Wikipedia

Ambroży z Mediolanu

biskup Mediolanu, Doktor i święty Kościoła katolickiego

Ambroży z Mediolanu (łac. Ambrosius Aurelius; cs. святитель Амвросий Медиоланский; ur. ok. 340 w Trewirze, zm. 4 kwietnia 397 w Mediolanie) – arcybiskup Mediolanu, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego, wyznawca[2], ojciec i doktor Kościoła.

Święty
Ambroży
Ambrosius Aurelius
arcybiskup, wyznawca,
doktor Kościoła,
Obrońca Bożego Prawa
Ilustracja
Mozaika przedstawiająca Ambrożego
Data i miejsce urodzenia

ok. 340
Trewir

Data i miejsce śmierci

4 kwietnia 397
Mediolan

Czczony przez

Kościół katolicki
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

7 grudnia[a],
20 grudnia[b]

Atrybuty

dyscyplina o trzech rzemieniach, dziecko w kołysce, gołąb, kości

Patron

pszczelarzy, Mediolanu, Bolonii[1]

Szczególne miejsca kultu

Bazylika św. Ambrożego w Mediolanie

Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys

edytuj

Ambroży urodził się około 340 roku w Trewirze, w rzymskiej rodzinie arystokratycznej[3]. Jego ród miał pochodzenie greckie, lecz od dawna mieszkał na terenie Cesarstwa, a ojciec przyszłego biskupa był pracownikiem administracji w Trewirze, który był wówczas siedzibą cesarza[3]. Ambroży miał dwoje starszego rodzeństwa: Marcelinę i Satyra[4]. Po śmierci ojca, krótko po urodzeniu Ambrożego, rodzina przeniosła się do Rzymu, gdzie otrzymał wykształcenie[4]. Przez całe życie pozostawał w bliskich relacjach ze swoim rodzeństwem, zwłaszcza z Marceliną[5]. Dopiero po wyborze na biskupa przyjął chrzest[6]. Formację religijną odebrał w domu, natomiast wykształcenie z dziedzin retoryki, filozofii i prawa otrzymał w państwowych szkołach, które wówczas w większości były pogańskie[7]. Zainteresował się wówczas Wergiliuszem, Seneką i Platonem[7]. Pracował jako urzędnik cesarski w prefekturze Syrmii, a następnie został zarządcą Ligurii-Emilii (370-373)[8][9].

W momencie wyboru nowego biskupa Mediolanu Ambroży przybył do miasta[10]. Ponieważ panowała w nim napięta atmosfera ze względu na konflikt z arianami, skłoniono się do jego kandydatury, jako kompromisowej[10]. Sakrament święceń przyjął 24 listopada 373 roku, a sakrę biskupią – 7 grudnia[8]. Po wyborze został doradcą cesarza[11]. Był obrońcą Walentyniana, pomimo że jego matka Justyna była arianką[12]. Podjął też nauki teologiczne, pod kierunkiem Symplicjana[13]. Jako duchowny skupił się na badaniu Pisma Świętego i nauczał o nim wiernych[14]. Podejmując decyzje kierował się Biblią i do tego samego zachęcał cesarza Gracjana[15]. Skupiał się na właściwej formacji mediolańskich duchownych, a także poświęcał dużo czasu ubogim i chorym[16]. Wziął udział w synodzie w Akwilei, a także prowadził liczną korespondencję z innymi duchownymi[17]. Był mentorem Augustyna z Hippony i Paulina z Noli, których nakłonił do konwersji na chrześcijaństwo[18]. Uregulował stosunki Państwo–Kościół i doprowadził do uznania chrześcijaństwa jako religii państwowej[19]. Wprowadził specjalny ryt, który jest stosowany współcześnie w archidiecezji mediolańskiej[20]. Po dokonanej wiosną 390 roku przez Teodozjusza Wielkiego masakrze mieszkańców Tessalonik Ambroży odmówił władcy prawa uczestnictwa we mszy; cesarz uzyskał przebaczenie dopiero w dniu Bożego Narodzenia, po uprzednim upokorzeniu się i odbyciu pokuty[21].

Był zaciekłym wrogiem wierzeń pogańskich[22]. Doprowadził do wstrzymania dotacji państwowych na cele kultu pogańskiego[23]. Przyczynił się do wydania przez Teodozjusza Wielkiego zakazu kultu pogańskiego w 392 roku[24]. Zwalczał judaizm, a grożąc Teodozjuszowi ekskomuniką uzyskał amnestię dla chrześcijan, którzy z podburzenia swojego biskupa spalili w 388 roku synagogę w mieście Kallinikum nad Eufratem[25].

Ambroży zmarł 4 kwietnia 397 w Mediolanie i tam został pochowany[8].

Kult

edytuj

Jego relikwie spoczywają w bazylice św. Ambrożego w Mediolanie.

Zostały one sprowadzone także do Polski:

  • w lipcu 2014 do kościoła parafialnego pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Żabiej Woli (koło Lublina)
  • w kwietniu 2016 do kościoła parafialnego pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Kobiernicach (koło Bielska-Białej)
  • w sierpniu 2016 do kościoła parafialnego pw. św Augustyna w Czapurach k. Poznania
Patronat

Święty Ambroży uchodzi za patrona pszczelarzy[8], co wiąże się z legendą o pszczołach składających miód na jego ustach.

Dzień obchodów

Wspomnienie liturgiczne obchodzone jest w Kościele katolickim 7 grudnia[8].

Cerkiew prawosławna wspomina świętego 7/20 grudnia[c], tj. 20 grudnia według kalendarza gregoriańskiego.

Ikonografia

edytuj

W ikonografii przedstawiany jest w stroju biskupim. Jego atrybuty to dyscyplina o trzech rzemieniach, dziecko w kołysce, gołąb, kości, krzyż, księga, model świątyni, napis: Dobra mowa jest jak plaster miodu, pszczoły, ptasie pióro, ul pszczeli[26].

Dyscyplina o trzech rzemieniach symbolizuje pokutę jaka święty nałożył na Teodozjusza, który przez trzy miesiące nie mógł uczestniczyć we mszy Świętej. Dziecko w kołysce, ul, pszczoły nawiązują do legendy z godnie z którą Ambrożemu, gdy był niemowlęciem, pszczoły złożyły miód w ustach. Dziecko może też nawiązywać do dziecka, które zgodnie z podaniem, podczas sporu nad kandydatami do objęcia biskupstwa krzyknęło w tłumie Ambroży biskupem, a tłum ten okrzyk pochwycił. Symbolika związana z pszczołami, według innych przekazów hagiograficznych, może nawiązywać do zdolności kaznodziejskich Ambrożego, do których nawiązują również słowa Dobra mowa jest jak plaster miodu. Krzyż nawiązuje do głębiej wiary świętego i symbolizuje zmagania z przeciwnościami życiowymi. Gołąb i ptasie pióro są oznakami bożej inspiracji, księga to symbol mądrości. Kości mogą nawiązywać do złożenia w IX wieku zwłok Ambrożego do grobu męczenników Gerwazego i Protazego w katedrze mediolańskiej. Model świątyni nawiązuje starań świętego o budowanie kościołów i kaplic oraz założenia w pobliżu Mediolanu szkoły kształcącej duchownych przypominającej współczesne seminaria[26].

Dzieła

edytuj
Osobny artykuł: Dzieła Ambrożego z Mediolanu.
 
Divi Ambrosii Episcopi Mediolanensis Omnia Opera, 1527

Święty Ambroży napisał wiele traktatów teologicznych i przyczynił się do reformy liturgii. To z jego rąk św. Augustyn przyjął chrzest.

Wybrane przekłady polskie (do 2004 roku)[27]:

  • Listy. O. Polikarp Nowak OFM (Przekład i przypisy), Ks. Józef Naumowicz (Wstęp i opracowanie), Wydawnictwo "M" BOK 10, Kraków 1997, s. 305.
  • Hexaemeron. Władysław Wojciech Szołdrski CSsR (przekład), Andrzej Mateusz Bogucki OP (wstęp), ks. Wincenty Myszor (Opracowanie). ATK PSP 4, Warszawa 1969, s. 247.
  • Wybór pism. O pokucie. O ucieczce od świata. O dobrach przynoszonych przez śmierć. Władysław Wojciech Szołdrski (przekład), Cyryl Andrzej Guryn OFMConv, Emil Stanula CSsR (wstęp i oprac.)ATK PSP 7, Warszawa 1971, s. 194.
  • Wyjaśnienie symbolu. O tajemnicach. O sakramentach. ks. Ludwik Gładyszewski (Przekład, wstęp i opracowanie), WAM Źródła Myśli Teologicznej 31, Kraków 2004, s. 111.
  • Wykład Ewangelii według św. Łukasza. Władysław Wojciech Szołdrski (przekład), Andrzej Mateusz Bogucki OP (oprac. i wstęp), ATK PSP 16, Warszawa 1977, s. 504.
  • Obowiązki duchownych. Kazimierz Abgarowicz (tł.), Jan Sajdak, Jan Wikarjak (przejrzeli tł.). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1967.

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ liturgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego
  2. ↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
  3. ↑ podwójne datowanie

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Niewęgłowski 2006 ↓, s. 197.
  2. ↑ Fros i Sowa 2007 ↓, s. 506.
  3. ↑ a b Pałucki 2004 ↓, s. 11-12.
  4. ↑ a b Pałucki 2004 ↓, s. 12.
  5. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 13.
  6. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 14.
  7. ↑ a b Pałucki 2004 ↓, s. 16.
  8. ↑ a b c d e Święty Ambroży, biskup i doktor Kościoła. Internetowa Liturgia Godzin. [dostęp 2022-08-15]. (pol.).
  9. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 19-20.
  10. ↑ a b Pałucki 2004 ↓, s. 20.
  11. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 17.
  12. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 18.
  13. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 22.
  14. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 23.
  15. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 25.
  16. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 50-51.
  17. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 52.
  18. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 53.
  19. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 54.
  20. ↑ Pałucki 2004 ↓, s. 60.
  21. ↑ Krawczuk 2006 ↓, s. 773-775.
  22. ↑ Maciej Wojcieszak. Obraz społeczeństwa Italii w listach Ambrożego z Mediolanu. „Christianitas Antiqua”. VI, s. 177-187, 2014. (pol.). 
  23. ↑ Świderkówna 1990 ↓, s. 58.
  24. ↑ Cameron 2005 ↓, s. 92.
  25. ↑ Horoszewicz 2005 ↓, s. 77.
  26. ↑ a b Marecki i Rotter 2009 ↓, s. 64.
  27. ↑ Stawiszyński 2005 ↓, s. 43-59.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ambroży_z_Mediolanu&oldid=75054801”
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy