kh®¡á°£

jÄÊš: v°.V.kh¡f« k¡fS¡F ït®fis¥ g‰¿ bjÇahJ. áãI (khnthÆ°£)

mik¥ghdJ t‹Kiw elto¡iffSl‹ ga§fu
thj¤ijí« bfh©ljhF«. mt®fSl‹ â£l¤ijí«,
j¤Jth®¤j ÃiyÆidí« gh®¡F«nghJ mt®fŸ
ga§futhj mik¥ghfnt fhz Koí«. ï¤jifa
‘khnthÆr«’ ga§futhjkhdJ #dehaf¥ nghuh£l¤â‰F«, ïlJrhÇ
muh#f¤â‰fhd xU gƉá ïa¡f§fS¡F« Ô§fhdjhF«. ï¡ f£áÆid kh®¡á°£
f«ôÅ°£ f£á muáaš k‰W« j¤Jth®¤j ßâahf
vâ®bfhŸS«.
Ú©l j¤Jth®¤j Éthj§fS¡F ã‹dnu 1964š
kh®¡á°£ f«ôÅ°£ f£á cUthdJ. m¤Jl‹ xU òâa
mÅš ã°th° f£á â£l¤ijí« cUth¡»aJ. Ó®âU¤j thj« k‰W«
âU¤jšthj¤â‰F vâuhd nghuh£l¤âš FW»a thjK«,
mâÔÉu ïlJrhÇ ngh¡F« ï¡fhy§fËš K‹D¡F tªjd.
mªj M©LfËš ehL KGtJ« F¿¥ghf, nk‰F t§f¤âš
nk‰F t§f¤â‹ áy gFâfËš khnthÆ°£ FG¡fË‹ k¡fŸ Énuhj MS« f£á¡F vâuhf bghJk¡fŸ
elto¡iffis rÛg fhykhf¡ fhz Ko»wJ. ga§fu btF©ld®. F¿¥ghf nk‰F t§f¤âš btF#d vG¢áahš
bfhiyfŸ k‰W« btoF©L å¢R elto¡iffŸ _y« miymiyahd ïa¡f§fis fhz KoªjJ.
j§fË‹ ÛJ ftd¤ij âU¥g ïªj mik¥ò KaY»wJ. 1967š I¡»a K‹d murh§f« mika¥bg‰wj‰F¥
Õfh® k‰W« #h®f©£ khÃy§fisbah£oíŸs nk‰F ãwF Ãy¥ nghuh£l¤Jl‹, bjhÊyhs®fŸ, k¤âa ju
khÃy¤â‹ všiynahu bjhiyöu¥ gFâfis j§fsJ CÊa®fŸ, khzt®fŸ, ïisP®fŸ, vd mid¤J
js§fshf cUth¡f Ka‰á¤J tU»wh®fŸ. ïnjngh‹nw, ju¥ghÇ‹ nghuh£l§fS« nkY« mâfǤjd. e¡ršghÇ
khÃy¤â‹ xU áy kht£l§fËY« fhÿ‹w t£lhu¤âš Ãy¤â‰fhd nghuh£l¤ij el¤j¥g£L
ÉU«ò»wh®fŸ. gh‹Fuh, òUËah, nk‰F Ĥdh¥ó® mj‹ _ykhf khÃy mâfhu¤ij¥ ão¥gJ vd xUgFâ
kht£l§fËš kh®¡á°£ f«ôÅ°£ f£áÆ‹ ÉtrhÆfŸ ïa¡f« âu£Ltâš ïw§»aJ. 1969 nk khj¤âš
jiyt®fisí«, K‹d CÊa®fisí« khnthÆ°£ áãI(v«vš) Mu«ã¡f¥g£lJ. ÉLjiybg‰w k©ly§
M£fshš gLbfhiy brŒa¥gLtij Ãaha¥gL¤Jtj‹ fis cUth¡FtJ« 1970 fË‹ g¤jh©L fhy¤ij
_y« xU ãÇî Ûoah ÃWtd§fŸ ït®fS¡F ÉLjiy¡fhd g¤jh©L fhykhf kh‰WtJ vd neh¡fkhf
C¡fkË¡»‹wd. m¿É¤J ïw§»aJ. ïj‹ Äf¥ ãujhd jh¡FjY¡F
áãI(v«.vš), k¡fŸ í¤j¡FG, khnthÆ°£ f«ôÅ°£ áãI(v«) ia¤jh‹ nj®ªbjL¤jJ. áãI(v«)I
br‹l®, e¡riy£ FGÉ‹ ïU ãÇîfŸ M»ad x‹whf¢ bghW¤jtiuÆš, MS« fh§»u° f£á k‰W« e¡riy£L
nr®ªJ 2004« M©L br¥l«g® 21 m‹W áãI (khntÆ°£) fË‹ neuo¤ jh¡Fjšfis rªâ¤J¡bfh©nl muáaš
v‹w xU òâa f£áÆid mik¤jd®. Mªâu¥ ãunjr«, j¤Jth®¤j¥ nghuh£l¤ij el¤j nt©oa fodkhd
xÇrh, r¤â°f®, Õfh® k‰W« #h®f©£ khÃy§fË‹ gÂÆid kh®¡á°£ f£á nk‰bfh©lJ.
nj®ªbjL¡f¥g£l gFâfËš elto¡iffËš <Lg£L Jt¡f¥g£l Iªjh©L fhy¤â‰FŸnsna e¡riy£
tU»wh®fŸ. ïufáa KiwÆyhd ït®fSila muáaš ïa¡f« ãsî©lJ. e¡[iy£LfŸ v©z‰w áW áW
gh®it, elto¡iffË‹ fhuzkhf bgU«gh‹ikahd
1 2
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

FG¡fshf¥ ãǪjd®. ãsî« mâš Û©L« ãsî ãÇ£oZ ïªâahÉš òu£áfu Ãiyik ïUªjjhfî«,
V‰gLtJkhdJ »£l¤j£l K¥gjh©LfS¡F« nkyhf f«ôÅ°£LfŸ fh£o¡ bfhL¤JÉ£ljhš kh‰w«
elªjJ. ï¤jifa ÃiyÆš Mªâu¥ ãunjr¤âš jL¡f¥g£ljhfî« vGâ e«ik e«g¢ brhš»wh®fŸ. ïj‹
bfh©l¥gŸË Ójhuhikah jiyikÆš k¡fŸ í¤j FG _y« ïªâahÉš cUthd f«ôÅr ïa¡f¤â‹ gFâahf
(Peoples War Group) Jt§f¥g£lJ. e¡riy£ jiyt® rhU jh§fŸ ïšiy v‹gij ãufld¥gL¤â Ra%g¤ij
k#]«jhÇ‹ ghijna v§fŸ ghij vd KH§»d®. rhU btË¢r« ngh£L fh£o É£lh®fŸ vdyh«.
k#]«jhU¡F vâuhd FGÉ‹ jiyt®fshd fidŒ ïªj x‹nw mt®fË‹ gh®it vªjsɉF
r£l®Í, mKšah br‹, rªâunrf® jh° M»nah® bjËÉšyhjJ v‹gij òǪJ bfhŸs Koí«
jiyikÆš khnthÆ°£ f«ôÅ°£ br‹l® (MCC) v‹w
mik¥ig cUth¡»d®. òâajhf cUthd áãI vjid ‘khnthÆr«’ vd miH¡»wh®fŸ?
(khnthÆ°£) f£áahdJ r£l®Í, k#]«jh® M»a ïUgjh« ü‰wh©o‹ jiyáwªj òu£áfu¤ jiyt®fËš
ïUtiuí« kf¤jhd jiyt®fŸ vdî« mt®fisna khnrJ§ xUtuhth® v‹gâš vªjÉjkhd rªnjfKÄšiy.
jh§fŸ kâ¡F« jiyt®fshfî« nj®ªbjL¤J¡ ïtÇ‹ jiyikÆ‹ Ñœ jh‹ Ód f«ôÅ°£ f£á Äfî«
bfh©ld®. j‰nghJ ït®fŸ midtU« x‹W nr®ª ã‹j§»a mªj eh£oš k¡fis¤ âu£o #dehaf¥
JŸsJ jÉ®¡fÉayhj Ãiy v‹whY«, ït®fSila 1980 òu£áia el¤â nrhrÈr¤ij¡ f£L« g Jt§f¥g£lJ.
Kjš 2000 ïWâ tiuÆyhd fhy¤âš ït®fS¡FŸ òâa #dehaf« mšyJ k¡fŸ #dehaf« v‹gJ
v›thW xUt® ÛJ xUt® bjhL¡f¥g£l jh¡FjšfS«, bjhÊyhs®fŸ, ÉtrhÆfŸ x‰WikÆ‹ mo¥gilÆš
mjdhš ïU g¡f§fËY« V‰g£l njŒití« Mtz§fË #dehaf¤â‰F« nrhrÈr òu£á¡F« ïilna ïiz¥ig
ÈUªJ fhz Ko»wJ. cUth¡FtjhF«. Ód¥ òu£áÆ‹ bt›ntwhd f£l§fË‹
áãI (khnthÆ°£) -‹ tiuî¤ â£l« ïªâa f«ôÅ°£ ts®¢áÆ‹nghJ« Ód¤ j‹ik¡nf‰w kh®¡ár«,
ïa¡f¤â‹ khbgU« ghu«gÇa¤ij nfty¥gL¤â byÅÅr¤ij Énrõkhd KiwÆš bt‰¿fukhf
F¿¥g£L tU»wJ. ïij¥ bghW¤jsÉš M®v°v°Ì‹ mKyh¡»dh®. F¿¥ghf kh®¡á‹ bghUŸKjšthj¤â‹
ãu¢rhu¤Jl‹ ït®fŸ x‹W nrU»wh®fŸ. ïªâahÉš mo¥gilÆš MŒÉid És¡»í« Ód f«ôÅ°£ f£áÆ‹
óuz Rjªâu¤â‰fhd nfhÇ¡ifÆid KjÈš K‹ it¤jJ cjÉnahL«, Ód¥ òu£áÆ‹ x›bthU f£l§fË‹ nghJ«
f«ôÅ°£LfŸ jh‹ v‹gij kwªJÉ£lh®fŸ. Rjªâu¤ rÇahd ÃiyÆid khnth nk‰bfh©lh®.
â‰fhd nfhÇ¡ifÆ‹ nghnj r_f- bghUshjhu¤â‰fhd ‘K‹nd‰w¤ij neh¡» khbgU« ghŒ¢rÈš‘ V‰g£l
cŸsl¡f¤Jl‹ f«ôÅ°£ ïa¡f« nghuhoaJ. nkY« jtWfis V‰W¡bfh©l nghâY« Tl ÓdhÉ‹
k¡fŸ bgUªâuËÈUªJ btF#d js¤ij f£LtâY« nrhrÈr¤ij f£lik¥ò vD« fLikahd gÂÆš
f«ôÅ°£LfŸ ÔÉukhf <Lg£ld®. ïj‹ fhuzkhf K‹tÇirÆš khnth ïUªjh®.
f«ôÅ°£ ïa¡f« fLikahd ml¡FKiwfS¡F
cŸshdJ. Ûu£, fh‹ó®, k‰W« bgõht® ngh‹w ‘khnthÆr«’ v‹whš v‹d?
râtH¡FfS« bjhl®¢áahf ãÇ£oZ M£áahs®fŸ mJ cŸneh¡f« kȪj KGikahf, jtwhd nfh£ghlhF«.
f«ôÅ°£LfŸ nkš Rk¤âd®. nkY« ïªâahÉš kh®¡á[« - byÅÅr« v‹w khbgU« j¤Jt ts®¢á¥
Vfhâg¤âa v⮥ò ïa¡f¤ij f£LtâY« K‹d ghijÆÈUªJ, khnthÉ‹, nfh£gh£ilí«, eil
gilahf f«ôÅ°£ f£á âfœªjJ. Kiwiaí« jÅahf¥ ãǤbjL¡F« Ka‰áahF«.
3 4
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

“khnthÆr«” v‹w brhš Ód¡f«ôÅ°£ f£áia Ód f«ôÅ°£ f£áÆ‹ bghJ¢brayhsuhf È‹ ïUªj

v⮥gt®fŸ ga‹gL¤J« brhš. “°lhÈÅr«” v‹w fhy¤âš khnthÉ‹ nfh£ghLfis j¤Jt§fshf
brhšiy ïnj msî vŸË eifahl ga‹gL¤âa ó®Rth órid¡ F¿ajhf M¡f¥g£lJ. khnthÉ‹ Ñœ ïUªj
kh®¡áa MŒths®fË‹ brhš. k¤âa¡FG È‹id mtUila elto¡iffS¡fhf ã‹d®
È‹ ãahnth fh§»u° v‹W miH¡f¥gL« mšyJ Ód Ék®rd« brŒjJ. Ód k¡fŸ Foauá‹ 30tJ M©L
f«ôÅ°£ f£áÆ‹ 9tJ fh§»u° ( 1969 V¥uš) ÉHhÉ‹nghJ, Ód f«ôÅ°£ f£áÆ‹ Jiz¤ jiyt®
khnthÆ°£L¡fË‹ ciufšyhF«. VbdÅš mªj khehL kh®õš Íahŧ jdJ Jt¡fîiuÆš 9tJ f£á fh§»uá‹
kh®¡áa« - byÅÅa« k‰W« kh-nr-J§ áªjid el¤ijÆid fLikahf jh¡»aâÈUªJ cWâ¥gL¤j
M»at‰iwna Ód f«ôÅ°£ f£á jdJ j¤Jth®¤j Ko»wJ. Ód¥ òu£áÆš kh®¡áa - byÅÅa¤â‹
k‰W« tÊfh£o, mo¥gilahf e«ò»wJ vd ts®¢áí« mKyh¡fK«, kh-nr-J§ áªjidahfnt
ãufld¥gL¤âaJ. khnth òfœ ghoa È‹ãah Tl ïUªjd vd ïu©ilí« x‹nwhL x‹iw ïiz¤nj Ód¡
khnthÆr« v‹w th®¤ijia¥ ga‹gL¤jÉšiy. mt® f«ôÅ°£ f£áí«, Ód k¡fS« gh®¤jd® vd kh®õš
khnthÉ‹ áªjid v‹W jh‹ F¿¥ã£lij òǪJ bjÇɤjh®. nkY« mt® F¿¥ãL«nghJ, kh-nr-J§
bfhŸs nt©L«. áªjid v‹gJ khntÉ‹ jÅ¥g£l jahÇ¥gšy mJ
kh-nr-J§ áªjid g‰¿ Ód¡f«ôÅ°£ f£á ÓdhÉ‹ 50 M©L fhy òu£áfu nghuh£l mDgt¤â‹
És¡F»wnghJ; “ÓdhÉ‹ vjh®¤j Ãiy¡F«, Ód¥ bjËÉÈUªJ« nkY« Ód f«ôÅ°£ f£áÆ‹bghJthd
òu£áÆ‹ eilKiw¡F« kh®¡á[« - byÅÅr« v‹w mDgt bjËÉÈUªJ« cUthdjhF« v‹»wh®.
bghJthd nfh£gh£ilí« nfh£ghL ßâahf ïiz¡»w fyh¢rhu¥ òu£á elªj bghGJ, mt®fŸ,
áªjid” v‹W F¿¥ãL»wJ. všyht‰iwí« jiyÑHh¡»¥ gh®¤jh®fŸ; vjh®¤j¤ijí«,
ïJ xU jtwhd nfh£gh£il mo¥gilahf bfh©l kd¥ãuâgÈ¥igí«, jiy ÑHhf¥ gh®¤jh®fŸ. mjhtJ
fU¤jhF«. Vfhâg¤âa« mʪJ nrhrÈr« cyfshÉa vjh®¤j¤ij kd¥ãuâgÈ¥ghfî«, kd¥ ãuâgÈ¥ig
KiwÆš guÉÉ£l xU rfh¥j¤â‹ kh®¡á[ - byÅÅrkhf, vjh®¤jkhfî« gh®¤jh®fŸ.
khnthÉ‹ áªjidia á¤jÇ¡f¥gL»wJ. mnjnghš, fU¤J Kjšthj¤ijí«, ahªâßf bghUŸ
c©ikÆš, ïªj rfh¥j« Vfhâg¤âa« mʪJ, Kjš thj¤ijí«, ïa¡f ïayhfî«, bghUŸ
nrhrÈr« cyfsÉš guî« rfh¥j« v‹gJ rÇahd Kjšthjkhfî« á¤jǤjd®. tuyh‰W¡ fU¤J Kjš
kâ¥Õlšy. nkY«, Ód nrhrÈr îkhz mDgt§fis j¤Jt¤ij, tuyh‰W bghUŸ Kjš thj¡fU¤jhf
cyf¤â‹ ÛJ â¡»w ï‹bdhU Ka‰áiaí« ïJ á¤jǤjd®. mt®fsJ nfL bf£l nghÈ nrhrÈr¤ij,
brŒjJ. ÉŠPhd nrhrÈrkhf e«git¡f Ka‰á¤jd®.
c©ikÆš ï«khâahd Ka‰áfŸ khnthÉ‹ brhªj 11tJ k¤âa¡ fÄ£oÆ‹ 6tJ Énrr¡ T£l« kh-nr -
áªjidfisí«, mtUila brašgh£o‹ Äfî« J§ áªjid g‰¿ F¿¥ãLtjhtJ f£áÆ‹ j¤Jth®¤j
F¿¥ãl¤j¡f m«r§fisí« kW¥gjhF«. kh®¡áa – tÊfh£LjnyhL f£áÆ‹ T£L¥nghuh£l« Ód k¡fŸ
byÅÅa¤ij khnth jdJ áªjidahY«, eil _ykhf cUthdjhF«. nkY« kh®¡áa« -byÅÅa« v‹w
KiwahY« ârakhf nkY« ca®¤âdh®. Mdhš r®tnjr nfh£gh£o‰F« Ód¥ òu£áÆ‹ °öydkhd
mnjrka« kh®¡áa« - byÅÅa¤ij mtuJ áªjidahš eilKiw¡F« kh-nr-J§ áªjid ïiz¥ò bfh©ljhF«.
xU KGikahd òâa f£l¤â‰F bfh©L br‹wh® v‹W kh-nr-J§ áªjidia bghJikgL¤Jtij ïªj Mtz«
brhštJ rÇahdjhf ïU¡fhJ. Äf¡ fLikahf v⮡»wJ. Ód NœÃiyikiaí« Ód
5 6
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

mDgtK« ÉnrrkhdJ vd ïªj Mtz« âU«g¤ âU«g njáakakh¡», jÅah® _yjd¤â‹ ÛJ f£L¥ghL
F¿¥ãL»wJ. Mdhš bgU eh£onyh, neghs« mšyJ bfh©L tªjh®” v‹»wh®.
ïªâahÉš v§bf§F khnthÆ°£LfŸ cŸsh®fnsh “J¥gh¡»Æ‹ uitfns mâfhu¤â‰fhd Mjhu«”
mt®fŸ khnthÉ‹ brh‰fis, bghJ¡nfh£ghlh¡» “Vfhâg¤âa« xU fh»j¥ òÈ” ngh‹w khnthÉ‹
x£Lbkh¤jkhf nr®ªJ Fuš bfhL¥gijna gH¡fkhf¡ nfhõ§fSl‹ k¡fŸ í¤j¤â‰fhd fU¤J« khnthÉ‹
bfh©oU¡»wh®fŸ. ÓdhÉ‹ jiytnu v§fŸ jiyt® ÉŠPhd nrhrÈr¤â‰fhd c©ikahd g§fË¥ghF« vd
v‹W TWnthÇl« x‹W nr®»wh®fŸ. kh®¡á°£ ãurªjh F¿¥ãL»wh®. ïitfËÈUªJ ïªj eg®
f£áia¥ bghW¤jtiu khnthÆr« F¿¤J kh-nr-J§»‹ khnthÉ‹ áªjidÆ‹ eilKiwianah mšyJ mj‹
tuyh‰W¥ g§»ÈUªJ rÇahd ghl¤ij bgw nt©oa MH¤ijnah òǪJ bfhŸsÉšiy” v‹gijna bjËthf¡
njitÆid m§ÑfÇ¡»wJ. fh£L»wJ.
v«.á.á Jt¡f¥g£L 31 M©LfŸ fʤJ¤jh‹ c©ikÆš khnthÆ°Lfis M£o¥gil¡F«
áãI(khnthÆ°£) f£áahš ÄFªj Éthj§fS¡F¥ ãwF Míjnkªâa elto¡iffŸ, jÅeg® ga§fu« k‰W«
Ku©ghLfSl‹ khnthÆr« v‹gJ V‰W¡bfhŸs¥ î_ykh¡Fjš v‹git jÉ®¡fKoahj Éisîfsh
g£lJ v‹W áãI (khnthÆ°£) f£áÆ‹ jiytuhd »r‹ »‹wd. k¡fŸ í¤j« v‹w nfhõ« thŒå¢rhd thj§fis¤
bjÇÉ¡»wh®. ( ե㟰 kh®¢ - et«g® 7, 2004) jh‹ mâfkhf cUth¡F»wnj jÉu r_f¥ –bghUshjhu
kh®¡áa¤â‹ ts®¢áÆš khnthÆr« v‹gJ _‹whtJ MŒîfisí«, muáaš elto¡iffisí« òw¡f¡»wJ.
ca®f£l j¤Jt« vd e«ò»wh®. vªjÉjkhd MŒîfŸ ïšyhkš khnth bjÇɤJŸs áy
khnthÆr« g‰¿ òZg Fkh® jAhš (V.nf.V. ãurªjh) F¿¥ã£l ïuhQt ÉŠPhd§fisí« bfhÇyyh
v‹d brhš»wh® v‹gij ï¥nghJ gh®¥ngh«. “khnrJ§ jh¡Fjšfisí« ‘khnthÆr«’ cUth¡f¥gLtij
áªjid FH¥gkhdJ, khnthÆr« ÉŠPhd¥ó®tkhdJ” mDkâ¡»wJ
v‹»wh®.
cyf NœÃiyfŸ g‰¿a FH¥ghd gh®it
ïnjhL ãurhªjh TW»w mg¤j§fisí«,
nr®¤J¥gh®¡f nt©L«. “kh-nr-J§ jh‹ t®¡f¥ xU f«ôÅ°£ f£áÆ‹ K‹ cŸs Äf K¡»akhd
nghuh£l¤ij milahs« f©ljhfî«, c‰g¤â¡fhd ÉrakhdJ mj‹ muáaš í¡âfis cUth¡Ftj‰F cyf¢
nghuh£l«, ÉŠPhd ßâahd nrhjid Kiwfis¥ NœÃiy F¿¤j mj‹ gh®it jh‹. ïâš khnthÆ°LfŸ
òF¤âajhfî« ãurhªjh ngR»wh®. ãurhªjhÉ‹ Äfî« gÇjhgfukhf cŸsd®. ït®fSila 2005 ã¥utÇ
T‰W¥go, kh-nr-J§, j¤Jt PhÅfË‹ go¥giwÆÈUªj efš Mtz¤âš mt®fSila cyf¢ NœÃiy g‰¿
j¤Jt¤ij, btËna bfh©L tªjh®; mt® jh‹ j¤Jt¤ij FH¥gkhd MŒîfshš FH¥gkila¢brŒí« áy tÇfŸ
k¡fË‹ r¡âahf M¡»at®. m¥gobaÅš, kh®¡á‹ k£L« xJ¡»ÆUªjh®fŸ.
òfœbg‰w ga®gh¡ g‰¿a 11tJ MŒî m¿¡ifíl‹ KjyhˤJt ehlhf nrhÉa¤ ôÅa‹ njŒªJ É£ljhf
ãurhªjhɉF cl‹ghošiyah? byÅD« go¥giwia mt®fŸ nrhÉa¤ij nfty¥gL¤âÉ£L, mbkÇ¡fhîl‹
É£L btËna tuhjtuh? el¤âa nghÈí¤j¤jhš gy ãšÈa‹ k¡fis muR fhî
ãurhªjh nkY« kh-nr-J§if áw¥ã¡f TWtjhtJ, bfhL¤jjhf cyf Ãiyia És¡F»‹wd®.
“kh-nr-J§ jh‹ Kj‹ Kjyhfî«, áw¥ghfî« kh®¡á°£ f£á 1960 fËY« 1970 fËY« K‹dhŸ
Ãy¥ãuò¤Jt¤ij xʤJ¡f£l, ÉtrhÆfS¡F Ãy« nrhÉa¤ ôÅaÅ‹ KGikahd Ãiyikfis f©l¿ªjJ.
tH§»dh®. btËeh£L Vfnghf Ãâ ÃWtd§fis F¿¥ghf, 14tJ m»y ïªâa kheh£oš nrhÉa¤
7 8
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

f£lik¥ãš V‰g£l ghâ¥ò¡fis¥ g‰¿ Éthâ¤jJ. ÉU«g¤jfhj muh#f¤âdhš Vfhâg¤âa v⮥ò

v›thwhÆD« 1960 fËš nrhÉa¤ ôÅa‹ KjyhˤJt ïa¡f¤âid nk‰bfhŸs¥gl nt©oa njitÆid
ehlhf kh¿¢ br‹W É£lJ v‹W kh®¡á°£ f£á òw¡f¤jd®. K‹ò e¡[iy£Lfshš brhšy¥g£l mnj
fUjÉšiy. òâjhf ÉLjiy bg‰w ehLfS¡F nrhÉa¤ tÊia¤jh‹ mt®fSila Ól®fshd khnthÆ°£LfS«
ôÅa‹ ghJfhtydhf ïUªjJ. j‹Dila mQ Míj ï‹W ga‹gL¤J»wh®fŸ.
tÈikia mikâ¡fhfnt ga‹gL¤âaJ. nghU¡fhf¥
ga‹gL¤jÉšiy. mbkÇ¡f Vfhâg¤âakhdJ _‹wh« ïªâa muá‹ t®¡f Fzh«r¤ij jtwhf kâ¥ÕL
cyf ehLfË‹ nkš bjhL¡f¥g£l bfLão í¤j¤jhš brŒjš
jdJ nkyhâ¡f¤âid bf£o¥gL¤âaJ. nrhÉa¤ ïªâa muá‹ t®¡f Fzh«r« F¿¤J khnthÆ°£LfŸ
ôÅaÅš V‰g£l nrhrȤ⋠ã‹dilit jdJ òâa Ñœf©lthW gh®¡»wh®fŸ. “1947š xU nghÈahd
cyf xG§»‰F mbkÇ¡f Vfhâg¤âa« ga‹gL¤â¡ Rjªâu¤ij bg‰WŸsJ«, miu fhyÅ k‰W« miu
bfh©lJ. nrhÉa¤ ôÅa‹ Ûjhd jh®Ûfk‰w v⮥ghš Ãyãuò¤Jt¤Jl‹ Vfhâg¤âa r¡âfËdhš muR f£L¥
mbkÇ¡f Vfhâg¤âa¤ij ghJfh¥gij khnthÆ°£LfŸ gL¤j¥gL»wJ. nkY« mt®fŸ bgU« KjyhËfis juF
ÉU«ò»wh®fsh? mâfhut®¡f KjyhˤJt« v‹W« ït®fŸ
ï‹D« Énrlkhd Éra« v‹dbt‹whš nrhrÈr »uhk¥òw¤âš Mâ¡f« t»¡F« bgU« Ãy¥ãuò¤Jt
r¡âfS¡F«, Vfhâg¤âa¤â‰F« ïilnaahd Ku©ghL t®¡f¤Jl‹ cwî it¤JŸsh®fŸ” v‹»wh®fŸ.
ãujhdkhdJ v‹gij¡ Tl khnthÆ°£LfŸ khnthÆ°£LfË‹ T‰W¥go, ïªâa¥ òu£áia
fUJtâšiy. ïj‹ fhuzkhf KjyhˤJt¤âÈUªJ mt®fŸ òâa #dehaf¥ òu£áahf ïU¡F« vdî«, ïªâa
nrhrÈr¤â‰fhd khWjš f£l¤ij ÃuhfǤJ« òu£áia njáa¥ òu£áahfî« mt®fŸ á¤jǤjhY«,
òw¡f¡fî« brŒ»wh®fŸ. khnthÉ‹ kiwɉF ãwF ïªâahÉš Rjªâu« Rarh®ò k‰W« #dehaf« M»at‰iw
k¡fŸ Ód¡ FoauR KjyhˤJt ehlhf kh¿É£lJ vd V‰gL¤Jtnj mt®fË‹ neh¡f« v‹»‹wd®. ïªj
vªjbthU Éthj¤â‰F« x¤Jtuhj tifÆš És¡f¤ij FH¥g¤â‹ c¢á vdyh«.
tif¥gL¤J»wh®fŸ. f«ôÅ°£ m»y¤â‹ 6tJ fh§»u° juF
ïnjngh‹W Éah£eh«, »ôgh k‰W« #dehaf bfhÇah KjyhˤJt« g‰¿ És¡F«nghJ Vfhâg¤âa ehLfS¡F
M»a ehLfËš eilbg‰W tU« nrhrÈr f£Lkhd¤ij¡ _y¥bghU£fis V‰Wkâ brŒJ«, ã‹d® m§»UªJ
Tl f©LbfhŸtâšiy. cyf¢ NHš F¿¤j jahÇ¡f¥g£l bghU£fshf ïw¡Fkâ brŒJ Vfhâg¤
khnthÆ°£LfË‹ MŒîfŸ vªjsɉF áWãŸis¤ âa¤â‰F JiznghF« ntiyfËš <LgLnthiuna juF
jdkhdJ v‹gij mt®fsJ Mtz§fŸ bjËthf¡ KjyhËfŸ vd¡ F¿¥ãL»wJ.
fh£L»wJ. K‹bd¥nghJ« ïšyhj msÉš òu£áfu nk‰f©l És¡f¤â‹go ïªâa¥ bgU« KjyhËfË‹
elto¡iffS¡F rhjfkhd cyf¢ NHš cŸsJ v‹W«, t®¡f¤ij juF KjyhˤJt« v‹W x¥ãl KoahJ.
Vfhâg¤âa« fodkhd á¡fÈš cŸsjhY« cy»‹ ïªâa _yjd bgU¡fK«, eh£o‹ bjhʉJiw
K‹nd¿L« r¡âahf òu£ána cŸsJ vd »r‹ mo¤js¤ij khnthÆ°£LfŸ j§fsJ trâ¡fhf kwªJ
vGJ»wh®. mtrufâahf ïªâah xU rh®ò ehlhf bjhl®»wJ
Vfhâg¤âa« v¥nghJnk á¡fÈš á¡»¤ jÉ¥gJ« v‹»wh®fŸ.
Vfhâg¤âa v⮥ò ïa¡f§fŸ cyf« KGtJ« ts®ªJ Ód KjyhˤJt« neuoahf Vfhâg¤âa¤â‰F
tUtJ« c©ikahdnj. v›thwhÆD« 1970 fËš JiznghdnjhL Vfhâg¤âa¤jhš ts®¡f¥g£l
9 10
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

fhuz¤âdhš mij¤ juF KjyhˤJt t®¡fkhf kh-nr - khnthÆ°£LfË‹ thj¤ij e«ãdhš ïªâahÉ‹
J§ tif¥gL¤âdh®. ïªj És¡f¥goí«, ïªâa¥ bgU x›bthU FokfD« Vfhâg¤âa¤â‰F moik¥g£l
KjyhËfŸ juf®fshf fUj KoahJ. t®fshf ïU¡f nt©L«. ïâš khnthÆ°£LfŸ k£L«
ïªâa¥ bgUKjyhˤJt« jdJ t®¡f eyD¡F V‰w ÉâÉy¡fhf v¥nghJ« ïU¥gh®fŸ.
tifÆš Vfhâg¤âa¤Jl‹ Ku©g£L« ïz¡f¤JlD« ït®fË‹ ï‹bdhU jtwhd òÇjš v‹gJ ïªâah
ïu£il¤ j‹ikÆyhd nghuh£l¤ij nk‰bfhŸ»wJ vd ï‹D« RjªâukilaÉšiy v‹gjhF«. Vfhâg¤âa
kh®¡á°£ f£á fUJ»wJ. muR¤ JiwÆid nrhrÈr r¡âfŸ _‹wh« cyf ehLfË‹ bfhŸiffis Ô®khÅ¡f
cŸsl¡f¤njhL ïšiybaÅD« mj‹ bjhÊšE£g jiypLtâš bjhl®ªJ mt®fŸ Ka‰áfËš ïw§»
k‰W« bjhʉJiw ts®¢áahdJ Vfhâg¤âa rh®ig tU»‹wd®. ïUªjnghâY« ïu©lh« cyf¥ nghU¡F¥
Fiw¤J¡ bfhŸtj‰F Jizahf ïUªjJ. ã‹d® òâjhf ÉLjiyailªj _‹wh« cyf ehLfŸ
ã‹d® F¿¥ghf 1980fËš jhuhska¤â‹ gy‹fis ï‹D« Rjªâu« bgwÉšiy v‹W Äf¢ Ryg¥gL¤JtJ
bgU« KjyhˤJt« ga‹gL¤â¡ bfh©lJ. nfªâukhd jtwhd KoɉF tUtjhF«. ïªj ehLfËš muáaš
muR¤ Jiwfis¡ Tl if¥g‰W« ntiyfËš Jt§» RjªâukhdJ ÉÇthd muáaš mâfhukhf k¡fŸ gFâ¡F
É£ld®. khwhjj‰F mªj ehLfË‹ KjyhˤJt t®¡f¤â‹
ïªâa¥ bgUKjyhˤJt« juf®fŸ v‹w Mâ¡f« jh‹ fhuz«. v›thwhÆD« _‹wh« cyf ehLfŸ
fhuz¤âdhš jh‹ jhuhska¤â‹ bfhŸiffS¡F ï‹D« Rjªâu« milaÉšiy v‹W vËjh¡» gh®¡F«
ïlkˤjd® v‹gJ« jtwhdjhF«. ïªâa¥ bgU« ngh¡F TlhJ. ïJ khnthÆ°£LfË‹ jtwhd
KjyhËfŸ Vfhâg¤âa¤Jl‹, g‹dh£L Ãâ _yjd¤ tiwaW¥ã‹ xU gFâahF«.
Jl‹ mt®fË‹ gy¤âÈUªJ ifnfh®¤J¡ bfhŸ»wnj Ód¥ ghij - xU bra‰if¤jdkhd f£Lkhd«
jÉu gyåd¤âdhš mšy. ÓdhÉ‹ vj®¤jkhd kâ¥Õ£Ll‹, kh®¡áa k‰W«
ïªâa #dehaf¥ òu£áÆ‹ j‹ikna bgUKjyhËfis byÅÅa nfh£ghLfSl‹ ïizªjJ jh‹ ÓdhÉ‹ òu£á
F¿it¤Jjh‹ ïU¡F«. bgUKjyhËfis v⮡f v‹w khnthÉ‹ mo¥gilahd Ãiyia òw¡f¤JÉ£L,
khnthÆ°£LfŸ nk‰bfhŸS« ÃiyghL, jilahf Ód ghijÆ‹ tÊna ïªâa òu£á v‹W khnthÆ°£LfŸ
ïU¡Fnk jÉu bgUKjyhËfis v⮤j nghuh£l¤â‰F ngR»wh®fŸ. Ód¥ òu£á¡F K‹d® ifah©l tÊiana
cjthJ. ï§F« t‰òW¤J»wh®fŸ. Ód¥ òu£á¡F Kªija
ïªâah ï‹D« ÉLjiy bgwnt©oíŸsJ v‹W« ÃiyikÆ‹ tuyh‰iw k£Lkšy ïªâahÉ‹ vjh®¤j
eåd fhyÅahâ¡fâš cŸs miu fhyÅ muir Ãiyikiaí« khnthÆ°£LfŸ f‰f nt©oa njit
bg‰WŸnsh« v‹W« khnthÆ°£LfŸ áªâ¡»‹wd®. cŸsJ. òu£áÆ‹ j‹ikahdJ eh£L¡F ehL ntWgL«.
mt®fSila j¤Jt§fËš ïªâa muR v‹W F¿¥ã eilKiw ïšyhj j¤Jt« v›thW ga‹glhJ v‹gij
Ltij Äf¡ ftdkhf jÉ®¡»wh®fŸ. Vfhâg¤âa r¡âfŸ °lhÈ‹ És¡»íŸsh®.
ïªâa bghUshjhu¤ijí«, îthf¤ijí« f£L¥gL¤ “áy âU¤jšthj§fis¥ g‰¿ khnth brhšY«nghJ
J»wJ v‹gij j‰nghija eilKiwÆš kh®¡á°£ f£á f©iz _o¡bfh©L á£L¡FUÉia ão¡f ÉU«òtJ
e«gÉšiy. mnjntisÆš ïªâa¥ bgUKjyhËfŸ juF nghy ïU¡F«” v‹»wh®. Ód Ãiyik¡F« ïªâa
KjyhËfËlÄUªJ btF bjhiyɉF jŸË É»wh®fŸ vjh®¤j¤â‰F« ɤâahr« cŸsd. ïU ehLfË‹
v‹w thj§fS« j‰rka« K‹D¡F tU»wJ. btË¥gilahd fhyÅa ghu«gÇa¤â‹ ɤâahr§fŸ

11 12
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

Kjš, bghUshjhu«, muáaš mik¥ò k‰W« ts®¢á N£o mij¥ òw¡f¡»wh®fŸ. mt®fSila f©nzh£
M»a gFâfŸ tiuÆY« ɤâahr§fŸ cŸsd. Ód¥ lkhdJ jtwhdJ«, V‰w¤ jhœîfŸ k‰W« Ra
òu£á¡F Kªija ÃiyikÆid ïªâa khâÇ¡fhf cjÉ¡F Ku©ghLfis¡ bfh©ljhF«. Mâ¡f« brY¤J«
miH¥gj‹ _y« khnthÆ°£LfŸ tuyh‰iw¥ t®¡f¤â‹ Fzh«r¤ij îzÆ¥gJ muR« mj‹ muáaš
òw¡f¡»wh®fŸ. f£áfËilnaahd Éthj« c¢r Fz¤jhnyna v‹gij kh®¡á°£LfŸ m¿t®. kh®¡á°£
f£l¤âš ïUªj nghJ kh-nr-J§ thâ£l fU¤J¡fisí« f£á jdJ f£á¤ â£l¤âš bgUKjyhˤJt« k‰W«
Tl my£áa« brŒ»‹wd®. ïJ mt®fŸ brŒí« Ãyãuò¤Jt¤ij¥ ãuâÃâ¤Jt¥gL¤âí«, g‹dh£L Ãâ
nkhrkhd jtW. _yjd¤â‹ x¤JiH¥òl‹ ïªâa murhdJ bgUKjyh
“f£áahdJ mj‹ brhªj eh£o‹ NœÃiyfis ˤJt t®¡f¤â‹ jiyikÆš brašgL»wJ v‹W
kâ¥ÕLfË‹ mo¥gilÆš MŒî brŒahkš k‰bwhU tiuaW¡»wJ.
eh£o‹ mDgt§fis ïutš bgWkhdhš mJ âU¤jš ïªâahÉš KjyhˤJt #dehaf¥ òu£á KGikahf
thj« k‰W« muh#f thâfËl« á¡»¡ bfhŸtnjhL ó®¤âailahjjhš c©ikahd #dehaf¤ij V‰gL¤J«
kh®¡áa – byÅÅa nfh£ghLfË‹go xUnghJ« mJ flik Úo¡»wJ. ïªj mo¥gilÆš k¡fË‹
tÊel¤j¥glhJ” v‹W khnth Äf mG¤jkhd nfŸÉ K‹nd‰w¤â‰fhd milahskhfî«, k¡fË‹ #dehaf
baG¥ò»wh®. cÇikfis bg‰W¤ jU« Míjkhfî« ghuhSk‹w
khnthÆ°£LfŸ j‰nghJ brŒtij¥nghš k‰bwhU mik¥ò cŸsJ v‹w c©ikia xUnghJ« òw¡f¡f
eh£o‹ mDgt¤ij vªjbthU MŒî¡F« c£gL¤jhkš KoahJ. ïilÉlhj nghuh£l§fË‹ _ykhf #dehaf
ïaªâu¤jdkhf ga‹gL¤Jtâš kh®¡á°£ f£á cÇikfŸ bgw¥g£litna jÉu nk‰f©l t®¡f§fËdhš
e«ã¡if bfhŸtâšiy. ïytrkhf mË¡f¥g£lJ mšy.
1970fËš e¡[iy£LfŸ “ÓdhÉ‹ jiytnu v§fŸ 1970 fËš K‹D¡F tªj Vnj¢râfhu¤âdhš #dehaf
jiyt®” v‹w nfhõ¤âY«, vªjÉjkhd áªjidíÄ‹¿ muRfŸ fÉœ¡f¥g£ld, cŸeh£L mtru Ãiyik
ïªâa NHY¡F bghUªjhj “ÉLjiy¥ ãunjr«” v‹W mKyh¡f¥g£lJ, murh§f¤âš tF¥òthj r¡âfŸ
ngRtijí«, Ód f«ôÅ°£ f£á Ék®rd« brŒjJ. CLUÉd. ãu«kh©lkhd nghuh£l§fËdhš Vnj¢râ
khnthÆ°£LfŸ tuyh‰¿ÈUªJ ghl§fis f‰W¡ fhu« njhšÉailªjJ.
bfhŸtâšiy, khnthÉ‹ f«ôÅ°£ f£áÆlÄUªJ« Tl khnthÆ°£LfË‹ jtwhd thjkhdJ ghuhSk‹w
f‰W¡bfhŸtâšiy. mik¥ò KG¡f KG¡f khia v‹gjhF«. KjyhˤJt
mik¥ãid m«gy¥gL¤Jtj‰fhd rªj®¥gkhf
ehlhSk‹w mik¥ãš t®¡f¥ nghuh£l¤â‹ ghuhSk‹w¤ij f«ôÅ°£LfŸ ga‹gL¤j nt©L« vd
TWfŸ g‰¿a m¿ahik KjyhˤJt mik¥ò¡FŸ ghuhSk‹w¤â‹ mtáa¤ij
byÅ‹ btF M©LfS¡F K‹ng ghuhSk‹w KiwÆ‹ byÅ‹ tiuaW¡»wh®. ghuhSk‹w¤â‰F cŸnsí«
j‹ik g‰¿ bjÇÉ¡ifÆš, “mJ t®¡f¥ nghuh£l¤â‹ btËnaí« el¡F« nghuh£l¤ij gy¥gL¤j ghuhSk‹w
xUgFâna” v‹»wh®. ïlJrhÇ f«ôÅr« g‰¿ byÅ‹ mik¥ò tH§F« KG¥ ga‹fisí« ga‹gL¤jhkš
bjÇɤj fU¤J tiy¡FŸ á¡»¡ bfh©lt®fis¥ ïU¥gJ mr£L¤jdkhdjhfnt ïU¡F«. murh§f«,
nghynt khnthÆ°£LfS« ïªâa #dehaf« k‰W« KjyhˤJt muáaš k‰W« KjyhˤJt f£áfË‹
ghuhSk‹w«, r£lk‹w«, gŠrha¤J¡fŸ cŸË£l g§Ffis¥ g‰¿ m«gy¥gL¤j¡ »il¡F« rªj®¥g«
nj®jš Kiwfis khia mË¡F« ÃWtd§fŸ v‹W bga® v‹gnjhL, nj®jš elto¡iffËš gy y£r¡fz¡fhd
13 14
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

k¡fŸ g§nf‰»w fhuz¤âdhš th¡fhs®fË‹ KGik bgwhkš á‰áy ïa¡f§fshš ÉÇthd Ãy¢
nghuh£lkhfnt nj®jš gh®¡f¥gL»wJ. KjyhˤJt Ó®âU¤j¤â‰F miH¤J¢ bršYkh? v‹w nfŸÉia vG¥ã
f£áfË‹ bršth¡»ÈUªJ k¡fis btËna bfh©L tU« Ãy¥ nghuh£l¤âÈUªJ j§fSila Kf¤ij âU¥ã¡
rªj®¥g¤ijí« cUth¡F»wJ. v›thwhÆD« kh®¡á°£ bfhŸ»wh®fŸ.
f£áia¥ bghW¤jtiuÆš ghuhSk‹w nj®jš KiwÆid, mo¥gilahd khWjšfS¡F njitahd KjyhˤJt
ghuhSk‹w¥ nghuh£l¤âid m¥gh‰g£L el¡F« Ãy¥ãuò¤Jt bfhŸiffS¡F vâuhd nghuh£l¤â‰F
nghuh£l¤â‰F gâyhf ïšyhkš mj‰F Jizahd y£r¡fz¡fhd k¡fis v›thW mt®fŸ jah®gL¤j¥
gFâahf cWâahf nk‰bfh©L tU»wJ.
ngh»wh®fŸ? Míj§fis¢ rh®ªJ ÉF« k¡fŸ FGÉ‹
ghuhSk‹w nghuh£l¡ fs¤âš bgUthÇahd k¡fŸ xU áW gFâ Äf nkhrkhd Fz¤ij¡ bfh©ljhfnt
mirt‰W fhz¥gL« Ãiyik bjhl®»wJ v‹gij vªj
ïU¡F«. bgUthÇahd k¡fŸ âuËlÄUªJ f«ôÅ°£
mo¥gilÆš khnthÆ°£LfŸ fUJ»wh®fŸ? Kjyh
L¡fŸ xUnghJ« jÅik¥gl¡TlhJ v‹W« x£Lbkh¤j
ˤJt ghuhSk‹w Kiw¡FŸ g§nf‰W mj‹ brašgh£L
Kiw g‰¿í«, mªj mik¥ig m«gy¥gL¤jî« mjid NœÃiyfŸ F¿¤J nghJkhd áªjidia bg‰¿U¡f
m¥òw¥gL¤Jtj‰fhf k¡fis¤ jah®gL¤jî« Äf Ú©l nt©L« vd khnth vGâíŸsh®.
fhy« MF« v‹W byÅ‹ brhšÈíŸsij khnth khnthÆ°£LfŸ g‹dh£L Ãâ _yjd¤â‰F gy¤j
Æ°£LfŸ V‹ Ãidî bfhŸtâšiy? tuyh‰¿ÈUªJ v⮥ò bjÇÉ¥gh®fŸ. Mdhš ehL KGtJ« eilbgW«
khnthÆ°£LfŸ ghl« f‰W¡bfhŸth®fsh? c©ikahd nghuh£l§fËš mt®fŸ g§nf‰gâšiy.
ïªj nghuh£l¤âš kh®¡á°£ f£áí« ïju ïlJrhÇ
k¡fË‹ m‹whl nghuh£l§fËÈUªJ Éy» ÉgJ
f£áfS«, bjhʉr§f§fS« e«ã¡if¡F gh¤âukhf
Úo¤j Míj nkªâa ÉtrhÆfŸ nghuh£l« el¤Jtj‹ g§fh‰W»wh®fŸ. ï¤jifa m‹whl¥ nghuh£l§
_y« Étrha¥ òu£áia neh¡» brštij¤ jÉu òu£áfu fËÈUªJ khnthÆ°£LfŸ Éy» ÉgJ v‹d
f£á¡F K‹ ntW kh‰W ïšiy v‹W m¿É¡»wh®fŸ. fhuz¤â‰fhf? »uhk¥òw§fËnyh mšyJ efu§fËnyh
bfhÇšyh í¤j«, k©ly§fis ÉLÉ¥gJ, jiyik
khnthÆ°£Lfshš Vfhâg¤âa r¡âfis v⮤J
Ãiya§fŸ, efu§fis if¥g‰WtJ k‰W« ïªj
nghuh£l§fis f£lKoahJ v‹gij mt®fË‹ jiyt®
flikfis milahs« fh©gJ k£Lnk òu£áfu flik
»r‹ ե㟰 kh®¢ g¤âÇ¡ifÆš x¤J¡bfhŸ»wh®.
v‹w x‹iw k£Lnk khnthÆ°£LfŸ ngá tU»wh®fŸ.
ïªj flikfis ts®¤bjL¥gj‹ _y« muR mâfhu¤ij nkY« xU x¥òjš th¡F_y« rhU k#]«jh® thÆyhf
if¥g‰WtJ v‹gJ mt®fŸ neh¡f«. ïuhQt ek¡F »il¡»wJ. 1972š mt® jdJ kidÉ¡F vGâa
í¤âfS¡F«, ïuhQt jªânuhgha§fS¡F k£Lnk foj¤âš Míj« jh§»a nghuh£l¤âš <Lg£lj‹
khnthÆ°£LfŸ ãujhd ftd¤ij mË¡»‹wd®. fhuzkhf Vfhâg¤âa v⮥ò¥ nghuh£l« ghâ¤J
mt®fis¥ bghW¤jtiuÆš k¡fË‹ muáaš cz®î É£lJ v‹W Äfî« ftiyíl‹ F¿¥ãL»wh®. ïnjnghy
k£l¤ij ts®¤bjL¥gj‰nfh, muáaš, r_f¥ tF¥òthj r¡âfË‹ jh¡FjšfS¡F vâuhd nghuh£l¤
ãu¢ridfËš mt®fis x‹WgL¤j neu« xJ¡Ftj‰F â‰F âu£Ltj‰F nghJkhd m¡fiwÆid khnthÆ°£
mt®fS¡F neu« ïšiy. bjhʉr§f ïa¡f¤â‹ LfŸ vL¤J¡bfhŸsÉšiy v‹W« ïªj¥nghuh£l¤âš
K¡»a¤Jt¤ijí« bjhÊyhs®fis t®¡f cz®î kh®¡á°£ f£áí«, ïlJrhÇ f£áfS« xU bt‰¿fukhd
bg‰wt®fshf cUth¡Ftj‰fhd g§fË¥igí« g§»id t»¤jd® v‹W« »r‹ F¿¥ãL»wh®.
khnthÆ°£LfŸ òw¡f¡»wh®fŸ. #dehaf òu£á
15 16
kh®¡áÞ£

bfhÇšyh í¤j« g‰¿ jtwhd És¡f« vªj eh£oš òu£áia el¤j nt©Lnkh mªj eh£o‹
khnthÆ°£LfË‹ cyf¥ gh®itÆš #dehaf¥ nghuh£ m¥nghija ÃiyikfŸ mid¤ijí« á¡fyhdit
l¤â‰F«, btF#d muáaš â£l¤â‰F« ïlÄšiy. fisí« âwikahf¡ ifah©L jdJ MSik¡FŸ
bfhÇšyh¥ gilÆduhš »uhk§fŸ f£l¥g£L át¥ò¤ bfh©L tunt©oaJ bjhÊyhË t®¡f¡ f£áÆ‹
bghW¥ghF«. mnjnghy v›tsî rh¤âankh mªjsɉF
js§fSl‹ Míjnkªâa nghuh£lnk òâa #dehaf¤
ner r¡âfisí« ïiz¤J¡bfhŸs nt©L«. I¡»a
â‰fhd KGikahd nghuh£lkhf mt®fŸ e«ò»wh®fŸ.
K‹dÂnah mšyJ T£lÂianah cUth¡F«nghJ
mt®fŸ j§fSila Mtz§fËš bgU« gFâia ïªâa¥ ïªj mo¥gilÆš ïU¤jš nt©L«.
òu£áÆš bfhÇšyh í¤j jªâu§fS¡fhd elto¡if
byÅ‹ ïJ F¿¤J És¡F«nghJ xU òu£áfu f£á¡F
fS¡fhfnt xJ¡»íŸsd®. btF#d T£lÂia jGî«nghJ mJ KjyhˤJt¤â‹
kâ¥ãHªJnghd Ód¤ jiyt® È‹ãnah jh‹ KjÈš Ñœ âu©oU¥gh®fŸ, T£lÂÆ‹ áy® mikâa‰w
ïªj bfhÇšyh nfh£gh£il K‹it¤jh®. mij¤jh‹ t®fshf, e«ã¡if¡F cÇat®fshf ïšyhjt®fshfî«,
ïªj khnthÆ°£LfŸ ï¥bghGJ jGÉ Ã‰»‹wd®. ÃgªjidfS¡F c£g£L Mjuî nf£gt®fshfî«
»uhk§fËdhš ( tsU« ehLfshš ) efu§fis ( ts®ªj ïU¥gh®fŸ v‹»wh®. ïij òw¡fÂ¥gJ v‹gJ ÉŠPhd
ehLfŸ ) R‰¿tis¥gJ g‰¿ È‹ ngáíŸsh®. #¥gh‹ nrhrȤ⋠mo¥gil nfh£ghLfS¡F ÄFªj eZl¤ij
K‰Wif ïuhQt¤â‰F vâuhf khnthÉ‹ ó©nlhL V‰gL¤J« vd byÅ‹ bjÇÉ¡»wh®. ïªj fU¤â‹go
xʤjš nfh£ghL g‰¿ És¡F«nghJ È‹ãahnth khnthÆ°£LfŸ ârakhf ghâ¡f¥gLth®fŸ. òu£áfu
“ïJngh‹w elto¡iffŸ _‹wh« cyf¤â‹ Míj« ghijÆid ï«Äasî Tl mt®fshš òǪJ bfhŸs
jh§»a Étrha¥ nghuh£l¤â‹ bt‰¿¡F¤ njitahdJ” KoahJ.
v‹»wh®. e¡riy£LfŸ ïªj¡ nfh£gh£il j§fŸ koÆš khnthÆ°£LfŸ bfhÇšyh í¤j¡ bfhŸifÆnyna
it¤J¡ bfh©ld®. ãothjkhf ïU¡»wh®fŸ. mt®fŸ cgnjr¤â‹ cŸs
khnthÉ‹ mʤbjhÊ¡F« nfh£gh£il È‹ãnah l¡f¤â‹ mik¥ig byÅid¡ bfh©nl eh« És¡fyh«.
nth jtwhf Éah¡»ahd« brŒJŸsh® v‹W Ód xU bjhÊyhË t®¡f f£áahdJ bfhÇšyh í¤j¤ij k£L«
f«ôÅ°£ f£á v¢rǤjJ. (ïij¥ gšntW e¡riy£L jdJ ghijahf ã‹g‰WtJ v‹gij fU¤âš bfhŸs
jiyt®fŸ V‰W¡bfh©ljhf 1970 fËš btËahd TlhJ v‹W byÅ‹ vGâíŸsh®. bfhÇšyh í¤jkhdJ k‰w
Mtz§fËš cŸsJ) nghuh£l tot§fS¡F cjîtjhf ïU¤jš nt©L«. ïij
nrhrÈr¤ij òǪJ bfhŸtJ k‰W« °jhgd§fis
òu£áfukhd ghijahdJ, mf¢NHš, òw¢ NHš
ts®¤bjL¡f Ka‰á¥gj‹ _ykhf gy¥gL¤j nt©L«.
M»aitfis fz¡»š bfhŸshj xU ufáa â£lkhf
Äfî« F¿¥ãl nt©oa m«r« v‹dbt‹whš všyh
ïU¡fnt KoahJ. òu£á el¤Jtj‰F vªjbthU
tifahd nghuh£l§fŸ mJ ntiyÃW¤j« _ykhfnth,
ïurthjK« ïšiy. ( 1850š kh®¡° F¿¥ã£lJ nghš )
ghuhSk‹w tot« _ykhf mšyJ g¤âÇ¡if thÆyhfnth
òu£áia el¤Jtj‰F ãujhd mkyh¡f¤â‹ ïufáa¤
ïU¡fyh« v‹W byÅ‹ mG¤jkhfnt F¿¥ãL»wh®.
â£l« V‰gL¤JtJ v‹gJ tw£L¤jdkhdJ«, Ra
njhšÉia¡ bfh©l fU¤jhF«. ïªj¡ fU¤â‰F gH§fhy nrhrÈr tot¤âÈUªJ Éyf ne®»w bghGJ
khnthÆ°£LfŸ Élh¥ãoahd elto¡ifíl‹ òw¥gL«nghJ gy ju¥g£l tot§fis¡ bfh©l
c©ikahf c£g£L¡ bfh©LŸsh®fŸ. nghuh£l§fisí« kh®¡áa« m§ÑfÇ¡»wJ v‹W byÅ‹
17 18
kh®¡áÞ£

És¡F»wh®. Mdhš khnthÆ°£LfŸ gutyhf ïªj MŒit fhuzkhf ehL jGÉa KjyhˤJt bghUshjhu mDgt«
kW¡»wh®fŸ. mt®fË‹ brašghLfŸ fhuzkhf btF ÓdhÉš ïšiy.
#d§fËlÄUªJ jÉ®¡f ïayhj Énuhj¤ij t£lhu msÉš M£á brŒí« gilit¤âU¡F« ãuò¡fŸ,
cUth¡»íŸsJ. btF#d§fË‹ brhªj Ka‰áfS« ïj‹ jÅik¥g£nl ïUªjd®. nkY«, xUtnuhL xUt®
fhuzkhf ghâ¡f¥gL»wJ. bgU« âuŸ k¡fË‹ muáaš r©ilÆ£L¡ bfh©LoUªjd®.
K‹Ka‰áfS¡nf cÇa K¡»a¤Jt« bfhL¡f¥g£L tU»wJ. Vfhâg¤âa r¡âfŸ Ódhit f£L¥gh£L¡FŸ it¤J¡
nghuh£l tot¤ij g‰¿ áªâ¡F«nghJ tuyh‰iw bfhŸtj‰fhf J©L J©lh¡»d®. ïJ ÓdhÉš mo¡fo
ftd¤âš bfhŸs nt©L« v‹w kh®¡áa¤â‹ nfhÇ¡ifia Vfhâg¤âathâfËilna nkhjšfiscUth¡»d.
t‰òW¤Jtj‰F byÅ‹ vªjbthU rkur¤â‰F« ÓdhÉš xUKf¥gL¤j¥g£l mu1áaš jiyik ïšyhj
ïl«juÉšiy. ïâš âUFjhs« brŒjhš mJ kh®¡áa, gyåd« fhuzkhf îthf¤âY«, ïuhQt¤âY« blaš
byÅÅa¤â‹ mo¥gilahd nfh£ghLfËÈUªJ Éy» ïirî ï‹¿ xG§Ñd« kȪJ»lªjJ.
ÉgjhF«. ïªâahÉ‹ j‰nghija vjh®¤jkhd ÃiyÆid
“xU F¿¥ã£l nghuh£l tot« rÇah v‹w nfŸÉ¡F M«, ftd¤âš bfh©lhš bjhiyJhu »uhk§fis Mjuî
ïšiy v‹W gâš TW K‹ F¿¥ã£l f£l¤â‹ °öykhd js§fshf f£l Ka‰áfŸ vL¤J mjid ÉLjiy bg‰w
Ãytu§fis ÉÇthf Muhaakš brhštJ kh®¡á°l k©ly§fshf cUth¡» ã‹d® efu§fis R‰¿ tis¥gJ
Ãiygh£il ifÉLtjhF«” v‹W byÅ‹ T¿dh®. v‹w fU¤J xU f‰gid òidthfnt ïU¡f Koí«.
Mdhš khnthÆ°£LfŸ ïitfis fz¡»lhkš òu£áfu khWjšfS¡fhd fLikahf Ka‰á¡F« fhy¤âš
mid¤J tÊfËY« fLikahf jtW brŒ»wh®fŸ. òu£á¡ k¤âa muáaš ika« k‰W« r¡âthŒªj ïuhQt«
fhy¤âš bfhÇšyh í¤j« jh‹bt‰¿ia bfhzU« k‰w M»ait g‰¿ khnthÆ°£LfŸ ftiy¥gL›âšiy.
tÊfŸ všyh« K¡»a¤Jt« ïšyhjJ« bghU¤jk‰wjhF« bfhÇšyh í¤j mo¥gilÆyhd Míj jh§»a nghuh£l¡
v‹w nfh£gh£oid kh®¡áa« V‰W¡bfhŸsÉšiy. fU¤Jl‹ j‰nghij NœÃiyfŸ VjhtJ Éj¤âš ïd¡fkhf
ÓdhÉš Míjnkªâa ÉtrhÆfŸ òu£á k‰W« Míj jh§»a cŸsjh v‹gij¡ Tl ït®fŸ gh®¥gâšiy.
òu£áfu k©ly§fshf Ô®khÅ¥gj‰fhd NœÃiyfisí« ïªâahÉš KjyhˤJt ts®¢á, cyf bghUsh
îgªj§fisí« khnth f©l¿ªjh®. mitfŸ ã‹thW jhu¤Jl‹ bfh©LŸs ãiz¥ò, ghuhSk‹w #dehaf
KjyhˤJt ehLfËš cŸs bjhÊyh®fË‹ jh®Ûf mDgt«, r_f, bghUshjhu kh‰w§fŸ, t®¡f§fË‹ r_f
ßâahd r£lßâahd mt®fË‹ ntiyÃW¤j§fŸ mªj°¤J, ïªâa k¡fË‹ áªjid k‰W« thœ¡if Kiw,
_ykhfî«, r£l¤â‹ nghuh£l§fŸ _ykhfî« âO® j¤Jt rhjd§fŸ k‰W« brŒâ¤Jiw ts®¢á ngh‹w K¡»a
nghuh£l§fŸ, ghuhSk‹w«, muáaš k‰W« bghUshjh m«r§fŸ ÉLjiy bg‰w k©ly§fis cUth¡f mo¥gil
nghuh£l§fŸ ga‹fshš mt®fŸ ts®¢áailª bfhÇšyh í¤j¤â‰fhd bghU¤jkhditahf ïU¡f
JŸsh®fŸ. ÓdhÉš m§F ghuhSk‹w« ïšiy. r£l¥ó®t nt©L«.
mik¥ò¡fis ga‹gL¤Jtj‰fhd vªj thŒ¥ò« ïšiy. btF#d nghuh£l¤âš gyåd§fŸ ïUªjnghâY«
ÓdhÉ‹ Étrha¥ bghUshjhu« cŸS® k£l¤ij efu k‰w« »uhk¥òw ciH¡F« t®¡f§fŸ mt®fŸ
jh©lÉšiy. Fiwªj msÉyhd KjyhˤJ ts®¢á mik¥ò¡fŸ M»a ïu©oY« K‹nd‰w¤ij gâa nt©L«.
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

kh®¡á°£Lfis¥ bghW¤jtiu ïJ xU K¡»a éthjhu nghuh£l« á¡fyhdJ«, Ú©l fhy j‹ik bfh©lJ«
ÉrakhF«. ïªâa bghUshjhu«, r_f«, muáaš MF«. ntWg£l NHšfËš bt›ntW f£lkhf ïij el¤j
M»at‰¿š V‰gL« kh‰w§fis ftd¤âš bfhŸS«nghJ nt©oÆU¡F«. òu£áfu ïa¡f¤â‹ ts®¢á¥ ngh¡»‹
bfhÇšyh í¤j jªâu§fshš xU Ãuªju¤ij cUth¡f jŤJt f£l§fËš gšntW t®¡f§fS« xnu t®¡f¤â‹
KoahJ mit Ä‹dš nghy ÉG« m¤njhL khbgU« gšntW gFâÆdU« gy tif¥g£l ÃiyghLfis
r¡âia âu£Ltj‰F« khbgU« nghuh£l§fS¡F« bfLjš vL¥gh®fŸ xU gykhd f«ôÅ°£ f£áahš k£Lnk
V‰g£L KoɉF tU« v‹gij òǪJ bfhŸtâš áuk« btF#d ïa¡f§fis ts®¤bjL¤J bjhiyneh¡F ïy¡if
ïU¡fhJ. miltj‰F bghU¤jkhd I¡»a K‹d c¤âia cUth¡»
eilKiw g‰¿a EhÈš khnth Ñœf©lthW vGJ»wh®. kh‰w§fis cUth¡Ftj‹ _y« ï¤jifa ãÇÉdiu jdJ
“vjh®¤j ÃiyfËš V‰gL« kh‰w§fS¡F¡ nf‰g khwhj m¡FŸ <®¡f Koí«. ï¤jifa f£áahš jh‹ ÄFªj
fL« ã‰ngh¡fhs®fis eh« v⮡»nwh«. ïJ m¡fiu bfh©l rfy âahf§fS¡F« jahuhf cŸs
tuyh‰Wßâahf tyJrhÇ rªj®¥gthj« MF«. mt®fsJ gFâÆdiu jdJ m¡FŸ bfh©L tªJ òu£áfu
áªjid r_f eilKiwfËšÈUªJ Éy» É»wJ. ïa¡f¤â‹ ghijÆš V‰gL« gšntW âUfšfŸ, âU¥
r_f¤njhiu K‹ndh¡» bfh©L bršy mt®fshš g§fË‹nghJ k¡fS¡F jiyik jh§» bršy Koí«.( f£á¤
tÊfh£L»w KiwÆš eilnghl KoahJ. ã‹dhš ïUªJ â£l« ghuh 7.16)
mJ ntfkhf nghtjhf òy«ã¡ bfh©nl ã‹ndh¡» vâ® kh®¡á°£ f«ôÅ°£ f£áÆ‹ bghW¤jtiu btF#d
âirÆš ïG¡f Ka‰á¥g®” v‹W kh-nr-J§, eilKiw g‰¿ òu£áfu¥ nghuh£l§fis ts®¤bjL¥gJjh‹ ï‹iwa
v‹w MŒî üÈy F¿¥ãL»wh®. f£l¤â‹ ãujhd flikahf e«ò»wJ. xU c©iahd
ek¡F »il¤JŸs khnthÆ°£LfË‹ Mtz§fËš kh®¡á°£L¡fhf Míj nghuh£l¤â‰fhd gykhd
rhjfkhd NœÃiyfŸ cUth¡Ftj‰fhd tÊKiwfŸ g‰¿ cWâbkhÊ xU nghJ« xUtUila òu£á¡fhd jFâÆ‹
ã‹tUkhW F¿¥ãL»wJ. K‹ Ãgªjidahf ïU¡fhJ. bjhÊyhË t®¡fnkh mšyJ
Vfhâg¤âa r¡âfs¡F ïilÆš V‰gL« Ku©ghLfŸ ciH¡F« k¡fnsh jh§fsfnt t‹KiwÆš ïw§fhjtiu xU
ïªâa MS« t®¡f¤ij ghâ¡F«. ïJ muáaÈš ârak‰w bjhÊyhË t®¡f f£áÆ‹ Ãiy v‹dthf ïU¡f nt©L« ?
j‹ikí«, îthf« gyådkhfî« ïU¡F« v‹W k¡fŸ #dehaf« k‰W« nrhrÈr r_f kh‰w¤ij
e«ò»wh®fŸ. ï¤jifa NHÈš juF MS« t®¡f¤â‰F mikâahd tÊÆš milant ïªâa f«ôÅ°£ f£á (
vâuhf khbgU« »s®¢áfS¡F miH¤J bršY«, ïjdhš kh®¡á°£) ÉiH»wJ. tÈikahd btF#d òu£áfu
fhtšJiw k‰W« ïuhQt« ghâ¡F«. ïªj âU¥g« cyf ïa¡f¤ij ts®¤bjL¥gj‹ _yK« ehlhSk‹w¤â‰F
nghU¡F ï£L¢ bršY« v‹W khnthÆ°£LfŸ cŸnsí« btËnaí« eilbgW»w nghuh£l§fis
brhš»wh®fŸ. ïij gfš fdî mšy vÅš ntW ïiz¥gj‹ _yK« ã‰ngh¡F r¡âfË‹ v⮥ig
v‹dbt‹W brhštJ? K¿ao¡f bjhÊyhË t®¡fK«, mj‹ T£lhËfS«
bjhÊyhË k‰W« ÉtrhÆ T£il ikakhf¡ bfh©L KaštnjhL mikâahd tÊKiwÆš ï¤jifa kh‰w§fis
mid¤J njrg¡j, #dehaf r¡âfË‹ x‰WikÆ‹ _y« bfh©L tu ghLgLt® vÅD« MS« t®¡f§fŸ j§fsJ
k¡fŸ #dehaf òu£áÆ‹ y£áa§fis miltj‰fhd mâfhu¤ij xU nghJ« jhkhf É£L¤ju kh£lh®fŸ
v‹gij ftd¤âš bfhŸs nt©L« mt®fŸ k¡fË‹
19 20
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

ÉU¥g¤â‰F khwhf r£l¤â‰F òw«ghfî« t‹Kiw ït®fË‹ bgU«gFâÆd® rhjhuz Fok¡fŸ Mt®.
_ykhfî« ïij¥ ã‹D¡F¤ jŸs Kašth®fŸ. vdnt cÆnuhL vǤJ¡ bfhštJ, cŸeh£L Míj§fŸ, eh£L
eh£o‹ muáaš thœ¡ifÆš V‰gl¡ Toa âU¥g§fŸ btokUªJfŸ btoit¤J ájw¢brŒtJ v‹w bfh^ukhd
âUfšfŸfisí« ftd¤âš bfh©L mid¤J KiwfËš bfh‹wd®.
NœÃiyfisí« rªâ¡»‹w tifÆš ÉÊ¥òl‹ ïUªJ 2002š 90 ng® khnthÆ°£Lfshš bfhšy¥g£ld®. ïJ
gÂah‰w nt©L«. ( f£á¤â£l« ghuh 7.18) 2003š 136 Mfî«, 2004š 70 ngU«, 2005š 122 ngUkhf
bfhšy¥g£ld®. ït®fis gLbfhiy brŒtj‰F K‹d®
vjh®¤j Ãiyik
mt®fŸ nghärhU¡F csî gh®¤jt®fŸ v‹W brhšÈ
t‹Kiwí«, vâÇfis ó©nlhL mÊ¥gJ c£gl muáaš milahs¥gL¤âd®. ït®fËš 80 rjåj¤â‰F mâf
k‰W« ïuhQt â£l§fËY« bt#d§fis g§nf‰gj‰fhd khndh® khnthÆ°£Lfshš tif¥gL¤j¥g£l t®¡f
Ka‰áfis tH§FtJ« j§fSila flikfSl‹ ïizªj vâÇfŸ mšy rhjhuz k¡fŸ Mt®. ït®fËš áy®
x‹whF« vd khnthÆ°£L bfhÇšyh¡fŸ F¿¥ãL»wh®fŸ. e¡riy£LfË‹ vâ®FG¡fË‹ Mjuths®fŸ, mt®fË‹
mj‹ Éisîfis x›bthUtU« ï¥bghGJ gh®¡f c©ikahd bjh©l®fshf ïUªjt®fS« bfhšy¥
Ko»wJ. g£LŸsd®. RU¡fkhf ïJ ït®fS¡FŸ xUtiubahUt®
jÅeg®fis gLbfhiy brŒí« tÊahd ïlJ FW§ xʤJ¡ f£L« nghuh£l« v‹gJ bjËthF«.
FGthj¡ bfhŸifia¤ jh‹ e¡riy£LfŸ ïa¡f« nk‰F t§f¤âš khnthÆ°£LfË‹ âO® jh¡Fjšfshš
Jt§f¥g£l fhy« Kjš V‰W¡bfh©LŸsh®fŸ. rhU 12 kh®¡á°£ f£á CÊa®fS«, 17 fhtšJiwÆdU«
k#]«jh®, fhD r‹ahš, nrhÇ‹ ngh°, á.blb#°t® uh›, bfhšy¥g£ld®. bjhiy¥ gFâÆš jŤJ f£l¥g£LŸs
k‰W« o.ehfóõ‹ g£eha¡ c£gl 6 e¡riy£ jiyt®fŸ f£ol§fis Ãy¡ f‹Å btofis¡ bfh©L bto¡f¢
ifJ brŒa¥g£l ntisÆš efriy£LfË‹ ehrfu brŒJ mʤjd®. »uhk¥òw k¡fŸ k¤âÆš m¢r cz®îfis
ghijÆid Ód f«ôÅ°£ f£á V‰f kW¤JÉ£ljhf x¥ò¡ gu¥gî« Ka‰á¤jd®. Äf¢ á¿a všiy bfh©LŸs xÇrh,
bfh©LŸsij Û©L« ÃidÉš bfhŸs nt©L«. rÔ°f®, k¤âa ãunjr«, f®ehlf«, kfhuhZou gFâfËš
ä‹ãnahÉ‹ k¡fŸ í¤j nfh£gh£il ïaªâu¤jdkhf ÉÇîgL¤J»wh®fŸ. ga§fu thj elto¡iffis x£L
filão¤j e¡riy£LfŸ ÛJ Ód f«ôÅ°£ f£á F‰w« bkh¤jkhf v‹¿šyhkš xUgFâÆš gu¥òtijí« òu£áfu
rh£oaJ nkY« t®¡f vâÇÆ‹ ïu¤j¤âš ifia _œ» tÊ v‹gj‹ bgauhš t‹Kiwfisí« nk‰bfhŸ»wh®fŸ.
vL¥gj‹ _y« òu£áfu f«ôÅ°£L¡fis cUth¡f mt®fŸ v§F brašgL»wh®fnsh m§nf bjhl®òila
KoahJ. kWg¡f« f£áahdJ nkY« f«ôÅ°£ f£áahf gFâÆš k©ly§fis f£Ltj‰fhd Ka‰áfS¡F
ïU¡fî« KoahJ v‹gijí« cWâ brŒí«. K¡»a¤Jt« mË¡»wh®fŸ.
k¡fŸ í¤j FG ( PWG) khnthÆ°£ f«ôÅ°£ br‹l® rÛgfhykhf ïlJ FW§FGthâfËilna, cWÔ Fiyí«
(M C C) ïªâa f«ôÅ°£ f£á (khnthÆ°£) cŸsl¡»a ngh¡F F¿¥ãl¤j¡fjhF«. Mªâu ãunjr¤âš k¡fŸ
ïlJ FW§FG thâfŸ gy M©L fhy« t‹Kiw í¤j¡FGthš rudilªnjh® ruhrÇ M©L 550 Mf ïU¡»wJ.
elto¡iffËš kd« nghd ngh¡»id bfh©oUªjd®. ïnjngh‹nw Õfh®, #h®f©oY« mÊî ntiyfËš
1991¡F« 2001¡F« ïil¥g£l fhy¤âš e¡riy£LfŸ <Lg£ld®.
bjhl®òila t‹Kiwfshš 2077 ng® bfhšy¥g£LŸsd®.

21 22
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

m©il ehlhd neghs¤â‹ khnthÆ°£LfË‹ m¢r¤âÈUªJ tU»wJ. khnthÆ°£LfË‹ k¡fŸ k‰w Ô®¥ò
mâfǤJ tU« elto¡iffisí«, bj‰fháa khnth v‹W, J¥gh¡»ahš R£L¡bfh‹W Úâ tH§FKiw e‹whnt
Æ°£LfŸ xU§»iz¥ò FG mik¡f¥g£lijí« j§fsJ Mtzkh¡f¥g£LŸsd. nkY« khntÆ°£LfŸ Kjyh
ga§futhj jªâu§fis gy¥gL¤âl khnthÆ°£LfŸ ˤJt muáaš f£áfË‹ if¥ghitahf kh¿ tUtJ«
ga‹gL¤â¡ bfhŸ»wh®fŸ. ÕfhU¡F« neghs¤â‰F« mâfǤJ tU»wJ. F¿¥ghf bjY§F njr f£áÆ‹ Ñœ k£l
ïilna cŸs Ú©l f©fhÂ¥g‰w ïU všiy¥ gFâfis msÉš e¡riy£LfŸ it¤J¡ bfh©l cwit e¡riy£
r£lÉnuhj fl¤jšfS¡fhfî«, ga‰á Kfh«fis el¤jî« fÉP® tw tw uh› tH¡f¿P® FG K‹ò x¥òjš mˤjh®.
ga‹gL¤J»wh®fŸ. mt®fŸ fhZÛ® k‰W« tl»H¡F bjY§F njrK«, fh§»uR« gz¤ij bfhL¤J
ïªâa ÔÉuthj¡FG¡fŸ, ÉLjiy¥ òÈfŸ M»nahUl‹ Äf khnthÆ°£LfË‹ nritia ga‹gL¤â¡ bfh©lh®fŸ
beU¡fkhd bjhl®òfisí«, mt®fËlÄUªJ Míj v‹W« twtwuh› nkY« brhšÈíŸsh®.
cjÉfisí« bgW»wh®fŸ. 2004 et«gÇš btËahd nj®jÈš bt‰¿ bgWtj‰fhf khnthÆ°£Lfis
brŒâfË‹go mt®fË gh»°jhÅ‹ Iv°I ÔÉuthj ga‹gL¤j fÂrkhd bjhifÆid mt®fS¡F tH§f¥
mik¥òl‹ Tl bjhl®ò it¤JŸsJ bjÇa tU»wJ. g£ljhf #h®f‹£ khÃy K©lh muáaš mik¢ruhf cŸs
v›thwhÆD«, khnthÆ°£LfË‹ elto¡iffË‹ ãn#ã jiyt® xUt® rÛg¤âš bjÇɤjh®. ÕfhÇš gfÈš
bkh¤j muáaš Éisîfis bghW¤jsÉš Äfî« KjyhˤJ f£áfË‹ ãuâÃâfshfî« ïuÉš khnth
RU§»í«, j‰fhÈfkhdjhfî« cŸsJ. cjhuzkhf Õfh®, Æ°£Lfshfî« ïU¥gh®fŸ v‹w gHbkhÊna cŸsJ. ïJ
#h®f‹£ khÃy§fËš Ãyãuò¡fSila c¢rtu«ã‰F nkš bjhl®ghf k‰bwhU Éra¤âš âÇdhKš fh§»uRl‹
cŸs cgÇ Ãy§fis if¥g‰wnth mij Ãyk‰wt®fS¡F ifnfh®¤J¡bfh©L brašg£ljhf k¡fŸ í¤j¡FGÉ‹
mšyJ »uhk¥òw ViH k¡fS¡F kW ÉÃnahfnkh ( PWG) K‹dhŸ khÃy brayhs® x¥òjš mˤJŸsh®.
brŒa¥glÉšiy. khnthÆ°£LfË‹ ãujhdkhd tUthŒ
K‹nd‰w¤â‰fhd njh‰w«
v‹gJ »uhk¥òw gz¡fhu®fËlÄUªJ«, Ãyãuò¡
fËlÄUªJ« byÉahf tNš brŒtâÈUªJ jh‹ tU»wJ. ts®¢áÆ‹ik fhuzkhf nk‰F t§f¤âš khnthÆ°£LfŸ
»uhk¥òw ViHfË‹ ey‹fis ghJfh¥gj‰nfh mšyJ bršth¡F bgUF« v‹W Ûoa ÃWtd§fŸ bjhl®ªJ
ïa‰if Mjhu§fË‹ ey‹fis ghJfh¥gj‰F btF brhšÈtU« fU¤jhF«. khnthÆ°£Lfshš nk‰bfhŸs¥
bjhiyÉš mt®fŸ cŸsd®. Mdhš kWòw« ÉahghÇfŸ gL« x›bthU gLbfhiyfisí« K‹nd‰w¤â‰fhd
k‰W« t®¤jf NjhofSl‹ gutyhf cwîfisí«, ÉÇthd FiwghLjh‹ mo¥gil v‹W Ãaha¥gL¤J»‹wd.
jftš bjhl®òfisí« khnthÆ°£LfŸ it¤JŸsd®. mt®fŸ »uhk¥òw k¡fŸ k‰W« kiythœ k¡fË‹ ey‹
r¤Ô°fÇY« xÇrhÉY« td¤âÈUªJ Õo ïiyfisí«, eh® fS¡fhf ntiy brŒtj‰fhf mt®fŸ »uhk§fËš Úo¤
r¤J Ä¡f td¥ bghU£fisí« fl¤J« khnthÆ°£L âU¡fÉšiy v‹W khnthÆ°£LfË‹ Mtz§fns
fS¡F« m¥gFâ »uhk k¡fS¡F« ïilna bjhl®¢áahd bjËîgL¤J»‹wd. »uhk¥òw gFâfis mt®fŸ nj®ª
nkhjšfŸ ÃfœªJ tU»‹wd. bjL¥gj‰F trâahd fhuz« mt®fË‹ bfhÇšyh í¤j¤
J¥gh¡» Kidia it¤J »uhk§fisí«, »uhk â‰F j¡fthW bghUªJtJjh‹. jÅik¥g£LŸs ï¥
k¡fisí« j§fsJ ãokhd¤ij bf£o¥gL¤âíŸsd®. ïJ gFâfËš ga§futhj elto¡iffS¡F V‰w ïa‰if
mt®fŸ Ûjhd g‰W fhuzkhf mšy khwhf »uhk k¡fË‹ NHiy¥ ga‹gL¤j fz¡»L»wh®fŸ.

23 24
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

ï‹iwa mik¥ã‰FŸ ts®¢á v‹gij mt®fŸ tj‰fhd nghuh£l¤ij el¤J« f«ôÅ°£ f£á¡F
V‰fÉšiy v‹gij khnthÆ°£L Mtz§fŸ F¿¥ãL K‹nd‰w¤â‰fhd nghuh£l« Äf K¡»akhdnj.
»‹wd. ViH k¡fË‹ cldo Ãthuz¤â‰fhf K‹ it¡»w ïªâa f«ôÅ°£ f£á ( kh®¡á°£) –Æ‹ f£á â£l«
gFâ nfhÇ¡if KH¡f« v‹gnj âÇòthjkhf fUJtâš ïJg‰¿ bjËth¡F»wJ. mjhtJ f£áahdJ rªj®¥g§fis
cWâahf ïU¡»wh®fŸ. Míj gyÄšyhkš ts®¢á¡fhd ga‹gL¤â j‰nghJ ïUªJ tU« muRfŸ tu«òfS¡F
KH¡f§fis K‹ it¥gjhdJ ViHfis MS« t®¡f¤â‰F c£g£L k¡fS¡F Ãthuz¤ij mË¡F« â£l§fis
gªJnghF« moikfshf¡»ÉL« v‹W« òu£áia vL¤j¢ bršY«, â£l§fS¡fhfî«, kh‰W¡ bfhŸiffis
fh£o¡bfhL¥gjhF« v‹Wk cWâahf e«ò»wh®fŸ. mKyh¡fhfî« fLikahf Ka‰á¡F«.
brŒâ ÃWtd§fË‹ K¡»a neh¡fnk vJbtÅš, ïlJ ïlJK‹d muá‹ K‹nd‰w¤â‰fhd ghijÆ‹
K‹dÂÆ‹ M£áÆš V‰g£oU¡F«, »uhk¥òw K‹nd‰ Éisthfnt 15 y£r« »uhk¥òw Ãyk‰wt®fŸ Ãy§fis
w¤ij kW¥gJ jh‹ ts®¢á v‹W Ãiyeh£LtJ jh‹. bg‰WŸsd®. 5 y£r« kiythœ k¡fŸ FL«g§fis
KjyhˤJt Ûoah¡fŸ bghW¤jtiuÆš K‹nd‰w« rh®ªjt®fŸ ÃyK«, g£lh Mtd§fisí« bg‰WŸsd®.
v‹gJ k¡fŸ bjhifÆš áWgFâahf cŸs gz¡fhu®fŸ nk‰F t§f¤âš F¤jif rhFgoahs®fË‹ cÇikfŸ
k‰W« bgU« brštªj®fË‹ Ml«gukhd thœ¡ifÆ‹ e‹whfnt cWâ¥gL¤j¥g£LŸsJ. »uhk¥òw§fË‹
ÉÇth¡f¤ijí« thŒ¥igiaí« m®¤j¥gL»‹wd. kh‰w§fS¡fhd r«gªj¥g£l r¡âahfnt gŠrha¤J
KjyhˤJ nkšj£L k¤âa t®¡f« k‰W« »uhk¥òw mik¥òfis gh®¡f Koí«. efu¥ gFâfËš bjhÊyhs®fŸ,
gFâÆ‹ gz¡fhu®fis ãuâÃâ¤Jt¥ gL¤â mt®fË‹ nrÇ gFâ k¡fŸ, k¤âaju t®¡f CÊa®fŸ M»nahÇ‹
th§F r¡â mâf¥gL¤Jtijna Ûoah ÃWtd§fŸ ts®¢á cÇikfis rh¤âakhd msɉF ÉÇîgL¤j¥g£LŸsJ.
v‹»‹wd. ïªâa f«aÅ°£ f£á ( kh®¡á°£) bghW¤jtiu ïju khÃy muRfËlÄUªJ bfhŸif ßâahd ɤâahrkhd
ts®¢á F¿¤j gh®it r_f bghUshjhu vjh®¤j¤âÈUªJ gh®itia bfh©LŸsjhš jh‹ ïlJ K‹dÂ
kâ¥ãL»wJ. K‹nd‰w« f©LŸsJ.
e«ik¥ bghW¤jsÉš K‹nd‰w¤â‰fhd nghuh£l« KjyhˤJt bghUshjhu mik¥ãdhY« cyfka
v‹gJ eh£L k¡fŸ j§fsJ thœ¡if¤ ju¤ij kh¡fÈdhY« fLikahd jh¡FjY¡F njr« KGtJ«
nk«gL¤Jtj‰fhf el¤J« nghuh£l« jh‹ v‡dW m‹whl« ghâ¡f¥g£L tU»w NœÃiyÆš nk‰F t§f¤âš
F¿¥ãL»nwh«. Ãy¢Ó®âU¤j« ïa‰if ts§fis k£L« ïlJK‹d muR mâfhu¤âš ïU¥gj‹
ViHfS¡F« g»®î brŒtJ. TÈ ntiythŒ¥ò, fšÉ k‰W« fhuzkhfnt m¤jifa ghâ¥ãÈUªJ Éy» Éf KoahJ.
Rfhjhu« M»ait g‰¿ ïšiy v‹whš ts®¢á v‹gJ ïªâa f«ôÅ°£ ( kh®¡á°£) f£áÆ‹ nk‰F t§f 21tJ
m®¤jÄšyhkš nghŒÉL»wJ. kh®¡á°£ f£á K‹nd‰w¤ khÃy khehL Ãiwnt‰¿íŸs ïlJK‹dÂí« e«Kila
â‰fhd nghuh£l¤ij KjyhˤJt- Ãyãuò¤Jt flikfS« v‹w Mtz« F¿¥ãLtjhtJ njáa
f£lik¥ãš V‰gL« jilfS¡F cŸnsÆUªJ NœÃiyÆ‹ ã‹dÂÆš fšf¤jhÉY« mjid R‰¿íŸs
K‹bdL¤J¢ brš»wJ. k‰bwhU Ku©g£l ÉrakhdJ gFâfËY« kht£l§fË‹ tUthŒ bgU¡f« 圢áailªJ
cyfkakh¡fÈ‹ ï‹iwa f£lkhF«. btF#d§fSl‹ tU»wJ. 4612 »uhk§fŸ Äfî« ã‹j§»a gFâfshf
c©ikahd T£lÂia V‰gL¤â, mt®fË‹ ešynjh® f©l¿a¥g£LŸsJ. 46 y£r« k¡fŸ Äfî« tWikÆš
thœ¡if¡fhf Fiwªjg£r thŒ¥ò¡fis mâf¥gL¤J thœ»wh®fŸ vd TW»wJ.

25 26
kh®¡áÞ£ kh®¡á°£

nkY« ntiyÆ‹ikahdJ ÔÉukhdJ« ftiyaË¡ff ifaf¥gL¤j ÉU«ò»wh®fŸ. ts®¢áahdJ ït®fis

ToaJkhd ãu¢rid v‹gJ v›thW vd F¿¥ãL»wJ. jÅik¥gL¤â ït®fË‹ ãoÆÈUªJ btËna¿ ÉL« v‹W
»uhk¥òw§fËš Ãyk‰nwh® v©Â¡if mâfǤJ tU»wJ. mt®fŸ m¢r¥gL»wh®fŸ. ïªâa f«ôÅ°£ ( kh®¡á°£
Étrha c‰g¤â flªj 1980fËY« 1990 fËY« x¥ãLifÆš )f£á¡F« khnthÆ°£LfS¡F« ïilna cŸs ɤâahr«
FiwªJ tU»wJ. »uhk¥òw¥ gFâfËš Äfî« ViHfshf muáaÈ‹ xUgFâ ts®¢á F¿¤j ãu¢ridí« mj‹ gFâna.
cŸst®fËš bgU«gh‹iknah® kiythœ k¡fS«, khnthÆ°£LfŸ v‹gt®fŸ j‰nghija KjyhˤJt«
jhœ¤j¥g£l k¡fS« Mt®. »uhk¥òw§fËš r¤jhd czî cUth¡F« r_f mikâÆ‹ikÆdhš cUthd bfhªjË¥ã‹
v‹gJ ftiyaË¡»wJ. 18 rjkhd »uhk§fS¡F Fo¡f xUgFâna.
j©Ù® ÉÃnahf V‰ghLfŸ ïšiy. ïªj bfhªjË¥ò btˤ njh‰w¤âš KjyhˤJt r_f
ï¤jifa NœÃiyia vâ®bfhŸtj‰fhf ïlJK‹d NHiy v⮥gjhf njh‹¿dhY«, j¤Jth®¤j ßâÆš
muR Kj‹ik bfhŸiffËY« mKyh¡f§fËY« kh‰w§ ï¥bghGija Ãytu¤ij Úo¡fnt cjwd.
fis bfh©L tªJŸsJ. ã‹j§»a t£lhu§fËš ï¡fhy§fËš, NU¤jd«, njfbt¿, kjbt¿ mo¥
ts®¢á¡fhd gÂfS¡F TLjš K¡»a¤Jt« ju¥gL»wJ. gilÆyhd gLã‰ngh¡fhd tyJ rhÇ ïa¡f§fŸ ga§fuhj
fšÉ, Rfhjhu«, k‰W« Rarh®ò ts®¢áfS¡F tot§fS« elto¡iffŸ, muh#f muáaš, gy tot§fËš njh‹w¡
btF#d j©ikiaí« mË¡»wJ. ntiythŒ¥ò bgU¡F TL«. ïa¡fÉašgo, j¤Jth®¤j¥goí«, gh®¤jhš, ï‹iwa
tj‰fhd KiwÆš bjhÊškakh¡fš gh®it brY¤j¥ KjyhˤJtnk ïj‹ C‰W¡f©zhF«. ïj‹ x›bthU
gL»wJ. ts®¢á¡fhd nghuh£l« v‹gJ t®¡f¥ btË¥ghL« xU t®¡f¤â‹ rh®ghfnt ïU¡F«. bjhÊyhË
nghuh£l¤njhL ïizªj gFâahfî«, mJ t®¡f r¡âfË‹ t®¡f« c®î ó®tkhf gFâÆdÇ‹ t®¡f îgªj§fshš ïJ
nr®khd¤âš kh‰w§fŸ cUth¡f vG»wJ. ïjid byÅ‹ e‹whfnt vL¤J¡fh£L»wh®.
M¡f¥ó®tkhd g§»id t»¡F« vdnt kh®¡á°£ f£á “všyh KjyhˤJt ehLfË‹ Fzh«r« v‹dbtÅš
ïâš xUnghJ« njh‰fhJ. ts®¢á¡fhd m‹whl KjyhˤJt¤â‹ bfhLikfŸ F£o ó®Rth t®¡f¤âid,
elto¡iffËš <LgL«nghnj t®¡f cz®it ca®¤J M¤âu¡fhudhf M¡F»wJ. ïJ muh#f muáaš ngh‹nw
tj‰fhf Ka‰áfËš cŸs gyåd§fid f©l¿tâÈUªJ ïªj M¤âu_£L« xU r_f Éisthf cŸsJ. ïªj òu£á
kh®¡á°£ f£á xUnghJ« bt£f¥g£L btËnawhJ. Mntr« Äfî« j‰fhÈfkhdJ, ga‹ m‰wJ. mJ ntfkhf
m¿î¥ó®tk‰w j§fË‹ bfhŸiffË‹ fhuzkhf xUó®Rth ft®¢á KH¡f¤âÈUªJ, ï‹bdhU ft®¢á¡F
khnthÆ°£LfŸ xUnghJ« ïj‹ ÛJ xUnghJ« M£g£L gªJ nghŒÉL»wJ. ïJ všnyhU« m¿ªj x‹W.
e«ã¡ifbfhŸtâšiy. mt®fŸ ts®¢á¥ gÂfS¡F bfhŸif ßâahfî«, bghJikahfî« ïjid m§ÑfÇ¥gjhš,
vâuhd ÃiyÆidna vL¥gh®fŸ F¿¥ghf ã‹j§»a xU òu£á¡ f£áÆ‹ Jt¡f fhy jtWfis bjhiyªJ nghf
gFâfS¡F vâuhf ïU¥gh®fŸ. rhiyfŸ mik¡fî«, brŒa KoahJ. mJÛ©L«, Û©L« jiy ö¡F« ïJtiu
j©Ù® ÉÃnahf«, Rfhjhu ika§fŸ, FHªijfË‹ fšÉ f©ouhj tot§fËš mJ njh‹W« f©ouhj NHÈš
ika§fŸ M»at‰¿‰F vâuhf jh¡Fjš bjhL¥gh®fŸ. njh‹W«”
ts®¢á¥ gÂfŸ eilbgWtij jilbrŒtj‰F bto vdnt khnthÆ°£Lfis muh#f r¡âfshf
kUªJ¡fisí« J¥gh¡»fisí« ga‹gL¤Jth®fŸ. milahs¥gL¤Jtâš jt¿šiy.
mt®fŸ Únuh£l¤â‰F vâuhf ÚªJtjhš k¡fŸ
q
âuËlÄUªJ jÅik¥gL»wh®fŸ. mt®fŸ KG¡f Éahghu
neh¡f Ru©lš gh®itnahLjh‹ td¥ gFâ Mju§fis

27 28