Śluza Miejska we Wrocławiu
Śluza Miejska (Untere Schleuse, Groeschel Schleus[1], Gröschelschleuse[2]) – śluza wodna komorowa, zlokalizowana na rzece Odra, w 256,95 km biegu rzeki, w 6+950 km kanału Kanału Miejskiego[3][4]. Śluza została wybudowana w ramach inwestycji z zakresu hydrotechniki prowadzonej we Wrocławiu, w ramach przebudowy drogi wodnej na rzece Odra prowadzącej do i przez miasto, ale z pominięciem centrum miasta i Śródmiejskiego Węzła Wodnego. Inwestycja ta była przeprowadzona w latach 1892–1897 i polegała na budowie nowego szlaku żeglugowego, głównie pod kątem możliwości przewozu drogą wodną materiałów masowych[2][5], szczególności węgla z Górnego Śląska. W tym celu, częściowo istniejącym wcześniej korytem, służącym do odprowadzenia wód wezbraniowych i powodziowych[a], a częściowo nowym Kanałem Miejskim przeprowadzono nową drogę wodną, tzw. Drogę Wielkiej Żeglugi, Wrocławski Szlak Miejski[2][3][5][6].
 Śluza Miejska (widok komory w kierunku wrót dolnych) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Droga wodna | |
| Lokalizacja |
na 6,95 km |
| Dane techniczne | |
| Długość |
55,8 m |
| Szerokość |
9,6 m |
| Różnica poziomów |
3,65 m |
| Wrota |
wsporne, stalowe, nitowane |
| Rodzaj napędu |
elektryczny, ręczny |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°07′50″N 17°01′29″E/51,130556 17,024722
| |
Charakterystyka
edytujŚluza Miejska stanowi jeden z elementów stopnia wodnego, w odniesieniu do którego stosuje się nazywę Stopień Miejski, Stopień Wodny Psie Pole[2]. Ze względu na niewielkie wymiary tej śluzy i innych na Wrocławskim Szlaku Miejskim (Śluza Opatowice, Śluza Szczytniki), ta droga wodna nie ma większego znaczenia transportowego, towarowego. Obecnie jednak następuje aktywizacja turystyki i rekreacji wodnej. Ponadto w okresie zamknięcia ruchu żeglugowego podczas nawigacyjnej przerwy zimowej dopuszczalny jest postój statków w dolnym awanporcie Śluzy Miejskiej[7].
Wymiary śluzy są następujące: długość – 55,8; szerokość – 9,6; piętrzenie wynosi 3,65 m[b][2][3][6]. Zamknięcia komory śluzy, dolne i górne, to wrota wsporne, stalowe, wykonane w technologii połączeń nitowych[c]. Do napełniania i opróżniania komory śluzy zastosowano krótkie kanały obiegowe. W głowie dolnej śluza wyposażona jest w bramę przeciwpowodziową[d]. Wybudowano tu również przepompownię[2][5]. Ściany komory mają wysokość 8,67 m i wykonane są z kamienia łamanego licowanego blokami granitowymi, płyta denna cementowa ma grubość 2,0–2,5 m. Obie głowy śluzy – dolna i górna – wykonane są z cegły i ciosów granitowych. Do zamykania i otwierania kanałów obiegowych zastosowano cylindry o konstrukcji nitowanej. Ich wymiary są następujące: w głowie górnej 1600x3540 mm, w głowie dolnej 1200x5740 mm. Każdy z cylindrów zawieszony jest na dwu łańcuchach. Otwieranie wrót śluzy, jak i zamknięć kanałów obiegowych następuje za pomocą napędu elektrycznego[2].
Odległości i szlaki żeglugowe na drogach wodnych prowadzących przez śluzę są następujące[3]:
- w dół rzeki, do następnej śluzy na Dolnej Odrze Wrocławskiej – Śluz Rędzin, odległość wynosi 6,2 km,
- w górę rzeki, do poprzedniej na szlaku Śluzy Szczytniki, odległość wynosi 6,7 km
- w dół rzeki, a następnie w górę rzeki i dalej Odrą Południową do śluzy na Szlaku Śródmiejskim – Śluzy Mieszczańskiej
- w dół rzeki, a następnie w górę Kanałem Różanka przez Śluzę Różanka i dalej Główną Drogą Wodną (Północną).
Prawy brzeg stanowi grobla rozdzielająca Kanał Miejski od Starej Odry[e]. Tu mieści się budynek dawnej siedziby Przedsiębiorstwa Budownictwa Hydrotechnicznego „Odra 2" przy ulicy Pasterskiej 2. Natomiast lewy brzeg to obszar przynależny do osiedla Kleczków[f]. Poniżej śluzy oba kanały łączą się w jeden, a nieco dalej z Kanałem Różanka, by następnie połączyć się z Górną Odrą. Tu też na lewym brzegu znajduje się Przeładownia Elektrociepłowni Wrocław. Poziom wody dolnej kształtuje Stopień Wodny Rędzin. Natomiast poziom wody górnej kształtowany jest przez Jaz Psie Pole, i ewentualnie, przy jej zamknięciu Śluza Powodziowa, usytuowana w początkowym biegu Kanału Miejskiego, oraz wrota powodziowe Śluzy Miejskiej wraz z przepompownią, umożliwiające utrzymanie stałego poziomu wody także podczas wezbrań[2].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Poprzez przekopy wykonane w XVI wieku.
- ↑ Inne dane podają autorzy Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry – Diagnoza stanu, mianowicie: długość 44,2 m; oraz autorzy prezentacji o Wrocławskim Węźle Wodnym: spad 2,3 m.
- ↑ O wymiary wrót wspornych: na głowie górnej 5355x3475 mm, a na głowie dolnej 5355x8285 mm.
- ↑ O wymiary wrót przeciwpowodziowych: 5355 × 10535 mm.
- ↑ Na północ od śluzy.
- ↑ Na południe od śluzy.
Przypisy
edytuj- ↑ Śluza Miejska na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-12-11).
- ↑ a b c d e f g h wrosystem.um.wroc.pl: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, Wrocław 2007, Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego (dostęp 2009-12-11).
- ↑ a b c d Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.s. Jacek Trojanowski – kierownik pracy, dr kpt. ż.s. Krzysztof Wos, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wisnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher, Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. bip.transport.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]., AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU, Zakład Żeglugi Śródlądowej i Gospodarki Wodnej, SZCZECIN 2006 (dostęp 2009-12-08).
- ↑ Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu: WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE – Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry – Diagnoza stanu. wbu.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (dostęp 2009-12-11).
- ↑ a b c www.wroclaw.pl – Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego (dostęp 2009-12-11).
- ↑ a b Wrocławski Węzeł Wodny – Historia. 2wrzdh.ins.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-07)]. (dostęp 2009-12-11).
- ↑ ZARZĄDZENIE DYREKTORA URZĘDU ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ WE WROCŁAWIU z dnia 1 października 2004 roku w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa ruchu i postoju statków na śródlądowych drogach wodnych.. giz.uzs.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-10)]. (dostęp 2009-12-11).
Linki zewnętrzne
edytuj- Śluza Miejska w Wikimapii (dostęp 2009-12-11)
- Śluza Miejska na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-12-11)