ANNELIDA

• Oko 12000 vrsta

• Naseljavaju slane i slatke vode, zemljište, neke su ektoparaziti kičmenjaka
i beskičmenjaka.
• Veličina: od nekoliko mm do preko 3m (džinovske australijske zemljišne
gliste)
• Metamerno, homonomno segmentisano tijelo je građ eno od segmenata
(članaka, prstenova, anulusa) - člankoviti, prstenasti crvi
• Metameran raspored većine organa u segmentima. Na segmentima se
nalaze različiti izraštaji: hete, papile, parapodije, ciri i dr.
• Tijelo: glava, segmentisani trup i pigidijum
• Glavu čine prostomijum (mozak i čulni organi) i peristomijum (usni otvor)
• Trup podieljen septama na međusobno slične segmente, celomska duplja
podieljena na pojedinačne celomske miješkove
• Na pigidijumu se nalazi analni otvor
• Obuhvata 4 klase: Archiannelida, Polychaeta, Oligochaeta, Hirudinea
 Klasa OLIGOCHAETA - maločekinjaste gliste

• Žive u zemljištu, neke u kopnenim

vodama, a mali broj u morima.
• Izduženo crvoliko telo sa 5 do 600
segmenata
• Imaju redukovane tentakule,
parapodije i škrge
• Mali broj četina na svakom
segmentu, obično raspoređene u 4
snopa
• Hermafroditi, razviće direktno.
Klitelum se zadržava cio život ili samo
u vrijeme polne aktivnosti (Clitellata,
zajedno sa Hirudinea)
• Obuhvata 3 reda: Plesiopora,
Prosopora i Opistopora
 Red OPISTOPORA

• Uglavnom terestrične, samo mali broj vrsta su akvatične.

Familija Lumbricidae
Lumbricus terrestris – kišna glista
• Živi u vlažnom zemljištu sa
organskim materijama u raspadanju
(obezbjeđuje aeraciju zemljišta)
 Lumbricus terrestris
MORFOLOGIJA
• Bilateralno simetrično tijelo sa oko 180 segmenata
• Na tijelui: prostomijum i peristomijum (sa usnim otvorom),
trupni segmenti, pigidijum sa analnim otvorom
• Dorzalne pore na intersegmentalnim brazdama
• Sa ventralne strane tijela se uočavaju: parne ekskretorne pore,
ženski ( na XIV segmentu) i muški genitalni otvori ( na XV
segmentu), otvori semeprijemnika u intersegmentalnim brazdama
IX-X i X-XI segmenta
• Kod polno zrelih jedinki uočava se klitelum-sedlo između XXXII i
XXXVII koje ima ulogu pri kopulaciji i formiranju kokona.
Pubertetne tuberkule- bjeličaste prevlake
• Osam heta na svakom segmentu i to po dva para dorzolateralno
i ventrolateralno i imaju oblik slova S

Kopulacija
 ANATOMIJA
Integument

Na površini tijela je jednoslojni epidermis koji luči kutikulu. Između

epidermalnih ćelija uočavaju se žllezdane ćelije. Ispod epidermisa je
bazalna membrana, a ispod nje prvo sloj kružnih, a zatim sloj
uzdužnih mišića koji je znatno deblji.

Celom

Celom je čitavom dužinom ispresecan poprečnim pregradama-

diseptimentima ili septama. Uzdužnom pregradom, mezenterom, celom
je u svakom segmentu podijeljen na lijevu i desnu polovinu. Ima
funkciju hidroskeleta.
 DIGESTIVNI SISTEM

• Usta, ždrijelo sa muskulaturom,

jednjak sa tri para krečnjačkih zlijezda
kalciferne žlezde), voljka (predželudac
ili žljezdani želudac), mišićni želudac,
srednje crevo sa typhlosolisom,
hloragogene ćelije, zadnje crijevo,
analni otvor
 KRVNI SISTEM
• Zatvoren krvni sistem
• Dva glavna uzdužna krvna suda dorzalni i ventralni su spojeni
sistemom bočnih krvnih sudova i kapilara
• Dorzalni krvni sud se nalazi iznad crijeva, prostire se cijelom dužinom
tijela, kontraktilan je i ima ulogu srca
• Ventralni krvni sud leži ispod crijeva; subneuralni krvni sud
• Pet pari tzv. bočnih ili lateralnih srca (VII-XI) imaju mišićne zidove i
mogu da pulsiraju
 EKSKRETORNI SISTEM

• Metanefridije ili segmentalni

oragani su parno raspoređeni
u svakom segmentu, izuzev u
prva tri
• Nefrostom (trepljasti lijevak),
ekskretorni kanal, ekskretorni
mjehurić, ekskretorna pora
(nefridiopora)
 NERVNI SISTEM

• Ljestvičast nervni sistem

• Nadždrelna ganglija, okoloždrijelni prsten i
ventralna nervna ljestvica
• Od nadždrijelne ganglije polaze 4 nerva, dva idu
u prostomijum, a preostala dva, ispod ždrijela,
vezuju se sa podždrijelnom ganglijom, sa kojom
počinje ventralna nervna ljestvica
• Ventralna nervna ljestvica se sastoji od dvije
nervne vrpce sa ganglijskim zadebljanjima u
svakom segmentu
• Od svake ganglije nervne jlestvice polaze po tri
nerva
 POLNI SISTEM
• Hermafroditna životinja
• Muški genitalni sistem: dva para malih semenika (X i XI), tri para semenih
vezikula (IX,XI i XII) u kojima sazrijevaju muške polne ćelije, sjemeni lijevci leže
iza sjemenika i ima ih dva para, dva sjemevoda, dva muška genitalna otvora na
XV segmentu. Od muškog polnog otvora vodi sjemeni žlijeb do pojasa
• Ženski genitalni sistem: par jajnika u XII segmentu, polni lijevci, izvodni kanali,
ženski genitalni otvor na XIV segmentu
• Dva para spermateka ili sjemeprijemnika. Razviće direktno.
POPREČNI PRESEK
 Klasa HIRUDINEA-pijavice

• Oko 500 vrsta

• Ektoparaziti beskičmenjaka i kičmenjaka; Ima i slobodnoživećih. Neke su
predatori
• Slatke i slane vode, neke i vlažno zemljište
• Redukovan celom, dobro razvijen parenhim, redukovan krvni sistem
• Imaju klitelum, prednju i zadnju pijavku, nemaju hete
• Obuhvata dvije potklase: Archihirudinea i Euhirudinea
Subclassis EUHIRUDINEA
Ordo ARHYNCHOBDELLIDA
Familia HIRUDINIDAE
Hirudo medicinalis-medicinska
pijavica
 Hirudo medicinalis
MORFOLOGIJA
• Naseljava stajaće i sporotekuće vode
• Dorzoventralno spljošteno telo
• Sa ventralne strane prednja (usna) i zadnja pijavka, muški (X) i ženski (XI)
polni otvor, otvori ekskretornog sistema
• Sa dorzalne strane na prednjem kraju tijela 5 pari očiju, a na zadnjem
kraju tijela analni otvor
• Tijelo građeno od 34 segmenta, koji su sekundarno izdijeljeni (površinski)
na anuluse (3-5)
• na tijelu 5 regiona: glaveni (4 segmenta), prekliteralni (4, od V-VIII),
kliteralni (3, IX-X-XI), srednji ili trupni (16, XII-XXVII) i zadnji region ili region
zadnje pijavke (analni segment i 6 segmenata zadnje pijavke)
 ANATOMIJA
Digestivni sistem

• Usta okružena usnom pijavkom, usna duplja sa

tri nazubljene vilice
• Muskulozno ždrijelo, cjevast jednjak
• Srednje crijevo sa 11 pari bočnih divertikuluma
• Zadnje crijevo, analni otvor iznad zadnje pijavke
• Pljuvačne žlijezde luče hirudin
 KRVNI SISTEM
• Primarni krvni sistem iščezava i njegovu funkciju preuzima redukovani
celom (lakunarni sistem)
• 4 uzdužna kanala: dorzalni, ventralni i dva lateralna
• Bočni lakunarni kanali su dobro razvijeni sa kružnom muskulaturom

EKSKRETORNI SISTEM

• 17 pari metanefridija
• Nefostomi u ampulama bočnih
lakunarnih kanala, metanefridijalni
kanal, žjlezdani dio metanefridije,
mokraćna bešika, nefridiopora sa
ventralne strane
• botrioidno tkivo
 NERVNI SISTEM I ČULA
• Cerebralna ganglija iznad ždrela u VI
segmentu, podždrelna ganglija, nervna
lestvica sa preko 20 parova ganglija
• Oči, taktilna i hemijska čula

POLNI SISTEM
• hermafroditan
• Muški: 9 pari testisa (XII-XX), semeni kanalići,
semevod, semeni meškovi (X), ductus
ejaculatorius, prostata, cirus, polni otvor na X
segmentu
• Ženski: par jajnika na XI segmentu, ovidukti,
uterus, vagina na XI segmentu
• protandrijski organizmi, oplođenje izvan vode,
kokoni
• razviće direktno.
POPREČNI PRESEK