Rubel
Rubel (ros. рубль – rubl; biał. рубе́ль – rubiel) – nazwa waluty używanej obecnie w Federacji Rosyjskiej, we własnych odmianach na Białorusi i Naddniestrzu (oficjalnie część Mołdawii) oraz w nieuznawanych republikach: Abchazji i Osetii Południowej (oficjalnie części Gruzji), Doniecku i Ługańsku (oficjalnie części Ukrainy).
Historycznie była to waluta Rosji carskiej i jej terytoriów zależnych (m.in. w Królestwie Polskim), potem także w ZSRR i przejściowo w niepodległych Tadżykistanie i na Łotwie.
Od 1704 roku rubel dzieli się na 100 kopiejek. Jest to wynik reformy Piotra Wielkiego, która poprzez decymalizację uczyniła go pierwszą na świecie walutą opartą na systemie dziesiętnym[1]. Jako symbolu rubla rosyjskiego używa się znaku ₽[2].
Nazwa
Według jednej z wersji nazwa rubla pochodzi od rosyjskiego czasownika рубить (rubiť, por. rąbać) – tj. odcinać czy odrąbywać fragment srebrnej grzywny[3].
Historia rubla
Od średniowiecza do Rosji carskiej
Rubel jako jednostka monetarna znany był już od XIII w., początkowo w Nowogrodzie Wielkim, był odpowiednikiem grzywny (nowogrodzkiej) srebra, emitowanym w postaci srebrnych sztabek i odpowiadał 200 diengom. Później pozostał jedynie jako jednostka obrachunkowa, równa nadal 200 diengom, a od 1534 r. 100 kopiejkom. Dopiero Aleksy I Romanow wybił w 1654 r. monetę talarową o wartości rubla. Na stałe jako moneta pojawił się od 1704 r., w wyniku reformy pieniężnej Piotra Wielkiego. Kolejne reformy pieniężne przeprowadzano w latach: 1769, 1839–1843, 1897, 1922–1924, 1947, 1961, 1991, 1993 i 1998.
Po I wojnie światowej
Po zakończeniu wojny oddzielne waluty o nazwie „rubel” wprowadzone zostały m.in. w Armenii, Azerbejdżanie, Gruzji, Harbinie (dzisiejsze Chiny), na Łotwie, w Republice Dalekiego Wschodu, Turkiestanie.
Związek Radziecki
W Związku Radzieckim od 1922 r. używany był rubel radziecki (SUR). W 1964 r. wprowadzono rubel transferowy jako walutę rozliczeniową między krajami RWPG. M.in. w 1961 miała miejsce denominacja rubla w stosunku 10:1[4].
Lata 90. XX wieku
Po rozpadzie Związku Radzieckiego w niektórych byłych republikach radzieckich zostały wprowadzone waluty tymczasowe. Wśród nich dwie nosiły nazwę „rubel”:
- rubel łotewski (1992–1993),
- rubel tadżycki (1995–2000).
Współczesność
Obecnie w użyciu są:
- rubel rosyjski (od 1998 RUB, 1992–1997 RUR) – używany także w Abchazji, Osetii Południowej, Donieckiej Republice Ludowej i Ługańskiej Republice Ludowej
- rubel białoruski (od 2016 BYN, 2000–2016 – BYR, 1992–1999 – BYB),
- rubel naddniestrzański (od 1994, symbol PRB nie jest włączony do normy ISO 4217).
W Doniecku w 2014 roku planowano wprowadzić nową walutę, rubla noworosyjskiego[5][6]. Z planów tych zrezygnowano ostatecznie wprowadzając rubla rosyjskiego[7].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Historia narodowego rubla i kopiejki. [dostęp 2021-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-19)].
- ↑ Centralny Bank Rosji
- ↑ Кондратьев И. К. Седая старина Москвы. М., 1893. Po rosyjsku: Рубли были частями гривны или кусками серебра с зарубками, означавшими их вес. Каждая гривна разделялась на четыре части; название же рубль произошло от слова «рубить», потому что прут серебра в гривну весом разрубался на четыре части, которые и назывались рублями.
- ↑ ZAZ-965/965A, Avtolegendy SSSR Nr.17, De Agostini 2009, ISSN 2071-095X, s. 5 (ros.).
- ↑ Waluta pełna energii | Gazeta Polska Codziennie [online], gpcodziennie.pl [dostęp 2017-11-26].
- ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2017-11-26].
- ↑ ДНР перешла на плавающий курс рубля | ДАН [online], dan-news.info [dostęp 2017-11-26] (ros.).
Linki zewnętrzne
- Banknoty Rosji 1898-1917. republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-01)].
- Historia rubla – rubel sztabkowy
- Historia rubla – siła nabywcza XIX-XX w. w epoce Romanowów