Giovanni Battista Pergolesi
Giovanni Battista Pergolesi, właściwie Giovanni Battista Draghi (ur. 4 stycznia 1710 w Jesi, zm. 16 marca 1736 w Pozzuoli) – włoski kompozytor, skrzypek i organista epoki baroku[1][2][3][4].
| |
| Imię i nazwisko |
Giovanni Battista Draghi |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
4 stycznia 1710 |
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci |
16 marca 1736 |
| Przyczyna śmierci | |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
Życiorys
edytujUrodził się w Jesi w regionie Ankony. Jego rodzicami byli Francesco Andrea Draghi i Anna Vittoria Giorgi[5]. Miał dwóch braci i siostrę, ale wszyscy oni zmarli w dzieciństwie[5]. Przyszły kompozytor cierpiał z powodu deformacji lewej nogi, prawdopodobnie wskutek przebycia polio[5]. Pierwsze wykształcenie muzyczne odebrał w Jesi (organy, skrzypce). Następnie dzięki mecenatowi margrabiego Carla Marii Pianettiego[6] został wysłany do konserwatorium w Neapolu, gdzie później powstała większość jego kompozycji. Jednym z jego tamtejszych nauczycieli był kompozytor Francesco Durante[6]. Zalicza się go do grona twórców opery komicznej. Dziełem, które zapewniło mu znaczącą popularność i przyczyniło się do rozwoju włoskiej opery buffa, było intermezzo La serva padrona (Służąca panią), które wystawiono w Neapolu w 1733 roku[1]. Przypominało operę seria, ale akcja była w nim ważniejsza od popisu wokalnego. Kiedy wystawiono ją w Paryżu w 1752 roku, rozpętała „wojnę buffonistów z antybuffonistami”[7][2], czyli zwolenników Pergolesiego i Jean-Philippe Rameau[8].
W 1736 roku, kiedy zaczął podupadać na zdrowiu Pergolesi osiadł w klasztorze w Pozzuoli[3]. Tam skomponował Salve Regina c-moll oraz inne dzieło, które przyniosło mu trwałą sławę – Stabat Mater[2][9].
Zmarł na gruźlicę w wieku zaledwie 26 lat. Został pochowany w katedrze w Pozzuoli[2].
Wybrane dzieła
edytujOpery seria
edytuj- Salustia (Morelli według Zeno Alessandro Severo), Neapol, 1732
- Dumny więzień (Il prigioniero superbo), prapremiera: Neapol, Teatro San Bartolomeo, 28 sierpnia 1733
- Hadrian w Syrii (Adriano in Siria, libretto: (Metastasio), prapremiera: Neapol, Teatro San Bartolomeo, 25 października 1734
- Olimpiada (L'Olimpiade, libretto: (Metastasio), prapremiera: Rzym, Teatro di Sordinona, 8 lub 15 stycznia 1735
Opery buffa
edytuj- Braciszek zakochany (Lo frate 'nnamorato, libretto: Gennarantonio Federico), prapremiera: Neapol, Teatro dei Fiorentini, 23 września 1732 (wersja zrewidowana 1734)
- Flaminio (Il Flaminio, libretto: Gennarantonio Federico), Neapol, Teatro Nuovo, jesień 1735
Intermezza
edytuj- Służąca panią (La serva padrona, libretto: Gennarantonio Federico), prapremiera: razem z operą Il prigioniero superbo, Teatro San Bartolomeo, 28 sierpnia 1733
- La contadina astuta (Mariani), wykonane razem z operą Adriano in Siria, 1734 (wyk. jako Livietta e Tracollo Rzym, 1734; wyk. jako Il ladio finto pazzo, Mediolan, 1739; wyk. jako Il finto pazzo, Wenecja, 1741; wyk. jako Amor fa l'uomo cieco, o La sorte degli amanti, Wenecja, 1742; wyk. jako Il Tracollo, Wenecja, 1744, wyk. jako Livietta, Wenecja, 1746; wyk. jako La finta Polacca, Rzym, 1748)
Serenaty
edytuj- Il tempo felice (Macri), Torremaggiore, 1735 - muzyka zaginęła
Muzyka religijna
edytuj- Confitebor - psalm, Neapol, 1732
- Deus in adjutorium, Neapol, 1732
- Dixit Dominus D-dur - psalm, Neapol, 1732
- In coelestibus regnis A-dur - antyfona
- In hac die quam decora - motet
- Laudate pueri dominum - psalm
- Salve regina a-moll - antyfona
- Salve regina c-moll - antyfona, 1736
- Stabat Mater f-moll - sekwencja, 1736 – ukończone na kilka dni przed śmiercią w Pozzuoli
Oprócz powyższych gatunków Pergolesi tworzył również sonaty, oratoria, psalmy, kantaty, motety i msze.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Pergolesi Giovanni Battista, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-10-01].
- ↑ a b c d Giovanni Battista Pergolesi, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-10-01] (ang.).
- ↑ a b Giovanni Battista Pergolesi (1710-36). musicacademyonline.com. [dostęp 2017-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-15)]. (ang.).
- ↑ Pergolesi, Giovanni Battista. treccani.it. [dostęp 2017-10-01]. (wł.).
- ↑ a b c Giovanni Pergolesi. giovannipergolesi.weebly.com. [dostęp 2017-10-01]. (ang.).
- ↑ a b Giovanni Battista Pergolesi. encyclopedia.com. [dostęp 2017-10-01]. (ang.).
- ↑ buffoniści i antybuffoniści, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-10-01].
- ↑ D. Gwizdalanka, Historia muzyki 2, Kraków 2006, s. 104.
- ↑ Stabat Mater - Giovanni Battista Pergolesi. ninateka.pl. [dostęp 2017-10-01]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 682. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
- The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. P. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Giovanni Battista Pergolesi – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- Giovanni Battista Pergolesi – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej Choral Public Domain Library (ChoralWiki)
- Fondazione Pergolesi Spontini (wł. • ang.)
- Giovanni Battista Pergolesi – nuty w bibliotece Polona
- ISNI: 0000000122822783
- VIAF: 79169092
- LCCN: n79091200
- GND: 118739964
- NDL: 00881037
- LIBRIS: 31fhjblm43rrfcl
- BnF: 138983655
- SUDOC: 032077157
- SBN: CFIV025546
- NLA: 35263245
- NKC: jn19990006462
- BNE: XX878869
- NTA: 070575053
- BIBSYS: 90240000
- CiNii: DA03481120
- Open Library: OL1093529A
- PLWABN: 9810561923905606
- NUKAT: n2002026126
- J9U: 987007266296705171
- PTBNP: 122144
- CANTIC: a10436595
- LNB: 000038028
- NSK: 000060854
- CONOR: 31670115
- BNC: 000083799
- ΕΒΕ: 241444
- KRNLK: KAC199621410
- LIH: LNB:V*379789;=Bd
- RISM: people/30002483
- PWN: 3955932
- Britannica: biography/Giovanni-Battista-Pergolesi
- Universalis: jean-baptiste-pergolese, pergolese-reperes-chronologiques
- БРЭ: 2711785
- NE.se: giovanni-battista-pergolesi
- SNL: Giovanni_Battista_Pergolesi
- VLE: giovanni-battista-pergolesi
- Catalana: 0050329
- DSDE: Giovanni_Battista_Pergolesi
- Hrvatska enciklopedija: 47576