Historia Polski (Henryk Zieliński)
| Dane tekstu >>> | ||
| Autor | ||
| Tytuł | Historia Polski 1914-1939 | |
| Redaktor | Jan Stanisław Miś | |
| Wydawca | Zakład Narodowy im. Ossolińskich | |
| Data wyd. | 1982 | |
| Druk | Prasowe Zakłady Graficzne, Wrocław | |
| Miejsce wyd. | Wrocław | |
| ISBN | 83-04-00712-6 | |
| Źródło | Skany na Commons | |
| Inne | Cały tekst | |
| ||
| Indeks stron | ||
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| ||
|
HENRYK ZIELIŃSKI
HISTORIA
POLSKI
1914-1939
OSSOLINEUM
Historia Polski 1914-1939 |
- Wybuch wojny i pierwsze działania wojenne. Przesłanki dwóch „orientacji“ wśród polityków polskich (7). Naczelny Komitet Narodowy, Piłsudski, Legiony (11). Koncepcje Dmowskiego. Aktywiści, pasywiści (19). Przeciwko orientacjom na zaborców — orientacja na rewolucję (21). Niby-niepodległość, czyli akt 5 listopada 1916 r. (22). Grabież dobrze zorganizowana (26). Na drodze do umiędzynarodowienia sprawy polskiej. Rewolucja lutowa w Rosji (29). Wzrost aktywności politycznej społeczeństwa polskiego w 1917 r. (33) Rozczarowania aktywistów (35). W szeregach PPS i PSL „Wyzwolenie”. Plany „konsolidacyjne” (37). Ożywienie polityczne także w zaborze pruskim (39). W kręgu Rady Regencyjnej. Komitet Narodowy Polski w Paryżu (40). Rewolucja Październikowa i jej następstwa. Polacy w Rosji (41). Chełmszczyzna odstąpiona za zboże nacjonalistom ukraińskim (46). Państwa centralne u kresu sił (47). W społeczeństwie polskim u progu niepodległości (47).
- Ogólna charakterystyka sytuacji i najważniejsze zadania (50). Zaczątki polskiej władzy państwowej. Lubelski rząd Daszyńskiego (55). Władza oddana w ręce Piłsudskiego (57) Dwa oblicza rządu Moraczewskiego (58). Zjednoczenie partii rewolucyjnych w Komunistyczną Partię Robotniczą Polski (62). Chłopskie nadzieje i niepokoje. „Republika tarnobrzeska” (65). Mobilizacja sił prawicy: zamach na rząd Moraczewskiego i jego upadek (66). Podstawowy konflikt epoki a miejsce Polski w Europie (68). Rząd Paderewskiego i pierwsze wybory sejmowe (70). Polityka w wojsku, wojsko w polityce (73)· Dziedzictwo rządów zaborczych i okupacyjnych (74). Palące problemy wyżywienia i rolnictwa (79). Rady Delegatów Robotniczych. Kongres Zjednoczeniowy PPS (82). Reforma uchwalona większością jednego głosu (86). Polityka wyczekiwania i polityka faktów dokonanych. Powstanie wielkopolskie (88). „Sprawiedliwy wyrok” paryskiej konferencji pokojowej (92). „Argumenty pisane krwią” (94). Plebiscyt i trzecie powstanie śląskie (96). Koncepcje „federacyjne” i „inkorporacyjne” (102). Konflikty z Ukraińcami i Litwinami a problemy „kordonu sanitarnego” (105). Opinia publiczna w Polsce i Europie wobec wojny z Rosją Radziecką (106). Obawy Piłsudskiego. Rokowania w Mikaszewiczach (107) Stanowisko Rady Najwyższej Sprzymierzonych. Ugoda z Petlurą (109). Wyprawa kijowska — i odwrót (109). Najbardziej krytyczne dni. Rada Obrony Państwa (111). Zmiana nastrojów w społeczeństwie. Kontrofensywa polska znad Wieprza (113). Pokój ryski i następstwa wojny (114).
- Obszar, ludność, granice (116). Sytuacja w rolnictwie (117). Przemysł i komunikacja. Inflacja i jej następstwa (119). Podziały klasowo-warstwowe (122). Podziały narodowościowe i wyznaniowe (124). Ugrupowania i partie polityczne w pierwszych latach niepodległości ('126). Partie prawicy społecznej (127). Ruch ludowy (129). Ruch robotniczy (132). KPRP między I i II Zjazdem (134). Partie mniejszości narodowych (136).
- Sojusze z Francją i Rumunią (142). Konstytucja marcowa (142). Antagonizmy i sprzeczności (143). Wybory parlamentarne 1922 r. (144). Wybór i zabójstwo Gabriela Narutowicza — prezydenta Rzeczypospolitej (145). Nowy prezydent, nowy rząd (147). Pakt lanckoroński i rząd Chjeno-Piasta (148). Hiperinflacja. Masowe wystąpienia robotników krakowskich w listopadzie 1923 r. (149).
- Program Grabskiego, pierwsze kroki, nowa waluta (154). Trudności i przeszkody na drodze reform (156). Polsko-niemiecka wojna gospodarcza. Napięcia w stosunkach z W. M. Gdańskiem (151). Konkordat z Watykanem (158). Nowa ustawa o reformie rolnej (160). KPRP i ruch rewolucyjny po II Zjeździe (161). Słowiańskie mniejszości narodowe i polityka państwa wobec nich (164). Mniejszość niemiecka a dążenia rewizjonistyczne republiki weimarskiej (169). Polska, Czechosłowacja, Związek Radziecki wobec niemieckiej ofensywy dyplomatycznej. Konferencja w Locarno (174).
- Rząd Aleksandra Skrzyńskiego. Problem organizacji najwyższych władz wojskowych (178). Nowe trudności gospodarcze i komplikacje polityczne w sejmie (180). Wojsko w akcji. „Rewolucja bez rewolucyjnych konsekwencji” (183). Zamieszanie i rozczarowanie na lewicy, otwarcie ku prawicy (180). Kapitały obce. Rządy pomajowe a monopole i kartele (189). Dobra koniunktura. Budowa Gdyni (191). Dywersja i szykany wobec przeciwników politycznych (196). Pierwsze wybory pod sanacyjną kontrolą (198). Nowe ataki Piłsudskiego na sejm (199). Na arenie międzynarodowej po Locarno (200).
- Pierwszy „rząd pułkowników” (202). Powstanie Centrolewu (203). Kryzys i bezrobocie (204). „Nożyce cen” i „ludzie zbędni” na wsi (207). Krakowski Kongres Centrolewu, Brześć i „wybory brzeskie” 1930 r. (209). Mechanizmy i cele dyktatury (213). Drogi i bezdroża działań opozycji antysanacyjnej (215). Zjednoczenie stronnictw ludowych (217). Na rewolucyjnym skrzydle ruchu ludowego (219). Trudne lata w KPP (220). Nowa fala i nowy charakter ruchów strajkowych w mieście i na wsi (224).
- Zwycięstwo hitleryzmu w Niemczech (228). Ministra Becka polityka „równowagi” między Berlinem i Moskwą (231). Nowe konflikty w Gdańsku. „Wojna prewencyjna”? (232). Polsko-niemiecka deklaracja o nieagresji (232). Polityczna i wojskowa ekspansja faszyzmu w Europie i świecie (234). VII Kongres Międzynarodówki Komunistycznej — nowy etap walki ruchu rewolucyjnego z faszyzmem (245). Wygasanie kryzysu w Polsce (247). Kroki ku totalitaryzacji. Konstytucja kwietniowa 1935 r. (242). Śmierć Piłsudskiego. „Dekompozycja“ w obozie rządzącym (245). Ponowny przypływ ruchów strajkowych. Wielki strajk chłopski I937 r. (248). Trudna walka KPP o utworzenie antyfaszystowskiego frontu ludowego (250). Na pozycjach Centroprawicy: od „Frontu Morges” po Obóz Narodowo-Radykalny (252). Przegrupowania w obozie sanacyjnym: powstanie Obozu Zjednoczenia Narodowego (253). W obliczu narastającej groźby agresji hitlerowskiej (255). Problemy mniejszościowe w stosunkach polsko-niemieckich (255). Ciąg dalszy polityki „appeasementu”: sprawa Austrii, Litwy, Kłajpedy (257). Polityka „monachijska” i polityka Becka a prowokacje hitlerowskie w Czechosłowacji (258). Polska — następna ofiara agresji (261). Położenie gospodarcze Polski: zmiany na lepsze (263). W polityce mniejszościowej — twarda linia (267). W polityce wewnętrznej — uspokojenie (270). Rozwiązanie KPP (271). W obliczu bezpośredniego zagrożenia hitlerowskiego. Gwarancje brytyjskie dla Polski (272). Fiasko ostatniej próby ratowania pokoju (276). Nieustępliwość Polski — prowokacje i ultimatum Hitlera (277). Dysproporcja sił (280).
- Podziały i dysproporcje (282). Położenie i życie robotników (285). Problemy mniejszościowe w klasie robotniczej (286). Uwarstwienie i hierarchia w łonie klasy robotniczej (287). Ogólny rozwój gospodarczy kraju a warunki bytu robotników (288). Budżet rodziny robotniczej a minimum egzystencji; los bezrobotnych (291). Na drodze ku polepszeniu (293). Mieszkanie, zdrowie, wyżywienie, oświata w rodzinie robotniczej (295). Trudna droga do awansu społecznego i kulturalnego (299). Chłopi (300). Rozwarstwienie chłopskiego ubóstwa (300). Kilka uwag o chłopskim stylu życia, mentalności i obyczajowości (302). Zdrowie i higiena na wsi (306). Wąskie ścieżki dostępu do oświaty, kultury, awansu społecznego (307)· „Chłopskie” i „pańskie” w chłopskiej świadomości (310). Chłop a miasto, inteligencja, urząd, Kościół (312). Stare i młode pokolenie chłopów (314). W kręgu drobnomieszczaństwa (316). Miejsce i rola inteligencji (320). Tak zwane sfery gospodarcze, ziemiaństwo, arystokracja (327).
- Przesłanki rozwoju kultury masowej (331). Oświata powszechna (332). Walka o charakter i oblicze ideowo-polityczne szkoły (335). Szkoła średnia, reforma „jędrzejewiczowska“ (336). Szkolnictwo wyższe (335). Prasa i czasopiśmiennictwo — tendencje rozwojowe (340). Orientacje ideowo-polityczne prasy polskiej (342). Rządy sanacyjne a wolność prasy (343). Prasa klerykalna i dewocyjna (345). Nierówne siły w prasowej konfrontacji (348). Czasopiśmiennictwo społeczno-kulturalne (350). „Boyszewickie” „Wiadomości Literackie” (353) Czasopisma prawicowo-nacjonalistyczne (354). W kręgu czasopism antyfaszystowskich (355). Czasopisma teoretyczno-polityczne (358). O niektórych czasopismach masowych (359). „Rynek czytelniczy” prasy i książki (361). Nowy instrument umasowienia kultury — radiofonia (305).
|
HENRYK ZIELIŃSKI
HISTORIA
POLSKI
1914-1939
 OSSOLINEUM
|
Henryk Zieliński urodził się w 1920 r. w Szembruczku k. Grudziądza. Dzieciństwo i lata szkolne upłynęły mu w atmosferze towarzyszącej działalności patriotycznej Polaków zamieszkujących pogranicze polsko-niemieckie, którą poznawał zarówno w domu, jak i w szkole (ojciec był nauczycielem w polskiej szkole, wuj zaś, ks. Bolesław Domański, był prezesem Związku Polaków w Niemczech).
Po zdaniu matury w 1938 r. w Grudziądzu rozpoczął służbę wojskową w tamtejszym 64 Pułku Piechoty, a w rok później w czasie kampanii wrześniowej jako plutonowy podchorąży znalazł się na pierwszej linii frontu. Ranny w bitwie nad Bzurą dostał się do niewoli, spędzając niemal całą wojnę w niemieckich obozach jenieckich. Na początku 1944 r. po zwolnieniu z obozu przyjechał do Krakowa, gdzie rozpoczął studia na tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim, które kontynuował po wojnie pod kierunkiem prof. Józefa Feldmana i prof. Kazimierza Piwarskiego. W lutym 1948 r. uzyskał dyplom magistra historii. Od 15 II 1949 r. na wniosek prof. Karola Maleczyńskiego został zatrudniony w charakterze starszego asystenta na Uniwersytecie Wrocławskim. Z uczelnią tą związał swe losy na trwałe: w 1951 r. uzyskał tytuł doktora, w 1955 r. został powołany na stanowisko docenta, w grudniu 1962 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w styczniu 1971 r. profesora zwyczajnego. W latach 1970-1972 był profesorem Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Prof. Henryk Zieliński należał do tych historyków, których zainteresowania badawcze kształtowały się w dużym stopniu pod wpływem własnych doświadczeń życiowych. Pierwsze zainteresowania naukowe H. Zielińskiego ogniskowały się wokół losów Polaków mieszkających na obszarach historycznie polskich, przez kilka pokoleń walczących z germanizacją, którzy po I wojnie światowej przeżyli gorycz zawodu swych największych nadziei, zmuszonych decyzjami wersalskimi do pogodzenia się z losem poddanych obcemu panowaniu. Wśród bodźców skłaniających Henryka Zielińskiego do zajęcia się dziejami II Rzeczypospolitej były także własne przeżycia. Obserwowane oczami 19-latka tragiczne dni wrześniowe głęboko wryły się w pamięć, skłaniały do refleksji i do szukania poprzez badania historyczne odpowiedzi na pytania: czy można było ich uniknąć i czy politycy kierujący nawą państwową właściwie nią sterowali.
Ostatnio prof. Zieliński zainteresował się szczególnie polską myślą polityczną XIX i XX w., występując z inicjatywą podjęcia gruntownych badań myśli politycznej naszego narodu, które poprzez szereg prac monograficznych posłużyłyby do opracowania pełnej syntezy historii tej myśli, wypełniając w ten sposób istniejącą lukę w naszej historiografii. Inicjatywa Profesora zaowocowała w postaci serii wydawniczej „Polska myśl polityczna XIX i XX w.”, której cztery tomy ukazały się w latach 1975-1980 pod jego redakcją (tom V znajduje się w druku).
Nagła śmierć w nie wyjaśnionych okolicznościach prof. Henryka Zielińskiego 6 III 1981 r. nie pozwoliła mu podjąć pracy nad korektą niniejszej książki i wprowadzić zapowiedzianych uzupełnień, które umożliwiała zmieniona sytuacja po Sierpniu 1980 r.
|
Dodatkowe informacje o autorach i źródle znajdują się na stronie dyskusji.
Udziela się zgody na kopiowanie, dystrybucję i/lub modyfikację tego tekstu na warunkach licencji GNU Free Documentation License w wersji 1.2 lub nowszej, opublikowanej przez Free Software Foundation.
Kopia tekstu licencji umieszczona została pod hasłem GFDL. Dostepne jest również jej polskie tłumaczenie.