Marwird
Marwird (Fries: Marwert) is een nederzetting en een (voormalige) buurtschap in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland. De bewoning van de nederzetting ligt aan de Marwertsterdyk ten noorden van Wijtgaard, ten zuiden van de stad Leeuwarden en ten westen van Wirdum.
Nederzeting - (voormalige) buurtschap in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Leeuwarden
| ||
| Coördinaten | 53° 9′ NB, 5° 47′ OL | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9088 | ||
| Woonplaats (BAG) | Wirdum | ||
| Belangrijke verkeersaders |  / 
| ||
| |||
Marwird werd in 1314 vermeld als Merwethe, in 1543 als Marwijrdummalandt en in de 19e en eerste helft van de twintigste eeuw werd het vermeld als Merwerd. De plaatsnaam duidt oorspronkelijk dat het een werth (verhoging in het land) was dat lag bij een meer (mar). In 2016 werd het nog als een buurtschap geduid in de Nieuwe encyclopedie van Fryslân, net als de noordelijker gelegen De Hem, De Werp en Barrahuis.
Marwird ligt in de Polder Marwerd dat aan beide kanten van het treinspoor, en de A32 en N32, is gelegen. In de polder liggen ook een deel van de bebouwde kom van de dorpen Wijtgaard en Wirdum. Aan de Brédyk staat een rijtje huizen dat als Berehuskes bekend staat. Ten noorden lag aan de dezelfde weg een tweede buurtje, deze werd Kip- en Kinderbuurt genoemd, en deze werd als een eigen buurtschap geduid. Eind 2014 en begin 2015 werden echter de huizen gesloopt voor de uitbreiding van de stad Leeuwarden en de herinrichting van wegen, zoals de aanleg van het Knooppunt Werpsterhoek. Alleen een boerderij aan de noordelijke rand van die buurtschap bleef over. Ook wat van de bewoning van De Werp moesten worden gesloopt wegens de herinrichting door de aanleg van het Knooppunt en De Hem werd eerder al doorsneden door de N31.
Stinsen
bewerkenIn de polder lagen tot en met de 19e eeuw diverse versteende huizen met een verdedigingsfunctie, zo geheten stinsen. Onder meer ging het om de Camstra State, deze state was uit de 16e eeuw en stond ook wel bekend als Bootsma State. De state werd vermoedelijk gebouwd na 1547. De state gelegen in de buurtschap Marwird zelf had een groot herenhuis, met een poort en grachten. In 1823 werd de state echter nog maar omschreven als eenvoudig huis met een schuur, waarbij de singel van bomen en de grachten nog wel bewaard waren gebleven. Later in de 19e eeuw waren zo goed als alle sporen van de state verdwenen.
Van het grotere stins Groot-Oenema State, ook wel bekend als Groot-Cammingha was ook in de 19e eeuw meermaals verkleint. Het was van oorsprong een slot met diverse bijgebouwen en lag noordelijker aan de Middelzeedijk (later de Brédyk). De laatste restanten van het in 1436 voor het eerst genoemde slot werden in 1920/21 weggehaald. De kleinere state, Oud-Oenema State (ook wel Klein-Oenema of Klein- of Oud-Cammingha genoemd) werd eveneens in 1436 voor het eerst genoemd, lag zuidelijker aan de Middelzeedijk, bij de buurtschap Marwird. In 1756 werd deze state al verkleind. Het overgebleven huis raakte verwoest door een brand op 15 november 1844, vier jaar later werd het afgebroken. Op de plek werd een stelpboerderij gebouwd, deze kreeg de naam Oenemastate met zich mee. Tegen het eind van de twintigste eeuw werden de singels en grachten in ere hersteld.
- 'Friese Plaatsnamen: Alle steden, dorpen en gehuchten' (2007) Karel F. Gildemacher, pagina 158 via books.google.nl Geraadpleegd op 23 oktober 2024.
- 'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (Wirdum — Wurdum) Geraadpleegd op 23 oktober 2024.
- 'Kip- en kinderbuurt' ferdwynt, Omrop Fryslân 29 augustus 2014 (Fries) Geraadpleegd op 23 oktober 2024.
- 'Camstra State te Marwird', stinsteninfriesland.nl Geraadpleegd op 23 oktober 2024.
- '1756 Camstra, o.a. te Leeuwarden, 1683-1775', kop inventaris. Historisch Centrum Leeuwarden, 14 december 2017 Geraadpleegd op 23 oktober 2024.
- 'Groot-Oenema State te Wirdum', stinsteninfriesland.nl Geraadpleegd op 23 oktober 2024.
- 'Oud-Oenema State te Wirdum', stinsteninfriesland.nl Geraadpleegd op 23 oktober 2024.