Wikipedia

Sokołów Podlaski

miasto i gmina w województwie mazowieckim
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Sokołów Podlaski (ujednoznacznienie).

Sokołów Podlaski – miasto we wschodniej Polsce, w województwie mazowieckim, siedziba powiatu sokołowskiego i siedziba władz gminy wiejskiej Sokołów Podlaski. Leży nad rzeką Cetynią.

Sokołów Podlaski
miasto i gmina
Ilustracja
Sokołów Podlaski – skwer im. Najświętszej Marii Panny
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

sokołowski

Prawa miejskie

1424

Burmistrz

Iwona Ewa Kublik

Powierzchnia

17,51[1] km²

Populacja (01.01.2024)
• liczba ludności
• gęstość


18 361[1]
1049 os./km²

Strefa numeracyjna

25

Kod pocztowy

08-300 i 08-301

Tablice rejestracyjne

WSK

Położenie na mapie powiatu sokołowskiego
Mapa konturowa powiatu sokołowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Sokołów Podlaski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Sokołów Podlaski”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Sokołów Podlaski”
Ziemia52°24′27″N 22°14′59″E/52,407500 22,249722
TERC (TERYT)

1429011

SIMC

0975760

Urząd miejski
ul. Wolności 21
08-300 Sokołów Podlaski
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
BIP

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 18 361 mieszkańców, będąc 28. najludniejszym miastem w województwie[1].

Położenie

edytuj

Położone jest we wschodniej części województwa mazowieckiego, na Południowym Podlasiu, w północno-zachodniej części Wysoczyzny Siedleckiej.

Miasto położone jest w odległości:

Według danych z roku 2002[2] Sokołów Podlaski ma obszar 17,5 km², w tym:

  • użytki rolne: 66%
  • użytki leśne: 0%

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 17,51 km²[3]. Miasto stanowi 1,55% powierzchni powiatu.

Było to miasto prywatne położone w ziemi drohickiej województwa podlaskiego[4]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego.

Sąsiednie gminy

edytuj

Sokołów Podlaski (gmina wiejska)

Demografia

edytuj
 
Budynek Urzędu Miasta w Sokołowie Podlaskim

Dane z 13 listopada 2005[5]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 19 338 100 10089 52,3 9249 47,7
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		 1105 576,5 528,5
  • Piramida wieku mieszkańców Sokołowa Podlaskiego w 2017 roku[6].


 

Historia

edytuj
 
Rynek w początkach XX w.
 
Grota Matki Bożej w Sokołowie Podlaskim
 
Pałac murowany z 1857 roku, następnie szpital, obecnie Dom Miłosierdzia im. Jana Pawła II
 
Staw znajdujący się przy pałacu
 
Szpital Powiatowy w Sokołowie Podlaskim

Początki osadnictwa na tych terenach sięgają VI w. n.e. Sokołów należy do tej części Podlasia, która ze względu na swe położenie była typową rubieżą osadniczo – kulturową, choć po panowanie nad środkowym Bugiem w X wieku sięgnęło Mazowsze i z Mazowszanami wiązać trzeba początki leżącego dalej na wschód od Sokołowa Brześcia nad Bugiem. Po osłabieniu wpływów lechickich, a szczególnie w epoce pełnego średniowiecza o tereny położone pomiędzy księstwami polskimi a ruskimi trwały zmagania. Polacy, Krzyżacy, Jaćwingowie, Rusini i Litwini wszyscy wymienieni chcieli objąć region.

Dzieje polityczne tych ziem miały więc wpływ na ich rozwój kulturowy i osadniczy. Dla określenia wpływów kulturowych i etnicznych oraz struktury osadnictwa prowadzono badania archeologiczne. Okres wczesnego średniowiecza na tym terenie reprezentują dość liczne stanowiska archeologiczne. Dokładnie odtworzono zarówno fazy zasiedlania, jak i konstrukcje obronne i mieszkalne powstających osad. Znaleziono dowody na istnienie na tym terenie osady w VI i VII w. n.e. Ceramika, żelazne okucia, klamry, paciorki, skoble oraz liczne przedmioty z wyposażenia pochówków świadczą o kulturze, obyczajach i obrzędach odprawianych ku czci zmarłych. Przedstawiciele Muzeum Archeologicznego w Warszawie prowadzili badania na terenie Sokołowa (Przeździatka), na dużym cmentarzysku z grobami podkloszowymi. W Muzeum Archeologicznym znajduje się ładny okaz dwuściennej siekiery krzemiennej kultury ceramiki sznurowej. Wyniki badań potwierdzają, że w miejscu dawnego gródka, początkowo ruskiego, później polskiego w dolinie rzeki Cetynii poprzez stopniowe zasiedlanie powstała osada – Sokołów.

Położony na szlaku wielkim litewskim gródek otrzymał prawa miejskie w 1424 roku, z rąk Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda. Sokołów, wraz z wsiami Kupientyn i Rogów, został własnością Mikołaja Sepieńskiego z Sepna – sekretarza i dworzanina księcia.

W roku 1508 nowym właścicielem miasta został Stanisław Kiszka. Anna Radziwiłłówna Kiszczyna założyłą tu zbór kalwiński po 1563 roku, zlikwidowany w 1590 roku[7]. W rękach rodziny Kiszków Sokołów pozostawał do 1592 roku, kiedy to przeszedł w ręce Radziwiłłów. Czas, kiedy właścicielami miasta byli Kiszkowie i Radziwiłłowie, to okres świetności w dziejach miasta, przerwany przez najazd szwedzki. Podczas „potopu” miasto zostało znacznie zniszczone.

Ostatnim właścicielem Sokołowa z rodu Radziwiłłów był książę Bogusław Radziwiłł. W 1668 roku właścicielem miasta został Jan Krasiński, a w 2. poł. XVIII wieku – Ignacy Ogiński, marszałek Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pod panowaniem rodu Ogińskich w Sokołowie rozwijało się rzemiosło. Michał Kleofas Ogiński sprowadził rzemieślników francuskich, którzy rozpoczęli produkcję chustek jedwabnych, kapeluszy, kobierców, płótna i pasów słuckich.

Po trzecim rozbiorze Polski miasto znalazło się w zaborze austriackim, a po wojnie polsko-austriackiej, w 1809, wróciło do Księstwa Warszawskiego. W roku 1833 dobra sokołowskie, wraz z miastem, nabył od Michała Kleofasa Ogińskiego dziedzic okolicznych wsi, Karol Kobyliński, który 10 lat później sprzedał je Elżbiecie z Lorentzów Hirschman. Właścicielka, wraz ze spółką akcjonariuszy, wybudowała cukrownię „Elżbietów” (1845) w Przeździatce. W 1890 fabryka zatrudniała już 600 robotników.

W rejonie sokołowskim działało wielu sławnych przywódców powstania styczniowego, między innymi słynny ksiądz Stanisław Brzóska. Został on aresztowany wraz z adiutantem, Franciszkiem Wilczyńskim we wsi Sypytki i skazany przez władze carskie na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano na rynku w Sokołowie 23 maja 1865. W 1925 roku na miejscu stracenia wzniesiono granitowy pomnik.

W roku 1867 Sokołów przeszedł na własność państwa i został miastem powiatowym, a w roku 1887, po wybudowaniu linii kolejowej, stał się ważnym węzłem komunikacyjnym. W latach 1845–1890 podwoiła się liczba mieszkańców. Stało się to dzięki napływowi imigrantów, głównie Żydów, którzy, będąc w większości rzemieślnikami i kupcami, wnieśli poważny wkład w dalszy rozwój miasta. W tym okresie w Sokołowie, oprócz cukrowni, była też fabryka octu i świec, sześć wiatraków, pięć garbarni, dwie olejarnie i cegielnia. Swoje warsztaty miało tu 200 kuśnierzy, 500 szewców i około 200 innych rzemieślników.

W czasie II wojny światowej Sokołów poniósł ciężkie straty. W wyniku działań wojennych drastycznie zmalała liczba ludności. W sierpniu 1941 roku powstało w mieście getto, które istniało do końca września 1942 roku. Znaczną liczbę ludności żydowskiej, która przed wojną stanowiła 60% ludności Sokołowa (6000 z 10000 mieszkańców), wymordowano w getcie, pozostałych wywieziono do obozu zagłady w Treblince. Działania wojenne zniszczyły 30% budynków mieszkalnych i 70% gmachów urzędowych.

30 września 2007 roku, na skwerze Najświętszej Marii Panny, przy sokołowskiej konkatedrze, odsłonięto pomnik, upamiętniający żołnierzy Armii Krajowej i struktur poakowskich Obwodu Sokołów Podlaski, 6 Brygady Wileńskiej AK kpt., Młota” oraz cywilnych mieszkańców powiatu sokołowskiego, poległych w walce z komunistycznym zniewoleniem w latach 1944–1953.

Koniec niemieckiej okupacji miasta nastąpił 8 sierpnia 1944 roku[8]. W latach 1946–1951 odbudowano zakłady – cukrownię im. Franciszka Malinowskiego, mleczarnię, fabrykę mączki kostnej, powstała filia Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego, kombinat mięsny i spółdzielnia pracy kuśnierskiej[9]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego. Od reformy administracyjnej z 1999 roku Sokołów Podlaski jest ponownie siedzibą powiatu sokołowskiego, w skład którego wchodzi dziewięć gmin (Sokołów Podlaski, Sterdyń, Repki, Bielany, Jabłonna Lacka, Sabnie, Ceranów, Kosów Lacki) i dwa miasta (Sokołów Podlaski i Kosów Lacki).

Zabytki

edytuj
 
Konkatedra pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny
 
Kościół salezjański pw. św. Jana Bosco

Kościoły

edytuj

Gospodarka

edytuj
 
Sokołów S.A. Oddział Sokołowskie Zakłady Mięsne
  • Zakłady przemysłu mięsnego, które powstały tu w latach 70. Obecnie, po prywatyzacji, Zakłady Mięsne „Sokołów” SA stały się jednym z największych przedsiębiorstw tego typu w Europie.
  • Przedsiębiorstwo STALFA powstało w 1995 roku, produkuje konstrukcje stalowe.
  • Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Sokołowie Podlaskim rozpoczęła działalność w roku 1945, jest producentem przetworów mlecznych.
  • Na terenie miasta znajdują się placówki sklepów sieci: Topaz, Biedronka, Gama, Netto.
  • Przedsiębiorstwo Usług Inżynieryjno-Komunalnych PUiK – zajmujący się m.in. dostarczeniem wody pitnej, prowadzeniem wysypiska śmieci, produkcją energii cieplnej.
  • Zakłady Maszyn Elektrycznych „Wamel” Sp. z o.o. – producent silników elektrycznych małej mocy.

Transport

edytuj
 
Stacja kolejowa Sokołów Podlaski – lokomotywa SM42 ze składem turystycznym z Siedlec (2013 r.)

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

Publiczny transport zbiorowy

edytuj
  • Przedsiębiorstwo PKS „Sokołów” SA
  • Linia kolejowa PKP czynna dla ruchu towarowego
  • Przewozy Pasażerskie „Stanmar”, „Gemini”
Zobacz też: Sokołów Podlaski (stacja kolejowa).

Edukacja

edytuj

Przedszkola

edytuj
  • Miejskie Przedszkole nr 2
  • Miejskie Przedszkole nr 3
  • Miejskie Przedszkole nr 4
  • Miejskie Przedszkole nr 5 „Kubusia Puchatka”
  • Niepubliczne Przedszkole Sióstr Salezjanek
  • Niepubliczne Przedszkole „Chatka Puchatka”

Szkoły podstawowe

edytuj

Szkoły średnie

edytuj

Inne szkoły

edytuj
  • Zespół Szkół Salezjańskich Lux Sapientiae
  • Zespół Szkół Specjalnych im. Jana Pawła II
  • Policealna Szkoła Medyczna
  • Policealne Studium Zawodowe: Finanse i Rachunkowość
  • Policealne Studium Zawodowe TWP: Technik Ekonomista
  • Szkoła Muzyczna I stopnia im Michała Kleofasa Ogińskiego[14]

Szkoły językowe

edytuj
  • Szkoła Języków Obcych – SJA[15]
  • Językowe Centrum Edukacji[16]

Kultura

edytuj
 
Sokołowski Ośrodek Kultury w Sokołowie Podlaskim
  • SOK – Sokołowski Ośrodek Kultury

Kino „Sokół” (Sala widowiskowa), Formacja Tańca Towarzyskiego „FTT Contra”, Studio Tańca Nowoczesnego „Black Code Dance Studio”, Koło Teatralne „Dowolnym Sposobem”, Capoeira, Zespół Pieśni i Tańca „Sokołowianie”, Klub literacki „Erato”, Koła plastyczne oraz muzyczne i teatralne.

Osiedla blokowe

edytuj
 
Sąd Rejonowy i Prokuratura Rejonowa w Sokołowie Podlaskim
  • Os. Syndykat
  • Os. Zory – starsza i nowsza część
  • Os. Miłosna/Spółdzielcza
  • Os. Gałczyńskiego/Wyspiańskiego
  • Os. Marii Skłodowskiej-Curie
  • Os. Eskulap
  • Os. przy ul. Wiejskiej
  • Os. Cukrownia/Oleksiaka-Wichury
  • Bloki os. przy ul. Wolności
  • Bloki os. przy ul. Chopina
  • Bloki os. przy ulicach Piłsudskiego/Bosco
  • Bloki os. przy ulicach Bartoszowa i Wilczyńskiego
  • Bloki z ul. Targowej

Media lokalne

edytuj

Prasa:

  • Gazeta Podlasia[17]
  • Wieści Sokołowskie[18]

Portale internetowe:

  • życiesokołowa.pl[19]

Telewizja kablowa:

W Sokołowie Podlaskim znajdują się ostatnie w Polsce publiczne automaty telefoniczne. Należą one do lokalnej telefonii Telefony Podlaskie[20].

 
Automaty telefoniczne typu AWS-7 w Sokołowie Podlaskim (ul. Wolności 44)

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj
 
Sanktuarium Miłosierdzia Bożego
 
Kościół pw. św. Siostry Faustyny

Sport i rekreacja

edytuj
  • OSiR – Ośrodek Sportu i Rekreacji
    • Miejska kryta pływalnia przy ul. Bulwar,
    • KS Neptun,
    • Sekcja kolarska „Grzybek” Sokołów Podlaski,
    • Miejski Klub Koszykarski MKK „OSiR” Sokołów Podlaski,
    • Klub Piłkarski „Akademia Piłkarska”,
    • Miejski Ludowy Klub Podnoszenia Ciężarów w Sokołowie Podlaskim.

Wyróżnienia

edytuj
  • Stolica Kulturalna Mazowsza 2004

Ludzie związani z Sokołowem Podlaskim‎

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Sokołowem Podlaskim‎.

Współpraca międzynarodowa

edytuj

Miasta i gminy partnerskie:

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
  2. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  3. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 sierpnia 2011, ISSN 1505-5507 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-20].
  4. ↑ Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV-XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 97.
  5. ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  6. ↑ Sokołów Podlaski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  7. ↑ Jan Mironczuk, Wyznania protestanckie na obszarze dystryktu podlaskiego, w: Odrodzenie i Reformacja w Polsce vol. 62 (2018), s. 147.
  8. ↑ Ryżewski i inni, Sokołów Podlaski. Dzieje miasta i okolic, Sokołów Podlaski: Urząd Miasta Sokołów Podlaski, 2006, ISBN 83-920930-1-1, OCLC 133605574.
  9. ↑ Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński „Mazowsze, mały przewodnik” Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 243–244.
  10. ↑ ZSNR1 – Strona Główna [online], zsnr1.edu.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  11. ↑ Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego [online], zs2.sokolowpodl.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  12. ↑ JW Web Development, I Liceum Ogólnokształcące im. M. Skłodowskiej-Curie w Sokołowie Podl. – strona główna [online], www.liceum.sokolowpodl.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  13. ↑ Zespół Szkół Salezjańskich „Lux Sapientiae” w Sokołowie Podlaskim | [online], www.sdb.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  14. ↑ Ogiński patronem szkoły muzycznej w Sokołowie [online], zyciesokolowa.pl [dostęp 2018-12-03].
  15. ↑ SJA – Szkoła Języka Angielskiego w Sokołowie Podlaskim [online], www.sja.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  16. ↑ Strona główna – Szkoła językowa [online], jezykowecentrum.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  17. ↑ Gazeta Podlasia.
  18. ↑ WieściSokołowskie.pl – [online], www.wiescisokolowskie.pl [dostęp 2018-09-15].
  19. ↑ zyciesokolowa.pl.
  20. ↑ Telefony Podlaskie S.a. w Sokołowie Podlaskim. Automaty Samoinkasujące Dwukierunkowe - Budka Telefoniczna - Sokołów Podlaski [online], www.az-polska.com [dostęp 2022-10-22].
  21. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-18].
  22. ↑ BG Sokołów Podlaski [online], www.facebook.com [dostęp 2019-03-22] (pol.).
  23. ↑ Uchwała Nr XXXVIII/239/2005 Rady Miejskiej w Sokołowie Podlaski z dnia 25 października 2005 roku w sprawie nawiązania współpracy z Miastem Dubno na Ukrainie.
  24. ↑ Uchwała nr XIX/112/2004 Rady Miejskiej w Sokołowie Podlaskim z dnia 5 maja 2004 w sprawie nawiązania współpracy z Miastem Jekabpils w Republice Łotewskiej.
  25. ↑ Uchwała Nr VI/33/2011 z dnia 27 maja 2011 Rady Miejskiej w Sokołowie Podlaskim w sprawie nawiązania współpracy z Miastem Kotielniki w Federacji Rosyjskiej.

Bibliografia

edytuj
  • red. G. Ryżewski, Sokołów Podlaski, Dzieje miasta i okolic, Białystok-Sokołów Podlaski 2006 r., TVP

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sokołów_Podlaski&oldid=75500179”
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy