Yuhanna
| Havari Aziz Yuhanna[1] | |
|---|---|
 | |
| Havari | |
| Doğum | ~ 6 MS Bethsaida, Yahudiye, Roma İmparatorluğu |
| Ölüm | ~ 100 Ephesus, Asya, Roma İmparatorluğu |
| Kutsayanlar | Hristiyanlık |
| Yortu | 27 Aralık (Roma Katolik, Anglikan) 26 Eylül (Ortodoks) |
| Simge | Kitap, kadehte bir yılan, kazan, kartal |
| Koruyucu aziz | Aşk, bağlılık, arkadaşlıklar, yazarlar, kitapçılar, yanık kurbanları, zehir kurbanları, galericiler, editörler, kâğıt imalatçıları, yayımcılar, katipler, alimler, teologlar |
Yuhanna (Yunanca: Ἰωάννης υἱὸς (ya da ὁ) τοῦ Ζεβεδαίου, Latince: Iohannes Zebedaei), Hristiyanlık inancına göre İsa'nın 12 havarisinden biridir. Aslen Yahudi olan Yuhanna'nın, Yuhanna İncili'nin yazarı olduğu düşünülmektedir. Bu kitap dışında, Yuhanna'nın 1., 2. ve 3. mektupları ve Vahiy (Yuhanna'nın Vahyi), Yuhanna'nın kaleme aldığına inanılan Yeni Antlaşma kitaplarındandır. Zebedi'nin oğlu olduğu bilinen Yuhanna'nın Efes'te öldüğüne inanılıyor.
Sevilen havari
[değiştir | kaynağı değiştir]Yuhanna İncili'nde ismen verilmese de İsa'nın sevdiği bir öğrenciden bahsedilir. (Yuhanna 13:23, 19:26, 21:20) İncilin sonunda bu sevilen öğrencinin incilin yazarı olduğu bildirilir. (Yuhanna 21:20) Ancak incilin sevilen havariyi ismen belirtmemesinden ötürü İncil yazarı Yuhanna'nın bu sevilen öğrenci olup olmadığı tartışmalıdır.[2]
Yeni Ahit'te Yuhanna
[değiştir | kaynağı değiştir]Havari Yuhanna, Zebedi'nin oğlu ve Yakup'un Kardeşidir. Kilise geleneğine göre anneleri Salome'ydi. Ayrıca Salome, İsa'nın annesi olan Meryem'in kardeşi, yani İsa'nın teyzesidir. Bu da Yuhanna'yı ve Yakup'u İsa'nın kuzenleri olduğu anlamına gelir.
Yuhanna Yahya'nın ilk öğrencisiydi. Ayrıca "John 1: 35-39" ayetlerinde adı geçen, Yahya'nın İsa'yı "Tanrı Kuzusu" olarak belirtmesinden sonra İsa'yı takip eden ve onunla bir gün geçiren iki öğrenciden biridir. (Diğer öğrenci de Andreas'dır.)
Zebedi ve iki oğlu Taberiye Gölü'nde balık tutarlardı. Ardından İsa Petrus, Andreas ve Zebedi'nin iki oğlunu kendine inanmaya çağırdı. Yuhanna ve Yakup 12 havariler arasındadır. İsa'nın bu kardeşlere "Boanerges" (Şimşeğin Oğulları) diye hitap ettiği bilinir. Bir İncil öyküsü, kardeşlerin, misafirperver olmayan bir Sâmirî kasabasını kutsal ateşle yakmak istediklerini, ancak İsa'nın onları bu istekleri için azarladığını anlatır. Yuhanna kardeşi Yakup'un şehitliğinden sonra bir dönem daha yaşamıştır. Ayrıca Yakup, Hristiyanlık adına şehit olan ilk havaridir.
Başka kaynaklarda
[değiştir | kaynağı değiştir]Petrus, Yuhanna ve Yakup Jarius'un kızının iyileştirilmesine şahit olan havarilerdi. Ayrıca üçü de İsa'nın başkalaşımı'na ve bahçedeki ızdıraba da diğer bütün havarilerden daha yakın şahit olmuşlardı. Bu üçlü bazı kişiler tarafından İsa'ya en yakın üç havari olarak tanımlanır.
İsa şehre gidip Son Akşam Yemeği'nin hazırlıklarını yapmaları için sadece Petrus'u ve Yuhanna'yı görevlendirmiştir. Yemekte "İsa'nın sevdiği havarisi" (Yuhanna) yanına oturmuştur. Yemek yerken Yuhanna İsa'ya yaslandı ve onun omzuna kafasını koymuştur. Tutuklandıktan sonra Petrus ve Yuhanna, İsa'yı Yüksek Rahip Caiaphas'ın sarayına kadar takip etmiştir.
Havariler arasında yalnız Yuhanna, mür taşıyanların ve diğer birçok kadının yanında, Golgota'da haçın dibinde İsa'nın yakınında kaldı. İsa'nın çarmıhtan verdiği talimat üzerine Yuhanna, İsa'nın annesi Meryem'i İsa'nın son mirası olarak kendi koruması altına aldı. İsa'nın Yükselişinden ve Kutsal Ruh'un Hamsin Yortusu'nda inişinin ardından Yuhanna, Petrus ile birlikte kilisenin kuruluşunda ve rehberliğinde önemli bir rol oynadı.
Yuhanna Yahudiye ve çevresinde kalırken diğer havariler Havariler Konseyi için Kudüs'e döndüler (yaklaşık MS 51). Pavlus, Galatya'daki düşmanlarına karşı çıkarken, Yuhanna'nın, Peter ve Adaletli James ile birlikte açıkça "kilisenin temel sütunları" olarak anıldığını hatırlıyor ve Apostolik bir müjdeyi Yahudi Hukuku'ndan muaf olarak duyurduğunun kabulüne atıfta bulunuyor. Bu üçlü, Kudüs'teki Mesih cemaatinin en önde gelen adamlarıydı.
Sanat galerisi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Havari Yuhanna
-
Kells Kitabı'ndan bir portre ~800 -
-
Havari Yuhanna ve Aziz Francis, El Greco tarafından ~1600-1614 -
Aziz Yuhanna'nın şehit edilişi - Winkler Epitaph Ustası
-
Yuhanna ve İsa, Valentin de Boulogne -
St. John the Evangelist in meditation - Simone Cantarini (1612-1648), Bologna -
Saint John and the Poisoned Cup - El Greco ~1610-1614 -
Son Akşam Yemeği, Bilinmeyen ressam
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Saint John the Apostle". Encyclopedia Britannica. 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2016.
- ^ Karl Wilhelm Niebuhr, Grundinformation Neues Testament, 2003.
 | Hristiyanlık ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Bir biyografi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |