EuroPride

EuroPride is een pan-Europees lgbt-evenement, dat afwisselend in verschillende (grote) Europese steden wordt gehouden. In de stad waar het evenement plaatsvindt wordt er meestal aangesloten bij een bestaand Gay Pride-evenement en/of is er een belangrijke lgbt-gemeenschap.

Regenboogvlag te Piccadilly Circus, Londen, 2006

EuroPride Londen, 2006, met burgemeester Ken Livingstone

Spandoek tijdens de EuroPride-parade in Oslo, 2005

Vlaggen tijdens de EuroPride in Madrid, 2007

Spandoek voor het homohuwelijk tijdens EuroPride in Warschau, 2010

Lady Gaga bij de EuroPride in Rome, 2011

Feest op de Dam in het kader van de EuroPride 2016 in Amsterdam

EuroPride is tweemaal in Nederland gehouden, namelijk in 1994 en in 2016. In België heeft er tot nu toe nog geen EuroPride plaatsgevonden.

Karakter

Gedurende één of twee weken vinden er een groot aantal festiviteiten plaats, waaronder sport- en culturele evenementen op diverse locaties in de betreffende stad. Voorts zijn er concerten, kerkdiensten, theaterprogramma's, filmvoorstellingen, korenfestivals, debatten, congressen, tentoonstellingen, speciale clubavonden en feesten en wordt er stilgestaan bij de gevolgen van aids. Ook wordt er aandacht besteed aan de landen waar het met de Homo-emancipatie minder goed gesteld is.

Tijdens EuroPride is er meestal als hoogtepunt een weekend met een groot evenement, vergelijkbaar met een parade in de stijl van 'Mardi Gras'.

Naast de diverse landelijke Gay Prides bestaan zowel 'EuroPride' (Europa) als 'WorldPride' (Wereld). Sinds 1991 wijst de EPOA (Engelse afkorting van European Pride Organisers Association, het Verbond van Europese (Gay-)Pride Organisatoren), telkens een stad aan die dat jaar de EuroPride mag organiseren of de titel mag voeren bij hun eigen te houden Gay Pride.^[1]

Een dergelijke 'Europese Gay Pride' wordt dan internationaler en in groter verband georganiseerd om een aansprekend karakter te krijgen.^[2]

Geschiedenis

De EuroPride werd voor het eerst georganiseerd in 1992 in Londen, waarbij er circa 100.000 bezoekers waren. Het volgende jaar vonden de festiviteiten plaats in Berlijn en de derde editie werd in 1994 in Amsterdam gehouden.

In 1996 ging de EuroPride naar Kopenhagen, waar het evenement grote steun kreeg van het stadsbestuur. De organisatie was succesvol op alle onderdelen en slaagde er zelfs in om een financieel overschot te realiseren. Parijs bood onderdak aan de EuroPride in 1997. Het evenement had vele commerciële sponsors en was een groot succes. Tijdens de parade wandelden er meer dan 300.000 mensen naar de Place de la Bastille. Stockholm was gaststad in 1998.^[3] De EuroPride zou in 1999 opnieuw in Londen plaatsvinden, maar het evenement werd afgelast toen de organisatie failliet ging.

In 2000 werd EuroPride voor het eerst vervangen door de WorldPride. Het evenement vond plaats in Rome en werd druk bezocht door gays and lesbians vanuit de hele wereld. Aanvankelijk ondersteunde het stadsbestuur het evenement, maar de steun werd schielijk ingetrokken onder druk van het Vaticaan, dat tegelijkertijd het rooms-katholieke Heilig Jaar 2000 vierde.

EuroPride 2001 werd gehouden in Wenen, waarvoor er veel mensen afreisden naar Centraal-Europa. In 2002 was de EuroPride in Keulen, dit was de grootste versie tot dan toe, naar schatting waren er meer dan een miljoen bezoekers. In 2003 ging de EuroPride naar Manchester en in 2004 naar Hamburg.^[4] In 2005 vond de EuroPride plaats in Oslo.

Londen bood het evenement voor de tweede keer onderdak in 2006, er werd een twee weken durend festival gehouden. Als afsluiting was er op 1 juli een parade, waarbij de wandelaars werden uitgenodigd over Oxford Street te lopen, een van de drukste winkelstraten van de stad. Dit was de eerste keer dat dit was toegestaan in de geschiedenis van de Gay Pride Parade aldaar. De optocht werd bijgewoond door Ken Livingstone, burgemeester van Londen, en vele andere politici.

In 2007 ging de EuroPride naar Madrid en vond plaats eind juni in Chueca, de 'Gay Village' van deze stad. De Spaanse hoofdstad was gekozen omdat het homohuwelijk in de maanden daarvoor in Spanje was gelegaliseerd. Meer dan 1,2 miljoen mensen bezochten de afsluitende parade. Stockholm organiseerde de EuroPride in 2008.^[5] Het evenement vond plaats tussen 25 juni en 3 augustus, tien jaar na de EuroPride 1998 in deze stad. In Zürich vond de EuroPride plaats in 2009 met een reeks van evenementen tussen 2 mei en 7 juni, met een afsluitende parade door het stadscentrum op 6 juni.^[6]

De EuroPride werd in 2010 gehouden in Warschau.^[7] Er werden diverse festiviteiten gehouden tussen 9 en 18 juli. Op 17 juli was er een parade. Dit was de eerste keer dat de EuroPride plaatsvond in een voormalig communistisch land. Het belangrijkste thema was de wens tot legalisatie van het homohuwelijk in Polen.^[7]

In 2011 ging de EuroPride weer naar Rome. De parade werd afgesloten met een optreden en een toespraak van Lady Gaga op het Circus Maximus. Een miljoen mensen namen deel.^[8] In 2012 viel de EuroPride samen met de WorldPride in Londen.

De EuroPride van 2013 was in Marseille van 10 tot 20 juli.^[9] Deze EuroPride was gewijd aan het homohuwelijk in Frankrijk en het grootste huwelijksfeest van Europa vond hier plaats.^[10]

In 2014 vond de EuroPride voor de tweede maal plaats in Oslo, terwijl in 2015 Riga het evenement organiseerde, de eerste keer dat deze plaatsvond in een stad die voorheen onderdeel was van de voormalige Sovjet-Unie. In 2016 was de EuroPride voor de tweede maal in Amsterdam en in 2017 viel het in Madrid samen met de WorldPride. In 2018 vond de EuroPride plaats in Stockholm en Göteborg.^[3]

EuroPrides in Nederland

In Nederland heeft tot nu toe tweemaal een EuroPride plaatsgevonden, namelijk in 1994 en in 2016, beide keren in Amsterdam:

Amsterdam 1994

De derde editie van de EuroPride werd van 15 tot en met 25 juni 1994 in Amsterdam gehouden.^[11] De officiële opening werd gevormd door een concert in de Beurs van Berlage op 15 juni. Eerder die dag waren er in het Vondelpark al optredens geweest van onder meer de travestie-artiesten Vera Springveer en Dolly Dolfijn. Een groepje homo-activisten plantte vervolgens een boom op de Picassoweide, als protest tegen een in hun ogen al te drastische snoei van struiken, waardoor dat gebied zich niet meer zou lenen om te cruisen.^[12]

Gedurende het tien dagen durende festival waren er zo'n 200 tot 250 activiteiten op 50 verschillende locaties gepland, waaronder feesten, theatervoorstellingen en tentoonstellingen, waarvan een deel uiteindelijk niet doorging. Wel doorgang vonden bijvoorbeeld een tentoonstelling met werk van de Duitse fotograaf Jürgen Baldiga, de derde editie van het AmsterDam Diner, waarvan de opbrengst ten goede kwam aan het Aidsfonds, alsmede een ceremonie in de Sleep-in Arena waarbij homoseksuele paren zich konden laten "trouwen" en een week later weer laten scheiden.^[13]

De EuroPride werd op 25 juni afgesloten met de Roze Zaterdag, met als hoogtepunt een demonstratieve en ludieke parade die van het Homomonument op de Westermarkt, via de Marnixstraat naar het Museumplein trok. In de optocht deden onder andere majorettes van vrouwencafé Saarein en leermannen op motoren van seksclub Het Vagevuur mee. Daarnaast waren er 20 praalwagens, waaronder een oude tram met homoseksuele raadsleden, twee lijkkoetsen en een versierde oplegger van de uitgaansgelegenheden April en de Exit uit de Reguliersdwarsstraat. Op enkele andere wagens werden echter dermate seksueel expliciete acts vertoond, dat sommige toeschouwers er nogal door geschokt werden.^[14]^[15]

Aansluitend vond op het Museumplein de slotmanifestatie plaats, met onder meer een informatiemarkt waarop zich ca. 100 organisaties presenteerden, inclusief de Amsterdamse politie en de krijgsmacht. Diverse sprekers bepleitten de rechten van homo's en lesbiennes en waarschuwden voor de homohaat die uit kon gaan van het toenemende rechts-extremisme in Europa. Ten slotte waren er optredens van artiesten als Boy George, Loïs Lane en de Nasty Girls.^[14]^[16]

De parade en de slotmanifestatie trokken 60.000 tot 65.000 bezoekers. 's avonds was nog een groot slotfeest in de Sporthallen Zuid gepland, maar dat moest wegens geldgebrek worden afgelast. Wel waren er kleinere feesten elders in de stad.^[17] Door tegenvallende inkomsten bleef de organisator van de EuroPride, de stichting Roze Zaterdag Amsterdam, zitten met een schuld van ongeveer een half miljoen gulden en liet zichzelf daarom in juli 1994 failliet verklaren.^[18] Een jaar later werd als gevolg hiervan ook het Roze Front, een samenwerkingsverband van de belangrijkste Nederlandse homo- en lesbische groepen, opgeheven.

Amsterdam 2016

Na 22 jaar was de Roze Zaterdag in 2016 weer terug in Amsterdam en samen met de jaarlijkse Amsterdam Gay Pride gebeurde dat ook deze keer weer onder de titel EuroPride. Het werd gevierd met een twee weken durend programma dat op 23 juli begon met de Roze Zaterdag en een extra grote Pride Walk. Dit eindigde voor het eerst met een groot feest op de Dam.

In het weekend van 30 en 31 juli was er voor de gelegenheid voor het eerst een dubbele editie van het openminded festival Milkshake in het Westerpark en op zaterdag 6 augustus vond ten slotte de jaarlijkse Canal Parade plaats, die circa 560.000 bezoekers trok.^[19] Gedurende de twee weken van de EuroPride waren er tal van activiteiten, waaronder de "Shakespeare Club" in het Amsterdam Museum, waarmee het COC haar 70-jarig bestaan vierde.^[20]^[21]

Gaststeden van de EuroPride

Editie	Jaar	Stad	Organisatie	Motto	Periode	Aantal bezoekers
1e	1992	Londen	...	...	28 juni	circa 100.000^[22]
2e	1993	Berlijn	...	...	...	circa 30.000^[22]
3e	1994	Amsterdam	Roze Front	Gay Capital of Europe^[23]	15 - 25 juni	circa 67.000^[15]
–	1995	afgelast	–	–	–	–
4e	1996	Kopenhagen	...	...	21 - 30 juni	circa 25.000^[22]
5e	1997	Parijs	...	...	...	circa 300.000
6e	1998	Stockholm	...	...	...	...
–	1999	afgelast	–	–	–	–
7e	2000	Rome	Circolo di Cultura Omosessuale Mario Mieli^[24]	In Pride We Trust	1 juli - 8 juli	circa 500.000
8e	2001	Wenen	...	...	...	...
9e	2002	Keulen	Kölner Lesben- und Schwulentag e.V. (KLuST)	Cologne celebrates diversity	15 juni - 7 juli	circa 1.200.000
10e	2003	Manchester	...	...	...	...
11e	2004	Hamburg	Hamburg Pride e.V.	Love breaks barriers	4 - 13 juni	circa 400.000
12e	2005	Oslo	EuroPride Oslo As	...	18 - 27 juni	circa 70.000 à 100.000
13e	2006	Londen	...	...	...	...
14e	2007	Madrid	Spanish LGBT Collective Organization	Now Europe, Equality is possible	22 juni - 2 juli	circa 2.500.000
15e	2008	Stockholm	Stockholm Pride Agency^[25]	Swedish Sin Breaking Borders	25 juli - 3 augustus	circa 80.000
16e	2009	Zürich	EuroPride 09 Organising Association^[26]	Celebrating 40 years with Pride	2 mei - 7 juni	circa 100.000
17e	2010	Warschau^[27]	Equality Foundation (Fundacja Równości)	Freedom, equality, tolerance!	7 - 17 juli	circa 8.000 à 15.000^[28]^[29]
18e	2011	Rome	Circolo di Cultura Omosessuale Mario Mieli^[30]	Build Your Pride!	2 - 12 juni	circa 1.000.000
19e	2012	Londen	Pride Londen	...	23 juni - 8 juli	...
20e	2013	Marseille	LGP Marseille	L'Europe en marche pour l'égalité - Europe on the move for equality !	10 - 20 juli	...
21e	2014	Oslo^[31]	Oslo Pride AS	...	20 - 29 juni^[32]	...
22e	2015	Riga^[33]	LGBT and their friends association MOZAĪKA	Be the Change! Make History! Changing history is hot!	15 - 21 juni	circa 5.000^[34]
23e	2016	Amsterdam^[35]	Stichting Amsterdam Gay Pride	Join our Freedom	23 juli - 7 augustus	circa 560.000^[36]
24e	2017	Madrid^[37]^[38]	AEGAL	Viva la vida	23 juni - 2 juli	circa 1.000.000^[39]
25e	2018	Stockholm en Göteborg^[3]^[40]	Stockholm Pride en West Pride	...	27 juli - 19 augustus	circa 60.000^[41]
26e	2019	Wenen	HOSI Wien	Visions of Pride	1 - 16 juni	circa 500.000^[42]
–	2020	Thessaloniki	Thessaloniki Pride	Welcome to the future, where everyone can join	(20 - 28 juni) Wegens de corona-crisis uitgesteld naar 2024	–
27e	2021	Kopenhagen	Copenhagen Pride & Copenhagen 2021	You Are Included	20 - 28 augustus	...
28e	2022	Belgrado	Belgrade Pride	It's time	12 - 18 september	circa 10.000
29e	2023	Valletta	Malta Pride	Equality from the Heart	7 - 17 september
30e	2024	Thessaloniki	Thessaloniki Pride
31e	2025	Lissabon	ILGA Portugal, Variações, rede ex aequo, AMPLOS		14 - 21 juni
32e	2026	Amsterdam	Pride Amsterdam		25 juli - 8 augustus