθέγξασθαι, της αρέ demonstrabil ; al'amen non audebit, quia justi hajus
της εμφραττούσης αυτού το στόμα · διό και τακή- viri virtus os ei obsiruel : quin imo ob summani
σεται δαχνόμενος τους εκείνου κατορθώμασι, και ejus virtulein, el ob pra clara ejus gesla , iuridia
κατατηκόμενος το φθόνο και δημιος αυτός εαυτό ac livore labescel, ipse nimirani smisavissimus
eleclus carnifex.
γινόμενος .
'Επιθυμία αμαρτωλού απολείται . 'Απολλυμένων Desiderium peccaluris per bil Peccaloris dico
και φθαρτων πραγμάτων επιθυμούντος , ών άπoλλυ- amanlis ac concupiscentis peremtes, ilque cone
μένων συναπόλλυται και αυτή. Τινές δε και το D ruptibiles res: quibus deperditis lesid. rius una
Εξανέτειλεν εν σκότει φώς τοίς ευθέσι , τη μα- cum illis perditur. Verum verba illa : Exorlumn
καρισθέντι ανδρί προσνέμουσι , ότι φωτίσει τις est in lenebris lumen reclis ' , quidam applicant illi
εσκοτισμένας ψυχάς των απειθών. Ομοίως, και τον viro, quem Prapliela in præcedentibus beatum
εφεξής στίχον , ότι ελεει, και οικτείρει , και δίκαια dixit, el sensuni esse dicunt quod hujusmo li vir
κρίνει . tinens Dominum , illuminabit infidelium animas
anlea errore obienebralas : ct simili malo ei applicant proxime subsequentem versiculum , diceni .
bus, quod bujusinodi vir miserii ors esl, el miserctur, et quod justa judical. Superius velo nos
rumque vcrsiculum Deo accommodarimus.
" Α.Α.ληλούϊα . Allcluia.
ΨΑΛΜΟΣ ΡΙΒ' . PSALMUS CXII .
Ευχαριστήριος και ούτος , διό τοιαύτην έσχεν επι- Hic psalmus in gratiarum eliim actiones con
scriplus cst , unde similem cum praecedentibus in.
γραφήν . scriptionem retulit.
* Μatth. Υι , 1 . Psal , C1 , 4 .
 1103 EUTIIYMIT ZIGARENI 1104
l'ers. 1. Landale, pueri, Dominum , laudale ruinen a Αινείτε , παίδες , Κιγιον, αινείτε το όνομα Κυ
Domini . Per pueros lioc in loco Servos significal ,. ρίου. Παϊδας ενταύθα τους δούλους ώνόμασε , και
nam et in psalmo 988810, ail : Laudate nomen γάρ εν τω ρλά ψαλμό φησιν · Αινείτε το όνομα
Domini, laudare scrri Dominum ; camdem sclibosle Κυρίου· αινείτε, δούλοι, Κύριον · το αυτό λέγων
liam exprimins, pra pusiero versiculorum ordine. κατ' εναλλαγής των στίχων. Τινές δε παίδας ενο
Aliqui vero per pueros, intellexcrunt puros , ac ησαν, τους ακάκους , και τους μαθητές του Χριστού ,
simplices luwines, vel Christi, aut apostolorum et tous tūv & ROSTÓ ).wr. Alveite of aúsdv, oů Budad .
discipulos. Laudale auleni eum , nou scrmonibus γων μόνον , αλλά και δι ' έργων : “ Οπως γάρ, φησίν ,
tantuni, sed cliam operibus, juxta illud : Ut ri- ίδωσι τα καλά έργα υμών και δοξάσωσι τον Πα .
deant bona restra opera , el glorificeni Patrem re- τέρα υμών τον εν τοις ουρανοίς .
Sirum , qui in cælis est '.
VERS . 2. Sit nomen Domini benedictum , ex nunc Είη το όνομα Κυρίου ευλογημένος από του
el usque in saculum . Benedicatur, inquit, et non νυν και έως του αιώνος . Είη ευλογημένον εν ημίν ,
blasploemelur nomen Domini, vobis illud assidue και μη βεβλασφημημένον , αεί εύλογούντων υμών
benedicentibus, ac perpetuo laudantibus, opere ac αυτό, διά παντός υμνούντων , πάντοτε δοξαζόντων και
verbis, οι superius diximus. Νarm et si nomen Β λόγοις , και έργοις,ώς ανωτέρωδεδήλωται. Καθ' εαυτό
Tomini per se ipsum satis seenper benedictum sit, μέν γάρ, ευλογημένον, εστί • γίνεται δε και εν υμίν
Gil tamen in nobis etiam benedictum , quando non ευλογημένον , όταν μη λόγους μόνον , αλλά και εργους
solis verbis, sed operibus etiano benellicious . Deum εύλογώμεν αυτό των δρώντων αυτά , δοξαζόντων
quippe onines glorificant, quando virtutum opera τον Δεσπότην ημών.
ab aliquibus fieri videni.
VERS. 3. A solis orlu usque ad occasum , laudabile 'Από ανατολών ηλίου μέχρι δυσμών , αίνετών
nomen Domini. Non in Palæstina tantum , sed ubi- το όνομα Κυρίου . Ουκ εν Παλαιστίνη μόνον , αλλά
que terrarum laudandum est nomen Domini . και πανταχού της οικουμένης , αινετόν το όνομα Κυ
Predicit autem his verbis Propheta evangelica είου . Προαγορεύει δί, τον εις πάσαν την γην εξελ
praedicationis voccin , iu universum orbem per- θόντα φθόγγον του κηρύγματος .
Venluram .
VERS . 4. Excelsus super omnes gentes Dominus. Υψηλός επί πάντα τα έθνη ο Κύριος . Υψη
Excelsus erit in gentibus , non quod func edcien- λος εν τοις έθνεσιν έσται , ου τότε τούτο γινόμενος ,
dus sit excelsus , sed quia lunic dernum excelsus αλλά τότε τούτο φαινόμενος αυτούς• υψηλά περί
.

C
apparebit, quando erunt, qui alla ac sublinia de αυτού δογματιζόντων, και ύψούντων αυτών ταις
Dco tradent dogmala , quiquc conlemplationibus et θεοπρεπέσι δοξολογίαις .
sludiis suis, quanlum poterunt, ea extolleni.
Super cælos gloria ejus. Quia in cælis ab ange. 'Επί τους ουρανούς ή δόξα αυτού . Εν τοις
lis glorificatur. Possunt etiam nec de Christo in- ουρανοίς δοξαζομένου παρά των αγγέλων. Νοηθείαν
lelligi , et de angelis, qui nalo Christo cecinerunt : δ'αν ταύτα και ιδικώς περί του Χριστού και των
Cloria in excelsis Deo®. αγγέλων, των επι τη γεννήσει αυτού αιμούντων
τον Θεόν και λεγόντων , Δόξα εν υψίστοις Θεώ,
και τα εξής .
Vers. 5, 6. Quis sicut Dominus Deus nosler ? Hæc τις ώς ο Κύριος ο Θεός ημών ; Τούτο προς δια
a Propheta dicta sunt , ut falsos illos deos carperet,
9 συρμών και χλεύην είπε των παρά τοις έθνεσι ψευ
qui a gentibus colebantur. δωνύμων θεών .
"Ο εν υψηλούς κατοικών , και τα ταπεινά εφο
Vers, 7. Qui in aliis habital, et humilia respicit.
Αιφui si conimensuravit Deus celum palino, et ρών . Και μην εμέτρησε τον ουρανόν σπιθαμή . και
terram pugno, ut alibi legimus, ilem si celum et D την γην δρακί , και τον ουρανών και την γήν πληροί ,
terranm implet,, et ubique adest,, si incomprehen .. και πανταχού πάρεστι • και αχώρητός έστι , και
sibilis est , et incircunuscriptus , quomodo in celo απερίγραπτος . Και πώς έν ουρανό κατοικεί, και
liabitat el terram aspicit ? Palet igitur ita Ioqui την γην εφορά ; Η δήλον ότι συγκαταβάς πρώτος και
Prophulam , ut Judæorum aut aliorum hebetudini Δαβίδ τη παχύτητι των Ιουδαίων , είτα κατά μι
consentiret, tamelsi illorum mentem paulatim ele- κρόν ανάγει την διάνοιαν αυτών · επήγαγε γάρ
•

vans addidit , dicens :

In cælu , et in lerra . El superius, inquit, el in- 'Εν τω ουρανό και δεν τη γη. Και άνω και κάτω
ſerius habilal, hoc est, ubique locorum. Vide, quæ ών δηλαδή , τουτέστι, πανταχού . Ζήτησον και εν
diximus, in i psalmo , ibi : Qui habitat in cælis
. τη β' ψαλμώ, Ό κατοικών εν ουρανοίς. "Αλλοι δε
irridebit eos. Alii vero aliter construunt, dicenics : συντάττουσι, τίς ως ο Κύριος ο Θεός ημών, και
Quis sicut Deus noster in cælo et in lerra ? εν τω ουρανό και εν τη γή :
Erigens a lerra inopen , el de stercore elevans Ο εγείρων από της πτωχόν, και από κοπρίας

1 Matth . V, 16. • Luc. 1 , 14.

1105 COMMENT. IN PSALMOS 1106
ανιστων πένητα . Γήν και κοπρίαν την ευτέλειαν Α pauperem. Per terran stereus , tennitatem ac
δ.ομάζει και υμνεί την δύναμιν του Θεού , ραδίως panorrtalcin intelligit . Laudat autem , atque admi
μεταβάλλουσαν & βούλεται . ralur Propheta Dei polentiam , qui de facili jin
mulat quæcunque vult .
Του καθίσαι αυτόν μετά αρχόντων , μετά αρ- Vers. 8. Ut collocel cum cum principibus, cum
χόντων λαού αυτού . Ου μόνον πλουτίζων αυτόν principibus populi sni. Non solum divilein ct glo
και δοξάζων, αλλά και τους άρχουσι του λαού αυτού rinsum facil, sed cum populi sui principibus cum
συγκαθίζων , και εις άρχήν και τούτον αγων . Νοείται etiam collocal, hoc est, ai principatum atque ad
δ! και ο εξ εθνών λαός, πτωχός και πένης , αν και imperium eum etiam provelit. T'er inopem vero
Χριστός από της ατιμίας των παθών εγείρας , και ct pauperem , Adelem populum ex gentibus congre .
υγρώσας διά του Ευαγγελίου , ισότιμον εποίησε τοις galum intellige, quem a lurpibus, alque inbonestis
αποστόλοις , ούς και κατέστησεν άρχοντας επί πάσαν affectibus erigens Christus per Evangelium in al
την γην , ώς εν ετέρω ψαλμώ δεδήλωται. Είτα lum erexit, eumdem ei quem populis honorein
υμεί και μείζονα δύναμιν αυτού, μεταβάλλοντος inpertitus : Apostolis , inquam, quos principes
ω πράγματα μόνον απλώς , αλλά και φύσεις . super omnem terram constituerat , ut vidimus in
psalmo sliv. Postrenio majoren: quamdam ac potiorem potentiam Dei admiratur qui non ipsas
lantum ies immutare possit, sed ipsam etiam eorum naturain . Uude ait :
"Ο κατοικίζων στείραν εν οίκω, μητέρα επίρ YEas. 9. Οι habitare facit alerilent in domo
τέκνοις ευφραινομένην . Την στείραν ποιών οίκείν malrem de filiis lalaniem . Ediciens uit mulier ste
ενοίκω μητέρα επί τέκνοις ευφραινομένην · ώς και rilis, facta mater, inhabilet in domo, super fliis
επί πολλών γέγονε. Τινές δε οίκοντην φαμιλίαν των lutata , quemadmodum sæpenumero effecit. Quidam
παίδων ενόησαν . domum liic pro puerorum familia intellexerunt.

'Αλληλούϊα . Alleluia .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΙΓ. PSALMUS CXII.
Ευχαριστήριος και ούτος , τάς Ιουδαίοις παρά Et hic psalmus in 'gratiarum actionem conscri
θεού πάλαι παρασχεθείσας ευεργεσίας διεξιών , και plus est, benefcia a Deo Judeis olim collata con
την θείαν δύναμιν ανυμνών , και των ειδώλων κατα- numeral, divinam pariler potentiam laudai, et in
κωμιωδών την ασθένειαν . firmitatem idolorum carpit.
'Εν εξόδω, Ισραήλ εξ Αιγύπτου , οίκον Ιακώβ VERS. 1 , 2. In exilu Israel de Ægyplo, donius
ex laou Bapfdpov , érerion ' Iovdala dylacjac Jacob de populo barbaro, facia est Judæa sanctif
αυτού , Ισραήλ εξουσία αυτού. Ισραήλ μεν και calio ejus, Israel polestas ejus. Per Israelem, et
οίκον Ιακώβ, το γένος λέγει των Ισραηλιτών : per domum Jacob, Israelitarum genus significal ;
Αίγυπτον δε και λαόν βάρβαρον , το των Αιγυπτίων : per Ægyptum autem , et populum barbarum , ipsos
τουτέστι . Μετά το εξελθείν τους Εβραίους εξ Αιγύ- Egyptios. In exitu , inquit , populi Israelitici, atque
πτου , εγένετο η νυν Ιουδαία χώρα αγίασμα αυτού , in recessu domus, seu familix Jacob ab Ægyptio
άφωρισμένον ανάθημα, και ο Ισραηλίτης λαός κλή- rum gentibus, hoc est, ubi discesserunt llebræi ex
ρος αυτού, εξουσιαζόμενος , και στρατηγούμενος, Æ : ypto , lunc regio illa, quam modo Judæam ap
και προσταττόμενος υπ ' αυτού οι μεν γαρ άλλοι pellamus, facta est sanctificatio Dei : eo quod ve
πάντες, κατά φύσιν ήσαν εξουσία αυτού ούτοι δε luli res quædam Deo lata , ac dicala sanctior
μόνοι , κατ' οικείωσιν, ώς.περιώνυμος λαός. quodamniodo eſccia est. Tunc etiam Israelitarum
pipulus effectus est hæreditas Dei , el sub ejus poleslale manifestius cæpil constitui, atque ab eo
dirigi. Nam etsi omnes alii populi natura ipsa, et creationis jurc sub divina semper fuerint potestate,
mullus lantain necessilalem , aut familiarilalem habuisse videtur quantam Israeliticus populus : qui
propterea, peculiaris Dei populus appellatus est . (Ex iis autem, quæ diximus, patet, dictionem,
ejus, utrobique ad Deum esse relerenda ...)
Η θάλασσα είδε και έφυγε . Έγνω την δύνα- D Vers. 3. Mare vidil et ſugil. Ipsum ctiam mare di
μιν αυτής · ήσθητο καθάπερ τις λογική απορρήτως vinam novit potentiam , et ineffabili quodam modo
του θείου θελήματος, και διαιρεθείσα , έφυγεν εκ divinam etiam agnovit voluntalem , non sccus ac
του μέσου, και παρέσχε δίοδον ξηράν τοις Ισραη- si rationalis fuisset crealura : unde divisum e me .
λίταις· λέγει δε περί της Ερυθρός, οπότε Μωϋσής dio refugit alveo, liberumque ac tutum transeinli
εξήγε τον λαόν. "Εφυγε δε είπών, τον φόβον και το populo iler prebuit. Mare autem Rulbrunn intelli
τίχος της διαιρέσεως αυτής ενέφηνεν. git, cum Moyses Hebræum populum eduxit ; fugisse
vero dicit ipsuni mare, ut non binlem formidasse illud a conspectu Dei ostenderet, sed ul celeritalem
etiam illius divisionis domonstraret.
Ο Ιορδάνης εστράφη εις τα οπίσω.Επι Ιησού Jordanis conversus est retrorsum . lloc aeridil
του Ναυή, ότε άνε χαλασε το ρεύμα εαυτού, παρξ . tempore Jesu Nave , quando Jordanis Durius eur.
1107 EUTHYMII ZIGABENI 1108
som suurn letinuit , prelens: ct ipse 51ccum Transi- A χων και αυτός δίοδον άβροχον τη κιβωτό του θεού.
ium arcæ Dei , llac duo miracula una aliam re
“Ομοίως δε και εν τω ξε' ψαλμώ τα δύο ταύτα ομώ
censentur per Prophetam in psalmo LXv , ibi : Qui θαύματα τεθειται • Ο μεταστρέφων γάρ. φησί,
convertit mare in aridam , el in Rumine pertransibunt την θάλασσαν εις ξηράν , εν ποταμώ διελεύσεται
pede.. ποδί.
VERS. 4. Moules exsullarerunt quasi arieles, el Τα δρη έσκίρτησαν ώσει κριοί , και οι βουνο
colles quasi agni orun, Summum alqne inefalile ως αρνία προβάτων . Την υπερβολήν της τηνικαύτα
quoildam populi gaudium , quod illis fuit teimpori- χαράς έμφήναι βουλόμενος , περιτίθησι και τους
bus, describcre nobis volens Prophela, ipsa etiam αψύχοις αυτοίς αίσθησιν και αγαλλίασιν λέγων , ότι
inanimala clementa , montes nimirum et colles Ju και αυτά τα όρη και οι βουνοι της Ιουδαίας εσκίρ
der fingit gaudio exsullasse, ac lælatos fuisse, non τησαν , ήγουν εχάρησαν . Οι κριο ! γάρ και τα αρνία
secus atque arielis et agni ſaciunt, qui quando lic ότε ευφραίνονται , τοις σκιρτήμασι δηλούσε την ηδο
tantur lætitiam suam saliendo demonstrant; soleil νήν. Είρηται δε ημίν και εν τω ε'ψαλμώ , περί χαράς
o niin Prophetæ aliquando inaniinatis rebus humanos των αψύχων : ένθα το, Από προσώπου Κυρίου, ότι
aſfeclis ascribere , ut diximus in psalmo acv, ibi : B έρχεται• εν εκείνω γάρ γέγραπται, το , Ευφραινά .
Latentur cæli , et ensullel lerra , commoveatur mare, σθωσαν οι ουρανοί , και άλλα πολλά τοιαύτα,
clr ., gaudebunt campi, etc. I'unc exsultabunt omnia li
gna silvarum, a facie Domini quando venit ; ubi vide.
VeRs . 5, 6. Quid est libi , mare, quod fugisli ? el Τι σοι εστι , θάλασσα , ότι έφυγες , και συ,
tu , Jordanis, quod conversus es relrorsum ? Nonles, Ιορδάνη , ότι εστράφης εις τα οπίσω ; τα όρη,
quod exsuliastis, quasi arielis , el culles , quasi agni ότι έσκιρτήσατε ώσει κριοί , και οι βουνο , ως
crium ! Ex quadam prosopopæia Propheta nunc αρνία προβάτων ; Προσωποποιών, διαλέγεται τους
ipsa alloquitur elementa , rationcm exposlulans, στοιχείοις, έρωτών , Διατί τούτο πεποιήκατε ; ώς
cuir sic fecerint, tanquam admiranduui aliquid id παραδέξου και υπερφυούς πράγματος γεγονότος :
fuerit, et supra naluram : el deinde ipsc pro cis είτα αυτός αντ ' εκείνων αποκρίνεται λέγων ·
respondet , seu interrogationi sue illos respondere
imroducil el dicere :
Vers. 7. A ſucie Domini mola est terra. A præ- Από προσώπου Κυρίου εσαλεύθη η γη . Από
sentia , inquit, et conspectu Domini exsullavil της επιφανείας του Κυρίου εσκίρτησεν ή γή • τα
Terra , ipsi montes minimirum ci colles. Presential c καιρη δηλαδή, και οι βουνοί. Επιφάνειαν δε νάει μου ,
sulem Domini intellige adventum Domini in Ju την εν Ιουδαία παρουσίας του θεού • η τούτο νοήσεις ,
dæam . Alio modo eliam expone juxta ea quæ di- κατά τη λεχθέν εν τω ε' ψαλμό, το , Τότε αγαλλιά
(la sunt in psalmo Xcv , ibi : Tunc exsultabunt σονται πάντα τα ξύλα του δρυμού , και τα εξής .
OMNIA ligna silvarum . Et de mari quideni ac de Περί μέντοι της θαλάσσης και του Ιορδάτου ουδέν
Jordane nibil an plius dixit , langnam causa είπε πλέον, ώς εγνωσμένης της αιτίας .
fugæ , all detentionis in utroque salis jam nola sil .
a facie Dei Jacob . Scriptum est enim alibi : "Από προσώπου του Θεού Ιακώβ . Του Θεού
Ege siti16 Deus Abraham , Deus Isauc, Deus Ja- "Ιακώβ . γέγραπται γάρ, ότι 'Εγώ ειμι ο θεός
cob ' . 'Αβραάμ, και ο Θεός Ισαάκ, και ο θεός Ιακώβ.
Vers. 8. Qui conreriil pelram in slagna aquarum . Του στρέψαντος την πέτραν εις λίμνην υδά .
A facie illius Dei , inquain , qui a nalurali duritiu των. Του μεταβάλλοντος την πέτραν από της κατά
pelram commulai, adeo ut ex ca deinceps aquie φύσιν σκληρότητος , εις το λιμνάζειν ύδασιν, ώς έν
scaluriant : de quo dixiinis in psalmo LXXVII . τω ος ψαλμό δεδήλωται.
El rupem in fontes aquarum ( In Græco hic, non Και την ακρότομον εις πηγάς υδάτων . Το αυτό
rupentlegimus, sed ακρότομον, que dictio tametsi Ο λέγει πάλιν . 'Aκρότομον δε την πέτραν είπεν ως εκ
pro rupe accipiatur, proprie lamen de re aliqua των άκρων μόλις αποθραυομένην σιδήρω, διά την
dici potest , quae extrema ac summa in parte άγαν αντιτυπίαν · ίνα το θαύμα πλέον επιτείνη.
trucala sil , aut incisa ). Iti igitur banc pelram Διηγησάμενος ούν τάς πάλαι ευεργεσίας , δείται και
Propheta appellavil, veluti quæ ob summam ejus Urip tūv napóstwv.
duriliem , etiam in summa, atque in extrema sui parle vir ſerro secari possel, hujusmodi Inguendi
Bolo ngus, nit miraculum magis augerol. Enarr.itis autein antiquis beneficiis pro presentibus rebus
supplicat.
Vers . 1. Non nobis, Domine, non uobis . Nou Μή ημϊν, Κύριε , μη ημίν . Μή δι' ημάς ποιήσεις
propter nos nisericordiam id facturum confidimus. έλεος: ανάξιοι γάρ εσμεν ώσπερ και οι των ι! ρη
Suunus φuippe ea indigni, quemadmodum et majo- μένων ευεργεσιών απολαύσαντες .
ses nostri, qui superius commcmorala rcceperunt
3 te liceneficia .

• Exod . 111. 6 ct alibi.

 1110
1109 CONMENT. IN 'SALMOS.
'Αλλ ' ή τω ονόματί σου δος δύξαν . 'Αλλά το Sed nomini (uo da gloriam . Tu lamen , inquit,
όνομά σου δος δοξάσαι . nomeu luum glorifica.
Επί τώ ελέει σου και τη αληθεια σου. Δόξα- VERS . 2. In misericordia tua el verilnic lua .
σον αυτόν εν τώ ελέει σου , και το αληθεί σου ελέει , Glorifica illud, inquit , in omisericordia tua et veri
τουτέστιν , ελεήσας ημάς, και αληθώς ελεήσας . Tale fua , boc est , niserlig nosiri, el verc misertus.
"Έλεος γάρ και αλήθειαν πολλάκις τον έλεον τον Misericordiam enini cl veritatem , sapentanero
αληθή φησιν ο προφήτης , τον κυρίως όσον προς τον Propheta conjunctim ponit , pru vera misericordia .
ανθρώπινον . Nam divina misericordia propric ac vere et est, et
diciur misericordia ; bumana aulem , divinæ cumparata, non vera est, scd umbra quæda'n miseri
cordiæ .
Μήποτε είπωσι τα έθνη : Πού έστιν ο Θεός αυ- Neguando dicant geiles : Ubi est Deus eoruin ? Ne
των ; Μή ποτε , κατακυριευθέντων ημών, ασθένειαν quando, inquit, finles nostri dominentur, et luam
ονειδίσωσι τα έθνη. nobis postmolam exprobrent infirmitatem .
Ο δε Θεός ημών εν τω ουρανό και εν τη γή, Vers . 5. Deus autem noster in cælo , et in terra .
πάντα όσα ήθέλησεν έποίησε . Τα 4θνη μεν ίσως Omnia, quæcunque voluit , fecil. Genti's quidem hu
τοιαύτα ληρήσουσιν · ο δε Θεός ημών , πάντα όσα Β jus nnoli fortassis verb: Dl:interzaliunt ; 21 ηος 20η
ηθέλησεν έποίησε μακροθυμεί δε πολλάκις , και tra clusalii ... us quod in culo alque in terra Doris
ανεξικακεί κατ ' οίκονομίαν . Bosler qmnia polesl , quit voluerit ; quanquam
certis, alque ei soli cognitis quibusdam rationibus, es dispensatione sæpenumero longanimis sit
a pallens .
Τα είδωλα των εθνών αργύριον και χρυσίον , Vers . 4-7 . Idola gentium argenlun , el aurum ,
έργα χειρών ανθρώπων . Στόμα έχoυσι, και ου opera manuum hominum : os habent, el non loquen.
Ιαλήσουσιν οφθαλμούς έχoυσι, και ουκ όψον- lur : oculos habeni, el non videbunt : aures habent ,
ται . Ότα έχoυσι , και ουκ ακούσονται · ρινας et non audient : nares habent, et non odorabunt :
έχoυσι , και ουκ οσφρανθήσονται: χείρας έχoυσι, manus habent, et non palpabunt : podes habent, el
και ου ψηλαφήσουσι πόδας έχoυσι , και ου περι- non ambulabunt : non loquentur in gullure suo. Omn
εατήσουσιν ου φωνήσουσιν εν τω λάρυγγιαυτών . nia idolorum membra , alquc omnes eorum partes
Πάντα αυτών έπεισα τα μέρη, πλατύνων την κωμω- percurit , aliquid semper amplius in cis carpens :
δίαν . Και πρώτα μεν τους τύπους των αισθητηρίων, el primo quidem sensuum organa , deinde etiam
είτα τας χείρας και τους πόδας αυτών διέβαλεν εις C manus, et pedes insensibilitatis accusat , ostendens
αναισθησίαν , ώς ύλην άψυχον . Ζητήσαι δ' άν τις , nihil aliud esse ea simulacra , quam inaleriam quani
πώς ουκ επι στόματος αυτών είπεν ότι ου γεύσον . dam apima prorsus alque spiriiu carentem . Quæret
τοι • ένα κανταύθα της καταλλήλου αισθήσεως επι. aliquis fortasse, cur Propheta cæleros sensus cor.
μνησθή . Δοχεί μοι γαρ, διότι το μεν οράν, και ακούειν poris ordine percensendo, de sensu oris non disil,
και οσφραίνεσθαι , και τα λοιπά , λέγονται πολλάκις quod ore suo non gustabunt, sed dixit, quoil ore
επί Θεού · το δε εσθίειν, ου λέγεται « διο αντί της suo non loquentur. Et videtur mihi ca ratione iil
γεύσεως τον λόγον παρέλαβε και πρώτος και dictum non fuisse, quia audirc quidem , videre,
ύστερον , ως απόδειξιν ζωής εναργεστάτην. odorare, el reliqua , dici videmus sepenumero de
Deo , seil quod Deus conicdai, nusquam legomis. Veru:ni loco gusluis, ipsum sermonem semel alque
iterum ori attribuit, quo quis vivere polissimuin prohialur.
“ Ομοιοι αυτοίς γένοιντο οι ποιoύντες αυτά, Vers. 8. Similes fiant eis , qui faciunt en , el ville
και πάντες οι πεποιθότες επ' αυτούς. "Ομοιοι nes , qui confiducit in eis. Siiniles eis fiant : surdi
αυτοίς , κωφοί , και αναίσθητοι, και ανενεργητοι. scilicel ac sine ellicacia . Verum idola quidem gen
'Αλλά το μεν είδωλα των εθνών τοιαύτα, και οι lium hujusmodi sunt, et qui ca coluni, hoc pacio ,
τιμώντες τα αυτά ούτως ανόητοι, μηδεμιάς επι- D ut diximus, sunt falui , ul ea vcncrcnlur, a quibus
κουρίας αυτών απολαύοντες · ημείς δε ουχ ούτως. bibil opis capiunt : nos vero non sic.
VeRs. 9-11. Doinus Israel sperarit in Domino,
Οίκος Ισραήλ ήλπισεν επί Κύριον βοηθός
και υπερασπιστής αυτών εστιν . Οίκος Ααρών αdjulor , el protector eorum est : domus Aaron Spe
ήλπισεν επί Κύριον · βοηθός και υπερασπιστής ταυit in Domino , adjrtor , et protector corum est :
αυτών εστιν . οι φοβούμενοι τον Κύριον ήλπισαν φαί timent Dominus εperarerunt in lumino, adjator,
επί Κύριον · βοηθός και υπερασπιστής αυτών el proleclor eorum est . Non frustra, inquil, spera
έστι . Ου μάτην , φησίν, ελπίσαμεν επί Κύριον, vimus in Domino , qui opem assidue sobis suall!
βοηθεί γάρ και υπερασπίζει ημών. Διαιρεί δε τον praslal , qui ſovet nos. In triplicem autem ordi
λαδι του Θεού , είς τε τον απλώς Ισραήλ, και εις το nem universum Dei populum distinxit, in ipsum
ιερατικόν γένος, και εις τους προσηλύτους • οίκον scilicel Israel , in sacerdotale genus, atque in pro •
μεν Ισραήλ ονομάζων, τους απλώς Ισραηλίτας , selyios : per domum quilein Israel in universum» ,
ούς και προτάττει , διά το πλήθος αυτών· οίκον δε Judicorum populum significans : el Levitas , per
'Ααρών , το ιερατικόν γένος : προ πάντων γάρ αυ . domum Aaron , qui primus omnium sacerdotium
της Ιεράτευσε , και γέγονε ρίζα των μετ' αυτόν administravit, et ealeroi um bojl $C sacerdoluin
1111 EUTHYMII ZIGABENI 1112
prima fuit radix : per tinentes ulein Douninum, Α φοβουμένους και τον Κύριον τους προσηλύτους, ως
prosclylos expressit undecunque venientcs ex gro)- εξ εθνών προσελθόντας , και φοβουμένους αυτόν.
libus, ci colenles Dominum .
Vers . 12 , 13. Dominus, memor nostri, benedizil Κύριος , μνησθείς ημών , ευλόγησεν ημάς . Τι
nobis. lloc est a primis progenitoribus ad hæc us- έστιν Ευλόγησον ημάς ; Μυρίων ενέπλησεν αγαθών ,
que teinpora gentem nostram summis semper Deus άνωθεν εκ προγόνων και μέχρις ημών, ευεργετών
affecit beneficiis . το έθνος ημών.
Benedixit domui Israel , benedi.tit domui Aaron , Ευλόγησε τον οίκον Ισραήλ , ευλόγησε τον
benedixit iis qui liment Dominum . Eadem , qua οίκον 'Ααρών». Ευλόγησε τους φοβουμένους τον
paulo alle , utilur divisione. Κύριον . Τη αυτή διαιρέσει και νύν έχρήσατο.
Pusillis cum majoribus. llæc in universum de Τους μικρούς μετά των μεγάλων . Τούτο κοινώς
ompibus parvis , et maynis, non aiale solum , aul περί πάντων . Μικρούς δε και μεγάλους, μη καθ'
slaluia, intelligenda sunt : sed etiam de parvis cl ηλικίαν μόνον υποληπτέον , αλλά και κατά αδυνα .
magnis imbecillitale et viribus , paupertale el μίαν, και δύναμιν, και πενίαν, και πλούτον, και
divillis, ignominia et gloria , serviluie et liber- άδοξίαν, και δόξαν , και δουλείαν και ελευθερίαν.
tale . B
Vers . 14. Adjiciul Dominus super nos, super nos , Προσθείη Κύριος εφ ' ημάς , εφ ' ημάς , και επί
et super alios nostros .. Αugeal,, inquit,, 1:0s Doui-
el εκφer τους υιούς ημών . Αυξήσει Κύριος ημάς και
mus, et filius nostros . Vel a ljiciat super nos, bona τους υιούς» ημών » προσθείη αγαθά. Τινά δε των
scilicct. Quicdam exemplaria liabent ; Super vos, αντιγράφων , Εφ' υμάς και επί τους υιούς υμών
el super filios vestros, ila ut Prophetam dica'm us γράφουσιν, ώς είναι δηλον εντεύθεν , ότι των Χρι
preres fundere pro Christianis , qui postea magis στιανών υπερεύχεται και του γένους αυτών , οι και
oleti, smil, « l quibus ea adjecta sunt bona, cole- μάλλον ηύξήθησαν, και οις προσετέθη τι όντως
stia nimirum , qnæ vera ac proprie bona dici pos- αγαθά, τα ουράνια.
binni.
VeRs. 15. Benedicti vus a Domino, qui ſecil cæ- Ευλογημένοι υμείς τω Κυρίω , τώ ποιήσαντι τον
lum
In et terram.. Ηaec verba etiam de iis intelligenda ουρανόν και την γην. Και τούτο περί τούτων
siunt, quibus Christus in cælun ascensurus bene- υποληπτέον , ους ευλόγησεν ο Χριστός, μέλλων εις
dixil, ul Lucas tradit to. Benediccns enim aposto- ουρανούς αναληφθήναι , καθώς ιστόρησεν ο Λουκά ,
lis , per cos caleris Ndelibus benedixit. δ:ά γάρ των αποστόλων πάντας ευλόγησεν .
C
VERs . 16. Cælum cæli Domino. Primum cælum "Ο ουρανός του ουρανού τω Κυρίω . Ο πρώτος
scilicet , uli liabilare dicitur Deus. Vide in supe- ουρανός , oικητήριον δηλονότι τω Κυρίω. Ζήτησαν
riori psalmo, quæ diximus in versiculo : Qui in εν τω προ τούτου ψαλμω την εξήγησιν του , 'Ε»
aliis habital. ουρανοίς κατοικών .
Terram autem dedit filiis hominum . Vi ea frue- Την δε γην έδωκε τοις υιούς των ανθρώπων .
rentur, ut illic habitarent. Propter homines enim Εις κατοικίας και απόλαυσιν , δι' ού , και πεποίηκεν
e :iin crcavcral . αυτήν.
Vers. 17 , 18. Non mortui laudabunt le , Domine, Ούχ οι νεκροί αινέσουσι σε, Κύριε , ουδέ πάν .
neque omnes qui descendunt in infernum . Sed nos , τες οι καταβαίνοντες εις ζίδου· αλλ' ήμείς οι ζών.
qui vivimus, benedicimus Domino, et nunc, el us. τες ευλογήσομεν τον Κύριον από του γύ » και
que in sæculum . Quic dicto simile illud videtur : έως του αιώνος . “Ομοιον τούτο δοκεί τω: Μή εξο
Namquid confitebitur tibi pulvis, ant annuntiabit ve- μολογήσεταί σοι χούς, ή αναγγελεί την αλή
rilatem ruam ' ' ? Ilem : Numquid narrabil aliquis θειάν σου ; και τώ • Μή διηγήσεται τις εν τάφω
in sepulcro miserisordiam luam "' ? Morluos aulem , το έλεός σου ; Τοις δε βαθύτερον επισκεπτομένοις ,
si paulo altius consideres , intelligas eos esse , qui p νεκρούς μεν λέγει, τους νεκρωθέντας εις εργασίας
onle naturalem corporis mortem , virtutum opera- αρετής, και προ του φυσικού θανάτου φθαρέντας
tionibus mortui gunl, occisi scilicel a peccatis : υπό της αμαρτίας • ζώντας δε, τους ζώντας έναρέ
viventes vero eos, qui comilc vivunt virtule, et ab τως, και από της ζωής ταύτης, εις την υψηλοτέραν
hac vila ad altioren : etiam , alque ad diviniorem και θείαν, μεταβαίνοντας . Εκείνοι μεν γαρ ενταύθα
transcendunt. Neque enim peccatores in præsenti ούτε αινέσουσιν · Ουδε γαρ ωραίος αίνος έν στό
rita Deum lamant, cum scriplum sit : Non esse ματι αμαρτωλού • ουδ' εκεί, ως διηνεκώς βασανι
.

pulchram kuudem Dei in ore peccatoris "s ; neque ζόμενοι . Ούτοι δε ώδε κακεί • από του νυν γαρ, φη.
eliain in ſulura , ubi perpeluis alligendi sunt cru- σι, και έως του αιώνος : κακείνοι μεν, καταβαίνο -
cialibus. Al juslos contra decel, ul in ulraque vita σεν εις άδου, ούτοι δε αναβαίνουσιν εις ουρανόν .
dlivinas cananı laudes ; et ideo dicit : Ex rune el " Ημείς δε είπών, υπεδήλωσε κατ' αυτόν τους εναρέ
usque in sarculuni. El illi quidem descendere di- τους .
collitur in infernum , bi vero ascendere in cælium . Illud etiam animadverle quod , Juin Projhela, in
10 Luc . XXIV 51 . 15 Psal . ΣΧΙΣ 10 Psal LXXXVII 12. 13 Eccli . Χν . 9.
U13 COMMENT. IN PSALMOS . 1114
prima persona drit : Nos qui vivimus, illus siznilicare voluit, qui sui instar claris essent przditi vir
loribns.
Αλληλούτα . Alleluia .
ΝΑΛΜΟΣ PIA' . PSALMUS CXIY .
Ευχαριστήριος και ούτος ο ψαλμος . Ilic psalmus simili modo in gratiarum actionem
fuil composilus.
" Βγάπησα , ότι εισακούσεται Κύριος της φωνής Vers. 1. Dilexi quoniam exaudiel Dominus vocem
της δεήσεώς μου . Ευφράνθην εν τούτω . orationis meæ . llac de causa, inquil, lælatiis suin ,
quia exaudiel, clc .
"Οτι έκλινε το ούς αυτού εμοί . Περί κλίσεως VeRs. 2. Quia inclinavil aurem suam mihi. De in .
ώτος ειρήκαμεν εν τω ις' ψαλμώ, ένθα το, Κ.Αϊ- clinatione auris Dei , diximus in psalmo XVI , ibi :
τον το ούς σου έμοί . Inclina aurem luam mihi.
Και εν ταις ημέραις μου επικαλέσομαι . Και Et in diebus meis invocabo . Cuclis scilicct dic.
εν ταις ημέραις πάσαις της ζωής μου . bus vitæ meæ '.
Περιέσχον με ωδίνες θανάτου , κίνδυνοι ίδου Pers . 3, 4. Circumdericruril me dolores mortis, co
εύρoσάν με , θλίψιν και οδύνην εύρον , και το pericula inferni invenerunt me , iribulationem el do
όνομα Κυρίου επεκαλεσάμην . Υπολαμβάνω συν. lorem inreni, el nomen Domini invocavi. Videntur
B
ε.δά τοιαύτα είναι τοίς εν τω ιζ" ψαλμό ρηθείσι" hæc consentanea esse iis quæ habentur in psalmo
φησί γάρ εκεί μεν, 'Αγαπήσω σε, Κύριε · είτα και svil , ubi ait Propheta : Diligam le , Domine ; el
την αιτίαν προστίθησι δι' ήν αυτον αγαπήσει» λέγει deinile addjt causam , cur dilecluirus sil, dicens :
γάρ: “ Ότι ενισχύεις με, ότι στερεοίς με , ότι κατα- Quoniam iue fortificas el confirmas me : Tu enim , in
αυγη μου ει , και τα τοιαύτα. Έπειτα επάγει , ότι quil, fortitudo mea, el firmamentum ineum , el reſu
και έτι 'Επικαλέσομαι τον Κύριον . Είθ' ούτως φίκm meum, et alia hujusmodi . Ει paulo post : Lou
διηγείται τάς συμφοράς , αις περιπεσών και θλιβείς, dans in vocabo Dominum . El narral calainitates, in
επεκαλέσατο τον Κύριον , και εισηκούσθη. 'Ενταύθα quas olim incideral, el quaruin mule amictus, in
δε τα αυτά πάλιν • Ηγάπησα ότι εισακούσεται , vocasse se Dominum dicit , cl cxauditum esse . In
αντί του Εισήκουσε , δεηθέντος μου • ή ότι εισακού . præsenti igitur psalmo Propheta consimili utitur
σεται και έτι • εισήκουσε γάρ νύν · αιτία δε της loquendi modo, dicens : Dileri quoniam mc oran
αγάπης , το, ότι εισακούσεται. "Έπειτα ομοίως επά- lem Dominus exaudiet, pro, exaudivit ; vel, quia
γει ότι Και εν ταις ημέραις μου, ταις εξής, επικα- iinposterum exaudiet, nam et nunc etiam cxaudivit,
δέσομαι. Είθ' ούτως, καθάπερ εποίησεν εκεί, διηγεί- Ηanc enim dilectionis sue causam reddit. Deinde
και τις συμφοράς, αίς περιπεσών και θλιβείς, επε- c post verba illa : Et in diebus meis invocabo, quem
καλέσατο πάλιν τον Κύριον, και ερρύσθη δηλονότι • admodum in predicto psalmo, narrat calamitates,
οιά τούτο γάρ είπεν , ότι 'Ηγάπησα » ονομάσας δε ob quas dicit se invocasse Dominum , et liberalum
ωδίνας θανάτου και κινδύνους άδου , εφηρμήνευσεν fuisse , et cujus liberationis gratia dixit: Dileri ,
αυτά , επάγων: Θλίψιν και οδύνην εύρον . Ειρη- elc. , el quia doloribus mortis, et inſerni periculis
ται δε περί αυτών πλατύτερον εν τω ρηθέντι ψαλμώ . dixit se fuisse circumdatum , ad hujusmodi verbo
rum declarationcm addidit, dicens : Tribulationem el dolorem inveni. Sed de his plenius in sæpe dicto
psalmo dictuin esi.
Ο Κύριε , ρύσαι την ψυχήν μου. "Ετι και έτι, Vers. 5. O Domine, libera animam meam . An :
από των μελλόντων κακών . plius a fuluris malis carn libera .
"Ελεήμων ο Κύριος και δίκαιος , και ο Θεός Misericors Dominus et juslus esl, el Deus noster
ημών ελεει. "Ορα πως παιδεύει τον ακροατήν . 'Ελε- miseretur . Vide quomodo auditorem instruit. Mi.
ήμων , φησί , μη απογνώς αμαρτήσας αλλά και δι- sericors , inquit, est Dominus ; si peccasti , non id
καιος , μη, το ελέει αυτού θαρρήσας, αναπέσης . circo desperes, verum quia ctiam justus est , cave,
Είτα δεικνύς τον Θεόν , επιρρεπέστερον εις φιλανθρω- ne summa illius frelus misericordia , iterum cadas
πίαν, προσέθηκεν , ότι και ο Θεός ημών ελεεί . Το ( Istendens tamen ad misericordiam illum semper
δε ο Θεός ημών , προς αντιδιαστολήν είρηται των magis inclinare, quam all justiliam , aididil : Et
παρά τοις έθνεσι θεών. D Deus noster miseretur. Quod vero ait : Deus noster,
ad deorum distinctionein dictum est , quos gentis
Salso colunt ,
Φυλάσσων τα νήπια ο Κύριος . Συνεξακούεται VeRs . 6. Custodiens parvulos Dominus. Subintel
το εστίν. Υμνεί γαρ και ταύτην αυτου την πρό- lige verbum est . Laudat enim Propheta sun
νοιαν . Ει γάρ μή αυτή εφύλαξεν έκαστον, ραδίως αν Domini providentiam , qua nisi universos ac singli.
και όρις ανείλε , και σκορπίος , και πολλά των ερπε . Ιos custodirel , de facili , aut scorpio intercuisset,
των ιοβόλων , και ταχέως αν απολώλεισαν εις βόθρους aul aliud venenosum animal : aut alio pacto cele
και κρημνούς και πολλά τοιαύτα κατενεχθέντα. riter omnes perissent , in foveam aut in preceps
Τινές δε περί των εμβρύων ενόησαν τον λόγον, aliquol, all in aliud quodpian periculum lelapsi .
άπερ εν σκοτεινούς και υγρούς τόπους , δίκην ιχθύων, Quidam vero intelligual loqui Prophetam de iufali
1115 EUTHYMII ZIGABENI 1116

Lilius allhuc in utero exsistentibus : qui in olhscu- Aφερόμενα , και μηδε αναπνείν κατ' άνθρωπος έχονται
ris illis, atque humidis locis, instar piscium ferun- είτα από της έν μήτρα θερμότητος επί τον αέρα
lur , nec cæterorum hominum more respirare τον ψυχρών και ασυνήθη τούτον εξολισθαίνοντα ,
queunt, quique ab illo demum matricis calore , ad ουδέ παρά βραχύ διήρκεσαν αν, ει μή παρά της
frigiduin hunc, atque eis insuclum aerem prove- θείας προνοίας εφυλάττετο· ή και ετέρως , νήπια
nienies, ne modico quidem tempore in lac vila νοήσεις , τους αρτιπαγείς εις αρετήν, ους φυλάσσει
superesse posscul, nisi a divina scrvarentur provi- διά τήν αυτών απειρίαν, μέχρι αν γένωνται προς
dentia. Vel aliter, parvulos eos intellige, qui nuper τους εχθρούς αξιόμαχοι .
in virrute stabiliti sunt, quas Dominus inexperientia adbuc circumdatos conserval, donec adver
sus inimicos magis idonei ad pugnain eſiciantur.
llumilialus sum, el salvavit me. Adictum me Εταπεινώθην, και έσωσέ με. Eταλαιπωρήθην
viariis calainitatibus liberavit. Permisie quidem τους πειρασμούς , και έσωσε με , ήτοι ερρύσατό με
prius alligi , ut prudentior fierem , scd hujusmodi τούτων. Eίασε μεν γάρ με κακοπαθήσαι, ίνα φιλο
pas lea aflictiones dissolvil: ut ejus gratiam et do . Β σοφώτερος γένωμαι: έλυσε δε μου τους πειρασμούς,
num agnoscerem , el utrinque in me beneficus fuil . ένα γν την χάριν αυτού, και εκατέρωθεν ευηργέ
Et aliter : Deus salvare eos solel , qui humilitatis τησε » και άλλως δε , τον κατορθώσαντα την αρετήν
ιoverint 2plecti virtulem , et per illam semper της ταπεινώσεως, οίδε σώζειν ο θεός.
magis proficere.
VeRs . 7, 8. Convertere, anima mea, in requien 'Επιστρεψον , ψυχή μου , εις την ανάπαυσιν
ruam , quia Dominus benefecit tibi, quia eripuil anie σου , ότι Κύριος ευηργέτησε σε , ότι εξείλετο την
mam meam de amorte, oculos meos a lacrymis, et ψυχήν μου από θανάτου , τους οφθαλμούς μου
pedes meos a lapsu . Quidain Prophetam putant , από δακρύων, και τους πόδας μου από ολισθή
liis verbis ad quietum seipsum exhortari, lanquam ματος . Δοκεί μέν τισι προτρέπειν εαυτόν εις ανά .
qui divinum auxilium jam sit conseculiis , atque παυσιν και ελευθερίαν των άχρι τότε πειρασμών,
ereplus ab alflictionibus, et ab exspeciala morte , ως ευεργετηθέντα ήδη , και εξαιρεθέντα του προσδο
hoc est, a disjunctione animæ el corporis liberalis : κωμένου θανάτου , ήτοι της διαζευξεως , και των
pl simili inodo liberalus a lacrymis, quas antea el- από της θλίψεως δακρύων , και των παγίδων &;
fundebat , ob insidias nimirum cl laqueos , quos έπεσσον αυτό οι εχθροί , εις ά; πολλάκις ολίσθαι
inimici adversus enim struxerant, et in quos sæpe C νεν . Ει δέ τις κατά αναγωγήν εκλάβοι ταύτα, ανά
siumero lapsus inciderai . Juxta anagogen vero , per παυσιν μεν έρεί, την εντεύθεν της του δικαίου ψυ
requiem , animæ discessum intellige a presenti vita : χής εκδημίαν, απαλλάττουσαν παντός ανιαρου λο:
animæ, inquam , alicujus viri , cujus anima ab πόν , η ευεργεσία Θεού τούτοις έστιν , ελευθερουμε :
omui molestia liberalur . Talis enim discessiis, be- νους του βάρους του σώματος, και των εκ τούτου
neficio Dei ascribi debet. Liberantur enim hujus- κακών » φησι γαρ ο Παύλος, ότι οι δντες εν τω
modi juzii viri , lam ab hujus corporis onerr , quam σκήνει τούτω, στενάζομεν βαρούμενοι και πάλιν
Oliim ab omnibus ejus malis ; quia , ut ait Paulus : Τα αναλύσαι και συν Χριστώ είναι . Πολλώ μάλ .
Nus , qui sumus in hoc tabernaculo , gemimis gra- λον δε κρείστον αρμόζουσι ταύτα τα ρητά τους
rati ; undle alili den Apostolus cupera se dissolvi εξερχομένοις ήδη του σώματος δικαίους. Ειπών
diril el esse cum Christo 15. Scd multo etiam nia . γούν ότι Κύριος ευηργέτησε σε , προσέθηκεν ότι
bis, pia - entis psalmi verba congruere videntur Εξει.λετο λοιπόν την ψυχήν μου της αγιαρτίας
probis :ic religiosis viris omnibus, qui ex hoc cor- μιυ , ήτις εστί θάνατος, νεκρούσι τας εις αρετήν
pore jin egressi sunt . Ει cum lixisset Propheta : ενεργείας της ψυχής, τους οφθαλμούς μου από
Benefecil libi, addidit cliam : Quia eripuit animam δακρύων , μηκέτι δακρυόντων υπό των συνεχών
D
m.cam a peccato. Peccatının quippe mors merilo Ολίψεων, και τους πόδας μου από υποσκελίσματος
dici potest : quia onnes animr. all virlulem ope- του παρά των επιβουλευόντων ορατών τε και αορά
rationcs alion liticat. Itein , quia eripuit oculos meos των εχθρών.
a lacrymis, nam creplus ab hujusmodi ærumnis lacrymas amplius non effundam . llem , qui eripuit
pedes nieus, non a visibilium lantummodo, scd ab invisibiliun ctiam imimicorum insidiis, qui gressus
piens supplanlarc conabautur.
Vi;8s. 9. Delectabor coram Domino in regione vie Εύαρεστήσω ενώπιον Κυρίου εν χώρα ζώντων .
jenlium . Repio viventium , cælum est , vel futurus Χώρα ζώντων, ο ουρανός , ή ο μέλλων κοσμος
landus, ubi nullus est , qui moriatur. Præsens ένθα ουδείς έστιν αποθνήσκων , ο δε παρών κόσμος ,
cnim mundus, non viventium , sed morientium re- χώρα εστιν αποθνησκόντων. Εύαρεστήσω, φησιν , εν
sio dicenda est , ubi nullis est, qui non moriatur. εκείνη τη χώρα μετά των αγγέλων , λατρεύων ανεμ
Delectahor, inquit , in illa regione , versans simul ποδίστως, ουδενός ενεδρεύοντος · η Εύαρεστήσω,
2'llin angelis, et Deum colens absque ullo prorsus αντί του Ευάρεστος κριθήσομαι » τα παρόντα &
• 1 Cor . ν, και Philipp . 1. 25 .
1117 COMMENT. IN PSALMOS 1118
ρητά , εν τω νεο φαλμώ , καθ' ετέραν έννοιαν ερμη- Α impedimento , nullo hoste illic mihi amplius ten
ντύθησαν . denle insidias. Vel , juxta aliam litterain : Placeho
Domino, boc est, ejusmodi esse censebor qui Deo placere possim . (Græca enim dictio eůzpsoch 50
espani potest, pro Delectabor, el pro Placebo.) Sinile diclum er posuimus in psalmo tv, juxta alium
lamen sensum .
'Αλληλούϊα . Alleluia.
ΨΑΛΜΟΣ PIE' . PSALMUS CXV.
Ευχαριστήριος και ο παρών ψαλμός . Præsens etiam psalmus gratiarum actiones con
linet.
Επίστευσα , διό ελάλησα . Φησιν ο μέγας Βα- VeRs. 10. Credidi, propterea loculus sum. Ait Ma
σίλειος , ότι ειπών ο προφήτης εν τω τέλει του προ- gnus Basilios, quod cum Propheta in superiori
λαβόντος ψαλμού , Εύαρεστήσω ενώπιον Κυρίου εν psalmodixcrit : Placebo, seu , delectabor , coram Doe
χώρα ζώντων , αύθις εν αρχή του παρόντος, λέγει: mino in regione viventium , modo in bujus psalmi
' Επίστευσα, περί ου προεφήτευσα εκεί, ότι Εύαρε- principio, ait, credidisse 8:, ea scilicet ne thi
στήσω ενώπιον Κυρίου εν χώρα ζώντων • διο Β predixit, quod placehit seu delectabiturin region :
και ελάλησα τούτο και γαρ εν τω κς ψαλμώ , viventiuun : Ει propterea , inquit , ita Iocutus sun.
πάλιν είρηκε : Πιστεύω του ιδείν τα αγαθά Κυρίου Nam et alibi in psalmo xxvi , dixit : Credo videre
εν γή ζώντων " εί και καθ' ετέραν επιβολήν τούτο bona Domini in terra viventium , tametsi aliam ili
εκεί διερμήνευται. tradiderimus'expositionem .
Εγώ δε εταπεινώθην σφόδρα . Τυχεων προγνώ- Ego autem humiliatus sem valde. Cum lanta
σεως τοιαύτης, έταπεινώθην σφόδρα , ανάξιον έμαυ- mihi providere datum sit, humiliaters tamen sum
τον ήγησάμενος, ίνα μη επαρθείς απολέσω την valle , ct indignum me putavi, ne dono elatus , hie
χάριν. jusinodi gratiam amillcrem .
Εγώ δε είπα εν τη εκστάσει μου: Πας άνθρωπος VeRs. 11. Ego autem dixi in exlasi cea : Omris
ψεύστης . "Εκστασιν την έκπληξιν , υποληπτέον . homo ſallat. Per exstasinn , stuporem quemdam
Εκπλαγείς , φησί , την χώραν εκείνην των ζώντων, intelligere delbeinus . Stupefact us enim, inquit , al»
fν εφαντάσθην δια του αγίου Πνεύματος , είπον διαρ- admirationem illius regionis viventium , cujus , per
δήδην , ότι πας άνθρωπος ψεύστης ενταύθα , κατά sancti Spiritus gratiam , visionem habui, disi pa
την ανθρωπίνην μακαριότητα , ήν και ο μέγας , lam ac manifeste quod omnis hono in Itae vita
Γρηγόριος ψευδομένην ευημερίαν ώνόμασεν , ώς rallax est , jurla humanam hanc bratitudinem ,
μή παραμένουσαν , αλλά δίκτν ονείρων ταχέως quam magnus Gregorius falsi nominis felicilaleni
αφ: πταμένην. Πάντα γάρ τα ανθρώπινα μαται- appellavil , veluti non perinanentem , sed sumuii in
ότης ματαιοτήτων , μεταβαλλόμενα , και φθειρό- star cilo a volantem . Omnia enini humana , vanitas
μενα • τά δε των εν εκείνη τη χώρα , αληθή οντως. vanitatum sunt; mutantur enim el corrumpuntur :
ως μόνιμα , και αμετάβλητα και άφθαρτα . sed quæ in illa sunt viventium regione, non ſal
lacia , sed vera sunt omnia , veluti perpelua , in -
mutabilia , atque incorruptibilia
Τι ανταποδώσω τω Κυρίω , περί πάντων ών VERS. 12. Quid retribuam Domino , pro oniuibus.
ανταπέδωκέ μοι ; Μυρίων γάρ άλλων εμπλήσα; quie relribuit mihi . Nam cuin innumeris me affece
ευεργεσιών , έτι και την ειρημένην χάρινέχαρίσατο· ril beneficiis , prielict:m eliam gratiam ad cuma -
το δε Ανταπέδωκεν , αντί του "Έδωκεν απλώς , ως lumn anleidit, Retribuit autemi , hoc in loco , expone ,
και εν τω ξ ψαλμώ • Ει ανταπέδωκα τοις ανταπο. pro Tribuit, quemailmodum etiam diximus in psal.
είδουσί μοι κακά , παρεσημειωσάμεθα.Είτα μηδέν mo rii , ibi : Si reddidi relribuentibus miihi mala
εντάξιον εύρων, φησίν : D Cum antem nihil inrenisset condignum quod Deo
reddipot, ail :
Ποτήριον σωτηρίου λήψομαι . Ποτήριον σω- Vers. 13. Calicem salutaris accipiam . Per cali
τηρίου,τον υπέρ Χριστού θάνατον ώνόμασε , τον διά crni salutaris , morlein ac martyrium pro Christu
μαρτυρίου και γάρ και ο Χριστός , εν τοις Ευαγγε . intelligit . Νam et ipse Dominus in Evangelio : Γs
λίοις , ποτήριον αυτόν ωνόμασε : Δυνασθε γάρ. leslis, inquit, bibere calicem , quem ego bibanı " ?
φησι προς τους υιούς Ζεβεδαίου , πιείν το ποτήριον Salutaris aulem ideo dixit, quia salvat, imo ers
και εγώ πιώ . Σωτήριον δε τούτο είπεν ούτος , ώς φαί nmorini fuerant , ad meliorem vilain vivific:.
σώζοντα και ζωοποιούντα, πολλώ κρείττον , τους απο- Pro Claristo, inquit, moriar : silio enim um pro co
θνήσκοντας δι ' αυτόν. Υπέρ του Χριστού , φησιν, mortem palier, qui me lantis cumulavit beneficiis .
αποθανούμαι, διψών τον υπέρ αυτού θάνατον , του τοσούτων ευεργεσιών με καταξιώσαντος , ως Υιού
του Θεού .
Και το όνομα Κυρίου επικαλέσομαι. Και αυτόν El nomen Domini invocabo. Es ipsum , inquit.
επικαλέσομαι δωρήσασθαί μοι και τούτο · λοιπόν Dominuni invocabo, ul calicem mihi istum præstet.

11 Math. xx , 22 .
1119 EUTHYJII ZIGABEYI 1190

Proinde si propositum et menlean animadvertas Λούν, τότε εις αυτόν ήκον , υπέρ Χριστού τέθνηκεν ,
beati David , manifeste perspicics illum , quod in όσον έπί τή προαιρέσει.
se luit, sæpenumero pro Christo morluum essc .
VERS. 14. Vola mea Domino reddam coram oinni Τας ευχάς μου τω Κυρίω αποδώσω , εναντίον
Populo εjus . Reddam , inquit , quidquid Deo polli- παντός του λαού. Τας υποσχέσεις , ας υπεσχόμην ,
citus sum, ante. uam e præscnti vita excedam . μάλλον δε, δσας υπεσχόμην · όσον ούπω γαρ εκδημήσω
του παρόντος βίου .
VERs. 15. Pretiosa in conspectu Domini mors san. Τίμιος εναντίον Κυρίου και θάνατος των οσίων
clorum ejus. Lælor , inquit, moriens. Honorala αυτού. Χαίρω, φησιν , αποθνήσκων · τίμιος γάρ
enim est apud Deum illorum mors , qui ei dicati παρά Θεώ ο θάνατος των ώσιωμένων αυτώ · ει γάρ
ac sanctificati fuerint. Nani si illorum vila liono- η ζωή τούτων τιμία , πολλώ μάλλον ο θάνατος , ως
rala est, mullo etiam magis mors, quæ ad ipsum εις τον Δεσπότην αυτον διαβιβάζων αυτούς τιμωμέ
Dominum cos provebir, sanctorum angelorum co- νους διά προπομπής αγίων αγγέλων.
mitalu ac societale honoritos.
Vers. 16. O Domine, ego serrus luus . Dedicatus B "Ο Κύριε, εγώ δούλος σος . Ώσιωμένος σοι , άνα.
silicet alquc oblalns luo imperio , κείμενος τη ση δεσποτεία .
Ego serrus luus, et filius ancillæ inæ. Repetit 'Εγώ δούλος σας , και υιός της παιδίσκης
nomen servi, gaudens ita appellari. Rejecto enim σου. Έδιττολόγησε μεν εμφαίνων, ότι χαίρει τούτο
omni pudore, servitulem banc libere lalelur el καλούμενος , και ανεπαισχύντως ομολογεί τούτο, και
prædicat. Filium autem ancillæ luæ, disit, osten- κηρύσσει • Υιός δε , φησί, της παιδίσκης σου , δηλών
dens se servum Dei ,, etiam ab ipsis progenitoribus.. ότι εκ προγόνων δούλός έστι του Θεού , 'Αδιαφόρως
Indifferenler allem malris tanluni meminit ; vel δε της μητρός μόνον εμνημόνευσεν · ή και διότι, τότε
quod servi qui ex ancillis nali crani , majore in τα εκ των θεραπαινίδων οικογενή , τιμιώτερα τοις
prelio a dominis habebantur . δεσπόταις ήσαν.
Vers. 17. Dirupisli vincula mea . Tu vincula , in- Διέρρηξας τους δεσμούς μου. Τους από της
quit, peccatorum dirupisti, gladio nimirum peni- αμαρτίας, το ξίφει της μετανοίας .
lentiæ.
Tibi sacrificabo hostiam laudis. Hostiam et sa- Σοι θύσω θυσίαν αινέσεως . Θυσίαν λογικήν,
crificium rationale , quod veruin ac propriuni ast θυσίαν αινέσεως, γεννήματα της έμής κοιλίας , σοι
Sacrificium , fetusque ac germen spiritualis ventris C θύσω, επί του θυσιαστηρίου της έμαυτού ψυχής.
1

mei. Hanc, inquam , hostiam laudis libi sacrilicabo

.

in allari animæ mee .

Et in nomine Domini invocabo . El invocabo no- Και εν ονόματι Κυρίου επικαλέσομαι . Και το
men Domini in subministrationem , alque in auxi- όνομα Κυρίου επικαλέσομαι, εις χορηγίαν της τοι
lium liujus sacrilcii . αύτης θυσίας, και συνεργίαν ,
VERS. 18. Vola mea Domino reddam, coram omni Τας ευχάς μου τω Κυρίω αποδώσω εναντίον
populo ejus. Repelit verba paulo antc dicta , ad παντός του λαού αυτού. Είπε τούτο και ανωτέρω ,
majorem sermonis sụi confirmationem . και παλιλλογεί, βεβαιών τον λόγον αυτού .
In aulis domus Domini , in medio lui, Jerusalem . Εν αυλαίς οίκου Κυρίου , εν μέσω σου , Ιερου
Apponit et locum , ubi redditurus est vola . In au . σαλήμ. Λέγει και τον τόπον ένθα τις ευχές απο
lis , inquit, domus Domini; varias enim aulas habuit δώσει, ότι 'Εν αυλαίς οίκου Κυρίου· διαφόρους
Tabernaculum illud , quod bealus David fabricari γάρ είχεν αυλάς ή σκηνή , ήτις τότε ήν εν μέσω της
jusserat in medio Jerusalem. Et Ilaec quidem juxta Ιερουσαλήμ. Ταύτα μεν κατά την ακολουθίαν
præcedentis psalıni consequentiam exposuimus : ήρμηνεύσαμεν του προλαβόντος ψαλμού λοιπόν ούν
verum Chrysostomi etiam expositionem addamus D παραθώμεθα και την ερμηνείας του Χρυσοστό μου .
licentis , quod,, cum previlissel Dealus David que- Λέγει γαρ ότι προΐδών ο Δαβίδ όσα μέλλουσε παθείν οι
cunque passuri erant Judæi in obsidione, et capti- Ιουδαίοι πολιορκηθέντες και απαχθέντες εις Βαβυ
vitale Babylonica, el mente eliam revolvisset eos λώνα, αιχμάλωτοι, είτα μνησθείς και περί της ανα
illine postimodum revocandos esse,, atque in pa- κλήσεως αυτών και αύθις αποκαταστάσεως , φησίν εν
triam restiluendos, prorupit in liec verba , dicens: ρόντι ψαλμώ · Επίστευσα ότι και αιχμαλωτισθή το
Credidi, quod scilicet captivi erunt Judæi, et quod in πασονται και επανελεύσονται , διδαχθείς ταύτα, διά
Dalriam eliam restituentur ; credidi vero, ila edo- του προφητικού χαρίσματος · διό ελάλησα περί του
clus a prophelica gratia : el propterca loculus sum των εν διαφόρους ψαλμοίς . 'Εγώ δε εταπεινώθην
de hac re, variis scilicet in psalmis. Ego aulem σφόδρα· εκακώθην σφόδρα περιαλγήσας επί τη αι
Imamilialus sum valde, dum aMigir scilicel el doleo χμαλωσία. Εγώ δε είπα εν τη εκστάσει μου : Πώς .

caplivorum vicem : Ego dixi in erslasi mea : Omnis άνθρωπος ψεύστης. Εν τη λύπη μου εκείνη» εξιστά
homo ſalvax. Summo ego , inquit, dolore curreplus, γάρ του καθεστηκότος πολλάκις ή λύπη , σφοδρότερον
quo , lil assolct siepenumero , cxtra me quodam- δε κατασχεθείσα , και αναισθησίαν εργάζεται. Ιδών
modo ad tempus effeclus sum , el pene reddilus γάρ μάλιστα το αβέβαιον της ανθρωπίνης ευημε :
1121 COMMENT. IN PSALMOS. 1122
ρίας εν τη μεταβολή της ευημερίας των Ιουδαίων . A sine sensu , co quod maximan humane felicitalis
είπον όντως ότι πάν ανθρώπινον αγαθόν, ψευδές , inconstantiam cernerem , alue in specie mutatio
μη πεφυκός παραμένειν , αλλ' επεί πάλιν ανάκλησιν nem slalus Judæorum præviderem , disi : Vere hu
ελπίζω εύρείν, υπερχαίρω, διό και λέγω : Τι αντα- manim omne bonurn fallax cst , quia propriæ na
ποδώσω τω Κυρίω περί πάντων , ών ανταπέδωκε lure ratione permanens non est. Verum quia illos
μοι ; Οικείαν ευεργεσίαν τούτο λογίζεται , διά το rurgiis in patriam revoconos perspexi , et non
γένος • Πολλά μεν, φησιν , ευεργέτησεν ο Κύριος, τι mediocri proplerea gaudio affectus sum , dico : Quid
αν αντί πάντων ανταποδώσω αυτό ; Πολλής περι- relribuam Domino, pro omnibus quæ retribuit mihi ?
χαρείας , και ευγνωμοσύνης ο λόγος . Ποτήριον σω- Sibi enim Prophela alque in rationem suam accc
τηρίου λήψομαι, σπονδείον λήψομαι · σπείσω το plum refcri omnc beneficium , quoil in Julæos co
θεί υπέρ σωτηρίας του λαού .Ήσαν γάρ παρά 'Ιου- gnatos suos fuerit collatum . Mulia mibi , inquit ,
δαίους τρόποι διάφοροι θυσιών , ών είς ήν, σπονδή beneficia contulit Dominus. Quid igitur pro omni
σωτηρίου , σπονδείον δε το ποτήριον , δι' ού έσπον- bus his illi retribuam ? Animi valde grali alqnc
δον . Και το όνομα Κυρίου επικαλέσομαι εις σω- hilaris sunt verba : Calicem salularis accipian , huc
στρίαν του λαού. Τάς ευχές μου τώ Κυρίω απο- est , vas libaminum . Libabo, inquil , Deo pro sa
B
δώσω εναντίον παντός του λαού αυτού. Τάς lule populi. Erant enim apud Judæos varii sacrifi
υποσχέσεις ας έν περιστάσεσιν ών , υπέρ σωτηρίας ciorum modi : quorum unus libamen salutaris di
επηγγειλάμην: Τίμιος εναντίον Κυρίου ο θάνατος cebatur. Vas autem illud , quo libabani, calicis
των οσίων αυτού. Τούτο καθοδηγητική διδασκαλία , figuram habebal. El nomen Domini inrocabo : ad
περί του τιμάσθαι παρά Θεού, και τον θάνατον των salutem populi. Vola mea Domino reddam , in con
δούλων αυτού , διά παρουσίας αγγέλων πολλάκις , spectu omnis populi ejus, hoc est , pron :issionis
και πολλών αγίων , εις πολλήν τιμήν των αποθνη- illas persolvam , quas feci pro salule mea cum es
>

σκόντων . " Ων δε ο θάνατος τίμιος , τούτων και η ζωή sein in periculis. Preliosa in conspectu Domini mors
τιμιωτέρα • εν ή τας αρετάς εργαζόμενοι , τον εαυ. sanctorum ejus. Doceniur ex hoc loro, moriem sore
των εθεράπευον δεσπότης. Ο Κύριε , εγώ δούλος vorum Dei, angelorum ac cælerorum sanctorum
σος , και υιός της παιδίσκης σου ου την κοινήν præsentia persepe honorari. Quorum aule .») mors
λέγων δουλείαν , καθ' ήν πάντες δούλοί εισί Θεού honorala est , illorum vila etiam est honoralior :
(Τα σύμπαντα γάρ, φησίν , δούλα σα) , αλλά την in qua , scciantes virtutum opera. Dominum suum
εκ προαιρέσεως και πόθου, και στοργής : τίθησι δε colebant. O Domine, ego servus tuus, et plius an
τούτο , αντί παντός αξιώματος , εγκαλλωπιζόμενος c cilla tuα. Νοn communem hanc servitulen Pro
τη τοιαύτη δουλεία μάλλον και τη βασιλεία. Το δε , plela intelligit, juxta quam illnes sunt scivi Dei
Υιός της παιδίσκης σου, κατά την παραδοθείσαν ((Omnia enim,, inquit , scruiant libi ")),, sed aliam
εξήγησιν. Διέρρηξας τους δεσμούς μου, τους της Servilulew electione, desiderio, alje amore suscc
λύπης, τους από των πειρασμών, «οι σφόδρα με plam : quam cæleris omnibus præponil diguilali
συνείχον , και συσφίγγοντες επίεζον. "Η και κατά bus , exsullans et se magis jaclans in hujusmodi
την ανωτέρω ρηθείσαν ερμηνεία : Σοι θυσίαν servitule, quan in regia sua corona. Quod vero
θύσω αινέσεως , υπέρ της διαρρήξεως αυτών, ού; ait :: El filines ancillæ luce , consimili niodo intele
διέρρηξας το ξίφει της φιλανθρωπίας . Θυσίαν δε lige. Diripuisti vincula mea : vincula , inquam , tri
αινέσεως λέγει την υμνολογίας και ευχαριστίαν . slilie, quibus ob assiduas calamitates conseringe
Και εν ονόματι Κυρίου επικαλέσομαι, αντί ,"Όνομα bar. Vel juxta expositionem prædictam : Tibi sa
Κυρίου επικαλέσομαι , και εις τους εξής πειρα - crificabo hostiam laudis, pro diruptione scilicet
σμούς πειραν λαβών της δυνάμεως του τοιούτου hujusinodi vinculorum ; dirupisti eniin ea gladio
ονόματος . Τα δε λοιπά κατά την προεξηγηθείσαν misericordia . Per sacrificium autem laudis , byme
διάνοιαν. Ενώπιον δε παντός του λαού απεδίδου τάς nos el gratiarum actiones intelligil. Ei in nomine
ευχές , ουκ επιδεικνύμενος , αλλά πάντας εις τον D Domini invocabo , pro, Nomen Donini invocalo.
εαυτού ζήλον ανάγων, και κοινωνούς λαμβάνων του Summa enim mibi est liducia in bujus divini no
πράγματος . Πάσης δε θυσίας ευαποδεκτoτέρα θεω minis invocalione, postquam illius vires ac poleli
η ευχαριστία , και πράγμα εστιν ευπόριστον, και Liam ipse etiam experimento cognovi . Quæ see
ούτερ ευπορεί και πάντα καιρόν και ο πάντων απο- quuntur, intellige, juxta ea quae superius declarata
ρώτατος . sani. Reddidit eliam voia sua , bealus David coram
omui populo, uon ut quasi gloriabundus aliquis se ostentaret, sed ut cæterus ad sui imitationem ad
Juceret, el operis sui faceret participes. Ipsa aulem gratiarum actio acceptior est omni sacrificio. F:
cillima præterea res est , et qua is eliam qui omnium indigentissimus fuerit, quocunque tem pure
pulest abundare.
'Αλληλούϊα . Alleluia.
ΨΑΛΜΟΣ ΡΙq . PSALMUS CXVI .
Ευχαριστήριος και ούτο; ο ψαλμός · καλεί γάρ Hic psalmus gratiarum etiain actiones contine.

Poal . Cνιιε , 91 .
 1123 EUTHYMII ZIGABENI, 1194
convocat enim universas gentes nel Claristi Janules, A πάντα τα έθνη προς υμνολογίας , και ευχαριστίαν
cl ad gratias ei agendas, pro lantis in nos collatis Χριστού, τηλικαύτα τούτους ευεργετήσαντος.
beneficiis.
VERs. 1. Laudate Dominum omnes genles. Uni. Αινείτε τον Κύριον , πάντα τα έθνη . Από του
versas, inquii, geoles appello, quæ ab erroris te . σκότους της πλάνης , επί το φως της αληθείας οδη
nebris ad lurem veritatis adducta sunt. γηθέντα δι ' αυτού.
Laudale eum omnes populi . Sub aliis verbis cam- Επαινέσατε αυτόν , πάντες οι λαοί . Το αυτό
Jera rrpelit sententiam , laulalionis exhortationem λέγει, την αίνεσιν επιτείνων ή λαούς νόει τους
magis intendens. Vel, per populos, Judros illos Ιουδαίους , όσοι προσήλθον τη πίστει , ή και πάντας
intellige, qui fideles effecti sunt : vel omnes cliam απλώς. Δεί γάρ κοινώς πάντας ανθρώπους ευχα
populos in universum . Oportet euim oinnes homi- ριστείν τω θεώ, ως υπέρ της πάντων σωτηρίας φι .
nes communiter Deo gratias agere , quia pro oin- λανθρώπω ; ενανθρωπήσαντι , και τα σωτήρια πάθη
nium salulc misericordiler carucm assumpsit , ct καταδεξαμένη μάλιστα δε πάντων Ιουδαίους πάν
salulares passiones subiil, Ipsos lamen Judæos τας : Ουκ απεστάλην γάρ, φησίν , ει μή εις τα
præcipue Jecel , ut Christum laudent, qui dixit : πρόβατα τα απολωλότα οίκου Ισραήλ .
Non sum missus, nisi ad oves quæ perierunt domus 13
Israel 18.
l'eRs. 2. Quuriam roborala est super nos miseri . "Οτι εκραταμώθη το έλεος αυτού εφ ' ημάς .
cordia ejus. Valida ac furiis effecla est misericordia Ισχυρον γέγονε , στερεών, τολύ ερρύη , σφοδρών
Dei. Ampla enim ac vehemens in omncs defuxil , επί πάντας ανθρώπους , δι' υπερβολήν φιλανθρω
landetsi mulli a se eam repulerint. Scipsum vero πίας , ει και τινες απώσαντο τούτο. Και εαυτόν δε
nobis Propheta loc in loco conjungit : qucmadmo- συντάττει , καθώς εν πολλοίς είωθε ποιείν, ένα και
dum sæpe alibi ſacere consuevit, linum se es iis αυτον ηγούμενος τών πεπιστευκότων εις Χριστόν.
reputans , qui in Christum credunt.
Et veritas Domini manel in alernum . Verilib, Και η αλήθεια του Κυρίου μένει εις τον αιώνα .
inquam , Evangelii, quæ apostolis per Christian Η διά του Ευαγγελίου• η διά του Χριστού παρα
data cst. Nain quæ in lege scripla sit, non veri- δοθείσα τους αποστόλους . Τα μεν γάρ του νόμου ,
talen, sed umbrain continebant verilatis. Adve . σκιαγραφία τις ήσαν αληθείας» διο , ταύτης ελθούσης ,
nielle aulein evangelica veritate umbra illa legίς επαύθη , καθάπερ ή σκιαγραφία των ζωγράφων ,
cessavit , non sucus atque adumbreatio aliqua picle- c των αληθινών χρωμάτων επιβληθέντων αυτή· ή χά
ræ exstinguitur, quando veri colores super eam ρις δε, φησι, και η αλήθεια , διά Ιησού Χριστού
immillunlur . Gralia enim , inquit, el verilas, per
. εγένετο .
Jesuin Christum facta est 19
' 9.
Alleluia .
Άλληλούϊα .
PSALMUS CXVII . ΨΑΛΜΟΣ ΡΙΖ' .
Et hic psalmus etiam gratiarum actiones conti- Και ούτος πάλιν ευχαριστήριος υπέρ ών απήλαυ
nel pro receptis beneficiis . σεν ευεργεσιών.
Vers. 1. Conflemini Domino quoniam bonus ,
'Εξομολογείσθε τω Κυρίω , ότι αγαθός , ότι εις
quoniam in sæculum misericordia ejus . Ilujusmodi τον αιώνα το έλεος αυτού . Είπε ταύτα εν τω ρε '
verba labentur etiam in psalono cv, tibi ca expo- ψαλμό και ερμηνεύθη εκεί.
suimus.
VERS. 2 1. Dical sane domus Israel quoniam bonus, Ειπάτω δή οίκος Ισραήλ, ότι αγαθός , ότι εις τον
quoniain in seculum misericordia ejus. Dical sane αιώνα το έλεος αυτού. Ειπάτω δη οίκος 'Ααρών ,
domus Aaron φuoniam bonus, quoniam a serculuιι Ρ ότι αγαθώς , ότι εις τον αιώνα το έsος αυτού . Ει .
misericordia ejus. Dicant sane umnes quiriment Do- πάτωσαν δή πάντες οι φοβούμενοι τον Κύ
minum , quonian bonus , quonium in sæculuin mise ριον , ότι αγαθός , ότι εις τον αιώνα το έλεος
cordi: ejus. Omnes eniin hii bonilale el misericor- αυτού . Πάντες γάρ διαφόρως απόλαυσαν της χρη
dia Dci , mullis inodis politi sunt . In triplicem στότητος και του ελέους αυτού . Εποιήσατο δε
sulem ordinem Prophcla distinxit popului Dei, κανταύθα την διαίρεσιν του έθνους των Ιουδαίων,
quemadmodum el alibi lecii in pisalmo cku , ibi : οίαν και εν τω ριγ' ψαλμώ · ένθα το, Οίκος Ισραήλ
Dcinus Isruel speravil in Domino, cumque omnes ήλπισεν επί Κύριον , και τα εξής: ένα δε χορών
populi ordines in unum chora convocaverit, jus- πάντα; απεργασάμενος , και παρακελευσάμενος
Serique debilis Deo gratia3 agere,, etel dicere quod ευχαριστείν τω Θεώ,, και λέγειν , ότι αγαθός, ότι
honus est, el quod in sæcnlum misericordia ejus, εις τον αιώνα το έλεος αυτού , διηγείται τα καθ'
harral ca postmoduiu qui ad sc pertinent. Dece- εαυτόν . "Εδει γάρ αυτούς τούτο ποιείν υπέρ του
bal namque universum populum condigoas Deo βασιλέως αυτών υπέρ αυτών πολεμεντος , και
18 Mitili . XV , 24. 19 Elles . 19, 15.
1125 COMMENT. IN PSALMOS . 1126
πειρασμο!; περιπίπτοντος , και παραδόξως δυομέ- A gratias agere pro reg suo , qui pro eis certaverat ,
νου παρά Θεού. quiquc in lentaliones et calamitalcs inriderat, ct
mirabiliter ſuerat ab co libcraliis .
'Εκ θ.λίψεως επεκαλεσάμην τον Κύριον , και VeRs . 5. De tribulatione invocavi Dominum , et
επήκουσέ μου εις πλατυσμόν . Ούχ απλώς , έφησεν , exaudiril me in lalirudine. Non simpliciter, inquil,
επήκουσέ μου , αλλά και εις πλατυσμών, τουτέστιν cxaudivit me, sed in latitudine, lioc est, in libere
εις ελευθερίαν από στενοχωρίας καταστήσας . Είρη Lale, ab arcta et angusta in lalain alque amplant
ται δε και εν τώ δ ' ψαλμώ : ' Εν θλίψει επλάτυνάς regionem me deducens. Dictum est etiam iv psal .
με · και ζήτησαν και την εκείνου εξήγησιν. 11.0 , In tribulatione dilatasti mie : ubi vide , quæ
exponendo dicta sunt.
Κύριος εμοί βοηθός , και ου φοβηθήσομαι τι Vers . 6. Dominus mihi adjuior, el non timebo
ποιήσει μοι άνθρωπος. " Ομοιον δε τούτο το εν τω φuid facial mihi homo . Habentur et le verts in
κς' ψαλμώ· Κύριος φωτισμός μου και σωτήρ μου, psalmo xxvi , ibi : Dominus illuminatio mea , et sulus
τίνα φοβηθήσομαι ; Σκόπει δε πως ούκ είπεν, ότι mea , quen rimebo ? Illud considera, quomodo non
Ουδέν υπό ανθρώπου πάθω , αλλ' ότι Ου φοβηθήσο- boc dicii, quod ab homine silil passurus sii , sed
μαι , εί τι και πάθω · καί γάρ ει πάθω, ουκ εξ ασθε. Β quod tantum negal se tincre, tanetsi pali aliquid
νείας έσται του βοηθούντός μου , αλλά κατά παραχώ- contigerit : quod si paliar, inquit , id accidet, Που
ησιν, εις παίδευσιν εμήν και διόρθωσιν . ob imbecillitatem Dei , quasi opem ille suam mihi
alerre non possit , sed ob illius permissionein ,
qui hac ralione me erudire constituit, ac dirigere.
Κύριος εμοί βοηθός , καγώ επόψομαι τους Vers . 7. Dominus mihi ailjutor, et ego respiciam
εχθρούς μου . Εκείνος πολεμήσει , καγώ επόψομαι inimicos nieos. Tile pugnabit pro me, el ego inimi
τους εχθρούς μου πίπτοντας τους μεν αισθητους επό- cos ineos respiciam , cadentes scilicel : el visibiles
ψομαι τους αισθητοίς οφθαλμοίς τους δε νοητούς quidem corporeis , invisibiles rero, animi atque
τοις νοητοίς . 'Αρμόζουσι δε ταύτα τα ρητά και intellectus oculis, intucbor . Alcomincdari aliam
πάσι τοις άδ:στάκτους , ελπίζουσιν επί Κύριον. possunt hæc verba iis oninibus, qui certain : C
slabilem in Domino spem habuerint.
Αγαθών πεποιθέναι επί Κύριον , ή πεποιθέναι VERs. 8 , I. Bonum est confidere in Domino, quim
ta' άνθρωπον · αγαθόν ελπίζειν επί Κύριον , ή comfdere in tιomine : briun est operare in Domino ,
ελπίζειν επ ' άρχoυσι . - Μακάριος γάρ, φησίν , ο C quam sperare in principibus. Bealus enim , inquit,
ελπίζων έπι Κύριον . Καιαλλαχού: Επικατάρατος " φuί ερεrat in Domino. Ει alili etiam , Δ1 aledictus
πας και ελπίζων επ' άνθρωπον . Και άλλος δε τις omnis, qui speral in horrine . Jiem alius sapi :118
λέγει σοφός • 'Εμβλέψατε εις τας αρχαίας γενεάς , dicit : Respicile in antiquas generationes, el ridere,
και ίδετε τις ήλπισεν επί Κύριον , και κατασχύνθη . quisnam sperarerit in Domino, el confe , ας είt 1" .
Ει δε κατησχύνθη τις , ουκ ήλπισεν ως έχρήν. Διό Quod si aliquis confusus esse videtur, illo in Do
Παύλος , βεβαιών τον λόγον, είρηκεν · 'Η δε ελπίς mino, ul oportebal, non sperasil. Atque idco Pau
ου καταισχύνει • ού συγκρίνων δε είπεν , αγαθόν luis hujusmodi sermonein confirmans, dixit : Spes
τόδε παρά τόδε · αλλά συγκαταβατικώς λέγων προς aulem non confundit " . Illud etiam animadverir.
την ασθένειας των ακροωμένων . quod Propilela bic, non dixit bonum soll melius
hoc esse, comparando scilicet illa ad lioc summum bonum , scd auditorum imbecillitati comlescendens,
bumanum in morem sic loculus esl.
Πάντα τα έθνη έκύκλωσάν με, και τα ονόματι VeRs. 10, 11. Opines yenies circumdederunt me,
Κυρίου ημυνάμην αυτούς · κυκλώσαντες εκύ- el nomine Domini ullus sum eos : circumduulis cir
κλωσάν με, και τα ονόματι Κυρίου ημυνάμην αύ- cumdederunt me, el nomine Domini ullus sum eus .
τους. Πάντα τα έθνη τα περί της Παλαιστίνης όμου p Ournes gentes , que in circuitu sunt Palestine rc
ποτέ συνεπιθέμενα, και ώσπερ εν σαγήνη εναπολα- gionis in unum congregală simul in me jirnenli's
βόντα ή και τα διάφορα πλήθη των δαιμόνων δηλοί. impetum fecerunt, ac veluti in sagena me compre
"Έστιν οτε γάρ ομου πάντες επιστρατεύουσι καθ' henderunt. Vel varias dæmonum copias fortassis
ενός δικαίου, παντοίως αυτον πολεμούντες , και significat, quæ una aliquando justum aliquem
διηνεχώς έχδειματούντες. Πολλάκις δε και περί της adoriuntur, variisquc, ac multiplicibus modis ei
κυκλώσεως και της αμύνης ειπών, έδειξε τοίς pavorem incutiunt. Repelens autem Prophcta si
μεν το άφυκτον , τοις δε το παράδοξον , και οίαν έχει pius, se circuin datum fuisse, el sepius fluo ini
δύναμιν το όνομα του Θεού. micos suos, bujusmodi repelicione, el incvitabilis
periculi magnitudinem ostendit, et admirandam fuisse liberationis rationen constituit, et summam
denique divini nominis ſuisse polentiam docet , quo santa priuil eflirere.
Εκύκλωσάνμε, ώσει μέλισσαι κηρίων, και εξε- Vens, 12. Circumdederunt me, sicu ! apes fruum ,
καύθησαν ως πύρ εν ακάνθαις, και τα ονόματι el exarserund sicut ignis ir spinii, el nomine Domini

• cream . ΣΥιι , 5. " Ecli . 10 , 11 . 79 Roin . V , 5 .

1127 EUTHYMII ZIGABENI 1128
ullus sum eos. Periculorum magnitudinem descri- A Κυρίου ημινάμην αυτούς . Διαγράφει το μέγεθος
bil. El per apum quidem sinilitudinem , vehemen- των δεινών και διά μέν της εικόνος των μελισσών
tiam et promptitudinem inimicorum significat , per το σφοδρών της προθυμίας αυτών αινίττεται, διά δε
ignem vero effrenatam irain . Apes siquiilem ſavo του πυρός το ακάθεκτον της οργής . Αί μέλισσαι
mellis invenlo , summa promptitudine, ac vehemen- μεν γαρ ευρoύσαι κηρίον μέλιτος, μετά σφοδράς
lia illum : cunidant,, ac mellis succum exsigunt :: προθυμία ; κυκλoύσιν αυτό, την ικμάδα του μέλιτος
ignis etiam ubi rulunm aliquem auι spinetun ap- εκμυζώσαι » και το πυρ αχανθών δραξάμενον ακά
prehenderit, relineri non potesi. θεκτoν γίνεται .
Vers . 13. Impulsus, eversus sum , ut cadereni , et 'Ωσθείς, ανετράπης του πεσείν , και ο Κύριος
Dominus adjuvit me , Impulsus, inquit, ab hos:ibus, αντελάβετό μου. Ωσθείς παρ' αυτών, εκλινα του
veluti jamjam casurus declinavi, hoc est, parum πεσείν, τουτέστιν, εγγύς εγενόμην του πεσείν , και
abfuit, quin caderem , et Dominus adjuvit me, ut ο Κύριος αντελάβετο μου, ίνα και μάλλον δείξη την
vires suas , et studiu !n suum in me magis demon- αυτού ισχύν και κηδεμονίαν , αφαρπάσας εκ στόμα .
flrarel . Eripiens ex ore mortis hominem omni τος του θανάτου τον απεγνωσμένον πανταχόθεν ετέ
bulinana ope destilulun . ρωθεν.
Vers . 14. Fortitudo mea el laus mea Dominus, el B
Ισχύς μου και ύμνησίς μου ο Κύριος , και εγέ .
factus est milii in salutem . Fortitudo rea , inquit , νετό μοι εις σωτηρίαν. Και ισχύς μου έστιν εν αυ.
et laus mea Dominus est. In eo elenim vires neas τω γαρ ισχύω » και ύμνησίς μου· δι' αυτού το
omnes habeo : propter ,eum etiam ab omnibus υμνούμαι , και δοξάζομαι παρά πάντων , ως τοιού
laudor, ct glorificor, quod talem adju !oren sortilus τον βοηθόν πεπλουτηχώς , ή και αυτόν υμνώ δεα
sum . Vel, ipsum Deum semper laudo, qui factus παντος , και εγένετο μοι Σωτήρ .
est Salvator meus.
Vers . 15. Vox ersultationis , el salulis in laber . Φωνή αγαλλιάσεως και σωτηρίας εν σκηναίς
naculis justorum . Et rursum facliis est mihi Domi- δικαίων , Και εγένετο μου πάλιν φωνή αγαλλιά
nus, vos exsullalionis, el salutis : lioc est, factus σεως και σωτηρίας , αδομένης εν σκηναίς δικαίων ,
rsl causa vocis exsultationis, el vocis salulis, quæ παραδόξως γάρ υπ' αυτού σωθείς, εκινήθην εις το
canicur in tabernaculis justorum , cum ob admira- υμνείν την αγαλλίασιν και την σωτηρίαν , ήν μου
hiliter mihi præstitam salutem , impulsus sim ut δεδώρηται · εις το υμνείν αυτόν εν αγαλλιάσει
exsullalionem , el salutem illam laudarein , quam και σωτηρία . Σκηνάς δε δικαίων οίμαι προφητικώς
mihi tribuit. Vel impulsus sum ad laudandum eum λέγειν αυτόν , τας καλύβας των ασκητών εν αις
in exsultatione, el salute. Per tabernacula autem C μάλλον άδονται τα Δαβιδικά • η τας κατά τόπον
justorum luguria prædicere , in quibus Davidici Εκκλησίας.
psalmi præcipue decantantur :: vel varias, ac par
liculares, quæ per orbem sunt, Ecclesias.
Vers. 16. Dexlera Domini ſecil virlulem. Derlera Δεξιά Κυρίου εποίησε δύναμιν . Η δεξιά του
Domini, id est, divinum auxilium , quod tribuil Κυρίου , ήτοι η συμμαχία , ειργάσατο την νίκην και
nobis victoriam , el tropæum erexit . έστησε το τρόπαιον.
Dextera Domini exaltavit me. Erexit me jam pe- Δεξιά Κυρίου ύψωσέ με . 'Ανέστησε κλιθέντα , η
nilus inclinatum . Vel , Glorificavit me, postquam εδόξασε τροπωσάμενον τους εχθρούς.
inimicos meos in ſugam convertit.
Detlera Domini fecil virlulem. Eandem rursus Δεξιά Κυρίου εποίησε δύναμιν . Το αυτό λέγει
sententiam reperit, el præ lætitia in gratiarum πάλιν , υφ' ηδονής επιτείνων την ευχαριστίαν· ή και
τρεις δεξιάς είπών Κυρίου , την τριπλήν συμμαχίαν
actione extenditur. Vel ler noininans Dei dexteram ,
triplex trium personarum auxilium in Divinitale D της τρισυποστάτου θεότητος ανέφη νεν.
denolavil.
VERS . 17. Non moriar, sed vivam , el narrabo Ουκ αποθανούμαι, αλλά ζήσομαι , και διηγή
opera Domini. Non moriar deinceps , nec perdar σομαι τα έργα Κυρίου . Ουκ αποθανούμαι λοιπόν
ab iis qui circumdederunt me, quemadmodum ipsi από των κυκλωσάντων με, καθώς εκείνους έδόκει ,
sperabant, culin illi contra polius perierint : sed τουναντίον μάλλον αυτών απολωλότων · αλλά ζήσο
vivam , et laudabo mirabilia Dei . Vel , Non moriar μαι , και υμνήσω τα θαυμάσια του Θεού . Η ουκ
animæ morle, sed vivam ea vila quæ est secundum αποθανούμαι τον ψυχικός θάνατον , αλλά ζήσομαι
Neum . Vel , Non moriar , sed vivam , hoc est , lm . την κατά Θεόν ζωήν. Η ουκ αποθανούμαι, αλλά
inortalis ero, quia mea cantica canenlur perpeluo, ζήσομαι, τουτέστιν, αθάνατος έσομαι, διά το διηνε-
et illorum canliis nullo unquam lenipore deficiet. κώς άδεις παρά τοις ψάλλουσι τα; εμάς ωδές , και
Possumus etiam liunc versiculum intelligere, ut μηδέ ποτε παύεσθαι, μέχρι παντός αιώνος. "Η και
sermo sit de resurrectione, el asserat Proplieta se περί της αναστάσεως προφητεύοντος ο λόγος, ότι ού»
non nioriturum ea conditione, ut nulla ei amplills αποθανούμαι εις το μηκέτι αναστήναι, αλλά ζήσομαι
resurrectionis sil spes. Quinimo si moriar , inquil, πάλιν μετά πάντων ανθρώπων· διό και διηγήσομαι
1129 COMMENT . ON PSALMOS . 1130
τα έργα του Κυρίου μετά των άλλων , και την ανά- A perpetua mihi tamen non erit mors : atque idro
στασίν μοι χαρισαμένου . non vere moriar, sed una cum cæteris hominibus
rarsum vivam, el proplerea narrabo opera Domini, qui mihi siinud cum aliis bonis resurrectio
nem hanc largitus est.
Παιδεύων επαίδευσέ με ο Κύριος , τώδε θανάτω VERS. 18. Castigans custigavit me Dominus, et
ου παρέδωκέ με.Επαίδευσέ με συγχωρήσας εμπεσείν morti non tradidit me. Castigavit autem , dum ill
τοις δεινοίς , ίνα το φόβο του χαλεπού κινδύνου, και varias ne pernisil calamilales incidere, ca ni
της ανάγκης εκείνης βελτιωθώ, και σωφρονέστερος mirum ratione, ut periculorum atque aMielionum
γένωμαι . Ουκ αφήκε δε αποθανείν, εξαρπάσας, καθ . limorc, de cælcro mclior ac prudentior fiam. Nec
ως ανωτέρω δ.δήλωται, ίνα δείξη την ισχύν αυτού, lamen permisil me mori, quinimo eripuit a peri
και κηδεμονίαν. culis, ca rasionc ut vires suas et sludinin suum
crga ine ostenderet , ut dixiinus
'Ανοίξατέ μοι πύλας δικαιοσύνης . Τας της Vers. 19. Aperite mihi porlas justiliæ . Taberna .
σκηνής, εν ή επέκειτο ή νομική δικαιοσύνη , τα δι-
culi porlas , ubi legalis jacebat juslilia , justifica
καιώματα του νόμου . liones scilicet legis.
B Ingressus in eas confitebor Domino. Mulroingressus
Εισελθών εν αυταίςεξομολογήσομαι τώ Κυρίω .
Εισελθών ένδον αυτών ευχαριστήσω τω Κυρίω . in eas, inquit, agam gratises Donino et lauela Dυ
υμνολογήσω αυτόν, ώς επηγγειλάμην. Νοήσεις δε eum , siculi pollicitus sum . Per portas autcm ju
πύλας δικαιοσύνης, και τας των ανωτέρω δηθει- slitise , tabernaculi, οι diximus , portas intellige ,
σών σκηνών δικαίων , και τας των πανταχού Εκ- scu Ecclesiarum , quæ ubique locorum sunt, in
κλησιών, εν αις και δικαιοσύνη , και πάσα αρετή quibus justitia una cum reliquis virtutibus colitur ,
πολιτεύεται , ών ένδον γενόμενος διά των ψαλμών et intra qu:is bealus David ingressus, per psalmos
αν :ευχαριστήσει τώ Κυρίω. suos condignas pro tantis beneficiis Domino gra
lias agit .
Αύτη η πύλη του Κυρίου , δίκαιοι εισε.λεύ . VeRs.20 . Hæc porla Donini, justi intrabunt in ean .
σονται εν αυτή . Δοκεί μου την στενήν λέγειν, περί Videlur mibi Prophela, arclam illam alquc angel
ής είρηκεν ο Χριστός εν τοις Ευαγγελίοις : Εισέλ- slam poriam signarc, de qua Dominus in Evan .
θετε διά της στενής πύλης• διό και προϊδών αυ- geliis ait : Intrale per angustam forlam " . Hanc
την ούτος έβόησεν · Αύτη η πύλη του Κυρίου , περί elenim proplielicis oculis cernens bealus David ,
ή , ο Κύριος Ιησούς Χριστός διδάξει, η πρό : Κύριονς clantat , dicrns : lec est porta Domini : ice cst
άγουσα. Είσα προσέθηκε , Δίκαιοι εισελεύσονται εν illa porta , de qua Dominus Jesus Chrislus docebil
αυτή , ήτοι δι' αυτής . Και γάρ ο Χριστός είπεν : vos ; vel , illa porta , quæ ad Christuin ducil; cl
ότι ολίγοι εισίν οι ευρίσκοντες αυτήν . deimilc addidit quod justi laulum inlrabunt in eam ,
hoc cst, per eam . Quamobrem ipse eliam Christus
dixil, quod pauci sunt, qui inveniunt eain " .
Και εξομολογήσομαί σοι, ότι επήκουσάς μου, Vers . 21. Confitebor, quia exaudisti me, et ſacius
και εγένου μοι εις σωτηρίαν . Πάλιν ευχαριστείς es mihi in salutem . Rursus pollicetir sc bralias
επαγγέλλεται το Σωτήρι . acluruin Deo.
Λίθον , ον απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες, VERS. 22. Lapidem quem reprobaverunt ædifi
ούτος εγενήθη εις κεφαλήν γωνίας . Τούτο προφη- canles, hic factus est in caput anguli. llæc est
τεία περί του Χριστού : το συνεχές γάρ τού λόγου etiam proplietia , quæ ad Christum pertinet . Ani.
διακόπτουσιν εν πολλοίς αι προφητείαι, διά το δείν madvertendum vero est , prophelas persarpe sci
αυτάς συσκιάζεσθαι τέως, ίνα μή και τα βιβλία nionem incepluin intercidere : ca nimirum ratione ,
παρά των εχθρών εξαλειφλώσι. Και οικοδομούντας lil ipsie prophetiæ , umbra quadam ac velamine
μεν λέγει τους αρχιερείς , τους γραμματείς, τους D « blegantur , ie si apertius tradlerentur, majus S1
διδασκάλους των Ιουδαίων , ώς προκεχειρισμένους cris Libris immineret ab inimicis periculum . De
οικοδομείν και καταρτίζειν τον λαόν, επί τω θεμελίω birint cniin eos omnes forlassis. Per cdificantes
του νόμου• λίθον δε αποδοκιμασθέντα τον Χριστόν: allem , sacerdotum principes intelligit ac scribas
λίθον μεν, διά το στερρών, και ανένδοτον πρός κακίαν · el doctores Judieorum , quibus cura commissa fue .
'Αμαρτίαν γάρ, φησίν, ουκ εποίησεν · 'Aπεδοκίμα. ral ædificandi et perficiendi populum in funda
σαν δε αυτόν, ώς άχρηστον , εις οικοδομήν · έλεγον γάρ mento legis . Lapis very reprobalus, sine dubio
ότι , Σαμαρείτης εί σύ · και ότι, Θύτος ο άνθρωπος Chrisliis est ; lapis quidem ob suminam soliditatem
ουκ έστιν εκ του Θεού , .
αλλά πλανά τον ac constantiam adversus omnia vilia : Peccalumn
όχλον . Αλλ' όμως ούτος και παρ' αυτών αποδοκιμα- enim , inquit, non ſecil *8 ; reprobatus vero ad ali .
σθείς ούτω; εφάνη δόκιμος, ώς γενέσθαι εις κεφαλής ficantibus, ut inutilis : quia Judæi Samaritanum
γωνίας, ήγουν , ως ακρογωνιαίος. Ου τάς δε λίθος euin dicebant, el negabant eum esse a Dco . Quin
γίνεται ακρογωνιαίος , αλλ' ο τών όλων δοκιμώτερος, imo populi seductorem appellabant. Verum lapis
s Malth . vii , 13. 21 1Did. 14. 13 IPlr . I , 22 .
PATROL . GR . CXXVI11. 36
1131 EUTHYMII ZIGABENI 1132
iste, qui ab illis reprobatus est , ita postimolunι Α εξ εκατέρας αυτού πλευράς συνδέσει τους δύο τοίχους
approbatus fuit, ut factus sit in caput anguli , er- εις μίαν γωνίαν δυνάμενος . Πώς δε ο Χριστός εγέ .
ſectus nimirum angularis lapis. Ncquc enim omnis νετο ακρογωνιαίος ; ώς έφ' εαυτού συνάψας τους δύο
.

lanlum ,
lapis esse potest angularis lapis,, sed ille tantuin, λαούς εις μίαν πίστιν• τόν τε εκ περιτομής πιστεύ
qui aliis probabilior esl, el ex utroque latere po- σαντα , και τον εξ εθνών . Φησιν ο Παύλος , ότι Αύ
Test in unum angulum duos parieles colligare. τός έστινή ειρήνη ημών , ο ποιήσας τα αμφότερα
Christus vero effectus est lapis angularis, quia in έν. Και αυτός δε ο Χριστός είρηκε • Και άλλα
seipso luos populos in unam fidem conjuncil : πρόβατα έχω, 4 ουκ έστιν εκ της αυλής ταύτης :
Gdelem nimiruin populum ex circumcisione, et κακείνα μου δεί αγαγείν , Και ενήσεται μία τοί
ci geutibus. Quocirca 2postolas Paulus
illum qui cx μνη , εις ποιμήν : η γωνίαν λέγει την Εκκλησίαν
de eo dixit : quod Christas est par restra , φui fecit των πιστών . "Ωσπεργάρ ή γωνία δύο τοίχων δι ' εαυ •
ex ulroque unum " . Præterea ipsc etiam Dominus της ποιείται εις μίαν συνάφειαν, ούτω και η του
ad Judaos dicebat , se alias oves habere quæ now θεού Εκκλησία δύο λαών , τουτε εξ Ιουδαίων , και
erant es illo otili , et quas adauci etiam oportebat, του εξ εθνών ένωσιν απεργάζεται• ταύτης δε κε .
κι beret unum obile , atque unus pastor ". vel per , φαλή ο Χριστός, ως ένας λοιπόν σώματος και ο
angulum intelligit Ecclesiam fidelium : quia quem- B xepaino jóvov, diad xal sivdesung xal Orpeta
adınodum angulus facil duos parielcs in se con- λιος .
jungi, ita etiam Ecclesia duorum populorum , ut diximus, conjunctionem , alque unitatem operatur.
Ilujus autem Ecclesix , quam lapidi angulari comparari diximus, Christus caput est, languam nnius
corporis præcipuum ac principale membruin , nec tantum caput, sed conjunctiv , a vinculam, co
fundamentum .
Vers. 23. A Domino faclus est iste, el est mira- Παρά Κυρίου εγένετο αυτη , και έστη θαυμα
bilis in oculis nostris. Iste angulus nimirum, hoc στη εν οφθαλμοίς ημών . Αύτη η γωνία , αύτη ή
est, ila duorum parietum, seu rolius duorum po- σύνοδος των δύο λαών. Ούτος ο σύνδεσμος παρά
pulorum conjunctio a Deo ipso, et non a simplici Θεού εγένετο, και ου παρά ανθρώπου ψιλού . Και
quopiam homine, ſacla est ; et est mirabilis in έστι θαυμαστή εν οφθαλμοίς ημών , των ιδείν αυτήν
oculis nostris, eo quod digni cffecti sumus, ul con- αξιωθέντων και πώς γαρ ου θαυμαστών τοιούτον
junctionem hanc oculis nostris videamus. Quo- Eprov ;
modo igitur opus hoc non est admirabile ?
Vers. 24. Hac dies quam fecil Dominus. Per Αύτη η ημέρα την εποίησεν ο Κύριος . Ημέραν
diein, Deli felicitatem intelligit. Νam quemad- C λέγει την ευημερίας της οικουμένης. " Ωσπερ γάρ
modum Scriplura sæpe diem maluin sicil, non ημέραν λέγοντες πονηράν , ου τον ηλιακών λέγομεν
ut solarem dici cursuum aliquenm nmalum designer , δρόμον , αλλά τα εν εκείνη τη ημέρα κακά, ούτως
sed wala illa quæ in co dic sunt, ita etiam per και ήμέραν ονομάζοντες αγαθήν, τα εν αυτή δηλού
bonum dicm, bona illa intelligit, qu :e in eo die μεν κατορθώματα . Και νύν ούν τα εν τη ημέρα της
perfici contingit . Predicare vult igitur Propheta αναστάσεως του Χριστού κατορθώματα προαγο
loc in libro, summa illa bona, quæ in die resur. ρεύει, και εποίησεν ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός .
rectionis Domini futura erant, et quæ Christus Κατήλλαξε γάρ τον Θεόν προς ανθρώπους , κατέλυσε
ipse operalus esi. Nam et iratum hominibus Deum την τυραννίδα του διαβόλου , κατήργησε την δύναμιν
conciliavit el dæmonis tyrannidem dissolvil , el του θανάτου , τους αναξίους της γης εποίησεν αξίους
mortis potentiain cximanivit , eos qui vel ipsius του ουρανού , έλυσε το σκότος της πλάνης, απήλασε
Terrie Irabitatione indigni erant, fecit esse dignos την αμαρτίαν , έφύτευσε την αρετήν , και άλλων
colo, erroris tenebras dissolvit, fugavit peccata , μυρίων αγαθών ενέπλησε την οικουμένην .
plantavit virtutes, el innumerabilibus denique
bonis mundum replevit. D
Exsultemus, et lætemur in ea. Spirituali scilicet 'Αγαλλιασώμεθα και ευφρανθώμεν και αυτη .
gaudio. Exliorlatur autem Adeles oιnnes ad haic Πνευματικώς. Προτρέπεται δε εις τούτο τους πι
lætitiam , tanquain dignos lantis bonis effeclos. στούς, ώς τοιούτων αξιωθέντας .
VeRs. 25. 0 Domine, salva sane. Populum fuum Ο Κύριε , σώσον δή. Τον λαόν σου .
scilicel .
O Domine, bene prospera. Populum luun nimi- "Ο Κύριε, ευόδωσον δή. Τον αυτόν και την πιο
sum , aut evangelicæ prædicationis adem. στιν του κηρύγματος .
Vors. 26. Benedictus qui renit in nomine Domi. Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου .
ni. lloc etiam ad Christum pertinct, qui venire Και τούτο περί του Χριστου • ούτος γάρ ήλθεν εν
.

dicitur in nomine Donini , hoc est, a Doumino ονόματι Κυρίου , τουτέστιν από Κυρίου και από της
Patre, alque ab ejus subslaria . Quocirca ad ουσίας του Κυρίου. Διό και προς Ιουδαίους ελεγεν
Juilxoj dicebal : Ego veni in nomine Patris, et Εγώ ελήλυθα εν τω ονόματι του Πατρός μου ,

20 Ερλιes . II, 14 17 Juan. 1 , 16.

1133 COMMENT. IN PSALMOS, 1134
και ου λαμβάνετέ με. , " H , 'Εν ονόματι Κυρίου , Anon accipitis me *. Vel, In nomine Domini , pre
ήτοι εν ονόματι θεού , τουτέστιν , όνομα Θεού έχων. Ιn nomine Dei, eo quod Christus Dei nomen ba
bel, estquc, el appellatur Deus .
Ευλογήκαμεν υμάς εξ οίκου Κυρίου. Ημείς οι Benedicimus vobis de domo Domini. Nos pro
ειδότες ταύτα ευλογήκαμεν υμάς, ώ εξ οίκου Κυρίου pliele, inquit, qui olim tanta previdimus bona ,
άνθρωποι , ώ της Εκκλησίας θρέμματα, ως τοιού- benediximus vobis bominibus, qui estis ex domo
των αξιωθέντας: η υμάς εξ οίκου Κυρίου όντας . Domini, qui estis Ecclesie grex , et digni effecti
Οίκος δε Κυρίου , η Εκκλησία των πιστών. estis, quibus benedicamus.
Θεός Κύριος , και επέφανεν ημίr . Θεός έστιν και VERS. 27. Deus Dominus, et apparuit nobis. Chri
Χριστός , Κύριός έστιν ο Χριστός . Και επέφανε τους stus, qui per incarnationem suarn hominibus ap
ανθρώπους διά της ενανθρωπήσεως . Ως γεγονότα paruit, Deus ac Dominus est. Prophetico autem
& λέγει το μέλλοντα , νόμω προφητείας . more fulura narral tanquam præterita.
Συστήσασθε εορτήν εν τοις πυκάζουσιν , έως Constituile solemnitalem in condensis, usque ad
των κεράτων του θυσιαστηρίου . Εις μεν ερμη- cornua altaris. Unus quidem interpretum exposuit:
νευτής φησιν · 'Εορτάσατε εν τοις καλύπτουσιν , Agile celebritatem in operientibus , hoc est , In Sn
ήγουν έν θυσίαις, καλυπτούσαις το θυσιαστήριον υ criciis ; per qua allare operiri ac legi solet,
εχρι των κεράτων αυτού • κέρατα δε , τα ακρότατα . usque ad ejus cornua , hoc est, usque ad ejus
" Ετερος δέ · 'Εορτάσατε εν τοις βλαστάνουσι, extremitates. Alius vero : Festivitatem , inquit,
τουτέστιν , εν στεφάνοις ανθέων , και κλάδοις . Πυκά agite in germinantibus, boc est, In Morentibus
ζειν γάρ κατά μέν τινας, το καλύπτει κατά δε coronis , atque in virentibus arborun ramis :
τινας , το βλαστάνει . Προτρέπεται δε ο λόγος Græcam enim dictionem muxaberv, quz bic babc
Εορτάζειν λαμπρώς • καθ' Εβραίους μεν , ώς είρη- lur alii idem significare intellexerunt , quod ope
ται : καθ ' ημάς δε θυσίαις πνευματικαίς καλυπτού . rio, alii vero idem , quod germinare . Hoc autein
σαις τώ πλήθει το θυσιαστήριον της ψυχής, και sermone omnino illud suademur, ut celebrem Deo
στεφάνοις αρετών, και κλάδοις αγαθοεργίας . ac splendidam soleminilalem agamus, ct quae juxta
Hebræos quidein , eo modo agenda esl, ut jam diximus ; juxla Bdeles vero spiritualibus celebranda
est sacrificiis, et virtutum coronis, bonorumque operum ramis : quorum densitate ac copia invi
sibile anime nostræ oblegatur altare.
Θεός μου ει συ, και εξομολογήσομαί σοι· Θεός ο VERS. 28. Deus meus es iu , el conflebor tibi :
μου ει συ , και υψώσω σε• Θεός μου ει ού. Διό Deus meus es id, el exallabo la. Ea , inquit, ratione,
χωρίς ων ευηργετήθην, ευχαριστήσω σοι , και δοξάσω quia Deus ineus es, a me libi inaximæ agend.c
σε . Xρή γαρ ευχαριστείν τω Κτίσαντι , και ειά το sunt gralia, lamelsi nulla in mc bactenus con
κτίσαι μόνον , και προνοείσθαι. Tulisses beneficia . Oportet enini nos Dco crea'ori
gratias agere, et illom glorificare, et quia creavit nos, el quia perpetuam nostri providentiam
babet.
' Εξομολογήσομαί σοι , ότι επήκουσάς μου , Conflebor tibi quia etaudisti me, el facius es
και εγένου μου εις σωτηρίαν . Ευχαριστήσω σοι mihi in salulem. Gratias , inquit, seinper libi agama
Eιά παντός , ώς ευεργέτη . ut benefactori.
'Εξομολογείσθε τω Κυρίω ότι αγαθός , ότι εις VeRs. 29. Confitemini Domino, quoniam bonus,
τον αιώνα το έλεος αυτού . Εις τον εν αρχή στίχον φuonians in seculumi misericordia ejus. lic psalmus
αποπερασθείς ο ψαλμός , κύκλον μιμείται , προτρε eodem versiculo finem faciens, quo initium sun
πόμενο , αύθις τον λαόν , εις και κατ ' αρχάς. psit, circulum atque orbeni quemdan imilatur et
ad eadem agenda rursus populuin sua let, ad quæ
D initio eliam suaseral.
'Αλληλούϊα . Alleluia .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΙΗ'. PSALMUS CXVill .
Πολλάς πραγμάτων μεταβολάς ο θείος έσχε Δα- Varias stalus sui mutationes sustinuit bealus
σιδ , ως και εν τω προοιμίω της παρούσης βίβλου David , quemadmodum diximus in Proenmio operis.
δεηγησάμεθα· και γάρ ποτε μεν έφυγε πολε- Nam et aliquando belli pericula cva :lcre ci con
μίους , ποτέ δε, περιέπιπτε συμφοραίς , ποτέ δε igit , aliquando autem in calamitates incidere, el
Ουμαρεστέραν είχε ζωήν και νυν ώδευε την aliquando placidiorem ac magis tranquillam vitani
θείαν οδών , νύν δε ταύτη προσέπτα! εν : "Απερ habere : et modo quidem per mandatorum Dei
άπαντα συνελών , ήθροισεν εις τον παρόντα viam incessil, modo vero ab illa decidir. Qiia om
ψαλμών, εντάξας και τας άγράφους εκάστοτε προσ- nia brevi in hunc psalipum congessit. Ad lcclo
ενεχθείσας αυτώ τω Θεώ δεήσεις , προς παιδαγωγίαν, ris præterea institutionem , multas preces suas
και ωφέλειαν των εντυγχανόντων . 'Αρειος δε ούτος apposuit, quas Deo sæpius verbis tantum , et non
και ψαλμός , τους μεν αρετήν μετιόντας , τελειούν, scripris obtulerat. Polest autem hic psalmus llo:

1 Joan . ν , 45.
 1135 EUTHYMII ZIGABENI 1136
leles omnes all virtutem accedentes perfectiores A τους δε ζώντας βαθύμως , διεγείρειν. Επει δε συν
reddere, et omnes qui hactenus negligentius vi- εχώς εν τω παρόντι ψαλμω νόμου , και μαρτυρίων ,
xerint ,, ad virtutern cxcitare ;; et quoniam in hoc και εντολών, και δικαιωμάτων, και κριμάτων , και .
ps:also frequenter invenies mentionera fieri de λογίων μέμνηται, και σχεδόν εν εκάστω στίχο:
lege, de testimoniis de manelatis , de justicatio- περί τούτων γάρ, ώς ειπείν , ή σύμπασα πραγμα
nibus, de judiciis, de eloquiis, atque id fere in τεία του ψαλμού τούτου . Και τούτοις ιδικώς αν
Διοηιοque versiculo (de
unoquoquc ( his elenian, ut brevi έθηκε τούτον, ζήτησαν εν τω ιζ ' ψαλμώ το , ότι
tiram , lolus psalmus pertractat ; huic enim ma- Πάντα τα κρίματα αυτού ενώπιόν μου, και περί
terin• bertus David eum applicavit) , vide que in πάντων , εύρήσεις την εξήγησιν εκείνου διαλαμβά.
( VII psalmo dicta sint, ibi : Et omnia judicia νουσαν και λοιπόν ου χρεία πάλιν ερμηνεύειν, ένθα
sjus in conspectu meo ; unde quoties aliquid hujus- τι τοιούτον ευρίσκομεν. Xρή δε γινώσκειν ω ; εί και
modi invenerimus, superfluum fuerit ibi dicta διαφέρουσιν αλλήλων, αλλ ' ως επί το πλείστον , τοίς
repetere . Illud anaeu scire oportet , quod licet, τοιούτοις ονόμασι τον νόμον δηλοί , από των περιεχο
næ dictioncs inter se differant ut ibi jam diclum févwv adv aspitxovsa.
est, ul plurimum lainen his nominibus bealus Darid ipsam legem significavit, veluti continens
coulentis.
Vers. 1. Beati immaculari in ria. Per viam , transi. B Maxdpioi dyw you for dom . '08dv ady Teapoolx ,V
Loriam hanc vilain intelligit, beatos eos dicens, τούτον βίον ονομάζει , μακαρίζων τους άμεμπτως
qui absque reprehensione per cam ambulant, et οδεύοντας αυτόν τους ορθώς βιoύντας.
secle vivunt. (Græca enim dictio kuwgos, no:a lam
immaculatuin quam irreprehensibilem significat.)
Qui ambulant in lege Domini. Qui legitime vi Οι πορευόμενοι εν νόμω Κυρίου . Οι βιούντε ;
vant, el secundum Dei legem conversantur, et εννόμως, οι πολιτευόμενοι κατά νόμον Θεού, και μη
non exira eam . βαίνοντες έξω τούτου .
Vers. 2. Beali, qui scrulanlur lestimonia ejus. Μακάριοι οι εξερευνώντες τα μαρτύρια αυτού .
Qui cum sludio el cum allentione ea legunt, et Οι μετ' επιστασίας και προσοχής αναγινώσκοντες
occultum in eis investigant thcsaurum . τα αυτά , και τον εγκεκρυμμένος θησαυρόν κατ
οπτεύοντες .
In loto corde exquirunt eum. Exquirunt autem, Εν όλη καρδία εκζητήσουσιν αυτόν . Ούτοι εν
φuia lucem ac pulcliritudinem ejus jam quolain- όλη καρδία έχζητήσουσιν αυτόν, ήγουν τον Θεόν,
modo degustarunt. Quocirca totis desiderii velis C ήδη του κάλλους αυτού και του φωτός απολαύσαν
ad illum tendentes, mundana omnia pertranseunt, τες • διό και όλον τον πόθον τείναντες προς αυτόν,
atque illum soluiu inquirunt : festinanles nimirum τα μέν βιωτικά πάντα παραδραμουνται • τούτον δε
cum eo esse, atque illi placere. Tile vero exquirere μόνον εκζητήσουσιν , επειγόμενοι συνιέναι αυτόν,
Deum dicitur , qui per mandalorum scinilam in- δι ' ευαρεστήσεως . Εκζητεί δε τις τον Θεόν εδεύων
cedit , quic ad illum ducit. προς αυτόν διά της τρίβου των εντολών, αι φέρου
σιν εις αυτόν .

Vers. 3. Non enim qui operantur iniquilalem , in Ου γαρ εργαζόμενοι την ανομίαν εν ταις οδούς
riis ejus ambularerunt. Ubi absolutc dicil, viam, αυτού επορεύθησαν . ' Οταν μεν έδους απολύτως
presentem vita alut plurimum intelligit , ubi vero λέγη,, τον παρόντα βίον, ως επί το πλείστον αι
vias Dei, scu vias ejus, legem intelligit et præ . νίττεται όταν δε οδον του Θεού, η οδούς αυτού ,
ceptii. Ail igitur, quod omnes qui aliqua in re τον νόμον και τας εντολάς φησιν αυτού. Ός οι
iniquc a ; unl, nou ambulant in viis Dei . Ubi enim κατά τι παρανομούντες , ουκ εν ταις οδούς του
quis delinquit, slalim ab eis noscitur declinare. Θεού πορεύσονται και κατ' εκείνο γάρ εξέκλιναν απ '
αυτών,
D
Vers . 4. Tu mandasli mandala tua custodiri Συ ενετείλω τας εντολάς σου , του φυλάξα .
valde. Tu in lege lua hoc mandasli, el maledi- σθαι σφόδρα . Συ τούτο προσέταξας εν τω νόμω .
clionem adversus mandatorum fuorum contem- και κατάραν επήγαγες τοίς αμελούσιν αυτόν. Και
plores addidisti . Oportet nos igitur illum timere , χρή, δ :διότας τον εντειλάμενον , μή παραβαίνειν αυ
qui mandala slia adco observari jussit : clsiasili τάς εν μηδενί.
modo, uihil cosuni transgredi, quæ ab illo nubis
Tradita, atque ordinata sunt .
VERs. 5. Ulinam diriyan : ur riæ meæ , ad cujlo • " Ορελον κατευθυνθείησαν αι οδοί μου, του ψυ
dier:das justificatiunes luus . Utinam , inquit, si λάξασθαι τα δικαιώματά σου. Είθε κατευθυνθεί
conversationis mcæ adeo dirigantur, ut lua ad . ησαν αι οδοί της πολιτείας μου, ώστε πληρώσαι τας
implcawu mandata . Postulat allem boc, optime di . εντολάς σου. Εύχεται γάρ τούτο, γινώσκων μηδέν
gnoscens, quod ex seipso nihil possct perficere, δύνασθαι κατορθούν, χωρίς της άνωθεν συμμαχίας .
 COMMENT. IN PSALMOS . 1138
1137
Ου γαρ τού θέλοντος , ουδε του τρέχοντος , Anisi Dei oc ac gratia adjutus fuerit . Νeque enim
φησι Παύλος , ειλά του έλεούντος Θεού . volentis aut currentis, ut inquit Paulus, sed est moi .
serenlis Dei " .
Τότε ου μή αισχυνθώ εν τω με επιβλέπειν επί VERs. 6. Tu ":C non confundar, cum prosperero in
πείσας τας εντολάς σου . " Οτε κατευθυνθώσιν α! omnibus mandalis (nis. Ubi viæ nicae , ul dixi , a le
έδοί μου , καθώς είρηται , τότε μη αίσχυνθώ και lucriul directæ , tumcuon confundar. Ego elenial
γάρ επέβλεψα λοιπόν επί πάσας τας εντολάς σου , jam prospexi ad omnia mandala lua, et omnia jam
και πάσας ήδη κατώρθωσα. " Η και ετέρως : Τότε adimpleri. Vel aliter : Tunc non confundar , rlm
ου μη αισχυνθώ , ότε επιβλέψω επί πάσας τας prospexero ad omnia mandala tua , cum scilicet
εντολάς σου • ότε μετέλθω πάσης • το γάρ τινος παρ- omnia adimplerero. Qui enim aliquod divinum ne .
ιδείν αισχύνην φέρει και καταδίκην. sligit manilalum , ex bujusinodi conlcniplu igno .
niiniam pariter referi, et condemnationem . ( Illud tamen adnolandum est, quod legere possumas
etiap bunc versiculum : Tunc non confundur, quia prospicio, et ad hujusmodi lectionem aptatur prima
expositio. Græca enim dictio utramque patitur lectionem.)
'Εξομολογήσομαί σοι εν ευθύτητι καρδίας , εν Β Vers. 7. Conflebor tibi in rectilndine cordis,
τω μεμαθηκέναι με τα κρίματα της δικαιοσύνης cum didicero omnia judicia juslitice lule. Cum legem
σου. Εν τω μεμαθηκέναι τον νόμον σου , ευχαρι- luam didicero, gratias libi agam , in recto corde,
στήσω σοι δικαίως, εν ορθή καρδία , εν όλη ψυχή , atquc er lofa anima, quod edocius furrim quod
ότι έμαθον, ότι εφωτίσθην τον νούν , ότι μεγάλα εν. menlem mcam illuminaveris , et quod sununis a te
τεύθεν ευεργετήθην . alleclus sim beneficiis .
Τα δικαιώματά σου φυλάξω μη με εγκαταλί- VERS. 8. Justificationes tuas custodiam , ne me
χης έως σφόδρα . Τον νόμον σου φυλάξω , μεμαθη- derelinqμας μsque vulde . Legem , inquit , fuan
χώς αυτόν· διό παρακαλώ, μή με εγκαταλίπης επι custodiam , lilpole cam cdocius ; alyne ideo pelo a
πολύ · τούτο γάρ δηλοί τό, " Εως σφόδρα είχε le, ne we diu derelinquas : loc cniin signiſical,
κεκρικές εγκαταλιπείν με δι ' οικονομίας τινος , ως quo :1 ait : Usque valde. Noli igitur mc din dere .
είωθας πολλάκις ποιείν προς ωφέλειαν των εγκατα- lioquere, annetsi ad privatum meum, et all com
λιμπανομένων . mune aliorum commodum , novi te persæpe boc
usum consilio, il me veluti negleclum a le, dere
linquere risus sis
C
'Εν τίνι κατορθώσει νεώτερος την οδόν αυτού ; VERs. 9. In quo corrigel adolescentior rian suam
εν τω φυλάξασθαι τους λόγους σου. Και έρωτα, in custodiendo sermones inos. lutcrrogal, et re
και αποκρίνεται . Επειδή γάρ ή νεότης κούφη και spondet. Ει quoniam adolescentia alas natura
ευπαράγωγος , και ραδίως υποσκελιζομένη, χρεία ipsa simplex ac levis est, et facilis eui imponatur ,
ταύτη της φυλακής των θείων εντολών αύτη γάρ merito summa ei opis est custodia , et oliserra
ορθοί τον βίον του νέου, και φυλάττει . tione mandatorum Dei, quibus dirigatur et con
servetur adolescentum vita .
Και εν όλη καρδία μου εξεζήτησα σε, μή απώση Vers. 10. In loto corde meo exquisivi ie, ne re .
με από των εντολών σου. Εν όλη καρδία μου, μη pellas me a mandalis tuis . In toto corile, non di
μερίζων εις φροντίδας βιωτικές της διάνοιαν. "Οθεν videns scilicet mentem meam ad skuli hujus co
Ικετεύω, μή απόση με από των εντολών σου , ως gitationes . Supplex igitur peto a le , ne ne indignum
ανάξιον . Ταπεινοφροσύνης δε ο λόγος, της φυλαττού- a mandalis luis repellas. Est autem humilitatis
σης τα κατορθώματα . "Η μη απώση με ψυχρασθέντα sermo, illius dico bumilitatis, quæ virtutem se
ποτέ περί αυτάς · αλλ' ει και τι πάθοιμι τοιούτον , ctalur. Vel nc repellas me, si quando ad corum
άναψαν την θέρμην . D observationem ſrigidior ſuero : quinimo si quid in
me hujusmodi acciderit, reaccende precor denro
calorem meum
Εν τη καρδία μου έκρυψα τα λόγια σου , όπως Vers. 11. In corde meo abscondi eloquia lua, ut
αν μη αμάρτω σοι . Λόγια τας εντολάς λέγει . Εν non peccem tibi. Eloquia , boc est, mandala. Abs .
το ταμείο της καρδίας μου έκρυψα ταύτας, ανεξ . condi autem ea in penu cordis mei, itt corum
άλειπτον εγκολάψας την μνήμην αυτών, όπως αν αεί sicmoriain indelebilen conservarem , ulquc hoc
ταύτας ορών , και μνημονεύων , μη αμάρτω σου " pacio, ea semper ante mentis oculos habens,
και γάρ ουκ εώσιν αμαρτάνειν τον ούτως έχοντα. nunquam peccein libi . Neque enim ille homo pec
care permillelur, qui tanto cum studio corum sem
per meminerit.
Ευλογητός εί , Κύριε , δίδαξόν με τα δικαιώματά Vers . 12. Benedictus es, Dornine , doce me ju •
σου. Εύλογεί μεν τον Θεόν υμνολογων αυτών , εφ' stificationes fuas . Benedicit Dominum Propheta
οίς ωφελήθη παρά του νόμου • παρακαλεί δε μαθείν laudans eum , quod utilitatcm acceperit ab ejus lege:
τούτο , έτι βεβαιότερόν τε και υψηλότερον . quam cliam rogal melius se, ac sublinius cdcccri.
* Korm . ΙΧ , 16.
 1139 EUTHYMII ZIGABENI
VERS. 13. In labiis meis annuntiavi omnia judi- A 'Εν τοις χείλεσί μου εξήγγειλα πάντα τα 1140
κρί
cia oris iui. Non lantur ego ea didici, sed aliis ματα του στόματός σου . Ου μόνον αυτός έμαθαν
clia : n annuntiavi,
αυτά, αλλά και άλλους ταύτα απήγγειλα.
VERS. 11. In via testimoniorum luoruin delectalus 'Εν τη οδώ των μαρτυρίων σου ετέρφθην , ως
sum , sicut in omnibus divitiis. Non dixit in divitiis επι παντι πλούτη. Ουκ είπεν ως επί πλούτο απλώς ,
simpliciter, sed in omnibus. Ambulans, inquit , in αλλ ' ως επί παντί πλούτο . Βαδίζων , φησί , την ιδαν
via mandatorum tuoruin , ita delectatus sum , ac si των εντολών σου , ούτως ετερφθην, ώς πάντα πλου
divitias omnes possiderem , vel non secus delecla .
τον ήδη κτησάμενος , και ως επί παντί πλούτο των
lus sum , atque is qui sæculi diviliis delectari εν ανθρώποις έτερος .
solel.
VeRs . 15. In mandalis fuis meditabor, el consi . 'Εν ταις εντολαις σου άδολεσχήσω , και κατα .
derabo υίας (κας. Ρro meditabοr in Greco leginnus νοήσω τας οδούς σου . Περί άδολεσχίας, ειρήκα
άδολεσχήσω , de quo diximus in psalmo Liv, ibi :
Contrislatus sum in medilalione mea . Crebro , in μεν , εν τώ νδ ψαλμώ, ένθα το, 'Ελυπήθην εν τη
quit, meditabor in mandatis luis, atque ex hoc es. αδολεσχία
λετήσω ταίςμου . Φησινσου,
εντολαίς ότι συνεχέστερον
ουν κάντεύθεν έμμε .
ακριβέστερον
quisilius vias luas, hoc est, placila ac voluntates B
luas considerabo . κατανοήσω ταύτας , ήτοι τα θελήματά σου .
VERs. 16. In justifcationibus luis medienbor, nor Εν τοίς δικαιώμασι σου μελετήσω, ούκ έπι .
obliviscar sermones fuos. Medilabor , inquit, et λήσομαι των λόγων σου . Εμμελετήσω αυτούς ,
non obliviscar. Eorum enim quæ quis fuerit ουκ επιλήσομαι. Ή γαρ έμμελέτησις συνέχει την
niedilalus, diuturnioreni memoriam conserval. μνήμην .
VeRs. 17. Retribue servo luo . Pro mandulorum 'Ανταπόδος τώ δούλω σου. Αντί της εν ταις
et justifcationum tuarum meditatione, inquit, εντολαίς σου άδολεσχίας , και της εν τοις δι
1
servo luo relributionem redde.
καιώμασι σου μελέτης , ανταπόδος αμοιβήν τη δου
Vivam el custodiam sermones luos. Accepla re- λω σου .
Ζήσομαι , και φυλάξω τους λόγους σου . Λαβών
tributione , quain mibi dederis , vivam , inquit, me- αμοιβήν, ζήσομαι κρείττονα ζωήν , επεκτεινόμενος
liori vita, ad ea semper me erlendens, quæ ante tñs Eurepoolsv .
me sunt. ( Quædam aulem esemplaria habent :
Vivifica me, el custodiam .)
VeRs. 18. Revela oculos meos, et considerabo mi- C Αποκάλυψαν τους οφθαλμούς μου , και κατα
robilia de tege lua. Aufer velum hoc, el legmen ab νοήσω τα θαυμάσια εκ του νόμου σου . Περίελε το
oculis animæ meæ : crassitudinem nimirum et ob- κάλυμμα των οφθαλμών της ψυχής μου • την του
slaculum legalis lilleræ ; atque hoc pacto admira- νομικού γράμματος παχύτητα και επιπρόσθησιν :
biles, et reconditos in lege sensus considerabo , και κατανοήσω τα εγκεκρυμμένα θαυμάσια νοήματα ,
qui ad incarnationem, atque ad alia advculus tui τα περί της ενσάρκου οικονομίας σου .
pertinent mysteria.
Vers. 19. Peregrinus ego sum in lerra, ne ab- Παροικος εγώ είμι εν τη γη, μη αποκρυψης
scondas a me mardala lua. Præsenti, inquit , vila απ ' εμού τας εντολάς σου . Παροδικώς κέχρημαι
wor ul transitoria , ad aliam nimirum vilain ſesti- τω παρόντι βίω προς ετέραν ζωήν επειγόμενο ;
Mans , atque ideo indica mihi,, queso , profundius διό γνώρισόν με βαθύτερον τας εντολάς σου , ίνα
mandala tua , ul studiosior eorum fiam , el inten- σπουδαιότερον εργάζομαι, και συντονώτερον τρέχω .
sius ad le curram .
Vers. 20. Concupivil anima mea desiderare judi. 'Επεπόθησεν η ψυχή μου του επιθυμήσαι τα
cia tua inomni tempore. Anima mea valde semper D κρίματά σου εν παντί καιρώ. Επε πόθησε σφόδρα ή
concupivit lencri desiderio judiciorum fuorum . ψυχή μου το επιθυμεϊν αεί των κριμάτων σου .
Vaide, inquit, mihi placuit judiciorum luorum 'Αδιάφορος δε η σύνταξις ενταύθα και του 'Επεπό
desiderium . Alque ideo in omni tempore ca semper θησε , και του Επιθυμήσαι. Λίαν ηγάπησα, φησί ,
desideravi , hoc est, ardenler amavi. Vel concu- την επιθυμίαν των χριμάτων σου · διά και επεθύ
pivit anima mea judicia lua in omni leinpore, ila μουν αυτών εν παντί καιρώ , τουτέστιν επιθυμηιι
it eorum tenerer desiderio,, vel quia ca desidera-
al κως αυτών είχον, θερμώς έφίλουν . " Η επε πόθησεν ή
bam . ψυχή μου τα κρίματά σου εν παντί καιρώ, ώστε
επιθυμητικώς έχειν αυτών και διά το επιθυμήσαι
αυτών.
Vers . 21. Increpaslı superbos. Coinninalus cs 'Επετίμησας υπερηφάνους . Απειλήσας κόλασιν ,
supplicia in lege lua iis qui mandalorum tuorum εν το βιβλίο του νόμου , τους υπερόπταις του ν .
contemplores fuerint. Vel, Maledixisti eis, quem- μου και επικατηράσω αυτοίς , ως εφεξής δήλον .
ailinodum in sequentibus dicelur.
Maledicli qui declinant amandatis iuis. Seriptum 'Επικατάρατοι οι εκκλίνοντες από τωνέντο
1141 COMMENT. IN PSALMOS. 1142
Σών σου . Γέγραπται γάρ: 'Επικατάρατος κας . A cst enim : Maledictus omnis, φui non permanserit in
:

's oux étrei tr πάσι

xãoi τοις repaupérois εν
rois γεγραμμένοις rý omnibus, quae scripta sunt in libro legis, ul
ér τω ut facial
βιβείο του νόμου , του ποιήσαι αυτά. α η..
Περίεζε α & ' εμού όνειδος , και εξουδένωσιν , VERS. 22. Arfer a me opprobrium el contemplum :
ότι τα μαρτύριά σου εξεζήτησα . “Ονειδος και φκια testimonia tua erquisiti.. Illud dico oppro
εξουδένωσιν , άπερ ή προλαβούσα ραθυμία μοι προσ . brium , quod prior negligentia mea mihi praestitit,
ετρέψατο , ονειδιζόντων και εξουδενούντων με των nullis nimirum ob cam exprobrantibus et contem
νοητων εχθρών . Ή, Περίελε , αντί του , 'Απέλασου , nentibus me. Vel , Aufer, pro Repelle, et noli om
μη συγχωρήσης , όλως προστριβήναι με ταύτα , nino permiuere vinci me aut amigi ab hostilius,
περιγενομένων των επιβουλευόντων . neque ab insidialoribus mcis .
Και γάρ εκάθισαν άρχοντες , και κατ ' εμού Vers. 23. Elenim sederunt principes, et adver
κατελάλουν , ο δε δούλος σου ηδολέσχει εν τοις sum me obloquebantur, serrus aulem luus meditaba .
δικαιώμασι σου . Εκείνοι μεν ενδιέβαλλόν με, την lur in justificationibus luis. Illi quidem calumnia .
εν τω νόμω σου μελέτην μου χλευάζοντες· εγώ δε banlur me, irridentes quo:l legem luam mellitarer,
επέτεινον ταύτην , ειδώς εντεύθεν (50) . Είεν δ ' αν ego vero in illius nieditatione semper magis inlcn
B
quæ nmilli
έρχοντες, και αρχαι , και εξουσίας , και οι κοσμοκρά- * delam , utilitatem nimirum cognoscens , que
τορες του σκότους του αιώνος τούτου . illine proveniebat. Per principes autem , intelligere
possumus principalus el poleslales lenebrarum hu .
jus sæculi .
Και γάρ τα μάρτυριά σου μελέτη μου έστι , VERS. 24. Nom el testimonia lua medilatio mea
και αι συμβουλίαι μου τα δικαιώματά σου . esi, el consilia mea justificationes lue. Illis quidem
Εκείνοις μεν άλλα μελέτη, εμοί δέ μελέτη, και συμ . alia omnia cordi sunt, alia omnia prorsus meditan
βουλος ο νόμος σου . tur : mihi autem lex lua meditatio est , et certa
Dorma , cujus consilio dirigar.
Ευλλήθη το έδαφει η ψυχή μου , ζησόν με VERS. 23. Adkirsil pavimento anima mea, divifica
κατά τον λόγον σου . Σχεδόν εκολλήθην τώ εδά- me secundum verbum fuum. Fere , inquit, pavi.
φει , τουτέστιν , εταπεινώθην σφόδρα• διο ζην με mento ac solo ipsi adhæsi, hoc est, valde humilia
ποίησον κατά τον νόμον σου και εκολλήθην τοις γηt- lus sum . Atque ideo fac me, qu:eso , secundum
νους , προσηλώθην αυτοίς . legcm luam vivere. Vel adlasil anima mea terre
C uis rebus, quibus alixus sum.
Τας οδούς μου εξήγγειλα . Τας αμαρτίας μου VERS. 26. Vias meas annuntiavi. Peccata mea tibi
εξήγγειλά σοι . nota ſeci.
Και επήκουσάς μου . Ζητήσαντος άφεσιν των Et exaudisti ne. Quærentem remissionem pecca
αμαρτημάτων . Αέγε γέρ, φησι , τας ανομίας σου lorum . Dic enim, inquil, lu primus iniquilales tuas,
συ πρώτος , ίνα δικαιωθής . κι justifceris 0 .
Δίδαξόν με τα δικαιώματά σου . Ακριβέστερον , Doce me justificationes luus. Diligentius scilicei ,
βαθύτερον . el profundius .
Οδον δικαιωμάτων του συνετισόν με , και VERS. 27. Viam justificationum tuarum ir:strue
άδολεσχήσω και τους θαυμασίοις σου . Την οδών me, el medilabor in mirabilibus luis. Fac, inquil,
του νόμου σου συνιέναι με ποίησον θέλοντα βαδίζειν ut legis tuz viam cognoscam . Cupio enim per
εν αυτή, και λοιπόν εμμελετήσω και ενδιατρίψω cam incedere, el de catero meditabor, el rer
τους θαυματουργηθείσα παρά σου, μελέτην ταύτα sabor in admirabilibus operibus, quæ a te facta
ποιούμενος . sunt , faciens ca esse argumentum meditationis
meæ .

'Erύσταξεν η ψυχή μου δεν ακηδίας , βε- D VERs. 28. Dormitarit anima mea pro tedio, con
Salwody ps er roic loroic cov . 'Exauvú Orv & firma me in verbis tuis. Lassus , inquit, ac remis .
ακηδίας, ήν έμποιείν είωθεν η μέριμνα των βιωτι- sus efeclus sum, præ tristitia , quam aut sxcula
κων πραγμάτων, ή και ο συνεχής πόλεμος των rium rerum sollicitudo alferre igibi solet , aut
δαιμόνων. Στήριξόν με εν τοις λόγοις σου , τουτέστιν , perpetuum,, quod nihi est cum demone,, certamen..
εις την μελέτης των εντολών σου , ίνα μή αποστω Firmum nie igitur, ac stabilein redde, in verbis
ταύτης, δι' ής απορρίψαι δυνήσομαι τον νυσταγμόν tuis, Ιιοc est , in meditatione mandatornrm tuorum ,
της ακηδίας . ne ab ea mez !itatione discedam , quæ abjicere a me
polest omucm dormitationem tristitiæ.
" Οδόν αδικίας απόστησαν απ' εμού , και το YERS. 29. Viam injustitiæ amore a me, et lege tua
τόμα σου ελέησόν με . Οδός αδικίας και πράξις ή miserere mei. Via injustitiæ est omnis aclio injusta,
** Deut . vu , 27. * !sa . XLη, 26 8cc. LXX
Variæ iectiones.
(20) Apparet dcesse aliquid : pula wpédsızv .
1143 EUTIIYMII ZIGABENI 1145
que auctorem suum ad injustitiam deducit . Per A άδικος, και προς αδικίαν φέρουσα , ήν οδεύουσιν οι
cam enim viam omnes ambulani, qui injusti sunt. άδικοι • ήν απέλασαν απ' εμού, και το νόμο της
lanc, inquit , viam amore a me, cl miserere mei, φιλανθρωπίας σου ελέησόν με • νόμος γαρ αυτής
legc miscricordiæ tuæ , 411 * corum omnium sem- ελεειν τον εκ ψυχής δεόμενον .
per misercri solet , qui ex corde ad le preces ſun
dunt.
Vers. 30. Firm ve ilalis clegi, judicia lua non Οδον αληθείας ηρετισάμην , και τα κρίματά
suni oblitus . Vera dogmala, viæ alque itinera sunt σου ούκ έπε.λαθόμην . ' Οδον αληθείας, τα αληθή
veritatis ; per ea venim ad Deum quis rccla in- δόγματα, δι' ών οδεύει τις ορθώς, επει αλήθεια μεν
cedil. Vel , quia Christus est verilas (Ego cnim , in- ο Χριστός • Εγώ γάρ, φησίν , ειμί η αλήθεια :
quit, sum veritas et via * ) , dicere possumus quod οδός δε αυτού, η ευαγγελική πολιτεία , ήν έτεμε
via veritatis , esl via Cliristi : evangelica nimirum τους πιστούς . Ταύτην λέγει την έδόν αγαπήσαι, προ
conversatio,, quam lidelibus slaluit . llanc viam γνωσθείσαν αυτή • ομοίως δε και κρίματα τας εντο
Prophela , velut sibi præcognitam dicit se amasse : λάς, ας, φησίν, ουκ ήγνόησα .
similiter et judicia Dei, evangelica nimirum pre
B
cepla . quæ asserit se non ignorasse .
Vers. 31. Adhæsi lestimoniis tuis, Domine, noli 'Εκολλήθην τοίςμαρτυρίοις σου , Κύριε , ή με
me confunilere. Indissolubili, inquit, qiio : lain vin- καταισχύνης. Δυσαποσπάστως έχω τούτων, τρόπον
culo eis allixus sum , Rogo igitur ne me confundas, τινά προσηλώθην αυτοίς · διό μη με καταισχύνης .
permitiens ine ab hostibus superari. παραχωρήσας ηττηθήναι των εχθρών.
Vers . 32. Viam mandriorum fuorum cucurri , cum " Οδόν εντολών σου έδραμον , όταν επλάτυνας
dilalasli cor meum . Quando liberasti, inquit, ani- την καρδίαν μου. " Οταν απήλλαξας την ψυχήν
mam meam a ten ! alionilius , atque ab angustiis, μου της από των πειρασμών στενοχωρίας, τότε
Linc urri vian mandalorum lucrum , hoc est , την οδών των εντολών σου έδραμον, ήτοι σπουδαίως
studios0 per cainincessi, vers:ns in eis, et in lege εβάδισα, βαίνων εν αυταίς , και πολιτευόμενος εν
tua .
το νόμο σου.
Vers. 33. Legem pone mihi, Domine, vix justif Νομοθέτησόν με , Κύριε , την οδόν των δικαιω
calionun luarum, et exquiram eam semper. Sed μάτων σου, και εκζητήσω αυτήν διά παντός .
quomodo ail : Legem pone , cum lex vie justifca . Και μην αύτη νενομοθετημένη ήν ώστε το, Νομο
tionum Dei jani diu esset data ? Dicendum est igi- c θέτησον, αντί Δίδαξον · και γάρ και ο Σύμμαχος ,
tur, dixisse eum : Legem pone mihi, pro Doce me ; Υπόδειξον εξέδωκεν . Ο γάρ διδάσκων νομοθετεί
juxta qucin sensum Symmachus pro , Legem pore, τρόπον τινά προτρέπων επί τα χρηστά, και των
dixit, Ostende . Νam qui docet, videtur quodam. φαύλων αποτρέπων. Και γάρ και προλαβών είρηκε "
modo de novo slatuere , ac legein poncre, dum Δίδαξόν με τα δικαιώματά σου ή Φανέρωσ
ignaros exhorlalur ad bona, et averlere cos sludet την οδόν των δικαιωμάτων σου, και εκζητήσω αυτήν
a viliis. In præcedentibus etiam dixit : Doce mie διά παντός. Κέκρυπται γάρ τοις πολλοίς , ασαφής
justificationes ruas ; vel, Declara mihi viam justi . αυτοίς φαινομένη .
ficationum tuarum , et exquiram ean scinper. Occulta enim est multis illa via, eo quod
obscura esse videlur.
Vers. 34. Da mihi intellectum , el scrulabur legem Συνέτισόν με , και εξερευνήσω τον νόμον σου ,
luan , et custodiam illam in toto corde meo . Scru . και φυλάξω αυτόν εν όλη καρδία μου . Εξερευ
1abor quident inagno studio, el diligenter conside- νήσω μετ' επιστασίας, και ακριβώς κατανοήσας,
rans , eam serrabo . Dictum est autem alibi , quod φυλάξω. Είρηται δε και αλλαχού , ότι φυλακή νό
legis custodia esse dicitur, quando quis adiplet μου έστι το πληρούν τα του νόμου , και πληρούν
D
legis mandala . αυτόν .
Vers . 35. Deduc me in semilam mandalorum “Οδήγησόν με εν τη τρίβω των εντολών σου,
luoruni, quia ipsam volui. Deiluc me, inquit, in ότι αυτήν ήθέλησα . 'Οδήγησόν με άγων εις αυτήν
eam . Solet enim Deiis oinnes eos illuc deducere, τους γάρ προθυμουμένους οδηγεί ο Θεός. Τρίβον και
qui animo erga cuin prompti sunt. Per semitam την οδόν ταύτην ώνόμασεν , ώς oύ ξένην , αλλά συν
autem , quam Græci tpibov, appellant, quasi Irilam , ήθη και τετριμμένην , υπό των προοδευσάντων αυτών
viam banc intelligit, veluti non novain viam , scd δικαίων .
trilam , ut dixi , eo quod justi per cam ambulant,
el solent eam frequentare..
Vers . 36. Inclina cor meum in lestimonia lua , et Κλίνον την καρδίαν μου εις μαρτύριά σου , και
non in avaritiam . Converle, inquil, cor meum ad μή εις πλεονεξίαν . Τρέψον αυτήν εις αγάπης των
dilectionem inandalorum fuorum , et illius prom- μαρτυρίων σου , βοηθήσας τη προθυμία αυτής :
plitudinem adjuva ; ct noli permittere , ut in ava . και μή εις πλεονεξίαν τραπήναι έάσης , ήττωμένην
21 Joan , Χιν . 6.
1115 COMMENT. IN PSALMOS. 1146
ίσως των βιωτικών. Εκ θεού δε πάντα αιτεί, διδά- Aritian converlar , et a seculi Isujus negotiis vincar.
σχων ότι το πάν αυτός κατορθοί • Χωρίς γάρ, φη- Pelit autem omnia a Deo, docens illum omnia
σιν , εμού, ου δύνασθε ποιείν ουδέν. Τούτο καθολι ellicere : Sine mc, i quit, nibil polestis facere. llæc
κός έστω σου κανών επί των εφεξής ομοίων . Bοηθεί igitur deinceps sit tibi Mornia in sequentibus ,
δε ου πάσιν, αλλά τους αξίοις, και το επ' αυτοίς ubi similia invewas . Adjuvat autem Deus, non
άπαν εισενεγκούσιν .
omines promiscue, sed dignos se et qui lolum in :
tulerint, quod in se fuerit.
Απόστρεψον τους οφθαλμούς μου, του μή
VERS. 37. Averle oculos meos, ne rideant vanila
ιδείν ματαιότητα . Απόστρεψον αυτούς από των βλα lem . Averlc eos a nosiis spectaculis, ita ut inania
δερων θεαμάτων, ώστε μη ιδείν ματαίαν θεωρία . non videant. Oculos autem non corporis tantum ,
Οφθαλμούς δε νει , και τους σωματικούς, και τους sed animæ etiam intelligir .
ψυχικούς .
Εν τη οδώ σου ζησόν με. Εν τω νόμω σου In via lua vivifica one . llæc clenjin via veram iis
ζωοποίησόν με • ούτος μεν γαρ ζωήν αληθή προξε- vilain præstal, qui in ea versati fuerint. Præsens
νεί τους εμπολιτευομένους · ο δε παρών βίος θα. eteniin vita vera vita non est , cuin mortem secuni
B
νατος .. ſerai.
Στησαν τη δούλη σου το λόγκόν σου, εις τον Vers. 38. Sialue servo luo eloquium tuum, in li
φόσον σου. Στήριξoν εν εμοί τώ δούλο σου το πρόσ. more luo. In me, inquit, servo luo Dominicum
ταγμά σου , το Δεσποτικόν , εις τον φόβον σου · λό- inandatum tuum , quod hic eloquium appellat,
γιον λέγων τον νόμον , τουτέστιν, Εδραίωσον εν firmuia ac stabile clicilo in limore, ita ut divina
έμου το λόγιόν σου εις τον φόβον σου , ίνα γένηται eloquia tua verenda mihi sint, ac linmenda .
μες τούτο λόγιον έμφοβον .
Περίελε τον ονειδισμόν μου , όν υπόπτευσα . VeRs. 39. Anſer opprobrium nieum , quod suspi.
Τον προστριβέντα μου από της αμαρτίας, ον εφο- calus sum. Quod infliclum mihi cst a peccato,
βήθην, προσαγόμειον μοι παρά των δαιμόνων ' η quodque egojanadium indigi milhi timebam a demone ,
τον από των επιβουλευόντων μου, δν υπόπτευσα αι- seu als insidiatoribus meis. Vel quod suspicalus
σθανόμενος έμαυτου ταλαιπωρούντος. sum , cum in ærumnis, alquc in miseriis me con
slilutum cernerem .
" Οτι τα κρίματά σου χρηστά . "Οτι κρίνεις δί- Quia judicia lua benigna. Quoniam juste ju
καια , γινώσκων όπως μετενόησα και όπως επί σοι , C dicas, cognosceus, quod penitentia ducor, quol
Κύριε, ήλπισα , σοι όλον εμαυτόν αναθείς . que in le speravi, ac me libi loluin prorsus ob
tuli ,
Ιδού επεθύμησα τας εντολάς σου, έν τη δι
Vers. 40. Ecce concupivi mandala lua, in justitia
καιοσύνη σου ζησόν με . Πεινω και διψώ τας εν lua vivifica me . Esurio , inquii , el sitio mandala
τολάς σου . Εν τη δικαιοσύνη σου ζησόν με. Ισον lua. Vivifica me igitur in lua justitia : quod fere idem
δε τούτο τω, 'Εν τω νόμω σου ζησόν με, όπερ est cum iis verbis, quæ superius dixil : In lege lua
ειρηκεν ανωτέρω . vivifica me.
Και έλθοι επ ' έμε το έλεός σου, Κύριε , το σω- Vers. 41. El veniat super me misericordia lua ,
τήριόν σου κατά τον λόγον σου . "Ινα ελεηθώ και Domine, salutare tuum secundum eloquiuni luum .
σωθώ. Τέλος γάρ του ελέους, η σωτηρία : έλθου
Ut scilicet misericordiam consequar, et salutem .
δε , κατά την υπόσχεσίν σου. Έπηγγείλω γαρ εν τω Misericordiæ enim linis est , ut salutem consequa
νόμο ελθείν, και σώζειν τους φυλάσσοντας τα προσ- mur. Veniat allen hæc salus, juxta promissionem
τάγματά σου .
luam . Pollicitus enim es in lege lua, le omnes sal
valurum , qui custodiunt mandala lua.
Και αποκριθήσομαι τοις ονειδίζουσι μοι λόγον . Ο
VERs. 12. El respondebo exprobrantibus mihi ver
Τοις ονειδίζουσί μοι την υπέρ αρετής κακοπάθειαν , bum.
αποκριθήσομαι τούτον τον λόγον . lis qui aMictioncm et calamitatem meam
mihi exprobrant, respondebo verbum hoc quod
sequilur.
"Οτι ήλπισα επί τοις δόγοις σου . Τούτο αυτοίς Quod speravi in sermonibus luis. lloc est , quod
αποκριθήσομαι , ότι ήλπισα επί τοις λόγους του ego illis respondebo, sperasse me in Dei verbis,
θεού , υποσχομένου πολλά αγαθά τοίς φυλάττουσι φui nulla bona omnibus pollicitus est, qui illius
τις εντολάς αυτού και διά τούτο κακοπαθώ, τρε . servaverint mandata : quam ob causam :Mictioncs
φόμενος αγαθαίς ελπίσι . el calamitales onines facile sustincu, oplima ni.
mirum in spe educatus.
Και μη περιέλης εκ του στόματός μου λόγον Vers. 43. El ne auſeras de ore meo verbum veri
αληθείας έως σφόδρα . Μή περιέλης απ' εμού το talis usque valde. Ne auferas a me in perpetuum
προφητικό χάρισμα επί πολύ · αλλ' ει και κατ' οί- propheticam gratiam ; sed, si es dispensatione ad
κονομίαν επισχεθη , πάλιν αποκαταστήτω μοι . "Η tempus illam abstuleris , rursus precor mihi cam
μη περιαιρεθήναι παραχωρήσης επ ! πολύ εκ του restitue ; vel, Ne permillas diu er orc meo verita
1147 EUTAYMII ZIGABENI 119
lem auferri, si quando, ut accidere potest, al ca A στόματός μου το αληθεύειν, εικος γάρ ψεύσασθα
me decidere contigerit ; vel, Ne valde cam auferas, με· και μη περιέλης επιπολύ, τουτέστι μηδέποτε. 1

hoc est, nunquam auferas.

Quoniam in judiciis luis supersperavi. Quoniam “Οτι επι τοίς κρίμασι σου επήλπισα . " Οτι ία!
in lege lua valde speravi , conlidens si legem tuam τον νόμον σου σφόδρα ήλπισα, θαρδών , ότι συντη .
servavero , conservandam in me osse veritatis lux ρηθήσεταί μοι το της αληθείας χάρισμα , φυλάττοπι
gratiam . τούτον.
VERs. 46. El custodiam legem tuam semper, in Και φυλάξω τον νόμον σου διαπαντός εις
sæculum el in sæculum sæculi. Semper legem luam τον αιώνα , και εις τον αιώνα του αιώνος . Διά
custodiam , lioc est, in omni negolio, la antem παντός , ήγουν εν παντί πράγματι . Το δε Εις τον
verba : In sæculum et in sæculum sæculi, idem si- αιώνα , και εις τον αιώνα του αιώνος , επίτασις
gnificant quod semper, lainelsi ad majorem per εστι του 'λεί η ομου πάντα, το αει σημαίνουσιν ,
peluilalis atque aleroilatis intensionem dicia ως είναι το μεν διαπαντός , αντί του αεί : τα δε
eliam esse possunt. Vel : Custodiam banc legem εφεξής εφερμηνευτικά του αεί, ή και ότι φυλάξω
τούτον , ου μόνον εντω παρόντι βίω, αλλά και εν
luan ), non in hoc lantum sæculo , sed etiam in fue
Curo, quod seculum seculi appellatur , tanquan B τα μελλοντι , ός έστιν αιών του αιώνος τούτου , ώ;
praesenti saeculo honoratius . His autem verbis τιμιώτερος • δι' ου εμφαίνει το σφόδρα πρόθυμου
promptitudinis vehementiam demonstravit, quam της περί του νόμου φυλακής αυτού .
bybebat, ut legem observaret.
Vers. 45. El umbulabam in latitudine, quia man- Και επορευόμην. έν πλατυσμώ , ότι τας εντολάς
dala lua exquisivi. Prospere dirigebar ad omnia σου εξεζήτησα. Ευωδούμην εις πάντα , ότι τας εν
quæ agenda erant. Causa aulein bujus rei fuit , quia τολάς σου ηγάπησα . " Η και θλιβόμενος , ουκ έστε
mandata lua dilexi . Vel cum calamitatibus circum- χωρούμην το γάρ συνειδέναι ότι τας εντολάς σου
darer, animo non angebar, quia inter afflictiones εξεζήτησα , έν θλίψει επλάτυνε με παρηγορεί γάρ
illud mibi sallem delectationi et sulalio crat , quod το αγαθόν συνειδός .
conscius mibi essem, diligenler me esquisisse omnia mandata lua. Solet aulem bona conscientia
maxjinum semper solamen præstare.
Vers. 46. Et loquebar in testimoniis ixis coram Και ελάλουν εν τοις μαρτυρίους σου , εναντίον
regibus, el non confundebar. Loquebar legem coram
βασιλέων , και ουκ ήσχυνόμην . Ελάλουν τον -
regibus, et bonum inde nomen reportabam. Libere μον σου, ενώπιον βασιλέων , και ευδοκίμουν • επαρ
enim loquebar in mandatis luis, el timorc nullo ρησιαζόμην εν ταις εντολαις σου , και ουχ υπεστεί .
colliliebar. Congruunt etiam haec verba Sanctis λόμην • αρμόζει δε τούτο, και τους υπέρ Χριστού
Christi martyribus. μάρτυσι.
VERS, 47 , 48. El medilabar in mandalis luis, quæ Και έμελέτων εν ταις εντολαϊς σου , αις ηγά
dileri ralde. El levavi manus meas ad mandata lua, πησα σφόδρα• και ήρα τας χείρας μου προς τας
que dilesi . Meditabar quidem in cis, legens ea , le- εντολάς σου,ας ηγάπησα . Έμελέτων μεν εν αυ
vabam autem manus meas ad inandala tua , operibus τοις , αναγινώσκων αυτάς • ηρα δε τας χείρας μου
videlicet ea adimplens et perficiens. προς αυτάς, πράττων αυτάς . 'Αδιάφορου δε το Αις
ηγάπησα, και το “Ας ηγάπησα. Το μεν κατά το , Εν ταις εντολαίς σου αποδοθέν• το δε κατά το Προς τκ
εντολάς σου .
Ei meditabar in justificationibus tuis. Pro Medi- Και ηδολέσχουν εν τοις δικαιώμασι σου . Ει
tabar in Greco legimus ' Ηδολέσχουν de cujus signi- ρηται περί τούτων, ήγουν , περί αδολεσχίας.
ficationc superius dictum est.
VERS. 49. Memor esto verbi lui servo luo , in quo Μνήσθητι τον λόγον σου το δούλω σου ,
mihi epein dedisti. Erga me servum tuuum , inquit, επήλπισάς με. Επ' εμοί τώ δούλη σου μνήσθητι
inemor esto illius verbi, in quod me sperare jus- D τον λόγον σου , εφ' ον λόγον σου , ελπίζειν με εποξη
sisti. Verbum autem hoc tuum illud est, quo dixi- σας. Τίς δε ο λόγος σου και ότι ελεήσεις και σώσεις
sli le misericordem esse, atque ideo omnes eos τους φυλάσσοντας τα προστάγματά σου, καθώς και
etiam salvaturum , qui mandata tua cuslollierint , ανωτέρω δεδήλωται• Μνήσθητι τώ δούλη σου
qucmadinodum alibi declaravimus. Debemus cli.im τον λόγον σου . Θεοπρεπώς δε νοητέον , επί του
digne Deo intelligere sermonem hunc : Menor eslo : Θεού το Μνήσθητι • αντί του Περάτωσον : αδιάφορος
pro, Perlice et ad finem deducilo. Neque enim ulla δε η σύνταξις του Μνήσθητι.
in Deuin cadit oblivio , aut reminiscentia .
VERS. 50. llæc me .onsolata est in humilitate inca . Αύτη με παρεκάλεσεν εν τη ταπεινώσει μου .
Jhaec spes scilicet me consolata est, hoc est , spis Αύτη · τίς ; Η ελπίς δηλονότι. Αύτη με παρηγόρη
jsla recreavit ac refovit me, in buinililalc ac mi. σεν, αύτη με ανεκλήσατο , εν τη ταπεινώσει μου ,
seria illa constilulum , in quam assiduæ lentalio- τη από των πειρασμών, εν τη κακοπαθεία μου .
1.6 cl calamitales me deduxerant.
Quia eloquium fuum vivificavit me. Verbum , in- "Οτι το λόγιόν σου έζησέ με . Ό δηλωθείς
 1149 COMMENT. IN PSALMOS. 1150
ανωτέρω λόγος μου , ούτος έζωοποίησε . Σχεδόν Aquit, illud tuum le quo paulo ante diximus , cum
απονεκρωθέντα ή αγχόνη των θλίψεων . præ lantis afictionibus angerer, ac prne mortius
essem , iterum me ad vitam revocavit,
Υπερήφανοι παρηνόμουν έως σφόδρα , από VERS. 51. Superbi inique agebant usque ralde ,
δε του νόμου σου ουκ εξέκλινα. Εκείνοι μεν lege autem (ua non declinavi. Ili quidem in multis
παρέβαινον τον νόμον σου επί πολύ • εγώ δε ου legein luain transgrediebantur, ego vero illis non
συναπήχθην αυτοίς . "Η παρηνόμουν διαγελώντές me adjunxi . Vel : Inique agebant, deridentes me ,
με , τω νόμω πάντοτε προσκείμενον · εγώ δε ουκ quod legi luæ semper incumberem , et ab illilis
απέστης της μελέτης αυτού . Υπερηφάνους δε λέγει meditatione nunquam recederem . Superbos aulen .
τους υπερόπτας του νόμου . Τοιούτοι δε πάντες οι appellat , legis contenplores. Tales enim esse S0
επηρμένο !. Jent elati omnes ac superbi.
'Eμνήσθην των κριμάτων σου ,απ' αιώνος , Κύ- VeRs. 52. Memor (ui judiciorum luorum a sæculo,
ριε , και παρεκ.λήθην , Τών κριμάτων σου των απ' Domine, el consolalus sum . Quæ a sxculo, hoc est ,
αιώνος , των απ' αρχής , και εις το εξής. "Οπως τους quæ ab initio sunt , et in futurum erunt. In his
μεν αρετή κακοπαθούντας δοξάζει , τους δε κακία autem judiciis continetur, quod virtute prædiios
ευημερούντας ατιμάζει . B homines, lametsi ad tempus afligi permitias, 11
men glorificabis. Quodque eos inbonorabis, qui pravis imbuti sunt moribus, quanquam interca
tranquillam , ac felicem vilam degere videantur.
Aθυμία κατέσχε με , από αμαρτωλών των εγ- VeRs. 53. Tristitia delinuil me, pro peccatoribus
καταλιμπανόντων τον νόμον σου. Ήθύμησα δι' derelinquentibus legem (uam. Tristis fui , inquit ,
αυτούς τούτο μεν οργιζόμενος , ότι αθετουσι τον propter peccalores, partim quidem iralus , quod
νόμον σου • τούτο δε λυπούμενος , ότι απόλλυνται . legein luam adeo contemnant, partim eliain dolens,
quod ipsi periluri sint.
Υαλτά ήσαν μοι τα δικαιώματά σου έν τόπο VERs. 54. Cantabiles mihi erant justificationes
αυροικίας μου. Ψαλλόμενα , τουτέστι μελετώμενά εκα, in loco peregrinationis med. Cantande, hoc
μου , ένθα παρώκουν, εν οίω αν τόπο διήγoν. “ Η και est, meditandæ a me sunt ; ubicunque habitavern ,
άλλως : 'Εν ψαλμοίς ήσάν μοι• ψαλμούς αυτά εποι- ubicunque vitam degero. Vel aliter : Loco canti
ούμην , και ψάλλων αυτά ευφραινόμην. corum mihi erant , el in psalmos eas mihi consti
luebam , atque eas psallendo, delectabar.
Εμνήσθην εν νυκτί του ονόματός σου , Κύ- Vers. 55. Memor fui nocle nominis lui, Domine,
ρε, και εφύλαξα τον νόμον σου. Έν νυκτί , ότε el custodivi legem luam. Noclurno, inquil , leinporo
μάλλον οι δαίμονες της ακαθαρσίας ενοχλούσι , διά quandoimmundi demones plures solent perturba
μνήμης σε ποιούμενος, έσωφρόνoυν το φόβω σου » C tiones afferre, ego le in memoria semper habebam ,
ή εν νυκτί των παθών ότε υπ' αυτών εζοφούμην.. et præ timore luo sapientior reddebar. Vel, in
nocle passionuin alque affectuum , et quando ab
illis obtenebrabar
Αύτη μοι εγενήθη , ότι τα δικαιώματά σου VERs. 56. Hæc facta est mihi, quia justificatio
εξεζήτησα. Αύτη η μνήμη · είωθε γαρ πολλάκις εις nes luas exquisivi. Hæc niemoria scilicel. Solet
όνομα το ρήμα μεταλαμβάνειν, ώς το, Αύτη με enini Prophela aliquando verbum mutare in nomen ;
παρεκάλεσεν , εν τη ταπεινώσει μου. Λέγει γούν, juxta illud : llec me consolata est in humilitate
ότι αυτη η μνήμη γέγονέ μοι, από του σφόδρα ζη- mea .llæc memoria, inquit, ideo mibi ſacla est ,
τείν τα δικαιώματά σου . Εκείθεν γαρ τον φόβον quia valde exquisivi justifcationes tuas. Illine
έλαβον . cnim ego timorem accepi .
Μερές μου ει , Κύριε · είπα του φυλάξασθαι τον Vers. 57. Porlio niea , Domine : dixi custodire
νόμον σου . Μερίς μου εί , κληρονομία μου , πλούτος legem tuam. Tu, portio nea es ; thereditas, inquam,
μου , καταφρονήσαντος της επί γής μερίδος : διά mea, et divitiae meæ. Alia cnim terrena omnia
τούτο λοιπόν είπα : Συνεθέμην, επηγγειλάμην , περί D despicio. Algne ideo Dizi, hoc est, Pollicilus sum ,
του φυλάξασθαι τον νόμον σου απαράβατον . custodire legem luam , et nullo pacio eam trans
gredi .
'Εδεήθην του προσώπου σου εν όλη καρδία VERS. 58. Deprecalus sum faciem luam in lolo
μου , ελέησόν με κατά το λόγιόν σου . 'Εδεήθην corde meo, miserere mei secundum eloquiun luum.
ολοκαρδίως , περί της αμαρτίας μου • ελέησόν με, Te, inquit, pro delictis meis ex lolo corde depre
κατά το λόγιόν σου · γέγραπται γαρ εν τω νόμο calus sum ; miserere ergo mei juxta eloquium
ελεείσθαι τους μετανοούντας • κατά την υπόσχεσίν luum . Scriplum est eniin in lege lua, quod delin
σου και κατά την διάκρισίν σου • Του προσώπου δε , quentium misereberis. Vel , Secunduin promissio
αντί του Σού , κατά περίφρασιν . nem , aut distinctionein tuain ; per faciem aulem
Dei, ipsum Deum circumloquitur.
Διελογισάμην τάς οδούς σου, και επέστρεψα Vers. 59. Cogitavi vias luas , el converti pedes meos
τουςπόδας μου εις τα μαρτύριά σου. Διελογιζόμην in lestimonia lua. Legem liian incditatus sum, con
1151 EUTHYMII ZIGABENI 1152

versationisque , ac vitae nea seinitana direxi ad Α τον νόμον σου , ιθύνων την οδον της πολιτείας μου
mandala lua. Quidam autem exemplaria habent : προς τας εντολάς σου . Τινά δε των αντιγράφων ,
Cogitavi vias meas , boc est , prius consideravi , Διελογισάμην τάς οδούς μου, γράφoυσι , τουτέστι ,
quid agendum mihi esset , aut quid dicendum : atque πρώτον διεσκεπτόμων και το πρακτέον μου , και
idco ambulavi intra mandala lua . το λαλητέον δεό και είσω εβάδιζον των εντολών
σου .

VeRs . 60. Paralus suin, el non sum Turbalus , ut Ήτοιμάσθην και ουκ εταράχθην , του φυλάξα
custodiam mandala lua . Paralus sum ad custodien σθαι τας εντολάς σου. Ήτοιμάσθην , εις το φυλά.
duin ca , algne ideo ab eorum difficullale , aul se- ξαι τας εντολάς σου · διό και ουκ εταράχθην ύπο της
veritateturbatus non summ . Maturn enim quod quis τραχύτητος και βαρύτητος αυτών · το γάρ μελετη
prius consideral, alquc exspecial, tolerabilius elli θέν και προσδοκηθέν, ευμεταχειριστότερον. " Η ουκ
cilur. Vel dæmonibus , scu lentationibus me inva εταράχθην, επιθεμένων μοι των δαιμόνων , και των
dentibus , turbatus non sum , sciens, quod impetum πειρασμών, ειδώς ότι προβαλούσι , και παρασκευα .
in mne facturi erant. Quam ob causam ad toleran- σθείς εις υπομονήν .
liam me præparavi. B
Vers. 61. Funes peccatorum circumple.ri sunt mihi, Σχοινία αμαρτωλών περιεπλάκησάν μοι • και
et legem fuum non sum oblitus. Funes peccatorum , του νόμου του ουκ επελαθόμην . Σχοινία αμαρτω .
pravu suntdæmonuin cogitationes , quibus , ceu λων δαιμόνων, οι πονηροί λογισμοί , δι' ών πειράζειν
vinculis quibusdain , neclere, atque alligare omnes επιχειρούσε τους αγωνιζομένους . Ταύτα . φησί , τα
conantur , quibuscum certant. Hi , inquit , funes σχοινία περιεπλάκησαν μου, και ουδ' ούτως επελα
mihi circumplexi sunt, nec tamen ideo obliliis sum θόμην του νόμου σου. Το φόβω δε τω τούτου ,
legis tuæ . Illius enim timore, omnibus peccatorum καθάπερ τινι διακόψας ξίφει, αυτά διέφυγον .
vinculis , veluti gladio quodam incisis , liberalus
aufugi.
VERS. 62. Media nocle surgebam ut confilerer tibi, Μεσονύκτιον εξηγειρόμην , του εξομολογείσθαι
a :l judicia justitire tuæ. Media nocle quando dze- σοι επί τα κρίματα της δικαιοσύνης σου . Μεσο
mones ailversum liomines magis insurgunt, el alios νύκτιον , ότε μάλλον οι δαίμονες επιτίθενται • τους
quidem ad pravas cogitationes, alios vero ad ipsa μεν εις πονηράν μελέτης , τους δε προς αμαρτίαν
urgent facinora . Vel aliter : En, inquil, lempore sur- αλείφοντες . “ Η και ότε γλυκύτερος ο ύπνος επιρρεί,
gebam e lccio, ut tibi confiterer , quando somnus C Τότε , φησίν, εξηγειρόμην εκ της κοίτης. επι τω
quiescentibus suavior videri solet ; surgebam dico, εξομολογείσθαί σοι , επί τω ευχαριστείς σου , διά τα
ul confiterer, hoc est, it gratias tibi agerem , pro- κρίματα της δικαιοσύνης σου ότι ταύτα φειδόμενος
pler judicia justitiæ luæ. Hæc autem judicia lu ημών, ενομοθέτησεν, ίνα φοβούμενοι σωφρονωμεν,
nobis parcens, mandasti lege tua observari, ut και μη ακολασθαίνοντες , κολασθώμεν. Ή εξηγειρό
dum lui limorem addiscimus, moderatiores ellicia- μην επί τω εξαγορεύειν σοι τας αμαρτίας μου , διά
mur, ne intemperantiam secuti, majoribus dam- τα κρίματα της δικαιοσύνης σου , τουτέστι φοβούμε
nemur suppliciis. Vel : Surgebam , ul confilerer libi νος δι' αυτά .
peccata mea , propler judicia justitiæ luæ , hoc
est, limens propter ea.
Vers. 63. Particeps ego sum omnium limentium Μέτοχος είμι εγώ πάντων των φοβουμένων σε ,
le, el custodientium mandata lua. Æque ego , in- και των φυλασσόντων τας εντολάς σου. Μέτοχος ,
quil, atque illi , le limeo, æque eliam mandata tua ήτοι κοινωνός του ίσου φόβου , και της ομοίας φυλα
observo . Unus etenim ex illorum numero sum , qui κής, ήγουν εις αυτών.
le maxime veneranlur, atque observanl . D
Vers. 64. Misericordia tua , Domine, plena est lerra, Του ελέους σου , Κύριε , πλήρης η γη , τα δι
justificationes luas doce me. Tu tolills orbis misere- καιώματά σου δίδαξόν με . Πάσαν την γην ελεείς ,
ris,tu oιnnes nutris, τα οιnuium curam ac provi- τρέφων πάντας , προνοούμενος πάντων , μακροθυμών
dentiarn habes, tu paliens es ad omnes. Miserere επί πάσιν. Ελέησον καμε, και δίδαξόν με τα δι.
igitur mci, et doce me justificationes luas , ita ut καιώματά σου , υψηλότερον, και βεβαιότερον· αοί
altins el perfectius eas intelligam . Hujusmodi au- μήν και αυτός μετά πάντων ηλεείτο · αλλά τούτο ,
lem . verbis utitur bealus David , non quod procul δυσωπητικώτερον , είρηκεν .
essel a misericordia Dei, seid ut illum sibi magis benevolum redderet, et ut ampliorem crga se mi
sricordiam conciliaret.
Vers . 65. Bonilalem fecisti cum servo luo, Domine, Χρηστότητα εποίησας μετά του δούλου σου ,
secundum verbum tuum . Beneficio , inquit , affecisti Κύριε , κατά τον λόγον σου . Ευηρχέτησας την
serviin lum ; ita enim Syınmachus reddidil. Se- δούλόν σου · ούτω γαρ ο Σύμμαχος εξέδωκε κατά
cundum autem verbum luum , quod in lege scri- τον λόγον σου δε, τον εν τω νόμω γεγραμμένον ,
plum esse diximus . Ibi eniin expressc pollicitus es, περί του ευεργετείσθαι τους ευαρεστούντας και Κατά
1153 COMMENT. IN PSALMOS. 1154
τον λόγον σου , αντί του κατά το τρέπον σου. B te afecturuno benefcio eos , qui libi placere stu .
Ευχαριστεί δε , εφ' οίς ευηργέτηται. duerint. Vel aliter ( quia Græca dictio abyn ; , non
Verbum laulum , sed rarionem eliam signiGcal ) : Secunduin rationem , inquit , fecisti hanc bopila
lem , hoc est , secundum id quod divinitalem luam decel . Continet aulein hic scrmo gratiarum actio
bes , pro acceptis beneficiis .
Χρηστότητα , και παιδείαν , και γνώσιν δίδα . VERS . 66. Bonitatem el disciplinam, et scientiam
ξόν με, ότι ταϊς εντολαις σου επίστευσα. Χρη- doce me , φuia mandalis tuis credidi. Dice nme , in
στότητα μεν προς τους ομογενείς , παιδείαν δε , την φι, bonitatem erga anticos et cognatos , discipli
εν τη πρακτική, γνώσιν δε , την εν τη θεωρητική . nam in actionibus , el scientiam in conlemplando.
Συνέτισόν με , φησί , προς ταύτας, ανθ ' ών επείσθην Instrue mc igitur in his omnibus , quia mandatis
ταις εντολαις σου • και διότι επίστευσα αυταίς, ότι luis oblemperavi , vel quia credidi , quod instrui
συνετίσουσι με . deberem a mandatis luis, atque ab illis sapicntior
redili .

Πρό του με ταπεινωθήναι , εγώ έπλημμέλησα, VERS. 67. Priusquam humiliarer ego deliqui: pro .
διά τούτο το λογιών σου εφύλαξα . Προ του κα- plerea eloquium tuum custodivi. Anlequam alligerer
χοπαθήσαι με ημαρτον : αμαρτήσας πρότερον, είτα Β ego peccavi ; et quia post peccatum castigalus
επαιδεύθην . Διά τούτο τον νόμον σου εφύλαξα, ένα sum , de cælero legem luam custodivi : limens ne,
μή πάλιν αμαρτήσας, πειρασθώ . " Επεται γαρ τη si rursus mihi peccare contingeret , rursus pari
πλημμελεία ταπείνωσις εκ πειρασμού . " Η και τα modo aflictione aliqua castigandus essem . Sulet
πείνωσιν υποληπτέον , την ενάρετον , την έκ συν - enini post peccatuin aMiclio consequi , alque hu
αισθήσεως αμαρτίας, τους προσέχουσιν επιγινομέ- niiliatio. Fortassis etiam, de ea Ioquitur hurnilita
νην , ίνα και νοήσωμεν ότι η πλημμέλεια γέγονεν lis virtule, quæ cordalis hominibus de conscientia
αυτή πρόξενος ταπεινοφροσύνης. innascitur peccati , ila ut sensus sit , quod pecca
tum sibi fuit causa humilitatis .
Χρηστος ει συ , Κύριε, και εν τη χρηστότητί VERS. 68. Bonus es lu, et in bonilale lua doce me
σου δίδαξόν με τα δικαιώματά σου . Ως αγαθός, justificationes μαs . Tanquain bonus, et misericors
και φιλάνθρωπος , και φιλάγαθος, δίδαξόν με τρα- doce me sincerius, ut ego cliain bonus fiam . Sæ
νώτερον , ίνα καγώ τούτο γένωμαι» το αυτό δε λέγει pius vero idem repelit , orationem intendens , ac
πολλάκις επιτείων τε την δέησιν, και σφόδρα της veluti divinæ doctrinc a vidus.
παρά Θεού διδασκαλίας όρεγόμενος . C
'Eπληθύνθη επ ' εμέ αδικία υπερηφάνων , εγώ VeRs. 69. Multiplicala est super me injustilia su
δε εν όλη καρδια μου εξερευνήσω τας εντολάς perborum, ego autem in ιοιο corde nmeo scrulabor
σου . Εκείνοι μεν αδικούσι με, εγώ δε, ουδ' ούτως mandala tua. Illi , inquit, summa mie aficiunt inju
αποστήσομαι από των εντολών σου, ουδέ μιμήσομαι ria, ego tamen propterea a mandatis luis non re
τούτους , αλλ ' εξερευνήσω ταύτας , και την παραμυ- ceilam , nec superbos imitabor : quinino scrutabor
θίαν εκείθεν αρύσομαι . Υπερηφάνους δε νόησον , και mandala lia, in quibus consolationem capio. Per
τους δαίμονας, και τους υπερόπτας του νόμου. superbos aulem el dæmones intellige , et legis con
temptores.
'Ετυρώθη ως γάλα ή καρδία αυτών, εγώ δε τον Vers. 70. Coagulatum esl sicut lac cor eorum ,
νόμον σου έμελέτησα . Έσκληρύνθη κατ' εμού. ego vero legem luan meditalus sum. Induralum est,
Το γάλα γαρ εις τυρον πησσόμενον , σκληρύνεται. inquit, eorum cor adversum me. Lac enir coagu
" Η ελιπάνθη ένευθηνουμένη ταις αδικίαις. Το latum in caseu in obdurescit. Vel ( quia Græca di
γάλα γαρ εις τυρόν πησσόμενον λιπωδέστερον γι - clio, έτυρώθη , μου 1am coagulatum qua cascalum
VS Tal. significal ) : Caseatum est ,inquit , hoc est , pingue
D efieclem , ct abundans iniquitatibus. Efici enim so .
let pinguius, lac, ubi in caseum concreveril.
'Αγαθόν μοι δει εταπείνωσάς με" όπως αν Vers. 71. Bonum mihi, quia humiliasti me, uh
μάθω τα δικαιώματά σου. Συμφέρον , ωφέλιμόν discan justifcationes tuas. Utile quidem nihi fuit
μου γέγονεν , ότι έπαίδευσάς με πειρασμοίς , ίνα corripi a le, variis allictionibus, ut justitiaru
μάθω το δίκαιόν σου , ότι κολάζεις τους αμαρτά- luam addiscerem : quod scilicet lu peccantes ca
νοντας · και ότι ει ενταύθα κολάζεις, πολλώ μάλλον stigas. Quod siin presenti vita punis peccatores ,
εκεί., quanto magis id facies in futura ?
"Αγαθός μοι ο νόμος του στόματός σου , υπέρ Vers . 72. Bona mihi lex oris lui, super milliu
χιλιάδας χρυσίου και αργυρίου . Ο νόμος αν υπ . auri el argenti. Lex , quam Moysi tradidissi , bona
ηγόρευσας τώ Μωυσή, αγαθός μοι, ώσπερ παιδαγω- mibi esl , eo quod instruit, atque crudit ine. Nau
γών το σώμα , και ρυθμίζων τα ήθη, και συνετίζων cl corpus castigal, el mores dirigit, et sapientio
την ψυχήν . rem animam reddit.
Λι χειρές σου εποίησαν με και έπλασάν με , Vers . 73. Manus 11c fecerunt me el plasmare
συνέτισόν με, και μαθήσομαι τας εντολάς σου. runl nie , da mihi intellectum , ut discam mandala
 1155 EUTHYMII ZIGABENI 1156
10α. Τα pie, inquit, plasmasti , tu nihi prudentiam A Συ με έπλασας , συ με συνέτισον , συ με δίδαξον.
præsta , lu me doce, et ego addiscam mandala και μαθήσομαι κατορθούν τας εντολάς σου . Τινές
lua, quæ hominem ad reclain seinitam dirigunt. δε χείρας του Πατρός νοούσι τον Υιόν , και το άγιο
Aliqui etiain dicunt , quod Filius el sanctus Spί - Πνεύμα, δι' ών τα πάντα εποίησεν.
rilus dici possunt manus Pairis : eo quod per eos
omnia fecit .
VERS. 74. Qui timent te, videbunt me, et læla- Οι φοβούμενοι σε όψονται με , και ευφρανθή.
buntur, quia in verba lua supersperavi. Videbunt σονται , ότι εις τους λόγους του επήλπισα.
e profcere , si milii intellecturn prestileris ;; et
se el " Οψονται με προκόπτοντα , ει συνετίσης με,
, και
lxlabuntur, quod in mandatis luis valde sperare- ευφρανθήσονται, ότι εις τας εντολάς σου επήλπισα ,
rim et non in aliis særuli hujus auxiliis . και ουκ εις άλλοτι βιωτικόν .
VERs. 75. Cognori, Domine, quod justilia judicia " Εγνων , Κύριε , ότι δικαιοσύνη τα κρίματά σου,
.

lua, el veritale tua humiliasli me. Experientia χαι αληθεια εταπείνωσάς με . " Εγνων τή πείρα ,
cognovi, quod judicia lua justa sunt , quodyue ότι δίκαιαι αι κρίσεις σου , και ευλόγως και δικαίως
merilo niullis me aMictionibus depressisli , ut εταπείνωσάς με πειρασμούς, ίνα σωφρονισθώς ήμαρ
prudentior fierem : in te enim deliqueram . B τον γάρ.
VERS . 76. Fiat nailhi misericordia tus, ut conso Γενηθήτω δή το έλεός σου του παρακαλέσαι
letur me secundum eloquiuin lunm , servo luo . Fiat με. Γενηθήτω μου τη δούλη σου το έλεός σου , επί
mihi servo luo misericordia tua , ut me calami . τη ψυχαγωγήσαι με κακωθέντα : γενηθήτω δε τούτο ,
talibus amicium refrigeret. Fiat autem hoc mihi, κατά την υπόσχεσίν σου . Επηγγείλω γαρ εν τω
juxta proinissionem tuam.. Pollicitus enim es in νόμω αντιλαμβάνεσθαι των μετανοούντων .
lege tua, opem le laturum esse onuibus pænitca
libus.
VERS. 77. Veniant mihi miserationes tuæ, et bi- Ελθέτωσάν μοι οι οικτιρμοί σου , και ζήσομαι .
ram. Nihi, inquam , qui modo tristitia ac microre " Ήδη ταίς λύπαις αποπνιγομένω .
pene eram sufocatus.
Quia lex lua meditatio mea esl. Veniant mibi , "Οτι ο νόμος σου μελέτη μου εστίν . Ελθέτωσαν
inquit, illæ miserationes luæ, quia deinceps , præ μου , διότι ο νόμος σου μελέτη μου εστίν , ώς ουδέν
cæteris omnibus, les lua erit meditatio in ea . έτερον .
Vers. 78. Confundantur superbi, quia injusle ini- Αίσχυνθήτωσαν υπερήφανοι, ότι αδίκως ήνόμη .
φuitatem ( ecerunt in me. Erulescunt , quod nihil C σαν εις εμέ Αίσχυνθήτωσαν , το μηδέν ανύσας, το
poluerunt perdeere, eo quod superati et proligati ηττηθήναι • λέγει δε τους ανωτέρω δηλωθέντας.
sunt. Ipsos autem dæmones intelligit, seu divinæ λδίκως δε ήνόμησαν εις εμέ , διά μόνον φθόνον επι
legis contemplores , ut diximus . Injuste autem fe- Odpevol..
θέμενοι
cerunt iniquitalen in me, quia propter invidiain
ine aggressi sunt.
Ego aulem medilabor in mandatis iuis . De hoc Εγώ δε άδολεσχήσω εν ταις εντολαις σου .
jam alibi sæpe diciuin csl. Περί τούτου είρηται.
Vers. 79. Converlant me limentes le, et qui cogno- " Επιστρεψάτωσάν με οι φοβούμενοι σε , και οι
scuni testimonia lua. li , inquil, qui limeut le con- γινώσκοντες τα μαρτύριά σου. Επιστρεψάτω
yertant me, si aliquando seductus a mandatis luis σάν με οι τοιούτου , είποτε αποπλανηθώ των εντολών
aberravero. σου .

VeRs. 80. Fiat cor meum irreprehensibile, in ju- Γενηθήτω η καρδία μου άμωμος εν τοίς δικαιώ
μασι σου , όπως αν μη αισχυνθώ. Γενηθήτω άμω
stifcationibus ιμίε, ε! non confundar . Irreprehen .
ribile fiat cor meum , dum in justificationibus ρ μος , έμμελετώσα τους δικαιώμασι σου, και το φόβω
luis medisalur, et utinam limore eorum purgalus, τούτων καθαιρομένη , όπως αν μη αισχυνθώ , πρά
non confundar, lurpe aliquid commillens. ξας έργον αισχύνης.
VERS. 81. Deficit in salutare tuunr anima mea . ' Εκλείπει εις το σωτήριόν σου η ψυχή μου .
Abit quodammodo , atque dissolvitur anima mea , "Αποδημεί τρόπον τινά, η εκλύεται , μη φέρουσα την
desiderii vehementiam non ſerens. Per salutare σφοδρότητα του πόθου . Σωτήριον δε λέγει την σω
aulein salutare . Christi incarnationem intelligit ; τήριον ενανθρώπησιν του Χριστού • φησίν ούν ότι ,
ail igitur se illius salutaris desiderio maxime ic Σφόδρα ποθώ το σωτήρειον τούτο.
neri .
In derba tua supersperavi. In verbis luis condo , Είς τους λόγους σου επήλπισα. Τους λόγους
futurum esse quod cupio : in ejus dico verbis , σου θαρρώ ότι γενήσεται 1 , τοις λόγοις σου τους εν

Variæ lectiones.
(54 ) Subaudi το σωτήριον.
 1157 COMMENT. IN PSALMOS .
1158
το νόμο γραμμένους περί αυτού . Τινές δε νοούσι , Α que in lege de ipso salutari scripta sunt . Aliqui
περί της εαυτού σωτηρίας ταύτα λέγειν αυτόν· ότι vero intelligunt beatum David harc verba disisse
Ποθώ την παρά σου σωτηρίαν , και εις τας εντολάς de sua salute : Oplo , inquil , cam consequi saluleir ,
σου θαρρώ , ότι σωθήσομαι, φυλάττων αυτάς • αδιά- qu : e a le provenit : et in mandala tua valde con
φοσον δε , είτε λόγους είτους , είτε λόγον . fido, quod scilicet ea observans salvabor. Illud
eliam adnotandum dusimus, quod indiferenter Prophela nunc singulari sernione , verbum dicit,
nunc uerba in plurali.
Εξέλιπον οι οφθαλμοί μου εις το λόγιόν σου, VERS. 82. Defecerunt oculi mei in eloquium furni,
λέγοντες , Πότε παρακαλέσεις με ; 'Εξελύθησαν, dicentes : φuando consolaberis me ? Debiles efccii
τόνησαν οι οφθαλμοί της ψυχής μου, εις τον sunt animæ meæ oculi, aspicientes in legem tuam .
νόμον σου ατενίζοντες • εξέλιπον δε ζητούντες, πότε Defecerunt autem quærentes, quando consolaberis
ψυχαγωγήσεις με , συνετίσας , και τον εγκεκρυμμέ- me : instruens scilicel el docens me, ci occullos
νον πλούτον ανακαλύψας . in lege lua thesauros revelans.
" Οτι εγενήθην ως άσκος εν πάχνη , τα δικαιώ- VERs. 83. Quia ſaclus sum sicul uler in pruina ,
pard oou oux éme.labounr . faol adv doxby tv o justificariones tuas non sum oblitus . Aiuut uirem
πίχνη ψυχόμενον συσφίγγεσθαι · τοιούτο εγένετο pruina frigefactumn constringi . Talent se healus
και αυτός εν τοις πειρασμοίς συσταλείς , και σωφρο David efectum esse dicit , constrictum nimirum
νισθείς και διά τούτο του λοιπού , τα δικαιώματα el castigalum calamitatibus. Qua de causa neg:48
του θεού μη επιλαθόμενος , ί.α μη πάλιν περιπέσου se ullo unquam tempore justificationum Dei fulu
πειρασμούς . Έτεροι δε λέγουσι τον ασκόν εν πάχνη rum immemorem , ne rursum in leplationes de
συρόμενον μαλακίζεσθαι , και χαυνούσθαι. Τοιούτος , ſerri eum contingat. Alii utrein dicunt iraclum in
φησι, γέγονα τους πειρασμούς γάρ ενσυρόμενος , priuina molliorenυ aclaxiorem fieri . Tslis, inquit ,
τόησα , και έχαυνώθην · αλλ' όμως , τα δικαιώματά ego efectus sum, quia multis calamitatibus dis
σου ουκ επελαθόμην, ώστε και ποιήσαιτι παράνομον . Iractus, tandem etiam debilitatus, ac dissolutus
“ Η και ετέρως : "Εγενήθην ως άσκος , νεκρός μεν προς suin : allamen neque ideo justificationes fuas
τα πάθη , χωρητικός δε των θείων λογίων. Εγενήθην oblitus sum . Vel aliier : Faclus sum sicut vler ,
δε τούτο εν τη πάχνη της θείας χάριτος , τη άνωθεν mortuus nimirum quantum ad animi alleclus,
κατελθούση, και ψυχρανάση την είσοδος των παθών. verumtamen capax eloquiorum Dei . Effecius au
Δεο και ουκ άπέστην του νόμου σου , γινώσκων ότι δι' lem sum hujusniodi, in pruina divinit gratiæ , quie
αυτού ταύτης τετύχηκα της χάριτος . C ab eo descendil, el passionum mearum Namam
refrigeravit ; atque ideo non recessi a lege lua , sciens quod per illam cgo gratiam etiain a te
conseculus sum.
Πόσαι εισιν αι ημέραι του δούλου σου ; πότε VERS. 86. Quol sunt dies servi lui ? quando fa
κοιήσεις μου εκ των καταδιωκόντων με κρίσιν ; cies mihi de persequentibus me judiciuin ? Quot
Πόσοι εισί πάντως ολίγαι : πότε ούν ποιήσεις μου sunt ? Pauci prorsus. Quando igitur facies mibi
κρίσιν εκ των καταδιωκόντων με αοράτων, και justitiam de persequentibus ne invisibilibus set
ορατών εχθρών ; Ποιήσεις δε ταύτην αποστρέψας etian visibilibus inimicis ? Facies autem Iloc ju
αυτούς , και πόρρω διώξας . dicium , si illos iu ſugam converteris, ci procul a
me eos inseculus lucris .
Διηγήσαντο μοι παράνομοι άδολεσχίας , αλλ' VERS. 85. Nurraverunt mihi iniqui garrulilales,
ουχ ώς ο νόμος σου , Κύριε . Διηγήσαντό μοι φλυα . sed non ut le. tua . Narraverunt mihi dogmalion
ρίας δογμάτων , αλλά εναντίας τω νόμω σου . " Η quorumdam mugaciiales legi luæ contrarias. Vel
διηγήσαντό μοι ληρωδίας , ερμηνεύοντες δήθεν τον ii , qui legem tuam interprctabantur, narraverunt
νόμον σου , αλλ ' ου συνεφθέγγοντο τούτω λέγοιτο δ' mibi garrulilales ; lrgi tienen consonum aliquid
αν τούτο περί πάντων ομού των αιρετικών. D
non dicebant. Possunt autem hæc verba genera .
Jiter adversus omnes hæreticos accommodari.
Πίσαι αι εντολαί σου αλήθεια , αδίκως και . Vers. 86. Oinnia mandala lua æquilas : injusla
εδίωξαν με , βοήθησόν μοι. Πάσαι αληθείς , εν persecuti sunt me, adjuva wc. Ea , inquit, inandala
ας εκέλευσας μη αδικείν . 'Αδικουμένη ούν βοήθη- omnia Vera sunt, in quilius nemini inferenda
σόν μου , τους σoυς μάλιστα νόμους εκδικών παραβαι cssc injuriam mandasli . Adjuva me igitur affeclum
ομένους • ενταύθα δε περί των αισθητων εχθρών και injuria, ct vindictam sume de iis omnibus, qui
λόγος . legem tuam transgrediuntur. Est autem hic serino
de visibilibus inimicis .
Παρά βραχύ συνετέλεσαν με εν τη γή , εγώ Vens. 87. Paulo minus consummarerunt me in
δε ουκ εγκατέλιπον τας εντολάς σου. Παρ' ολί terra , ego autem non dereliqui mandala lun . Pene
γον ανεξιόν με. Συντέλεια γαρ λέγεται και η inquit , interemerunt mc . Consunimarc dixit, pro
Συμπλήρωσις της ζωής . Συνετέλεσαν ούν, αντί Vilam finire. Consummaveront me igitur, hoc est ,
του Συντελέσαι τήν ζωήν παρεσκεύασαν · ή , Συν- Præparaverunt ut mcam vilam consummarent. Vei,
 1159 EUTHYMJI ZIGABENI 1160
Concluserunt me in terra , seu Everterunt me in A έκλεισαν με εν τη γή , η Κατέστρεψαν με εις την
ierram ; ego lamen a meditatione aut ab observa- γήν. Εγώ δε ουδ' ούτως απέστης της μελέτης και
lione mandatorum tuorum non recessi . φυλακής των εντολών σου.
VERs. 88. Secunduni misericordiam luam vivifica Κατά το έλεός σου ζησόν με , και φυλάξω τα
me, el custodiam lestimonia oris lui . In misericordia μαρτύρια του στόματός σου. Εν τω ελέει σου
tua vivifica me, tanquain misericors. Et de his ver- ζήσον με , ως ελεήμων περί του Ζησόν με προείρη :
bis : Vivifica me, jam superius dicium est. Testi- ται. Τα μαρτύρια δε του στόματός σου , και υπηγό
monia vero oris lui , ea dico, quæ Moysi mandasti . ρευσας τώ Μωϋσει.
Vers . 89. In sæculum, Domine , verbum luum per- Εις τον αιώνα , Κύριε , ο λόγος που διαμένει εν
nanel in cαlo . Mandatum εαυτη incommutabile in τω ουρανό. Αεί το πρόσταγμά σου ασάλευτον δια•
cælo semper permanel. Illud , inquam , mandatum, μένει εν τω ουρανό • το περί της τάξεως αυτού,
quo cælum in siio semper ordine continelur. συνέχον αυτόν εν αυτή.
VeRs. 90. In generationem el generationem veritas Εις γενεάν και γενεάν η αλήθεια σου. 'Αεί η
tua. Veritaslujus mandati in omni semper gene- αλήθεια του προστάγματός σου διά πάσης γενεάς
ratione constans permanel : el ordo senel consti- αληθεύει , μή μετακινηθείσης της ορισθείσης τάξεως .
lutus, in diversa non mulalur. B
VeRs. 91. Fundasli terram , el permanel ordina- 'Εθεμελίωσας την γην , και διαμένει τη δια
tione lua. Hæc eliam permanet ordinatione lua, τάξει σου. Διαμένει και αυτη εν τη διατάξει σου ,
hoc est, quemadmodum tu disposuisti . ως διετάγη .
Persereral dies, quoniam omnia serviunt libi. Per- Διαμένει η ημέρα , ότι τα συμπαντα δούλα σά,
manel dies, ut ordinasli . Antiquum enim atque a Διαμένει η ημέρα , ώς προσέταξας , τηρούσα την
le slaliilum ordinem conservat. Hujus aulem per- ιδίαν τάξιν . Αίτιον δε της τοιαύτης διαμονής , ότι
Severantiæ causa est, quia hæc, el alia omnia simul και ταύτα και ομου πάντα δούλα σά . Διότι και πεί
tibi serviline, el mandato luo, non secus ac servi θονται το προστάγματα του Δεσπότου , καθάπερ τι
Jomino suo , obtemperant. Allius etiam intelli- νές δούλοι• κατά δε υψηλοτέραν θεωρίαν, αεί δια.
.

gendo : Verbum tuum in cælo semper permanel, μένει εν τω ουρανώ παρά τους αγγέλοις ο λόγος σου .
apud angelos. Facientes enim inquit, verbum ejus, Ποιoύντες γαρ , φησί , τον λόγον αυτού. Έν γενεά
In generationem etiam el generationem antiqui el δε και γενεά , τη τε του παλαιού και τη του
novi populi est veritas lua : illa, inquam , veritas, νέου , η αλήθεια σου ή εν τω νόμω. Παρ' αμφο
quæ est in lege. Apud utramque enim generationem τέροις γαρ αληθής ούτος ομολογείται . 'Εθεμε
verbum luum verum esse prædicalur . Fuudasti C λίωσας δε την Εκκλησίαν και ήδραίωσας αυτήν εν
eliam Ecclesiam , el in evangelica cam fide slabi- τη πίστει του Ευαγγελίου γην πρότερον ούσαν, και
.

listi : Ecclesiam dico , quæ anlea terra merilo dici γήϊνα φρονούσαν , και περί τα γήινα συρομένην · διό
poleral , quia lerrena sapiebat, et in terrenis ver- και διαμένει, ως διετάξω πολλών μεν πειρασμών
sabalur. Ideoque permanet, ut ordinasti. Et quan- αυτή προσρηξάντων , ουδενός δε ταύτης κατισχύ
quam nulla lentationum , ac persecutionum maria , σαντος. Διαμένει δε η ημέρα, τουτέστι , το φως της
ut ita dicain, quasi oceanus quidam , undique in ευσεβείας, όπερ ανέτειλε , διά του κηρύγματος , μη
cam irruerint, non tamen adversus eam prævalue- τεμνόμενον ή σβεννύμενον υπό της αντικειμένης
sunt. Perseveral eliam dies , hoc est, pielalis ac δυνάμεως. Προφητικώς δε ταύτα.
religionis lumen , quod simul ac ex Evangelii prædicatione orlum alque accensum est, ab adversarii
potentia nunquam exstingui poluit. Prophetice autem hæc dicta sunt .
Vers . 92. Nisi quod lex fua medilatio mea esi , Ει μη ότι ο νόμος σου μελέτη μου έστι, τότε
lunc forle periissem in humililale mea . Nisi , inquit,
ea de causa fuissein liberalus, quia assidue medi αν απωλόμην εν τη ταπεινώσει μου. Ει μη διότι
tor legem tuam , procul dubio calamitatibus tinc νόμος σου
οαπέθανον μελέτη
εν τή μου έστιν
κακοπαθεία μου απηλλάγην , τότεεπι
, σφοδρότερον αν
majori in me cum impelu irruentibus, periissem in B
afdictione mea . θεμένων μοι των πειρασμών .
VERs . 93. In sæculum non obliviscar justificalio- Εις τον αιώνα ου μή επιλάθωμαι των δικαιω
nes ικας : φuία in ipsis vicifcasti me. Per folum μάτων σου , ότι εν αυτοίς έζησάς με. Παρ' όλον τον
sæculum, justificationum luarum inemoriam non αιώνα ου μή επιλάθωμαι αυτών. "Οτι δι' αυτά έζωο
amilina
ann lamm :: quoniam per ea lu me jane pene exspi- ποίησάς με αποπνιγόμενον . Διότι γάρ μελέτης είχαν
raniem vivificasti . Ideo autem liberatus sum , quia τον νόμον σου , απηλλάγην .
legem tuam meditabar.
Vers. 94. Tuus sum ego , el salvum me fac, quia Σός είμι εγώ, σώσόν με , ότι τα δικαιώματά σου
justificaliones luas exquisiri. Scriplum est enim in εξεζήτησα. Γέγραπται γαρ εν τω νόμω , ότι ο
lege tua, quod qui fecerit eas justificationes, vivet ποιήσας αυτά, ζήσεται εν αυτοίς επεί ούν σος είμι,
in eis. Quoniam igitur ego luus sum , salva ne ab σώσόν
insidialoribus meis . Tuus autem sum , veluti qui σα από
ώς τα με ιώμαεπιβο
δικατων υλευό
τα εκζη ντων μοι· σος γάρ εγώ,
τών.
justificationes luas toto corde esquiro.
1161 COMMENT . IN PSALMOS. 1162

"Εμε υπέμειναν αμαρτωλοί , του απολέσαι με. A VERS. 93. Me erspectaverunt peccatores , αι per
"Εμε ενήδρευσαν. Ο γάρ ενεδρεύων περιμένει τον derent me. Mibi, inquit , insidiati sunt . Nam qui
ενεδρευόμενον. insidiantur exspectare eum solent, cui insidias
icndunt .
Τα μαρτύριά σου συνήκα. Συνετισθείς παρά Testimonia lua intellexi. Prudentior a te effecius,
σου · διό τούτοις ψυχαγωγούμαι. atque idco in illis refrigeror et consolor.
Πάσης συντελείας είδον πέρας. πλατεία ή Veks. 90. Omnis consummationis vidi finem , Intum
εντολή σου σφόδρα . Πάσης σπουδής και ανθρωπί- mandatum fuum valde. Finem, inquit, cognovi
νης και δαιμονικής έγνων πέρας. Πλατεία γάρ ή esse in bumano qunlibet aut diabolico studio . La
εντολή σου σφόδρα, μη στενοχωρούσα τον νούν , αλλά rum enim mandatum fuum valde : neque enim
πλατύνουσα προς γνώσιν· υφ' ής καγώ πλατυνθείς , buwanam menlern arclal, quinimo ad cognitio
έγνων εκάστης συντελείας πέρας . " Η και ετέρως : nem atque ad intelligentiam can dilatal. Ab eo
Πάσης καταστροφής έγνων πέρας , οποίον μέν έστι το enim ego dilatalus suin, el linem omnis constiin
τέρας της τελευτής του δικαίου , οποίον δε το της mationis cognovi. Vel aliter : Omnis consumma
του αμαρτωλού . Είτα το εξής: Πλατεία ή εντολή tionis , hoc est, omnis destructionis finem novi :
σου σφόδρα: πλατύνουσα εν στενοχωρία θλίψεως Ρ qualis nimirum mortis finis sit justo Iomini, et
τον έμπολιτευόμενον. Νόμον δε νόει τας εντολάς. qualis peccalori. Sequitur :Latem mandatum fuum
"Η πλατεία, τω μη στενοχωρείν , μηδέ ταλαιπωρίαν valde, quia eos onines recreat, el corum corela
επάγειν ει και δοκεί τοίς βαθυμοτέροις επίπονος . dilatat, qui in angustiis atque alictionibus ver
santur. Per mandalum vero legem intellige. Vel : Lalum esl mandatum tuum , co quod angustias
et ærumnas nullas præstal, lametsi inertibus ac pigris hominibus laboriosum id esse viilealur.
Ως ηγάπησα τον νόμον σου, Κύριε ! όλην την VERS. 97. Quam dilexi legem tuam, Dominc ! lola
ημέρα μελέτη μου εστιν . Λίαν ηγάπησα τον νό- die meditatio mea esl. Valde , inquil, amavi legem
μον σου, και όλην την ημέραν εμμελετώ εν αυτό : luam , atque ideo tola die mcdilor in ea : qua
δηλονότι καθ ' εκάστην , ποτέ μεν αναγινώσκων cunque scilicet die, modu illam legens, nodo
αυτό , ποτέ δε πράττων, ποτέ δε διανοούμενος . mente contemplans, modo etiam operibus omnia
perficiens, quæ in ea mandantur.
Υπέρ τους εχθρούς μου εσόφισας με την εν- Vers. 98. Super inimicos meos instruxisti me
τολήν σου , ότι εις τον αιώνα εμοί εστιν. 'Εχθροί mandalo tuo, quia in sæculum meum est. Omues
των φυλασσόντων τον νόμον , οι μη τούτον φυλάσ- qui legem non observant , inimici illorum sunt,
σοντες . Υπέρ τούτους, φησίν , σοφώτερον εδίδαξάς C qui eam observant. Super eos, inquit , docuisti
με την εντολήν σου. Διότι αεί ηγαπημένη μοί εστιν . me mandatum tuum , quia illud semper dileri.
" Οθεν εκείνοι μεν αδικούσι με · εγώ δε αυτούς ουκ Quocirca illi quidem me injuria afficiunt ; cgo
ανταδικώ , σοφώτερον εκείνων δεδιδαγμένος. vero eos minime, quia majorein scilicel a le sa
pientiam edoctus sum .
"Υπέρ πάντας τους διδάσκοντας με συνήκα , Vers. 99. Super omnes docentes nie intellexi,
ότι τα μαρτύριά σου μελέτη μου εστιν. Και αυ- quia lestimonia lua meditatio mea est. Ipsis etiam
σών των διδασκάλων γέγονα συνετώτερος, διότι με- doctoribus meis sapientior eſſectus sum , quia
λέτην έχω συνέχη τον νόμον σου , ός φωτίζειν οίδε assidue medilor legem tuam , quæ illuminare al
και σοφίζειν τον νούν. que instruerc solel mentes hominum .
Υπέρ πρεσβυτέρους συνηκα , ότι τας εντολάς Vers. 100. Super senes intellesi , quia mandala
σου εξεζήτησα . Υπέρ τους παλαιοτέρους μου και lua exquisivi. Super antiquiores me, inquil, et
τω χρόνω προειληφότας : δηλο ! δε και τον Σαούλ . majores ælale ; el subuiolare videtur ipsuin Saul.
Τοιούτος γέγονε και ο Δανιήλ, συνεις την κρίσιν της Talis etiam fuit et Daniel , qui Susannæ causam
Σωσάννης υπέρ τους πρεσβυτέρους του λαού . Αίτιον supra omnes populi seniores intellexit. Est autem
δε της πλείονος συνέσεως ή εκζήτησις των θείων εν- D hujus najoris sapientiae causa divinora manda
τολών, η ακριβής έρευνα και φυλακή. Δύνανται δε toruin inquisitio, diligens :ue investigatio el cue
ταύτα λέγεσθαι και από του νέου λαού τούτου γάρ slodia . Possunt etiam hæc rerba legi ex persona
εχθροί μεν οι Ιουδαίοι , ως διά παντός έχθραίνον- novi populi , cujus inimici sunt Judæi : eo quod
τες · διδάσκαλοι δε , ως αυτοι πρώτοι τα έθνη περί adversus eos inimico alque inſenso semper sunt
του μόνου Θεού διδάξαντες και τας βίβλους παρασχό- animo. Dici etiam possunt Judai dociores, en
μενοι • πρεσβύτερου δε, ως πρώτος λαός. Υιός γάρ, quod primi ipsi genles docuerunt essc unum
φησί , πρωτότοκός μου Ισραήλ . Υπέρ τούτους Deuni, primique sacræ Scripturze libros eis ira
ούν έσοφίσθημεν τον νόμον , σοφώτερον αυτών, κατά diderunt. Appellabimus eos eriam seniorcs, veluti
το κεκρυμμένον , νοούντες διότι και πλείον αγαπώ- priorein alque antiquiorem populum : Filius meus,
μεν αυτά τα τε άλλα, και ως τα περί Χριστού προ- inquit, primoyenitus Israel 31. Super bos Ju.lacos
μηνύοντα . igitur nos in lege melius instructi sumus : gria
jitam sapientius, juxta occultiores sensus intelligimus. Quocirca magis ctiam cam anianus , CURI
11 • Εxod. IV, 32 .
PATROL . GR . CXXVIII . 37
 1163 EUTHYMII ZIGABENI 1164
muilis de causis, tum precipue , quia omnia nobis præsignavit,, quæ pertinerent ad Chri .
slun .
VeRs. 101. Åb omni via mala prohibui pedes A 'Εκ πάσης οδού πονηράς έκώλυσα τους πόδας
neos , al custodian verba tua . Feci Ιιοc, inquit, μου , όπως αν φυλάξω τους λόγους σου. Επί τα
uc mandala lua spernerem , qui hoc jubent. τούτο , ίνα μή αθετήσω τας εντολάς σου τούτο κε
λευούσας .
Veks. 102. A judiciis luis non declinavi, quia iu 'Από των κριμάτων σου ουκ εξέκλινα, ότι συ
legen slaluisti milhi. Non hormo , sed Deus : φueil ενοριοθέτησάς με. Ουκ άνθρωπος , αλλ ' ο Θεός, ον
cum limerem , non declinavi ab ejus mandalis. φοβούμενος ουκ εξέκλινα. 'Αδιάφορος δε η σύνταξις
του ενομοθέτησας .
VeRs. 103. Quam dulcin gulluri meo eloquia tua,
" Ος γλυκέα τη λάρυγγί μου τα λόγια σου , υπερ
super mei ori neo . Eloquia dico, que corporis με.λι το στόματί μου . Το μέν του στόματος λό
quidem guillure proferuntur, sed interiori animo
ρυγγι και στόματι λαλούμενα , τώ δε της ψυχής
.
gutture gustantur . llam autem intelligit volupla- νοούμενα . Εμφαίνει δε την επ ' αυτούς ηδονήν , ήτις
tem, qua omnes ij fruuntur, qui intellectualibus εγγίνεται τους έδρωμένους τι αισθητήρια τους γάρ
animæ sensibus polleni, lis elenim qui invalidiori κακοσίτους , φασι, και το μέλι πικρόν .
sunt stomacho, quique cibum male digerunt,
ipsum eliain mel anarum videlur.
Vers. 104, A mandatis iuis intellexi, propterea "Από των εντολών σου συνήκα , διά τούτο
odi omnem viam injustitiæ. Ab his, inquit, instru . èjionda nãoar o dr dồix !ac. 'Add toutoIV
clus sum et ellectus sapientior. Alquc ideo ab φίσθην, και συνετώτερος εγενόμην · διό και απεστρά .
umuibus malignis bominibus aversus sum .
φην τα πονηρά.
VeRs. 105. Lucerna pedihus meis lex lua , el lu- Λύχνος τοις ποσί μου ο νομος σου , και φως
men semilis meis. Luininis enim ac lucernæ instar ταις τρίβους μου. Ούτός με έδηγεί προς τα καλά
lucis radios emiliens semitam illain manifestam
δίκην λύχνου και φωτός , υποδεικνύων εν νυκτί του
reddit, quæ ad virtutem deducit. In nocle elenim βίου και σκότει των παθών , και ου συγχωρών προσ
præsentis vitæ , atque in a ſecluum nostrorum le- κόπτειν εις αμαρτίαν . Πόδας δε και τρίβους λέγει
nebris , rectam nobis les via: ad bene ac beate την πορείαν , την προς αυτόν. "Αλλως . διά Μω·
vivenduin demonstrat, nec labi nos sinit in pecca- σέως νόμος , σωματικώς μεν λαμβανόμενος , λύχνος
fum . Per pedes elenim , et per senilas , vil ac εστί τοίς διά πρακτικής αρετής βαδίζουσι •. πνευμα
conversationis moilum intellige. Illud eliani scien- τικώς δε νοούμενος , φώς έστι τοίς διά της θεωρητικής
dum , quod lex Mosaica juxta litterano intellecta , γνώσεως αναγομένοις .
lucerna iis est, qui per illam virtutum semilam inccdunt, quæ ad acliones pertinet. Spiritualiter
vero intellecta , lucerna illis est, qui per contemplationis callem feruntur ad Deum .
VERs. 106. Juravi et slalui cuslodire judicia ju- c "Ομοσα, και έστησα του φυλάξασθαι τα κρί
stitiα ικα". Ubi utilitalis illius experientiam cepi, ματα της δικαιοσύνης σου . Πείραν λαβών της
que a mandatis dis provenit, statium jurari, Ιιος ωφελείας των εντολών σου ώμοσα, τουτέστιν αλη
csi, pollicilus sum , et stalui mihi veluti incon- θώς υπεσχόμην και έστησα τον όρκον τούτον μετα
ntabile juramentum, ut ea observareli. Statuere κινητον , περί του τηρήσαι αυτάς . Στάσιν δε λέγει
cnim dixit, pro Stabilire. την εδραίωσιν του τοιούτου όρκου.
VERs. 107. Ilumilialus sum usque valde, Donzine : 'Eταπεινώθην έως σφόδρα , Κύριε · ζησόν με
virifica me secundum verbum tuum . Dia , inquit, κατά τον λόγον σου. Έταπεινώθην επι πολύ είτε
bumilialus sum a voluntaria , seu eliam ab invo- από της εκουσίου ταλαιπωρίας , είτε από της εκου
Juntaria alllictione . De verbis aulein : Victica σίου κακοπαθείας . Περί δε του Ζησόν με , είρηται
nic, jam superius dictum est, ibi : Adlicesit pαυί- ανωτέρω , ένθα το , 'Εκολλήθη τώ εδάφει η ψυχή
inenlo anima mea , et cælera . μου .
VERS. 108. Voluntariu oris mei beneplacila foc Τα εκούσια του στόματός μου ευδόκησον δή,
Domine. Voluntarias, inquit, promissiones neas, Κύριε . Τας εκουσίους υποσχέσεις , τις ου κατ '
quas nulla necessitate, sed sponle ac volenti ani. ανάγκην, αλλά κατ ' ευγνωμοσύνην επαγγελίας ,
mo pollicilus sum , suscipe , precor, benignius, el D απόδεξαι , κατεύθυνον · οίον ήν ο όρκος του φυλά .
dirige. llujuscemodi aulem fuit promissio illa, ac ξασθαι τας εντολάς σου .
jurainentum observandi mandala.
El judicia lua doce me. Dilicilia enim smit , Και τα κρίματά σου δίδαξόν με . Δυσκατά.
alue obscura . Judicia enim, inquit, tuα, αθyssus ληπτα όντα. Τα κρίματα γάρ, φησί , του Θεού
mulla " . Vel : Doccie, ui profumilius ea in-
.
άβυστος πολλή . "Π , Δίδαξόν με ταύτα βαθύτερον .
Telligam .
VERS. 109. Anima mea in manibus luis semper, “Η ψυχή μου εν ταις χερσί σου διά παντός

11 Psal XXV , 7.
 COMMENT , IN PSALMOS . 1166
1165
και του νόμου σου ουκ επελαθόμην. Την ψυχήν Aet legem tuam non sum oblitus. Λhina , inquit ,
μου σου εγχειρίζω πάντοτε , σε φρουρών ποιούμαι, meam in manus luas semper trarlo, icque ul
και υπερασπιστής , και κυβερνήτης αυτής . Διά illius custodem , proleclorem , ac inocrátorem suse
τούτο του νόμου ουκ επελαθόμην , ίνα μή αποπέσω . cipίο. Λίque ilco legis ( ue oblitus που sum, ne
fortassis cadercm .
" Εθεντο αμαρτωλοί παγίδα μου , και εκ των Vers. 110. l'osuerunt peccatores laqueum mihi,
εντολών του ουκ επλανήθην . "Εθεντο παγίδα el de mandatis tuis non erravi. Posnerunt mihi la
μοι , θηρεύσαι με σπεύδοντες , και ουκ επλανήθης queum , ut comprehenderont inc, cl seductus non
των εντολών σου, δεδιώς μη εμπέσω ταύταις. Ο γάρ su : a mandatis luis, tinens ne in laqueum in
βαδίζων εν τω νόμο του Θεού πάγαις ουκ εμπί- ciderem : verum qui ainhulani in lege Dei , in
πτει. Αμαρτωλούς δε τους δαίμονας, ή και τους laqueos incidere non possint . Peccatores aulcal
παρανόμους ανθρώπους. vocal dæmones, aul antiquos homincs.
Εκληρονόμησα τα μαρτύριά σου εις τον YERS . 111. Hæreditavi testimonia lua in sæcu
αιώνα, ότι αγαλλίαμα της καρδίας μού εισι . luin : quia ezsullario cordis mei sunt. Perpctuam
Κληρονομίαν ταύτα εθέμην διηνεκή , και αναφαίρε- bæreditatem ca esse reputavi, et lucrum quoddam ,
B
τον κέρδος. Εμφαίνει δε ο λόγος της περί αυτά quod perire non possci. lloc allem sermone
διάθεσιν αυτού . a leclum suum indicat erga divina mandata .
Εκλινα την καρδίαν μου του ποιήσαι τα δι- VeRs . 112. Inclinari cor Mruin al ſaciendas
καιώματά σου εις τον αιώνα δι' αντάμειψιν . justificationes tuas in seculum , propter retributio
'Επεισα αυτήν μετέστρεψα , προς το ποιήσαι τας nem . Persuasi, inquit, corn:cuin , et converti
εντολάς σου αε: διά την αποκειμένην αμοιβήν τοις illud ad facienda scmper mandala tua : atque hoc,
ευαρεστούσι σοι . ob reposirain iis omnibus retributionem , qui, quæ
libi placila sunt, adimpleverini.
Παρανόμους εμίσησα, τον δε νομον σου ηγά. Vers 113, 114. Iniquos odio habui, et legem
εησα. Βοηθός μου και αντιλήπτωρ μου ει συ luam dile.ci. Adjutor et defensor meus es lu : in
εις τους λόγους σου επήλπισα. Εις τον νόμον σου rerba lua superspetuvi. In lege, inquit, lua con
επήλπισα τον δικαιούντα τους πληρούντας αυτόν , fisus sum, quæ el eos justificat, qui illam ob
και αγαθά τούτους επαγγειλάμενον. servant, et bona insuper eis pollicetur.
'Εκκλίνατε απ ' εμού , πονηρευόμενοι , και εξε- Vers, 115. Declinate a me, malignanles, el scr .
ρευνήσω τας εντολάς του Θεού μου. Οι πονηροί ς ιabor Mandala Dei mci. Maligni namque liomines
γάρ άνθρωποι και δαίμονες ενοχλούντες, παρεμπο- et dæmones fidelium atque piorum animos pero
δίζουσιν εις τούτο. turbant et impcdiit enlum cis præslanl.
Αντιλαβού μου κατά το λόγιόν σου . Κατά την VERs. 116. Adjuva me secundum eloquium tuum ,
υπόσχεσίν σου · επηγγείλω γαρ εν τω νόμω , υπ- Juxta promissionem tuam : pollicitis enim es in
ερασπίζειν των φυλασσόντων αυτόν. Η και κατά lege le eos omnes defensurum , qui illam serva
την απλώς σου υπόσχεσιν . verint. Vel simpliciter : Juxta promissioncm
luar .
Και ζησόν με. Προείρηται περί τούτου . El vivifica me. De hoc jam dictum est.
Και μη καταισχύνης με από της προσδοκίας El non confundas me ab exspectatione mea . Ne
μου. Μή καταισχυνθήναι με ποιήσης , αποτυχόντα confundi me permillas , aut frustrari spe in 10
της επί σοι ελπίδος μου . mea .

Βοήθησόν μου, και σωθήσομαι , και μελετήσω VERS. 117. Adjura me el salvus ero, el meditabor
εν τοίς δικαιώμασι σου δια παντός . Σωθήσομαι in justificationibus tuis semper. Ab inimicorum in .
από της επιβουλής των εχθρών . sidiis salvabor .
Εξουδένωσας πάντας τους αποστατούντας D VERs. 118. Sprerisii omnes discedentes a justifi -
από των δικαιωμάτων του , ότι άδικον το ενθύ- calionibus luis, quia injnsta cogitatio corum . Tane
μημα αυτών. Εφαύλισα;, απώσω ώς αχρήστους . quam inulilcs neglcxisti et repulisti cos. Rcccdunt
"Ενθυμούμενοι γάρ παρανομείν, αποστατούσαν από autem a Dei lege, qui, quæ iniqua sunt cogi
του νόμου σου. tant.
Παραβαίνοντας ελογισάμην πάντας τους α- VERS. 119. Transgressores reputavi omnes pecca
μαρτωλούς της γης · διά τούτο ηγάπησα τα μαρ- lores lerræ : ideo dilexi testimonia lua. Quisquis
τυριά σου . Παραβάτας του νόμου ελογισάμην πάν- deliquerit, judicio meo , legis luæ transgressor
τας τους αμαρτάνοντας · διό ηγάπησα τον νόμον σου, ellicitur. Atque idco legem cgo luam dilexi , ne
ίνα μή και αυτός παραβάτης λογισθώ. Της γης δε simili modo trangressor existimarer. Terra aulem
είπεν, ώς εκ της γης όντας, ή ώς εν τη γή αμαρ- peccatores dixit , quia de lerra suni, vel quia isa
τάνοντας . terra pecc : nit.
καθήλωσαν εκ του φόβου τάς σάρκας μου» Vers . 120 , Confige limore 110 carnes meas, a
από γαρ των κριμάτων σου εφοβήθην . Από του judiciis enim fuis linui. Din judici: tua , inquit ,
αναγινώσκειν τα κρίματά σου εφοβήθην μεν κατά Trgo, in animo quidem more corripior : ipsum
1107 EUTHYMII ZIGABENI 1168

tamen corpios huiuscemodi Honore non castigatur. Λψυχήν. Ουκ έχω δε το σώμα τω τοιούτω φόβω
Tu igitur conlige et ipsum corpus boc li:norc, ila συστελλόμενον· καθήλωσoν ουν και αυτό , προς το
ut ad immoderata desideria , aut ad minus honcsta μη μετακινείσθαι εις ατάκτους ορμές και πράξεις
opera, amplius nou ſeratur. ατόπους .
VER3. 121. Feci judiciunel justitiam : non tra- 'Εποίησα κρίμα και δικαιοσύνην · μή παρα
das me catsomniantibus me. Justum, inquit , judicium δως με τους αδικούσι με. Έποίησα κρισιν δικαίαν:
feci. Nc igitur, quod justum est, judicantein ne τούτο γάρ είπεν εκ παραλλήλου .• Διδ μή παρα
Irafas , quis0 , iis , qui injuste mihi insidfiantur. Ncc διύς με , δίκαια κρίνοντα , τους αδίκως επιβουλεύου »
domincntur mci iniqui bomines , cum ego æqua σι, μηδε κατακυριευσάτωσαν του εννόμου οι πα.
cijusia scmper srclalus sim. (Diciio autem Græca, pávouse.
åbexojsi, non lam calumniantes quam injuriam ser
injustitiam facientes signiſical .)
VERs. 122. Suscipe serunm luuin in bonum : non " Εκδεξαι τον δούλον σου εις αγαθόν μη σι
calunnienlur me superbi. Loriganimis cslo servo lilo κοφαντησάτωσανμε υπερήφανοι . Μακροθύμησον
pro boun , ita ut per sinceram poenitentiam super-
B
τη δούλη σου υπεραγαθού , ώστε διά μετανοίας εί
venientes peccati sordes possit abluere , nec superbi , " λικρινούς απολούσασθαι τον επιγενόμενον μου μο
hoc est, nec legis controuptores calumnientur mc, λυσμόν της αμαρτίας , μη συκοφαντησάτωσάν με
quasi ſaio quopiam , ci non deliclo men in calarni- υπερήφανοι , τουτέστιν , υπερόπται του νόμου , ως
talcin bujusmodi inciderim. Vel : Non calumnien- καθ ' ειμαρμένην πειρασμοίς ταλαιπωρούμενον , και
lur nie, ut lemerc pænitentem aut lanquam fru . ου διά την πλημμεληθείσαν αμαρτίαν· η ώ; εική
sira speranıcm ullain salutem . μεταμελόμενον· ή ως μάτην ελπίζοντα σωτηρίαν .
Vers. 123. Oculi mei defecerunt in salwiare iuum, Οι οφθαλμοί μου εξέλιπον εις το σωτήριον
el in eloquinın justitiæ luæ . Aniinæ , inquil, met σου , και εις το λόγιον της δικαιοσύνης σου .
oculi non mediocriter debilitati sunt, dum ad sa- Εξελύθησαν, ήτόνισαν οι οφθαλμοί της ψυχής μου ,
lulein illam assidue aspiciunt, que es le pendet : εις την παρά σου σωτηρίαν ατενίζοντες , και εις την
ct ad promissionem justitie tuæ . επαγγελίαν της δικαιοσύνης σου .
Vers. 124. Fac cum servo tuo, Domine, secar- Ποίησον μετά του δούλου του κατά το έλεός
dum misericordiam luam, el justificationes fuas doceσου , και τα δικαιώματά σου δίδαξόν με . Ποίη
me, Fac miscricordiaın inam in servum luum , lan- σον εις τον δούλόν σου έλεος , ώς ελεήμων · ή, Ποίησον
quam ηuisericors. Yel : Fac benefcium in miseri- C ευποιίαν εν τώ ελέει σου , και ελεήσας με , δίδαξόν
cordia tua : ct miserius mei, doce me justificatio- με τα δικαιώματά σου .
nes luas .
VERS. 125. Serrus tuus sum ego, do mihi intel . Δουλός σου είμαι εγώ, συνέτισόν με , και γνώ
lectum, ut cognoscam testimonia tua. Ει si intel- ρισόν με τα μαρτύριά σου . Και ει συνετίσεις με ,
leclum mihi præstileris, cognoscam ca. γνώσομαι ταύτα .
VERS. 126. Tempus faciendi Domino : dissipare . Καιρός του ποιήσαι τώ Κυρίω • διασκέδασαν
runt legem tuam. Tempus est libi Domino faciendi, τον νόμον σου. Καιρός σοι τω Κυρίω του ποιήσαι ,
scilicet ultionem, cuminiqui legen tuam spreve- εκδίκησιν δηλονότι. Κατέλυσαν, ήθέτησαν τον νόμον
rint el deseruxcrint. σου η παράνομοι.
Vers. 127. Propierea dilezi mandata tua, super Διά τούτο ηγάπησα τας εντολάς στον υπέρ
aurum et opuzion. Quia illi legem tuam dissipave- χρυσίον και τοπάζιο» . Διότι διασκέδασαν αυτόν
runt, ego idcirco eam magis dilexi, quam aurum εκείνοι· εγώ μάλλον ηγάπησα τούτον , υπέρχρυσίον
aut preciosos lapides, aul omines denique divi. και λίθον τίμιον , υπέρ πλούτον πολύν .
tias .
D
Vsas. 128. Pruplerea ad omnia mandula lua Διά τούτο προς πάσας τας εντολάς σου κατ .
dirigebar. Non ad hoc tantum, aut ad illud man- ωρθούμης . Ου προς ταύτην ή εκείνην , αλλά προς
dalım , sed ad omnia mandata lua : quod majoris πάσαν · τούτο γάρ τελειότητος . Ιθυνόμην δε προς
perfectionis signuin est . All id vero dirigebar, ut πάσας, ίνα αυτός θεραπεύω σε , τον εντειλάμενον
libi inservirew , niue iibi parerem, qui mandala ταύτας , εκείνων παροργιζόντων ,
ca observari jusseras, cuin illi contra le ad iram
cxritarcrit .
Omnem riam injustam odio habui . Qui mandala Πώσαν οδών αδικου εμίσησα. Ο γάρ τας εντο
Nei diligil, omne vitium odit, veluti cis contrarium . λάς αγαπών του Θεού μισεί πάσαν κακίαν , ως
Νeque enim inter se conveniunt vitiuum et virtus, αντικειμένην αυταίς. 'Ασύμβατα γάρ αρετή και κα
lux el lenebræ , ægritudo et sanitas. κα, φως και σκότος , υγεία και νόσο ;.
VERS. 129. Mirabilia lestimonia lua, ideo per . Θαυμαστά τα μαρτύριά σου , διά τούτο εξηρού
scrulala esl ea anima men . Mirabilia sunt : quia ol νησεν αυτά η ψυχή μου . θαυ :: αστά, πάν είδος
ounc virtutis genus docent, el onine vitium arceni . αρετής παιδεύοντα, πάσαν κακίαν ελαύνοντα . Διά
 1169 .COMMENT, IN PSALMOS . 1170
τούτο ούχ απλώς ήρεύνησεν, αλλ' έξηρεύνησεν αυτά Α Ε idcirco anima nica non simpliciier, aut vulgari
η ψυχή μου όλη ακριβεία. quodam novu ca scrulala est, sed perscrulala ,
sunima uimirum cum diligentia alque cxquisi
tione.
Η δήλωσις τον λόγον σου φωτιει, και συνετιεί VERS. 150. Declaratio sermonum fuorum il !umni -
τηείους . Και αυτούς τους νηπίου ; τη ηλικία , μήτι wat, et intellectum dal parvulis. Vel ipsis : late par .
γε τους άνδρας και τους νηπίους ταις φρεσίν και τους vulis nerdum eliam viris ; vel ucntc atque in
εξ εθνών πιστεύσαντας ώς άρτιπαγείς εις θεογνω- lellectu parvulis , vel ipsis eliain fidelibus, qui ex
σίαν · ή απλώς τον νέον λαόν . gentibus credideruat, veluti nuperrime Deo adjun
ctis , vel siinpliciter, novo populo Christiano (qni parvuli nomen merito babet, propter voluntariam
humilitatem ).
Το στόμα μου ήνοιξα , και είλκυσα πνεύμα , VERs. 131. Os menm aperui, ci alirati spiriium .
ότι τας εντολάς σου έπεσόθουν . Το στόμα της φκία mandala tua desideraban. Os , inqua » , ani
ψυχής μου , και έστιν η διάνοια. Κλείσας τούτο τοίς 112 meæ , hoc est, menlem neam , hanc elenim
πονηρούς λογισμούς , ήνοιξα αυτό τοις αγαθοίς, και mentem praris ego cogitationibus claudens, el
B
ελκυσα πνεύμα συνέσεως . χάρισμα σοφίας . Το δε bonis apericns, prudcnlia spiritim el sapieuria
'Εεεπόθουν , και Εξηρεύνησα, και Επήλπισα , gratiam attraxi. Verla autem illa : Desideraban,
και τα τοιαύτα εμφαντικά εστιν επιτάσεως . Perscrutalus sam, Supersperavi, et alla hujusmodi,
vehementiorem animi intentionem demonstrani.
Επίσλεψον έg ' εμέ , και ελέησόν με κατά το VERS . 132. Respice in me el miserere mei, socnn .
κρίμα των αγαπώντων το όνομά σου . Λεί ελέους duon judicium diligentiuni nomen tuum. Quilibet
θεού πας άνθρωπος δείται • επίβλεψον επ ' εμε homo misericordia Dci assidue indigci . Respico
σειραζόμενον κατά το κρίμα δε , ήτοι κατά τον igitur in me lentationibus alliclum . Secundum
δρον δν εθoυ τoις αγαπώσι σε , κρίνας ελεειν αυτούς , judicium vero , Iloc est , juxta determinationen»,
και μάλλον έν πειρασμούς όντας , και βοηθείν . quam posuisti diligentibus le, judicans le corum
misertum iri, atque auxilialarum eis , ct prasertim
iis, qui in leutationibus forent,
Τα διαβήματά μου κατεύθυνος κατά το λογιών Vers. 133. Gressus meos dirige secundum elo
σου , και μη κατακυριευσάτω μου πάσα ανομία . quiuni luum, et non dominelur mei onnis iniquilns .
Την οδόν του βίου κατεύθυνος κατά τον νόμον σου, C Viarm , inquit , vite mese sccundum legen uaτη
και μη καταδουλωσάτω με πάσα ανομία, ώστε ποιή- direxi. Now dominabitur igitur nei iniquitas , ila
σαι αυτήν . Πάς γάρ , φησίν , ο ποιών την αμαρτίαν
ul faciam eam. Omnis enim , qui facit peccatum ,
δολιός έστι της αμαρτίας . Η ανομος άνθρωπος ,
serous est peccali " . Vel, iniquilalem dixit pro
ώπε λαβείν υποχείριον· πάσα ανομία, οία αν είη, Iniquo homine, rogans at inigoi homines sui non
τουτέστι μηδεμία . dominenlur. Ouinem etiam injustitiam disit, qua
Λύτρωσαι με το συκοφαντας ανθρώπων , και cunque scilicel ea fuerit, pro nulla injustitia.
Vers. 134. Redime me a caluminiis hominum , et
φυλάξω τας εντολάς σου ."Ίνα μήτε εκείνοι έμε συκο custodiant mandala lua. Ne aut illi me calumnien -
φαντήσωσι , μήτε εγώ αυτούς : βαρύ γάρ ή συκοφαν
τία , απόγνωσιν πολλάκις εμποιούσα της άνωθεν lur, aut, ego
lumuia illos. Gravissimuin
el desperationein enimin eos
persæpe quidimmillit,
est ca
προνοίας τους μικροψυχοτέροις. Αμοιβήν δε της φοί φusillanities sunt , atque in livina sapientia
ελευθερίας υπισχνείται την φυλακήν των έντο
parum confiduni. Pollicelur autem beatus Daviil
λων. Η και ετέρως , Λύτρωσαι με , και φύλαξαι με
ενοχλούμενον υπ ' αυτής , ειωθυίας εμποδίζειν εις divina se observalurum mandala in retributionem ,
D
alque in præmium pra’slilæ sibi à Deo libertatis .
τούτο . Vel : Redime me el custodi, ne perlurber a caluw .
niis, quæ njhi sæpenumero impedimenta solent
pra'siarc .
Το πρόσωπόν σου επιφανον επί τον δούλόν VERS, 135. Faciem tuam ostende super serrum
σου , και διδαξόν με τα δικαιώματά σου. Την Ivan ; doce me justificationes fuas . Ostende mibi ,
εποπτικήν σου δύναμιν επίφανόν μοι , τουτέστιν , επί- inquit, illam potentiam tuam , qua : n in prospicien
βλεψον επ' εμέ • περί δε του εξής είρηται άνω . do babes el custo !icndo crealurain luain , boc est ,
" Η και άλλως · πρόσωπος του Πατρός και Υιός : Ο Respire in me, Vel aliler, facies Pairis est Filius :
έωρακώς γαρ, φησίν , εμε εώρακε τον Πατέρα : Qui vidio, inquit, me, vidit el Patrem ss; unde et
έπει και χαρακτήρ αυτού λέγεται . Δυσωπεί τοίνυν Patris character Filius dicitur " . Rogat igilor
εμφανίσαι τον Υιόν αυτού σεσαρκωμένον , οίος Propheta incarnandum Filium sibi ostendi , qualis
ενανθρωπήσαι μέλλει , και διδάξαι αυτόν τα δικαιώ- nimirum futurus sit , et Iradendas similiter Evan
ματα του Ευαγγελίου , οποία ταύτα μέλλει νομοθε- belii justificationcs cdoceri . Vel cx persona novi

* Joan , νιιι , 31. u Juan. xiv , O. 36 Ηebr . 1 , 3.

1171 EUTHYMII ZIGABENI 1179
populi ad Deum supplical , petens nmitti sili hunc Α τήσαι. " Η και προσώπων του νέου λαού ποιείται την
Filun, el doceri se ab eo justificationes legis. δέησιν, ικετεύων αποστείλαι αυτωτούτον , και διδάξει
τα ευαγγελικά δικαιώματα .
Veks. 156. Decursus aquarum subierunt oculi Διεξόδους υδάτων κατέδυσαν οι οφθαλμοί
mei, quia non custodierunt legem inam . Per aqua- μου , επεί ουκ εφύλαξαν τον νόμο σου . Διέξοίου
rum derursus, charadras el valles intelligil, ac υδάτων αι χαράδραι και τα κοιλώματα " φησίν ουν,
loca concava, per quæ aquæ Querc soleni . Oculi , ότι Καλώματα έχoιλάνθησαν οι οφθαλμοί μου δα .
inquil, mei lacrymando concavi cffecti sunt, cha- κρύοντες , ήγουν έτάκησαν, πλήθος δακρύων από
radræque ac vallis cujusdam speciein subierunt ; δέοντες , διότι ουκ εφύλαξαν τον νόμον σου οι παρα
vel contabuerunt lacrymarum copia ; quam ideo νομούντες· παννύχιον γαρ απεκλαιόμην τους αθλίους .
emisi, quia transgressores non custodierunt legem Νοείται δε τούτο και περί των Ιουδαίων , οι παρα
quam : lola elenim nocle miseriam ego illorum de νομούντες ανείλον τον Χριστόν • εδάκρυε γάρ αυ .
Hebam . Intelligi otiain possunt hæc verba, ul per. τους , ως ομογενείς .
tineant ad Jud.cos, qui inique agentes Christum interemerunt ; lacrymalus enim est Dominus super
eos, lanquam super cognalos, ac ejusdein generis homines.
Vers. 137. Justus es, Domine , et recla judicia B Δίκαιος εί , Κύριε , και ευθείς αι κρίσεις σου "
ina. Hoc assidue cogitare, dicere, credere el con- Τούτο και νοείν , και λέγειν άει καλόν , και πιστεύειν ,
litcri optimium esi . και ομολογείν .
Vers. 138. Mardasti justiliam lestimonia fua , el Ενετείλω δικαιοσύνην τα μαρτύριά σου , και
veritatem tuam valde. Mandasti ea valde, justitiam αλήθειαν σφόδρα . Ενετείλω αυτά, δικαιοσύνης
nimirum et vcritatem . Vel , mandasti ea lestimonia αυτόχρημα , και αλήθειαν πάνυ . Ή , ενετείλω αυτά ,
observari, ut valde justa, el valde vera. Lex elcnim δίκαια και αληθή πάνυ . Ο νόμος σου γάρ δικαίως
tua , quod justum est, omnibus rctribuil, lam iis αμείβεται και τον κατορθoύντα , και τον σφαλλόμε
qui recle agunt, quam iis qui nou recle ; el veras νον , και αληθεύει ταις επαγγελίαις .
etiam est in promissionibus suis.
VERs . 139. Tubescere me fecit zelus meus , quia 'Εξέτηξε με και ζηλός σου , ότι επελθοντο των
oliti sunt verba tua inimici mei. Zelus quo propter λόγων σου οι εχθροί μου . Ο υπέρ σου ζηλος
le accendor , quod ab eis spernaris ; vel justa ira , καταφρονουμένου · η υπέρ σού δικαία οργή · διότι .

qua pro le commovcor, quod mandalorum luoruin επελάθοντο των εντολών σου , οι διά τούτο εχθροί
obliti sunt, quodque a veleri medit: lione sua re- μου αποστάντες της μελέτης αυτών.
cesserunt inimici illi mei, qui ob ardorem animi C
in le memn , mihi inſensi sunt .
.

Vers. 140. Ignilum eloquium luum vehementer, Πεπυρωμένον το λόγιόν σου σφόδρα , και οδού
el servus ιuus dilezit illud. Ρarissima , inquit, atque Αός σου ηγάπησεν αυτό. Καθαρώτατος , άμεμπτος :
immaculala (si lex lua , quasi purum quoddam ο νόμος σου · τοιούτον γάρ το πεπυρωμένον χρυσίον ,
ignitum alque igne examinalum . Similem senten- Είρηται δε και εν τω ια ' ψαλμώ · Τα λόγια Κυρίου
tianm habuimus in psalmo undecimo , ibi : Eloquia αγνά, αργύριον πεπυρωμένος και ηγάπησεν αυτό
Donini, eloquia casta , argentum ignitum (eadem μόνος ο δούλός σου , εί τις εστι θεράπων σου , εί τις
enim dictio ulrobique est in Græca lectione, quæ μετά φόβου λατρεύει.
ct ignilum signiſical, et igne examinalum ). Hoc vero eloquiunı seu mandalun tuum is solus diligit, qui
scrvus luus est , qui tibi servil , le colil el cum timore veneralur.
Vers . 141. Adolescentulus sum cgo el contemplus, D Νεώτερός είμαι εγώ και εξουδενωμένος , τα δι
justificationes iuus non sum oblitus . Jusla historiani καιώματά σου επελαθόμην . Καθ' ιστορίαν ο Δαβίδ
bealus David adolesccntior cral inter ceteros fra . νεώτερος ήν των αδελφών,και εξουδενωμένος παρά του
tres , el propler slaturx exilialem fuil etiam con- πατρός διά την βραχύτητα της ηλικίας , ότε ο Σα .
lemplus a palre, quando Samuel proplieta unclu- μουήλ παρεγένετο χρίσων αυτών είς βασιλέα . Αλλά
Yus eum in regem,, adveit.. Fuit elitu junior ipso και του Σαούλ νεώτερος ήν, και εξουδενoύτo παρ'
Saul at negleclus ab eo , cum persecutiones ab eo αυτού , και εδιώχετο και όμως υπέρ πάντα ; τούτους
varias suslinerel : verumtamera bic junior el ne- εμνημόνευε της εντολής του Θεού. Νοείται δε ο λόγος
glectus supra bos omnes, divinorum mandaloruni και προσώπων του νέου λαού , εξουδενωμένου μεν
eminit. Pussanius etiam intelligere bæc verba , υπό του παλαιού , τον δε νόμον υπέρ εκείνον και
ul juruiala sint ex persona novi populi, qui conlein- νοούντος και φυλάσσοντος .
potus quidem el neglectus ſuit ab antiquo Judæorum populo, el tamen supra eum divinam legem intel
Seni alque observavil .
Vers. 142. Justitia lua , juslilia in sæculum . Di- Η δικαιοσύνη σου δικαιοσύνη εις τον αιώνα .
vina justitia propri ac vere est dicitur justitia; Δικαιοσύνη αιώνιος, δικαιοσύνη κυρίως ον γάρ αν
quemcunque enim Deus justificaverit, is juste ale δικαιούς, αιωνίως και δικαίως δικαιούς · η δε των
1o in leo justificatur: Initi vero justitia ανθρώπων ου τοιαύτη, πρόσκαιρός τε ούσα και
Beiusmodi vous est , sed temporalis et perszepe fal- 539720pvn -2 1.1.1.
έ! .
 1173 COMMENT. IN PSALMOS . 1174
Και ο νόμος σου αλήθεια. Αυτόχρημα αλήθεια : Α El let lua veritas. Lex lua idem fere est , quod
σφόδρα αληθεύων εν πάσι. Νοείται δε αλήθεια και η verilas , cum in omnibus vera dicat. Yel veritatein
ορθότης , κατά το, Δίκαιος εί, Κύριε, και ευθείς dixit, pro rectitudine , juxta illud : Justus cs, Do
οι κρίσεις σου . Είρηται δε και εν τω ις ψαλμό Τα mine, el recla judicia lua . De hoc ctiam dictum est
κρίματα του Κυρίον αληθινά , δεδικαιωμένα επί in psalmo xvii, ibi : Judicia Domini vera simul el
το αυτό . justificala .
θλίψεις και ανάγκαι εύρoσάν με · αι εντολαι Vers. 143. Tribulationes el angustire invenerunt
σου μελέτη μου . Εν ταις θλίψεσιν αι εντολαί σου me : mandala lua meditalio mea esl , Inter tot cala
μελέτη μου ήσαν, παρηγορούσαι , και το άλγος επι- mitates meas illud mihi unicum ſuit solamen , quo
κουφίζουσαι . dolorem levabam , quod in mandatis luis assiduis
meditabar ,
Δικαιοσύνη τα μαρτύριά σου εις τον αιώνα . VeRs. 144. Justitia lestimonia tua in sæculum .
Δικαιοσύνη αιώνιος , ως προείρηται· ενδιατρίβει Ηoc est , Justitia eterna , ut prediximus.
γάρ της ύμνολογία του νόμου .
Συνέτισόν με, και ζήσομαι . Και ζήσομαι όντως: Intellectum da mihi, et vivam . (Græca dictio,
οι γάρ μη συνετισθέντες ουκ όντως ζώσιν, ώς φαύ . Ο συνέτισον , non solum significat intellectuan da, self
λως ζώντες . eliam prudenteni ſacilo .) Si igitur intellectum et
prudentiam mihi dederis, vivam el vere viram. N:om qui prudentes non sunt, vere non vivunt.
corum eteniin vita inanis est.
" Εκέκραξα εν όλη καρδία μου , επάκουσόν μου , VeRs. 145. Clamavi in lolo corde meo, eraudi me,
Κύριε , τα δικαιώματά σου εκζητήσω. Εν τω θλί Domine, justificationes fuas exquiram . Dum iribu
δεσθαι με εκέκραξα προς σέ • και ουχ απλώς , αλλ' larer , inquit, clamavi ad te ; ner simplieiter, sed
εν όλη καρδία μου • διά τούτο επάκουσόν μου τα in loto corde men , ideo exaudi me , nam si esalle
δικαιώματά σου εκζητήσω , ει επακούσεις μου. diveris, justiGrationes luas perquiram.
' Εκέκραξα σοι , σώσόν με, και φυλάξω τα μαρ Vers. 146. Clamavi ad le, saluam me fac, el ca ·
τυριά σου . Το αυτό λέγει και νύν, επιτείνων την slodiam mandala lua . Eamdem repelit sententiam ,
δέησιν , και βεβαιών την υπόσχεσιν . Σωσόν με κιν preces suis magis intendens , el promissionens
δυνεύοντα , confirmari cupiens . Salvum autem fac me, perieli
Clanlem scilicet.
Προέφθασα και αωρία , και εκέκραξα , εις τους VERs. 147. Præveni anle lempus , el clamavi , quia
λόγους σου επήλπισα . Προέλαβον τον όρθρον , εν in verba lua supersperavi. Preveni, inquit, dilucu
άωρία της νυχτός : μήπω της ώρας επιστάσης , lum , in ipsa eliam inlenipesta nocle, cum tempus
καθ' ην ανίστανται οι άνθρωποι και εκέκραξα προς adhuc non essel quo exsurgere bonines solent : 4
σε • εις τους λόγους σου τεθάρρηκα , ους ενήχησάς clamavi ad le confidens in verbis luis, qnæ per
μοι διά του αγίου Πνεύματος . Κεκράξεται προς sanctuin milii Spiritum manifestasti. Clamabil enim ,
με , και επακούσομαι αυτού . inquil, ad me, el ego exaudiam eun 37 .
Προέφθασαν οι οφθαλμοί μου προς όρθρον , του Vers. 148. Prævencrunt oculi miei diluculo , ut
μελετών τα λόγια σου . Προέλαβον οι οφθαλμοί μου medilarer eloquia tua. Ipsum etiam diem præoc
την ημέραν προς χαιρον όρθρου , ώστε μελετών τον cupaverunt oculi mci, diluculi nimirum tempore ;
όμον σου . Εν άωρία μεν γαρ προσηύχετο κατά alque lioc fit legcm luam meditarer. Orab : t alitem
τον όρθρον δε έμελέτα τον νόμον . healus David anle tempus, hoc est, antc diluculum .
In ipso vero diluculo meditationibus atque contem
D plationibns vacabat,
Της φωνής μου άκουσον , Κύριε , κατά το έλεός VERS . 149. Vocem meam audi, Domine, secundum
σου . Εν τω ελέει σου , ως ελεήμων . misericordiam tuam. In lua scilicet misericordia ,
ac tanquam miscricors.
Κατά το κρίμα σου ζησόν με. Κατά τον νόμου Secundnm judicium tuum vivifica me. Secundum
σου ζην ποίησον, εννόμως βινύν . legemi luam fac, ut viram , atque ut legitime vivani,
Προσήγγισαν οι καταδιώκοντές με ανομία , από VERs. 150. Appropinqunverunt persequentes nie.
δε του νόμου σου έμακρύνθησαν . " Οσον γαρ τη iniquilali, a lege autein lua longe facti sunt. Quanto
ανομία εγγίζουσι , τοσούτον μακρύνουσιν από του illi magis iniquitati appropinquant, tanto magis a
νόμου . Τινά δε των αντιγράφων ανομίαν γράφου lege lua se clongaul. In quibusilaun vero excmpla
σιν , ως νοείσθαι ότι Προσεπέλασάν μοι ανομίαν : ribus iniquitalem in quarto casu scriptum esl , 116
εγγύς μου ήγαγον την ανομίαν αυτών , παρ' ολίγον sit sensus, quod l'ersequentes me appropinquave
10ήρευσάν με , από δε του νόμου σου έμακρύνθησαν , runt iniquitatem mihi, hoc est, iniquitalem suain
τοιαύτα σκαιωρούντες . prope me adduxerunt , ac penc comprehenderunt
nie . Ilujusmodi vero liomincs tam prava operanles
longe focli sunt a lcge (ua.
1: Psal . 16, 13.
1175 EUTHYMII ZIGABENI 1176
VERs. 15 !. Propæe es lu , Domine. Alibi eliam ait : A Εγγυς ει συ, Κύριε . Και αλλαχού φησιν • Εγ
Prope est Dominus omnibus invocantibus cum 8 . γύς Κύριος πάσι τοις επικαλουμένοις αυτόν :
leni alibi scriptum est : Deus appropinquans ego και εν ετέρω γέγραπται • θεές εγγίζων εγώ είμι ,
sum, et non Deus a longe sn, juxta illud : Nonne και ου Θεός πόρρωθεν , κατά το , Ουχί των ουρανών
.

rælum el terram ego impleo ? dicit Doninus " . Et και την γην πληρώ Κύριος ; και πάλιν : " Ετι
rursus : Adhuc loquente le dicam, Ecce adsum " . λαλούντος σου έρω , Ιδού πάρειμι . Έγγίζει μεν
Appropinquat igilur Deus iis qui , per proſeclum el ούν ο Θεός, αλλά τοίς εγγίζουσιν · οι μεν γαρ δί
ascensum , ei pariter appropinquant. Peccatores καιο: εγγίζουσιν αυτώ διά προκοπής και αναβά
vero clongantur a Den, de cis enim scriplum est : σεως ' οι δε αμαρτωλοί μακρύνουσιν απ ' αυτού :
9

Ecce qui se elongaverint a le, peribuat " . περί ών είρηται · 'Ιδού οι μακρύνοντες εαυτούς
από σου απολούνται .
El omnes viæ tuæ verilas . Tuis omnia vera sunt Και πάσαι αι οδοί σου αλήθεια. Πάντα τα σά
et firna . Vel omnes providentiae tue rationes, qui- αληθινά και βέβαια, ή πάσαι αι πρόνοια σου καθ' α ;
bus munduw gubernas, verir sunt 1, lanquam pro- διοικείς τον κόσμον, αληθείς , ως όντως πρόνοιαι :
videntia ua vera sit providentia. Yel omnia judicia 3
ή πάσαι αι κρίσεις σου αληθείς . ώς ασφαλείς και
Tua vera suni, tanquam lula el recla . ορθαι.
Vers. 152. Initio cognosi ex lestimoniis luis ,quod Κατ ' αρχάς έγνων εκ των μαρτυρίων σου , ότι
in sceculum fundasti ea. A principio, inquit, es his εις τον αιώνα έθεμελίωσας αυτά. Εν προοιμίοις
cognovi , quod æterna illa esse stabilisi. Nam cum έγνων εκ των μαρτυρίων σου, ότι αιώνια ήδρασας
ea intelligere inciperem , cognovi, quod fecisti im- αυτά. 'Aρξάμενος συνιέναι ταύτα , έγνων ότι ασά
mobilia ea esse , alque incommulabilia, el quod λευτα πεποίηκας αυτά, και ουδείς αυτά καταλύσει .
nullus ea abolilurus esset; quod si plura ex his per Ει γάρ και δοκούσε τα πλείω καταλυθήναι παρά του
Evangelium aboleri videntur, revera tamen juxta Ευαγγελίου, αλλ' ου κατά τον εγκεκρυμμένον νούν ,
interiorem atque recondilum sensum non abolen . αλλά κατά το φαινόμενον και σκιώδες, ως προδιεί
Tur, sed juxta exteriorem quamdam apparentiam arata:.
et ipsius Jitleræ umbram , ut jam declaratum est .
Vers . 153. Vide humilitatem meam et eripe me , "Ιδε την ταπείνωσίν μου, και εξελιού με , ότι του
quia tegein luam nor sum oblitus. Vide, inquit , affli- νόμου σου ουκ επελαθόμην . "Ιδε την κακοπά
riionem incam , et cx hujusmodi me eripe calamita- θειάν μου , και εξελού με των πειρασμών, ότι, διά
tilius :: quia,,licet propter legem tuam alligerer ,, ca τον νόμον σου κακοπαθών, ουκ επελαθόμην αυτού ,
ejus tamen oblillis non sum, nec sustinui iniquum ουδ' ήνεσχόμην παρανομήσαι, ουδε μιμήσασθαι τους
aliquid agere aut odisse insidialores meos. Vel , επιβουλεύοντας. "Η , Ιδε την ενάρετον ταπείνωσίν
Vide humilitatis inex virlutem, et eripe me, quia μου, και εξελού με , ότι του νόμου σου ουκ επελαθ5
legis luæ oblilus non sum , illius, inquam , legis, μην, του κελεύοντος ταπεινοφρονείν .
quie humilitatem jubet esse seclandam .
VeRs. 154. Judica judicium meum , el redime me . Κρίνον την κρίσιν μου , και λύτρωσαι με. Την
Judicium inetum dico, quod cum iis milhi est, qui κρίσιν μου μετά των πολεμούντων μοι.
me oppugnant.
Propler verbum tuum vivifca me. Propler legein Δια τον λόγον σου ζησόν με. Διά τον νόμον σου
liiam, propter quam in mortis periculo constitulus ζωοποίησόν με , δι' ον αποθανείν κινδυνεύω, ήδη κα.
sum , vivifica me a sxvissimis bostibus oppressuni. ταπονούμενος υπό των εχθρών.
VERs. 155. Longe a peccatoribus salus, quia justi. Μακράν από αμαρτωλών σωτηρία , ότι τα δι
ficationcs ικας
luas non erquisiuerunt .. Longe est salus καιώματά σου ούκ εξεζήτησαν . Μακράν από των
ab iniquis . In periculo enim sunt , qui mandala tua η παρανόμων η σωτηρία κινδυνεύουσι γάρ, ότι των
contemnunt, verum mihi ca salus prope est. Li . εντολών σου κατεφρόνησαν · εγγύς δε εμού : ρυσθή
berabor etenim ab illorum insidiis , quia niandala σομαι γάρ της επιβουλής αυτών, ότι αυτά εξεζήτη
llia ego exquisivi. Vel docentis sermo est, dicens, σα . " Η και διδασκαλικός ο λόγος, ότι ου σωθήσονται
quod nulli peccatores salvabuntur, tametsi . in hac οι αμαρτωλοί , κάν ευημερώσιν ενταύθα • ή ότι οι
vita fortunati ac felices esse videantur. Vel pecca- εξουσι παρά Θεού βοήθειαν , ώς υπερόπται των δι
2ores , a Deo auxilium non consequentur , eo quod καιωμάτων αυτού .
illius justificationes contempserunt .
Vers . 156. Misericordiæ luæ mullæ, Domine, se- Οι οικτιρμοί σου πολλοί , Κύριε · κατά το κρί
cundum judicium tuum vivifca me . Tu valde mise- μά σου ζησόν με. Πολυέλεος εί. Κατά την κρίσιν
ricors es . Fac igitur ut in universali judicio bea- σου την παγκόσμιον ζήν με ποίησον την μακαρίαν
tam ego vilam vivam , quando boni ac jusli in vi- ζωήν, ότε απελεύσονται οι δικαιου εις ζωήν αιώνιον :

33 Psa !. CALIV , 14. 2) Jerein . ΧΙΙι ,23 . •• Ιbid , 24 . Isa. LYΠΙ , 9. * Psal . LAY1, 27.
 1177 COMMENT . IN PSALMOS . 1178
ή και ενταύθα ζην με ποίησον κατά τον νόμον σου, A tam abilunt elernan. Vel, Face me in hac vita vi
συνεργων μοι προθυμουμένω . vcre secundum legem tuam, adjuvans promplitu .
dinein meam , el simul cooperans.
Πολλοί οι εκδιώκοντές με , και θλίβοντές με, εκ Vers. 157. Mulli qui persequuntur me, el tribulani
των μαρτιρίων σου,ουκ εξέκλινα. Πολλοί ορατοί και me, a testimoniis luis non declinavi. Complures vi
αόρατοι ζητούντες ελεϊν με , και πάν είδος επεγεί- sibiles atque invisibiles perseculores sunt, qui que
.

ραντες πειρασμών · αλλ' εγώ σοι μόνο θαρρών εκ runt me comprehendere, el omne lentationum ge
των μαρτυρίων του ουκ εξέκλινα . Διαφόρως δε λέγει nus excitant ; verum ego in le solo frelus a lesti
τα προρρηθέντα , ά και κατά διαφόρους είρηκε και- moniis luis aversiis non sum . Variis autem modis
ρούς . repelit Prophela ea quæ sæpe ab co dicta sunt, et
diversis prolata temporibus.
Είδον ασυνετούντας και εξετηκόμην , ότι τα Vers . 158. Vidi insipientes et labescebam , quia
2όγια σου ουκ εφυλάξαντο . Και ανωτέρω είρηκεν • eloquia lua non cusiodierunt. Supcrius eli: m dixisse
'Εξέτηξε με ο ζήλος , σου ότι έπε.λάθοντο των λύ- eum legimus : Talescere me ſecil zelus meus , quia
γων σου οι εχθροί μου. obliti sunt verba lua inimici mei.
B
"Ιδε ότι τας εντολάς σου ηγάπησα , Κύριε , ει Vers. 159. Vide quoniam mandala tua dilexi,
τω ελέει σου ζησόν με. Ποτέ μεν ικετεύει ζωοποι- Domine, in misericordia tua vivifica me. Aliquando
ηθήναι διά την φυλακήν των εντολών σου , ποτέ δε vivilicari pelit propter mandaloruin observantiam ,
διά το έλεος του Θεού• εκείνο μεν δικαιολογούμενος .
0
el aliquando , propter misericordiam Dei : illud
τούτο δε μετριοφρονών και τελειότερον δε το δεύτερον . quidem ut se justificel , boc vero ut modestiam
Ουδείς γαρ εξ έργων νομου δικαιούται . Ζήτησον alque bumilitatem suam in exemplum cæteris pro
και εν τω ρβ' ψαλμώ την εξήγησιν του, Τον στε- ponat. Perfectioris aulem animæ est quod sccundo
φανούντα σε εν ελέει και οικτιρμούς . loco eum facere diximus : Nemo enim , ut inquit
A postolus, et operibus legis justificalur " . Vide psalmo cui quæ dicta sint in illo versiculo : Qui
coronal le misericordia el miserationibus.
'Αρχή των λόγων αλήθεια . Βούλεται λέγειν Vers. 160. Principium verborum luorum veritas .
ότι οι λόγοι σου αληθείς . Ει γάρ ή αρχή αυτών Vinnia , inquil, verba lua verilale nituntur , nam
αλήθεια, και τα εξής πάντως αλήθεια , επόμενα τη si earum principia suul vera , consequenter el re
• αρχή. Ίσως δε περί του πρώτου λέγει του λαληθέντος liqua etiam vera sunt, et principio suo correspon
προς τον Αδάμ
' : 'Από παντός γάρ,, φησί, ξύλου , dent .. Forlasse etiam de primis verbis Ioquitur,,
.

του εν τω παραδείσω, βρώσει φάγου, από δε του C quæ locurius est Dominus ad Adam : Ab omni, in
ξύλον του γινώσκειν καλόν και πονηρόν , ου quieus , ligno , φuod in paradiso est, conuede, de ligno
φάγεσθε απ ' αυτού. Η δ' άν ημέρα φάγησθε , aulem scientiæ boni el mali non comedelis. In qua
θανάτω αποθανείσθε . 'Αρχή τε γάρ ούτος ο λόγος cunque αulen die comederilis , morte niorismini ".
πάντων των προς τον άνθρωπος του Θεού λόγων Principium enim est bic sermo verborum omnium ,
και τοσούτον αληθής , ώστε και κατά παντός του quæ a Deo ad lionlinem dicta sunt : qui adeo
γένους ημών κατά διαδοχήν εκράτησεν ο θάνατος . eliam fuil verus, ut in universum luwanum genus
mors in perium sumpserit.
Και εις τον αιώνα πάντα τα κρίματα της δι El in sæculum omnia judicia justitiæ inu , lloc
καιοσύνης σου . Αιώνια , ασάλευτα. Και άνω- est, æterna sunt alque inconcussa . Nam cl supe .
τέρω γάρ είπεν : “Οτι εις τον αιώνα έθεμελίωσας τίus dixit : Quia in εσculum fundasti eα.
αυτά.
"Αρχοντες κατεδίωξαν με δωρεάν , και από Vers. 161. Principes persecuti sunt me gratis, et
των λόγων σου έδειλίασεν η καρδία μου . Ουκ a verbis luis formidavil cor meum . Non ab illis for
έδειλίασεν απ' εκείνων των αποκτεινόντων το σώμα, midavit qui occidunt corpus, sed a vc bis luis :
αλλά από των λόγων σου , των δυναμένων και ψυ- D quia lu non corpus lantum , scd animam occidere
χήν και σώμα απολέσαι εν γεέννη . Τουτέστι , Τάς poles in gehenna. Hoc est, Mandata ego lua ma .
σας εντολάς πλέον εφοβήθην και εκείνους , και ου gis timui, quam saculi hujus principes , ob quo
διά τον φόβον εκείνων έπραξά τι παρά ταύτας . rum timorem nunquam ego aliquid adversus lua
Νούνται δε άρχοντες και οι περί τον Σαούλ, ον πολ . coinmisi mandaia . Intelligere etiam possumus
λάκις δυνάμενος ανελείν εφείσατο , ευλαβηθείς τα; principum nomine , insun Saul regein , quem
εντολάς του Θεού . "Αρχοντα γάρ, φησί , του λαού cum bealus David occiderc sæpius potuissel , ob
σου ουκ έρείς κακώς . Ει δ' ου κακολογήσεις , πολλώ venerationem lainen mandatorum Dci abstinuit .
μάλλον οίκ αποκτενείς . Principi enim , inquit, populi iui non maledice: ".
Quod si maledicere probitcmur, quanto magis
lædere, aut occidere !
"Αγαλιάσομαι εγώ επί τα λόγια σου , ως ευρί- Vers . 162. Ersullabo pui super cloquia lua , sic

2 Bom. , 25. * Gen. 1 , 16 , 17.

3 » Εxod . XXII, 28.
1179 EUTHYMII ZIGABENI 1180
ul qui invenir spolia multa . Qucmadmodum , inquit, Ασκων σκύλα πολλά. "Ωσπερ γαρ εκείνον τα λα .
quis dives ellicilur spoliis, ita cloquia lina mentem φυρα εκείνα πλουτίζουσιν, ούτω κάμε τα λόγια σου ,
illuminantia, el scientix llicsaurum prxstantia, ine . φωτίζοντά μου τον νούν , και θησαυρών γνώσεως
divilem faciunt. χαριζόμενα .
Vers. 163. Injustitiam odio habui el abominatus 'Αδικίαν εμίσησα και έβδελυξάμην , τον δε
sum, legem autem luam dileri. Non simpliciter odio νόμον σου ηγάπησα. Ούχ απλώς εμίσησα , αλλά
habui, sed etiam abominalus sum . Est autem abo- και έβδελυξάμην · επίτασις δε τούτο του μίσους .
minatio major quædam odii intentio . De odio Και ανωτέρω δε είρηκε : Παρανόμους εμίσησα ,
cnim jam superius direrat : Iniquos odio habui, et
:
τον δε νόμον σου ηγάπησα .
legem tuam diiexi.
Vers. 164. Seplies in die laudem dixi libi, super Επτάκις της ημέρας ήνεσα σε επί τα κρίμα
judicia justitiæ lum . - Seplies apud llebræos sæpe- τα της δικαιοσύνης σου . Το 'Επτάκις έστιν οτε
numero ponitur pro Pluries. Sæpe, inquit, in παρ ' Εβραίους το πολλάκις δηλοί . Πολλάκις της
ημέρας,, φησίν , υμνήσω σε διά τα κρίματα
die laudavi le , propter judicia justitiae tur, Ιιοc ημέρας
est, propter legem tuam, vel propter dispensalia- B της δικαιοσύνης σου , διά τον νόμον σου· η διά
nes atque administrationes duas , que cum judicio " τας μετά διακρίσεως οικονομίας σου , του δικαίως
a le liunt, cum juste omnia el decenler facias. πάντα και πρεπόντως ποιoύντος . Ει δε κατ' αριθμόν
Quod si sepiies referri dicamus ad numerum , diem επτάκις λάβουμεν , ήμέραν μεν νόησον το ήμερονύ .
lic intelliges perfectum , hoc est, diem el noctem . κτιον. Αριθμεί δε μεσονύκτιον, και όρθρον, και
El connumera hoc pacto mediam noctem , dilucile πρωί, και ώρας γ', καις , και θ', και εσπέραν.
lum , niane, tertiain horam , sexlam , nonam , et
Vesperas.
Vers. 165. Pax multa diligentibus legem tuam, Ειρήνη πολλή τοις αγαπώσι τον νόμον συυ ,
el non est illis scandalum . Diligentibus legeni tuam και ουκ έστιν αυτοίς σκάνδαλον . Ειρήνη ου προς
pas esi, nou cum invisibilibus inimicis, sed cum τους αοράτους εχθρούς, αλλά προς τον Θεόν και
Deo ; cl non est illis offendiculuin aliquod . Lex ουκ έστιν αυτούς πρόσκρουσμα . Εξομαλίζει γάρ
clenini omnem illis viam virtutis explanai , et τούτοις ο νόμος την οδόν της αρετής , πάν σκύλων
omne peccati impedimentum auferi. Vel illis est αμαρτίας εξαίρων. " Η ειρήνη προς τους της αυ
pax cuin iis qui ejusilem sunt lidei , laineisi hi της πίστεως · ει και εκείνοι πολλάκις ειρηνεύειν
s.zpenumero pacem habere cum eis nolint. C προς τούτους ου βούλονται .
Vers. 166. E.xspectabam salulare luum , Donine, Προσεδόκων το σωτήριόν σου , Κύριε , και τας
el mandala lua dilezi. El dilexi ea , ut adinveni. εντολάς σου ηγάπησα. Και ηγάπησα ταύτας , ένα
rem , quod exspectabam . έλθη το προσδοκώμενον .
Vers . 167. Custodivit anima mea lestimonia tua , 'Εφύλαξεν η ψυχή μου τα μαρτύριά σου , και
el dilexit ea vehementer. Non solum custodivit, sed . ηγάπησεν αυτά σφόδρα . Ου μόνον εφύλαξεν, αλλά
etiam dilexit ; nec tantum dilexil , sed dilerit vehe- και ηγάπησεν, καιούχ απλώς ηγάπησεν, αλλά και σφό .
mcnler. δρα.
VERS. 168. Servavi mandata lua el testimouia lua. 'Εφύλαξα τας εντολάς σου και τα μαρτύριά
Que superius divisit, nunc conjungit. σου. Α διέστειλε , νύν ηνωσεν .
Quia omnes diæ meæ in conspectu fuo, Domine. "Ότι πάσαι αι οδοί μου εναντίον σου , Κύριε .
Causa , inquit, hujus observationis meæ vir , et Αίτιον δε της φυλακής τούτων, ότι πάσαι αι οδοί
omnis actio mea in conspectu tuo perficitur, et της πολιτείας μου και πάσα πράξίς μου ενώπιον
1c leste , vile nic seniilain ambulo . Prævidebuni σου τελείται , και υπό σοι μάρτυρι οδεύω τον βίον .
enim , inquit , Dominum in conspectu meo semper. D Προεωρώμην γάρ. φησί , τον Κύριον ενώπιόν μου
Unde timrus le, qui omnia miea semper vides, δια παντός · όθεν και , φοβούμενος σετα εμά βλέπον .
obscrvo etians mandata liia , et lestimonia 111a . τα, φυλάσσω τας εντολάς σου και τα μαρτύριά σου .
Vers. 169. Appropinquet deprecatio mea in con- 'Εγγισάτω η δέησίς μου ενώπιόν σου , Κύριε.
spectu tuo , Domine . Νon avertatur, nec repulietur Μη αποστραφείη, ώς απρόσδεκτος . Τίς δέ ; Αύτη .
a le, tanquam quæ admilienda non sit. Quænam
aulem fuerit hæc deprecatio, andi.
Juxta eloquium tuum da mihi intelleclum . Erce Κατά τα λόγιόν σου συνέτισόν με. Αύτη εστίν
prophetæ nostri deprecationcm . Fac, inquil, me η δέησις, ότι Συνέτισόν με μή κατά τέχνην ανθρω
non juxta humanas arles , aut mundi scientias πίνην ή επιστήμην βιωτικήν, αλλά κατά τον λόγον
sapere, sed juxta ratione:n liiam , ut el sermones σου , ίνα συνώ τους λόγους σου , ίνα γνω ακριβώς
lolos intelligam , ct legem tuam ad plenuin cogno- τον νόμον σου .
Star .

Vers. 170. Intrel postulatio mea in conspectu Εισέλθοι το αξίωμά μου ενώπιόν σου , Κύριε.
11: 0 , Dumine. Postulationem Aquila Orationein Το αξίωμα ο μεν Ακύλας Δέησιν εξέδωκεν , ο δε
διxit , etel Symmaclius Supplicationem.. Ει sprius Σύμμαχος Ικεσίων .'Ανωτέρω μεν ούν είπεν, Εγν .
 181 COMMENT. IN PSALMOS. 1182
σάτω , νύν δε, Εισέλθοι· εάν γαρ εγγση , πάντως Aquidem dixit Appropinquet , modo vero Increl.
και εισελεύσεται . Nanı si appropinquaveril, omnino etiam intrabit.
Κατά τα λόγιόν σου εξελού με . Κατά την σο . Secundum eloquium luum eripe me. Juxta sapien
φίαν σου ρύσαι με των πειρασμών, και κατά την in tuam libera me ab offictionibus . Vel :
υπόσχεσίν σου , καθώς ανωτέρω διαφόρως είρηται. Juxta promissionera tuam, quemadmodum et el sil
Και ιδικώς γαρ αυτώ ο θεός επηγγείλατο βοήθειαν. perius dictum est.. Νam privalian Dominus ei pol ..
licilus ſueral, auxilium alique opem suam se illi
prestiturum esse.
Εξερεύξαιντο τα χείλη μου ύμνον, όταν διδά- VERs. 171. Eruclent labia mea hymnum cum do
fuas . Simul ac justiftea
ξης με τα δικαιώματά σου . Εξενέγκοι ύμνον ευχα- εueris me justifcationes tsas.
ριστήριον , όταν διδάξης με τα δικαιώματά σου συνε- tiones luas sapicntius me docueris , hymnum ali
τώτερον, υμνον ιδικώς ευχαριστήριον , υπέρ της quem in gratiarum aclionem , mea cfferant labia :
ευεργεσίας ταύτης. Εύχεται δε τούτο την επιθυμίαν hymnum , dico privatum aliquem qui pro hujus
εμφαίνων . modi acceplis beneficiis in laudem luni, arque ill
gratiarum actionem conscriplus sit. Hoc autem orationis el precum genere suum Propheta omni
bus ardentissimum demonstral desiderium.
ΦΘέγξοιτο ή γλώσσα μου τα λόγια σου. 'Αεί Β Vers. 172. Pronuntial lingua mea eloquia lua .
ταύτα φθέγξαιτο , τούτο μεν μελετώσα, τούτο δε Assidue ea loqualur, ila ul semper eadem , aut
ετέρους διδάσκουσα και μηδέν έτερον ασχολουμένη.. mediter , auι alios docean,, el nulli rei alii va
cem .
" Οτι πάσαι αι εντολαι του δικαιοσύνη . Ευθύ . Quia omnia mandata lua justitia . Bloc est, rc
της εύθυνούσα τον βίον , και ρυθμίζουσα τον άνθρω- clitudo, seu directio ; mandata, inquam , lua bu
πον . Και προλαβών δε είπε: Δικαιοσύνη τα μαρ- manam vitam moderantia . Hujusmodi aulem ser
εύριά σου . mone superius eliam usus est, dicens . Judicia ,
Icstimonia lua .
Γενέσθω η χείρ σου τού σώσαι με, ότι τας εν . VERs. 173. Fiul manns lua, ul salvel me , quia
τολάς σου ηρετισάμην . Τοιουτόν εστι και τούτο , mandala lua elegi. Adveniat, ul salvet nie . Ilujus
οίον και το Γενώ μοι εις θεόν υπερασπιστής . Παρα- modi illud est, quod alibi legimus : Esto mihi in
γενέσθω επί τω σώσαι με • γενέσθω εις το σώ. Deum proleclorem **.
σαι με .
'Επεπόθησα το σωτήριόν σου , Κύριε , και ο Vers. 174. Concupivi salutare luum, Domine,
νόμος σου μελέτη μού έστι . Επεπόθησα την παρά C el lex lua meditnlio mea est . Salulein eam concu
σου σωτηρίαν , ου την παρ ' ανθρώπου βοήθειαν. Διό pivi, quæ a le est, et non humanum aliquod au
και ο νόμος σου μελέτη μου έστιν , ίνα διά ταύτην xilium : atque ideo lex lua meditatio mea est,
δύση με των εχθρών . Ίσως δε και περί της ενανθρω- ut per cani ab inimicorum insidiis ne eripias.
πήσεως του Σωτήρος λέγει : αύτη γαρ σωτήριον του Possunt haec eliam intelligi dicta esse Jc Salvalo
κόσμου παρ'αυτού · 'Ετέχθη γάρ, φησιν , υμίν σή ris nostri incarnatione, quæ quoddam mundi sa
μερον Σωτήρ ' όπερ σωτήριον επεπόθησα ιδείν, ώς lutare a Deo missum merilo appellalur (Nalus
και έν άλλοις ειρήκαμεν" και "Ο νόμος του μελέτη esl enim , inquit, nobis hodie Salvalor " , quod
μου έστιν , ώς τα περί του σωτηρίου τούτου σκια salulare, Prophcla noster videre oplabal : quim
γραφών και υπαινιττόμενος . admodum alibi diximus. Undc merito subdit :
Leu lua meditatio mea esl, veluti quae de hujusmodi sæpenumero loquitur salutari : lamictsi adumbrale
atque obscure admodum illud nobis significet.
Ζήσεται η ψυχή μου , και αινέσει σε , και τα Vers. 175. Vivet anima mea, el laudabil le, el
κρίματά σου βοηθήσει μοι. Ζήσεται την όντως judicia lua adjuvabuni me. Vivel aninia mea veram
ζωήν , ότε απελεύσονται οι τα αγαθά ποιήσαντες vitam, quando qui bona fecerunt, ibunt in vilanı
εις ζωήν αιώνιον , και αινέσει τότε υψηλότερόν τε D æternamn ; et laudabil le lunc sublimius et perfc
και τελεώτερον και τα κρίματά σου τα νοητά βοη- clius. El judicis lua legalia adjuvabunt me, quia
θήσει μου φυλάξαντι ταύτα, και παρρησίαν προξε . ea servavi , et non mediocrem mihi fiduciam præ
νήσει. Τινά δε των αντιγράφων, ζήσαιτο , γράφoυσι, stabunt.. Quaedam vero exemplaria habent optan
και βοηθήσαι , εύχομένου του προφήτου ζήσαι ζωήν lis in moduin : Vival el adjurent, ita 110 precelur
ενάρετον : αύτη γάρ κύριος ζωής και βοηθηθήναι Propheta vivere vilam ex virtute , quæ proprie vita
εις τούτο παρά του νόμου ιθύνοντος , και ρυθμίζον- est : el adjuvari ad lioc a lege, que dirigal eum
τος αυτόν, ως προείρηται. el moderetur , ut predictum est .
"Eπλανήθην ώς πρόβατον απολωλός• ζήτησαν VERS . 176 . Erruvi sicut uris perdita : quære
τον δούλόν σοι , ότι τας εντολάς σου ουκ επελα- serrum tuum, quia mandata lua non sum oblius.
θόμην . Eπλανήθην , ουκ απολέσας την οδών των εν- Erravi , non deperdita ant relicta via mandalurumu

• Psal . Xxx , 3 . " Luc . II , 11

1183 EUTUYMII ZIGABENI 1181
τιordin , sed erravi in Montibus , erralundlus illic Α τολών σου , αλλ' εν τοις όρεσι διαιρόμενος , και τη
degens, huc aliquc illuc pertransiens, dum perse- κακείσε μεταβαίνων , εν τώ καταδιώχεσθαι . Ζήτη
cuiionem siistineo. Quære igitur me, el iterum σόν με , και επανάγαγε εις την προτέραν κατοικίαν,
al priorem Irabitationem reducito, persecutores φιμώσας τους καταδιώκοντας , ότι ουκ ημέλησα των
meos compescens, quia mandata lua non neglexi. εντολών σου . Ή και προσώπων του νέου λαού ποιεί
Vel sermo est ex novi populi persona : Erravi, ται τον λόγον • Eπλανήθην ως πρόβατον απολωλός ,
.

inquit, quasi ovis perdita per rectam religionis μή την ορθήν τρίβον της ευσεβείας βαδίζων, αλλά
sensitam non nnulaus , sed per obliquas quasilan σκολιάς τινας και πολυσχιδείς και φερούσας εις
atque ambiguas vias, que ad perd tionem ferunt. όλεθρον έμαυτώ τεμνόμενος . Ζήτησαν τον δούλόν σου»
Quære serruan luum : Omnia enim , inquit, serviunt Τα σύμπαντα γάρ , φησί , δούλα σά . Ζήτησον , ο ποι
tibi. Quere cum igitur in , o pastor bone , φui juxta μήν ο καλός, ο τιθείς την ψυχήν υπέρτων προβάτων,
evangelicam deperililie ovis parabolain , animam κατά την εν Ευαγγελίοις παραβολήν του απολωλότος
posuisti pro ovibus luis, el we perditam overy ad προβάτου, και συνάγαγε εις την μάνδρας σου . Το δε
ovile tuuni congrrga . Verum quod s: quitur, ad- εξής αντιλέγειν δοκεί . Επιλανθάνεται γαρ ουχ ο
versari vidctur huic sensui. Neque enim oblivisci μήπω μαθών τας εντολάς , αλλ ' ο πάλαι ταύτας μεμα
«licitur mandatorum Dei is qui noncluum ea di licit , 8 θηκώς, ει μή τις αντιχρονικώς ερμηνεύη τα ρητά.
scd qui ca olim edoctus est, nisi quis corlassc 0x επελαθόμην, αντί του, ουκ επιλήσομαι.
lempus hoc in loco posilum esse dicit pro lemporc : Non sum oblilus , hoc est, Non obli
viscar.
Canticum ascensuim . Ωδή των αναβαθμών .
PSALMUS CXIX . ΨΑΛΜΟΣ Ρ1Θ ' .
Quindecim llæc canlica eamdeni prorsus inscri- Πεντεκαίδεκα μεν αύται αι ωδα !. Μίαν δε πάσαι
ptionem liabent, videlicet Canticum ascensuum vel jus. την επιγραφήν έχουσιν · Ωδή των αναβαθμών , και
Caalium interprelem , Canticum ascensionum . Iujus. καθ' έτερον ερμηνευτήν, "Ωδή των αναβάσεων :
modi aulein incriplionem sorlila sunt,quia captivos in τινές δε των αναβαθμών αναγινώσκουσι , περι
Babylone Judæos ascensuros esse prædicunt in Jeru- σπώντες . "Έλαχον δε την αυτήν επιγραφήν, ότι
salem.Continent namqne hujusmodi materiani ,ct tra- περί της έκ Βαβυλώνος προς Ιερουσαλήμ αναβά .
dunt quoniodo illituncin captivilale constituti , Deudi σεως τών εκεί κατασχεθέντων αιχμαλώτων προφη
rogaverint, ac tandem ab eo exauditi, suam palriam τεύουσε · πώς έν θλίψει όντες ικέτευσαν τον θεόν:
receperint.Ειincipiunt quidem a clansore atφuea pre- C και εισακουσθέντες απέλαβον την έαυτών πατρίδα .
cibus, quas ad Deum fuudebani, cuni ea calamitale Και έρχονται μεν από της εν τω θλίβεσθαι κραυγής
premerentur : finem vero halsent qui ad illud tempus και δεήσεως προς Θεόν • συμπερατούνται δε επί την
pertinet, quo integre in p : triam restituti fuerunt. τελείαν εις την Ιερουσαλήμ αποκατάστασιν . Και
Et hoc quidem secundum historiam . Juxla ana- ούτω μεν καθ' ιστορίας • κατά δ: αναγωγήν, έσχον
gogen vero, hujusmodi inscripcionem babent liac τοιαύτην επιγραφήν , ως μάλιστα των άλλων ψαλ.
cantica, quia inter celeros psalmos hujusmodi μών ανάγουσαι τον λαόν του Θεού από της Βα.
præcipue,, Dci populum a Babylone, boc cst,, aa βυλώνος , ήτοι της του παρόντος βίου συγχύσεως ,
εαculi Iujus confusione, alii in passionum atque αιχμάλωτον , εις δουλείαν των παθών ενταύθα κατε .
in affectuum servilule captiνις delinebatur , ad χόμενον, προς την άνω Ιερουσαλήμ. 'Aναγινώσκων
supernam deducunt Jerusalem . Quicunque enim γάρ ταύτας και διαγινώσκων , οίον είχεν εκείνος και
legeril alque intellexerit, quanto antiquus ille λαός έρωτα της Ιερουσαλήμ , και όπως εθρήνει, και
populus lerrestris Jerusalemi lenerelur desiderio , οίας ήρθει προς Θεόν φωνές , και οία έλεγεν ανα
et quomoda lamentabatur, et quales ad Deum γόμενος, και όσα των οδών τούτων , διαθερμαίνεται
cmillelab roces, quænani etiam dicerel verba, και αυτός προς έρωτα σφοδρών της άνω Ιερουσαλήμ.
cum illuc reducerelur, atque ca denique omnia , quae in his canticis continentur : ardentior pro
ſecto et ipse reddetur, el vchementiori amore Nagrabit supernæ ac cælestis Jerusalem .
VERS. 1. Ad Domiuuni cum tribularer clamavi, D ΠροςΚύριονεντωθλίβεσθαι μεεκέκραξα, και
el exaudivit me . In captivitatis scilicet calamitale, εισήκουσέ μου . Έν τη θλίψει της αιχμαλωσίας
quam in Babylone sustinuj. Clainorem autem non και της εκείθεν κακοπαθείας . Κραυγήν δε λέγει την
oris intelligil, sed animæ valde dolentis, el con . εκ κατωδύνου ψυχής και συντετριμμένης και τετα
prilæ , alque ad soluin lleum intentæ , qui solus μένης προς μόνον τον δυνάμενον δύεσθαι, ής ευθέως
cripere hominem polest a periculis. Hujusmodi επακούει Θεός. Προσώπω δε του ευσεβεστέρου μέρους
.

olenim anime clamorem staliup exaudit Deus. οι λόγοι .

Verba autem hæc ex fidelium etiam persona dicta
08 : 0 possunt.
Ver. 2. Domine, eripe animam meam a labiis Κύριε, ρύσαι την ψυχήν μοι από χειλέων αδί
injustis, el a linguu dolosa. lloc esi , quod a Dio κων και από γλώσσης Σολίας . Κράζων τούτο
petüt cum clamaret. Vel loc una cum aliis, quæ ηύξατο ή μετά των άλλων και τούτο. Χείλη δε
inferius postulasse cum videbimus . Per labia au- άδικα τα αδικίαν εις το ύψο ; λαλούντα , ώς εν τω ο3 "
1185 COMMENT . IN PSALMOS. 1186
ψαλμω γέγραπται , ένθα το 'Αδικίαν εις το ύψος A lem injusta, ca intelligit, φur injustitiam in allo
ελάλησαν, και τα των συκοφαντών , και απλώς των loquuntur, quemadmoilun in LXXII psalmo scri
παρανόμων πάντων . Γλώσσα δε δολία ή αυτών του- pliin esi ; vel calumniantiumi, ct iniquorum lo
των , ή των επιβουλευόντων . minun labia . Linguam ctiani del sani corumdem
linguamppellal, wel speciatim insidiatorum
Jinguam
Τι δοθείη σου, και τι προστεθείη σοι πρός γλώσ- Vers . 3. Quid de:ur libi el quid apponalur tibi aa
σαν» δο.liar ; “Ετερο; δ! φησιν ερμηνευτής , Τι δο- linguam dolosam ? Alius interpres reddidit : Quid
Oήσεταί σοι, και τι προστεθήσεταί σοι προς dabitur tibi, et quid apponetur ? Ad ipsuin enim sup
γλώσσαν δολίαν ; Προς γάρ τον ικετεύοντα και προ- plicantem Propheta sirmonern convcriitinterrogans.
φήτης αποκρίνεται πυνθανόμενος Τ! δοθήσεταί σοι qurnam ci defensiv , seu qua:nam dabilur vindicia
και τι προστεθήσεταί σοι αμυντήριον πρός γλώσ- adversus dolosam linguam illami. El significare
σαν ολίαν ; Εμφαίνει δε ο λόγος και ότι δυσκαταγώ- nobis vidolar hoc sermone , vel quod hujusinouli
γιστος αύτη διά πονηρίας υπερβολήν , ή ότι ου lingua ob sumniam suam malignilalem difficillime
χρεια σου αμυντηρίου » αύτη γάρ ή δολιότης αρ- poterit superari , vel quod nulla ei defensione auι
B
κουσα του δολίου τιμωρία . vindicta adversus lalem linguam opus est : Cum
doloso homini dolus ipse satis ampla sil pæna .
Τα βέλη του δυνατού ήκονημένα συν τοις VERS. 4. Sagilla polentis aculæ cum carbonibus
άνθραξι τοις ερημικούς . Και τούτο προς παρη- desolatoriis. Hoc etiain a Propheta ad supplicantis
γορίαν του έχετεύοντος , μη αθυμεϊν υποτιθέμενον. populi consolationem dictum est , cui his verbis
Και γάρ τα βέλη του δυνατού Θεού ήκονημένα sundere nititur, Tristandum ci minime csse , cum
κατά παρανόμων και δολίων μετά ανθράκων έρη- potentis Dei sagitte acutie effecte sint adversus
μοποιών , ώστε τέμνειν, και καίειν, και αφανίζειν iniuos et dolosos , et cum desolatoriis pariter
αυτούς. Βέλη δε και άνθρακας τας διαφόρους τι- carbonibus paralæ , ita ut iniqui ferro cædendi ,
μωρίας ώνόμασεν. 'Ενόησαν δέ τινες δυνατόν μεν atque igne extrendi , el penitus delendi sint. Per
τον διάβολον, ώς κατισχύοντα των ραθυμούντων: sagittas autein et carbones varia suppliciorum ac
βέλη δε αυτού ήκονημένα μετ’ άνθράκων αφανιστι . poenarum genera intelligit. Quidam vero per po
κών τους εμπαθείς λογισμούς, οξέως εισδύνοντας , lenlem loc in loco diabolum significari dixerunt,
και εμπιμπρώντας, και αφανίζοντας την αρετήν · Ianquam invalescentem adversus negligentes atque
ούς και ο Απόστολος βέλη πεπυρωμένα εκάλεσεν . c ineries, et per sagittas cum carbonibus desolatoriis,
Σίτα πάλιν ο λόγος από του έχετεύοντος . cogitationes quascunque passionum alquc aflu .
cluum plenas. Nam el cito sagillarum instar penetrant, el carbonum, hoc est , ardentium prunarum
instar incendunt, et virtutem delent : quasquc ipse etiam A postolus carbones ignis appellavi " . Deinde
rursus sermo est es persona supplicantis populi ( sequitur enim ) :
αμοι , ότι η παροικία μου έμακρύνθη . Η εν VERs. 5. Heu mihi, quia peregrinatio mea prolor
Βαβυλώνι , η εν αιχμαλωσία • αποδύρεται γαρ το gala est. In Babylone niinirom , seu in captivitate,
πολυετές αυτής. cujus nunc diulurnitatem deploral.
Κατεσκήνωσα μετά των σκηνωμάτων : Κηδάρ. Habilavi cum labernaculis Cedar. Habitavi , in .
Μέσον των σκηνωμάτων Κηδάρ' αποκλείεται γάρ quit, in medio tabernaculorum Cedar. Ηanc elenim
και τούτο . Κηδάρ δε χώρα τις έστι παρακειμένη miseriam etiam deplorat. Cedar aulem regio quæ
Βαβυλωνίοις , οικήτορας έχουσα βδελυρούς · εν οίς dam est Babyloni proxima, que habitatores pravos
και αυτούς οι Βαβυλώνιοι σκηνούν έταξαν. Επει δε habebal, Inter hos vero Babylonii Judæos habitare
Κηδάρ σκοτασμός ερμηνεύεται, είκότως θρηνούσιν statuerant . Ει quin Cedar interpretalir obtenebratio ,
οι κατασκηνούντες εν τοις σκηνώμασι του σκο- merilo ii qui inter tenebrarum tabernacula babi.
τασμού. Σκηνώματα δε σκοτασμού και εν τοις πάθεσι D
iant , lamentantur. Possumus aute:n leneliraruin
διατριβή , τοίς σκοτίζουσι τον νούν. tabernaculum appellare, moram illam , ac cousuc
Tudinein , quain quis inter animi affcctus et pas
siones ducit, quc mentem obtenebrant .
Πολλά παρώκησεν η ψυχή μου . Πολλά έτη, Multum peregrinela est anima mea. Mullis annis
πολύν παρώκησεν καιρόν εν τη αιχμαλωσία . ac longo lempore in captivitate pere :rina ſuit .
Μετά των μισούντων την ειρήνην, ήμην ειρη- Vers . 6. Cum iis qui oderant pacem , eram pacificus.
γικός . Μετά των φιλονείκων εκείνων , των της Cuni contentiosis illis hominibus Cedar, pacem age
Κηδάρ ειρήνευον , ουκ άνθιστάμενος αυτούς περί bam, nec pro mundana aut lemporali re ulla eis
βιωτικού τινος πράγματος , αλλά παραχωρών , ως adversabar : quinimo, ut captiviis omnia illis per
αιχμάλωτος . Παιδεύει δε και ημάς ο λόγος τοιού- mitlebam , Docemur autcin his verbis talcs fieri et
τους γίνεσθαι, και μετά πάντων ειρηνεύειν ' ει γαρ nos , cum omnibus scilicet pacem babere. Nani si
μετά των μισούντων την ειρήνην, πολλώ μάλλον cum iis ctiain , qui pacem ipsam oderuill, pacificos

• Κοω . Σι , 20.
1187 RUTHYMII ZIGABENI 1188
nos esse decet, quanto magis cum iis qui paccio A μετά των αγαπώντων αυτήν. Εσόμεθα δε τοιούτοι ,
amaverint ! Erimis autem talcs , si vcluti hospiles εάν ως ξένοι διατρίβωμεν , εάν ως πάροικοι πολι
atque exteri in hoc mundo vixerimus, si lanquam τενώμεθα, μη σφόδρα των παρόντων αντεχομενοι ,
peregrini conversabimur , non contendentes pro μηδ ' ώς ταραμένουσι προστρέχοντες τούτοις .
priesentibus bujus seculi rebus, fieque animum in eis quasi in perinanentibus ac perpetuis rebus poe
nenies .
Cum loquebar illis, oppugnabant me gralis . " Οταν ελάλουν αυτοις, επολέμου με δωρεάν .
Gralis dixit pro sine causa , nullam nimirum oc . " Οταν ελάλουν αυτοίς ειρηνικά, επολέμουν με μάτην ,
casionem habentes , sed leinere omnia aiministran- μηδεμίαν αφορμήν έχοντες , και ουδε τότε εφείδοντο
tes : quod ex eo perspicere licel , quod nec lunc εγώ δε και ούτως ειρήνευον.
parcebant mihi, quando ego pacifice agebam cum
cis .
Canticum ascensurem . Ωδή των 'Αναβαθμών .
PSALMUS CXX . ΨΑΛΜΟΣ PK ' .
VERS. 1. Levari oculos meos in montes , unde ve- " Ηρι τους οφθαλμούς μου εις τα όρη , όθεν
niet auxilium mihi . Hoc cantico ea verba predi- B" ήξει η βοήθειά μου. Αύτη ή ωδή προφητεύει και
cuplur a Propheta , quæ dicturi erant Judæorum έλεγον , αρξάμενοι αναβαίνειν. "Ορη δε λέγει τους
Caplivi , cum ex Babylone discessuri cssent , et ουρανούς διά το ύψος . Εκείθεν γαρ ήλπιζον ελθείν
asccnsuri in Jerusalem . Per montes autcm cælo3 αυτοίς την συνήθη ευήθειαν , παραπέμπουσαν
intelligit , ob summam scilicet eorum allitudinem . αβλαβείς . Είτα και σαφηνίζει τον λόγον .
Illinc elenim sperabanı adveniuruin sibi esse consiletum Dei auxilium, quo ducenle illæsi in patriam
pervenirent . Deinde sermonem suum magis declarat, dicens :
Vers. 2. Auxilium meum a Domino, qui ſecit ce- Η βοήθειά μου παρά Κυρίου του ποιήσαντος
lum et terram. Ab eo qui vere Dominus est . Pro- τον ουρανόν και την γην . Του αληθώς Κυρίου .
priuin cuim Dei esl , ut omnium crealor dicatur, " Ιδιον γάρ το δημιουργικόν του Θεού . Και ημίν ουν,
cum ipsc solus sit, qui possil creare. El nos igi . εάν άρωμεν τους οφθαλμούς της ψυχής εις τον ου
lur si animæ nculos in cælum levaverimus, eosque ρανόν, αποστήσαντες αυτούς των γίνων πραγμάτων ,
a lcrrenis rebus omnibus dimoverimus , divinum ή βοήθεια παρά Κυρίου έσται .
simili modo consequemur auxilium .
Vers . 3. Ne des in commotionen pedem luun , Μη δώης εις σάλον τον πόδα σου , μηδέ νυστά .
eque dormitet qui custodil te. Hoc ad fraternum C ξη και φυλάσσων σε . Τούτο φιλαδελφίας , έκαστον
amorein pertinet , ut unusquisque pro allero eſo εκάστου υπερεύχεσθαι . Μη δώης εις παρατροπήν
fundere ad Deuin preces addiscal. Ne des , inquit, τον πόδα σου, μηδε παρατραπείης της ευθείας,
pedens luum in conimolioneni, hoc est, in Buclua ήτις έστιν ή ενάρετος οδός : μηδε διά τούτο νυστά .
Lionem : ncque a recla virtutum via avcrlaris , no ξαι και φυλάσσων σε Θεός, μή διά τούτο ραθυμήσαι
idcirco ipse etiam Deus , qui le custodire solebat , περί την φυλακήν σου , ώς εξ απροσεξίας ολισθήσαν
dormilct, hoc est , ne ipse etiam negligens videri της . "Η, μη δώης εις σαλευόμενα και ολισθηρά πράγ
po-sit in iis quie ad custodiam luam pertinent : ματα την πορείαν σου, αλλ ' επιβαίνους τρίβου ασφα .
eo quod inadvertenler sis lapsus.. Yel,, ne des iter λούς , ήτις εστίν η έννομος , ευθυπoρείν σε ΚΑ
!110mn in fluctuantia et lubrica negotia , scd tutam ρασκευάζουσα .
jegis ac inandalorum scmitam conscende , quæ
rectum i: er incedentibus præstat.
Pers. 4. Ecce non dormilabil , neque soporabitur, Ιδού ου νυστάξει , ουδε υπνώσει ο φυλάσ .
qui custodit Israel . Dcus euni non negligel , nec σων τον Ισραήλ . Ει απέχεται δηλονότι των ολι
negligenter aliquid erga illum aget, qui per lulain,
tatata , Dp σθηρών , ει ασφαλώς βαίνει , ούτε βαθυμήσει , ούτε
quam diximus , viam incesscrit, el a lubrico seculi αμελήσει (32) . Ισραήλ δε και εμείς νέος, ως πολ
calle abstinucrit . Possumus et nos fideles oinnes , λάκις ειρήκαμεν. Ζήτησαν και εν τω με ψαλμώ ,
dici novis Israel, quemadmodum sæpe alibi dixi- 'Εξεγέρθητι , ίνα τι υπνοις , Κύριε ;
mus, præcipnic in psalmo xlil , ibi : Exsurge, quare
obdormis, Domine ?
VeRs. 5. Dominus custodiel le, Dominus protectio Κύριος φυλάξει σε, Κύριος σκέπη σοι , επι χεί .
lua ad manum dexteram luam . Dominus le hoc ρα δεξιάν σου . Κύριος φυλάξει σε ούτως βαδίζοντα ,
pacto incellentem custotliet , Dominus protectio Κύριος σκέπη σοι παρά την δεξιάν σου χείρα , του
cibi eril, jixla manum desteram illam , hoc est , τέστι παραστάτης, σκεπαστής, σκέπων σε πρά »

Variæ Iccliones .

(32 ) Nii.ira: Θεός , ει απέχεται Ισραήλ .

 1189 COMMENT. IN PSALMOS . 1190
τουτα αγαθά • ή, σκέπη σοι δια πράξεις σου δε- Aadjutor: tibi erit in bello. (Solent enim, qui alicuein
ξιάς . prolegunt illius dexlerx assistere.) Vel : Proieclio
111a ad dexteras actiones liias : prologens nimirum
te bona opera facientem .
"Ημέρας ο ήλιος ου συγκαύσει σε , ουδε ή σε- Vers. 6. Per diem sol nor urel le, neque luna per
Τήνη την νύχτα . Τοσαύτην σου ποιήσεται πρόνοιαν , noctem . Tantam cui curam boabebii, ul ncque so
ως μηδε ταύτα εάσαι παρενοχλήσαί σοι. Προς έμφα- lem , aut lunam permillal libi perlusbalionein ali
σιν δε τούτο είπε της άκρας επιμελείας. Είκός δε quam inferre : quod dixit, ut summum erga lioni
αυτούς και τοιαύτης απολαύσαι χάριτος . Συγκαίειν jiem Dei sludium cssc demonstrarel. Verisinile
δε λέγουσι και την σελήνην τα σώματα , ου μόνον est autem antiquum populum prædicto temporc
υγράν ούσαν , αλλά και θερμήν· ή , ο ήλιος ου συγ- hanc gratiam a Deo ſuisse conseculum . Lunam
καύσει σε , ουδε η σελήνη , βλάψει δηλονότι. autem urere dixit, juxta aliquos, co quod non bu
mida sit tantum , sed etiam calida. Vel sol non urel le, neque etiam luna lædel le . Urere enim di
xit pro lædere.
Κύριος φυλάξει σε απο παντός κακού , φυλάξει Vers . 7. Dominus custodiel le ab omni malo, cu
την ψυχή σου ο Κύριος . Πολλάκις τούτο λέγει, B slodiet animani 1ιαι Dominus . Eamdem saepius
βεβαιών τον λόγον και υποτρεπόμενος εις το βαίνειν repetit sententiam, serimonem confirmans , et divium
ορθώς πόθω της εκ Θεού φυλακής · ή , φυλάξει το protectionis desiderio nos exhorlans, lll per re
σώμα σου από παντός κινδύνου , και την ψυχήν σου , clam , quam diximus, virlulum semitain inccdamus.
Vel : Custodiel corpus luum et animam luam ab
omni periculo.
Κύριος φυλάξει την είσοδόν σου και την εξc- VeRs . 8. Dominus custodiel introilum tuum et
δόν σου . Την αναστροφής σου , την πολιτείαν σου, erilum luum . lloc est, conversalionem el vitam
τον βίον σου · ή και άλλως , τήν τε εις τον βίον τού- luam. Vel ingressum in hanc vilam, cl cxilum er
την είσοδον , και την εξ αυτού έξοδον " ή και πάντα ea. Vel omnem vilam , qnæ in ingressu atque in
τον βίον . Έν εισόδους γαρ ούτος και εξόδους καθο- exilu perspicitur.
ράται .
Από του νυν και έως του αιώνος . Και εις το Ei nunc el usque in saculum. Hoc csl el in ſulu
εξής : η και έως του αιώνος της ζωής σου. ruin vel usquc in seculum vilæ luie .
Ωδή των 'Αναβαθμών . Canticum ascensuuni .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΚΑ ' . C PSALMUS CXX1.
Ευφράνθην επι τοίς ειρηκόσι μοι , Είς οίκον Κυ- VERS . 1. Lalalus sum in his , quæ aicla sunt miki ,
ρίου πορευσόμεθα.Τούτο έλεγον οδεύοντες, και προ- In domum Domini ibinus. Hujusmodi verba dice
κόπτοντες μετά περιχαρείας . bant, cum incederent, el proficiscerentur cum
Raudio .
"Εστώτες ησαν οι πόδες ημών εν ταις αυλαις VERs . 2. Slanles cranı pedes nostri in aulis quis,
σου, Ιερουσαλήμ. Ακουσάντων ημών , ευθύς έστω- Jerusalem . Cum pradicta audissemus verba , pedes
τες ήσαν εν ταις αυλαίς σου τη δοκήσει» έδοξα μέν nostri illico slantes erant in aulis Jerusalem ,
γάρ εστάναι εν αυταίς , ούτω της σφοδράς επιθυμίας opinione scilicet, scu reputatione nostra . Visus
παρασκευασθείσης . enim nibi sum illic consistere, ila animo imagina
lus, ob vehemens patriæ desiderium .
Ιερουσαλήμ οικοδομουμένη ως πόλις. Ω Vers . 3. Jerusalem ædificata , ut civilas . O Jea
Ιερουσαλήμ οικοδομουμένη ως πόλις πάλαι κυ- rusalem , que olim , με vera civilas constru
eta es.
ρίως.
Ης η μετοχή αυτής επί το αυτό. Καθ' έτερον D Cujus participatio ejus in idipsum. Vel juxta
δε ερμηνευτήν , " Ης η συνάφεια ομού , τουτέστιν , alium interprelem : Cujus contiguilas simul esi ,
" Ης τα μετόχια , τα συναφή οικοδομήματα ομού , διά boc est, Cujus participationes atque habitationes
το πλήθος των οικούντων . ob inhabitantium multiludincm contiguæ atque in
unuin connerie suni. (Naro quod ait ; in idipsum ,
idem est , quod una, aut simul.)
'Εκεί γάρ ανέβησαν αι φυλαι , φυλαι Κυρίου. VERS . 4. Illic enim ascenderunt iribus , tribus
Τούτο μέγιστον εγκώμιον αυτού ποιείται. Ούχ ούτω Domini. Hoc ad maximam Jerusalem laudem di
γάρ έχοσμείτο το μεγέθει και τους οικοδομήμασιν, clum est. Neque enim adeo magnitudine sua , ant
ώς τη πάσας τας φυλάς Ισραήλ τρις εκεί συλλέγε- adiliciorum structuris ornata eral, quantum una
σθαι εκάστου έτους εν ταις δημοτελέσει πανηγύ- bac re, quod universt tribus populi Israel , ler in
ρεσιν, εν τω Πάσχα , εν τη Πεντηκοστή , και εν τη anno , illuc congregabantur, quando folus populus
Σκηνοπηγία. Εκεί γάρ, φησίν , ανέβησαν πάλαι προ in unum conveniebat ; in Paschale nimirum , in
της αιχμαλωσίας , έχει συνελέγοντο. Φυλάς δε Κυρίου Pentecoste, atque in Scenopegiis . Illuc igitur olim
 EUTIIYMII ZIGABENI 1192
1191
ante captivitatem ascenderunt tribus Israel, illuc Α ταύτας ώνόμασεν, ώς λαόν αυτού , ως υπ' αυτού τε
congregabantur. Domini aulem iribus eas appella- ταγμένας .
vil, lanquam peculiarem Dci populuio, vel tanqualis
Tribus a Deo ordinalas.
Testimonium ipsi Israel. Quc res, inquit, demon- Μαρτύριον το Ισραήλ . Απόδειξις τω λαώ της
stratio quædam est non vulgaris ipsi Israelilico περατωθείσης υποσχέσεως του λαού , ότι έπληθύνθη
populo, divine promissionis , que tinenm suum jam το σπέρμα του Αβραάμ, και την γήν της επαγγελίας
, ,
est consecula. Nam et multiplicalum est semen έκληρονόμησεν . " Η διαμαρτυρία τω λαώ. Διεμαρτύ
Abraham , et promissionis terram oblinuit. Vel ρατο γάρ αυτω ο Θεός εκείσε συλλέγεσθαι κατά τους
contestatio hæc fuit populo Israel . Contestalus est ειρημένους καιρούς. Η δε σύνταξις ούτως • Εκεί
autem Deus, quod aliquando, el certis temporibus ανέβησαν φυλαι, περιττεύοντος του γάρ . Ανέβη
illic essent congregandi. Ordu est : Illuc ascenderunt σαν, φησίν , διά μαρτύρια και κελευσιν, ήγουν, κα •
iribus, et quæ sequuntur , ita ut abundel diclio τα κελευσιν θείαν .
enim (et quod ail : Testimonium ipsi Israel, defectivus cst sermo. Subintelligenda enim est dicuo,
juxia) , ul sit serisus, quod illuc ascenderunt justa contestationem et divinum mandatum , a Dco uliin
factum ipsi populo.
Ad couplendım nomini Domini. Hoc esl , ut per B Του εξομολογήσασθαι τα ονόματι Κυρίου .
divinum culium a lege ordinatum , condignas Deo
"Επί τη ευχαριστήσαι διά της νενομοθετημένης
λατρείας .
gratias agerent. " Οτι εκεί εκάθισαν θρόνοι εις κρίσιν . Ιδού και
Vers. 5. Quin illic collocalæ sunt sedes in judi
em Ilic elenim άλλο της Ιερουσαλήμ εγκώμιον . Εκεί γάρ, φησιν,
cium . Ecce alia laus urbis Jerusal :
stabiliti sunt, inquit, regales throni ad populum ιδρύνθησαν θρόνοι βασιλείας , εις το κρίνειν τον
λαόν.
judicandum . Θρόνοι επ' οίκον Δαβίδ . Εν τω οίκω Δαβίδ, εν
Sedes super domum David , lloc est, Ju domo ,
τοίς ανακτόρους Δαβίδ • η το πρώτον μεν θρόνοι ιε
.

scu in palatio David ; sel prin : o loro sedes sacer

dotum dixil, secundo autem loco regias sedes. ρέων, το δεύτερον δε θρόνοι βασιλέων .
'Ερωτήσατε δή τα εις ειρήνην την Ιερουσα
VERS. 6. Interro gate quae ad pacem sunt ipsam
Jerusalem. Ad ipsan, inquit, Jerusalem pacifca λήμ. Προσαγορεύσατε αυτήν ειρηνικά , ότι Ειρήνη
, , σου , ειρήνη τω λαώ σου • του λοιπού γάρ ειρήνην
loquimini verba. Pax scilicet sit libi ; pax populo.
έξει βαθείαν και χαράν . "Ετερος δε ερμηνεύς , Ασπά
Deinceps eleviin immensam , alqne, ut ita dicam ,
profundam pacem babebit el gaudium . Alius vero C σασθε αυτήν, είπε .
interpres : Salulale eam , dixit.
Ei abundantia diligentibus le. Et abundabunt Και ευθηνία τους αγαπωσί σε . Και ευθηνήσουσιν
non lui tantum cives, seid vicinæ etiam gentes , quæ ουχ οι πολιταί σου μόνον , αλλά και των πέριξ εθνών
Ic diligunl. Prophetiain aulem continent hæc verba . οι αγαπώντές σε . Προφητεία δε και τούτο .
VERs . 7. Fiat pax in circule lua . Alius autem inte Γενέσθω δη ειρήνη εν τη δυνάμει σου. Καθ'
terpres in futuro dixit, Fiet. Per virtutem aulem , έτερον ερμηνευτήν, Γένοιτο ή γενήσεται . Δύναμιν
δ: αυτής λέγει τους στρατιώτας αυτής, ών ειρήνη
ipsos Judaici populi milites intelligil, quibus cer
lissima crit pax , si bellum , aut bostem nulluin ha το μή μάχεσθαι , μηδε έχειν πολέμιον .
buerint.
El abundantia in turribus tuis . Alius eliain inter- Και ευθηνία εν τοις πυργοβάρεσί σου . "Ετερες
pres , Ei diviliæ in regiis tuis,disil; ct alius : In seplis δέ φησι. Και πλούτος εν τοίς βασιλείοις σου :
luis. Illud etiam sciendum est , quod in Græca le- άλλος δε, 'Εν τοίς περιβόλοις σου . Πυργόβα οις γαρ
ctione non in lurribus simpliciter legimus, sed in το οχυρώτατον τείχισμα.
tuprobápesi : qua dictione boc in loco menia lur
ribus circumsepla ac munita intelligimus. D
Vens. 8. Propler fratres meos , el proximos meos "Ένεκα των αδελφών μου και των πλησίων
loquebar pacem de te. Prophelæ verba sunt ad μου ελάλουν δή ειρήνην περί σου. Τούτο προς
ipsain Jerusalem. Propter cognalos, inquii, meos αυτόν ο προφήτης φησίν ότι Διά τους συγγενείς μου
Israelilas, et propter tribiis ejusdem populi, ro- τους Ισραηλίτας , διά τας φυλάς του Ισραήλ, ηύχο
gabam pacem pro tc : ut illi nimirum in pace μην ειρήνην υπέρ σου • ίνα , εν ειρήνη διάγοντες ,
degentes et Deuni sunon colerent , et pro acceptiς λατρεύωσι και ευχαριστώσι τω Θεώ.
beneficiis condignas ei gratias agerent.
Veks. 9. Propler domum Domini Dei nosiri, qure • " Ενεκα του οίκου Κυρίου του Θεού ημών εξε •
sivi bona libi. Propler sacrum Dei templum , quod ζήτησα αγαθά σοι. Δια τον ναόν τον εν σοι εξεζη.
in le constructiim esl , tranquillitalein alquc τησάμην σοι γαλήνης και ευετηρίαν· ίνα την oi
abundantiam tibi sluiliose quæsivi : ut proprium κείαν απολάβης ευπρέπειαν, και νενομισμένην λα
ilicet alque antiquum decorem recuperares et τρείαν.
vinum cultum lege constitutum.
 1193 COMMENT . IN PSALMOS.
1194
Ωδή ατών ναβαθμών . A Canticum ascensuum .
.
ΨΑΛΜΟΣ PKB. PSALMUS CXXII .
Προς σε ήρα τους οφθαλμούς μου, τον κατοι VERS. 1. Ad te levavi oculos meos, qui habilis in
κούντα εν τω ουρανό . Και ούτο: έτι οδευόντων οι cælo . Ex ejusdem populi persona proficiscentis in
λόγοι . Κατοικείν δε ο Θεός εν τω ουρανώ λέγεται, patriam, legenda suntInec verba. habitare aulent
ώς ταίς έχει καθαραίς και αγίαις δυνάμεσιν επανα- Deus dicitur in cælo, veluti qui in sanclis ac
ταυόμενος . Και γάρ και περί των επί γης αγίων εί mundissimis angelicis virtutibus , illic in cælo ba
ρηκεν . 'Ενοικήσω εν αυτοίς , και εμπεριπα- bitantibus, requiescit. Νam et de sanctis, qui in
τήσω . lerra sini, dictum leginjus : Inhabilabo in eis , el
inambulabo " .
Ιδού ως οφθαλμοί δούλων εις χείρας των κυ VERS . 2. Ecce sirul oculi servorum ad manus
ρίων αυτών , ως οφθαλμοί παιδίσκης εις χείρας dominorum suorum , sicul oculi ancillæ ad manus
της κυρίας αυτής ούτως οι οφθαλμοί ημών dominæ suæ, ‘ ila oculi nostri ad Dominum Deum
προς Κύριον τον Θεόν ημών , έως oύ οικτειρήσαι ποείτum, donec miserentur nostri. Ηac servorum
ημάς . Διά του τοιούτου παραδείγματος των δούλων atque ancillaruin co: paratione, seu exemplo, illud
και της δούλης τούτο δηλούσιν, ότι και προς αυτόν B significare volunt , quod ad Deum assidue et con .
ορώσι , και διηνεκώς , και ουδαμόθεν ετέρωθεν έχου- slander aspiciunt , quodque nullam aliunde habent
σιν αντιλήψεως ελπίδα , και ουκ αποστήσονται έως auxilii spem , quinimo et quod nunquam desistent,
ου οικτειρηθώσι. Το δε, Οικτειρήσαι ευκτικού μεν δoμec misericordian consequentur . Yerbuum au
έχει σχήμα , σημασίαν δε μέλλοντος , αντί του οι- tem , Miserealur, tametsi oplantis modum teneat,
κτειρήση. Τινές δέ φασι προσπαρειλήφθαι της futuri tamen significationern label pro, Miserebitur .
δούλης το παράδειγμα εις επίτασιν διαθέσεως : Quidam eliam dicunt aucillæ comparationem idco
πλέον γάρ των δούλων αι δούλαι τούτο ποιούσιν , ώς appositam fuisse , ut majorem affectionis inlen
ασθενέστεραι . sionem in Deum ostenderent. Magis elenim id
fieri solet ab ancillis, utpole infirmiori sexu , quam
a servis.
"Ελέησον ημάς , Κύριε , ον ημάς, ότι επί ne, miser
πολύ επλήσθημεν εξουδενώσεως. Φαυλισμού , quia malium τεpleti sumus Domiction
VERS . 3,4. Miserere nostri,despe ere nostri,
e . Cont empoυ ,
ονειδισμού , παρά τε των αιχμαλωτευσάντων , και των inquit, atque opprobrio ab iis albicimur, qui nos
γειτόνων ημίν , πονηρών , έφηδομένων ταις συμφο- fecere captivos, alque a pravis etiam vicinis, qui
ραις ημών και των άλλων εθνών δι' ών εβάδιζον : C calainitatibus nostris delectantur : vel ab aliis
θερμότητος δε ο διπλασιασμός του Ελέησον . Ικε- gentibus per quarum regiones in patriam incede
τεύουσιν ούν ελεηθήναι διά τούτο, και τάχιον αποχα . Jiani. Repelilio aulein illa verbi Miserere, ardorem
ταστήναι εις την πατρίδα .
quemdam animi demonstrat ; supplicant igitur ea
ratione misericordiam a Deo consequi, et celerius
reslilui.est anima noslra. Prædicta sci
patriam repleta
in Amplius
Επι πλείον επλήσθη η ψυχή μου . Της ειρημέ-
νης εξουδενώσεως . licet despectione.
Το όνειδος τοις ευθηνούσι , και η εξουδένωσις Opprobrium abundantibus , et despectio superbis.
τοίς υπερηφάνοις. ' Αντιστραφείη, δηλονότι , εις Subaudi verbum Obvenial . Obveniat igitur oppro
ταπείνωσιν και παίδευσιν , ίνα μή διά το ευπραγείν brinum et despectio ad humiliationem scilicet
και υπερηφανεύεσθαι κατεπαίρωνται των δυσπρα- atque cruditionein eorum, ne, dum prospere omnia
γούντων , και τεταπεινωμένων . Αρμόζει δε ο ψαλ- eis succedunt et superbi sunt , exiollantur inde ,
μός και τους οδεύουσι προς την άνω Ιερουσαλήμ, alque eleventur adversus humiliores alque infor
και επηρεαζομένους υπό ορατών και αοράτων έχ- D tumalos homines . Congruit etiam hic psalmus iis
θρών .
omnibus qui ad supernam ambulant Jerusalem ,
quique a visibilibus atque ab invisibilibus ladun .
dur inimicis .
"Ωδή ομοίως . Canticum ascensuum.
ΨΑΛΜΟΣ ΡΚΓ' . PSALMUS CXXIII .
Ει μη ότι Κύριος ήν εν ημίν , είπατω δή Ισ- Vers. 1-4. Nisi quia Dominus eral in nobis, di
ραήλ , ει μή ότι Κύριος ήν εν ημίν εν τω έπα- cal sane Israel, nisi quia Dominus erut in nobis,
γαστήναι ανθρώπους εφ' ημάς , άρα ζώντας αν cum exsuryerent homines in nos, sane vivos deglu
κατέπιον ημάς . Ταύτα ήδη επανελθόντων εις την lissent nos . Hæc verba ex eoruni persona prolala
πατρίδα τα βήματα ευχαριστούντες γάρ παρακε- sunt, qui jarin reversi erant in Jerusalem . Aguni
λεύονται τω λαώ λέγειν · ότι εν τώ επαναστήναι enim gratias Deo, alque hortantur universum po
τινας καθ' ημών επανελθόντων : τα πλησιόχωρα γάρ puluin , ul cum eis dical : 0110d cum quidam live

» Loviι . ΧΧνι, 12 ; Cor. νι, 16.

PATROL. GR. CXXVIJI .
38
1195 EUTIIYMII ZIGABENI 1196
Sles adversus eos, modo ex captivitale revers0s , A Εθνη τούτων επεστράτευσαν, μήπω τειχισθείσης της
consurrexissent ( vicinæ enim genles contra cos Ιερουσαλήμ : ει μη, διότι Κύριος ήν εν ημίν, εδρύ
bellum moverant, cum nonduni munita essel Je- σθημεν, άρα ζώντας αν ημάς κατέπιον υπό φθόνου .
rusalem ), Nisi crepli, inquiunt, fuissewus a peri- Εμφαίνει δε ο λόγος την άγαν ταχύτητα της πανω
culo, ea ratione quia Dominus eral in nobis, præ λεθρίας : τινές δε το, ότι παρέλκον ερμηνεύουσιν.
.

summa sane lilc invidia , vivos nos omnes deglulissent. lloc aliteni figuralo serwione Propheta
summam imminentis ruinæ celeritatcm denotavit. Quidam ctiam aiunt dizzjonc ! , quia, boc in loco
abundare .
Cum irasceretur furor eorum in nos, sane aqua Εν τω οργισθήναι τον θυμόν αυτών εφ ' ημάς ,
demersissel nos . Per aquam vehementem liostium άρα το ύδωρ αν κατεπόντισεν ημάς . " Ύδωρ λέγει
impetumintelligit, qui idcirco ira ac furore per- την ρύμην αυτών, και σφοδράν κίνησιν οργισθέντων ,
.

cili erant, quod Judæorum populus ſuissel ju pa- διότι πάλιν απέλαβον την πατρίδα . Το δε άρα , συλ
triain restitutus . Dictionero autem sane, posuit, λογιστικών αντί του λοιπόν, και ντως .
pro cælerum , seu etiam pro rere.
VERs. 5. Torrentem pertransivil anima nostra . Χείμαρρεν διήλθεν η ψυχή ήμών . Χειμάρρω
B
Vehemenlem atque inordinalum hostium impelum παρεικάζει την οξείαν και άτακτον και πάν το προσ
Tuonientaneumque el owne obvium secum rapien- τυχόν παρασύρουσαν και πρόσκαιρον φθοράν αυ
lem, turgido torrenti comparat, quemadmodum et των , ώσπερ και ανωτέρω υδατι . Διήλθε δε , αντί
superius aquæ comparavit. Perlransisse aulein Διεπέρασε , διέφυγεν η ψυχή ήμών , ήγουν ημείς ,
dixit pro Pretergressam esse atque elogisse . από μέρους το όλον .
Anima cliam nostra disit, pro Jpsi nos, veluti a
parle lolum significans.
Sane pertransiil anima nostra aquam intolera. "Αρα διήλθεν η ψυχή ήμών το υδωρ το αυ
bilen . Vere cam prelergressi sumus, atque in se- πόστατον . " Οντως διεπεράσαμεν, εν ασφαλεί γεγο
curitate nunc consistimus. ναμεν.
Yers. 6. Benedictus Dominus, qui non dedil nos Ευλογητός Κύριος , ος ουκ έδωκεν ημάς εις
in prædam dentibus eorum . Per denles , et feritalen θήραν τοϊς οδουσιν αυτών . Διά των δόντων την
€elt potentiarn hostium denotavit ; quasi avidi θηριωδίαν και δύναμιν αυτών ενέφηνε , μονονουχί
viderentur , ut
ul ipsus etiam vivos homines deglu- καταπιείν ζωντας γλιχομένων .
lirent,
VERS . 7. Anime nostra , sicut passer, erepla est de C Η ψυχή ήμών ως στρουθίον ερρύσθη έα της
laqueo renanlium : {aqueus contritus est, el nos παγίδος των θηρευόντων : η παγίς συνετρίβη , και
liberali sumus. Quemadmodum hostium vires ac ημείς ερρύσθημεν . " Ωσπερ εκείνων ενέγηνε την
feritatem denotavit ,, indignationeque etel potentia Ισχύν, και θηριωδίαν , θυμώ και δυνάμει καθωπλι
armalus eos esse docuit , ita etiam populi debili- σμένων, ούτω και την τούτων ασθένειαν . 'Αοθενές
talem deciaral, passeri illum cumparans. Est el- γάρ και ευάλωτον το στρουθίαν , Παγίδα δε λέγει
enim passer inlirmissimum quoddan animal, et τας ενέδρας και μηχανές αι συνετρίβησαν, και διε
caplu facillimum . Per laqueos vero insidias eorum λύθησαν.
varias, ac machinationes intelligit, quas omnes
contrilas esse dicit ac dissolutas.
VERS . 8. Adjutorium nostrum in nomine Donini, "Η βοήθεια ημών εν ονόματι Κυρίου , του actή.
qui fecit coclum el terram . Non in corribu s, ne- σαντος τον ουρανών και την τήν . Ουκ εν άρμα
que in equis, aut in hujusmodi viribus , quemad- σι, και ίπποις , και τοιαύτη δυνάμει , ώς εν τω ις'
modum in psalmo xix prædictum est , sed in no- ψαλμω προείρηται , αλλ ' εν τω ονόματι Θεού, του
mine Domini, qui vere Deus est. Hoc est, adju : orium D όντως Θεού , εν τω ονομάζειν και επικαλείσθαι αυ
Hostrum in sola Dei invocatione consistit : dum τον • η εν τω Κυρίω κατά περίφρασιν . 'Aρμόζει δε
scilicet vel Deum illum appellamus , aut alio modo και ψαλμός και πάσι τοις κατά θείαν πρόνοιαν ελευθε
eum invocamus. Vel, in nomine Domini circum- ρουμένους πειρασμών .
loquendo dixit, pro In Domino. Congruit elian bic psalmus iis omnibus qui divina providentia
a lentalionibus el a calamitatibus fuerint liberali .
Canticum ascensuum . 'Ωδή ομοίως .
PSALMUS CXXIV . ΨΑΛΜΟΣ ΡΑΔ' ,
VERS , 1 , 2. Qui confidunt in Domino, sicut mons Οι πεποιθότες επί Κύριον , ως όρος Σιών . Ακό
Sion .. Hic psalmus optine consequitur ad prace- λουθα τους προλαβούσι τα του π. ροντος ψαλμού και
dentes, el gratiarum actiones continet, pro libe- υπέρ της απαλλαγής των πολεμίων ευχαριστήρια .
ratione ab inimicis. li , inquit , qui confidunt in "Ως το όρος το Σιών, απερίτρεπτοι, ακαθαίρετοι ,
Domino, erunt sicut sons Sion : constantes vimin espadels.
Tun , incomplulnbiles, el securi.
Non commovebilur in sæculum , qui habitat in Ου αλευθήσεται εις τον αιώνα και κατοικών
 1197 COMMENT. IN PSALMOS. 1138
Ινουσαλήμ. Ου περιτραπήσονται , ουκ εκπεσούν- A Jerusalem . Qui Mabitant in Jerusalen» , in seenlant.
ται οι κατοικούντες Ιερουσαλήμ εις τον αιώνα , looc est per 10lum saculum delerminalum , nor
αντί του , παρ ' όλον τον αιώνα τον αφωρισμένον. everlenlur , ncc decident. Propric autcin hiuc Pro.
Κυρίως δε λέγει περί των κατοικούντων την άνω pholæ verba ait eus pertinent, qui in siperna ao
Ιερουσαλήμ : εκείνος γάρ ουδέποτε σαλευθήσονται : cælesti babilant Jerusalem . Illi elcnim nunquair
έως δέ τού αιώνας του ορισθέντος εις σωτηρίαν αυ- commovebuntur.
της, ως είρηται.
"Ορη κύκλω αυτής, και ο κύριος κύκλω του Monies in circuilt ejus , et Dominus in circnino
λαού αυτού από του νυν και έως του αιώνος . populi sui, et nunc et usque in sæculum . Maximom
eliam , inquil, securitalem habet ob montes qui in
circuitu ejus sunt , verum illa pra:cipua est ominium
securitas, quod Dominus eam custodit. Idcirco, qui
Deesl in MS . Grrrca ad versiculum illic habitant non commovehuntur, usque in srca
animadversio.
lum . In sæculum , inquam , quod ad ipsius Jeru
salem salviem jani a Deo Jelorminatum est, ut
B disimus .
"Οτι ουκ αφήσει Κύριος την ράβδον των αμαρ- VERs . 3. Quia non dimillet Dominus virgam pec
τωλών επί τον κλήρον των δικαίων . Αιτίαν calorum super sortem justorum, Causati reddit
λέγει της εκ Θεού φυλακής . Αμαρτωλούς δε λέγει divine custodiæ . Per peccatores aulem , impios
τους ασεβείς και παρανόμους , οποίοι είσι και οι δαί- atque iniquos omnes intelligit, quales eliam ipsi
μονες ράβδον δε αυτών την βασιλείαν αυτών , και τα sunt dæmones. Per virgam vero, eorumdem re.
όπλα• δικαίους δε τους εν νόμω βιoύντας . gnum aut potentiain intelligit ; justos vero cos ap
pellal, qui secundum legem vivunt.
Όπως ω μη εκτείνωσιν οι δίκαιοι εν ανομίαις Ne ezlenilant justi ad iniquitatem manus suas.
χείρας αυτών. "Ινα, τοιαύτης απολαύοντες παρά Justos Deus sua hac custodia et protectione frui
Θεού φυλακής, μη άφωνται παρανομίας, αλλά θερα- voluit , ut iniquuum aliquid non allingant, sed be
πεύωσι τον ευεργέτην. nefaciorem colant.
'Αγάθυνον , Κύριε , τοις αγαθούς και τους ευθέ VERs. 4. Benefac, Domine, bonis, el reclis corde.
σι τη καρδία. Εις ευχήν τον λόγον ο προφήτης κα- Sermonem suum Prophela in orationem conclusil.
τέκλεισε λέγων · 'Aγαθά ποίησον, Κύριε , αγαθά δος Bona , inquit, facilo, Dowine, et bona dalo homi.
τους αγαθοίς ανθρώπους, και τοις άδιαστρόφους την Cnibus bonis et reciis, qui non pervers0 aut dolo90 ,
καρδίαν, τοίς αδόλους, και απονήρους . sed simplici sunt corde.
Τους δε έκκλίνοντας εις τας στραγγαλιάς VeRs. 5. Declinanles aulem in lortuosilales, adducet
απάξει Κύριος μετά των εργαζομένων την ανο Dominus cum operantibus iniquitatein . In lortuosi
μίαν. Εις διεστραμμένα , εις σχολιότητας τους lates, hoc est, in perversa atque obliqua, flujus •
τοιούτους απάξει εις κόλασιν παραδώσει τιμωρία : niodi enim homines adducel Deus ad pænas , el
ή απώσεται ως ίσους τους παρανομούσι. perpetuis eos tradet suppliciis ; vel repellet eos
tanquam iniquis bominibus similes.
Ειρήνη και τον Ισραή... Είη δηλονότι. 'Aρμόζει Pas super Israel. Subaudiendum est rerbum ,
δε και ούτος ο ψαλμός τους κατοικούσι την υψηλήν εit. Congruit etiam hic psalam us iis qui in excels:
και ακαθαίρετον Εκκλησίαν , ής κύκλιν οι υψηλοί 21que inconiniutabili Ecclesia habitant, in cujus
δ.δάσκαλοι τειχίζοντες αυτήν , και φυλάττοντες, και circuitu sunt sublimes doctor munientes ninj
ο Χριστός κύκλο του λαού αυτού . rua el custodientes eam , et Christus eliam in cir.
cuitu populi sui.
"Ωδή όμοίως . Canticum ascensuum .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΚΕ' . PSALMUS CXXV.
Εν τω επιστρέψαι Κύριον την αιχμαλωσίαν Vers. I. Cum converleret Dominus capripilalein
Σιών , εγενήθημεν ωσεί παρακεκλημένοι . Και Sion, facti sumus sicul consulali. Hic psalmus cliam
ούτος ο ψαλμός ακόλουθα τη προ αυτού φθέγγεται : consequenlein ad procedentes materiam continet.
επιστροφήν μεν λέγων, την εις την πατρίδα Σιών, Per conversionem eniin Propheta reditum ac re
αποκατάστασιν αυτής των τέκνων · ούτοι γάρ ή αιχ- stitutionein intelligit in patriam, : cujus patria
μαλωσία αυτής παράκλησιν δε την ανάκλησιν και filios, hoc est, cujus populum in captivitale olim
ψυχαγωγίαν. Επιστραφέντες , φησίν , εις την πα- constitulum , captivitalem Sion appellavit. Per con
τρίδα, εγενόμεθα λίαν παρακεκλημένοι • το γάρ solationem vero, refrigerium intelligit. Reversi,
ώσει επίτασις έστι της παρακλήσεως • ως το, 'Ως inquit, in patriam valde refrigerati sumus, Nana
αγαθός ο Θεός το Ισραή ... " Η εγενήθημεν ώσπερ Græca dielio iusei, pro qua interpres reddidit , si
οι παρακεκλημένοι, τουτέστιν εν ευθυμία. cui, non solum hanc significationem babel, sed
interdum ponilur pro quam, id est, pro valde, quemailuodui ci alibi : Quam bonus Deus Israel sol,
35.51 Psal . 1.ΣΧιι, .
1199 EUTHYMII ZIGABENI 1200
ulrobique enim eadem babelur dictio. Vel , Facli sumus quemadinudum consolali, hoc est, in gaudio
ſuimus atque in lalicia.
Vers. 2. Tunc repletum est gaudio os nostrum . A Τότε επλήσθη χαράς το στόμα ημών . Χαρμο
Hoc cst, jucundis ac lalis verbis, qux summum ani- σύνων ρημάτων, δηλούντων την χαράν της ψυχής .
mæ gaudium significabant.
Ei lingua nostra exsullalione. Idem repetit ; Και η γλώσσα ημών αγαλλιάσεως . Το αυτό
prædicit autem qua futura erant , veluti jain ſa- λέγει • προαγορεύει δε τα μελλοντα , ώς ήδη γενό
cla , μενα.
Tunc dicent inter gentes. Tunc ii qui In gentibus Τότε έρoύσιν εν τοις έθνεσι. Ερoύσιν οι εν τοις
sunt, dicent ; vel simpliciter, gentes visa ad . έθνεσιν. "Η απλώς έρoυσι τα έθνη ,. έωρακότα την
wiranda populi restitutivne cum admiratione di- παράδοξον αποκατάστασιν ημών, και θαυμάσαντα .
ceni :
Magnificavil Dominus facere cum eis. Hæc sunt "Εμεγάλυνε Κύριος του ποιήσαι μετ ' αυτών .
verba quæ finitimæ gentes dicent, loquentes de Έρoύσιν ότι 'Eμεγαλούργησεν ο Θεός, διά του
nobis Judaeis : Magnifcarit Dominus facere cum eis, ποιήσαι έλεος εν αυτοίς : περί ημών ταύτα λέγον .
co quod magnam in eis ſecil misericordiam . τες : είτα τρέπει τον λόγον προσώπων των τα προβ
.

Deinde ilerum serinonen profcrl es populi persona,ρηθέντα λεγόντων .

dicens : B 'Εμεγάλυνε Κύριος του ποιήσαι μεθ' ημών .
VeRs. 3. Magnificavil Dominus facere nobiscum. " Όντως εμεγαλούργησεν, ώς ειρήκαμεν ιδίωμα δε
Verun magnificavit, ut diximus ; est eliam pro- τούτο της Εβραϊδος, το λέγειν • Εποίησαν μετά
prium loc idioma Hebraicie linguæ, dicere :: Do- του δείγος • λείπει γάρ το έλεος .
minus ſecil cum illo ; subintelligitur enim diclin,
misericordiam .
Facti sunius lætanles. Et quia resliluli sumus in . . "Εγενήθημεν ευφραινόμενοι. " Οτι αποχατίστη
patriam , el quia Dei potentia pola ſacia est vici μεν εις την πατρίδα , και ότι εγνώσθη τοις πέριξ
pis gcntibus. έθνεσιν ή του Θεού δύναμες.
VERs. 4. Converle, Domine, captivitatem nostram 'Επιστρεψον , Κύριε , την αιχμαλωσίαν ημών ,
sicut torrentes in Austro. Supplicant deinceps pro ώς χειμάρρους εν τω Νότο. Περί των εναπομεινάν
iis qui in caplivitale remanserant ; multi enim in των τη αιχμαλωσία λοιπόν η δέησις . Πολλοί γάρ
Babylone relicti fuerant, quibus pari modo reditum υπελείφθησαν , ούς και αυτούς επανελθείν έχετεύου
in patriam præstari pelunt : Converte , inquit, σιν : Επιστρεψον, Κύριε , την υπολειφθείσαν αιχμα.
Domine , reliquias nostræ captivitatis, ipsamque C
λωσίαν ημών, ούτως ώθών και κατεπείγων αυτήν ,
capliyitalem urge alque impelle, non secus ac ώς τους χειμάρρους διά του Νότου. Ούτος γάρι
urgere alque impellere soles torrentem per Au- άνεμος τήκων τας ταχύτητας των νεφών, και υετούς
strum . Solet enim hic ventus , disjecia ac lique- κατάγων, κινεί τους χειμάρρους μετά πολλής ρύμη:
ſacla nubium densilale, pluviam adducere, el cor- και σφοδρότητος. "Η ώς χειμάρρους είπεν , ευχόμ: -
rentes magno cum impelu niovere. Vel hujusmodi νος χειμάρροις αυτήν φέρεσθαι παραπλησίως , ίνα
metaphora usus est, oplans captivitatem , torrentis και ταχέως παυθη, πάσα εκκενωθείσα , μηδενός έτι
instar, cito ferri , ita ut quam primuin cessel , et υπολειφθέντος εν Βαβυλώνι • ταχέως γάρ οι χεί.
tola prorsus evacuetur,, Judeoruni nemine in Baly- μαρροι ξηραίνονται. " Η Νότον λέγει την Ιερουσα
lone amplius reliclo. Cito elenim exsiccantur lor- λήμ, ούτω πολλάκις υπό προφητών καλουμένην,
rentes. Vel per Austrum , seu Notum , ipsam intel- ως εν τω Νότη κειμένην. Επίστρεψον αυτήν , φη.
ligit Jerusalem , boc nomine a prophetis persæpe σιν , εν τω Νότη, ήγουν εις Ιεροσόλυμα .
alibi appellatam, tanquam silu suo vergentem ad Austrum . Converte , inquit, cam captivitatem in Au"
stro , hoc est , in Jerusalem .
VERs. 5. Qui seminani in lacrymis , in essulla. D οι σπείροντες εν δάκρυσιν εν αγαλλιάσει
lione melent. Qui seminant spem salutis in oratio- θεριουσι. Οι σπείροντες ελπίδα σωτηρίας εν δάκρυ
num lacrymis, hujusmodi spei fruclum melent in σιν ικεσίας εν αγαλλιάσει θεριουσι τον καρπόν
essultatione. Fructus autem erit liberatio a pres . αυτής, όστις εστίν ή απαλλαγή του πιέζοντος . Κα.
sura . Tolus Julem hic sermo iis congruit, qui in θολικός δε ο λόγος , πάσι τοις εν πειρασμοίς αρμό
leulationibus sulit. ζων .
Vers . 6. Euntes ibani, et plebant, millenles se . Πυρευόμενοι επορεύοντο , και έκλαιονβάλλον .
anina sua . Ab universalibus ad particularia per- τες τα σπέρματα αυτών. Από του καθολικού προς
transiit, de iis loquens, qui in captivitate fuerant, et το μερικών μετέβη , περί των εν τη αιχμαλωσία
dicit quod , cum irent in caplivilalem , in itinere λέγων , ότι , πορευόμενοι εις την αιχμαλωσίαν, επο
ibant, et lebant, spem illam seninantes, ut dixi. ρεύοντο , και έκλαιον, σπείροντες , ώς είρηται , την
mus . ελπίδα .
Venientes autem venienl in exsullalione, lollentes 'Ερχόμενοι δε ήξουσιν έν άγα.λ.λιάσει , αίροντες
manipulos suus. Verum in eorum redilu renient τα δράγματα αυτών. Ερχόμενοι δε εκείθεν, ήξουσιν
 1201 COMMENT. IN PSALMOS . 1202
εν αγαλλιάσει , κομιζόμενοι το θέρος , ήτοι τον εί- A illinc eisultantes , et messen, hoc est, seniinatia:
ρημένον καρπόν της καταβληθείσης ελπίδος . Ωσπερ spei fructum fercules : quem ideo iu lacrymis se .
γάρ το σπέρμα του σίτου δείται υετών , ούτως και minarunt, quia quemadmodum frumenti semen
το σπέρμα της ελπίδος χρήζει δακρύων εις καρπο- iodiget pluviis, ita et hujusnuodi spei sen :en ad
γονίαν . Και καθάπερ αρουρα χρείαν έχει του τε- ſerenjos ( ructus indiget lacrymis : el quemaduo
μιεσθαι , και αναρρήγνυσθαι , ούτω και η ψυχή δείται dum lerrenus ipse ager aralri ferro indigel, uil
πειρασμών και θλίψεων , ίνα μαλαχθή το σκληρών concrela terra scindalur atque incidalur, ita et
αυτής , και μη βλαστήση ακάνθας και τριβόλους , anima aMictionibus indigel cl lentationibus, qua
και τοιαύτας βλαβερές βοτάνας . majori quadam duritie illius durilicny molliant, nc
spinas germinent, aut tribulos, aut hujusmodi alias
moxias berbas.
ρδή ομοίως . Canticum ascensuum.
ΨΑΛΜΟΣ ΡΚς . PSALMUS CXXVI.
" Εάν μή Κύριος οικοδομήση οίκον , εις μάτην Vers. 1. Nisi Dominus odificaverit domum , in va
εκοπίασαν οι οικοδομούντες . Επανελθόντες οι εν num laboraverunt, qui ædificant eam. Cum reversi
αιχμαλωσία , και οικοδομείν αρξάμενοι τον ναόν και B essent Judæi ex captivitate, templumque et civi
την πόλιν αυτών , έχωλύοντο παρά των γειτόνων lalem rursum ædificare cæpissent, prohibebantur
εθνών, φθονούντων άμα και δεδoικότων την εις αυθις a vicinis gentibus ob invidiani pariter et timorem ,
ευημερίαν αυτών . Και πολύς ετρίβη χρόνος , άχρι ne eorum res prospere ac feliciter succederent. Et
και τεσσαράκοντα ετών , των μεν προθύμως επι . mullum quidem lemporis fuit, annorum ferme
χειρούντων κτίζειν , των δε πάσι τρόπους εμποδι- quadraginta, quo cd Judei editcare, et illi contra
ζόντων · ους παιδεύων και προφήτης επί τον Θεόν modis omnibus jir,pedire eos nitebantur, los igitur
καταφεύγειν , και αυτόν επικαλείσθαι συνεργός , erudiens Propheta noster docel, ut ad Deum cune
ταύτα διέξεισιν • Εάν μή Κύριος οικοδομήση οίκον Γugiant , et coadjatorem incepto operi innocent, al
διά συνεργίας της παρ' αυτού , εις μάτην εκοπίασαν que in hanc prorumpit sententiam : Nisi Dominus
οι οικοδομούντες . Ανεβάλλετο δε εν τοσούτοις έτεσι cooperatione sua aslitcril, el domim ipse con
την συνεργίαν , ίνα κατά μικρόν αφυπνίζωνται , και struendam ædificaverii, frustra omnes ædilicaules
μη τή ανέσει ραθυμότεροι γένωνται , και προς laborant. Dislulerat autem aliquot annis Deus suum
την προτέραν πάλιν δρομήσωσι πονηρίαν , τη τα Judaeis auxilium inpendere, il paulalim a someo ,
χίστη των κακών απαλλαγή • έλαβε μέν ούν ο λόγος του ita dicam, excitarentur, et ne liuturina quict :
ούτος την αρχήν από της υποθέσεως ταύτης. Είρηται inertiores ferent , atque ad priorem redirent pra
δε καθολικωτέρως επί πάσιν αρμόζων λέγεσθαι vitalem ) , veluti quos celeriter ac de facili Deus
πράγμασιν . liberassel a malis. In universum etiam hic sermo
multis polest casibus ac propositis accommo
dari .
" Εάνμή Κύριος φυλάξη πόλιν , εις μάτην ηγού- Nisi Dominus.custodierit civilalem , frustra vigilar
Arnoer o puldoowr. Kal tl déyw nepi oixogo. qui custodil eam. Sed quid dico, inquit, de civitalis
μής : Αλλ' ουδε οικοδομηθείσαν και απαρτισθείσαν εdificatione, cum neque constructain ac jam per
πόλιν φυλάξαι δυνήσεται τις, μη συνεργούντος εκεί- feclam civitatem custodire, aut conservare quis
νου .
possit, absque illius auxilio !
Εις μάτην υμίν εστι το ορθρίζειν · εγείρεσθε Vers . 2. Vanum est vobis ante lucem rigilare, sur
μετά το καθήσθαι οι εσθίοντες άρτονοδύνης. gie postquam sedistis, φui manducatis pαnem dolo
Λοιπόν , ώ εσθίοντες άρτον οδύνης , οι μηδε τον ris. Cæterum, inquit, vos , o Judæi , qui doloris
άρτον χωρίς οδύνης έσθίοντες , οι ζώντες εν θλίψε . panem manducatis, lioc est , qui nec panem ipsins
σιν, εις μάτην υμίν γίνεται το όρθρίζειν εις την D absque dolore comeditis, qui in 2 miciionibus vi
οικοδομών, και εγείρεσθαι ευθύς, μετά το καθήσθαι , iam ducitis, adinonen , frustra id a vobis ficri , ill
και ταχύνειν εις το έργον , και μήτε εν νυκτί ύπνου ante lucem summo: manc operi alque ædificationi
χορέννυσθαι , μήτε εν ημέρα απολαύειν ανέσεως . incumbaiis . Frustra eliam a vobis fit il, postquam
Οδυνηρούς δε αυτούς είπε διά τε ταύτα , και διότι sedistis, statim ad accelerandum ipsuin op !! s sur
ου μόνον έχοπίων ούτως, αλλά και προς τους εχθρούς galis, lioc est , quod et noctu sono n0:: vacatis,
εμάχοντο και ώκοδόμουν εύπλισμένοι , και έκτιζον et interdiu nulla fruinini quiele. Quibus verbis
άμα , και επολέμουν τους διακωλύουσι , και διπλής dolore illos atque angusliis plenos essc ostendil ,
υφίσταντο ταλαιπωρίαν . ea nimirum ratione, quia non solum fatigabantur
laborando, sed etiam adversus hostes eis pugnandum crat. Armali eleniin monia construcbant, el
adversus impedientes pariter belluin gerebant, duplicem hoc pacto ærumnam sustinentes.
“Οταν εν τοις αγαπητοίς αυτού ύπνου . Ιδού η Vers. 3. Cum dederit dileciis suis somniin , ecce
κληρονομία Κυρίου , υλοι . " Οταν ο Θεός δε τοίς hæredilas Domini, filii. Cum dilectis suis Deus sun .
αγαπητοίς αυτού ύπνον ηδύν, ύπνον φροντίδος απηλ- vem somnum dederil, sominum dico curis ac sola
λαγμένον , ήγουν άνεσιν και ελευθερίαν των ενοχλούν. liciludinibus vacuum , hoc est , cum quiclem :)
1203 EUTHYMII ZIGABENI 1204
μεrturbationibus prestilerit. Dabit autem hanc Α των. Δίδωσι δε ταύτην ότε συμφέρει • τότε ου μό »
quietem lunc cum utile ac bonum fuerit eam dari. νον οικοδομηθήσεται και ο ναός και η πόλις , αλλά
Tunc non lemplum tantum , aut civilalis mania και οι υιοί υμίν έσονται και κλήρος Κυρίου. Κλήρος
ædificari vobis concedetur, sed dabuntur eliain el γάρ αυτού χρηματίσουσι , και λαός οικείος• ως κεφά .
Blii, qui ita Dco grali eruni, ut illius bæreditas λαιον δε των αγαθών τούτο τέθεικε περισπού
atque illius populus appellari mereantur. Hoc au- δαστον γάρ Εβραίους και παιδοποιία . Αλλ' ούτω
tem dixit lanquam bonoruin omnium capul. Libe- μεν ιδικώς περί αυτών • καθολικωτέρω ; δε ειπείν ,
rorum enim procrealioni Judzi sludebant quam όταν δω τους αγαπη τους αυτού ύπνον , ώς προειρίκα
maxime. Verum hic nostra expositio ad Judicos μεν, τότε ου μόνον τα σπουδαζόμενα απαρτίζονται ,
.
lanlum , el privatim perlinet ; ut autem magis in αλλά και αδιάδοχοι προσγίνονται υιοί • η κληρονο
universum dicam , cum Deus dederit dilectis suis μία ή παρά Κυρίου κληρονόμοι της σπουδές και
somnum , ut prædiximus, lunc non laulum ea per- αρετής οι παρά Κυρίου δοθέντες .
ficienlur, quæ cum studio atla fuerint , sed addentur etiam perpetui , ut ita dixerho , quidam Glii :
filii , inquain, hæredilas Domini. Ac si dicerel bæresles sludiorum , bærodes virtutum , lierodos dali
a Domino.
Merces fructus ventris, Merces illa , quæ de ren- B Μισθός του καρπού της γαστρός . Ο μισθός
Iris provenit fecunililale, pielalis est merces. Re- της θεοσεβείας και από της καρπογονίας της γαστρος :
tributio siquidein illa quæ in liberorum , ac prolis η αμοιβή της αρετής ή από της πολυτοχίας δοθείσα ,
dalur copia, retributio plerumque solet esse viriu . Κατά αναγωγήν δε οι υιοθετηθέντες τω θεώ
1901. Juxta anagoren vero , ii qui a Deo in filios διά του βαπτίσματος της παλιγγενεσίας μισθοι
per regenerationis layacrum adoplantur, merces ήσαν της ενανθρωπήσεως του Χριστού , ός έστι κυρίως
suntincarnationis Christi :: Christi,, inquam, qui
φuί καρπούς γαστρος της Θεομήτορος, ώς εκ μόνης αυ
vere ac proprie est fructus ventris beate Virginis, της, άνευ σπέρματο ; ανδρός , γεννηθείς .
veluti qui er ea absque ullo viri semine natus est .
Vens. A. Sicui sagiltæ in manu polentis , ita filii Ωσεί βέλη εν χερι δυνατού, ούτως οι υλοι
SICussorum . Quemadmoduni, inquit, sagillæ quæ των εκτετιναγμένων . "Ωσπερ τα βέλη εν τη χειρί
in manu robusti alicujus viri sunt , ob illius vires του δυνατού φαίνεται φοβερά διά την εκείνου δώμην,
ac fortiludinem , lerribiliores esse videntur, ila at ούτως άρα και οι υιοί των εκτετιναγμένων από της
Αlii corum, qui a Babylonica excussi fuerint capi. αιχμαλωσίας έσονται φοβεροί τους εχθρούς διά την
vitale, bostibus suis timendi ac Lerribiles videbun- άμαχον ισχύς του Θεού . Τοιούτο δε και τι καιά
tur, propter insuperabilem nimirum adjutoris Dei C πνεύμα υιοί των από της αιχμαλωσίας των δαιμό
potentiam . Tales etiam sunt spirituales fideliumi νων , έκτοτιναγμένων διδασκάλων ημών, Φοβεροι
doctorum filii, qui a dænionum caplivitate excussi τοίς δαίμοισιν .
sunt : ipsis scilicet dänionibus terribiles, ac ti .
Inendi.
VERS. $. Bealus vir, qui implebil desideriuın Μακάριος , ός κληρώσει την επιθυμιων αυτού
suum e: eis. Sod quibusdam eis ? Ex eis dicu bonis, εξ αυτών : 'Εξ αυτών : ποίων , Δηλαδή των προ
quae superius commemoravimus . Ex hoc videlicet , ειρημένων • ήγουν , εκ του απαρτισθήναι τον ναόν
quod perficialur templi et civit lis constructio ; και την πόλιν εκ του δοθήναι άνεσιν και ελευθερίαν
quod requics delar, et liberatio ab omnibus per- των ενοχλούντων , εκ της πολυτεχνίας , εκ της καλ .
turlationibus ; quod multan ac puleliram proleum λιτεκνίας , και των τοιούτων έx Θεού χαρίτων.
suscipiant; quodque alia hujusmodi Dei dona
Nou uantur
conseq .
conſundent ur cum loquentur inimicis suis in Ού καταισχυνθήσονται , όταν λαλώσι τοις
poriis . ti qui desiderium suum impleverial , υι di . η εχθροίς αυτών έν πυλαις . Οι πληρώσαντες την
D
clum est , non confundenlurquasiimbecilles, cum in επιθυμίαν αυτών εκ τούτων , ώς είρηται , ου καται
portis civitatis hostes suos allocuti fuerint. Omnes σχυνθήσονται επί ασθενεία τινι , όταν διαλέγωνται
rieniin eurum res , ac negolia bene se habebunt. τους εχθρούς αυτών έν πύλαις της πόλεως, ώς πάν .
Vol non confundenlur quasi infirmum ac debileni των αυτοίς εν εχόντων και οι καταισχυνθήσονται
babeant Det quemadinodum aple civilalis in- έτι, ως ασθενή Θεόν έχοντες , όπερ ονειδίζοντο, προ
slauralionein , hostes eis esprobrabant, sed mulla του απαρτισθήναι την πόλιν, αλλά μετά πολλής
loquentur cuma libertate. Antiquis autein Ιnos fuit , παρρησίας διαλεχθήσονται. Έθος δε ήν προ των
. , πυλών της πόλεως διαλέγεσθαι τοις των εχθρών
ut bostium nuntiis, aut legalis, ante portas civi
talis loquerentur .
αγγελιαφόροις .
Canticum ascensuum . φδή ομοίως .
PSALNUS CXXVI . ΨΑΛΜΟΣ ΡΚΖ'.
VERS. 1. Brali omnes , qui liment Dominum. Recie Μακάριοι πάντες οι φοβούμενοι τον Κύριον,
consequitur lic psalmus ad precedentem . Nam 'Ακολουθεί το προ αυτού και ούτος ο ψαλμό:. Μα.
eum illic tre :nlun eum dixerit Propluela ηuiimple . καρίσας γάρ εκεί τον πληρώσαντα την επιθυμίαν
beatum .
 1205 COMMENT . IN PSALMOS. 1206
αυτού , ως προδεδήλωται, νυν καθολικώτερον και A verit desiderium suum ex cis, ut declaratum est ,
τελειότερον ποιείται τον μακαρισμόν. Μακάριοι γάρ hoc in loco universalein magis el perfecliorem
κυρίως και αληθώς οι φοβούμενοι τον Κύριον. Το bealiludinem describit . Beati cnini vere sunt, qui
Πάντες δε προσέθηκεν, εμφαίνων και δούλους και liment Dominum . Universalei autem dictionem
πένητας , και αναπήρους τους φοβουμένους τον Κύ- addidit dicens : Beali omnes, ut denotare' paupa .
ριον, ουδέν εμποδίζειν πρός μακαρισμόν . Ο μεν res, aul servos, aul alioqui mancos, aul miembris
γάρ μη φοβούμενος τον Κύριον, καν πάντα έχή τα niulilatos hac bealjludine non privari, mod :) Denne
παρ' ανθρώπους μακαριστά τε και ζηλωτά , πάντων limuerint. Nanı si hoc unnin ajfucrit , nihil cjus
εστίν αθλιώτερος · ο δε φοβούμενος αυτόν , καν modi impedimento illis esse polest ad beatiluili
κάντα έχη τα παρ ' ανθρώπους απευκτα και βδελυκτά , nem. Contra , qui Deum non timet, laicisi omnibus
πάντων έστι μακαριώτερος . Και έτερον δε • κάλλος , potialar bonis , que alioquin hominilus amania
και ρώμη, και πλούτος , και δόξα , και είπαιδία , alque appelenda esse videntur et beata , omniu: n
και καλλιτεχνία , και τα τοιαύτα, ουκ εισί κυρίως lainen esl miserrimus : cum tamen is qui Deum
μακαριστά διά το άστατον αυτών και ρευστόν. Είτα timei, si omnia ei adversa contingant, quæ abn
σαφηνίζει και τίνες εισιν οι φοβούμενοι τον Κύριον, minabilia hominibus, atque exsecranda esse vi
λέγων · B denlur, oniniui beatissimus sit. Et aliter : Polo
chritudo , fortitudo, divitia, gloria, multorum iteni aique elegantium Gliorum copia, el alia hujusnuodi,
non proprie beatum quem faciunt, ob hujusinodi scilicet bonorum incertitudinem , alque instabilita .
6 m . Deinde declarat quinam ii sint qui Doininum ijmeni, dicens :
Οι πορευόμενοι εν ταις οδούς αυτού. Ταις νε. Qui ambulant in viis ejus. In viis ab co sialulis
ομοθετημέναις , ταις οποδειχθείσαις διά των έντο. et per divina præccpla demonstralis.
λων .
τους πόνους των καρπών σου φάγεσαι. Διδά . Vers. 2. Labores palmurum tuarum manducabis.
ξας τις έστι κυρίως μακάριος , και δείξας τις εστιν ο Cum docuerit quisuam rere sit beatus, ci osteo
φοβούμενος τον Κύριον, κάντεύθεν τον λαόν εις το derit illum vere bealum dici , qui Deum limet , al
πορεύεσθαι εν ταις οδούς του Θεού προτρεψάμενος , φue ex loc alliortatus fuerit populum ad 2nu
λοιπόν τείνει τον λόγον , προς τον φοβούμενον τον landnm in viis Dei , deinceps add bunc timentem
Θεόν , προφητεύων αυτώ αγαθά. Τινές μέν ούν καρ- Deuin sermonem dirigil , fulura ci bona pricdicens.
τους τας χείρας ενόησαν από μέρους το πάν : Quidam vero palmas dici inteliexerunt pro inani
μέρος γαρ της χειρός 5 καρπός • ερμηνεύοντες , bus, veluti a parle 10lum . Est elenim palmia pars
ότι τους πόνους των χειρών σου δρέψη κερδανείς , C malus . Ει sensum hujusmodi esse dicunt: quod
μηδενός κωλύοντος . Ούτω γαρ 'Ακύλας και Συμ- linicns Deuni, manuum suarum labores percipicí .
μτχος εξεδεδώκεισαν • έτεροι δε αντισημασίαν το cl nullo impediente lucrum componet. Atque e
ρητόν τούτο, οίον Τούς καρπούς των πόνων σου pacto Aquila et Synımachus reddidere. Aliqui vero
φάγεσαι . Oguram hic coplineri dixerunt quam Græce åvit .
onpaolav, vocant, hoc est, significationem contrariam. ( Ad cujas declarationem animadvertendum
est primo, quod Græca dictio xapto, non solum palmam , scu polius juncluranı manus significat, seil
eliau fructum , Juxta quem sensum , præscnlis versiculi lillera legenda casit : Labores frucluum
fuorum manda.abis.) Exponunt igitur boc pacto ut labores frucluum , dictuin esse affirment, pro, Fru
rius laboruin , el scnsus sit, quod manducabil fructus laborum suoruin quisquis timerii Domi
Π:10 .
Μακάριος ει . Ει φοβή τον Θεόν. Πάλιν δε τούτο Beatus es . Si limes scilicet Deum . Ad majoren
λίγει , βεβαιών τον λόγον . enim sermonis sui confirmacionem , ilerum repetit
beatitudinem .
Και καλώς σοι έσται . Και ευπραγήσεις. Et bene tibi eril . El prospere tibi cuncta succe .
dent.
Η γυνή σου , ως άμπελος ευθηνούσα , εν τοις D Vens . 3. Uxor lun , sicut vilis abundans, il laten
κλίσεσι της οικίας σου . Ως άμπελος ευθηνούσα ribus domus 1ια . Quennadoluin vitis abundai ria
βότρυσιν , ούτως ευθηνούσα τέκνοις . Ευθηνούσα ceuis , ita et ipsa filiis abundalit . Abundantea
δα , αντί Κομώνα , βρίθουσα. Κλίτη δε οικίας τα μέ- aulem eam filiis dixit , hoc esi , ornalam ac stipa
ρη τουτέστιν εν τη περιοχή της οικίας σου. "Αλλος lam . Latera autcm , seu potius , ul in Gricea le
ερμηνεύς , Ε, τους εσωτάτοις του οίκου σου, ctione habetur, xliin . pars quædam dominis sunt.
εξέδωκεν , ήγουν , εν τοις θαλάμους · ένθα το κλί- Quo sermone idler sibi νult ac si diceret : In cir
νεσθαι προς ανάπαυσιν . cuitu domus luz. Alius vero interpres reddidit :
In penciralibus domus, hoc est , in thalawis , ubi
recumbere ac requiescere solen us.
Οι νιοί σου, ως νεόφυτα ελαιών , κύκλο της Filii lui, sicui novellæ olivarum , in circuilu men ser
τραπέζης σου. Ευθαλείς, ως νεόφυτα ελαιών. Ill . Florentes pimirum atque in sumuno vigore ,
tanquam novæ olivaruin planlæ.
1207 EUTIIYMI ZIGABENI 1203
VERS. 4. Ecce sic benedicelur homo , qui limel A Ιδού ούτως ευλογηθήσεται άνθρωπος , ο φο
Dominum. Hujuscemodi divina bencdiclione fruelur. βούμενος τον Κύριον . Τοιαύτης ευλογίας απολαύ
Per benedictionem vero gratiam et beneficium in . σει παρά Θεού . Ευλογία δε νύν την χάριν καλεί, την
telligit, lanquam laude dignum , et de quo bene ab ευεργεσίαν, ώς ευφημίας άξίαν. Τι λέγεις , τοιαύ
omnibus dicendum sit. Quod si quis quæstionem τη , χάριτος απολαύσει ; Ναι, φησί , προς γρερών .
moveat, dicens, Quomodo iis qui timent Deum , non τας έτι τοιούτων αγαθών διαλέγομαι. ' Αλλως τα
majora promittantur bona , sed hæc lənlum lem- δε και εκ περιουσίας ο λόγος , ότι μετά των ιδίων
poralia, illud in primis dicendum est , Prophetam αγαθών και ταύτα δώσει • Ζητείτε γάρ, φησίν.
ad eos sermonem suum dirigere , qui talium bo- την βασιλείαν των ουρανών , και ταύτα πάντα
norum amore delinentur : deinde illud etiam ad- προστεθήσεται υμίν . Κατά δε αναγωγήν γυνή μεν
olemus, quod ex abundanti , Prophela hæc etiam του θεοσεβούς η σύζυγος ψυχή κομωσα ταις αρε.
bona pollicetur, veluli ona cum alernis bonis Deus ταις εν τω σώματι • υτοί δε αυτου οι μαθηται και
hæc lemporalia eliam sit præstilurus ; secundum μιμηται , και διάδοχοι της ευσεβείας, θάλλοντες εν
quod alibi scriptum leginius : Quærite primum re- αυξήσει πνευματικής ηλικίας, και κυκλούντες αυ .
gnum Dei, el hec omnia adjicientur vobis “. Juxta τον διδάσκοντα , και εστιώντα αυτούς εδέσμασι λο:
anagogen vero , uxor pii ac religiosi viri est anima, B yıxois.
qua conjugis instar corpori conjuncta , virtutibus iis delectatur, quæ corpori insunt ; alii vero illius
animæ, discipuli sunt, et ejusdem religionis imitalores , seu successores ; qui etiam in spiritualis
ætatis augmento florent, ac vigent , el ipsum doctorein circumpilani , rationalibus ens cibis pascen
tem .
VeRs. 5. Benedical le Dominus ex Sion . Laudet Ευλογήσαι σε Κύριος εκ Σιών . Έπαινέσαι , χα.
te, ct gratias etiam libi tribuat. Quem enim sus- ριτώσαι• ον γάρ αποδέχεται , έπαινοι• και δν έπαι
cipit Deus , eum etiam laudat , et quem laudat , νοι , χαριτοι. Κύριος δε ο εν Σιών οίκων , εν τω οίκω
eumdem gratiis ac donis multiplicibus solel cumu- τω εν Σιών . Εκείσε γάρ οικείν ελέγετο, διά το έμι
lare : Dominum vero dixit er Sion , pro Qui ha- λείν εν τω ναώ τους ιερεύσι.
bitat in Sion, hoc est, in ea domo, seu in templo, quod est in Sion. Illic etenim habitare dicebatur
Deus , eo quod ibidem sacerdotibus responsum dabat, atque ad eos loquebalur.
El videas bona Jerusalem omnibus diebus vilæ tuæ. Και ιδοις τα αγαθά Ιερουσαλήμ πάσας τας
Bona quidem inferioris ac lerrestris hujus Jerusalem ημέρας της ζωής σου. Αγαθά της μέν κάτω Ιε
hec sunt : opes, divilie , potentia , exercitus , νί- C ρουσαλήμ πλούτος εν χρήμασι, δύναμις έν στρα
cloria de inimicis, gloria apud omnes , alquc alia τεύμασι, νίκη κατ' εχθρών, δόξα παρά πάσι , και τα
hujusmodi : bona vero supernæ ac cælestis Jeru- τοιαύτα: τοις δε άνω, α ούτε οφθαλμός είδεν , ούτε
salem ea sunt , quæ nec oculus vidit , neque auris ούς ήκουσεν, ούτε επι καρδίαν ανθρώπου ανέβη .
audivil, el quæ in cor hominis non ascenderunt " .
VERS. 6. El videas filios filiorum fuorum . Juxta Και ιδοις υιούς των υλών σου . Αισθητώς μεν
historiain quidern generis και successores ; juxta διαδόχους γένους σου • αναγωγικώς δε διαδόχους
anagogen vero per filios Gliorum , hæredes ac suc ευσεβείας • τούτους εκείνου διδάσκοντος και πνευμα
cessores in religione ac pielale intelligit : le ni- τικώς αναγεννώντος .
mirum eos docenie, et spiritualiter regnante .
Pax super Israel. Hujusmodi eliam verba lia . Ειρήνη επί του Ισραήλ . Τούτο είπε και εν τω
buimus in psalmo cxxiv. Per Israelem vero , non τέλει του εκδ' ψαλμού . Ισραήλ δε ου μόνον ο πα
solum antiquum populum , sed novum etiam intel- λαιός λαός , αλλά και ο νέος, ως διαφόρως ειρήκα
ligimus, ut alibi sæpe dictum est. Quod si pas in. μεν . Ει δε διεκόπη τα της ειρήνης , αλλά παρά την
lercisa esl aliquando , id illorum gratia effectum D αιτίας των φανέντων αναξίων αυτής
και γαρ ούτε
cst , qui se indignos præstiterunt. Neque enim απειλούντος του Θεού χρή απογινώσκειν, αλλά δια
comminante Deo desperandum nobis est , seil per μετάνοιαν την οργήν αποκρούεσθαι, καθάπερ οξ
pænitentiam confitendum , ut illius a nobis iram Νινευίται • ούτε αγαθά επαγγελλομένου προσήκει
averlamus , sicuti ſecerunt Ninivilæ : nec rursus αναπίπτειν , και ραθυμείν , αλλά πλείον επιμελεία
eodem Deo bona pollicente , nobis pigrescendum βίου εις έργον προκαλείσθαι τάς επαγγελίας . Και
est : quinimo majori tunc sludio nobis est conten- γάρ και τον Ιούδαν ο Χριστός επηγγείλατο , ότι
dendum, ut promissiones illius ad finem perduca- καθιείται επί θρόνου , και αυτός μετά των αμώμων
inus. Siquidem et Judæ Dominum promisisse no- μαθητών και κρινεί τάς δώδεκα φυλάς του Ισραήλ :
vimus quod simul cum aliis apostolis consessurus αλλ' αυτος διεκρούσατο την επαγγελίαν ανάξιον αυ
csset super thronum , et judicalurus duodecim tribus της εαυτόν παρασχόμενος .
Israel : verumlamcn promissionem hujusmodi tandem repulit, el se ea indignum essc oinnibus pro
bavil.

m Malth . vi , 33. 83 Isa . LΧιν, 4 ; 1 Cor. 1 , 9.

1209 COMMENT. IN PSALMOS . 1210
Ωδή όμοίως. A Canlicum ascensuum .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΚΗ . PSALJUS CXXVIII .
Πλεονάκις επολέμησαν με εκ νεότητός μου. Vers. 1 , 2. Sæpe oppugnaverunt me a juventure
Προσώπων του λαού και ταύτα, πολλάκις πολεμη- mea . Hac verba etiam ex populi persona dicta
θέντος παρά των πλησιoχώρων εθνών, ως προεί- sunt, cui sæpenumero , ut diximus, bellum illatum
ρηται , κωλυόντων την οικοδομήν. Νεότητα δε λέγει est a finitimis illis gentilus, quæ el templi el civi
την αρχήν της από Βαβυλώνος επανόδου · ει δε Lalis instaurationem impedire nitebanliir . Per ju
περί του των δαιμόνων πολέμου λάβης το ρητόν, veniulem vero , boc in loco Propheta prionum
νεότητα νοήσεις την καθ' ηλικίαν · ευθύς εκ πρώ illud tempus intelligit, quo populus e Babylone in
της ηλικίας επιθεμένων ημίν. patriam reversiis est . Quod si hæc verba de dæmo»
nuru impugnatione intelligenda esse dicas , per juvenlutem expones orimam ætatem ; in ea elenim a
droionibus stalin nobis bellum inferlur.
Elπάτω δή 'Ισραήλ : Πολλάκις επολέμησαν με Dicat sane Israel, Sæpe oppugnaverunt me a ju
εκ νεότητός μου. Είπάτω δή τούτο διαρρήδην, Β ventute mea. Aperle loc et palaτη licat , ut omnibus
όπως γνώσι πάντες άφ' οίων κινδύνων ερρύσατο innotescat, a quantis nos Deus liberavit periculis.
ημάς ο θεός .
Και γάρ ουκ ηδυνήθησάν μοι. Ουκ ηδυνήθησαν Elenim non poluerunt mihi. In me aliquid non
εν εμοί : ου κατίσχυσάν μου τελεον , τούτο του Θεού poluerunt, seu non prorsiis prævalucrunt adversum
μη συγχωρούντος . Διό και συνεχέστεοον επολέμουν me, Deo scilicet illud non permillenie . Atque idco
με, εκτρίψα! με φιλονεικούντες . frequentius me impugnabant contendentes subver .
tere .

Επί των νώτον μου έτεκταινον οι αμαρτωλοί . Vers. 3. Supra dorsum meum fabricarerunt pec
Ε" πί τον νωτόν μου κατεσκεύαζον τα κακά οι ασε- Calores. linpii, inquit , ac pravi homines mulla
6είς, οι πονηροί • τουτέστιν, ου μόνον έμπροσθέν mala machinati sunt supra dorsum meum , hoc est,
μου, αλλά και όπισθεν , ου μόνον φανερώς, αλλά non lanium coram me, ali ne in conspectu meo aul
και αφανώς μηχανώμενοι • η σύνεγγύς μου , ή και palam , sed relro eliam et clain , ac lalenier plurima
αυτών απτόμενοι των σαρκών μου. in me inoliti sunt : vel mini appropinquantes cor
pori meo el carnibus meis etiain non parcentes.
"Εμάκρυναν την ανομίαν αυτών . Επί μακρόν ο Prolongarerunt iniquilalem suam . Dum diu sci
χρόνον πολεμουντές μου. licet me impugnant.
Κύριος δίκαιος. "Οντως δίκαιος, εμέ μεν πά- Vers . 4. Dominis juslus. Vere juslus est , me
σχειν παραχωρών , ένα σωφρονέστερος γένωμαι, φuidem pali pernillens, ut Imoleratior fiam , illos
εκείνους δε κολάζων, ώς αδίκως επιθεμένους, και rero injuste in me irruentes , tanquam invidos
φθονερώς . castigans ..
Συνέκοψεν αυχένας αμαρτωλών». Διέκοψε την Concidit cervices peccatorum . Elalas hostiuni cer
υψαυχενίαν των πολεμίων, αφείλε την έπαρσιν αυ . vices , boc est, arrogantiam et superbiam illorum
των , επικρατέστερους ημάς ποιήσας. alistulit, dum illis nos superiores facit.
Αίσχυνθήτωσαν , και αποστραφήτωσαν πάντες Vers. 5. Confundantur el converlantur relorsum,
οι μισούντες Σιών . "Η ευκτικώς, αντί του Αισχυν- omnes qui oderunt Sion . Optantis sunt verba (lam
θείησαν , η προφητικώς αντί του Αισχυνθήσονται, etsi , ut ex Greca lectione manifeste dignoscitur ,
και τα εξής ομοίως . Aρμόζουσι δε τα του ψαλμού imperantis oιodum habeant ) . Vel preplietico more
νοείσθαι και λέγεσθαι και περί της νέας Σιών της υperativo modo usus est , pro futuro , ac si diceret :
"Εκκλησίας των πιστών. Confundeniur el convertentur, quam loqueridi fi
guram in sequentibus etiam observabis. Possumus eliam hunc osalmum de nova Sion , et de ſuivra
fidelium Ecclesia intelligere.
Γενηθήτωσαν ωσεί χόρτος δωμάτων . Μή ως D Vers. 6. Fiani sicul herba lpclorum . Non simpli
αρτο ; απλώς, αλλ' ώς χόρτος επί δωμάτων φυό- citer Jizit , Sical herba ; sed , Sicut herba quid supra
μενος • εύμαραντότερος γαρ ούτος, και ταχύ δια- domos in leclis nascilur. Tavescil eniin bæc faci
φθειρόμενος. Γενηθήτωσαν ευκατάπτωτοι, ώκυμο- lius, et citius deperditur. Fiant igitur ciudici et
ροι , άκαρποι . Είτα ενδιατρίβει την εικόνα του τοιού- faciles ad ruinain ; cilo eliam pereant , ac sine frile
του χόρτου , καταλέγων , όσα τούτω παρακολουθεί. clu . Deinde in bac herbæ similitudine immoralur,
narrans quxn : 11 ei arcidant,
Ος προ του εκσπασθήναι εξηράνθη . "Aωρος Quæ priusquam evellutur, eraruil . Imniatura , il
εξηράνθη . Ο γάρ άλλος χόρτος μετά το καρποφο- que intempestiva exaruit . Aliie elenim non prius
ρήσαι ξηραίνεται , είτα ανασπάται. arcscunt, quam fructum dederint , et post dalam
fruclum cvellunlur.
Ου ουκ επλήρωσε την χείρα αυτού και θερίζων Vers. 7. De qua non implevil manum suan : qui
"Ηγουν, δν ούν εθέρισε τις, ώς προδιαφθαρέντα . melii . Id est, quam ncmo metil, eo qund jam an
Isa periit.
1211 EUTHYMIT ZIGABENI 1212
Nec sinum skuin, qui manipulos co'ligit . El sinum d Και τον κόλπον αυτού, και τα δράγματα συ.11 € .
suum non implevit , quemadmodum ficri solet in γων . Και ού πάλιν ουκ επλήρως : τον κόλπον αυ.
levipestiva ac malııra herba . του, άπερ γίνονται επί του ωρίμου χόρτου, και
καρποφόρου .
VaRs. 8. El non dixerunt pretlereuntes : Benedi. Και ούκ είπαν οι παράγοντες : Ευλογία Κυρίου
clio Domini super tos. Et super qua kerba viaceres εφ' υμάς . Και εφ' ου χόρτου ουκ ευλόγησαν , ως
non benedixeruul , lit bencdici scolit melentibus. εθος τους θερίζοντας , οι παροδεύοντες . Ευλογίαν
Per benedictioncm vero, 116 diximus, divinam gra- δε λέγει την χάριν .
siam intelligit .
Benedicimus vobis in nomine Domini. Ista eliano Ευλογήκαμεν υμάς εν ονόματι Κυρίου . Και
verba ex pretercantium Fiatorium persona dieta ούτος των παριδευόντων και λόγος . Εύλογήκαμε ,
sunt. Bencdiximus aulem robis dixit, pro Benedi δε, αντί του Ευλογίαν υμίν ηυξάμεθα , εν τω ονο
ctiones vobis precati sunus , In nomine Donini , μάσαι τον Κύριον, εν τώ επικαλέσασθαι αυτόν .
pro lurocando ipsum Dominum ,
Canticuint ascensunin .
PSALMUS CXXIX . "Ωδή ομοίως .
ΤΑΛΛΙΟΣ ΡΚΘ.
VER6. 1. De profundis clamavi ad le, Domine. Ilunc
psalmum couscrip: il Prophela , loodum narrans, ψαλμόν έγραψενεκέκραξα
'Εκ βαθέων σοι. , διεξιών
ο προφήτης μεν, παρόντα
Κύριε . Τον όπως έν
quein ipse servabat quando in lenialionibus atque
in calanitatibus constitutiis ail Demu orabal ; co δεύει δε και προσηύχετο
πειρασμούς , και οία προσηύχετο
τους έκ Βαβυλώνος • παι
επανελθόντας μι
docil cos pariler , qui ex Babylonica captivitale in
patriam reversuri erant , se imilari , et sperare in μείσθαι αυτόν εν τοις ομοίοις , και ελπίζειν έτι τον
Domino : Ex profundo , inquit , corde clamavi au Κύριον. Εκ βάθους, φησί, της καρδίας εκέκραξά
le, non ex summis labiis . Aller cnim clanior ar.
σου, και ουκ εξ άκρων χειλέων. Το μεν γαρ θερμο
lenlissianus est, et alter frigidissinus . Ει ille qui. τάτης έστι κραυγής,
μεν, κάτωθεν το δεκαιψυχροτάτης.
εντόνως άμα Και το.
εμπόνως ανιούσης
dem iaferne intensiis er intimo corde ascendit , et .

cum labore ; bie vero superne ab ore cl remissis το δε άνωθεν ατόνως και απόνως . Και το μεν όλον
ac masima cun facilitile . lllc etiain orantem pror τον ευχόμενον κατατεινούσης : το δε μόνα τα της
sus trahit ad Deum , alter vero sola vocis organa φωνής όργανα συγκινούσης. Κραυγήν δε λέγει
connovel . Per clanorem igitur , emissim voccm C αλλάμεγάλην
την ου τη
βοήν της
τη συντονία διαθέσεως . του πνεύματος.
σφοδρότητα
juvelligit, non com exteriori bac spirationis vehe
mentia, sed cum interiori affeclus intention .
Vers . 2. Domine , exaudi vocem mearn . Er pro . Κύριε , εισάκουσον της φωνής μου . Εκ βάθους
rundo scilicet enissani.
αναπεμφθείσης .
Fiant aures que intendenlos in vocem deprecatio- Γενηθήτω τα ώτα σου προσέχοντα εις την
nis ineæ . Aures , dixit , pro Audiendi potentia . φωνήν της δεήσεώς μου. Η ακουστική σου δύ
1 : lende, inquil, ad preces micas , veluti rationabi.
les et deeenber faci.is, ex ardeulissimo nimirum ναμις προσέχουσα εις ταύτην, ώς εύλογον , θερμώς
και εντόνως .
alyue intentissimo corde.
VERS. 3. Si iniquitales observaveris, Doinine, Do- 'Εάν απογείως παρατηρήσης , Κύριε , Κύριε , τις
mine, φuis saatinebit ? Si exquisiveris , et diligenter υποστήσεται ; Εάν ανομίας πάσα ; εξετάσης και
investigare volueris delicta omnia , quis , queso , ακριβώςέρευνήσης, τις οπομενεί την εξέτασιν ταύ
inquisitionein hujusmodi luain sostinere poterit ? την; τίς υπολειφθήσεται ; "Οντως ουδείς. Τίς γάρ ,
Vel : Quisuam inullus relinquelur ! Certe nullus. φησί , καυχήσεται αγνήν έχεις καρδίων ; ή τις
D
Quis enim , inquit, yloriabitur mundum se habere παρρησιάσεται καθαρές είναι από αμαρτίας , και ,
cor ? vel quis vere dicere poteril se mundum esse a ilάντες ήμαρτον , φησιν ο Παύλος. Και αύθις περί
peccato 56 ? Omnes , inquit Paulus, peccurerunt " . εαυτού• Ουδέν έμαυτώ συνοιδα . αλ ' ουκ εν τού
Et rursus de scipso : Nihil mihi conscius sum , sed το δεδικαίωμαι . Το δε, Κύριε, Κύριε, θαυμάζοντός
nowin hoc justiβcatussu "4.. Illu. autem :: Domine,, έστι την πολλήν φιλανθρωπίαν , και αγαθότητα .
lliuit allow
Domine, adagirantis in molini diciuin csi : adwirautis dicn suinmain Dei misericordiam cb beni
gnitalein.
VERS . 4. Quia apud le propitiatio est . Vere , in- "Οτι παρά τοι ο11ασμός εστιν . " Όντως παρά
quit, apod le vera illa est propitiatio et misericor. σοι έστιν ο Κύριος έλασμός, ο αληθής έλεο, διο
dia : quoniam , parcendo ac rcmiliondo stolper μετά φειδούς εξετάζεις.
cxquiris.
Propler nomen tuum sustinui te , Domme. Non "Ενεκεν του ονόματός σου υπέμεινά σε, Κύριε .
ob mea virtutum opera , salvatotem te mibi adfu- Ου διά το κατορθώματά μου προτεδόκησα σε σω
1

55 Proν . ΧΧ , 3 . 53 Rom . 23. 16 | Cor. 1ν ,

 1213 COMMENT . IN PSALMOS . 1214
τήρα : αμαρτωλός γάρ ειμι και αυτός, ώς είρηται • A turum speravi : peccator elenim ipse etiam sum,
αλλά διά το όνομά σου , ίνα μη εξουδενωθή παρά ul dicluiu ost; sed id futurum spcravi propter noe
των πολεμίων , ως μη δυνα μένου σου σώζειν την men luun , ne scilicet contemneretur nomen

λαόν σου . Λέγει γαρ και διά του Ιεζεκιήλ • Oύ δι' I'IU » ab inimicis , quasi qui populum tumut
υμάς εγώ ποιώ, αλλά διά το όνομά μου, ίνα μη a calamitatibus eripere ac salvare non pisses.
βεβηλωθή εν τοις έθνεσιν . l'nde dixisse Deuin legimus apud Ezechielem :
Non propter ros hoc facio , sed propter HUMICI
meum , ne despicialur in gentibus " .
Υπέμεινεν η ψυχή μου εις τον 2ογον σου. Sustinuil anima mea in verbo ejus. Exspecta vi et
Προσεδόκτσεν , ήλπισεν εις την επαγγελίας σου, την speravi iu divina illa promissione, quæ ad patriar
προς τους πατριάρχας , την προς τους προγόνους chas el progenitores nostros facta est , quoil sci .
ημών , ότι κληρονομήσομεν την γήν της επαγγε- licet promissionis lerram hæreditabimus : et quod
λίας και ότι εαν εισακούσωμεν σου, τα αγαθά της si audiveriinus te , bon : terræ comedemus. Vel
της φαγόμεθα • ή και την υπόσχεσιν τήν ότι σώ- cliain promissionein illam , quoil tu cos omncs 8:1
σεις τους ευαρεστούντάς σου , και τους μετανοούν . B
vabis, qui placere tibi sluduerint, atque eos qui
τις . pænitentiam egerint percaloruin .
" Ηλπισαν η ψυχή μου επί τον Κύριον . Εις τον VERs. 5. Speruril anima mea in Domino. In so!o
Κύριον μόνον , ουκ εις άλλο τι των απάντων . scilicet Deo , et nulla alia in re.
Από φυλακής πρωτας μέχρι νυκτός , από φυ- VERs. 6. A custodia malurina iisque ad nocieni, a
Σακής πρωτας ελπισάτω 'Ισραήλ επί τον Κύριον . cuslodia malulina sperel Israel in Domino. lo eo
Τον μόνον δυνάμενον δύεσθαι και σώζειν. Φυλακές nimirum , qui a periculis solus eripere eum potest,
δε τα μέρη της νυκτός εκάλουν οι παλαιοί • εις τέσ . el salvare. Custodias allem antiqui cerlas noctis
σαρα γάρ ταύτην διαιρούντες οι νυχτοφύλακες εν partes appellabani , co quod inililes in exercitibus
τους στρατοπέδους , το τεταρτημόριον αυτής, ήτοι noclem in quatuor solent partes dividere , quilos
την δρθριον φυλακήν , πρωίας ωνόμαζον , ώς την alternatim vigilantes reliquum exercitum ab ho
πρωίαν ήδη μηνύον . Εαρινελ τοίνυν ο προφήτης slium insidiis cuslodiunt. Quartam igitur noclis
πάτα Ισραήλ ελπίζειν επί τον Κύριον μόνον vigilian, malatinarn custodiam appellalbant, veleti
παρ ' όλην ζωήν · διά γάρ του ημερονυκτίου πάσαν quæ mane ipsum ijanjam adfore significarei. Ad
την ζωήν όπεδήλωσεν, αρξάμενος από φυλακής monel igitur Propheta universumi populum Israel .
πρωίας, και μέχρι νυκτός ελθών. Είτα πάλιν εις ε π ιοιο vitae tempore ,in solo Domino spem suam
την φυλακή της πρωτας κατάντησας, την κυκλοφο . collocet. Per diem enim.cl noctem , omnejo prorsus
ρικήν εμ: μήσατο του ημερονυκτίου περιοδον , από vilami significavil. Nam qui inceperil a matutina
πρωίας el πρωθαν επανερχομένην. custodia et pervenerit ad nuclein , el rursam ad
waentinam redierit costodia " , liic circularem dici et noctis ambituin perayel ; a wanc ctenim incipicns
redibil ad mine .
“ Οτι παρά τω Κυρίω το έλεος . Το αληθώς έλεος , Vers. 7.Quia apud Dominum nisericordia . Vera
το ταχινον , και ισχυρών και αδιάπτωτον , εις τους nimirum niisericorilia quain el colerca el validam et
άξιους αυτού. illabaulem iis omnibus præslal , qui Deo digni sunt.
και πολλή παρ ' αύτω λύτρωσις . Πηγή γάρ El niuliu apud eum redeniplio. cnim Fous apud
παρ' αυτώ λυτρώσεως , πέλαγος σωτηρίας. eum redemptionis, pelagus salutis.
Και αυτός Αντρώσεται τον Ισραήλ εκ πασών VERS . 8. El ipse redimel Israel ex omnibus ini
των ανομιών αυτού . Εύαρεστούντα δηλονότι , και quitatibus ejus. Populuin Israel , Dco scilicet pla
κατά νόμους πολιτευόμενον . Άρμόζει δε ψαλμος cere studentem , ac juxta legis præcepia conver .
και το νέο Βραήλ. sajilem . Congruil aulem bic psalmus novo cliam
D populo Isracl..
φθή ομοίως . Canticum ascensuun .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΛ' , PSALMUS CXXX.
Κύριε , ουχ υψώθη η καρδια μου , ουδε έμετεω. Vers. 1. Domine, non exaliatum est cor meuin ,
ρίσθησαν οι οφθαλμοί μου . Και τούτον τον ψαλ- neque elevali sunt oculi mei. Ilunc ps denuni ctiam
μόν εις εαυτόν μεν έγραψε , διεξιών οίαν είχεν εν conscripsit in gripsum bralus David, narrans
ανέσει και απαλλαγή των πειρασμών μετριοφρο- qualem animi noderationcin Isaberet , quanto
σύνην. Παιδεύει δε τον επανελθόντα εκ της αιχμα. Icntationibus atque a calamitatibus liberalus,
λωσίας λαόν ομοίως ταπεινοφρονείν , και μη θαρρείν quiela : xilani agebal. lustruit tamen ad populum
έπι κατορθώμασιν , αλλ' ελπίζειν επί Κύριον. Ού, e Balıylonica reversuin captivitate, eamdem seeiini
οώθη , φησίν , ή καρδία μου τη επάρσει της οιή bumililateni, atque animi moderationem sectari :
Οθως , ουδε μετεωρίσθησαν οι οφθαλμοί μου τη νο- docens iu factis ctiam alquc viribus propriis
σήματι της υπερηφανίας : τι συν ; καυχάται νύν και non conſidere , scd in unico Lantum Deo sperare .
Προφήτης ; Ναι · καιρού γάρ καλούντος χρεία καυ. Non exaltatum est , inquit, cur nieuw , clatione
" Εccli , xx , 9, 14, 22.
1215 EUTHYMII ZIGABENI 1216
aliqua,, aut temeraria existinatione ;; neque oculi Λ, χάσθαι τους κατορθώμασιν · όταν μή δι' επίδειξιν,
mei superbiæ morbo elevali sunt . Sed dicet ali . αλλά δι' ωφέλειαν των ακροωμένων το πράγμα γί
quis : Nonne hoc in loco Propheta gloriatur ? quod νεται, προς μίμησιν ενάγον αυτούς. Ειπών δε ότι
elationis ac superbie vitium est. Profecto gloriatur. Ούχ υψώθη η καρδία μου , και προσθείς , Ουδε
Veruin, exigente id lempore , gloriari eliam nos μετεωρίσθησαν οι οφθαλμοί μου, έδειξεν ότι ταύ
decel de virlule : quando nimirum non ad oslon- της πρώτον ύψουμένης ,. είτα ούτοι μετεωρίζονται ,
lationem gloriamur, sed ad audientium commodum , hoc est, quando illi hujuscemodi gloriatione,
ad virtutum imitationem invitanlır. Et cum dixerit : Non exaltalum est cor meum, alque addiderit :
Neque elevuli sunt oculi mei, docuisse videtur quod ubi primum cor exallalum in nobis fuerit,
oculi eliam deinceps elerantur.
Neque ambulavi in magnis , neque in mirabilibus Ουδε επορεύθην εν μεγάλοις , ουδε έν θαυμα:
οιρer me. Νon ambulavi, inquit , cum hominibus σίοις υπέρ εμέ. Ουδε επορεύθην μετά ανδρών
majoribus, et supra rme almirandis . Cum hujus- μειζόνων και θαυμαστωτέρων μου • ου συνανεστράφην
celodi enim viris conversatis ton sum , indignum τοίς υπέρ εμέ , ανάξιον εκείνων εμαυτον ηγούμενος
me illorum conversatione esse reputans ;; nisi illi ει μή που άκοντα κατηνάγκασαν . "Η μεγάλους και
fortassis me invitum coegissent. Yel per magnos B θαυμασίους λέγει τους δοκούντας τοιούτους παρ'
et adnirandos , eos forte intelligit, qui sibi ipsis εαυτοίς, ήτοι τους επηρμένους και ύψαυχενας,
magni atque admirabiles esse videbantur , hoc ώσανεί λέγων , ότι ου μόνον έφευγον το νόσημα της
.

est, qui animo elati essent, el superbi . Ac si di- υπερηφανίας, αλλ' ουδε συνεδιαιτώμην τοις νοσούσιν
ceret : Non lanlun ego superbiam evitavi , sed αυτό.
cum hominibus eo vitio laborantibus etiam non
conversabar.
VeRs . 2. Si non humiliter sentiebam , sed exulla- Ει μη εταπεινοφρένουν, αλλά ύψωσα την ψυ
vi animam meam , sicut ablacialus in niatrem suam , χήν μου, ως το απογεγαλακτισμένον επί την
ila retribues animæ meæ . Si buinilia, inquit, non μητέρα αυτού , ως ανταποδώσεις επί την ψυχήν
sum sectalus, sed animo elcvallis sum , cumi μου . Ει μη εταπεινοφρόνουν , αλλά επήρθην ως
humilis tamen alque abjeclus essem , elveluli ταπεινός, και ως το νήπιον ευθύς το αποσχόμενον δή
infans , φui a malris papilla abstinuit . Vel , quia της θηλής παρά τη μητρί αυτού, ούτως ανταποδιύ
Græca diciio , ws, non solum ila , sed valde etiam σεις. Η λίαν ανταποδώσεις εις την ψυχήν μου.
significat, alio modo expone : Tu valde relribnes Μελλοντι δε έχρήσατο ευκτικήν έχοντι σημασίαν ·
anim: e nece . Utitur etiam loc in Ioco Proplicia C πολλά γάρ τοιαύτα τους παλαιούς . "Η όντως αποδώ
futuro indicativi, pro oplativo, quemadmodum σεις αμοιβής της υπερηφανίας. Τινές δε ούτω
sppe hujuscemodi abusus apud Scripturam repe- συνάπτουσιν · El μη εταπεινοφρένουν , ώς το απο
rimus . Ve! vere retribues,, retrilitionen scilicet γογαλακτισμένον επί την μητέρα αυτού .
superbiæ .Quidam vero ila construunt : Si non humiliter sentieban , lanquam ablactalus erga matrem
suam , elc ,
Vers. 3. Sperel Israel in Domino eit nunc , el "Ελπισάτω Ισραήλ επί τον Κύριον από του
usque in sæculum . Me scilicet imilaius qui in ca- νυν και έως του αιώνος . Έμε μιμούμενος τον ένα
lanitatibus, in otio et quiete, el in oni denique θλίψει και εν ανέσει, και κατά πάντα καιρόν, ελπί
tempore in Deni spero . Congruit etiam hic ps:ll- ζοντα επί Κύριον. Αρμόζει δε και ούτος ο ψαλμος
mus noro populo Israel . Foriasse elia !! bcalis το νέο Ισραήλ. Ισως δε και τον προλαβόντα ψιλ .
David et presentent et proxime praccilentem psal- μον και τον παρόντα προσώπων του ευσεβεστέρου
D) UIn eX
eurum prrsona conscripsit, qui, inler μέρους των επανελθόντων , συνέγραψεν ο Προφήτης,
reversos e Babylonica captivitate, pii magis et διεξιόντος , οία μεν προσηύχετο εν πειρασμούς , οίαν
religiosi erant ; narrans scilicel quas inter alli- δε μετριοφροσύνην είχεν εν απαλλαγή πειρασμών,
clienes emitterent ad Deun preces , et qualem, O εις ωφέλειαν και παίδευσιν ημών των εκ της αιχμα.
postquam ab eis liberali sunt, animi moleratio- λωσίας των δαιμόνων επινελθόντων.
nein haberent : alyne hoc ad utilitalem et eruditionem nostram qui a sæviori dæmonum capri
vitate liberati sumus.
Canticum ascensuum . "Ωδή ομοίως
PSALMUS CXXXI . ΨΑΛΜΟΣ ΡΛΑ ' .
VERs. 1 , Memento , Domine, David , et owinis Μνήσθητι, Κύριε , του Δαβίδ, και πάσης της
mansuetudinis ejus. Hunc etiam psalmium Propheta πραότητος αυτού . Προσώπου του ρηθέντος λαού
ex populi persona conscripsit supplicantis Templi και τον παρόντα ψαλμόν ανέγραψε, ικετεύοντος,
constructionem exsurgere , alque id imperare αναστήναι τον ναόν· ει και μή δι' αυτούς , αλλά γε
ovlantis, si non propter se, saltem propter illud διά την σπουδήν, ήν είχε ο Δαβίδ, ο πρόγονος βασι
sludium, quod eorum progenitor David rex in Deum λεύς αυτών, εκζητών προ της οικοδομής τον τόπον
habuisse perspicitur : utpole qui anle primain του τοιούτου ναού επιμελώς . Πραότητα δε λέγει την
templi constructionem , locum ei idoncum multa ανεξικακίαν, ήν ενεδείκνυτο εις τον Σαούλ , και
 1217 COMMENT . IN PSALMOS. 1218
τους περί αυτόν · έτι δε και εις τον Σεμεει , τον A cuin diligentia perquisivit. Per mansuetudine
υβρίζοντα αυτόν, και εις πολλούς άλλους. Περί μό. vero , palientiam intelligit , quam beatus David
της δε της πραότητος αυτού λέγουσιν, ώς ταύτην erga Saulem et socios, erga Semei qui continue
διαφερόντως κατορθώσαντος » ή και ως διά ταύτης lia eum afecerat , atque erga omnes alios Iliostes
δηλουμένων και των λοιπών. Μνήσθητι του Δαβίδ , sios summani ostendil . Solius autem mansuelua
του πραοτάτου , του διά της πραότητος ευαρεστή- dinis meminit , quia in hac virtule pre celeris
σαν :ός σοι. excelluil. Vel per hanc virtutcın cæleras quoque
intellexil . Memento , inquit, David milissimi hominis, atque ob mansuetudinem suam libi olim
clarissimi.
"Ως ώμοσε τω Κυρίω , ηύξατο τω Θεώ Ιακώβ. VERS . 2. Quomodo juravit Domino, el rorii Deo
Μνήσθητι αυτού πως ενώματος υπέσχετο Κυρίω τω Jacob. Meniento ejus , inquit, quemadmodum cum
θεώ τα ρηθησόμενα . juramento ea Deo pollicitus sit, quæ in ſerius di
centur .
Ει εισελεύσομαι εις σκηνωμα οίκου μου , ει Vers . 3-5 . Si introibo in tabernaculum donius
αναβήσομαι επί κλίνης στρωμνής μου, ει δώσω meæ , si uscendam super lecium strali mei, si dabo
ύπνον τοίς οφθαλμοίς μου, και τοίς βλεφάροις somnum oculis meis , ei palpebris meis dormilatio
μου νυσταγμόν, και ανάπαυσιν τοίς κροτάφοις nem , et requiem temporibus meis , donec invenero
μου, έως oύ εύρω τόπον τω Κυρίω, σκήνωμα το locuin Domino, tabernaculum Deo Jacob. Menicnlo,
θεω Ιακώ € (53) . Πώς ποτε ζηλώσας υπέρ του φέ- inquit , quemadmoduin ipse olim zelo quodam
ρεσθαι τήδε κακείσε την κιβωτόν, ενωμότως υπέ. correplus est, cum Domini arcam huc atque illuc
σχετο, ότι ου ποιήσω και τόδε ή τόδε , έως oύ εύρω erralundam ac vagan circunferri videret, el cun
τον τόπον τω Κυρίω άξιον , ήγουν οικητήριον, του- juramento pollicitus sit, dicens : Non faciam ego
τέστι τόπον ναού και ουκ ανεπαύσατο , έως ευρείν hoc, neque illud , donec invenero Iocum Domino
ως η βιβλος των Βασιλειών η πρώτη διαλαμβάνει . dignum , hoc est, locum ten pli , et habitationem
Το ει δε, το ου σημαίνει , ώς και ένα άλλους ειρήκα- arcæ ac labernaculi. Et revera etiam uon quievit ,
μεν . Σκήνωμα δε και οίκος του θεού λέγοιτο , διά το donec illum invererit, quemadmodum in prino
εκείθεν χρηματίζειν και ομιλείν τοι ; αξίοις , ώς και Regum libro Traditur. Dictio autem σι, live in
προλαβόντες ειρήκαμεν. loco, idem significat quod non , quemadmodum
supe alibi diximus. Tabernaculum vero el domus Dei, dicebalur locus ille, ubi responsa atque
oracula dabanlur a Deo ; ubi etiam ad probos el ad virlule præditos lionines loquebatur, ut in
superioribus disimus. (Nam alioqui Deus nulla habitatione sen domo indigel, aut labei naculo.)
Ιδού ηκούσαμεν αυτήν εν Ευφραθά . Επειδή ο Vers . 6. Ecce audivinus eam in Ephrala . Quo
παρά των πατέρων ημών, και παρά των βίβλων niam, inquit, a pairibus nostris, vel etiam aliuride
κύσαμεν ενεχθήναι την κιβωτόν, εν τω τόπω τα ex sacris Libris audivinius eain , arcain nimirum
καλουμένη Ευφραθά . Και την Ραχήλ δε θάπτει in Ephrals locain delalam ſuisse. Est aulem
Ιακώβ εν τω ιπποδρόμο του Ευφραθα · Αύτη , Ephrata ealem, que el Beilleenm . Legimus enim
φησίν, έστι Βηθλεέμ » έφερε γάρ ο τόπος του προ- alibi apud Scripturam : Bethleem domus Eplirala 6.
κατόχου το όνομα. llem Jacob uxorem Rachel sepelivil in Hippodro
mo Eplirala : Hæc, inquit, est Dethleem . Appellabalur namque olim locus ille primi possessoris
nomine.
Εύρομεν αυτήν εν τοίς πεδίοις του δρυμού. Invenimus eam in campis silva, Inveniinus eam ,
Εύρομεν αυτήν από των ειρημένων παρά τούτων hoc est, co modo didicimus, ul supra dictum est ,
εμάθομεν αυτήν αύλιζομένην εν τοις πεδίοις του a majoribus nimiruin nostris, scu ex divinis li
δρυμού, τουτέστιν, ώδε κακείσε περιφερομένην , bris : didicimus , inquam , ean commoralanı ſuisse
παρά το μή έχειν τόπον αφωρισμένον. Ταύτα δε λέ- in campis silvæ, hoc est, buc arque illuc erran
γουσι συνιστώντες ότι αναγκαίως εζήλωσεν, υπέρ Plisin moreum circulata , utpote que certunt ac
αυτής ο Δαβίδ, και τον τόπον εύρεν, υπέρ ου και destinatum locum aliquem non haberet. lloc autem
νυν ικετεύουσιν. dicunt , demonstrare contendentes, quod bealis
David necessario admodum pro ea zelo correplus esi , ut locum illum invenirel, pro quo ipsi in præ
scalia ad Deum supplicant .
Εισελευσόμεθα εις τα σκηνώματα αυτού , Vers.7 . Inirveanus in labernacula ejus, adore
προσκυνήσωμεν εις τον τόπον , ου έστησαν οι mus in loco , ubi stelerunt pedes ejus. Hæc verlia
πέδες αυτού. Ταύτα προσώπων των εν αυτοίς ex sanctoruin persona dicta sunt, qui populo ex
αγίων , προφητευόντων αυτοίς , ότι αναστήσεται ο caplivilate in patriain restitulo aderant . Prædia
ναός , και εισελεύσονται και προσκυνήσουσι και λα. citur autem his verbis, quemadusodum templum

* Micb . v 2.
Variæ lectiones.
(33 ) Supple Μνήσθητι .
1219 EUTHYMH ZIGABENI 1220
d« enuo erigendum erat , et qHermalinoaluam ipsi illuc Α τρεύσουσιν, ως το πρότερον. Σκηνώματα δε ή τι;
iugressuri erant, et adoraluri ibi Deum, ut ainea . αυλάς αυτου ονόμασεν , ή αυτον δή τον ναόν , πλη
Taberuacula auleur , templi aulas appellavit, vel θυντικώς ειπών, ως πολλάκις έθος Κεραίους. Σκη
ipsum templum ), plurali usus nuano llebræorum νώματα δε και πόδας και στάσιν είπε Θεού ανθρω
more, ut sit pe diximus. Praeterea Dei Labornacula , ποπρεπώς διά την παχύτητα των ακροωμένων .
ac pedes Dei , u sletisse Duim , bumano more di. Εκείθεν γαρ έφεροντο αι φρικται φωναι περί των
xil, ul anlitorum hebrludini condescenderet. έν Ιουδαίοις πραγμάτων , λύουσαι τα ασαφή, και
Illinc etenim borrendæ illæ voces exibaot, que περί των μελλόντων προλέγουσαι.
obscura alque ambiga qurlibet du Judæorum
rebus declarada 1, el lulura prædiccbant,
VGAS . 8. Exskrge, Domine, in requiem luam . Hoc Αγάστηθι , Κύριε , ειςτην αναπαυσίν σου. Εις
est in lmplum tuum alijue ad ejus ædificationem , τον ναόν σου, εις οικοδομής αυτού , ενώ ανεπαύου,
tu quo allra requiescelas : hoc est, veni ad illud τουτέστιν, εις τον αναπαύοντά σε ναόν , εις συν ·
Cupluni, alque ad illius laci ausilium , quod re- εργίας αυτού.
frigerimui, ita ut dicam , præstare libi solebal, el
requiem . B
Tu el asca sanctificationis tur. Ex surge, inquit, Συ και η κιβωτός του αγιάσματός σου . Ανά .
10 una com sanelificationis ιιιe area . Palest στηθι συ και η κιβωτός της αγιωσύνης σου . Δύνατοι
enim et illa, quemadmoduri olim , admiranda nunc γάρ και αυτή , ώς πολλά πολλάκις τερατουργήσασα ,
etiam mulla perficere, proplor Jivinam gratiain , διά της εν αυτή χάριτος» και ότι και ταύτης οίκος
911 in ea est. Divinæ olenim gratiæ chamus nio- ήν ούτος" κιβωτός δε της αγιωσύνης , ως πεπλησμέ
rilo poleral appellari. Sanctificationis.pliaui arcano ης αγιωσύνης, δι ' ής ηγίαζε τα τε γάρ εναποκε!.
dixit, tanquam saciclilicatione plenam , el per μενα αυτή , άγια ήσαν, και τούτων μάλλον ο νόμος
qurin muita sanctilicari diecbanti. Non clow- ηγίαζε τους μετιώντας αυτόν. Η αγίασμα τον ναόν
12 que
nia quæ in ea reponebantur sancta erant ,, et λέγει , ως ηγιασμένον τώ Θεώ, και αγιάζοντα , και
pursertim les , quæ quo -libel ail se accedenios των αγίων παρεκτικόν , ον και εν τω οι ψαλμώ ,
sanctificabal. Vel per sanc!ilicationem templum dylarthplavvouaosy :. 'Erecóploar dp το to dα ..-
ipsum intelligit ,tanquano Deo sanctificatun», « t quod στήριόν σου, φησίν, εν πυρί .
in psalmo LXXIII sanctuarium appellavit, dicens :
Incenderunt in igre sanctuariin luum .
VERs. 9. Sacerdoles lui juduentur justitia. Si hoc C Οι ιερείς σου ενδύσονται δικαιοσύνης . Ει
Caelum fuerit, sacerdotes lui inslar vestis justi. τούτο γένηται , οι ιερείς σου ενδύσονται, δίκην
liano incluent, cultus in.ir livinos . Vel , Omni ιματίου , την δικαιοσύνης της λατρείας και δικαιο
juslilia induentur, hoc col, wiiversa virtube , σύνην πάσαν , είτουν παντοίαν αρετήν, ήδη λατρεύ .
uipole jam Deum colentes, alque in dies magis οντες , και μάλλον αρετής φροντίζειν οφείλοντες .
virtutis ipsius sludium amplexuri.
El sancii lui ensultabunt. Et reliqui , inquil, Και οι όσιοι σου αγαλλιάσcνται . Οι λοιποί , ο
bomines, qui tibi silleclificati ac dedicati sunt, καθωσιωμένοι σου, τουτέστιν ο λαός σου , αγαλλιά .
exsultaburit, hoc est, universus populus tws σονται • η οσίως λέγει τους εναρεεωτέρους. Είσα
ætitia afficieliir. Vel per sanctos, ens intelligil, πάλιν επί του Δαβίδ καταφεύγουσιν , αναξίους εαν
qui præ cæleris excellcbant • virtutibus. Deinile τους ηγούμενοι .
surslis ad momoriain confugiunt Leali David , sripsos indignus cssc julicaullos, qui gratiam a
Deo possint impetrare.
VaRs. 10. Propler Duvid servum iuum non aver- " Ενεκεν Δαβίδ του δούλου σου , μη αποστρό .
Ias (aligiu Cliristi tui. Πoc est, cui non respu4s , D Ψης το πρόσωπος του Χριστού σου . Τουτέστι
qui , ut princeps farol super nus , a ie in regen τον χρισθέντα εις τό άρχειν ημίν . Το σου δε , οι.
unclus csl. Tuum auļcm dixit , ut Dei benevo . .
χειώσεώς έστιν ή των χρισθέντα διά σου διά του
esiliam erga cum ostenderel ; vel unctum a te νόμου σου. Μη αποστρέψης αυτόν άπρακτον , δεό .
per legem tuam . Non averias auilem eum nobiscum μενόν σου μεθ ' ημών υπέρ τε του ναού και της
pro templi, civitatis, el reyni erectione suppli πόλεως, και της βασιλείας .
cantem , ncc inanes illius preces fore per
miillilo .
VERS, 11. Juravit Dominus ipsi David rerila- " Ομοσε Κύριος τώ Δαβίδ αλήθειαν . Βεβαίως
tem . Hoc est ,slabilem ac veram promissionem επηγγείλατο , αληθινήν επαγγελίαν.
leril .
El non contemnet eam . Cum verax sil, quin- Και ου μή αθετήσει αυτήν. 'Αληθής ών και
πιο ct ipsa veritas . Quinn autenι fuerit nec pro- αυτοαλήθεια . Τις δε και επαγγελία, άκουσον.
missin, audi :
De fructu ventris ini, ponam super :hronum luum . 'Εκ καρπού της κοιλίας σου θήσομαι επί του
 1921 COMMENT. IN PSALMOS 1222
θρόνου σου . Επί του θρόνου της βασιλείας σου. A loc est, in flirono, atque in sede regni lui . Nec
Και ού τούτο μόνον , αλλά και έτερα. Τίνα δε ταύτα, taulur. boc dixit , seil et alia quae sequuntur.
άκουσον .
'Εάν φυλάξωνται οι υιοί σου την διαθήκης Vens . 12. Si custodierint filii lui Testamentiem
μου, και τα μαρτύριά μου , α διδάξω αυτούς, meuin, el Testimonia niea hæc, qua duccbo cos, el
και οι υιοί αυτών έως του αιώνος καθιούνται επί ilii eorum is saculum 8aculi selebual super thro .
του θρόνου σου . Εάν τηρήσωσι τον νόμον μου riun luum . Si Alii tui, inquit, qui per successiones
οι υιοί σου , έκαι διαδοχής βασιλεύοντες • τούτον γάρ regiabunt, legem incam observaverint. Per lesla
εκάλεσε διαθήκην · έτι δε και μαρτύρια, ώς εν τω mentum enim el per testimonia , legem ipsam ille
ρεη' ψαλμώ, πολλάκις δεδήλωται. Ταύτα δε , φησίν, telligit , quemadmodum et sape alithi , prisorii in
1 διδάξω αυτούς διά της αναγνώσεως αυτών, ουκ psalmoενιιτ, uli etiam diximus. Si olyservaverint,
αυτοί μόνον βασιλεύσουσιν, αλλά και οι τούτων inquit, testimonia, que ego eos docelo, si lection ,
υιο! αεί βασιλεύσουσι κατά διαδοχήν. Τοιαύτα μεν legis nier vacaverint , non ipsi solutn regnabunt ,
τα της επαγγελίας : έπει δε ουκ εφύλαξαν, εξέπε- sed illorum etiam filii perpetuam regni successio
σου . Ταύτα δε λέγουσιν οι δυσωπούντες ώσπορ neni consequentur. El hæc quidein a Deo eis pro
αναμιμνήσκοντες τονΘεόν της τοιαύτης επαγγελίας, Β nissasunt: verum postquam ipsi pacta μοn ol
και εις αποπλήρωσιν αυτής παρακαλούντες, ή και scrvaverunt , jure etiain a promissis deciderunt.
αλλήλους παραμυθούμενου, και το λαιό χρηστάς Possunt etiam haec verba intelligi , ut ab eis dicta
ελπίδας έντιθέντες . Είτα και τα εξής επισυνάπτου . sint, ea ralione ul Deum sibi magis conciliareul ,
σιν, ως και αυτά παρά του Θεού τότε ρηθέντα revocantes ci in memoriam antiquas pollicitatio
προς τον Δαβίδ . nes , el rogantes quodammodo ut eas adimpleret ,
vel ut mutuo sesc consolarentur, et ponain populo spem præstarent. Deinde adunt etiam sequentia
serba, veluti el que a Deo olim dicta etiam fuissent ad bealım Divid .
"Οτι εξελέξατο Κύριος την Σιών, ηρετίσατο VeRs. 13. Quoniam elegil Dominus Sion , elegil
αυτήν εις κατοικίαν εαυτό. Καθιούνται , φησιν, eam in habitationem sibi. Sedebuni, inquit, filii lui
επί του θρόνου σου, διότι και την Σιών έν ή ο θρό- in ihrono luo, quoniam Dominus elegit Sion , iu
νος της βασιλείας σου εξελέξατο ο Κύριος, ο ταύτα qua sedes est regni lui. Ille, inquam , Dominus, qui
επαγγελλόμενος , ήγουν εγώ. hæc tibi nunc loquilur verba : Ego videlicet qui
Dominus sum .
Αύτη ή κατάπαυσίς μου εις αιώνα αιώνος . Η VERs. 14. Hæc requies mea in sæculum sæculi.
κατοικία μου . C Hoc est, Hæc habitatio mea .
Ωδε κατοικήσω , ότι ηρετισάμην αυτήν . Και llic habitabo, quonium elegi eain . Hæc el sequen
ταύτα και τα εξής λέγουσιν ως επαγγελμένα και lia dicunt lanquam eliin sibi promissa.
αυτά..
Την θήραν αυτής εύλογών ευλογήσω. Θήραν l'ers. 15. Venarioncm ejus benedicens benedicum ,
ωνόμασε τον πορισμών και την συγκομιδής της τρο- Per venationem , ciborumi atque edulioruşu suppe
φής . Εύλογών ευλογήσω, τουτέστι χαριτώσω εις ditationem intelligit. Πec, inquit, benedicerns be
δαψίλειαν και αφθονίαν. nedicain , lioc est , Præstabo magna cum abundantia.
Τους πτωχούς αυτής χορτάσω άρτων . Πλου- Pauperes ejus saturabo panibus. lloc est , diviles
τήσω. reddam .
Τους ιερείς αυτής ενδύσω σωτηρίαν . Υγείαν, Vers. 16. Sacerdotes ejus induan salute. Hoc es' ,
ασφάλειαν . securitate, ac bona valetudine.
Και οι όσιοι αυτής αγαλλιάσει αγαλλιάσονται. El sancii ejus exsultatione exsultabunt. Quinam
Είρηται περί των οσίων. Το δε 'Aγαλλιάσει αγαλ . sint sancli Dei , jam swipe alibi diclilla est. Quod
λιάσονται, και το Ευλογών ευλογήσω, και τα τοι- και 2uler ait: Ersultatione etsullabunt,idem: feneilicews
αυτα , τινές μεν ιδίωμα φασί της Γραφής , τινές δε benedicam , el alia hujusmodi, quidam i lioma esse
επίτασιν εμφαίνειν , ή βεβαίωσιν . dicunt Cebraicæ linguæ ; quidam vero hujusmodi
sermone uti dicunt Scripluranı , ad majorem intensionem , ct ad validiorem sententia conlirmation
Qem.
.

'Εκεί εξανατελώ κέρας τώ Δαβίδ . Εν τη Σιών : Vers, 17. Illic oriri faciani cornu ipsi David . In
εκ του γένους του Δαβίδ αυτή ανατελώ κέρας, ύψος , Sion scilicel, in qua oriri ei faciam gloriam , ac
τιμήν, δοξαζομένω παρά των μετέπειτα, και για το celsitudinem ex genere David , quia ali posteris
τσιλεύον αεί γένος αυτού . glorificabitur, fi illius generatio seniper regnavit.
'Ητοιμασα λύχνον τω χριστώ μου. “ τοίμασα Puravi lucernam chrislo meo . Christo nien , hoe
λύχνον τη βασιλεί μου Δαβίδ. Οικειώσεως δε το μου est , reri nito Daviil. Men autem ideo dixil , uit
καταύθα : Λύχνον δε λέγει την ευκλειαν του σπέρ- benevolentian suam erga cunoslenerel, lil dixi
ματος αυτού , δίκην λύχνου μηνύουσαν άπασι την inus . Por lucernam vero lorian posteroruni ejus
τυξαν αυτού , και τρόπον φωτός υποδεικνύουσαν ταίς intelligit , qur, Iutern instar , giori ejus splende
εφεξής γενεαίς τον πρόγονος του τοιούτου γένους : rem omnibus demonstral , el kiujuscemodi generale
 1223 EUTHYMII ZIGABENI 1221
tionis progenitorem, veluti quodlain Innen futuris Αη λύχνον την λαμπρότητα του γένους αυτού , λάμ
generationibus illucere facil. Vel per lucernani , πουσαν εν τοις έθνεσιν. Αλλά ταύτα πάντα , εάν
generis sui splendorem ideo intelligit, quia splendet φυλάξωνται την δικαιοσύνην, ώς είρηται
inter gentes. Verum lixec omnia ea conditione illis promissa sunt , si lestamentum Dei custodiverint,
ut dictum est.
VERS, 18. luimicus ejus induam confusione. Ini- Τους εχθρούς αυτού ενδύσω αισχυνην . Τους
micos scilicet David aui generis ejus. εχθρούς αυτού, ήτοι του γένους αυτού.
Super ipsum autem efflorebit sanctificatio mea.- 'Επί δε αυτόν εξανθήσει το αγίασμά μου.
Super ipsum David , seu super ejus semen . Super 'Επί Δαβίδ, ήγουν επί το σπέρμα αυτού φαιδρυνθή
ipsum zuleni, hoc est, lempore ipsius David , vel σεται θάλλων ο ναός μου . Το 'Επ' αυτόν δε , αντί
tempore seminis ejus, quo tempore leinplua meum του Κατ ' αυτόν, ήτοι κατά την γενεάν αυτού, εν
summo cuin splendore florebit, hoc est, eo Γe . τη βασιλεία αυτού. Τινές δε κέρας και λύχνον τον
gnante. Quidam vero per cornu , el per lucernam , Ζοροβάβελ φασι • και τούτου λέγουσι τους εχθρούς
regem intelligent Zurobabel , cujus hostes aiunι αισχυνθήναι, και επί της βασιλείας αυτού εξανθή
Suisse confusos, el quo regnauile lempluin Domini, σαι τον απομαρανθέντα πάλαι ναόν · έτεροι δε πάλιν
quod diu olim profanatum , diritum, atque (us ita B το ότι εξελέξατο Κύριος την Σιών , και τα εφεξής
dicam ) labefaciun fueral, eMoruit. Quidam etiam άπαντα ρητά, προφητείαν είναι λέγουσι των εν τω
verba illa : Quia elegit Dominus Sion , el quix se- δηλωθέντι να προφητικού χαρίσματος ήξιωμένων.
quuntur omnia ,1 proplictiam continere dicunt , de Επει δε καθ' ιστορίαν ο ψαλμός ερμήνευται , μετα.
iis qui in Judæorum populo digni fuerunt, ut pro- χειριστέον ήδη και όσα τούτου περί του Σωτήρος
pheticam gratiam consequerentur. Et quoniam ημών Χριστού διαλαμβάνουσιν · Εισελευσόμεθα ,
juxta historiæ sensum psalmum jam cxposuimus, φησίν , εις τα σκηνώματα αυτού, προσκυνήσωμεν
restal ut tradamus eliam quæcunque de Salvatore εις τόπον ού έστησαν οι πόδες αυτού . Προ
nostro in eo cracianlur . lnuroibimus, inquit, in la- φητεία τούτο περί των Χριστιανών,, αλλήλοις
bernacula ejus , adorabimus in loco ubi slelerunt ταύτα συμβουλευόντων , και σκήνωμα μεν λεγόντων:
pedes ejus ; hæc verba ex fidelium persona pro- τους έν Παλαιστίνη τόπους , ένθα ανεστρέφετο , και
phelice dicta sunt, qui mului inter sese consultant, κατώκει : τόπον δε όπου έστησαν οι πόδες αυτού ,
.

quidnam facturi sint . Et per labernacula , loca in- ή αυτά τα σκηνώματα Ενθα περιεπάτει, ή τον σταυ
Lclligunt, quæ iu Palästina suni, ubi babila vit aut ρόν , ώ προσηλώθησαν οι πόδες αυτού, αν και υποπό
conversalus est Christus . Per locum autem ubi διον ώνόμασεν εν τω υιη' ψαλμώ. Και μέντοι παν
stelerunt pedes ejus, vel eadem intellige tabernacula C ταχόθεν συρρέοντες εισέρχονται εις τους τόπους
el Ioca in quibus Dorminus ainbulavit,; vel ipsain εκείνους, και προσκυνούσιν εκάστοτε . Αναστηθι,
crucem , cui Christi pedes confixi sunt, et quam , in φησί , Κύριε , εις την ανάπαυσίν σου, σύ και η
psalmo XCνι, scabellum pedum ejus appellavit . Εx κιβωτός του αγιάσματός σου · ανάστηθι εκ νε
universis siguidein mundi partibus illuc confluunt κρών , και ανάβηθι εις τον θρόνον της εν ουρανό
boinines, atque in ea sancta loca ingrediuntur , et βασιλείας σου, σύ ο Θεός , και το πρόσλημμά σου.
adorant illic Dominum . Exsurge, inquit , Domine , Τούτο γάρ κιβωτός της αγιωσύνης, ήτοι σκήνωμα
in requiem luam , lu el arca sanctificationis luæ, hoc της θεότητος» ώσπερ γαρ η κιβωτός εx ξύλων μεν
est, luæ divinitatis labernaculum , luum scilicet ασήπτων κατεσκεύαστο , κεχρύσωτο δε καθαρό χρυ
sacratissimum corpus . Quemadınodum enim arca σω , ούτω και το πρόσλημμα έx σώματος μεν αδιαφθό
illa sancla Dei ex incorruptibilibus lignis fabricata ρου συμπέ πηκτο. Ετεθέωτο δε εκ θεότητος φυσικής .
erat,, et purissimo insuper auroinaurata , ita etiam κυρίως θεότητος, ήγουν εκ της Ενώσεως του όντως
assumpla Christi humanitas ex incorrupio ejus Θεού. Οι ιερείς , φησίν , ενδύσονται δικαιοσύνης
corpore eral compacta , ex ipsaque vera ac sanctis- την κατά το Ευαγγέλιον , ήτοι κοσμηθήσονται αρετή
sima divinitale (ut ita dicam ) eral deificata , per πάση» και οι δυιοί σου αγαλλιάσονται και οι μετά
D
unionem nimirum illam ineffabilem veri Dei . Sa- τους ιερείς σου φιλάρετοι αγαλλιάσονται , πολιτευόμε
cerdoles lui induentur justitia , evangelica nimirum , νοι αγγελικώς . " Ενεκεν , φησί, Δαβίδ του δούλου
vel omni virlulum genere ornabunlur ; et sancli lui σου, μη αποστρέψης το πρόσωπον του Χριστού
exsultabunt , el quicunque cum sacerdotibus ama- σου . Ει και μή δι ' άλλο τι, αλλά γε δι' εμε τον
lores fuerint virlulun , angelicam peragenles con- δούλόν σου, μή αποστρέψης την επιφάνειας του Χρι
versationem , illorum eliam more exsultabunt. Pro- στού σου, μέλλοντος επιφανήναι τοις ανθρώπους δι'
pler David servum luum , ne averlas faciem Christi ενανθρωπήσεως · αλλ' επιφανήτω . Η ομοσθείσα δε
lui. Si nullam aliam ob causam , propter nie sal . τώ Δαβίδ αλήθεια , ήτοι το εκ σπέρματος αυτού
tem servum tuum , quæso, ne Christi lui præsen- καθίσαι εις τον θρόνον της βασιλείας αυτού , τον
tial averlas , qui per incarnationem suam homini- Χριστόν ήνίττετο . Ούτος γάρ έστιν και κυρίως βασι
bus apparebit ; quinimo rogo le ul cilo appareat . λεύς του Ισραήλ , εκ σπέρματος του Δαβίδ μεν ών,
Verlias etiam quæ jurala fuit ipsi David quod ejus κατά την μητέρα εx γένους Δαβίδ καταγομένην ,
semen consessurunt essel super thronum regni βασιλεύς δε κατά το νομοθετείν τοις υπηκόους αυτού,
ejus, ad ipsum etian Christum pertinct. Hic etenim και ρυθμίζειν , και περιέπειν , και υπεραποθνήσκειν
1225 COMMENT . IN PSALMOS . 1226
αυτών, και μάλιστα χαρακτηρίζουσι τον αληθώς βα- A vere ac proprie illius semen fuit ; quia cx senmine
σιλέα . Εάν φυλάξωνται, φησίν, οι υιοί την δια- quidea luit Davidico, propter malrcm , quæ a bealo
θήκην σου την ευαγγελικήν , και τα μαρτύριά μου Daviil genus ducebal. Fuit ctiam vere rex , eo
ταύτα, ά διδάξω αυτούς διά σου. Από του Πατρός quod subditis suis fidelibus legen iposuit , ct
δε ο λόγος προς τον έκ Δαβίδ Χριστόν, τον μονο . simmam corum curam habens, veri regis el dire
γενή Υιον, περί των μαθητών και αποστόλων, ού; cloris amorem atque officiuin docuit, cum pro cis
τεκνία εν τοις Ευαγγελίοις ώνόμασεν, ώς εκ διδα- niorulls sil : qua omnia veri regis charactere!
σκαλίας και πίστεως υιοθετηθέντας αυτό Εάν ac igirain exprimunt : Si custodierint , inquit , filii
τούτο ποιήσωσιν , ουκ αυτοί μουν, αλλά και οι ejus lestamentum meum , Evangelicum nimirum :
τούτων αυθις μαθηται και μιμηται καθιούνται επί el testimonia mea , hac, quæ docebo eos ; le scilicet
του θρόνου του ποιμαντικού και διδασκαλικού . predicante. Est elenium lic serimo es persona Pa
Καταστήσεις γαρ, φησίν , αυτούς άρχοντας επί Iris ad Cbrisluin halum ex semine David unigeni
πάσαν την · επί της αναπαύσεως και απολαύ. lum Filium ; sermo, inquam , de apostolis ct disci
σεως της ουρανίου βασιλείας σου · δ δη και πέρας pulis, quos in Evangelio etiam Clirisius Glios suos
λαμβάνει , φυλαξάντων , ως είρηται. Κατάπαυσις δε appellavil, tanquam per doctrinam et Gidem sibi
B
του θεού αιώνιος , η Εκκλησία , ής πύλαι άδου ου adoplalos. Si igitur bi filii lui hæc fecerint, quæ
κατισχύσουσι · θήρα δε αυτής , η σαγήνη του κη- dico, non ipsi tantum , sed eorum etiam discipuli
ρύγματος , δι' ής θηρεύει τους εννηχομένους τη sedebunt super lironym tuuum , super thronunin
άλμη της πλάνης: η θήρευσες , καθ' ήν οι αλιείς quam pastoris et doctoris : Constitues enim eos ,
απόστολοι εξήγρουν τα πλήθη. Πτωχοί δε αυτης οι inquit, principes super omnem terram 58. Vel in frui
πτωχοί τω πνεύματι, ους χορτάσει άρτου ουρανίου » lione el reguie alerni regni. Quæ promissio sane
ήτοι της βασιλείας των ουρανών " τους ιερείς δε αυ- lunc demum adiniplebitur, si custodierint legem ,
της ενδύσει σωτηρίαν αιώνιον· ένδυσαμένους πρώ- ut dicluni est. Hrec requies mea in sæculum sæculi :
τον δικαιοσύνην, ως προείρηται , ής οι όσιοι, αγαλ- ælernia Dei requics Ecclesia' esi lielium , in qua
λιάσει αιωνία αγαλλιάσονται, μετά την εντεύθεν Deus quiescit; Porla enim , inquit, inferni non
εκδημίαν δηλαδή κακείνων ενδυoμένων , και των prævalebunt adversum eam 60. Per renationen aulciu
ούτως αγαλλιωμένων. 'Εν τη Εκκλησία δε εξανέ - ejus, (seu nt Græca dictio Onpa, aliter significat, per
τειλεν ύψος , και τιμήν τώ Δαβίδ , ευφημουμένο και capturam,) predicationis sazenam ac rete intelli
δοξαζομένω , ώς προγόνωντου Χριστού » ή και εν τη ges, per quam Christus venatur el capil eos qui
Σιών εξανέτειλε κέρας βασιλείας τω Δαβίδ, υψηλόν c in Irac nalait , ita ut dicam , erroris salsugine. Vel .
τε και ισχυρόν, κερατιζον και καταβάλλον πάντας venationem el capluram illain , juxta quam pisca
τους ανθισταμένους αυτώ, ό εστιν η βασιλεία Χρι- lores apostoli , non amplius vivos pisces capiebank
στου . Λύχνος δε έτοιμασθείς τα Χριστώ ή κατα . ul occiderent, sed inorluus pcccalis homines irre
σκευασθείσα αυτη παναγία σάρξ, η φωτεινή διά liebanı ul rivificarent. Per pauperes eriam ejus pal
την λαμπρότητα της αναμαρτησίας και το Ευαγ . peres spirilu intellige, quos cæli pone, hoc est :
γέλιον φωτίζουν τους εν σκότει πλάνης, και οδηγούν colesli regno , Christus erat saluralurus. Sacerdo
εις αρετήν: Λύχνος γάρ, φησίν, τοις ποσί μου και les aulem ejus, elerna Christus tunc demum in
νόμος σου, και ο Πρόδρομος : 'Εκείνος γάρ, φησίν, duel salute, si antea justitia induti fuerint, ut
ήν ο λύχνος ο καιόμενος • εχθροί δε αυτού οι δαί- prædicluni cst . Ejus etiam sancli exsultatione exsul.
μονες , και πάντες οι εχθροί της αληθείας, οι συμ- tabunt , post liscession scilicet ex liac vita : tunc
παντες αισχυνθήσονται , και μάλιστα κατά την clenim el sacerdolcs ila induli eruil , ut diximis ,
παγκόσμιον ανάστασιν εις αυτόν δε εξαν- cl sancti exsultabunt. In Ecclesia etiam oriri ſecil
Oήσει η αγία Εκκλησία, η αγιάζουσα τους ορθώς cornu ipsi David , huc est, gloriain , atque honorem
τροσερχομένου; • αυτόν έξει άνθος και ευπρέ. Davidici nominis celebrari , alquc exallari , dun .
πειαν , D laudatur scilicct el glorificalur ab omnibus , lan .
quain progenitor Christi. Vel oriri fecit, validum et sublime cornu regni ipsi David , in Sion , ſeriens
scilicet, atque dejiciens quoscunque sibi adversantes. lloc autem est regnum Christi . Lucerna vero,
quæ Christo ſuit parala, caro illa sanctissima est , quæ a Deo fabricata, el divinitali fuil conjuncla :
que lucentissima cral , propter vilæ splendorem (fuit etenim sinc peccato) , el quia in ca requievit ,
septemplicis illius fulgentissimae lucernz instar, lucentissima septemplicis spiritus potentia. Vel per
Jucernai , Evangeliuin intellige, per quod oinnes qui constiluli erant in tenebris, illuininati sunt, el
ad clarissimam deducti virtutem . Lucerna enim , inquit, pedibus meis verbuin (vum " . Vel ipsuin
etiam Domini Præcursorem , de quo scriplum est : Ille erat lucerna ardens ca. Inimici vcro demones
sunt, et reliqui omnes veritatis inimici : qui etiam omnes pariter confundenlur, sed præcipue in die
resurrectionis universæ carnis : et super ipsum denique cllorebit illius sanctificatio , sancta nimi
rum Ecclcsia, qu:e omnes ad se accedentes sanctifical , quæque ipsum Christum tanquam forensis .
simam coronam in decorem , alyne in ornamentum erat liabilura .
» Psal . Σειν, 17. eo Marili. Evi , 18. " Ps: l . cx νιιι , 105. € 1 Jon : " , 55.
PATROL . GR . CXXVIII . 39
1927 EUTHYMII ZIGA BENI 1228
Coulicum asccusNUM . A Ωδή όμοίως.
PSALVUS CXXXII . ΥΑΛΜΟΣ ΡΛΒ' .
Vers 1. Ecce sane quid bonum , aut quid jucun- Ιδού δή τι καλόν , ή τι τερπνόν , άλλ' ή το κατ
cum , quai habilare (ralres in unum . 1:1tegram al- οικείν αδελφούς επί το αυτό; Την τελείαν αυτών
que plcnam captivorum restitutionem prospiciens αποκατάστασιν προϊδών ο Δαβίδ , όπως απαλλαγέντες
beatus David, et quomodo a perturbationibus atque των ενοχλούντων ώκοδόμησαν και τον ναόν , και την
ab arumnis liberali , templum el civitatem iterum πόλιν, και υφ' ένα αρχηγών επολιτεύοντο, παρα:κι
ædific.luri eraul, et sub uno principe vilam acluri , μη διασχισθήναι, καθάπερ το πρότερον· ηνίκα αι
admonet eos , ne rursus dividantur, ne in diversas δέκα μεν φυλαι ίδιον είχον ηγεμόνα • αι δύο δε πά.
: c varias scindantur parles, ul anlea , quando de- λαι ίδιον , και πολλής αυτοίς παρανομίας, και στάσεως .
cem tribus proprium habebant ducem , et reliquæ και συμφορών αίτιον εγένετο · αλλ ' όμου κατοικείν
dux alierum imperatorem : quae res transgressio- και υφ' ένα ηγεμόνα τάττεσθαι. Ιδού δή, τι καλόν ,
num legis contentionumque ,, et calaniilalum per- ή τι τερπνόν ούτως, ει μη κατοικείναδελφούς άμα ;
sppc illis causa fuil. Admonel igilur cos, ul una , και τω τόπω ή τη ομονοια • πολλά γαρ καλά μεν , ου
atque sub codem degant principe, dicens : Ecce τερπνά δέ • και αύθις τερπνά μεν, ου χαλά δε · ή
Sanc quid lain Donuto, aut φuid tain jucundum est, B δε ομοσκηνία και ομόνοια των αδελφών αμφότερα
quam il fralres codem habitent in loco, alque eis. κέκτηται, άπερ ομου συνελθεϊν ως σφόδρα εύπο
dem animis, summa cum concordia et cousensh ? Et ρον, Είτα τούτο το αγαθόν παρεικάζει παραδεί.
mulla quidem lona sunt, quæ non sunt jucundo , ci
> γματι .
rursum jucunda mulla , quæ non bona : fratrum autem concordia ct communis coruro babilalio,
ulrunique lioc in se bonum continel. Nemini enim dubium esse pulo , quod fralerno consensui utrum
que hoc conveniat bonum . Deinde bujuscemodi bonum , similitudine alquc exemplo quodam descri.
bit , dicens :
Vers. 2. Sicul unguentum in capile, quod descer . "Ως μύρον επί κεφαλής το καταβαίνον επί
dit in barbam , barbum Aaron . lloc quod diximus, πώγωνα, τον πώγωνα τον 'Ααρών . Ούτως έστι το
adeo bonus est et jucundium , sicut legale illud un. πράγμα καλών και τερπνόν, ώς το νομικόν εκείνο
guentum, quo sacerdotes ungebantur , quodque μύρον , το χρίον τους ιερείς , το επί κεφαλής του
super eorum capital cirundi solebat. Νam quemad . ιερέως χεόμενον. Καθάπερ τούτο καλόν μέν έστιν
modum hujuscemodi unguenlum bonum esl, utpote ως άγιον , τερπνόν δε ώς ευώδες, ούτω και εκείνο :
sanctum , el jucundum cliain , veluti odoriferum : καλόν μεν, ώς φύσει και νόμω απαιτούμενον · τερ
ita et illa communis fratrum habitatio , atque con- C πνον δε, ως ωφέλιμον · έπει δε από της κεφαλής επί
cordia, summum quo :ldam bonum est , veluti quod , τον πώγωνα το μύρον κατέβαινε , φησι, το Καταβαί
ci naiura ipsa , el lege etiam divina commendalur. νον επί πώγωνα , είτα προστίθησι , και τίνος πώ
Ei jucurdum bonum est , eo quia ulile est , ci con- γωνα: ότι, τον του Ααρών . Ούτος γάρ πρώτος αυτώ
Et quoniam a sacerdotum capite unguen-
modum .. Εt εχρίσθη . "Η και Ααρών λέγει, πάντα ιερέα , ως εκ
lim: in barbam descendebat , addidit : Quod de- του 'Ααρών καταγόμενον · έπει δε από του πώ
scendit in barbam , el deinde , in cujusnam barbam γωνος , και επί την ώαν του ιερατικού ενδύματος
descendcret , expressil dicens : In barbam ipsins αύθις τούτο κατέβαινεν, επήγαγε και τούτο , λέγων ·
Aaron . Hic eleninı sacerdolum omnium primus, unguento unclus est. Vel per Aaron, quemcunque sia
cerdolem intclligil , tanquam omnes ab eu descenderent, et quoniam unguentum hoc a barla in
sacerdotalis indumenti oram rursus descendebal, ilerum addidit, dicens :
Quod descendii in oram vestimenti ejus. Oram Το καταβαίνον επί την ώαν του ενδύματος
seu marginem vestimenti, reliqui interprcles Os αυτού. Την ώαν οι άλλοι ερμηνευται , στόμα ενδύ
vestimenti reddiderunt. Eo iisque cnim desccu- Dματος , εξέδωκαν άχρ: γάρ τούτου κατήρχετο .
debal.
Veos. 3. Sicui ros Ermon , qui descendii in mon . "Ως δρόσος Αερμών , η καταβαίνουσα επί τα
His Sion . Armon mions est Libano adjacens , ubi όρη Σιών . 'λερμών όρος εστί, παρακείμενον το
sulla nivium copia conservatur , unde vaporcs ge- Λιβάνη, χιόνα πολλήν συνάγον, και φυλάττον , αφ'
hicrantur, qui acr « m montium Sion crassiorein ής ατμοί αναδιδόμενοι και τον αέρα τον υπεράνω
atque licbctiorem reddunt, ac rorem æslatis lem- της Σιών παχύνοντες , δρόσον αποτελούσιν εν Θέρει .
pire not modicurn efficiunt : quem bonum φuidem καλήν μεν, ώς αναγκαίαν τη γη , τερπνήν δε , ως
.

esse dicemus, velali lerræ arescenti necessarium , ήδέως και ομαλώς καταφερομένην Επεί ούν ή δρό
jucuidum vero eo quod equabililcr el cum dc- σος αύτη εκ του 'Αερμών έχει την αιτίαν . δρόσον
Lelationc superue ill terram defertur. Quia igitur του 'Αερμών αυτήν εκάλεσεν.
105 iste causam atque originem habet ex munte
Ærmon , idcirco rorem Arinon cum appellavil.
Quoniam illi: mandaril Dominus benedictionem . "Οτι εκεί ενετείλατο Κύριος την ευλογίαν .
Illic , id est , in communi habilatione, in cuncordia , Εκεί που ; Εν τη ομοσκηνία, εν τη φιλαδελφία , εν
in amore fraterno, alque in dilectione, qux est τη αγάπη . ήτις εστί το κεφάλαιον των αρετών » ευ
1299 COMMENT. IN PSALMOS . 1230
Δογία δε παρά Θεού μέν εις ανθρώπους και χάρις, A virtutum omnium caput. Ceteruin Dei benellicilo
πιρά δε ανθρώπων είς Θεόν ή υμνολογία και ευφη- erga homines idem est, quod divina gratia, el benedi
μία , παρά δε ανθρώπων εις ανθρώπους και υπέρ του- clio ab hominibus in Deurn divina lausest, seu gra
των ευχή. liarum aclio. Benedictio vero ab hominibus in homi
nes, humana esse dicitur ad Deum oratio, quando
nimirum pro aliis preces eſfundimus ad Deum.
ζωήν έως του αιώνος . Και αύθις έχει ενετείλατο, Vitan usque in sæculum . Et rursus Doininus
και απέστειλε ζωήν μακράν έως του ώρισμένου mandavit et misil in concordes homines diuturnanı
αιώνος , παρ' όλον τον αποκεκληρωμένον βίον. vilam usque ad sæculum ab co delerminalum , hoc
"Ωσπερ γάρ ή στάσις θανάτους εργάζεται , ούτως ή est , per universum , ac prestitulum vita Lempus.
ειρήνη ζωήν, ούτε αλλήλους αναιρούντων, ούτε παρ' Νam quemadmodum contentio nories operatur ,
εχθρών φθειρομένων, διά το συμπέ φράχθαι και ila el pax vilam, cum unanimes, ac paciſici lio.
ωχυρώσθαι . 'Aρμόζει δε και ημίν ο ψαλμός. wines acque muluo sese occidant, neque ab bo .
stibus lædi possini, quia conjuncti sunt, el munili. Congruit ctiam hic psalmus Adelibus omnibus
Christianis..
"Ωδή όμοίως . B Canticum ascensuum .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΛΓ'. PSALMUS CXXXIII .
Ιδού ευλογείτε τον Κύριον , πάντες οι δούλοι VERs . 1. Ecce sanc benedicile Dominum omncs
Κυρίου . 'Ενταύθα κατέλυσε τας ωδές των αναβά- servi Domini. Cantica ascensionuin , scu (ut dixia
θρων , και αναβαθμών, εις ευχαριστίαν κατακλείσας us ) ascensutumninloc psalmofinen accipiunt: que »
τον λόγον. Κελεύει γαρ ευχαριστείν τω Θεώ, της Proplheia in gratiarum actionem desiuere voluit.
αιχμαλωσίας απαλλάξαντι, και διά τοσούτων εθνών Jubel cnim hic condignas Deo gratias agi , qui «l
αβλαβείς επανελθείν εις την πατρίδα παρασκευά- captivitale populum liberaverat, et ei prestileral
σαντι, και του συνεχούς πολέμου των πλησιoχώρων ul per lol inimicas zenles illiusus atquc luins in
ελευθερώσαντι, και τον ναόν και την πόλιν ανοικοδο- patriain rediret, el ab assiduis finilimaruin gene
μήσαι δόντι , και κατοικείν αδεώς ήδη , και πολιτεύε-
lium bellis quiescerel ; qui etiam civitatem et
σθαι χαρισαμένω . Λοιπόν ευχαριστείτε, φησίν, ο! templum rursuin diſcari permiserat, feceratque
δούλοι , οι θεράποντες. Δούλος δε Θεού και πειθόμενος
ul securi jam conversarentur, alque habitarent in
τοίς προστάγμασιν αυτού , και θεραπεύων αυτόν . patria. De cætero enim, inquil , vos o servi et
cullores Dei, condignas Deo gratias agile. Servus autem Dei dicitur, qui eum colit, alque illius
perel mandatis.
Οι εστώτες εν οίκω Κυρίου , εν αυλαίς οίκου C Qui statis in domo Domini , in aulis domus Dei
Θεού ημών . Οι λοιπόν εστώτες εν τω ναώ, οι από nostri . Vos, inquam , Deo benelicile, qui assidue
του νυν εισερχόμενοι απαρτισθέντι , και απολαβέντι in lemplo cominoramini, qui templum a modo
και την ευπρέπειας και την λατρείαν αυτού. perfectum , suoque decore et cultu jam recepto
ingredimini.
Εν ταις νυξιν επάρατε τας χείρας υμών εις VERS . 2. In noclibus ertollile manus vestras in
τα άγια, και ευλογείτε τον Κύριον . Μη την νύ- sancia, el benedicite Dominum. Nolite, inquit, uni
κτα πάσαν εις ύπνον απανάτε , αλλά και εν ταύτη versam noclem somno perdere, sed in ca , manus
επάρατε τας χείρας υμών εις τα " Αγια των αγίων , vestras ad Sancia sanctorum extollite, ubi propter
όπου ο θεός κατοικείν ελέγετο διά την εκείσε χάριν divinam illam gratiam , quæ illic erat, habitare
και ευφημείτε τον Θεόν, εν ταις νυξί μάλλον, ότε και Deus dicebatur ; atque in noctibus præcipue Deumi
κουφότερος ο νούς . και πλείων ή σχολή · ει δε εν laudale, quando mells a sollicitudinibus et curis
νυκτί παραγίνεσθαι προς τον ναόν κελεύει της magis vacua est, quando vobis majus otinam ades .
κλίνης ανισταμένους , ποίας τεύξεται συγγνώμης και Quod si nociu eos jubel e leclo surgere, atquc in
μηδέ οίκοι κατά τον καιρόν τούτον ευχάς επιτελών ; lemplum accederc, quamnam unquam veniam ii
Είτα υπερεύχεται του λαού . D
consequentur qui lempore illo, neque cuiam domi
ad preces, neque ad orationem consur;0111 ? Deinde
rogat pro populo dicens :
Ευλογήσαι σε Κύριος εκ Σιών , ο ποιήσας τον Vers. 3. Benedicul iibi Dominus ex Sion , qui
ouparör val tie rar. Eipntal tepl tou tou dv to fecil cælum el terram . De liujuscemodi verbis alibi
ρεζ ψαλμώ , και ούτος δε ο ψαλμός αρμόδιος eliam dictum cst , videlicet in psalmo cxxvi . Vic
πάσι . psalmus præterea omnibus polest accoinnodari.
'Αλληλούϊα . Alleluia .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΛΔ'. PSALMUS CXXXIV .
Ειρήκαμεν προλαβόντες ότι ευχαριστήριοι ψαλμοί , Jam in superioribus dicium est, quod psalmi,
τοιαύτην έσχον επιγραφή . qui hujuscemodi habent inscriplionem gratiarum
actiones continent .
 1231 EUTHYMII ZIC.IDENT 1232
VERs . 1. Landale nomen Domini, laudale, servi. A Alvsite to oroja Kiplov , aircire, dov.lot, he
Dominum . Dc his verbis diximus in psalu.o ci . ριον . Είρηται περί τούτου εν τώ εβ' ψαλμώ .
VERs. 2. Qui slalis in domo Domini, in aulis do Οι εστώτες εν οίκω Κυρίου , εν αυλαίς οίκου
mus Dei nostri. Hæc verba ad unguem habentur Θεού ημών . Είρηται εν τώ προλαβόντι ψαλμο :
in proxiinc præcedenti psalmo, ubi ea exposuiinus : αλλά και νύν περί των εκάστοτε φοιτώντων εις τον
verum hic non universum populum alloquitur ναόν διαλαμβάνει . Αινείτε , φησίν , οι εστώτες εν τω
Propheta , sed eos φui in ten plum frequentius ναώ : τοις γάρ μη εστωσιν εν τούτω ουκ εξήν υμνο
accelectant . Yes , inquit, qui statis in leuplo , lau- λογείν αυτόν, ουδέ ετέρω τόπω προσεύχεσθαι, ίνα
dalc Deuin . lis elenim , qui in lcmplo non mane- τον ναόν και τα εν αυτώ βλέποντες , μή επιλάθωνται
bant, non liccbat Deum laudare, neque alio in loco ποτέ του θεού .
ad Deum orare : ea nimirum ratione ul lemplum cernentes, atque ea quæ erant in templo, divinæ
ipajestatis nunquam obliviscercalur.
VERs. 3. Laudale Dominum, quoniam bonus est Αινείτε τον Κύριον , ότι αγαθός Κύριος . " Οτι
Doninus . Quoniam misericors , ac benefcentissi- φιλάνθρωπος , ότι ευεργετικώτατος , και μάλιστα τοις
snus est in omnes : scd in illos præsertim qui cum ανούσιν αυτόν .
laudant.
Psallite nomini ejus, quoniam pulchrum est. Pul. B
Ψάλατε τω ονόματι αυτού , δτι καλό . Οτι κα
cbruin esi ci psallere . Es psalmis elenim el can- λον το ψάλλειν αυτώ παιδεύουσι γαρ αι ωδαι δογ
sicis, divinorum dogmalum excellentiain addisci- μάτων ακρίβειαν, και τείνουσι τον νούν του ψάλλον
mus. Psalmi eliain et cantica psallentium meulcs τος προς τον Θεόν, και κοιμίζουσι τα πάθη , και
prolendunt ad Deum, humanos afectus sedant , ηδύνουσι την ψυχήν το μέλει, και μετά της ωφε
anjujam cantu dcleclaut, el cuin delectatione con- λείας έχουσι και το τερπνόν. Ζήτησον και εν την
junclam quoque utilitatem afferunt. Vide que dicta ψαλμώ την εξήγησιν του, Ψαλώ τω ονόματί σου ,
sint in psalmo ix iu eo versiculo : Psallam nomini rýcote.
luo, Altissime.
VERS. 4. Quoniam Jacob elegit sibi Dominus. " Οτι τον Ιακώβ εξελέξατο εαυτώ ο Κύριος .
Quoniam Dominus ex omnibus nationibus Israeli- “ Οτι τον Ισραηλίτην λαόν εκ πάντων των εθνών
ticum sibi populum elegit , ac sibi reposuit , veluti εξελέξατο, και ανέθηκεν εαυτώ ώς μόνον αυτώ λα.
eum populum a quo solo colerclur. τρεύοντα.
Israel in peculium sibi. Populum Judæorum de- Ισραήλ εις περιουσιασμόν εαυτώ. Τον εξ Ια.
scendentem er Jacob, duplici nomine appellavit. C κω6 λαόν καλεί και Ισραήλ: αμφότερα γαρ και Ια .
Jacob nimirum el Israel : quemadmodum ipse eliam κώς ωνομάζετο . Τον αυτόν , φησίν , εξελέξατο εις
patriarcla Jacob utroque hoc nomine fuit appel . περιουσιασμόν εαυτώ, εις κλήρον · διό και λαόν πε
Jalus. Eumdem , inquit, populum clegit sibi Denis ριούσιον προσηγόρευσεν αυτόν, ήγουν ως περιουσίαν,
in bæreditatem , atque in sorlem ; et ideo peculia. ως πλούτον λογιζόμενον , και στερνόμενον, και επι
rem populum illum persæpe appellasil , ea nimi- μελείας αξιούμενον .
rum ralione , quod non secus illum amarel, suninioque studio custodirel, quam divitias quasdam
non vulgares, et peculium quoddam pretiosissimum .
Vers. 5. Quoniam ego cognori guod magnus est " Οτι εγώ έγνωκα , ότι μέγας ο Κύριος. Ιδού και
Duminus. Ecce quod aliam divinæ laudis causam άλλην αιτίαν του αινείν τίθησιν· “Οτι, φησίν , εγώ
apponii, diceus : Quoniam ego amplius quam πλέον υμών έγνωκα , και ακριβώς έγνωκα , ότι μέγας
cognovi ; vel , quia id exactissime novi, quod Do. ο Κύριος · από τε της θείας χάριτος , από τε του συνό.
minus magnus est. Cognovi autcm id a divina gra- τώς οράν τα έργα αυτού , τούτο γνούς.
lia , el quia illius opera , multa cum prudentia con
siderari.
D
El Dominus noster præ omnibus diis. Ilic si qui- Και ο Κύριος ημών παρά πάντας θεούς . Ο μεν
dem est ; illi vero non sunt. llic ctiam vcre De- γάρ έστιν, οι δε ουκ εισί. Και ο μεν Κύριος όντως,
minus; illi autem non vere dii . Nam el si compa- οι δε θεοί ουκ όντως. Δοκεί δε τούτο συγκριτικόν
rationis rerba , hæc esse videantur, non tamen οικονομικώς διά την παχύτητα του λαού • αλλαχού
falsos dros vero Deo comparant, sed ex dispensa- γάρ Θεόν των θεών ονομάζει τούτον » και νυν δε
lione quadam propler populi hebetudinem Prophcia κατά μικρόν ανάγων τους ακροατές , εργάτην αυτόν
sic loquilur : quippe qui alibi Deum deorum appel- δείκνυσι θαυμασίων , και προϊών δε διαμυκτηρίζει ,
lai , ci nunc ctiam auditorem pedetentim crigil , και φαυλίζει τους θεούς των εθνών • είρηται δε και
mirabilium rerum ipsum Deum operatorem esse εν τω ις ' ψαλμώ • Σφόδρα υπερυψώθης υπέρ
deinonsirans, ac deinceps paulo post genlium deos πάντας τους θεούς και ζήτησαν την εξήγησιν
subsannans. Dictum est etiam in psalmo xcvi : εκεί.
Nimis exallatus es super omnes deos ; ibi vide quæ
in expositione dixinius .
 1233 COMMENT. IN PSALMOS . 1234
Πάντα όσα ήθέλησαν εποίησεν εν τω ουρανώΑ VERS. 6. Omnia quæcunque voluil, ſecil in cælo
και εν τη γη. Είπε τούτο και εν τω ριγ' ψαλμώ .
el in terra . Eadem verba habentur in psalmo cIII ,
Ο δε Θεός ημών εν τω ουρανό και εν τη γη ibi . Deus autem noster in cælo et in terra omnic
πάντα όσα ήθέλησεν εποίησεν .
quæcunque voluit fecil.
'Εν ταις θαλάσσαις και εν πάσαις ταις αβύσ- In maribus el omnibus abyssis. Maria quidem
τους . Θαλάσσας μεν λέγει τους διαφόρους κόλπους : yarios maris sious appellat : Congregationes, inquit,
τα συστήματα γάρ των υδάτων εκάλεσε θαλάσσας , aquarun appellavil maria " . Abysaos autem sub
αβύσσους δε , τα υποκάτω της γής, τα ανεξερεύνητα , terranea loca, quæ imperscrulabilia sunt : in qui .
εν οις πάσι πάντα όσα ήθέλησεν εποίησεν · είτα bus tamen fecit omnia Deus, quæ voluit. Deinile
υμνεί του Θεού έργα τινά αξιοθαύμαστα , παραδρα- privata quaedam Dei opera admiratione dignalau
μών τα μείζονα , ένα και από των ελαττόνων δείξη dat, majora preleriens , ut es minoribus , naagnitudi .
το μεγαλείον και αξιύμνητον αυτού. nem ejus summis esse laudibus dignem ostenderet.
Ανάγων νεφέλας εξ εσχάτων της γης . Ο εξ VeRs . 7. Educens nubes ab extremo terræ . Qui
αυτού του κατωτάτου βάθους της γης ανάγων νεφέ . ex ipsa inferiori lerræ profundilale nubes eilucil,
λας» και τοσούτον αυτάς μετεωρίζων βαρείας ούσας , casque lanetsi graves sint, in allum extollit , et
B
και το κατωφερές υγρών άνω φέρεσθαι ποιών . illarum humorem , qui nalura sua deorsum furlur,
in sublime elevari lacil .
Αστραπάς εις θετόν εποίησεν . εις καιρόν υε- Fulgira in pluviam ſecil. In tempus scilicel plu
του • ή εν τω θετώ , και δι' αλλήλων αβλαβώς φέρε- vie, vel in pluvia. Efecitoue ut quae strapie natu: a
σθαι τα φθαρτικά αλλήλων παρεσκεύασεν , ως μήτε τηnluo sese perdunt , una, ac pariter sine alleries
την αστραπήν πυρωδεστάτην ούσαν αναλίσκειν το læsione conjuncla deferantur, ila ut neque fulgur,
υέτιον ύδωρ , μήτ ' αν τούτο ραγδαίον φερόμενον φιod natura ignitum est , pluvialem aquam cott
σβεννύειν εκείνην . sumal, neque aqua rursum magna vi delala ſulgur
exstingual.
"Ο εξάγων ανέμους εκ θησαυρών αυτού . θη- Qui educit venlos de thesauris suis . Per thesau .
σαυρούς αυτού νύνλέγει τους αποκρύφους τόπους , όθεν ros Dei, hoc in loco Propheta occulla illa loca in
εξέρχονται κεκρυμμένος γάρ ο θησαυρός , το άγνω- Lelligit , unde ereunt venti. Occultus enim esse
στον της γενέσεως αυτών και εξάγων ανέμους εκ dicitur Thesaurus : co quod ct generatio et locus
θησαυρών αυτού , ως εντεύθεν δηλούσθαι το ευχερές ejus ignoratur. Thesauri nomine praeterea , non
της εξαγωγής αυτών, και πρόχειρου, ότε βούλεται: lantum pecuniae aut occulta alia bona intelliguntur,,
θαυμαστών γάρ το νύν μεν τούτον ευχερώς , νύν δε sed 61 ipsa eljam loca, ubi thesauri recondi solent.
εκείνον επιπέμπειν , άλλοτε δε τούτον κακείνον άμα . Vel qui educil ventos lanquam e thesauris suis, ul
"Έστι δ' ότε και πλείονας εν ταύτα , και πολλάκις subintelligatur dictio illa , Tanquam, vel, quαεί: ita
ουδένα και πάντα κατά χρείαν , και ουδέν αλόγως ,
ut ex bis verbis educendi facilitas denotetur, at
καθάπερ έν θησαυρούς τισι κατακεκλεισμένων , και
quod eos Deus semper in promplu babet, cum vo
όπηνίκα βούλεται, και ραδίως εξαγομένων . luerit. Illud autem quam maxime admirandum est ,
quod modo hunc, modo illum Deus ventum emillat, et aliquando una ulrumque ; persæpe etiam
pures uno atque eodem tempore ; persæpe eliain aullum prorsus ; alque hæc omnia ex utilitate, ci
nibil sine ratione, illis scilicet interea inclusis, veluti in quibusdam thesauris : atque illinc quo .
lies Deo libucrit, marima cum facilitate eductis.
"Ος επάταξε το πρωτότοκα Αιγύπτου από dr- VERS. 8. Qui percussit primogenita Ægypti ab
θρώπου έως κτήνους . Είρηται εν τω ος ψαλμώ : homine usque ad pecus . Deloc diximus in psalino
και ζήτησον έχει την εξήγησιν του , “ Οδοποίησε 1.XXVII. Vide ibi, in versiculo : Fecil senilam irc
τρίβον τη οργή αυτού . "Εως δε κτήνους , εις επίτα - Fue . - Usque ad pecus vero dixit, ut calamilalcm
σιν της συμφοράς .
D angeret .
Εξαπέστειλε σημεία και τέρατα εν μέσω σου , VaRs. 9. Emisil signa ex prodigia in medio lui,
Αίγυπτε, ο Φαραώ και εν πάσι τοίς δούλοις Egypte , in Pharaonem, et in omnes servos ejus.
αυτού. Είρηται περί τούτων εκεί • “Ος έθετο εν Αι Ibidein etiam dictum est, quod posuit in Ægypio
γύπτω τα σεμεία αυτού , και τα τέρατα αυτού εν signa, el prodigia sua in campo Taneos : cumque
πεδίωΤάνεως: μνημονεύσας δε της βαρυτέρας πλη- gravissime omnium plaga meniuerit , collectio
γης, είτα συλλήβδην είπε, σημεία και τέρατα . postmodum signa dixit, el prodigia .
" Ος επάταξεν Εθνη πολλά . Είτε τα αποτειχίζοντα VeRs. 10. Qui percussit gentes multas. Sive eas
τοίς Ιουδαίους την πάροδον , είτε τα εν Παλαιστίνη : quæ transitum Judæis prohibebant, sen gentes
επιτόμως δε πάντα λέγει, και κατά παραδρομήν . quæ in Palæstina crant . In compendio etcnim on:
nia narrat et cursiin .
Και απέκτεινε βασιλείς κραταιούς. Τους ηγε- Et occidit reges forles. Illarum scilicet gentium
μόνας αυτών. duces.

65 Gen. 1 , 10.
1235 EUTHYMII ZIGABENI 1236
VERs. 11. Seon regem Amorrhæorum el ng regem A Τον Σηών βασιλέα των Αμορραίων, και τον
Basan. Seon quidem res , diviliis ac inililum co- Ωγ βασιλέα της Βασάν . Σηών μεν γαρ πλούτο
piis erat celeberrimus ; Og vero magniludine ac και στρατοπέδους περιβόητος ήν . "Ως δε μεγέθει
fortitudine corporis conspicuus, in omnium homi- και ρώμη σώματος πολυθρύλλητος φασι γάρ αυ
mom ore ſerebalur . Aiunt enim eum lecto usun τον και κλίνη σιδηρά κεχρήσθαι , εννέα μεν πηχών
Suisse ferreo, novem cubitorum in longitudine, et το μήκος, πέντε δε το εύρος εχούση .
quinque in latiludine.
El omnia regna Chanaan . lloc est P : læsting Και πάσας τάς βασιλείας Χαναάν . Της Παλαι
provincia : cujus populi magis particulariter prae στίνης εν ή εθνος ιδικώς παρά τ'άλλα Χαναναίοι
ceteris Chanan eidicebantur. καλούμενον .
VERs . 12. El dedil lerram eorum hæreditatem , Και έδωκε την γήν αυτώνκληρονομίαν , κληρο
Hereditalenn Israel populo εμο. Βis hereditalem νομιαν Ισραήλ λαώ αυτού . Δις είπε κληρονομίαν ,
dixit, ut illius provinciæ uberlatem denotaret, ac το δαψιλές αυτής εμφαίνων, κληρονομίαν , όντως
si diceret : Hæredilatem , dico, ac vere hæredita : κληρονομίαν.
lem ,
Vers. 13. Domine, nomen tuum in sæculum, el B Κύριε , το όνομά σου εις τον αιώνα , και το
memoriale luum in generationen el generationem . urnudovrór cou elç gereår xul persár. Asta
Propterea, inquil, nomen tuum, ac memoria lua ταύτα , φησί , το όνομά σου και η μνήμη σου αίδια
in sæculum atque in omnes generationes perpelua έσονται , εις τον αιώνα , και εις πάσας γενεάς , παρά
cril : apud eas nimirum , qui bujuscemodi a le be- τοις τούτω ευεργετηθείσιν.
neficiis donati sunt.
Vers. 14. Quia judicabit Dominus populum suum. "Οτι κρινει Κύριος τον λαόν αυτού , Κρινει
Judicabit eum pro Ulciscetur cuin , quolies ab αυτόν, ήγουν εκδικήσει βλαπτόμενον παρ' εχθροις .
injuicis læsus ſueril, hoc est , justum ei reddet
judicium .
Ei in servis suis exorabilur . lloc cst , ad oranles Και επί τοις δούλοις αυτού παρακληθήσεται ,
ci placantes euni servos suos fcclelur. Vel popu- “Ιλουμένοις αυτόν, επικαμφθήσεται » η κρινει μεν
lum quidem peccantem judicabit, et pænas ab co τον λαόν αμαρτάνοντα , και δικαίως απαιτήσει »
esigel, a penitcntibils vero exorabilur, alyne eos μετανοούντος δε παρακληθήσεται , και αντιλήψεται
adjuvabit. αυτών .
Vers . 15. Idola genlium argentam el aurum , C Τα είδωλα των εθνών αργύριον και χρυσίον ,
opera manuum hominum . Hujuscemodi verba babies έργα χειρών ανθρώπων . Είπε τούτο και εν τω ριγ
etiam in psalnio cxiII . Alqui apud nos suint etiain ψαλμώ και μήν και αι παρ' ημίν άγιαι εικόνες
sanctorum imagines , quæ el aurum , alque argen- αργύριον και χρυσίον, έργα χειρών ανθρώπων ,
cum sunt et opera manuuin hominum ; verum enim- αλλ' ουκ είδωλα , ότι εκείνων μεν τα πρωτότυπα
vero jola non sunt : quoniam idolorum quidem , ανυπόστατα και ψευδή. θεούς γάρ έπεφήμεζον ουκ
priine species , ac prima eorum argumenta , falsa όντας , αλλά δαίμονας ψευδομένους την θεότητα :
sunt : fabulæ nimiru !!), quae nulla rei veritate sub των δε παρ ' ημίν εικόνων τα πρωτότυπα όντα , και
sistant . Deos elenim sibi ascribunt gentes, qui αληθεύοντα , και καλούνται • κακείνα μεν είδωλα μια
Jei non sunt, sed dæmones falso sibi divinilalein ρων, ταύτα δε , εικόνες αγίων.
arrngantes ; verum sanctorum nostrorum imagines primas suas species veras habent, ac prima corum
argumenta, vera sunt : quoniam secundum veram rerum historiam , vere id lucrual quod appellantur,
el vera eliam quæcunque de illorum vita ac conversatione traduntur. Unde idola sceleslorum ac
vequissimorum hominum aut daemonun sunt simulacra : noslræ aulem , sanclorum et clarissimo
rum hominuin , imagines.
VERS. 16, 17. Os habent et non loquentur , oculos D Στόμα έχoυσι , και ου λαλήσουσιν , οφθαλμούς
habent et non videbunt, aures habent el non audienl. έχoυσι, και ουκ όψονται , ώτα έχoυσι , και ουκ
IT:uc verba pari modo illic eliam habentur, ενωτισθήσονται . Είπε και ταύτα εκεί.
Neque enim esl spiritus in ore eorum . Reddit ra- Ουδέ γάρ έστι πνεύμα εν τω στόματι αυτών .
lionein Prophcta , el docet , quomodo idola omnia Τούτο αιτία της αναισθησίας · εμφιλοχωρεί δε τη
sensibus careant. El delectalur, dum in coruin κωμωδία , επιτείνων την διαβολήν αυτών.
accusationc atque reprehensionc sermonem suuin
magis extendit.
Vers . 18. Similes fiant eis , qui faciunt ca , el 0m- "Ομοιοι αυτοίς γένοιντο οι ποιoύντες αυτά,
nes qui confidunt in eis. Ibidem etiam hujuscemodi και πάντες οι πεποιθότες επ' αυτούς. Εκεί και
habent'ir verba . ταύτα εν τω ριγ' ψαλμώ .
VERs. 19, 20. Domus Israel bencdicile Domino,
1 Οίκος 'Ισραήλ, ευλογήσατε τον Κύριον · οίκος
domus Aaron benedicite Domino, domus Levi bene. "Ααρών , ευλογήσατε τονΚύριον · οίκος Λεντ, ευλο
dicite Domino : qui limelis Dominum benedicite Do. γήσατε τον Κύριον ' οι φοβούμενοι τον Κύριον ,
1231 COMMENT . IN PSALMOS . 1238
ευλογήσατε τον Κύριον . Εν εκείνη και ταύτην Α mino. Illic etiam hujuscemodi ordinum divisioneur
εποιήσατο την διαίρεσιν των πραγμάτων . Και fecit, ubi vide, quæ per nos in expositione dicta
ζήτησαν την έχει ρηθείσαν εξήγησιν · αλλ' εκεί μεν , sunt. Quanquam ibi Propheta sperare jussit, hic
Ηλεισε γέγραπται , ενταύθα δε , Ευλογήσατε, διά aulem benedicere , propler prædicta nimirum
τις δηλωθείσας ευεργεσίας . Ειπών δε τον 'Ααρών, benefcia . Ει cum Aaron meminerit, deinceps ad
ανέδραμεν εις τον φύλαρχον , καθολικώτερον και φα- ipsius Leviticæ tribus principem patriarchain re
νερώτερον τον λόγον ποιών . currit, ut sermonem suuin clariorem redderct, ct
magis universalem .
Ευλογητός Κύριος εκ Σιών . Είρηται και εν τω VERS . 21. Benedictus Dominus in Sion . Dictum
ροζ ψαλμώ. est in psalmo CXXVII .
“Ο κατοικων Ιερουσαλήμ . Εν τω ναώ της Qui habitat in Jerusalem . Hoc est , in templo ci .
Ιερουσαλήμ . vitatis Jerusalemn .
Αλληλούια . Alleluia .
ΨΑΛΜΟΣ ΡΛΕ. PSALMUS CXXXV .
Και ούτος ο ψαλμός τω προ αυτού συνάδων , ομοίαν B Hic psalmus multa proxime præcedenti consona
έχει την επιγραφών. habens, similem etiam sortitus est inscriptionem.
'Εξομολογείσθε τω Κυρίω, ότι αγαθός , ότι εις VERs. 1. Confilemini Domino, quoniam bonus,
τον αιώνα το έλεος αυτού . Ευχαριστείτε αυτό φιonians in seculum misericordia ejus. Gratias ei
υπέρ των ομοίων ευεργεσιών. Ερμηνεύεται δε ούτος agile proinnumerabilibus benefriis. Alio autem
και στίχος και εν τη αρχή του ρε' ψαλμού τρόπον modohunc versiculum exposuimus in princiρία
έτερον, και εν όλους δε τοις εφεξής στίχους ακρο- psalmi cν . Apposuit etiam Propheta verba nec :
αλεύτιον το , ότι Εις τον αιώνα το έλεος αυτού , Quoniam in seculum misericordia ejus , omnibus
προς επίτασιν του ύμνου του τοιούτου ελέους, ή και subsequentibus versiculis, ut majorem divius
προς έκπληξιν . hujuscemodi misericordiæ laudem esse demonstra
rel, vel etiam ut lectorem in admirationen , ac
stuporem divinæ majestatis adduccret.
'Εξομολογείσθε τω Θεώ των θεών . Των ψευδω- VERS. 2. Confitemini Deo deorun ; quoniam , etc.
νύμων · ει γαρ καιητιμωμένοι και προσκεκρoυκότες Falsprani scilicet deorum, vel deorini falsi noni
οι δαίμονες, αλλά δούλοι και υποκύπτοντες εξ c nis. 1llorum elenim etiam Deus est . Νam etsi a Deo
ανάγκης . inlionorati sunt dæmones, ipsique Deo pariter ad
versenlur, verumtamen et illius servi sunt, el ro
luntali ejus necessario succumbunt.
'Εξομολογείσθε τω Κυρίω των κυρίων. Των Vers. 3. Confilemini Domino dominorum , quo -
προσκαιρων κυρίων · η προσκαίρως των ουκ όντως niam, etc. Dominorum dico laujus saeculi, φui ad
κυρίων :“ Ο Βασιλεύς γάρ των βασιλευόντων, και modicum tempus lantun , et non perpetuo sunt
Κύριος των κυριευόντων , domiui; atquc ideo verc domini non sunt, lameisi
isa appellenlur : Rex enim , inquit, regnantium , el
Dominus dominantium 64.
Τα ποιήσαντι θαυμάσια μεγάλα μόνο . Το Vers. 4. Ei qui fecit mirabilia magna solus, quo •
Μόνω προς αντιδιαστολήν κείται των δαιμόνων. niam , etc. Solum dixit, ad idolorum distinctione ».
Κύριον γαρ λέγει τον έν τρισι προσώποις ένα Θεόν. Nam alioqui per Dominnm eum intelligit , qui in
tribus personis unus Deus est.
Τω ποιήσαντι τους ουρανούς εν συνέσει . Εν VERs. 5. Ei qui fecit colos in intelligentia, quo
σοφία προσμαρτυρεί δε τω Θεώ διά των ειρημένων D wiam, etc. In sapientia nimirunm . Per predict : au
αγαθότητα , και ελεημοσύνην, και κυριότητα πάντων, lem, summam Deo esse alleslalur bonitatem , cl
και δύναμιν , και σοφίαν . misericordiam , rerumque omuium dominium cum
summa pulentia el sapientia ci adscribit.
Τα στερεώσαντι την γήν επί των υδάτων . Ειρη- VERS. 6. Ei qui slabilivit lerran super aquas ,
ται και εν τω κι ψαλμώ : Αυτός επί θαλασσών quoniam , etc. In psalmo IIIII dixit etiam Pro
εθεμελίωσεν αυτήν . Και ζήτει την έχει εξήγησιν. plieta : Ipse super maria fundavit eam. Vide qua:
illic dicta sunt.
Τα ποιήσαντι φώτα μεγάλα μόνη, τον ήλιον Vers. 7-9. Ei qui ſecil. luminaria magna solus ,
εις εξουσίαν της ημέρας,την σελήνην , και τους quoniam , ele . Solem in potestatem dici , φuo
αστέρας , εις εξουσίαν της νυκτός. Και εποίησε , niam , elc. Lunum et stellas in poleslaleni noctis,
φησίν , ο Θεός τους δύο φωστήρας τους μεγάλους: φuoniam , etc. - Ει fecit, inquit , Deus duolumina
τον φωστήρα τον μέγαν εις αρχές της ημέρας ria magna : luminore magnum in prrefecturas diei,

* Deut . 1, 17 ; 1 Τim. VI, 13 ; Αpoc . ΣΙΣ, 16.

 1239 EUTUYMII ZIGABENI 1240
et luminare minus , in prefecturas noctis : el posuit Α και τον φωστήρα τον ελάσσονα εις αρχές της νυ
ea in firmamento cæli, ut lucerent super terran, et κτός · και έθετο αυτούς έν τω στερεώματι του ου
imperarent diei ac nocti 06. ρανού , ώστε φαίνειν επί της γης, άρχειν της ημέρας
και της νυκτός.
Vers. 11. Ei qui percussit Ægyptum cum primo . Το πατάξαντι Αίγυπτον συν τοις πρωτοτόκους
genitis eorum , quoniam, etc. Ei dico , qui Nagellis αυτών . Το πλήξαντι Αίγυπτον.
Ægyptum affecit.
VERS , 11 , 12. El eduxit Israel de medio eorum, Και εξαγαγόντι τον Ισραή.1 εκ μέσου αυτών
quoniam , etc.., in manu polenti el in brachio excelso, εν χειρί κραταιά και εν β , αχίονι υψηλή . Λυτών
quoniam , etc. Eorum scilicet Ægypliorum . Pror δηλαδή των Αιγυπτίων. Χείρα δε και βραχίονα, την
illanum aulem , et per brachium Dei , divinam iniel- δύναμιν ονομάζει. Μεγάλης γάρ δυνάμεως τα εν
ligit potentia » . Magne autcm potentiae , prodigia Αιγύπτω σημεία , και τέρατα , και η εκείθεν εξαγωγή
illa fuerunt et signa, que in Ægyplo facia sunt, του λαού.
magnæ eliain potentia quod captivum illinc popu .
lum eduxit.
VeRs. 13-15. Ei qui dirisil mare Rubrum in divi B Το καταδιελόντι την Ερυθρά θάλασσαν εις
siones, quoniam , etc. , et eduxil Israelem per medium διαιρέσεις , και διαγαγοντι τον ' Ισραήλ διά μέσου
ejus, quoniam , etc. , el ercussil Plarionem el polen- αυτής, και εκτινάξαντι Φαραώ και την δύνu .
tiam ejus in mari Rubro, quoniam , elc. Per divisio- μιν αυτού εις θάλασσαν ' Ερυθράν ..Διαιρέσεις
nes , aquarum sectionesintelligit.. In duas elenian λέγει, τα τμήματα , διχή γάρ διείλεν αυτήν : περί
parles mare illud divisit, ut plane onzuia Iradentur ων απάντων και της Εξόδου βίβλος διδάσκει . Εκτί .
in Exndo . Per excussionem vero projectionem el ναξιν δε λέγει την καταπόντισιν , την ρίψιν.
demersionem intelligit,
VERs . 16. Ei qui transdužil populum suum in Τώ διαγιγάντι τον λαόν αυτού εν τη ερήμω .
deserlo, quoniam, etc. Atque hoc etiam non minori Και τούτο γάρ ουκ έλαττον θαύμα του διά μέσης
admiratione dignum est, quam quod per inediuin της 'Ερυθράς διαγαγείν αυτούς πολλά γαρ τα τρύ
mare Rubrum deducti sint. Multa elenium populo χοντα εν τηερήμω λιμός, δίψα , αυχμός , ακτίς φλογω
adversa in descrlo, et dura contigeruni, fames δεστέρι, θηρίων πληθύς, και μυρία τοιαύτα, ών
scilicet ac sitis, terræ siccitas, atque ipso igne ar- απάντων της βλάβης ανωτέρους αυτούς διήγαγε.
dentiores soles radii , ferarum præterea innumera- Παρατρέχει δε τα πολλά , παραχωρών εκλέγεσθαι
bilis multitudo , ac nulla denique alia gravia incon- C πάντα κατά σχολών από της βίβλου Μωσέως .
moda , quze omnia tamen illæsi alque luti superaverunt. Prælermisil autem Propheta in discursu
.

inulla , quæ colligi posse ex Mosaicis libris putavit.

VeRs . 17-21 . Ei qui percussil reges magnos, quo- Το πατάξαντι βασιλείς μεγάλους , και αποκτεί
niam , etc. , el occidit reges forles, quonian , elc . Seon ναντι βασιλείς κραταιούς , το • Σηών βασιλέα
Tegen Amorrhæorum , quoniam , etc. El Og regem των 'Αμορραίων , και τον "Ωγ βασιλέα της Βασάν ,
Basan, quoniam , etc. El dedit lerram eorum hære- και δόντι την γήν αυτών κληρονομίαν Ισραήλ
ililalem , quoniam , elc. Hæreditalem Israel servo suo, δούλω αυτού. Είρηται ταύτα και εν τω προλαβόντι
quoniam , etc. III'c omnia etiam habuimus in supe- ψαλμω.
riori psalmo.
VERS. 22-24 . Quia in humilitate nostra memor "Οτι εν τη ταπεινώσει ημών , εμνήσθη ημών
fuil nostri Dominus, quoniam, elc. et redemit nos ο Κύριος · και έλυτρώσατο ημάς έχθρών ημών .
de inimicis nostris, quoniam , elc. Nobis scilicet Ταπεινομένων ημών, ήτοι κακοπαθούντων • Ιδών
hamiliatis, atque amictis. Videns enim , inquit, γάρ, φησίν,είδον την κάκωσιν του λαού μου ,
υidi afictionem populi mei , φui est in Egypίο “6. του εν Αιγύπτω . Ήμών δε και ημάς είπε τους
Illud vero animadverte, quomodo Propheta dixerit προγόνους, οικειούμενος τα εκ του γένους · είτα
Deum memorem nostri ſuisse, et redemisse nos, αφεις τας εις Ιουδαίους ευεργεσίας, επί την καθο
ipsum Judeorum genus universum sibi quodam- λικήν έρχεται πρόνοιας του Θεού.
inodo vindicans, alque approprians, propler primos scilicet communes omnium progenitores. De
inde privala in Judæos beneficia omillens , ad universalem Dei providentiam converlitur , dia
cens :
VERS. 25. Qui dal escam omni carni, quoniam , etc. “ Ο διδυύς τροφήν πάση σαρκι . Κατάλληλων
Vinni nimiruin nalura necessaria aquie distri. εκάστη φύσει.
buens.
Vers. 26. Confitemini Donino cceli, quoniam, elc. "Εξομολογείσθε τω θεώ του ουρανού . Το Ποε .
Factori scilicet ac Domino cæli. Quod si caeli Do- ητή και Δεσπότη του ουρανού · ει δε του ουρανού ,
minus est, omnino cliam el lerræ . Vcl cæli Dcum πάντως και της γης και του ουρανού είπεν , ώς έχει

• Gen. 1 , 16-18 . σε Εxod . ! , 7.

 1941 COMMENT . IN PSALMOS . 1242
λεγομένου κατοικείν. Δυνάμεθα δε και τον προλα : A disit, quia illic fertur habitare . Possuinis etiam
βόντα ψαλμών και τον παρόντα προσαρμόσαι ημίν tam præsentem quam proxime praecedentem psal
και προτρέπεσθαι αλλήλους ευχαριστείν τω θεώ , mum nobis accommodare, el nos inter nos admo
τη ποικίλως ευεργετήσαντι την πάλαι λαόν αυτού , nere alqne exhorlari ail agendas gratias Deo , qui
καταβαλόντι τους εχθρούς αυτού , και ποιήσαντι variis beneficiis olim populum suum affecit, qui
τάδε και τάδε . Ει δε και αναγωγικώτερον επιχειροί . inimicos fissipavil , et omnia alia operatus est, que
τμεν Ιακώβ μεν και Ισραήλ ονομάζειν (34) τον in superioribus dictaelsunt. Quod si juxla anagog
, quæ
en
εκλελεγμένον νέον λαών , Αίγυπτον δε την ασέβειαν και
αμαρτίαν· σημεία δε και τέρατα εν μέσω αυτής , cxponcre
Jacob lær.Israel
et per voluerimus,
, electum proplielam dicemusintel
novuin populum per
τα διά Χριστού , και των αποστόλων και λοιπών ligere ; per Ægyptum vero, impictatem et pecca
εγίων , γενόμενα : Φαραώ δε , τον διάβολον δούλους
•

δε αυτούς τους δαίμονας , και τους λατρεύοντας Lum ; perfacta

Ægypti signa elinin
sunt, ac prodigia, miracula,
ea intelligimus que in medio
quæ
αυτοίς • εθνη δε πολλά παταχθέντα , τα των δαιμό-
.

per Christum , el pei apostolos, ac reliquos sanctos

των βασιλείς δε κραταιούς , τους κυριωτέρους effecla fuere. Similiter per Pharaoncon el servos
αυτών και και ηγεμονικωτέρους : Σηών δε και "ΩΥ ejus, ipsum dæmonem , ac omnes demonis cullo .
αυτόν τον Σατανάν , και τον μετ' εκείνον ευθύς : B
βασιλείς δε Χαναάν τας δυναστείας της κακίας γήν res
pari; modo
per gentes etiam nullas
ipsos drmones, atqueci illos
per magis
reges ſorles,
priva .
δε αυτών , δοθείσαν το νέο Ισραήλ , τάς χώρας ών lim , qui inter eos majorem in alios poleslalem
αυτοί κυριεύσαντες απηλλάχθησαν " οίκον δε Ισραήλ babent; et per Seon el Og reges, ipsum Salanam ,
μεν απλώς , τον συμπαντα λαόν • 'Ααρών δε τους atque illum qui post eum slalin inler omnes de.
ιερείς : Λευί δε τους διακόνους : φοβουμένους δε mones primus efl ; per regna quoque Chanaan ,
τον Κύριον τους παρά τούτους εναρέτους : Σιών viliorum tyrannides intellige ; per terram vero eo
δε , την Εκκλησίαν πρωτότοκα δε Αιγύ- rum novo populo datam , regiones illas dices signi.
πτου τα ήδύτερα πάθη , και τα περισπουδαστό- ficari a quilus dæmones expulsi sunt, cum earum
τερα τους δαίμοσιν : Ερυθράν δε θάλασσαν, την olim do:uinarentur; denique per clonium Israel ,
αλμυρίδα , και πικρίαν των ασεβών δογμάτων , η Hiversnim fidelium populum ;; et per domum Aaro » ,,
τιν» εναπολαμβανόμενοι οι άπιστοι αποπνίγονται· ίρsos sacerdotes ; et per donum Levi , diaconos
έρημον δε την ακαρπίαν της πλάνης , ήν διερχό- ac ministros ; el per limentes Dominum , cos qui
μενοι οι ευσεβείς εις την καρποφόρον αλήθειαν κατ . clariori quadom prsedili sunl virlule ; per Sion , Ec
αντώσι • ταπείνωσιν δε ημών υποληπτέον ους clesiam; et per Egypti priniogenita , τoluptuosos
μόνον την έx πειρασμών , την ακούσιον , αλλά και animi aliectus, ac passicnes eas quæ præ crleris
την ενάρετον , την εκούσιον . dæmoni magis placerent ; per mare Rubrum , ama
ram impiorum dogmalum (ut ita dixerim) salsuginem, in qua infideles detenti veluti quodam
aquarum profundo suffocantur ; per desertum , infructuosam errorum sterilitatem , per quod tamen
pii ac fideles, illæsi
bumilitalem nostrampertranseant, el in fertilem atque uberem tandem veritatem deveniunt ; et per
,
non illam tantum intelligerc debemus, quæ per aMictiones alque calami
tales efficitur , quæque involuntaria est , sed cam eliam quæ virtute constat, el est volun .
taria ,
Ψαλμός τώ Δαβίδ . Psalmus ipsi Darid.
ΨΑΛΜΟΣ PAG '. PSALMUS CXXXVI.
Προσώπων των εν Βαβυλώνι δορυαλώτων Λευϊτών llic psalmus ex sacerdolmo Levitarum , et can
και ψαλτωδών ούτος ο ψαλμός . "Αμα μεν προλέ- lorum , qui in Baliylone caplivi fuerant, persona
γων τα εκεί γενησόμενα τούτοις, άμα δε και διδά- conscriplus est : ila lainen ut quæ ſulura erant ,
σχων αυτούς τοιαύτα ποιείν τότε , και εις οκτον antea prædixerit. Nos etiam docet , in bujuscemodi
ούτως επισπάσθαι τον Θεόν . Ανεπίγραφος δε παρ' calamitatibus eadem agere, atque hoc pacto Deum
Εβραίους και ούτος . D ad misericordiam iucilare. Est autem hic psalmus
apud Hebræos sine inscriptione.
Επί των ποταμών Βαβυλώνος , εκεί έκαθίσα- Vers. 1. Super Aumina Babylonis, illic sedimus,
μεν , και έκλαύσαμεν εν τω μνησθήναι ημάς της el plevimus, dum recordaremur lui, Sion . Captivi
Σιών» . Αιχμάλωτοι όντες , έξω τειχών και πόλεων enim cuin essent Judæi in Babylone, extra civilalis
ηυλίζοντο · διό και παρά τις όχθες των ποταμών
.

mucenia commorabantur ; atquc ideo secus flumi.

πολλάκις φοιτώντες , ήσυχη και καθ ' εαυτούς εθρή- Non ripas sæpenuniero incedentes, privation inter
νουν . Έπει γαρ εν χερσι τα αγαθά έχοντες εξύβρι- sese, cum silentio lamentabantur. Consilio autem
ζoν , εξέπεσον αυτών, ένα καταστωσιν είς επιθυμίαν «livino actum est, οι postquam botta illa despe
αυτών. Ούτω γαρ είωθεν ο Θεός τους ανεπαισθή- issent Judei, que habcbant in inanibus, inviti

Variæ lectiones .

(53) Repete δυνάμεθα , ουι lege ονομάζει, nimirum iropluefa .

1243 EUTHYMII ZIGABENI 1244
«locialerint ab eis, ut rursus ad eorunι desiderium A τους των ευεργεσιών είς συναίσθησιν αυτών άγειν
commoverenlur. lloc pacto enim colet Deus, ad διά της εκπτώσεως .
sensum , alque ad cogitationem cos rcvocare, qui beneficia in se collata neglexerint, aut non cogno
verint : dum illos nimirum a concessis donis permillil decidere.
Vers. 2. In salicibus in medio ejus suspendimus "Επί ταϊς ιτέαις εν μέσω αυτής εκρεμάσαμεν
organa noslra . In salicibus scilicet , quæ in illius τα όργανα ημών . Επί ταίς ετέαις, ταις κατά τας
regionis η: edio, secus Πυminum ripas erant dispo- εχθας των ποταμών, των εν μέσω της χώρας της
silic. Per organa autem , musica illa instrumenta Βαβυλώνος . "Οργανα δε λέγουσι τα των υδών ,
intelligit, cum quibus canere solebant cantica, vel . οίον , ψαλτήριον , κιθάραν, και τα τοιαύτα. Και γάρ
uti psalterium , citharam , aut alia hujusmodi. υπεφέροντο ταύτα προς υπόμνησιν θεοσεβείας, και
A :lvlerani enim ea instrumenla, ad concinerdas πολιτείας υπομιμνησκόμενοι . "Η αναγωγικώς , επί
divinas laudes , rcrum cum ea in salicibus siis- τη άργία · διά γαρ ολιγοκάρπων και ακάρπων
pendissent alloniti rursum , ac masti ea speciabani , Ιτεών το εν ωδαίς άπρακτον εδήλωσεν .
alque occasionem illinc lamentationum magnam sumebant, repetenles memoria divinum cullum, et
conversationem illam laude dignam , quam habuerant in Sion . Jusia anagogen , in salicibus expone,
pło in olio. Per salices enim , quæ infrucluosæ arbores sunt , cessationem a canlibus signili .
cavit.
VERs. 3. Quia illic interrogaverunt nos, qui capli- B “Οτι εκεί επηρώτησαν ημάς οι αιχμαλωτεύ
caruni nos, rerba canticorun, et qui abduxerunt σαντες ημάς , λόγους υδών, και οι απαγαγόντες
nos, hymnum.. Interrogaverunt nos,, ut responde- ημάς,, ύμνον . Επηρώτησαν ημάς αποκριθήναι
remius verba canlicorum , prælerea el hymnum ; ρήματα υδών, έτι δε και ύμνων : τουτέστιν, εκέλευ
hoc esl, jusserunt nos canere, cupientes nimirum σαν άσαι, τερφθήναι απλώς βουλόμενοι , ή και δια
cantu nostro delectari , vel etiam irridere ea vo- γελάσαι τα σεμνά ημών .
lentes , quæ nos divina ac veneranda esse duce
bamus .
Canlale nobis de canlicis Sion . Dicebant scili- " Ασατε ημϊν εκ των οδών Σιών . Λέγοντες δη
cet . λονότι .
VeRs . 4. Quomodo cantabinius canticum Domini, Πώς άσομεν την ωδήν Κυρίου επί γης αλλο
in lerra aliena ? Respondimus scilicet : Quomodo, τρίας ; Απεκρίθημεν δηλονότι • Πώς άσομεν την
inquam , cantabimus, divina lege id probibente ? ωδήν , κωλύοντος ημάς του νόμου ; "Ορα πόσον
Ville quemadmodum captivitas illos jam meliorcs εβελτίωσεν αυτούς ή αιχμαλωσία . Παραβαίνοντες
reddidissel. Nam cum in propria civitale ac regione γάρ τον νόμον επί της ιδίας γής, φυλάττουσιν αυ
C τον επί της αλλοτρίας Yή δε αλλοτρία και πάσα
legem cssent transgressi , modo in aliena eam ob .

servati . Per alienarm ctiam terram , quodcunque καρδία αλλοτρία θεοσεβείας " ως συμβαίνον εν
humanum cor potest intelligi , quod a cullu alque ταύθα το Μη δώτε τα άγια τοις κυσί , μηδέ ρί
a religione Dei alichum sit . El consona sunt huic πτετε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των
dicto illa Domini verba : Nolile sancla dare canin χοίρων .
bus , el margaritas nolile projicere anle porcos 67 .
VERS , 5. Si oblitus fuero lui, Jerusalem , oblivioni "Εάν επι.λάθωμαί σου , Ιερουσαλήμ, επιλη
delur dexlera men. Hoc est , potentia , scu efficacia σθείη η δεξιά μου . Η δύναμις μου , η ενέργεια
.

mica . Paralyticus , inquil, reddar, vel arescat ma- μου · τουτέστι παραλυτικός γενοίμην • η ξηρανθείη
11116 mea , ita ut in ea nihil amplius sensus relin- ή δεξιά μου , ως μή επαισθάνεσθαι με αυτής.
quatur.
Vers. 6. Adhæreal lingua mea gulluri meo , si non Κολληθείη η γλώσσα μου το λάρυγγί μου, εάν
nieminero tui. Delineatur vor men, atque impedia- μη σου μνησθώ. Επισχεθείη η φωνή μου : ήγουν
διά
buir : vel omnis a me operationis, cl sermonis po- αφαιρεθείην και πράξιν, και λόγον , ών το μεν
tentia auferatur. Ηorum enim alterum per desle- D της δεξιάς, το δε διά της γλώσσης εδήλωσε. Ταύτα
ram, ci alicrum per linguan significavit. llæc eliam δε και ημείς οφείλομεν λέγειν περί της άνω Ιερου
a nobis licenda sunt de superna Jerusalein . Vel per σαλήμ. "Η δεξιάν μέν λέγει την πράξιν της αρετής,
dexteram quidem , opera virtutis intelligit ; per γλώσσαν δε , την θεωρίας της γνώσεως. "Η μεν γάρ
linguam vero, scientise contemplationent . Lingua γλώσσα λόγου σύμβολον, ο δε λόγος, θεωρίας και
clenim sermonem proferi, et scrmo scientiam et γνώσεως, λάρυγγα δε , το περί τον λαιμόν πάθος ,
contemplationis sensus explicat . Per guttur etiam , ήτοι την ηδονήν. Επιλησθείη μοι, φησίν , η πρα
gule alictus intelligere possimus hoc est, ciborum κτική μεν ενέργεια τη αργία και δε θεωρητική κολ
voluptatem . Oblivioni, inquit, delur omnis mea ληθείη τη ηδονή των βρωμάτων , και ακίνητος
toperandi potentia , atque hoc per ipsain ignaviam. γένοιτο προς την ηδονήν των θείων γνώσεων .
El omnis similiter contemplandi virus, ciliorum adhærcal volupiali, ila ul ad divinæ scientix dele
clationem , de crtero immobilis fial, el in ca amplius non l'crsetur.
67 ! . νιι , Ο.
1215 CONVENT, IN PSALMOS,
Εάν μή προανατάξωμαι την Ιερουσαλήμ , ως A Si non proposuero ipsan Jerusalem , ta 5 4ετg:4
ν αρχή της ευφροσύνης μου . Τάδε και ταλε læsiliæ meæ , llæc, inquit, alque illa patvar, fr*
πάθοιμι, εάν μή προ των άλλων απάντων άνεταξω- cæteris omnibus in mea memoria , ipsam Jersek
psi tv si mimiun uou stiu "Izpousa). 1.5 , -5 év eyni non collocavero, tanquam illam , quae inter 4 ($
ουσεν της οίας δήποτεευφροσύνης μου · ας κεφά- voluptales , ac delectationes meas, prι την ειτα 14και50
λειον χαράς μου , ως πρώτην ηδονήν. olulineal, et omnis meæ lætitiæ , ac faudú prmen
poum sit caput.
Μνήσθητι , Κύριε , των υλών. Εδώμ , την ημέρα VeRs. 7. Memento , Domine, fliorum Edom , dien
Ispoutainu, tüg leyÓTTW , 'ExXBTOŪTE, ÈXXP- Jerusalem , dicentium : Eracuale, evacuale usque ad
τοτε , έως των θεμελίων αυτής . Γιούς Εδώμ ειntameilla ejus. Filios Edom Arabes appellat : φτι
ρεν λέγει τους Αραβίους , οι συνεμάγισαν τους Βα . una cum Babyloniis pagnaverant adversns Jodars,
βυ νέους κατά της Ιερουσαλήμ , και κατασκαπτο ei Jerusalem : qui eliam cum ca civitas everiere
μένη. ήπειγον τούτους κατασκάπτειν και αυτά τα lur, ipsos urgebant evcrsores, ut usque ad fun.2•
θεμέλια . Μνήσθητι, φησίν , αυτών , είς ανταπόδοσιν, menta everlereni. Nomenio , inquit, eorum ut con
ότι δίκαια συγγενείας έχοντες , εγένοντο πικρότερα: digna corum merilis retribuas supplicia, en quoui
των πολεμίων, διά τον φθόνυ . Ειπών δε Των υλών cognati piastri crank, a nihilominus ob invidiam ,
Εδωμ , προσέθηκε Την ημέρα Ιερουσαλήμ, την cæteris omnibus inimicis sæviores, in nos fuerval.
tuspav siis ourçopas la cousalju . Štud yevskij; Ei cum dixerit : Filiorum Edom , addidit : Diem derke
δε εις αιτιατικήν αδιαφάρω μεταβεβηκε . Η των salem : hoc est, diein Hierosolenne calamitatis, A
υών Έδωμ , των κατά την συμφοράν της πόλεως . secundo autem casu indiferenier ad qnarinm por .
transih. Tel aliter : Men.ento filiorum Edom, qui fuerunt in die calamitatis Jerusalem . (Polest enim
blerque sensus elici ex his verbis : quia Græcæ orationi in quario casu subintelligi potest dictis
zeta Ita enim s2-penumero inielligitur, et sensus efficitur quem diximus : In die Jerusalem , hoc esis
in die Herosolymæ calamilaiis.)
Θυγάτης Βαβυλώνος ή ταλαίπωρος. " Ωσπερ VERS. 8. Filia Babylonis misera. Onemadmodum
υιον ανθρώπου τον άνθρωπον σύνηθες 'Εβραίοις όνε- Hebræis mos est, filiam bominis, hominem appeia
μάζειν , ούτω και θυγατέρα Βαβυλώνος την Βαβυ- lare, ita el filiam Babylonis, Propheta ipsan Ba
λώνα . Ο ή θυγάτηρ Βαβυλώνας ή ταλαίπωρος » ο Βα- bylonem appellat : Ο Hi4, inquit, Nas Ionis mikra
βυλών έβλία διά τα συμβησόμενά σε : δεινά , Προα- en en nimirum qnge tidi contingeni, Predicit
C
γορεύει δε και ταυτης τον Ελεθρον. fatui am illius civitalis ruinam .
Μακάριος ος ανταποδώσει σοι το ανταπόδομα Aratus φui rwrituel ειδί retros ton70 % , και
σου , και ανταπέδωκας ημίν . Ταύτα ρήματα του λαού , reirsduisti nohas , Vorba hæv es persona papinda utca
σφάλμα γλισχυμένου της καταστροφής των εχθρών: sunt, inimicorum erorsianeun apretenuis, Rardan
'Ανταπόδομα δε και ανταπέδωκας ημίν , αντί του tionem vere qurm wirdwisli, dimit, pra apekawe
Την ανταπόδοση , ήτοι κάκωσιν , ήν απέδωκας quam dedisti : ita ut prepasilianes illist here in love
τμίν περιττής κειμένης της προθέσεως περί τούτων , superflux sint, quemadmodum et alibi diximus.
ώς και ένα άλλους ειρήκαμεν .
Μακάριος ος κρατήσει , και ελαφιεί τα νήπια Vers. 9. Beatus, ori tenabil, a militar pasaules
του προς την πέτρα . Μέχρι της άώρου ηλικίας tuos ad petiam Iramı suam populus ad immaintai
etiam ætatem entendil, beatos eos dicens, qui
έστεί ουσιν την οργήν , μαχαρίζοντες τον και τους
7295 airis åtavo pú rus xal wuws xposusvov. ipsos Babyloniorum inlanias, cum sevilia crudelt
ter occiderint. Verum non hujuscrmodi sunt mastia
' Αλλ ' ού τα ημέτερα τοιαύτα των πράου και φιλαν fidelium voia , qui discipuli sumus mitissimi ac mi
θρώπου Κυρίου μαθητών και αγαπάν μάλιστα τους D
εχθρούς , και περιέπειν αυτούς κελεύοντος . 'Αλλ' sericordis Domini, qui vel ipsos cliam inimicax et
ανακτέον ήδη και όσα του ψαλμού ευμεταχείριστα Tigi jussit et corium curam haberi , sell A1 A1Αρν)
προς αναγωγήν. Υιούς Εδώμ νοήσεις τους δαί- cum sensum reducenda sunt, quacunque iria # r **
μονας , έγκελευομένους αλλήλοις εκκενούν τον πλού- commodari possunt. Per filios ipitur Bitom , kama
nes intelligo , qui mutuo sose, Adelis cujuscunque
τον της ψυχής έως εσχάτου : ταύτην γάρ Ιερουσα
λήμ ήγητέον : Βαβυλών δέ ταλαίπωρος και ασέβεια , animæ divitias, ad cutremum usque fundamentum
η ταλαιπωρήσασα καταδυναστευσάσης ήδη της ευ- evacuare julcnt . Por Jerusalem eleni » , nanian
σεβείας, ήν ο καθελών μακάριος : νήπια δε αυτής, οι φme hujusdemoli alclou antin an intelligΗΑ ΑΙ
άρτιγέννητοι εμπαθείς λογισμοί • και οι νηπιώδεις , gnificari . Per miscram vero Tolstorm ,
και ανόητοι, ών ο κυριεύων , και προσαράσσων αυ- impietatem miseria Aque Aronis circumstathm,
τους τη πέτρα της πίστεως (ή δε πέτρα ήν, φησίν, και veluti a pietate superatam , ac demum oppressam .
Χριστός ) και ούτω διαφθείρων μακάριος. Hanc etenim impictatem quisquis destruxerit, pepe
crit. Per parvulos etiam ejus, cogitationes affectuum plenas ac nuper exortas intellige , ve !
eliam ac falas, quas qui opprimit, et allidit ad odlom , hoc est ad Christum , beatitudin
1247 EUTHYMIT ZIGABENI 1243
consequelur. ( Peira elenim inquil, eral Christus 68s .) Quicunquc igitur cas, ut diximus, ad Christum al
liscrit , alque boc pacto perdideril , beatus erit.
Psalmus ipsi David . A Ψαλμός τώ Δαβίδ .
PSALMUS CXXXVII . ΨΑΛΜΟΣ ΡΛΖ'.
VERS. I. Couflebor tibi, Domine, in lolo corde 'Εξομολογήσομαί σοι , Κύριε , εν όλη καρδία
meo. Eailem verba habentur in principio psalmi μου . Είρηται τούτο , και εν τη αρχή του 8 ψαλ
noni, ubi exposita sunt. μού .
Ei in conspectu angelorum psallam tibi. Coram Και εναντίον αγγέλων ψαλώ σοι. Ενώπιον άγ
angelis , inquit , psallan tibi,, lioc est,, Ego infering γέλων , ήγουν μετ ' αγγέλων , ασω σοι κάτωθεν , ών
in lerra , canam tibi simul cum angelis, quorum έργον υμνείν σε . "Η αγγέλους λέγει , τους ιερείς :
proprium ac peculiare opus est, ul te laudeni. Vel είωθε γάρ ή Γραφή και αγγέλους καλείν τους ξε
per angelos sacerdotes intelligil ; solel onim Scri- ρείς, και θεούς · νυν μεν λέγουσα · Χείλη Ιερέων
pura aliquando sacerdotes angeles appellare ,, φυλάξεται κρίσιν, και εκ στόματος αυτού ζητή
alque eliam dcos : Labia enim , inquit, sacerdotis σουσι δικαιοσύνην , ότι άγγελος Κυρίου παντοκρά
custodient judicium , el ex ore ejus exquirent justi- τoρός έστι . Νύν δε , θεούς ου κακολογήσεις , και
tiam , quia angelus Domini omnipotentis est 6. Iteruin άρχοντας του λαού σου ουκ έρείς κακώς . Ενώ
alibi : Diis non maledices, el principi populi lui non πιον, φησί, των ιερέων, άσω σου ευχαριστήρια .
dices male "o. Corain , inquit, sacerdotibus canam
tibi cantica in gratiarum actiones .
Quoniam qudisti omnia verba oris mei. Quoni:un B " Οτι ήκουσας πάντα τα βήματα του στόματος
omnes preces meas exaudisti , quze decenter tibi μου. "Οτι επήκουσας πάσης δεήσεώς μου κατά το
fact sunl. πρέπον γενομένης.
VERS . 2. Adorabo ad lemplum sanctum (uum. Προσκυνήσω προς την αγιόν σου . 'Αποδώσω
Reddani tibi gratiarum actiones. τα ευχαριστήρια .
Couf'ebor nomini luo surer misericordia tua, el Και εξομολογήσομαι τα ονόματί σου , επί τω
verilale rua. El gratias Lilii agam, quia misertiis ελέει σου, και τη αληθεία σου. Και ευχαριστήσω
es mci, et vere miserlys es , ut alibi diximus : vel ότι ελέησάς με • και αληθώς ήλέησας, ώς και εν
φuia vere omnia 2dioplevisii ,, quae nihi es polli- άλλους ειρήκαμεν ή και ότι και υπέσχου μοι, ιλή
eitus. θευσας .
Quoniam magnificasti in omne nomen sanctum “Οτι εμεγάλυνας επί παν το όνομα το αγιόν
luum . Quoniam sanctum nomen luum , mirabile σου . Και ότι έθαυμάστωσας εις παν έργον ή εν
esse fecisti in omne opus , vel in omne lempus. τι το όνομά σου το άγιον · πάντα γάρ όσα εποίη
Subaudienda eniin est aliqua ejusmodi dictio. σας, κηρύττουσι την μεγαλοσύνην του ονόματός σου ,
Ownia enim quecunque fccisti ,, nonminislui magni-. "Ετερος δε ερμηνευτής εξέδωκεν , "Οτι εμεγάλυνας ,
Acentiam prædicant. Alius vero interpres reddidit : C υπέρ πάν.
Cuia magnificasti super omne (el tunc, alio etiam modo intelligi potest, ut ordo, ac sensus sit : Quia
magnificasti sanctum tuum super omne nomen ).
Vers. 3. In quacunque die invocavero re, veloci- 'Εν ή αν ημέρα επικαλέσωμαί σε, ταχύ επά
ter exaudi me. Eadem hæc verba habentur in psal- κουσόν μου . Είπε τούτο, και εν τω ρη ' ψαλμώ.
mo Cul.
Magnipendes me in anima mea polentia lua. Hoc Πολυωρήσεις με εν ψυχή μου, δυνάμει σου .
est, le animæ meæ non mediocrem rationem ha- Πολλής επιμελείας αξιώσεις με κατά ψυχήν , ως
bebis ; quinimo magnæ illa tibi erit cura, prit δυνάμενος τούτο ποιήσαι . "Η εν τη δυνάμει σου
sertim cum hoc facere possis. Vel aliler : Tu , in. επιπολύ αρείς με κατά ψυχήν, τουτέστιν υψώσεις
quit , polenria lua animain meam extolles, boc est, την ψυχήν μου : όπερ άνω ποιήσεις των θλίψεων,
exallabis, el facics eam calamitates atque ærun- Ειρηκε δε και εν τω τέλει του ια' ψαλμού, Κατά
nas omnes superare. (Verbum autem magnipendes , το ύψος, σου , επολυώρησας τους υιούς των αν
pro quo in Greco hic habetur, πολυωρύσεις , idem θρώπων .
significat, quod rationem habere, sen maguifcare : quemadmodum et Græcum verbum , theyopew islem
siguificat quod parvipendo, aut negligo ,) ut diximus in fine psalmi x1 , ibi : Secundum altitudinem
luam magnipendisti filios hominum .
Vers. 4. Confleantur tibi, Domine, omnes reges D εξομολογησάσθωσάν σοι, Κύριε , πάντες οι
lerræ. Dinnes niinirim pii , ac fideles. Deinde βασιλείς της γης . Οι ευσεβείς · ειτα η αιτία , δι'
causan addidit , o quam cos jubest gralias ήν ευχαριστείν κελεύονται.
zgere.
Quia audierunt omnia verba oris mei. Verba , "Οτι ήκουσαν πάντα τα βήματα του στόματός
inquil , oris mei per legem dicta , per prophetas, μου. Τα διά του νόμου και των προφητών τ: δ:

* Cor. 1 , 4. * Μalacli . 1 , 7 . 16 Εxod . 1811 , 28.

1249 COMMENT. IN PSALMOS. 1250

του Ευαγγελίου και των αποστόλων. Ου τοσούτον A per Evangelium. per apostolos. Νeque enim ita le .
γάρ διά τάς άλλας ευχαριστίας οφείλουσιν ευχαρι- Domus ob reliqua aa Deo accepta benefcia ,, ci gra.
στείν , όσον διά τούτο , και γάρ εντεύθεν η ευσέβεια, lias agere , quantum ob hoc spirituale divinorum
και ο ενάρετος βίος • και τούτο ή αληθής ευεργεσία eloquiorum donuin , unde omnis defluxit pietas, et
της ψυχής. religio, el omnis denique vila , vislule prædila :
quod verissimuin est animæ bencficiuin .
Και ασάτωσαν εν ταις ωδαίς Κυρίου . ' Ασάτω- VBRs. 5. El cantent in canticis Donini. Canlent,
σάν σοι, διά των υδών , των εις σε πεποιημένων" inquit, tibi cantica qua in laudern tumsunt coul -
υδαί γάρ Κυρίου , αι παρά Μωσέως πεποιημέ- posita . Cantica eniin Domini omnia esse dicuntur ,
ναι , και αι παρά Δαβίδ. Είεν δ' αν ωδαι , και αι quæ ia:-) a Moyse quam a beato David conscripla
απλώς υμνολογίαι θεού . fueruni. Possunt eliain cantica Domini appellari
omnes laudationes in Deum .
" Οτι μεγάλη η δόξα Κυρίου . H περί Θεού υπό Quoniam magna est gloria Domini. ( la Giæco
ληψις μεγάλη μέγαν αυτόν υπολαμβανόντων πάν- pro gloria, 865a legimus : quæ diclio non gloriam
των , όσοις αίσθησις των ευεργεσιών αυτού. " Η , Lantum sed opinionem elian significat.) Magna
B
Πολλή η δόξα αυτού • Πλήρης γάρ, φησίν , ο ουρα- esi, inquit, opinio illa, quæ habelur de Deo, co
νός , και η γη της δόξης αυτού , δοξαζόντων αυτών quod magnum eum esse opinanlur, qui illius ben
και αγγέλων, και ανθρώπων . neficia cognoverunt. Vel : Magna est gloria ejus,
joxla quod scriplum est : Plenum est cælun , et terra gloria ejus " ; cum homines una, alque angeli cum
glorificent.
“Οτι υψηλός Κύριος , και τα ταπεινά έφορα. VERS. 6. Quoniam excelsus Dominus, et humilia
“ Ομοιον τούτο τω , 'Εν υψηλούς κατοικών, και respicil. Simile est boc illis verbis : Qui in aliis
τα ταπεινά εφορών , εν τω ριβο ψαλμώ. " Η Υψηλός habitat, et humilia respicit in celo αιφue in terra ,
μεν τήν φύσιν » τα ταπεινά δε έφορών, ως και της queimadurodum habetur in psalmo crit. Yel, Natura
γής προνοούμενος , και μέχρι των ευτελεστάτων
9 quidem excelsus est, humilia autem respicit , vc
εκτείνων την πρόνοιαν. "Η και τους ταπεινόφρονας Iuti, qui et terre providentiam . habct , et ad bu
εφορών και φυλάττων αυτούς. miles ac tenues res providentiam eliam suain
Cilendit. Vel : Qui humiles corde respicil, alque
custodit.
Και τα υψηλά από μακρόθεν γινώσκει . Τα El alla a longe cognoscit. Humiles siquidem
μεν γαρ ταπεινά των πράξεων, και ανάξια του C actiones et divina celsiludine indignas, neque etiam
.
ύψους αυτού, ουδε εκ του σύνεγγυς ανέχεται οράν cum propc est, viderc, aut lueri sustinet Deus,
Ουκ οίδα , φησί , γάρ υμάς. Τα δε υψηλά, και άξια juxta quod scriptain est, ex Dei persons , all int
και πόρρωθεν οίδε· Γινώσκει γαρ, φησίν , έδων pios dictum esse : Non novi vos " . Alla vero sc
δικαίων . Εμφαντικόν δε τούτο της πολλής επί sublimia quæcunque, el divinitale ejus digna , cliam
τούτοις αρεσκείας αυτού. Η περί προγνώσεως και a longe pervidet .: Novil enim, inquit, Dominus
λόγος , ότι πόρρωθεν και προ του γενέσθαι οίδεν viam justorum " . Ilis autem verbis mulia Dei be
αυτά . piguilas demonstratur . Vel de divina præscientia
sermo cst, quod Dominus scilicet omnia novil
etiam anleguam fiant ? '.
Εάν πορευθώ εν μέσω θλίψεως , ζήσεις με . Vers. 7. Si ambularero in medio tribulationis,
Πειρασμοίς εμπεσόντα , διασώσεις : κινδύνους ένα πει. vivificabis me. Mc, inquit, in miserias alque ærum
λημμένον ζωογονήσεις . nas ruentem servabis , alque in periculis constilise
lum eripics, et vivificabis.
Επ' οργήν εχθρών μου εξέτεινας χείράς σου. In iram inimicorum meorum exlendisli manus
D
Επί την μανίαν και λύτταν αυτών εξέτεινας την luas . Extendisti manus luas ad furorem , el rabicni
χειρά σου, και κατέσβεσας αυτήν. eorum , alque hoc pacto eam cxstinxisli .
Και έσωσε με ή δεξιά σου. Η δύναμις σου . Et salvum me ſecil dextera lua. Tum polen
fia ,
Κύριος ανταποδώσει υπέρ εμού . Ανταποδώσει Vers. 8. Dominus relribuel pro me. Inimicis meis
τοις εχθρούς μου: Εμοι γαρ, φησίν , εκδίκησις , scilicet : Mihi enim . inquit, vindician , et ego retri
εγώ ανταποδώσω . buain " .
Κύριε , το έλεός σου εις τον αιώνα. " Ομοιον τούτο Domine, misericordia lua in sæculum . Similia
τω , " Οτι εις τον αιώνα το έλεος αυτού, πολλάκις sunt verba illa : Quoniam in sæculum misericordia
ρηθέντι . ejus.
Τα έργα των χειρών σου μή παρίδης . Και ελεή- Opera manuum quarum ne despicias. Tu misericors
μων , φησίν, ει και δημιουργός: δι' αμφοτέρων ούν , es, inquit, lu opiſex. Ulraque igitur de causa bonia

' Isa . m, 5. • Maub . VΙΙ, 25. 3 Psal. 1, 6. 1. Dan . XIH . 42. 16 Deut. IXXI. , 35 ; Ηcbr . 1 , 30 .
1247 EUTHYMII ZIGABENI 1248
consequetur. ( Peira elenim inquit, erat Christus ** ) Quicunquc igitur cas, ut diximus, ad Christum al
liscrit , atque hoc pacio perdideril , bealus erit.
Psalmus ipsi David. A Ψαλμός τω Δαβίδ .
PSALMUS CXXXVII . ΨΑΛΜΟΣ ΡΛΖ'.
VERs . 1. Couflebor tibi, Domine, in lolo corde 'Εξομολογήσομαί σοι , Κύριε , εν όλη καρδία
meo. Eailem verba habentur in principio psalmi μου . Είρηται τούτο , και εν τη αρχή του θ ψαλ
noni, ubi exposita sunt. μου.
Et in conspectu angelorum psallam tibi. Coram Και εναντίον αγγέλων ψαλώ σοι. Ενώπιον άγ
angelis, inquit, psallain tibi, hoc est , Ego inferius
.
γέλων , ήγουν μετ ' αγγέλων, άσω σοι κάτωθεν, ών
in terra , canai tibi simul cum angelis, quorum έργον υμνείν σε. "Η αγγέλους λέγει, τους ιερείς:
proprium ac peculiare opus est, ut te laudeni. VOI είωθε γάρ ή Γραφή και αγγέλους καλείν τους ιε
per angelos sacerdotes intelligit ; solet enim Scri- ρείς, και θεούς • νύν μεν λέγουσα · Χείλη ιερέων
ptura aliquando sacerdotes angelos appellare ,, φυλάξεται κρίσιν , και εκ στόματος αυτού ζητή
ilque etiam deos : Labia enim , inquit, sacerdotis σουσι δικαιοσύνην , ότι άγγελος Κυρίου παντοκρά
custodiant judicium,, etel ex ore ejus exquirent justi- τορός έστι . Νύν δε, θεούς ου κακολογήσεις , κοι
tiam , quia angelus Domini omnipotentis est 69. Iteruin άρχοντας του λαού σου ουκ έρείς κακώς . Ενώ
alibi : Diis non maledices, el principi populi lui uon πιον, φησί , των ιερέων, άσω σοι ευχαριστήρια .
dices male ' . Corain , inquit , sacerdotibus canam
tibi cantica in gratiarum actiones.
Quoniam audisli omnia verba oris mei. Quonian B "Οτι ήκουσας πάντα τα βήματα του στόματος
omnes preces meas exaudisti , quae decenter tibi μου . "Οτι επήκουσας πάσης δεήσεώς μου κατά το
factz sun !.
πρέπον γενομένης.
VERS . 2. Adorabo ad lemplum sanctum luum. Προσκυνήσω πρός ναόν αγιόν σου . Αποδώσω
Reddanı tibi gratiarum acliones . τα ευχαριστήρια .
Couf ebor nomini tuo surer misericordia lua, el Και εξομολογήσομαι τα ονόματί σου , επί τη
verilale lua. El gralias tibi agam , quia miserius ελέει σου, και τη αληθεία σου . Και ευχαριστήσω
es mci, el vere miserlhs es, ut alibi diximus : vel ότι ήλέησάς με • και αληθώς ήδέησας , ώς και εν
.

quia vere omnia adimplevisti, quæ mihi es polli- άλλοις ειρήκαμεν ή και ότι και υπέσχου μοι , ιλή
eitrs. θευσας .
Quoniam magnificasti in omnc nomen sancium "Οτι εμεγάλυνας επι παν το όνομα το άγιόν
luum . Quoniam sanctum nomen luum , mirabile σου . Και ότι έθαυμάστωσας εις παν έργον ή εν
esse lecisti in omne opus, vel in omne lempus. παντί το όνομά σου το άγιον· πάντα γάρ όσα εποίη
Subaidienda eniin est aliqua ejusmodi dictio. σας , κηρύττουσι την μεγαλοσύνην του ονόματός σου ,
Umnia cnim quæcunque fecisti, nominis lui magni. "Ετερος δε ερμηνευτής εξέδωκεν , " Οτι εμεγάλυνας ,
icentiam prædicant. Alius vero interpres reddidit : C υπέρ πάν .
(uia magnificasti super omne (el lunc, alio etiam modo intelligi polest, ut ordo, ac sensus sit : Quia
magnificasli sanctum luum super omne nomen ).
VERs. 3. In quacunque die invocavero re, veloci . 'Εν ή αν ημέρα επικαλέσωμαί σε , ταχύ επά
ter exaudi me. Eadem hæc verba babentur in psal- κουσόν μου . Είπε τούτο , και εν τω ρη ' ψαλμώ.
mo Cril .
Magnipendes me in anima mea polenlia lua. Hoc Πολυωρήσεις με εν ψυχή μου, δυνάμει σου .
est, le animæ meæ non mediocrem rationem ha- Πολλής επιμελείας αξιώσεις με κατά ψυχήν, ώς
bebis ; quinimo magnæ illa tibi erit cura, prie- δυνάμενος τούτο ποιήσαι . "Η έν τή δυνάμει σου
scrtim cum hoc facere possis. Vel aliter : Tu , in . επιπολύ αρείς με κατά ψυχήν, τουτέστιν υψώσεις
.
quit , polentia lua animain meam extolles, boc est, την ψυχήν μου : όπερ άνω ποιήσεις των θλίψεων .
exaltabis, et facies eam calamitates atque ærum- Ειρηκε δε και εν τω τέλει του ια' ψαλμού , Κατά
nas omnes superare. (Verbum autem magnipendes, το ύψος, σου , επολυώρησας τους υιούς των αν
pro quo in Greco hic habetur , πολυωρύσεις , idem θρώπων .
significat, quod rationem habere, seu magnificare : quemadmodum el Græcum verbum , 61! ywpłw idemi
significat quod parvipendo, aul negligo,) ut diximus in fine psalmi xi , ibi : Secundum altitudinem
luam magnipendisti flios hominum .
Vers. 4. Conpleanlur tibi, Domine, omnes reges D Εξομολογησάσθωσάν σοι , Κύριε , πάντες οι
lerræ. Omnes niinirum pii , ac fideles. Deinde βασιλείς της γης. Οι ευσεβείς« ειτα η αιτία , δι'
causain addidit , ob quan cos jubeat gratias ήν ευχαριστείν κελεύονται.
? gere.
Quia audierunt omnia verba oris mei. Verla , "Οτι ήκουσαν πάντα τα βήματα του στόματος
inquit, oris mei per legem dicta , per prophielas, μου . Τα διά του νόμου και των προφητών τα διά
* 1 Cor . 1 , 4 . “ Malach , II , 7 . • Εxod . ΣΧυ, 28.
1249 IXINT, IN PSALMUS
eri Emzia stretta e uno pervangen por apositus. Vejuo enim
rizai tai is szers *** 3 : de mus o retua & Deu accepia bourdt d. 4 tre
sin isos ali su se ta ssilk faiziet Las ore , quauium blue spiriuale dimrum
xat & Exéges Blas . sal zin in persza suquiorum uuu , uudle Quais vel purus,
si buzis relimu, mas deu que na . write pravila :
que verissmuu usk w buurlicium
Kal icitutietis was Izgrev . - Vyks. 3.DEN I cani ca Dumini Comunik
sss soi, cui si scista, siis * 59154 intui, ubi canuca que in laudem kuku gunk com
pisl yis Kagiso , zi : Wurses - pusa. Canle au Domini vmma esse vicumur ,
vas, xi si agi labia . vit , ul i 12 sa lase yun a beato David consciente
iridis ogmarkas beri heriai. Pusvai ebu canica Dominà appellari
quaes calliks in Deusta
' Ore usirper . E = mis Cunun naynd ési goria Domani ( la Gece
indas para ver si isiais ir pre guru , iezz legimus : quæ dictio nua gloriam
ters, i 5 asis , sus tieris zitais, Lanum seu opinimela ena sigazdc . ) Migua
Bouin i ice si Dim :23 . 97822, e cipe Sesi, inquit, opune illa , quæ habetur de Deo, e
vis, zal er sicci, baziren zichy quod mazuua eum esse opiuantur, qui illius bem
usi irritur, si ést. Reicia cognoveruat, vel : Nigga est gloria ejus.
jarla quod scripuan esi : Pane est teian , et terra gloria ejus " , eva lavmines aus , alque angeli ewa
glorificent
* 07 : Útlis Kiçues, es cà resung der Toas. 6. Oumaan asuisus Dominis, et kamilia
Uocy 1 , ' Ey inicis terecer , 201 respect . Sanie est boe illis verbis : Qui ine altså
TÅ Tazari tecçor , 8 Toit mi, at kun.ia rispetto in una atque in terra ,
pesty piss sans dipeous, es rali; queandaodum habetur ia paalune en Yeh Mutara
ris apetsiz , us ! sin stilzstätare quea escelsus esi, bumalia autern respeil, men
exteiver at spínasy. ' H xal se'is sa incepius luti, qui ei terre providentiam budy, et au buta
içopi xalqaro to ' ; miles ac tenues res pruriteatiam diam suam
Clien kit, Vel : Qui ham es cune resprit, ale
custait.
Και τα υψηλά από μακρόθεν γνώμες . Τα A cita a lore aweti. Meniles wewe
с
Hey yap sesivi sier spájawy, zal srija sai C actioues et dirina rlsitudine indignas, neque *****
sbous abisi, a iz mi süreyri ávégsza:osav ' cum prope est, videre, aut tueri sustine Deus,
Oüz olla, ços , yao ipas. Ti o ueria, xai dfis junla qaad scriplus est, er det formas a ***
και πόρρωθεν οι : Γινώσκει γιο, φησίν , δεν pios dictum esse : Now werd na Alta im se
δικαίων . Εμφατικόν & τούτο της πολλής επί sublimia quæcunque, ei divinitate ejus digud. *****
coususs ageszeiz aisoi. ' A megl spornisco ; a longe pervidet : Nerit enim , inquit , Demines
26ra ori siputzv xai saps cou revestat clàsyriam justera ** " . lllis aniom verbis mulla Ii Ap
autá . vignilas demonstratur. Pel de divina pripcionais
sermo est, quod Dominus scilicet omnia morit
etiam antequam fiant " .
Εάν πορευθώ εν μέσω θλίψεως , ζήσεις με . Vers. 7. Si amarlarere in medie manlarionok
Despasuois tutte sóvia, 8:2 SÜSSIG• Xıvốúvois évamet vivificabis we. Mas, inquit, in miserias atque erenie
λημμένον ζωογονήσεις . nas ruentem servabis, atque in periculis constituto
tum eripies , et vivificabis .
Εκ' οργήν εχθρών μου εξέτεινας χείράς σου. In iram inimicorum meorum extendisti wanna
D
Exl shv javíay xal autsav aútūv tedtsivas stan luas. Estendisti mamus tuas ad furorem , et rabicma
χειρά σου , και κατέσβεσες αυτήν . eorum , atque hoc pacio eam cistinxisti .
Και έσωσε με ή δεξιά σου. Η δύναμις σου . El salvain me ſecil dextera tua . Tum poten
tia ,
Κύριος ανταποδώσει υπέρ εμού . Ανταποδώσει Vers. 8. Dominus retribnel pro me . Inimicis mein
τους εχθρούς μου • Εμοί γάρ, φησίν , εκδίκησις, scilicet : Mini enim . inquit, vindictas , et ego vento
εγώ ανταποδώσω . buain " .
Κύριε , το έλεός σου εις τον αιώνα .“ Ομοιον τούτο Domine, misericordia lua in sæcului . Similia
τω, " Οτι εις τον αιώνα το έλεος αυτού , πολλάκις sunt verba illa : Quoniam in sæculum misericordia
ρηθέντι . ejus.
Τα έργα των χειρών σου μη παρίδης . Και ελεή- Opera manuum tuarum ne despicias. Tu misericors
μων, φησίν, εί και δημιουργός : δι' αμφοτέρων ούν , er, inquit, tu opifex. Utraque Igitur de causa bomi.

*Isa. VI, 3 . " Malth. v , 23. * Psal. 1, 6. ** Dail . XIH . 49. 16 Deul. XXX1 , 35 , llobr. »
1251 EU THYMII ZIGABEN 1252
gne 5c studiosc respice ad nos , ne despicias nos Λεπίβλεψον εφ' ημάς ευμενές και κηδεμονικόν, και
dura oppressos tyrannide, ac jamjan perituros . μή παρίδης τυραννουμένους , και απολλυμένους • η
Tel : Non despicias nos rogantes alquc invocan- και δεομένους , και επικαλουμένους σε.
tes lc .
Psalmus ipsi David. Ψαλμός τώ Δαβίδ .
PSALMUS CXXXVIII . ΨΑΛΜΟΣ ΡΛΗ'.
VERS. 1. Domine, probasti me, et cognovisti me. Κύριε , εδοκίμασάς με, και έγνως με . Εδoxt
Probasli me, inquit, tentationum , alque calanila- μασάς με τη δοκιμίω των πειρασμών ,. ουχ ώς
tum probatione. Nec tamen hoc dicit beatus David, αγνοών με προ πείρας: πώς γαρ, και πάντα ειδώς
quasi ante hanc probationem Deus euin ignorarel. πρίν γενέσεως αυτών , αλλ ' ένα γνωσθώ τους αγνοού
Novil elenim Deus omnia, etiain aulequam fanı " . σι με δόκιμος , και γένωμαι τούτοις καρτερίας υπό
Sed probasti, inquit, ut ab iis qui me probatum δειγμα: και έγνως με προς ακρίβειαν, οιός είμι ·
esse ignorabant, cognoscerer, atque ul exsisterem η. Εδοκίμασας , και "Ενως με, αντί Ακριβώς
eis in exemplum fortitudinis : el cognovisti me οιδάς με . Και ο Απόστολος γάρ, λέγων ότι έρευνα
exacilissiane, qualis sum. Yel probasti, et Cognosisti, τας καρδίας, ουκ άγνοιαν εμφαίνει προ της έρευ
pro Diligenter nosti. Nam el Apostolus dicens , Bνης, αλλ' ακριβή γώσιν, και σαφή.
quos Deus scrulatur corda " , non significare voluit Deum ignorasse aliquando, antequam scrula
relur, sed craclissime alque apertissime illum ournia nosse .
VERS . 2. Tu cognovisti cathedram nieam , el surre- Συ έγνως την καθέδρας μου , και την έγερσίν
crionem meam . Hoc esi , vilan : meam universanı. In μου. Τουτέστι, τον βίον μου· εν τούτοις γαρ ο
his elenim humana vita consistit, in quiele nimirum βίος , εν ηρεμία, και κινήσει, εν σχολή , και ασχολία,
3tque in motu, in olio atque in negotio, in requie εν ησυχία και ενεργεία .
et in operatione.
Vers. 3. Tu intellexisti cogilationes meas de longe. Συ συνήκας τους διαλογισμούς μου από μα
No quis fortasse Deuin suspicaretur per experien- κρόθεν . "Ινα μή τις υπολάβοι αυτόν δοκιμάζοντα
tiam ac probationem hominum animos cognoscere, γινώσκειν, εθεράπευσε τον λόγον . Ο γάρ τους
serinonem suum castigavil. Nam qui humanas co- διαλογισμούς ειδώς , και τούτους προ του κινηθήναι
gitaliones novit, ante earum niotum i; imo vero qui αυτούς, μάλλον δε προ πολλού χρόνου , πως αν
multo tempore anlea eas prinvidit , nulla profecto δεηθείη δοκιμασίας :
experientia , aut probatione indigere putandus C
esl.
Semilam meam , et funiculum meum investigasti. Την τρίβον μου και την σχοίνον μου συ έξι
Omnen vilæ mea rationem , ac moduni, lu perscru χνίασας . Την οδών του βίου μου πάσαν , και το μέτρον
talus es, quantum scilicet vilæ lempus præcesse αυτής , όσον μεν προέβη , όσον δε λείπεται , συ λαν
ril, et quantum sil reliquum . Fuuis autem apud επίστασαι . Σχοίνος γάρ μέτρος οδού παρ' Αίγυπτίοις
Ægyptios alque apud Persas itineris mensura est, και Πέρσαις. "Ο γάρ έστι παρ' ημίν το στάδιον ,
el idem fere, quod apud nos dicitur sladium . Verba τούτο παρ' εκείνοις , η σχοίνος . Το δε Εδοκίμασας
autem Probasli et lovesligasli, in Deo veram et και εξιχνίασας επί θεού την ασφαλή γνώσιν εμφαί
Voυσι .
certan scientiam, et cognitionem denolant.
VERs. 4. El omnes vias meas prævidisti. Acliones Και πάσας τας οδούς μου προείδες . Πάσας τας
neas omnes , Donas el unalas . Ει non dixit, Vidisti , πράξεις μου , τας αγαθώς και τις πονηράς. Ούκ
scd Prævidisti, antequam scilicet fierent. είπεν ότι Είδες , αλλ ' ότι Προείδες προ του γενέσθαι
αυτάς .
Quod non est dolus in lingua mea. Hoc quoque " Οτι ουκ έστι δλλος έν γλώσσα μου . Εγνως
simul cum celeris omnibus bene nosti , quod in D και τούτο, μετά των άλλων, ότι ουκ έστι κακία εν
sermonibus meis nullum vitium est , pulla perver τοις λόγοις μου , ουκ έστι πανουργία ή σκολιότης :
silas , nullum scelus . Deinde magis universaliler είτα λέγει καθολικωτέρως :
dicit:
Vers. 5. Ecce tu , Domine , cognovisti omnia , no-
. 'Ιδού, Κύριος , συ ένως πάντα τα έσχατα ,
rissima , el antiqua. Ultima et prima , hoc est , και τα αρχαία . Τα τελευταία , και τα πρώτα , το..
omnia prorsus : el nibil cognitionem fuam eßfugil. έστι σύμπαντα , συλλήβδην , και ουδέν διέφυγε την
Nosti omnia , quæ fulura sunt, et quæ ſuerunt. σην γνώσιν έγνω , φησί , πάντα τα γενησόμενα ,
τάτε γεγονότα .
Tu formasti me , el posuisti super me manum Συ έπλασάς με, και έθηκας επ' εμέ τήν χείρα
quam . Non solum furiasli , sed conservas eliam , σου . Ου μόνον έπλασας , αλλά και διακρατείς , και
el lueris , ita ut alterum quidem ad creationem , σκέπεις , ώς είναι το μέν της δημιουργίας , το δε
ailerum vero ad providentiam perlineal. της προνοίας δηλωτικών .

16 Dar . 11 , 12, 11 Rom . ναι , 27.

1253 COMMENT. IN PSALMOS . 125 %
'Εθαυμαστώθη η γνώσις σου εξ εμού. Το γνώ- A Vers . 6. Mirabilis lucia esl coguilio iua , et me.
ναι σε , εμεγαλύνθη υπέρ εμέ · ούτω γαρ έτερος Cognitio tua , inquit , magna facta est super me (ita
.

ερμηνεύς εξέδωκεν : υπέρ την εμήν γέγονε κατάλη: enim alius interpres reddit ) hoc est , Super capaci
ψιν. “ Ο και διά του εφεξής έσαφήνισε στίχου, λέ- talem intellectus mei facta est. Quod etiarn cx
γων : sequentibus magis declaravit, dicens :
Εκραταιώθη ,1 ου μή δύνωμαι προς αυτήν . Invaluit , et non polero ad eam. Fortior ac polen
Ισχυροτέρα γέγονεν , ή ώστε καταληφθήναι τοίς tior facta est , quali il comprehendi possil , cogi
έμοις λογισμοίς · ου μή ισχύσω προς αυτήν, ώστε latione ac consideratione mea : et non polero ad
περιοράξασθαι αυτής. Γνώσιν δε λέγει, την κατά eam , appropinquare nimirum , ita ut comprehen
φύσιν, ότι μέν γάρ έστιν , εσμεν το δε τι την ουσίαν, d.m. Per cognitionem aulem Dei, nihil aliud signi
αγνοούμεν· αλλά και ότι μεν πανταχού έστι , γινώ- ficarc voluit , quam scire el cognoscere eum qualis
σκομεν . Το δε πως, ουκ έσμεν, και ότι μέν άγαθος, naturæ sit. Nam quod sit Deus 1, hoc proculdubio
και φιλάνθρωπος , και σοφός, και συνετός, και τα scimus 1, quid autem , aut qualis sit illius subsian
τοιαύτα, οίδαμεν . Το δε πσον, ουκ οίδαμεν. Τούτω lia , ignoramus. Similiter quod ubicunque Deus
δε συνάδει και ο Εκκλησιαστής λέγων · Ειπα • Σο- est , norinus , quomodo autem id fieri possit, tie
φισθήσομαι , και αυτή εμακρύνθη απ' εμού, υπέρ B scimus . Pari etiam nodo noviinus, quod Donus est,
ο ήν · και βαθύ βάθος, τις ευρήσει αυτήν ; και quod miscricors , quod sapicns et potens , sed
ο Παύλος δέ φησιν, Ώ βάθος πλούτου και σοφίας, bonitatis, misericordiæ , sapientiæ modus, aut qua
και γνώσεως Θεού ως ανεξερεύνητα τα κρίματα lilas a nostra cognitionc procul est. llis consona
αυτού , και ανεξιχνίαστοι αι οδοί αυτού . Τενές sunt, quæ habentur apud Ecclesiasten : Dixi : Su
ε), και ούτω νενοήκασιν έθαυμαστώθη η σοφία σου piens efficiar, el ipsa longius facia esl a me , magis
έκ τής έμής διαπλάσεως, εκ της έμής κατασκευής quam eral , el profunda profunditas , quis inceniel
εκραταιώθη , ου μή δύνωμαι προς αυτήν, ώςτε υμνή- eam 76 ? Paulus eliani : 0 profundum divitiarum
σαι αυτήν άξίως. 'Αλλ ' ει μή οίδας αυτήν ακριβώς, sapientiæ et scientice Dei dixit; quam imperscru
πώς θαυμάζεις αυτήν ; Δι' αυτό τούτο πάντως, ότι labilia sunt judicia ejus, et investigabiles viæ cjus " 9 ?
ακατάληπτος . Και την ηλιακήν γάρ ακτίνα μη δυ- Quidam vero ila intellexerunt : Mirabilis facla c:0
νάμενοι καταμαθείν , δι' αυτό τούτο μάλιστα θαυμά- scientia , ac sapientia lua ex creatione , et form :l
ζομεν. Είτα , και ετέραν θαυμάζει δύναμιν του Θεού lione mea : el ila invaluit , ut vere cognoscam ,
το πανταχού παρείναι, τη δυνάμει, και προνοία , quod non potero ad eam pervenire ut condignis
και πάντα τόπον πληρούν. cam laudibus cclebrem . Verum si plene atque
esacic non novit eain bealus David , quomodo cam admiratur ? Ob hoc ipsum , inquit, suinme eamn
admiror, quia incoinprehensibilis est. Nain cl solares radios intueri , alque comprehendere non
valeinus , atque ob hoc ipsum cos plurimum admiramur. Deinde aliam Dei polentiani admirabundus
narral, quod providentia vinirum ac polenlia sua , Deus ubique adesi, alique omnem implet locum .
Πού πορευθώ από του πνεύματός σου , και από : Vers. 7 , 8. Quo ibo a spiriiu luo ? et quo fucie
.

του προσώπου σου πού φύγω ; Εάν αναβω εις τον lua ſugiam ? si ascendero in cælum in illic es , si
ουρανόν , συ εκεί ει · εάν καταβώ εις τον άδην , descendero in infernum , ades. Per spiritum Dei , et
πάρει. Πνεύμα και πρόσωπον Θεού , τον Θεόν λέγει per faciem Dei , Deum ipsum circuniloquitur. Ved
κατά περίφρασιν, ή πνεύμα μεν αυτού, το Πνεύμα per spiritun Dei , Sanctum Spiritum intellige .. Per
το άγιον , πρόσωπον δε αυτού , τον Υιον, ώς εικόνα faciem vero, ipsum Filium , lanquam veram patris
του Πατρός , και χαρακτήρα της υποστάσεως αυτού. figuram , el certissimum illius divinæ naturæ chia
"Ο έωρακώς γάρ, φησίν, εμέ , εώρακε τον Πατέρα . racterem : Qui enim , inquit , vidil me , vidit el pa
Δ :ά μεν του ουρανού , τον ανώτερον δεδήλωχε , διά lrem meum ** . Per cæluin autem superna ,O el pire
δε του άδου , το κατώτατον . Είτα λέγει, και την infernum , inferna loca denotavil. Deinde cliain
άβυσσον, και τον πυθμένα της θαλάσσης: δι' ών abyssum dicit , et profundum naris : per que
απάντων πάντα τόπον άβατον ανθρώπους συμπε omnia inaccessa bominibus luca subsignavil.
ριέβαλεν .
'Εάν αναλάβουμε τας πτέρυγάς μου κατ' όρ- Vers. 9 , 10. Si assumpsero alas meas diluculo,
Ορον , και κατασκηνώσω εις τα έσχατα της θα. et habilavero in extremis maris : cieniin illuc manns
λάσσης , και γαρ εκεί ή χείρ σου οδηγήσει με, D lua deducet me , et lenebit me dexlera lua . Pas
και καθέξει με ή δεξιά σου. Πτέρυγες αυτού, η alas , potentiam illain mentis intelligit , φua Ιιυ : -
κινητική δύναμις του νου . Εάν ταις πτέρυξη του nus intellectus movelur. Si alis , inquit , intellectus
νού μου, φησιν , καταντήσω εις την άβυσσον της mei in abyssuin maris pervenero, co consilio ut
θαλάσσης , ώστε καν εκεί δύνασθαι κρυβηναι από illic sallem possim a te abscondi , potentia lua ni
σου, εκεί η δύναμις σου οδηγήσει με , και αύθις hilominus illuc eliam me deducel , el rursus deri
καθέξει με τουτέστιν , ουδε εκεί άνευ αυτής απε- nebit me ; hoc est : Neque illuc etiam sine lua po
λεύσομαι, αλλά προπορεύσεται μου , ενδιδούσα πο- tentia accedam ; quinimo illa præibit me, ila iler

* Eccle . νιι, 24. 15 Ποιη . Χι , 35. ** Joan . IIV, 9.

1255 EUTHYMII ZIGABENI 1256
concedet , atque illic etiam ine detinebit , ita ut Λ ρεύεσθαι, και καθέξει αύθις εν αφύκτη, κατ' όρθρον
illinc evadere non valcan) . Per diluculum autem , δε είπε , δηλών τον καιρόν ότε μάλιστα νηφαλέος
illud tempus intelligit , quo potissimuin humana εστίν ο νούς. Περιττόν δε το γάρ. Τινές δε όρθρον
mens sobria esse solet. Superflua est etiam dictio, μεν την ανατολήν ενόησαν» έσχατα δε της θαλάσσης ,
Enim. Quidam præterea per diluculum , orientem την δύσιν" οίον εάν πτερύξωμαι τώ να μου κατά
i.ielleserunt ; occasum vero, per extremma maris , την ανατολήν , και καταντήσω εις την δύσιν, και
ut sit sensus : Si intellectu meo, veluti alis qui- εις την ανατολήν, η δύναμις σου οδηγήσει με πτε .
busdam munitus , in oriente elevalus ſuero, et ρυσσόμενον, και εις την δύσιν καταντώντα αυτή με
pervenero usque in occidcntem , potentia lamen καθέξει .
Ina illa eril , quæ et in oriente dux mili erit , dum elevor : et in occidente me comprehendel , Cumi
illuc pervenero .
Vers. 11. Et dixi , Numquid tenebræ conculcabuni Και είπα: 'Αρα σκότος καταπατήσει με , και
me ? οι not illuminatio in deliciis meis . Cogitavi νυξ φωτισμός εν τη τρυφή μου . Ελογισάμην άρα
intra me , numquid si lenebras ingressus fuero, σκότους υποδυσκρυβήναι δυνήσομαι , άρα σκότος
lalere potero ita ut ab illis abscondar ? ita enim κατακρύψει με , είπα εν εμαυτώ ; τούτο γάρ , το
signißcare voluut ea verba : Numquid tenebræ con- B καταπατήσει, δηλοί • κρύπτει γάρ το έδαφος και πα
culcabunt me ? quod melaphorice dictum est . Nani των αυτό. Είτα συνείκα , και η νύξ αυτή, φωτεινή
ij qui solum pedibus conculcani , oblegere illud af- έστιν , εν τω θεώ , ήτοι παρά τω θεώ · τούτο γάρ
que abscondere quodamniodo elian videntur.. λέγει, τρυφήν εαυτού · ου και την μνήμην μόνον ,
Deinde intellexi quod ipsa eliam nox in Deo lucida ευφροσύνην ηγείται: 'Eμνήσθην γαρ, φησί , του
est , hunc elenim Deum Propheta delicias suas Θεού , και ηυφράνθης , έγνων ότι ουδε το σκότος
appellavit , cujus vel solam memoriam obleclainen- κρύψαι με από του Θεού δύναται.
tuin sibi summum esse arbitratur. Memor enim , inquit , fui Dei, et delecialus sum " . Cognovi igilur
.

quod nec ipsæ tenebræ abscondere me polerunt a Deo .

Vers. 12. Quia tenebræ non obscurabuntur a le. "Ότι σκότος ου σκοτισθήσεται απο σου . Ήγουν,
- Ale , dixit pro Apud te , quemadmodum alius Παρά σοί· ούτω γάρ έτερος εξέδωκεν, ότι το παρ'
etiam interpres reddidit. Num quae apud nos sunt ημίν σκότος, ούκ είη σκότος παρά σοί • αλλά και
lenebræ, apud le tenebræ non suim ; tibi elcnim oin αυτό φαίνει • είτα σαφηνίζει τον λόγον .
nia Jucent. Deinde magis declarat, dicens :
Et nož sicut dies illuminabitur. Apud le scilicel. Και νύξ ως ημέρα φωτισθήσεται . Παρά σου
δηλονότι.
Sicul tenebræ ejus , ila et luz ejus. Sicul lenebræ "Ος το σκότος αυτής, ούτω και το φως αυτής .
ejus noctis lucida sunt apud le , Sic etiain et lux C "Ως το σκότος της νυκτός παρά σοι φωτεινόν, ούτω
diei , hoc est duo hæc æque se habent apud le, æque και το φως της ημέρα ;» τουτέστιν ίσα παρά σο ! άμφω,
lucen ., æque splendescunt; juxta boc , sensus est , και ομοίως φωτεινά. Ταύτα μεν περί του πάντα
quod omnia apud Deum manifesta sunt. Intelligull- φανερά είναι παρά θεώ· νοούνται δε και καθ ' ετέ
tur etiam hæc verba juxta alium sensum : Tenta ραν διάνοιαν, ότι περιστοιχιθείς τω σκότει των
tionum , inquit, atque efliction tenebris stipatus πειρασμών , είπα καθ' εαυτόν : "Αρα κατακυριεύσει
dixi : quod lentationes forsitan mei dominabuntur, με ; είτα σου θελήσαντος , και η νυξ της αθυμία ;
veruin e ila postmodum volenle , nox illa nigroris, φωτισμός ευφροσύνης εγένετο · ακολούθως δε και
illuminatio lülili mihi eſſecta est. Reliqua etiam τα εξής ερμηνευτέον. Ο δε Θεολόγος Γρηγόριο ;
consequenter predictis interprelanda sunt. Grego- ετέρως ήρμήνευσε το ρητόν, ότι τρυφώντός μου , η
rius vero Theologus aliter hoc dictum exposuit : νύξ της τρυφής ή σκοτίζουσα τον νούν, φωτισμός
Me , inquit , deliciis vacante , nox illa deliciarum , έδόκει μοι • νύξ γάρ ήν, φησί, περί εμε τον δεί
que menierm obtenebrat , visa mihi est quedam λαιον, και ήγνόουν : φωτισμός είναι την τρυφής
esse illuminatio : nos eniin , inquit , undique mihi υπελάμβανον.
misero erat , et ignorabam. Arbitrabar enim deli.
cias lucem esse . D
Vers . 13. Quoniam tu possedisti omnes renes meos. "Οτι συ έκτήσω τους νεφρούς μου. Φησιν
Per renes suos , seipsum Proplela , Chrysostomi ο Χρυσόστομος, ότι νεφρούς ενταύθα και προφήτης
sententia , circumloquitur, veluti a parle totum όλον εαυτόν λέγει, από μέρους το πάν • ότι συ εκτή
describens. Quoniam tu , inquit , possedisti me , σω με, σον κτήμα πεποίηκας , και προνοίας άξιοίς :
hoc est , pussessionem luam me effecisti : dignum ί γάρ κτώμενός τι, και προνοείται αυτού .
nimirum lua providentia. Nam qui aliquid possidet,
illius etiam curam liabet.
Adjuvisli me de venire malris meæ. In septua- 'Αντελάβου μου εκ γαστρος μητρός μου . Και εν
gcsimo etiam psalmo dixit : De rentre matris meæ το ο' ψαλμώ είπεν : Εκ κοιλίας μητρός σύ μου

οι Psal . ΙΣΧνι , 4.
1257 COMMENT. IN PSALMOS. 1258
ει σκεπαστής: εξ αυτών των σπαργάνων, εκ πρώ- A tu es protector meus , ex ipsis nimirum canabulis ,
της ηλικίας . alque a prima el lenera ælale .
'Εξομολογήσομαί σοι , ότι φοβερώς έθαυμα- VERS. 14. Confitebor tibi , quoniam terribililer
στώθης . Πολλά θαυμάζομεν, αλλ' ου μετά φόβου " magnifcatus es. Multa sepe 2dinirari solemus , sed
οίον, κάλλη και μεγέθη σωμάτων, και οικοδομημά- absque ullo timore , veluti pulchritudinem , ac
των , και σοφίαν τεχνών, και τα τοιαύτα εις δε το magnitudinem corporuin , ædificiorum etiam , et
1

βάθος της θαλάσσης κατακύψαντες , ουχ απλώς αυτό ariium scientiam , atque alia hujusniodi ; verum si
θαυμάζονεν, αλλά μετά φόβου. Λοιπόν ούν ο προφή- maris profunditatem intuemur, non simpliciter ad
της εις το αχανές πέλαγος, και τον άπειρον βυθόν miramur , sed cum timore. Propliela igitur vastum
της του Θεού δυνάμεως και σοφίας , και οικονομίας pelagus atque immeinsain divine sapientiae poten
παρακύψας , και ιλιγγιάσας, και μετά φόβου θαυμά- tieque el administrationis profundum intuitus , 31
σας, ανεχώρησεν προς εαυτόν , και ανεβόησεν ότι, que oculorum vertiginem passus , cum timorc
Ευχαριστω σοι μόνο. atque admiratione in seipsum reversus , clamavit
dicens : Gratias libi soli again .
θαυμάσια τα έργα σου . Πάντα γάρ, φησίν , εν Mirabilia opera lua . Omnia enim , inquit , in sa
σοφία εποίησας . B pientia fecisti.
Και η ψυχή μου γινώσκει σφόδρα . Γινώσκει El anima mea cognoscit valde. Cognoscit quod
ότι θαυμαστά ταύτα. hæc admiranda sunt.
VeRs. 15. Non est occultatum os meum abs le ,
Ουα εκρύβη το οστούν μου από σου, και εποίη .
σας εν κρυφή . Φανερά σου και η διάπλασις των quod fecisti in abscondilo . Nola ac manifesta etianı
οστέων μου , και εποίησας αφανή υποκεκρυμμένα τη libi est Ossium neorum foruralio , seu creatio ,
σαρκί . Και άλλως · οστούν ή γυνή , ότε έφαγεν από του Ea etenim latere fecisti , atque ipsa carne coulegi.
ξύλου οστούν γαρ αυτή του Αδάμ , ήτις έκ της Vel aliter : Os, hoc esi , mulier ipsa , non est occul.
πλευράς αυτού πλαστουργηθείσα, ήν εποίησας εν lala , quando comedit de ligno. Eva elenim os
κρυφή, έκστασιν επιβαλών το 'Αδάμ . dicitur viri sui Adam , eo quod ex illius costa
5

creala est , juxta illud : Hoc nunc os ex ossibus meis " , quam in occully idco fecisse Deus dici
lur, quia exslasim tunc isomisit Deus in Adam.
Και η υπόστασίς μου εν τοις κατωτάτους της Et substantia mea in inferioribus terræ. Mani
της . Φανερά σου και η ουσία του σώματός μου , ή εν festa etiam tibi est corporis mei substantia , quæ
τω βάθει της γης κρυπτομένη , και λυομένη μετά c post mortem meam in terre profundilale abscon
τον θάνατον τουτέστι και συμπηγνύμενον τη γαστρί delur atque dissolvelur, hoc est , et conipaetuin
της μητρός οράς με, και λυόμενον αύθις εν κοιλία me vidisti in ulero matris meæ ,5 et dissolutum
της γης. “ Η και ετέρως: Φανερά σου, και υπόστασίς rursus videbis in ulero lerræ . Vel aliter : Nota tibi
μου , η πλάσις μου· ή, ώσπερ εν τοις κατωτάτοις est subsistentia mea , et formatio niea , quæ in ma
της γης , εν τοις εγκάτοις της μητρικής νηδύoς terni uteri visceribus , veluti in terre inferioribus ,
υφαινομένη . contexta est.
Το ακατέργαστόν μου είδον οι οφθαλμοί σου . Vers. 16. Imperfectum me viderunt oculi lui. Aut
" Η τo του εμβρύου αδιατύπωτον λέγει, μη πω εξει- einbrionem informem intelligit , qui in natura : oli
.

κονισθέντος εν τω εργαστηρίων της φύσεως ή την .

cina figurain adhuc nullam acceperat , aut imper

του νοός ατελή κίνησιν. Οίδας, φησίν , κάμε , προ feclum mentis molum . Nosti , inquil, me priusquam
του διαμορφωθήναι μεν και τους λογισμούς μου, formarer, et cogitationes meas priusquam move
προ του κινηθήνας αυτούς . Οίδας πάντα πρό γενέ- rentur, hoc est , nosti omnia , unlequam fiant.
σεως αυτών. Unde alius interpres reddidit : Inforinem me vide
runt oculi lui.
και επί το βιβλίον σου πάντες γραφήσονται . D In libro tuo omnes scribentur. Liber Dei est
Βιβλίον θεού η ακριβής γνώσις : Γραφή δε αυτού , η summa cjus scientia ; Scriptura vero, perpetua
διηνεκής μνήμη. Εν μέν ούν τα βιβλία της απλής memoria . In libro igitur divinæ scientit , omnes
γνώσεως γράφονται απλώς πάντες , και δίκαιοι και scribentur, iam justi quam peccatores. Verum hic
αμαρτωλοί • εν δε τω της κατ' οικείωσιν γνώσεως divinæ scientiæ liber, magis csl universalis. Est
γράφονται μόνοι οι δίκαιοι. elcnim alius liber scientiæ Dei magis privalus , in
quo soli justi scribuntur :ea ratione, quod eos tantum cognoscere , hoc est , approbare dicitur ; juxta id
.

quod scriplum est : Novil Dominus vias justorum 's.

Ημέρας πλασθήσονται , και ουδείς εν αυτοίς. Die formabuntur, el nemo in eis. Formabuntur
Εν φωτί του αγίου ΙΠνεύματος , πλασθήσονται , in luce sancti Spiritus , furinatione nimirum opti
πλάσιν την αρίστην vΣ και καθαρωτάτην , και της ma ct mundissima , qux formationi materiali,
νυχτερινής , και σωματικής αντίθετον και εν αυτοίς alque, ul ila dicam , nocturnæ est controris : ei in
τις ώς είρηται γραφομένοις, ουδείς έστιν, ώς - δή- eis , 'jni in eo libro scripti sini, ut disimus , nemo
Gn. 1 , 25. 11 Psal . 1 , 6 .
PATROL . GR . CXXVIII . 40
1213 EUTHYMII ZIGABENI 1244
«lacillerint ab eis , ut rursus ad eoruni desiderium A τους των ευεργεσιών είς συναίσθησιν αυτών άγειν
commoverenlur. lloc pacto enim solet Deus, ad διά της εκπτώσεως .
sensum , alque ad cogitationem ens revocare, qui beneficia in se collata neglexerint, aut non cogno .
vcrint : dum illos nimirum a concessis donis permillil decidere.
Vers. 2. In salicibus in medio ejus suspendinus Επι ταις ιτέαις εν μέσω αυτής εκρεμάσαμεν
organa noslra. In salicibus scilicet, quæ in illius τα όργανα ημών . Επί ταίς ετέα:ς, ταϊς κατά τας
regionis π: edio,, secus luminum ripas erant dispo- εχθας των ποταμών, των εν μέσω της χώρας της
silic. Per organa aulem , musica illa instrumenta Βαβυλώνος. “Οργανα δε λέγουσι τα των υδών,
intelligit, cuin quibus cancre solebant cantica, vel . οίον , ψαλτήριον, κιθάραν, και τα τοιαύτα. Και γάρ
nti psalterium,, cilliaram ,, aut alia hujusmodi .. υπεφέροντο ταύτα προς υπόμνησιν θεοσεβείας , και
A :lulerant enim ea instrumenta , ad concinendas πολιτείας υπομιμνησκόμενοι . "Η αναγωγικώς , επί
divinas laudes , scrum cum ea in salicibus siis- τη άργία · διά γαρ ολιγοκάρπων και ακάρπων
pendissent alloniti rursum , ac masti ea spectabani , Ιτεών το εν ωδαίς άπρακτον εδήλωσεν .
alque occasionem illinc lamentationum magnam sumebant, repetenles memoria divinum cullum , et
conversationem illam laude dignain , quam habucrant in Sion. Jusia anagogen , in salicibus espone,
p: 0 in olio. Per salices enim , quæ infructuosa arbores sunt , cessationem a cantibus signif.
cavit .

VERs. 3. Quia illic interrogaverunt nos, qui capli- B “Οτι εκεί επηρώτησαν ημάς οι αιχμαλωτεύ
raruni nos, rerba canticoruni, et qui abduxerunl σαντες ημάς , λόγους οδών , και οι απαγαγόντες
nos, hymnum. Interrogaverunt nos , ut responde- ημάς, ύμνον. 'Επηρώτησαν ημάς αποκριθήναι
remius verba canticorum , præterea el hymnum ; δήματα υδών, έτι δε και ύμνων : τουτέστιν , εκέλευ
hoc esl, jusserunt nos canere, copientes nimirum σαν άσαι, τερφθήναι απλώς βουλόμενοι , ή και δια
cantu nostro deleclari , vel ctiam irridere ea vo- γελάσαι τα σεμνά ημών .
lentes , que nos divina ac veneranda esse duce
bamus.
Cantale nobis de canticis Sion . Dicebant scili- "Ασατε ημϊν εκ των οδών Σιών . Λέγοντες δη
cet . λονότι .
Vers. 4. Quomodo canlabinius canticum Domini, Πώς άσομεν την ωδήν Κυρίου επί γης αλλο
in terra aliena ? Respondinus scilicet : Quomodo , τρίας ; 'Απεκρίθημεν δηλονότι• Πώς άσομεν την
inquam , cantabimus, divina lege id probibenle ? ωδήν , κωλύοντος ημάς του νόμου ; " Ορα πόσον
Ville quemadmodum captivitas illos jam meliorcs εβελτίωσεν αυτούς ή αιχμαλωσία . Παραβαίνοντες
reddidissct. Nam cum in propria civitale ac regione γάρ τον νόμον επί της ιδίας γής, φυλάττουσιν αυ
legem csseni transgressi, modo in aliena eam ob C τονεπί της αλλοτρίας Yή δε αλλοτρία και πάσα
.

servait. Per alienarm ctiam terram , φuodcunque καρδία αλλοτρία θεοσεβείας" ως συμβαίνον εν
humanum cor potest in !elligi , quod a cultu atque ταύθα το Μη δώτε τα άγια τοις κυσί , μηδέ ρί
a religione Dei alichum sit . El consona sunt huic πτετε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των
dicto illa Domini verba : Nolile sancla dare cani- χοίρων .
bus, el margaritas nolite projicere anle porcos 67.
Vers , 5. Si oblitus fuero lui, Jerusalem , oblivioni Εάν επι.λάθωμαί σου , Ιερουσαλήμ , επιλη
delur dextera mea. lloc est , polentia , scu efficacia σθείη η δεξιά μου. Η δύναμις μου , και ενέργεια
mica . Paralyticus , inquil, reddar, vel arescat ma- μου · τουτέστι παραλυτικός γενοίμην • η ξηρανθείη
11116 mea , ita ut in ea nihil amplius sensus relin- ή δεξιά μου, ως μή επαισθάνεσθαι με αυτής.
quatur.
Vers. 6. Adhæreal lingua mea gulluri meo, si non Κολληθείη η γλώσσα μου το λάρυγγί μου , εάν
nieminero lui. Detineatur vox mea, atqueimpedia- μη σου μνησθώ. Επισχεθείη η φωνή μου» ήγουν
bur : vel omnis a me operationis, el sermonis po- αφαιρεθείην και πράξιν, και λόγον, ών το μεν διά
tentia auferatur. Ηorum enim alterum per degle- p της δεξιάς, το δε διά της γλώσσης εδήλωσε. Ταύτα
ram, ct altcrum per linguam significavit. llæc etiam δε και εμείς οφείλομεν λέγειν περί της άνω Ιερου
a nobis licenda sunt de superna Jerusalem. Vel per σαλήμ. "Η δεξιάν μεν λέγει την πράξιν της αρετής ,
dexlerant quiden , opera virtutis intelligit ; per γλώσσαν δε, την θεωρίας της γνώσεως. Η μεν γάρ
linguam vero, scientie contemplationen» . Lingua γλώσσα λόγου σύμβολον , ο δε λόγος , θεωρίας και
clenim sermonem proferi, et scrmo scientiam et γνώσεως , λάρυγγα δε , το περί τον λαιμόν πάθος ,
contemplationis sensus explicit . Per guttur etiam, ήτοι την ηδονήν. Επιλησθείη μοι, φησίν, ή πρα
gile a lectus intelligere possumus hoc est, ciborum κτική μεν ενέργεια τη αργία : η δε θεωρητική κολ
voluptatem . Oblivioni, inquit, detur omnis mea ληθείη τη ηδονή των βρωμάτων , και ακίνητος
operandi potentia,, atque hoc per ipgain
ipsam ignaviam.. γένοιτο προς την ηδονήν των θείων γνώσεων.
El omnis similiter coniemplandi virus, ciborum adhæreat voluplali, ila ut ad divinæ scientiz dele
clationen , de cetero immobilis fial, et in ca amplius 1101 vcrsclur .
67 Μ ..! . νιι , ύ.
1216 COMMENT. IN PSALMOS . 1246
Εάν μή προανατάξωμαι την Ιερουσαλήμ, ώς και Si non proposuero ipsam Jerusalem , in principio
ν αρχή της ευφροσύνης μου . Τάδε και τάδε læriliæ meæ . llæc, inquil, alqne illa patiar, si pra :
πάθοιμι, εάν μή προ των άλλων απάντων ανατάξω- cæleris omnibus in mea memoria , ipsam Jerusalem
μαι έν τη μνήμη μου την Ιερουσαλήμ , ώς εν αρχή non collocavero , lanquam illam , quæ inter omncs
ούσαν της οίας δήποτε ευφροσύνης μου » ως κεφά- voluplales, ac delectationes meas, primum locum
λαναν χαράς μου , ως πρώτην ηδονήν . obtineat, et omnis meæ lætitiæ , ac gaudii præci.
puum sit caput.
Μνήσθητι , Κύριε , των υλών 'Εδώμ, την ημέραν Vers . 7. Memento, Domine, filiorum Edom , diem
'Ιερουσαλήμ , των λεγόντων , 'Εκκενούτε , εκκε- Jerusalem , dicentium : Eracuale, evacuale usque ad
γούτι , έως των θεμελίων αυτής . Υιούς 'Εδώμ fundamenta ejue .. Filios Edom Arabes appellat :: ηνί
qui
μεν λέγει τους 'Αραβίους , οι συνεμάχησαν τους Βα . una cum Babyloniis pugnaverant adversus Judsos,
βυωνίοις κατά της Ιερουσαλήμ , και κατασχαπτο el Jerusalem : qui eliam cum ca civilas everlere
μένη, ήπειγον τούτους κατασκάπτειν και αυτά τα lur , ipsos urgebant eversores, ut usque ad funila
θεμέλια . Μνήσθητι, φησιν , αυτών , είς ανταπόδοσιν . menla evcrierent. Memenio , inquil, eorum ut con •
ότι δίκαια συγγενείας έχοντες, εγένοντο πικρότερο : digna eorum meritis retribuas supplicia, eo quoui
των πολεμίων , διά τον φθόνων. Ειπών δε ;Των υλών cognati nostri erant, et nihilominus ob invidiam ,
Εδώμ , προσέθηκε την ημέραν Ιερουσαλήμ , την cæleris omnibus injinicis sæviores, in 110s fuerunt.
ημέραν της συμφοράς Ιερουσαλήμ : από γενικής El cum discrit: Filiorum Edom , addidit : Diem Jerne
δε εις αιτιατικήν αδιαφόρω , μεταβέβηκε. " Η των salem : boc est, diem Hierosolymä сalamilatis. A
υιών Εδώμ , των κατά την συμφοράν της πόλεως . secundo autem casu indiferenler ad quartum per.
transit. Vel aliter : Meicento Gliorum Edom , qui fuerunt in die calamitatis Jerusalem . (Polest enim
uterque sensus elici ex his verbis ; quia Græcæ orationi in qrarlo casu subintelligi potest diclio
yata . Ita enim sæpenumero intelligitur, et sensus efficitur quem diximus : In die Jerusalem , hoc esi.
in die Herosolymæ calamitatis .)
θυγάτηρ Βαβυλώνος η ταλαίπωρος. "Ωσπερ VeRs. 8. Filia Babylonis misera. Quemadmodum
υιον ανθρώπου τον άνθρωπον σύνηθες 'Εβραίοις όνο- Hebræis mos est, filium hominis, hominem appci
μάζειν, ούτω και θυγατέρα Βαβυλώνος την Βαβυ- lare, ita et Gliam Babylonis, Propheta ipsarn Ba
λωνα. Ο η θυγάτηρ Βαβυλώνος και ταλαίπωρος ώ Βα. bylonem appellat : 0 Alia , inquit, Babylonis misera ;
βυλών αθλία διά τα συμβησόμενά σοι δεινά. Προα- ob ea nimirum quæ tibi contingent, Prædicil eniin
C futuram illius civitalis ruinam .
γορεύει δε και ταύτης τον όλεθρον .
Μακάριος ος ανταποδώσει σοι το ανταπόδομά Beatus qui relribuel tibi relributionem fuam, quam
σου , και ανταπέδωκας ημίν . Ταύτα ρήματα του λαού , relribuisti nobis . Verba hæc ex persona populi dicia
σφόδρα γλισχομένου της καταστροφής των εχθρών : sunt, inimicorum eversionein appetentis. Retribu
'Ανταπόδομα δε και ανταπέδωκας ημίν , αντί του lionem vero quam relribuisti, dixil , pro amiclionem
Την ανταπόδοσιν , ήτοι κάκωσιν, ήν απέδωκας quam dedisti : ita ut præpositiones ille hoc in loco
ημίν περιττής κειμένης της προθέσεως περί τούτων , superfluæ sint, quemadmodum el alibi diximus.
ώς και έν άλλοις ειρήκαμεν .
Μακάριος ος κρατήσει , και εδαφιεί τα νήπια VERS. 9. Bealus, qui tenebit, el allidel parvulos
σου προς την πέτραν . Μέχρι της αώρου ηλικίας luos ad petram . Irani suam populus ad immaluram
εκτείνουσιν την οργήν , μακαρίζοντες τον και τους eliam ælalcm extendit , bearos eos dicens, qui vel
νητους αυτοίς απανθρώπως και ωμώς χρώμενον. ipsos Babyloniorum infantes , cum sevitia crιdeli
'Αλλ ' ου τα ημέτερα τοιαύτα των πράου και φιλαν ter occiderint. Verum non hujuscemodi sunt nostra
θρώπου Κυρίου μαθητών και αγαπάν μάλιστα τους Doordis Dormini,
Gdelium vola, qui discipuli
φui velipsos nitissimi ac mi
sumusetiaminimicos di
εχθρούς , και περιέπειν αυτούς κελεύοντος . 'Αλλ ' sericordis
ανακτέον ήδη και όσα του ψαλμού ευμεταχείριστα ligi jussit et eorum curam haberi, sed ad anagogi
προς αναγωγήν . Υιούς Εδώμ νοήσεις τους δαί cum sensum reducenda sunt, quacumque recle ac
μονας , έγκελευομένους αλλήλοις εκκενούν τον πλού- commodari possunt. Per filios igilur Edom , dæmo
τον της ψυχής έως εσχάτου • ταύτην γάρ Ιερουσα nes intellige, qui muluo sesc, fidelis cujuscunque
λήμ ηγητίον• Βαβυλών δε ταλαίπωρος, η ασέβεια , animæ divitias, ad extremum usque fundamentum
η ταλαιπωρήσασα καταδυναστευσάσης ήδη της ευ- evacuare jubent. Per Jerusalem elcnim , unamquam
σεβείας , ήν ο καθελών μακάριος : νήπια δε αυτής , οι que hujuscemodi fidelem aniinam intelligimus si
άρτιγέννητου εμπαθείς λογισμοί και οι νηπιώδεις, gnificari. Per miseram vero Babylonem , ipsamı
και ανόητοι , ών και κυριεύων , και προσαράσσων αυ- impietatem miseria atque Trainis circumdatam ,
τους τη πέτρα της πίστεως (ή δε πέτρα ήν, φησίν , ο veluti a pietale superalam , ac demum oppressam .
Χριστός) και ούτω διαφθείρων μακάριος . Hanc etenim impietatem quisquis destruxerii, bealus
crit. Per parvulos etiam ejus, cogitationes affectuum plenas ac nuper exortas intellige : vel pueriles
etiam ac fawas, quas qui opprimil, et allidit ad Gdein , hoc est ad Christum, beatitudinem hanc
1247 EUTHYMII ZIGABENI 1243
conseqnelur. ( Peira elenim in juil, erat Christus ** ) Quiconque igitur cas, ut diximus, ad Christum al
liscrit , atque hoc pacto perdideril , beatus erit .
Psalnus ipsi David. A Ψαλμός τώ Δαβίδ.
PSALMUS CXXXVII . ΨΑΛΜΟΣ ΡΛΖ .
VERS. 1. Couflebor tibi, Domine, in lolo corde 'Εξομολογήσομαί σοι , Κύριε , εν όλη καρδία
nieo. Easlem verba habentur in principio psalmi μου . Είρηται τούτο , και εν τη αρχή του θ ψαλ
noni, ubi exposita sint. μου .
Et in conspectu angelorum psallam tibi. Coram και εναντίον αγγέλων ψαλώ σοι . Ενώπιον άγ
angelis, inquit, psallain tibi , lioc est, Ego inferilis γέλων , ήγουν μετ' αγγέλων , άσω σοι κάτωθεν , ών
in terra , canaın tibi simul cum angelis, quorum έργον υμνείν σε. "Η αγγέλους λέγει , τους ιερείς:
proprium ac peculiare opus est, ul te laudeni. Vel είωθε γάρ ή Γραφή και αγγέλους καλείν τους ιε
per angelos sacerdotes intelligit ; solet enim Scri- ρείς, και θεούς · νυν μεν λέγουσα • Χείλη ιερέων
ptura aliquando sacerdotes angelos appellare , φυλάξεται κρίσιν , και εκ στόματος αυτού ζητή
atque etiam deos : Labia enim , inquit, sacerdotis σουσι δικαιοσύνην , ότι άγγελος Κυρίου παντοκρά
custodient judicium, et et ore ejus equirent justi- τορός έστι . Νύν δε , θεούς ου κακολογήσεις , και
tiam , quia angelus Domini omnipotentis est ® . Iteruin άρχοντας του λαού σου ουκ έρείς κακώς . Ενώ
alibi : Diis non maledices , el principi populi lui non πιον, φησί , των ιερέων, άσω σοι ευχαριστήρια .
dices male ' 0. Corain , inquit, sacerdotibus canam
libi cantica in gratiarum actiones.
Quoniam audisti omnia verba oris mei. Quoniain B "Οτι ήκουσας πάντα τα βήματα του στόματος
omnes preces meas exaudisti, quæ decenter tibi μου. "Οτι επήκουσας πάσης δεήσεώς μου κατά το
factz suni. πρέπον γενομένης .
VERS . 2. Adorabo ad templum sanctum fuum. Προσκυνήσω προς νηον άγιόν σου . 'Αποδώσω
Reddan tibi gratiarum acliones. τα ευχαριστήρια .
Couf'ebor nomini luo surer misericordia lua, el Και εξομολογήσομαι τα ονόματί σου , επι τω
veritale lua. El gratias tibi agam, quia miseriils ελέει σου, και τη αληθεία σου . Και ευχαριστήσω
es mei, el vere miserlus es, ut alibi diximus : vel ότι ελέησάς με • και αληθώς ελέησας , ως και εν
quia vere omnia adimplevisti, quæ inihi es polli- άλλους ειρήκαμεν ή και ότι και υπέγχου μοι , θλή
eitos. θευσας.
Quoniam magnificasti in omne nomen sanctum "Οτι εμεγάλυνας επί παν το όνομα το αγιόν
Ikum . Quoniam sanctum nomen tuum , mirabile σου. Και ότι έθαυμάστωσας εις παν έργον ή εν
esse lecisti in omne opis , vel in omne lempus. παντί το όνομά σου το άγιον · πάντα γάρ όσα εποίη
Subaudienda eniin est aliqua ejusmodi dictio. σας, κηρύττουσι την μεγαλοσύνην του ονόματός σου .
Ownia cnim quaecunque tecisti, nominis lui magni . "Ετερος δε ερμηνευτής εξέδωκεν , "Οτι εμεγάλυνας ,
fcentiam prædicant . Alius vero interpres reddidit : C υπέρ πάν.
Cuia magnificasti super omne (el lunc, alio etiam modo intelligi polost, ut ordo, ac sensus sit : Quia
magnificasti sanctum tuum super omne nomen ).
Vers. 3. In quacunque die invocavero le, veloci . Εν ή αν ημέρα επικαλέσωμαί σε, ταχύ έπα
ter exaudi ne. Eadem hæc verba babentur in psal- κουσόν μου. Είπε τούτο , και εν τω ρη ψαλμώ.
mo Cul.
Magnipendes me in anima mea polenlia lua. Hoc Πολυωρήσεις με εν ψυχή μου, δυνάμει σου .
est, le animæ meæ non mediocrem rationem ha- Πολλής επιμελείας αξιώσεις με κατά ψυχήν , ως
bebis ; quinimo magnæ illa tibi eril cura , prie- δυνάμενος τούτο ποιήσαι. Η εν τη δυνάμει σου
sertim cum hoc facere possis. Vel aliter : Tu , in- επιπολύ αρείς με κατά ψυχήν, τουτέστιν υψώσεις
quit , polenria lua animain meam extolles, boc est, την ψυχήν μου : όπερ άνω ποιήσεις των θλίψεων.
exaltabis, ct facies eam calamitates atque ærum- Ειρηκε δε και εν τω τέλει του ια' ψαλμού , Κατά
nas omncs superare. (Verbum autem magnipendes, το ύψος, σου , επολυώρησας τους υιούς των αν
pro quo in Greco hic habetur , πολυωρύσεις , idem θρώπων .
significat, quod rationem habere, sen magwifcare : quemadmodum et Græcum verbum , odsyewpew idem
significat quod parvipendo, aul negligo,) ut diximus in line psalmi 11 , ibi : Secundum altitudinem
luam magnipendisti filios hominum .
VERS. 4. Confleantur tibi, Domine, omnes reges D εξομολογησάσθωσάν σοι , Κύριε , πάντες οι
lerræ. Oinnes niinirum pii , ac fideles. Deinde βασιλείς της γης . Οι ευσεβείς είτα η αιτία, δι '
causain addidit , ob quam cos jubeat gracias Av EÚxapioceiv xelsúortal.
agere .
Quia audierunt omnia verba oris mei . Verba, "Οτι ήκουσαν πάντα τα βήματα του στόματός
inquil , oris mei per legem dicta , per prophetas, μου. Τα διά του νόμου και των προφητών τ: δ::

# 1 Cor . x , t. “ Malach . II, 7 . 16 Εxod . 1811 , 28.

1219 COMMENT . IN PSALAJOS . 1250

του Ευαγγελίου και των αποστόλων. Ου τοσούτον A per Evangelium. per apostolos. Νeque enim ita ole.
γάρ διά τάς άλλας ευχαριστίας οφείλουσιν ευχαρι- bemus ob reliqua a Dco accepia bencficia , ci gra
στείν, όσον διά τούτο, και γάρ εντεύθεν η ευσέβεια, lias agere, quantum ob hoc spiriluale divinorum
και ο ενάρετος βίος • και τούτο ή αληθής ευεργεσία eloquiorum donuin , unde omnis defluxit pietas, et
της ψυχής . religio, el omnis denique vita , virtute prædita :
quod verissimuin est animæ bencficiuin .
Και ασάτωσαν εν ταις ωδαίς Κυρίου . 'Ασάτω- VeRs . 5. El cantent in canticis Domini. Canlent,
σαν σοι , διά των οδών, των εις σε πεποιημένων " inquit, tibi cantica quae in laudern tum sunt cou» .
ωδαί γάρ Κυρίου, αι παρά Μωσέως πεποιημέ- posita . Cantica enii Domini omnia esse dicuntur,
ναι , και αι παρά Δαβίδ . Είεν δ ' αν ωδαι, και αι quæ ia:)) a Moyse quam a beato David conscripta
απλώς υμνολογίαι Θεού . fueruni. Possunt etiam cantica Domini appellari
omnes laudationes in Deum .
"Οτι μεγάλη η δόξα Κυρίου. H περί Θεού υπό- Quoniam magna est gloria Domini. ( In Græco
ληψις μεγάλη μέγαν αυτόν υπολαμβανόντων πάν pro gloria, 86E « legimus : quæ dictio non gloriam
των, όσοις αίσθησις των ευεργεσιών αυτού. " Η , Lantum sed opinionem elian significal.) Magna
B
Πολλή ή δόξα αυτού • Πλήρης γάρ, φησίν , ο ουρα- esi, inquit, opinio illa, quæ habelur de Deo, co
νός , και η γη της δόξης αυτού , δοξαζόντων αυτών quod magnum eum esse opinantur, qui illius beo
και αγγέλων , και ανθρώπων . neficia cognoverunt. Vel : Magna est gloria ejus,
jorla quod scriplum est : Plenum est cælum , el terra gloria ejus " ; cum lomines nua, atque angeli cumi
glorificent.
"Οτι υψηλός Κύριος , και τα ταπεινά έφορα . VERS. 6. Quoniam excelsus Dominus, et humilia
“Ομοιον τούτο τω, ' Εν υψηλούς κατοικών , και respicit. Simile est boc illis verbis : Qui in aliis
τα ταπεινά εφορών , εν τω ριβ ' ψαλμώ . " Η Υψηλός habitat, et humilia τεspicit in celo αιφue in terra ,
μεν τήν φύσιν• τα ταπεινά δε έφορών , ως και της queinadamodum habetur in psalmo caιι. Yel , Natura
γης προνοούμενος , και μέχρι των ευτελεστάτων quidem excelsus est , humilia autem respicit, ve
εκτείνων την πρόνοιαν. "Η και τους ταπεινόφρονας Iuti, qui et terre providentiam habet , et adlu
εφορών και φυλάττων αυτούς. miles ac tenues res providentiam eliam suain
cxtendit. Vel : Qui bumiles corde respicil, alque
custodit.
Και τα υψηλά από μακρόθεν γινώσκει . Τα El alla a longe cognoscit. Humiles siquidem
μεν γαρ ταπεινά των πράξεων, και ανάξια του C actiones et divina celsitudineindignas, neque etiam
ύψους αυτού , ουδε εκ του σύνεγγυς ανέχεται οράν : cum prope est, viderc, aut lueri sustinet Deus,
Ουκ οίδα , φησί , γάρ υμάς. Τα δε υψηλά, και άξια juxta φuod scriptum est, Dei persona , ai ini.
και πόρρωθεν οίδε · Γινώσκει γαρ, φησίν , έδων pios dictum esse : Non novi vos " . Alla vero 30
δικαίων . Εμφαντικόν δε τούτο της πολλής επί sublimia quæcunque, el divinilale ejus digna, eliai
τούτοις αρεσκείας αυτού . Η περί προγνώσεως και a longe pervidet : Novil enim , inquil , Dominus
λόγος , ότι πόρρωθεν και προ του γενέσθαι οίδεν viam justorum " . His autem verbis mulla Dei he
αυτά. vignilas demonstralur. Yel de divina præscientia
sermo cst, quod Dominus scilicet omnia novit
etiam anleguam fiant".
'Εάν πορευθώ εν μέσω θλίψεως , ζήσεις με. Vers. 7. Si ambularero in medio tribulationis,
Πειρασμοίς εμπεσόντα , διασώσεις κινδύνους εναπει vicificabis me. Mc, inquit, in miserias atque ærum
λημμένον ζωογονήσεις . nas ruentem servabis, alque in periculis constillle
lum eripies, et vivificabis .
Επ' οργήν εχθρών μου εξέτεινας χείράς σου . In iram inimicoruni meorum etlendisli manus
D
Επί την μανίαν και λύτταν αυτών εξέτεινας την luas. Extendisti manus luas ad ſurorem , el rabicni
χειρά σου, και κατέσβεσας αυτήν. eorum , atque hoc pacto eam castinxisli.
Και έσωσε με ή δεξιά σου . Η δύναμις σου . El salvum me ſecil dexlera lua . Tua polen .
lia .
Κύριος ανταποδώσει υπέρ εμού . Ανταποδώσει Vers. 8. Dominus relribuet pro me. Inimicis meis
τους εχθρούς μου • Εμοί γάρ, φησίν , εκδίκησις , scilicet : Mini enim . injuil, vindictam , el ego relri
εγώ ανταποδώσω . buam 10
Κύριε , το έλεός σου εις τον αιώνα . " Ομοιον τούτο Domine , misericordia tua in sæculum . Similia
τω, "Οτι εις τον αιώνα το έλεος αυτού , πολλάκις sunt verba illa : Quoniam in sæculum misericordia
ρηθέντι . ejus.
Τα έργα των χειρών σου μή παρίδης . Και ελεή- Opera manuum (uarum ne despicias. Tu misericors
μων , φησίν, ει και δημιουργός : δι' αμφοτέρων ούν, es , inquit, lu opifex. Utraque igitur de causa boni.

Isa. Ti, 3. * Maub . VΙΙ, 25. 1? Psal. 1, 6. * Dan . XIH. 49. 14 Deut . XXXI. , 35 ; Ηebr . 3 , 30 .
1251 EUTHYMII ZIGABEN 1252
gne ac studiosc respice ad nos , ne despicias nos Λεπίβλεψον εφ' ημάς ευμενές και κηδεμονικόν, και
dura oppressos tyrannide, ac jamjam perilures. μή παρίδης τυραννουμένους, και απολλυμένους και
Pel : Non despicias nos rogantes alquc invocail- και δεομένους , και επικαλουμένους σε.
tes lc .

Psalmus ipsi David. Ψαλμός τώ Δαβίδ .

PSALMUS CXXXVIII . ΨΑΛΜΟΣ ΡΛΗ'.
VERs. 1. Domine, probasti me, et cognoristi me. Κύριε , εδοκίμασάς με, και έγνως με . Εδοκί .
Probasli me, inquit, tentationum , atque calaniila- μασάς με τη δοκιμίω των πειρασμών , ουχ ώς
ευm probatione. Nec tamen loc dicit beatus David, αγνοών με προ πείρας : πώς γαρ, και πάντα ειδώς
quasi ante hanc probationem Deus eum ignoraret .. πρίν γενέσεως αυτών ,, αλλ ' ίνα γνωσθώ τους αγνοού
Nuvit etenim Deus omnia, ctiamo autequam fianı " . σί με δόκιμος , και γένωμαι τούτοις καρτερίας υπό
Sed probasti, inquit, ut ab iis qui me probatum δειγμα: και έγνως με προς ακρίβειαν, οξός ειμι :
esse ignorabant, cognoscerer, alque ut exsislerem η. Εδοκίμασας, και "Εγνως με, αντί Ακριβως
eis in cxemplum fortitudinis : el cognovisti me οιδάς με. Και ο Απόστολος γάρ, λέγων ότι ερευνά
exacilissiane, qualis sum. Yel probasti, et Cognosisti, τας καρδίας, ουκ άγνοιαν εμφαίνει προ της έρευ
pro Diligenter nosti . Nam et Apostolus dicens , Β νης, αλλ ' ακριβή γώσιν, και σαφή .
quod Deus scrulatur corda " , non significare voluit Deum ignorasse aliquando, antequam scrula
relur, sed exactissime alque apertissime illum on :nia nosse .
VERS. 2. Tu cognovisti cathedram meam , el surre- Συ έγνως την καθέδρας μου, και την έγερσίν
clionem meam . Hoc est , vilan ; meam universanı . la μου . Τουτέστι, τον βίον μου· εν τούτοις γαρ ο
his elenim humana vita consistit , in quiete nimirum βίος, εν ηρεμία, και κινήσει, εν σχολή , και ασχολία ,
5tque in motu, in olio atque in negotio, in requie εν ησυχία και ενεργεία .
et in operatione.
Vers. 3. Tu intellecisti cogilationes meas de longe. Συ συνήκας τους διαλογισμούς μου από μα
No quis fortasse Deuin suspicaretur per experien- κρόθεν . "Ινα μή τις υπολάβοι αυτόν δοκιμάζοντα
tiam ac probationem hominum animos cognoscere, γινώσκειν, εθεράπευσε τον λόγον. Ο γάρ τους
serinonem suum.castigavil . Nam qui humanas co- διαλογισμούς ειδώς, και τούτους προ του κινηθήναι
gitationes novit, ante earum motum ;imo vero qui αυτούς, μάλλον δε προ πολλού χρόνου , πως αν
multo lempore antea eas prævidil, nulla profecto sendein Coxidacias ;
experientia , aut probatione indigere putandus C
est .
Semilam meam, el funiculum meum inresligasti. Την τρίβον μου και την σχοίνον μου συ έξι
Omneni vilæ mea rationem , ac moduni, lu perscru χνίασας . Την οδόν του βίου μου πάσαν, και το μέτρον
lalus es , quantum scilicet vilæ lempus præcesse αυτής, όσον μεν προέβη , όσον δε λείπεται, συ λίαν
rit, et quantum sit reliquum . Fuuis aulem apud επίστασαι . Σχοίνος γάρ μέτρος οδου παρ' Αίγυπτίοις
Ægyptios alque apud Persas itineris mensura est, και Πέρσαις. “Ο γάρ έστι παρ' ημίν το στάδιον ,
el idem fere, quod apud nos dicitur sladium. Verba τούτο παρ' εκείνους , η σχοίνος . Το δε Εδοκίμασας
antem Probasli et Investigasli, in Deo veram et και εξιχνίασας επί θεού την ασφαλή γνώσιν εμφαί
VOUOI,
certani scientiam, et cognitiouem denolant.
VERS. 4. Et omnes vias meas prævidisti. Actiones Και πάσας τας οδούς μου προείδες . Πάσας τας
neas omnes , Donas el unalas . Ει non dixit, Yidisti , πράξεις μου , τας αγαθώς και τας πονηράς . Ούκ
sed Prævidisti, antequam scilicet fierent. είπεν ότι Είδες , αλλ ' ότι Προείδες πρό του γενέσθαι
αυτάς .
Quod non est dolus in lingua mea. Hoc quoque " Οτι ουκ έστι δλλος έν γλώσσα μου . Εγνως
simul cum celeris omnibus bene nosti , quod in D και τούτο, μετά των άλλων, ότι ουκ έστι κακία εν
sermonibus meis nullum vitium est , nulla perver- τοις λόγοις μου, ούκ έστι πανουργία καιή σκολιότης :
silas , nullum scelus. Deinde magis universaliter είτα λέγει καθολικωτέρως :
dicit:
Vers. 5. Ecce tu , Domine , cognovisti omnia , no-
1 'Ιδού , Κύριος , σύ έγνως πάντα τα έσχατα ,
rissima , el antiqua. Ultima el prima , hoc est , και τα αρχαία . Τα τελευταία , και τα πρώτα , το..
omnia prorsus : el nihil cognitionem fuam effugil. εστι σύμπαντα , συλλήβδην , και ουδέν διέφυγε την
Nosti omnia , quæ fulura sunt, et quæ fuerunt. σην γνώσιν έγνω , φησί , πάντα τα γενησόμενα ,
τάτε γεγονότα .
Tu formasti me , el posuisti super me manum Συ έπλασάς με , και έθηκας επ ' εμέ τήν χείρα
enam . Non solum ſurmasti , sed conservas eliam , σου . Ου μόνον έπλασας, αλλά και διακρατείς , και
el lueris , ita ut alleruin quidem ad creationem , σκέπεις , ώς είναι το μέν της δημιουργίας , το δε
ailerum vero ad providentiam pertineal. της προνοίας δηλωτικών ,

16 Dar . 3:31 , 32. 11 Ron . , 27 .

 1253 COMMENT , IN PSALMOS. 1251
"Εθαυμαστώθη η γνώσεις σου εξ εμού . Το γνώ- A Vens . 6. Virabilis lucia est cognilio rua , ed me.
να! σε , εμεγαλύνθη υπέρ εμέ · ούτω γάρ έτερος Cognitio tuo , inquit , ntagna facta est super me (ita
ερμηνεύς εξέδωκεν υπέρ την εμήν γέγονε κατάλη : enim alius interpres reddit) boc esl , Super capaci
ψιν. “Ο και διά του εφεξής έσαφήνισε στίχου, λέ- lalem intellectus mei facta est. Quod etiam ex
γων : sequentibus magis declaravit , dicens :
Εκραταιώθη , ου μή δύναμαι προς αυτήν . Invaluil , el non polero ad eam. Forlior ac polen
Ισχυροτέρα γέγονεν, ή ώστε καταληφθήναι τοίς lior facia est , quam lil comprehendi possil , cogi
έμοις λογισμοίς · ου μή ισχύσω προς αυτήν , ώστε latione ac consideratione niea : et non potero ad
περιοράξασθαι αυτής. Γνώσιν δε λέγει, την κατά eam , appropinquare nimirum , ita ut comprehen
φύσιν, ότι μέν γάρ έστιν, ίεμεν το δε τι την ουσίαν, dam . Per cognitionem autem Dei, nihil aliud signi
αγνοούμεν· αλλά και ότι μεν πανταχού έστι , γινώ- ficarc voluit , quam scire el cognoscere eum qualis
σκομεν. Το δε πως , ούκ έσμεν, και ότι μεν αγαθός, naturæ sil . Nam quod sit Deus , hoc proculdubio
και φιλάνθρωπος, και σοφός, και συνετός , και τα sciinus , quid autem , aut qualis sit illius substan
τοιαύτα, οίδαμεν . Το δε πισον, ουκ οίδαμεν. Τούτω lia , ignoramus. Similiter quod ubicunque Deus
δε συνάδει και ο Εκκλησιαστής λέγων · Ειπα • Σο- est , noviinus , quomodo autem id fieri possit, le
φισθήσομαι, και αυτή εμακρύνθη απ' εμού , υπέρ B scimus. Pari etiam nodo novianus, quod Donus est,
ο ήν · και βαθύ βάθος , τις ειρήσει αυτήν ; και quod misericors , quod sapiens et polens , sed
ο Παύλος δέ φησιν, Ο βάθος πλούτου και σοφίας, bonitatis, misericordiæ , sapientiæ modus, aut quite
και γνώσεως Θεού ως ανεξερεύνητα τα κρίματα lilas a nostra cognitionc procul est. llis consona
αυτού, και ανεξιχνίαστοι αι οδοί αυτού . Τινές sunt, quæ habentur apud Ecclesiasten : Dixi : SH
ει, και ούτω νενοήκασιν έθαυμαστώθη η σοφία σου piens efficiar, el ipsa longius facta esl a me , magis
έκ τής έμής διαπλάσεως, εκ της έμής κατασκευής quam eral , el profunda profunditas , quis inrenicl
εκραταιώθη , ου μή δύνωμαι προς αυτήν, ώτε υμνή- eam " ? l'aulus etianı : 0 profundum divitiarum
σαι αυτήν αξίως. 'Αλλ ' ει μή οίδας αυτήν ακριβώς, sapientia et scientia Dei dixit ; φuam inuperscru
πώς θαυμάζεις αυτήν ; Δι' αυτό τούτο πάντως , ότι labilia sunt judicia ejus, et investigabiles viæ ejus " ?
ακατάληπτος . Και την ηλιακήν γάρ ακτίνα μή δυ- Quidam vero ila intellexerunt : Mirabilis lacla c:!
νάμενοι καταμαθείν, δι' αυτό τούτο μάλιστα θαυμά- scientia , ac sapientia tua ex creatione , et form :
ζομεν . Είτα, και ετέραν θαυμάζει δύναμιν του Θεού liona mea : el ila invaluit, ut vere cognoscam ,
το πανταχού παρείναι, τη δυνάμει, και προνοία, quod non polero ad eam pervenirc ut condignis
και πάντα τόπον πληρούν . cam laudibus cclebrem . Verum si plene alquie
exacic non novit cain bealus David , quomodo cam admiratur ? Ob hoc ipsum , inquit , suinme eain
admiror, quia incoinprehensibilis est. Nam ci solares radios intueri , alque comprehendere non
valeinus , alquc ob hoc ipsum cos plurimum admiramur. Deinde aliam Dei potentiani aduirabundus
narrat , quod providentia nimirum ac polenlia sua , Dcus ubique adesi, atque omnem implet locum .
Πού πορευθώ από του πνεύματός σου , και από C Vers. 7 , 8. Quo ibo a spiritu luo ? el quo fucje
του προσώπου σου που φύγω; Εάν αναβω εις τον lua ſugiam ? si ascendero in cælum tu illic es , si
ουρανόν , συ εκεί ει · εάν καταβώ εις τον άδην , descendero in inferuum , ades. Per spiritum Dei , et
πάρει . Πνεύμα και πρόσωπον Θεού , τον Θεόν λέγει per faciem Dei , De ipsum circuniloquitur . Υ1
κατά περίφρασιν , ή πνεύμα μεν αυτού, το Πνεύμα per spirituin Dei , sanctum Spiritum intellige. Per
το άγιον , πρόσωπον δε αυτού, τον Υιόν, ως εικόνα faciem vero, ipsum Filium , tanquam veram palris
του Πατρός , και χαρακτήρα της υποστάσεως αυτού. figuram , el certissimum illius divinæ naturæ chia
"Ο ειωρακώς γάρ, φησίν, έμε , εώρακε τον Πατέρα . raclcrem : Qui enim , inquit , vidil me , vidit el pa
Διά μεν του ουρανού, τον ανώτερον δεδήλωκε , διά Irem meum * . Per cæluin autem superna , el pir
δε του άδου , το κατώτατον. Είτα λέγει , και την infernum , inferna Ioca denotavit. Deinde eliain
άβυσσον, και τον πυθμένα της θαλάσσης· δι' ών abyssum dicit , et profundum nmaris : per que
απάντων πάντα τόπον άβατον ανθρώπους συμπε omnia inaccessa bominibus luca subsignavil.
ριέβαλεν.
Εάν αναλάβουμε τας πτέρυγάς μου κατ’ όρ- Vers. 9 , 10. Si assumpsero alas meas diluculo,
Ορον , και κατασκηνώσω είς τα έσχατα της θα. el habilavero in extreinis maris : cieniin illuc manns
λάσσης, και γάρ εκεί η χείρ σου οδηγήσει με, D lua deducel me , et tenebit me dexlera lua . Per
και καθέξει με ή δεξιά σου. Πτέρυγες αυτού , η alas, potentiam illain mentisintelligit , qua lιunisi
κινητική δύναμις του νου . Εάν ταις πτέρυξη του nus intellectus novelur. Si alis , inquit , inteliccliis
νού μου , φησιν, καταντήσω εις την άβυσσον της mei in abyssun waris pervenero, eu consilio ut
θαλάσσης , ώστε καν εκεί δύνασθαι κρυβηναι από illic sallem possinn a te abscondi , polentia tua ni
σου, εκεί και δύναμις σου οδηγήσει με, και αύθις hilominus illuc etiam me deducel , et rursus delia
καθέξει με · τουτέστιν , ουδε εκεί άνευ αυτής απε- nebit me ; hoc est: Neque illuc etiam sine lua po
λεύσομαι, αλλά προπορεύσεται μου , ενδιδούσα πο- lenlia accedam ; quinimo illa præibit me, ila iler

* Eccle . νιι, 24. 15 Rom . Χι , 33. • Joan . Σιν, 9.

1255 EUTHYMII ZIGABENI 1256
concedel , atque illic etiam me detinellit , ita ut Λ ρεύεσθαι, και καθέξει αύθις εν αφύκτη, κατ'όρθρον
illinc evadere non valcami . Per diluculum autem , δε είπε, δηλών τον καιρόν ότε μάλιστα νηφαλέος
illud tempus intelligit , quo potissimuin humana εστίν ο νούς. Περιττόν δε το γάρ. Τινές δε όρθρον
mens sobria esse solet. Superflua est etiam dictio, μεν την ανατολήν ενόησαν » έσχατα δε της θαλάσσης ,
Enim . Quidam præterea per diluculum, orientem την δύσιν" οίον εάν πτερύξωμαι τώ να μου κατά
i..selleserunt ; occasum vero, per extrema maris , την ανατολήν , και καταντήσω εις την δύσιν , και
ul sit sensus : Si intellectu meo, veluti alis qui- εις την ανατολήν, η δύναμις σου οδηγήσει με πτε .
busdam munitus , in oriente elevalus fuero, et ρυσσόμενον, και εις την δύσιν καταντώντα αυτή με
pervenero usque in occidcntem , potentia lamen καθέξει .
ina illa erit , quæ et in oriente dux mihi erit , dum elevor : el in occidente ne comprehendel , Cum
illuc pervenero..
VERs . 11. Et dixi , Numquid tenebræ conculcabunt Και είπα: 'Αρα σκότος καταπατήσει με , και
me ? el no: illuminatio in deliciis meis. Cogitavi νύξ φωτισμός εν τη τρυφή μου . Έλογισάμην άρα
intra me , numquid si lenebras ingressus ſuero , σκότους υποδυσκρυβήναι δυνήσομαι , άρα σκότος
Jalere potero ila ut ab illis abscondar ? ita enim κατακρύψει με , είπα εν εμαυτώ ; τούτο γάρ. το
significare volunt ea verba : Numquid lenebræ con- καταπατήσει , δηλοί• κρύπτει γάρ το έδαφος και πα
B
culcabunt me ? quod melaphorice dictum est . Nani των αυτό . Είτα συνείκα , και η νύξ αυτή , φωτεινή
ii qui solum pedibus conculcant , oblegere illud al- έστιν , εν τω θεώ, ήτοι παρά τω θεώ· τούτο γάρ
que abscondere quodamniodo etiam videntur.. λέγει, τρυφήν εαυτού · ου και την μνήμην μόνον,
Deinde inlellexi quod ipsa eliam nox in Deo lucida ευφροσύνην ηγείται: 'Eμνήσθην γαρ, φησι , του
est , hunc etenim Deum Prophela delicias suas Θεού , και ηυφράνθης , έγνων ότι ουδε το σκότος
appellavit , cujus vel solam memoriam oblectainen κρύψαι με απο του Θεού δύναται.
Luin sibi summum esse arbitratur. Memor enim , inquit , ſui Dei, et delectalus sum " . Cognovi igitur
quod nec ipsæ tenebræ abscondere me polerunt a Deo.
VERs. 12. Quia tenebræ non obscurabuntur a le. "Οτι σκότος ου σκοτισθήσεται απο σου . Ήγουν ,
- Ale , dixit pro Apud le , queniadmodum alius Παρά σοί· ούτω γάρ έτερος εξέδωχεν, ότι το παρ'
eliam inlerpres reddidit. Num que apud nos sunt ημίν σκότος , ουκ είη σκότος παρά σοί • αλλά και
lenebræ, apud te lenebræ non suin ; libi elenim oin- αυτό φαίνει : είτα σαφηνίζει τον λόγον.
nia lucent. Deinde magis declarat, dicens :
Et noz sicul dies illuminabitur. Apud te scilicel. Και νυξ ως ημέρα φωτισθήσεται . Παρά σου
δηλονότι.
Sicul lenebræ ejus , ila et luzc ejus. Sicul lenebræ "Ως το σκότος αυτής, ούτω και το φρώς αυτής .
ejus noctis lucide sunt apud te , sic etiain et lux C "Ως το σκότος της νυκτός παρά σοι φωτεινόν , ούτω
diei , hoc est duo hæc æque se habent apud le, æque και το φως της ημέρας: τουτέστιν ίσα παρά σο! άμφω,
Jucen :, æque splendescunt ; juxta hoc , sensus est , και ομοίως φωτεινά. Ταύτα μεν περί του πάντα
quod omnia apud Deum manifesta suut. Intelligun- φανερά είναι παρά Θεώ νοούνται δε και καθ' ετε .
tur etiam hæc verba juxta alium sensum : Tenta- ραν διάνοιαν , ότι περιστοιχιθείς τη σκότει των
tionum, inquit, atque fictionumtenebris stipatus πειρασμών , είπα καθ' εαυτόν· "Αρα κατακυριεύσει
dixi : quod tentationes forsitan mei dominabuntur, με ; είτα σου θελήσαντος, και η νυξ της αθυμία ;
Veruin te ita postimodurn volenle , nor illa nigroris , φωτισμός ευφροσύνης εγένετο · ακολούθως δε και
illuminatio läliliæ mibi effecta est. Reliqua etiam τα εξής ερμηνευτέον. Ο δε Θεολόγος Γρηγόριος
consequenter predictis interpretanda sunt. Grego- ετέρως ήρμήνευσε το ρητόν, ότι τρυφώντός μου , ή
rius vero Theologus aliter hoc dictum exposuit : νύξ της τρυφής ή σκοτίζουσα τον νούν , φωτισμός
Mc , inquit , deliciis vacante , nox illa deliciarum , έδόκει μοι · νύξ γαρ ήν, φησί , περί εμε τον δεί
que menierm obtenebrat , visa mihi est quedam λιον, και ήγνόουν : φωτισμός είναι την τροφήν
esse illuminatio : nox enim , inquit , undique mihi υπελάμβανον.
misero cial , el ignorabam . Arbitrabar enim deli
cias lucem esse . D

Vers . 13. Quoniam tu possedisti omnes renes meos. " Οτι συ έκτήσω τους νεφρούς μου . Φησιν
Per renes suos , seipsum Ρropliela , Chrysostomi ο Χρυσόστομος, ότι νεφρούς ενταύθα ο προφήτης
sententia , circumloquitur, veluti a parte totum όλον εαυτόν λέγει , από μέρους το παν ότι συ εκτή
describens. Quoniam tu , inquit , possedisti me , σω με, σον κτημα πεποίηκας , και προνοίας άξιους :
hoc est , possessionem luam me effecisti : dignum Ο γάρ κτώμενός τι, και προνοείται αυτού .
nimirum lua providentia. Nani qui aliquid possidet,
illius eliam curam liabet.
Adjuvisti me de venire malris meæ. In seplua- 'Αντελάβου μου έκ γαστρος μητρόςμου . Και εν
gcsimo etiam psalmo dixit : De venire matris meæ το ο' ψαλμω είπεν : Εκ κοιλίας μητρός συ μου

Psal . LΧΧνι, 4.
 1257 COMMENT . IN PSALMOS. 1258
ει σκεπαστής : εξ αυτών των σπαργάνων , εκ πρώ- A tus protector meus , ex ipsis nimirum cunabulis ,
της ηλικίας. atque a prima cl lenera ælate .
'Εξομολογήσομαί σοι , ότι φοβερώς έθαυμα- VERS. 14. Confitebor tibi , quoniam terribiliter
στώθης . Πολλά θαυμάζομεν, αλλ' ου μετά φόβου " magnifcatus cs. Mult : sepe adunirari solemus , sed
οίον, κάλλη και μεγέθη σωμάτων, και οικοδομημά- absque ullo timore , veluti pulcliritudinem , ac
των , και σοφίαν τεχνών, και τα τοιαύτα εις δε το magniludinem corporuin , ædificiorum etiam , et
βάθος της θαλάσσης κατακύψαντες , ουχ απλώς αυτό ariiuin scientiam , atque alia hujusmodi ; verum si
θαυμάζομεν , αλλά μετά φόβου. Λοιπόν ούν ο προφή- maris profunditatem intuemur, non simpliciter ad
της εις το αχανές πέλαγος, και τον άπειρον βυθόν niramur , sed cum timore. Propheta igitur vastum
της του Θεού δυνάμεως και σοφίας, και οικονομίας pelagus atque immensuin divine sapientice poten
παρακύψας , και ιλιγγιάσας , και μετά φόβου θαυμά- tieque et administrationis profunduum intuitus , 31
σας, ανεχώρησεν προς εαυτόν , και ανεβόησεν ότι, que oculorum vertiginem passus , cuin limore
Ευχαριστω σοι μόνη. atque admiratione in seipsum reversus , clamavit
dicens : Gratias libi soli again .
θαυμάσια τα έργα σου . Πάντα γάρ, φησιν , εν Mirabilia opera tua. Omnia enim , inquit, in sa
σοφία εποίησας . B pientia fecisti.
Και η ψυχή μου γινώσκει σφόδρα . Γινώσκει Et anima mea cognoscit valde. Cognoscit quod
δει θαυμαστά ταύτα . hæc admiranda sunt.
Ουκ εκρύβη το οστούν μου από σού , ο οποίη . VERs. 15. Non est occultatum os meum abs le ,
σας εν κρυφή . Φανερά σου και η διάπλασις των quod fecisti in abscondilo. Nola ac manifesta etiam
οστέων μου , και εποίησας αφανή υποκεκρυμμένα τη libi est ossium meoruin foriralio , seu crealio ,
σαρκί . Και άλλως· οστούν ή γυνή, ότε έφαγεν από του Ea etenim latere fecisti , atque ipsa carne coulegi.
ξύλου οστούν γαρ αυτή του Αδάμ, ήτις έκ της Vel aliter : Os, hoc est , mulier ipsa , non est occul
πλευράς αυτου πλαστουργηθείσα, ήν εποίησας εν lala , quando comedit de ligno. Eva elenim os
κρυφή , έκστασιν επιβαλών τα 'Αδάμ. dicitur viri sui Adam , eo quod ex illius costa
creala est , juxta illud : Hoc nunc os es ossibus meis 89 , quam in occullo idco fecisse Deus dici
lur, quia exstasiin iunc iomisit Deus in Adam.
Και η υπόστασίς μου εν τοις κατωτάτοις της El substantia mea in inferioribus terræ . Mania
της . Φανερά σου και η ουσία του σώματός μου , και εν festa eliam tibi est corporis mci substantia , que
τω βάθει της γης κρυπτομένη , και λυομένη μετά c post mortem πιeam in terre profunditale abscon
τον θάνατον τουτέστι και συμπηγνύμενον τη γαστρί delur atque dissolvelur, hoc est , et conipaclumn
της μητρός οράς με, και λυόμενον αύθις εν κοιλία me vidisti in utero matris meæ , et dissolutumn
της γής. " και ετέρως : Φανερά σοι, και υπόστασίς rursus videbis in utero terræ . Vel aliter : Nola tibi
μου , η πλάσις μου · ή , ώσπερ εν τοις κατωτάτους est subsistentia mea , et formatio niea , quæ in mar
της γης , εν τοις εγκάτοις της μητρικής νηδύoς terni uteri visceribus, veluti in terre inferioribus ,
υφαινομένη. contexta est.
Το ακατέργαστον μου είδον οι οφθαλμοί σου . Vers. 16. Imperfeclum me viderunt oculi lui. Aut
" Η τo του εμβρύου αδιατύπωτον λέγει, μήπω εξει- einbrionem informem intelligit , qui in nalura : oni
κονισθέντος εν τω εργαστηρίων της φύσεως· ή την cina iguraim adhuc nullam acceperat , autimper
του νοός ατελή κίνησιν. Οίδας , φησίν , κάμε, πρό feclum mentis molum . Nosti , inquil, me priusquam
του διαμορφωθήναι μεν και τους λογισμούς μου , formarer, et cogitationes meas priusquam move
προ του κινηθήναι αυτούς. Οίδας πάντα πρό γενέ- renlur, hoc est , nosti omnia , unlequam fiant.
σεως αυτών . Unde alius interpres reddidit : Inforinem me vide
runt oculi lui.
και επί το βιβλίον σου πάντες γραφήσονται . D In libro tuo omnes scribentur. Liber Dei est
Βιβλίον θεού η ακριβής γνώσις : Γραφή δε αυτού, η summa ejus scientia ; Scriplura vero, perpetua
διηνεκής μνήμη. Έν μεν ούν τα βιβλία της απλής memoria . In libro igitur divinæ scientize , oinnes
γνώσεως γράφονται απλώς πάντες , και δίκαιοι και scribentur, lam justi quam peccalores. Verum hic
αμαρτωλοί • εν δε τω της κατ' οικείωσιν γνώσεως divinæ scientiæ liber, magis csl universalis. Est
γράφονται μόνοι οι δίκαιοι . elcnim alius liber scientiæ Dei magis privalus , in
quo soli justi scribuntur :ea ratione, quod eos tantum cognoscere , hoc est , approbare dicitur ; juxta id
quod scriplum est : Novil Dominus vias justorun 83
Ημέρας πλασθήσονται , και ουδείς εν αυτοίς . Die formabuntur, el nemo in eis. Formabuntur
Εν φωτ! του αγίου Πνεύματος , πλασθήσονται , in luce sancti Spiritus , furinatione nimirum opti
πλάσιν την άριστην νε και καθαρωτάτην , και της ma ct mundissima , qux formalioni materiali,
νυχτερινής , και σωματικής αντίθετον και εν αυτοίς alque, ut ita dicam , noclurnæ est controria : ei in
τις ώς είρηται γραφομένοις , ουδείς έστιν, ώς - δή- eis , ηui in eo libro scripti sunt, ut diximus, neimo
11 Gn. 1 , 23 . 55 Psal . 1 , 6.
PATROL . GR . CXXVIII . 40
1259 EUTIIVIT ZIGAREST 1960
est , qui spiritualiter co pacto formalus non sit : Αλωται, πνευματικώ; μή ρυθμισθείς, και απευθυνθείς .
5

spiritualiter ninsirum , ut diximus , concinnalus , "Ημείς μεν ούν ήρμηνεύσαμεν ως οίόν τε το ρητόν ,
ac direclus. Nos igitur ul poluimus vcrsiculous εκ του Θεολόγου Γρηγορίου λαβόντες την αφορμήν .
hunc declaravimus, sumpla espositionis occasione, “ Ο δε Χρυσόστομος ασαφές τούτο λέγει , και μόνον
ex Gregorio Theologo. Chrysostomus vero Jilli- έννοιαν εξ ετέρου ερμηνείας εισάγει ότι αμόρφωτών
cultatcıl algue obscuritalem hujus versiculi con . με είδον οι οφθαλμοί σου • ούτω με είδον , ώς τους
•

fessus , sensuin laulummoilo cx alio adducit inler . επί το βιβλίον σου γεγραμμένους , τους ευκαιρως
prelc.. Juformem me , inquit , viderunt oculi tui ; πλασθέντας , και ουδεμίας ημέρας δεομένους , εις•

alque ita vidcrunt , ut eos vident , qui in libro luo απαρτισμών πλάσεως.
scripii sunt : cos, inquam , qui in lempore , lioc est , lempuslive crcali el nati sunt , ita ut ne vya
quidem dics ad perſeclain eorum creationem deliciai.
VERS. 17. Mihi anlein valde honorali suni amici Εμοί δε μ'αν ετιμήθησαν οι φίλοι σου, ο θεός
ini, Deus. Amici Dei sunt, quicunque per virtutem , Φίλοι θεού όσοι δι ' αρετής οικειούνται θεώ • υμείς
Γfamiliaritisten ac benevolentiam ejus adipiscintur . γρ. φησίν , φίλοι μου έστε : ου μικρών δε και τούτο
Vos enim , inquit , amici mei estis * . Virtutis igitur
. μέρος αρετής , το τιμήν τους φίλους του Θεού.
non minima pars est , ainicos Dei lionorare. B
Valde prævaluerunt principalus eorum . Alius in . Λίαν έκρωταιώθησαν αι αρχαι αυτών . 'Αλλος ,
Icrpres , Capita corum dixit , hoc est , ipsi amici hyouw αυτοί
Alxeya.lal aurür,, ήγουν rispopasty ·.
xatd περίφρασιν
auroi,, κατά
bei . Fortes enim , inquit , facti sunt virtute , aleo ,
1 . 1
ισχυροί , φησίν, γεγόνασιν , εις αρετήν · αήττητοι
ut a riliis superari non possint. Vel per prin: ipa- xaylav. 'll dpxes vel tiv tEouolav, tv Elabtv
lus, pulcntiam et facultalem intellige, quam corum έκαστος κατά πνευμάτων ακαθάρτων αινίττεται δε
unusquisque adversus immundos spiritus sorrilus τους αποστόλους , και τους διαδόχους αυτών , ή και
est. Significare autem milii videtur tim Apostolos τους κατ ' αυτών όντας εναρέτους.
quam eorum successores , et alios omnes fideles ,
si qui illorum inslar, virtule fuerint præditi,
V'ers. 18. Dinamcrabo eos el super arenam mu!. Εξαριθμήσομαι αυτούς, και υπέρ άμμου πλη
tiplicabuntur. Unitur Propheta igura hyperlole . Oυνθήσονται. Καθ' υπερβολήν ο λόγος • Εξαριθμή
Conabur, inquit, cos dinamcrare , el adeo inimicusæ σασθαι πειράσομαι και απειραπληθείς έσονται ,
crunt multitudinis, ut supra runnerum esse repe- υπέρ αριθμόν ευρεθήσονται• πλήν παρά θειώ ουκ
riantur. Est autem hic quidam loqueodi modus. αυτοί μόνον ήρίθμηνται, αλλά και αι τρίχες της
Apud Deum vero non ipsi lantum numcrabuntur, C. regaiio aútūv ,
Sed omnes etiam capilli capitis corum .
Exsurreri el adhuc sum fecum . Erickis suin a ca- Εξηγέρθην , και έτι ειμι μετά σου . "Απηλλάγην
lamitatibus, et lui tanien , ut mului in sccunda la- των δεινών, και ουκ επελαθόμην της αρετής, όπερ
ciunt fortuna, oblitus non sum , πολλοί πάσχουσιν εν ευημερία .
VERS. 19. Si occideris, Deus, peccaloris. Subintelli- Εάν αποκτείνης αμαρτωλούς , ο Θεός . Λείπει
gendum est : Bene habel. Per percalores allem , ip8:S1 το , Ευ έχει » αμαρτωλούς μεν ουν λέγει τους δαί
dæmones intelligit, alquc bomines quoscunque legis μονας , και τους παρανόμους ανθρώπους• αναίρεσις
transgressores. Occidi autem dicuntur dicmones, δε των μεν δαιμόνων, η ανενεργησία των δε παρα • .

quando incllicax atque invalida redditur eorum po- νόμων ανθρώπων και προς αρετήν μεταβολή , αναιρος
Icutio. Peccatores vero hoinines lunc interimuntur , μένης της κακίας ή και ο σωματικός θάνατος
quando necalis viliis ipsi ad virtutcmn conversi fuerini. ανιάτων φαινομένων , ίνα μή εμποδίζωσι τω δρόμου
Vel in peccatoribus Prophcta corpus occidi oplal , της αρετής.
quandu del:elorum vulnera inmedicabilia sunt:alque hoc, ne aliis napedimento sint ad sludia virtutum .
Viri sanguinum declinate a me. Sanguinolenti D'Aropas algátur αιμάτων èxx.1.rare da'' εμού.
toù. Οι
Oi port
sciliccl ct cæde lælanles , qui quoscunque occiditis, κοι , οι αιμοχαρείς , οι αναιρούντες ών αν περιγένη
siipcriores estis . Mujuscemodi aulem sunt diabolici σθε · τουτοι δε πάντες, οι του διαβόλου , τούτο μεν
onines, qui ſacris partim , et partim sermune suo έργω , τούτο δε λόγω φθείροντες. Ού μικρόν δε
cæleros perdunt. Non niinima etiam est virtus de- κατόρθωμα , το φεύγειν την συνουσίαν των παρα
linquentium commercia declinare. νόμων.
VERS. 20. Quoniam contentiosi estis in colloquiis. “Οτι ερισται εστε εις σιαλογισμούς . " Οτι μάχι
Quia litigiosi , inquit , estis in sermonibus, seu in μοί εστε και φιλόνεικοι εν διαλογισμοίς · εν κακο
pravis consultationibus vestris , ut alius interpres βουλείαις , ώς έτερος εξέδωκε .
reililidir .
Accipient in raniiale cirilales suns. lloc est, in Λήψονται εις ματαιότητας τας πόλεις σου .
Venum ac frustra protias habitaluna civ :tales. Οικήσουσι μάτην τας πόλεις του. Του Κυρίου γάρ,
ε• John. 1 , 14.
1261 COMMENT. IN PSALMOS. 1262
φησίν , ή γη. Μενούσιν άκαρποι είς αρετήν οι A Domini enim, inquit , est terra 85. Permanebug
το: ουτοι . cnim bujuscemodi homines infructuosi et steriles
ad virtutem .
Ούχι τους μισούντας σε , Κύριε , εμίσησα , και Vers, 21 , 22. Nonne eos qui le oderant, Domine,
εει τους εχθρούς σου εξπηκόμη » ; Τέλειον μι- oderam , et in inimicos Iuo: 1abesccbam? Perfecto
.

σος εμίσουν αυτοίς , εις εχθρούς εγένοντο μοι .

1 odio oderam illos : inimici ſacii sunt mihi. Cum si
Ειπών ανωτέρω : Εμοι δε λίαν ετιμήθησαν οι φί. perius dixerit : A me aulem valde honorali suut
λοι σου , ο θεός · ενταύθα φησιν · Ούχι τους μι- amici lui , Deus , nunc dicit : Nonne cos qui le ode
σούντας σε, Κύριε, εμίσησα ; κακεί μεθ ' υπερβο- rant, Domine, odi ? Ει illic honoris magnitudinem
λής και τιμή : Λίαν γάρ κανταύθα μεθ ' υπερβολής significans, Valde, dixit ; hic etiam pari modo sunt
το μίσος : 'Εξετήκετο γαρ, ήγουν επυρπολείτο τω nun olium cxprimere volens, ait : Tabescebam ,
:

χα: αυτών θυμώ. hoc est, indignationc masima adversus eos æstua
bam quodammodo, a consumehar.
Δοκίμασόν με , ο Θεός , και γνώθι την καρδίαν Vers. 23, 24. Proba me, Deus, el cognosce cor
μου. Και μην κατ' αρχάς είπε · Κύριος, εδοκίμια- meum . Alqui in principio psalni dixil : Domine,
B
σάς με, και έγνως με. Αλλά και έτι δοκιμασθήναι, " probasti me, etel cognotisti me .. Verum melius adline
ενός πλείονα πληροφορίαν, ζητεί τών άγνοούντων probari et cognosci cupit , non ut Deus ipse tne me..
αυ-ν. lius eum cognoscat, qui omnia novil , sed ut ii qui
Prophelæ animum , ac mentem non norcrant, illius
magis certiores reddaniur.
" Eτασόν με, και γνώθι τάς το βους μου , και Examina me, et cognosce semilas meas , el vide si
δε , ει οδός ανομίας εν εμοί , και οδήγησών JIE εν via injustitiæ in me est, et deduc me in via æterna .
εδώ αιωνία . Το αυτό λέγει και νυν ή τοίνυν, διά Eamdem repctit scntentiam , alil propler eos qui
σους αδικούντας αυτόν ο λόγος , βεβαιών , ότι ουδέν sibi injuriam intulerant, conlirinans nulla se cos
αυτούς εκείνους ήδίκησεν, ή.και έτι δοκιμασθήναι affecisse injuria : aut etiam amplius probari cni
ζητει, ίνα, ει μή ούτως έχων ελεγχθη , διορθώσεται pit, ul si convicius fucrit, talcm animum aut men ,
Εαυτον πλανώμενον . lcm non habere, emendari rursus possil, ac dirigi,
Ψαλμός τώ Δαβίδ. Psalmus ipsi David.
ΨΑΛΜΟΣ ΡΛΟ. PSILMUS CXXXIX .
'Εζελου με , Κύριε , εξ ανθρώπου πονηρού . Vers. 2. Eripe me, Domine, ab homine maligno.
Κακούργου . Πονηρόν δε ή κακία , ως πόνος και κα- lloc est, sceleslo . Ipsum ctenim scelus malignum
μιτον επιφέρουσα τα κεκτημένω. Είτα σαφηνίζει esse quid dicitur : co quod mala alque aMicliones
σίνα λέγει πονηρόν . auctori slio præslat. (Esipe ine, inquit, non a dæ
moniis , non a ſeris, aut draconibus, sed a inaligno hominc. Maligni etenim homines illis omnibus
deteriores sunt. Nam et fcras mulias lezimas, quæ sanclos virus veneralæ sunt, quibus contra maligni
homines innumerabilia inlulerunt mala. Ferm. prælerea aperte ac palam malignitatem suam cxercent .
alque ut ita dicam , ingenne : homines vero clam id faciunt, atque in occullo, et subilole. Dæinores
ilem sanclo crucis signo fugantur, et quoties a sanctis viris increpati fuerini, sccedunt : hono
vero maligous ipsi cliam Deo adversatur. Nam cum jubeat Deus inimicos eliam am : ri, ille contra,
non inimicos lantuni, sed ipsos etiam benefactores odit. Bcatus etiam Paulus solo verbo dæmones
expulit : Alexandri autem fabri malignitatem superare non poluit.) Deinde declarat qucinnam dicat
Balignum .
Από ανδρός αδίκου ρύσαι με . Παρανόμου . A viro injusto eripe me, à legis transgressore.
"Επεί γάρ τοιούτος άνθρωπος δυσφύλακτος , καλεί Vocal aulem Deum Propheta in adjutorium , quia
τον Θεόν εις επικουρίαν · ζήτησαν και εν τω α dificillimum est ab hujuscemodi cavere hominibus.
με ψαλμό την εξήγησιν του , 'Από ανδρός αδίκου, Vide in ps: lno xlii espositionem illius versiculi :
και δολίου ρύσαι με. Εν τω προλαβόντι γούν A viro injusto el doloso eripe me. El cnim in pre
ψαλμω ειπών : 'Ανδρες αιμάτων , εκκλίνατε απ' cedenti psalmo dixerit : Viri sanguinum, declinate
έμου • εν τω ς δε φήσας, Απόστητε απ ' εμού , a me, item in psalmo ac, Discedile a me : omnes
πάντες οι εργαζόμενοι την ανομίαν , και οίκοθεν qui operamini iniquilalem, el sponte sua , pro viri .
αποστραφείς και φυγών αυτούς, νυν και τον Θεόν bus sc ab eis averleril , nunc Deum adjutorem suulin
επικαλείται συνεργών χρή γαρ έχαστου το παρ' invocat. Oportet elenim unumqueinque antea vires
εαυτού εισάγειν πρότερον, είτα και τον Θεόν παρα- suas adſerre , atque ita demum Deum invocare .
καλείν . Ούτε γάρ ο Θεός συνεργεί σου μη σπουδά . Neque Deus tibi cooperabilur, nisi lu quoque su
ζντος, ούτε συ σπουδάζων ανύσεις, εκείνου με dium adhibueris et diligentiam : sed nec l studio,
συνεφαπτομένου . ant diligentia lua aliquid perficies , nisi ille suam