Aleksander Narbut-Łuczyński

Aleksander Narbut-Łuczyński
	generał brygady
Data i miejsce urodzenia	28 lutego 1890 ; Skierniewice
Data i miejsce śmierci	25 lipca 1977 ; New Britain
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1946
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Polska Siła Zbrojna; Wojsko Polskie; Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	Dowództwo Okręgu Korpusu Nr V
Stanowiska	dowódca okręgu korpusu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka; II wojna światowa; kampania wrześniowa
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Manewry Wojska Polskiego we wrześniu 1938. – gen. bryg. Aleksander Narbutt-Łuczyński (trzyma mapę) w otoczeniu attaché wojskowych

Aleksander Jerzy Narbut-Łuczyński^[a] (ur. 28 lutego 1890 w Skierniewicach, zm. 25 lipca 1977 w New Britain) – generał brygady Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych. Odpowiedzialny za masakrę w Pińsku.

Życiorys

Urodził się w Skierniewicach, w ówczesnym mieście powiatowym guberni warszawskiej, w rodzinie Michała i Marii z Gajkowskich^[2]. W latach 1906–1911 uczył się w siedmioklasowej Szkole Realnej w Skierniewicach^[2]. Studiował filozofię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie skąd przeniósł się na wydział prawa w Liège. Działał w Polskich Drużynach Strzeleckich, od 1913 był komendantem II okręgu w Krakowie. Od sierpnia 1914 do lipca 1917 w Legionach Polskich, dowódca kompanii i batalionu w 5 i 6 pułku piechoty Legionów. 29 września 1914 został mianowany na stopień porucznika i 15 czerwca 1915 na stopień kapitana piechoty^[3]. Po kryzysie przysięgowym internowany w Beniaminowie. Sierpień – październik 1918 zastępca komendanta kursów oficerskich Polskiej Siły Zbrojnej. 1 listopada tego roku na czele oddziału 2 pułku piechoty przejął od Austriaków Twierdzę Dęblińską^[4].

Grudzień 1918 – lipiec 1920 organizator i dowódca 34 pułku piechoty. 22 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu pułkownika piechoty, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich^[5].

5 kwietnia 1919 roku, w Pińsku, z jego rozkazu podlegli mu żołnierze rozstrzelali 35 osób narodowości żydowskiej^[6].

W okresie lipiec – sierpień 1920 dowódca XVIII Brygady Piechoty, sierpień 1920 – listopad 1921 dowódca Grupy Operacyjnej, a potem 9 Dywizji Piechoty. We wrześniu 1921 został dowódcą 2 Dywizji Piechoty Legionów w Kielcach. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 73. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[7]. 1 grudnia 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, gen. dyw. Władysława Sikorskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 32. lokatą w korpusie generałów^[8]. 20 maja 1930 zwolniony został ze stanowiska dowódcy 2 DP Leg. i mianowany dowódcą Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie^[9].

Został osadnikiem wojskowym w kolonii Mikłaszowce, w powiecie grodzieńskim^[10].

W kampanii wrześniowej był dowódcą etapów Armii „Kraków”. Po kampanii wrześniowej internowany w Rumunii w obozie w Băile Herculane^[11]. Przedostał się do Francji. Styczeń – marzec 1940 generał do specjalnych poruczeń Ministra Spraw Wojskowych w Paryżu, marzec – czerwiec 1940 w rezerwie oficerskiej Naczelnego Wodza. W lipcu 1940, po ewakuacji do Anglii, został przydzielony do Stacji Zbornej Oficerów Rothesay. W lutym 1941 został członkiem Wojskowego Trybunału Orzekającego. Od czerwca 1942 do 1946 był przewodniczącym Centralnej Komisji Regulaminowej Polskich Sił Zbrojnych^[12].

Po demobilizacji osiadł w USA. Zmarł 25 lipca 1977 w New Britain, w stanie Connecticut^[13]. Został pochowany na cmentarzu przy Narodowym Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej w Doylestown^[13].

W okresie międzywojennym publikował na temat sztuki operacyjnej w „Bellonie”. Autor autobiograficznej książki wydanej w 1966 r. w Londynie U kresu wędrówki. Wspomnienia.

Od 1918 był mężem Natalii z Leskich h. Gończy (zm. 1982), z którą miał córkę Marię z męża Myszkowską (1921–2008) i syna Wojciecha (ur. 1924).

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1921)^[14]^[15]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (16 marca 1934)^[16]^[17]
Krzyż Niepodległości (20 stycznia 1931)^[18]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (27 grudnia 1924)^[19]
Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[14]
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 19 marca 1931^[20], 13 maja 1933^[21]^[22])
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[14]
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[14]
Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia^[23]
Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża I stopnia (1935)^[24]
Znak oficerski „Parasol”^[25]
Odznaka „Za wierną służbę”^[25]
Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)^[14]

Upamiętnienie

Skierniewice: ulica Narbut-Łuczyńskiego^[26]
Rybienko Leśne w Wyszkowie: tablica pamiątkowa przy dawnej willi Bellona^[27]

Uwagi

↑ Wojewoda krakowski zarządzeniem z 7 kwietnia 1933 zezwolił gen. bryg. Aleksandrowi Łuczyńskiemu na zmianę nazwiska rodowego „Łuczyński” na nazwisko „Narbut-Łuczyński”^[1].

Przypisy

↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 147.
↑ ^a ^b Stawecki 1994 ↓, s. 202.
↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 3.
↑ Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski podają, że dowodził twierdzą modlińską.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 29 maja 1920 roku, s. 383.
↑ Henry Morgenthau: Mission of The United States to Poland. 1919.
↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 20.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 730.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 199.
↑ Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 114. [dostęp 2015-04-05].
↑ Piotr Stawecki, Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i ich dalsze losy wojenne : cz. 2, [w:] Przegląd Historyczno-Wojskowy 15 (66)/3 (249) s. 93–94.
↑ Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 135.
↑ ^a ^b Stawecki 1994 ↓, s. 203.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 445–446.
↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2646 z 28 lutego 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 11 poz. 328
↑ M.P. z 1934 r. nr 64, poz. 96 „za zasługi na polu organizacji, wyszkolenia i administracji wojska”.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 9/1934, s. 105
↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ M.P. z 1924 r. nr 299, poz. 980 „za zasługi, położone dla Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie organizacji armji”.
↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
↑ M.P. z 1933 r. nr 110, poz. 139.
↑ Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 13, s. 291, 11 listopada 1933.
↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 286.
↑ Polski Czerwony Krzyż. Sprawozdanie za 1935. Warszawa: 1936, s. 11.
↑ ^a ^b Na podstawie fotografii [1].
↑ Narbuta-Łuczyńskiego Aleksandra, gen. Skierniewice, Ulica, 96-100 [online], Targeo.pl [dostęp 2024-02-26] .
↑ ElżbietaE. Szczuka ElżbietaE., Upamiętniono generała Aleksandra Narbut-Łuczyńskiego [online], Nowy Wyszkowiak, 24 października 2022 [dostęp 2024-02-26] .

Bibliografia

Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 445–446. [dostęp 2021-06-20].
Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A–Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.

[2] Wojewoda krakowski zarządzeniem z 7 kwietnia 1933 zezwolił gen. bryg. Aleksandrowi Łuczyńskiemu na zmianę nazwiska rodowego „Łuczyński” na nazwisko „Narbut-Łuczyński”^[1].

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_8_z_28_czerwca_1933_roku,_s._147-1] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 147.

[CITEREFStawecki1994202-3] Stawecki 1994 ↓, s. 202.

[CITEREFLista_starszeństwa19173-4] Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 3.

[5] Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski podają, że dowodził twierdzą modlińską.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_20_z_29_maja_1920_roku,_s._383-6] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 29 maja 1920 roku, s. 383.

[morg-7] Henry Morgenthau: Mission of The United States to Poland. 1919.

[CITEREFLista_starszeństwa192220-8] Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 20.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_131_z_17_grudnia_1924_roku,_s._730-9] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 730.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_11_z_18_czerwca_1930_roku,_s._199-10] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 199.

[11] Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 114. [dostęp 2015-04-05].

[12] Piotr Stawecki, Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i ich dalsze losy wojenne : cz. 2, [w:] Przegląd Historyczno-Wojskowy 15 (66)/3 (249) s. 93–94.

[CITEREFKryska-KarskiŻurakowski1991135-13] Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 135.

[CITEREFStawecki1994203-14] Stawecki 1994 ↓, s. 203.

[sl-15] Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 445–446.

[16] Dekret Wodza Naczelnego L. 2646 z 28 lutego 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 11 poz. 328

[17] M.P. z 1934 r. nr 64, poz. 96 „za zasługi na polu organizacji, wyszkolenia i administracji wojska”.

[dp34-18] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 9/1934, s. 105

[19] M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[20] M.P. z 1924 r. nr 299, poz. 980 „za zasługi, położone dla Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie organizacji armji”.

[21] M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.

[22] M.P. z 1933 r. nr 110, poz. 139.

[23] Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 13, s. 291, 11 listopada 1933.

[24] Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 286.

[25] Polski Czerwony Krzyż. Sprawozdanie za 1935. Warszawa: 1936, s. 11.

[:0-26] Na podstawie fotografii [1].

[Targeo-27] Narbuta-Łuczyńskiego Aleksandra, gen. Skierniewice, Ulica, 96-100 [online], Targeo.pl [dostęp 2024-02-26] .

[nowywyszkowiak-28] ElżbietaE. Szczuka ElżbietaE., Upamiętniono generała Aleksandra Narbut-Łuczyńskiego [online], Nowy Wyszkowiak, 24 października 2022 [dostęp 2024-02-26] .

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[1]