LEMBAR PERHITUNGAN REAGAEN

Variabel berubah :
1. NaOH 0,083N
2. NaOH 0,183N
3. NaOH 0,203N
Variabel tetap :
1. Etil asetat 98%, 0,183N (Pengenceran ke 1 L)
2. HCl 25%, 0,053N (Pengenceran ke 1 L)
3. Pengadukan sedang
4. Pengambilan sampel 5 mL @1 menit
5. Suhu ruang
 Volume piknometer
Massa pikno kosong = 22,696 gr
Massa aquades + pikno = 49,168 gr
Massa aquades = 23,472 gr
𝑚 23,472 𝑔𝑟
V aquades = 𝜌 = 0,998 𝑔𝑟/𝑚𝐿 = 23,52 𝑚𝐿
 Densitas etil asetat
Massa pikno kosong = 22,696 gr
Massa etil asetat + pikno = 46,37 gr
Massa etil asetat = 23,674 gr
𝑚 23,674 𝑔𝑟
ρ minyak = 𝑉 = 23,52 𝑚𝐿 = 1,01 𝑔𝑟/𝑚𝐿
 Densitas HCl
Massa pikno kosong = 22,696 gr
Massa HCl + pikno = 53,325 gr
Massa HCl = 30,629 gr
𝑚 30,629 𝑔𝑟
ρ HCl = 𝑉 = 23,52 𝑚𝐿 = 1,30 𝑔𝑟/𝑚𝐿
 Kebutuhan NaOH
Variabel 1 (NaOH 0,083N)
𝑔𝑟 1000
N = 𝐵𝑀 𝑥 𝑉 𝑥 𝑘𝑎𝑑𝑎𝑟 𝑁𝑎𝑂𝐻 𝑥 𝑣𝑎𝑙𝑒𝑛𝑠𝑖
𝑔𝑟 1000 𝑚𝐿
0,083 = 𝑥 𝑥 98% 𝑥 1
40 𝑔𝑟/𝑚𝑜𝑙 1000 𝑚𝐿
gr = 3,388 gram
Variabel 2 (NaOH 0,183N)
𝑔𝑟 1000
N = 𝐵𝑀 𝑥 𝑉 𝑥 𝑘𝑎𝑑𝑎𝑟 𝑁𝑎𝑂𝐻 𝑥 𝑣𝑎𝑙𝑒𝑛𝑠𝑖
𝑔𝑟 1000 𝑚𝐿
0,183 = 𝑥 𝑥 98% 𝑥 1
40 𝑔𝑟/𝑚𝑜𝑙 1000 𝑚𝐿
gr = 7,469 gram
Variabel 1 (NaOH 0,203N)
𝑔𝑟 1000
N = 𝐵𝑀 𝑥 𝑉 𝑥 𝑘𝑎𝑑𝑎𝑟 𝑁𝑎𝑂𝐻 𝑥 𝑣𝑎𝑙𝑒𝑛𝑠𝑖
𝑔𝑟 1000 𝑚𝐿
0,203 = 𝑥 𝑥 98% 𝑥 1
40 𝑔𝑟/𝑚𝑜𝑙 1000 𝑚𝐿
gr = 8,286 gram
 Kebutuhan Etil Asetat
𝜌 𝑥 𝑉 𝑥 1000
N = 𝐵𝑀 𝑥 𝑉 𝑏𝑎𝑠𝑖𝑠 𝑥 𝑘𝑎𝑑𝑎𝑟 𝑒𝑡𝑖𝑙 𝑎𝑠𝑒𝑡𝑎𝑡 𝑥 𝑣𝑎𝑙𝑒𝑛𝑠𝑖
1,01 𝑥 𝑉 𝑥 1000
0,183 = 𝑥 0,98 𝑥 1
88 𝑥 1000
V = 16,27 mL
 Kebutuhan HCl
𝜌 𝑥 𝑉 𝑥 1000
N = 𝐵𝑀 𝑥 𝑉 𝑏𝑎𝑠𝑖𝑠 𝑥 𝑘𝑎𝑑𝑎𝑟 𝐻𝐶𝑙 𝑥 𝑣𝑎𝑙𝑒𝑛𝑠𝑖
1,30 𝑥 𝑉 𝑥 1000
0,053 = 𝑥 0,25 𝑥 1
18,5 𝑥 1000
V = 3,017 mL

B-1
 LEMBAR PERHITUNGAN
1. Perhitungan Harga Orde Reaksi
HCl = 0,053 N
Etil asetat = 0,183 N
V yang dititrasi = 5 ml
Δt = 1 menit
 Mencari Ca = N NaOH
(𝑉 𝑥 𝑁) 𝐻𝐶𝑙 = (𝑉 𝑥 𝑁) 𝑁𝑎𝑂𝐻

Cao = Ca praktikum pada t = 0

 Reaksi: NaOH +CH3COOC2H5 → CH3COONa + C2H5OH
A + B → C + D
Persamaan kecepatan reaksi orde 1
𝑑𝐶𝑎
−𝑟𝑎 = − = 𝑘. 𝐶𝑎
𝑑𝑡
𝐶𝑎 𝑡
𝑑𝐶𝑎
∫− = ∫ 𝑘. 𝑑𝑡
𝐶𝑎
𝐶𝑎𝑜 0

−𝑙𝑛[𝐶𝑎 ]𝐶𝑎
𝐶𝑎𝑜 = 𝑘. 𝑡

−(ln 𝐶𝑎 − ln 𝐶𝑎0) = 𝑘. 𝑡
𝐶𝑎
− ln = 𝑘. 𝑡
𝐶𝑎0
y=m
𝐶𝑎
y = -ln 𝐶𝑎𝑜 , m = k

Persamaan kecepatan reaksi orde 2

𝑑𝐶𝑎
−𝑟𝑎 = − = 𝑘. 𝐶𝑎 . 𝐶𝑏 dimana Ca = Cb
𝑑𝑡

𝑑𝐶𝑎
− = 𝑘. 𝐶𝑎 2
𝑑𝑡
𝑑𝐶𝑎
− = 𝑘. 𝑑𝑡
𝐶𝑎 2
𝐶𝑎 𝑡
𝑑𝐶𝑎
∫− = ∫ 𝑘. 𝑑𝑡
𝐶𝑎 2
𝐶𝑎𝑜 0

1 𝐶𝑎
[ ] = 𝑘. 𝑡
𝐶𝑎 𝐶𝑎𝑜

1 1
− = 𝑘. 𝑡
𝐶𝑎 𝐶𝑎𝑜
1 1
= 𝑘. 𝑡 +
𝐶𝑎 𝐶𝑎𝑜
y = mx + c
1 1
y = 𝐶𝑎 , m = k , c = 𝐶𝑎𝑜

B-2
 Persamaan kecepatan reaksi orde 2 (Ca ≠ Cb)

𝐶𝑏 𝐶𝑏𝑜
y = 𝑙𝑛 𝐶𝑎 , m = (Cbo – Cao)k , c = 𝑙𝑛 𝐶𝑎𝑜

a) Variabel 1 (NaOH = 0,083 N)

V HCl
t Ca -ln(Ca/Cao) Cb ln(Cb/Ca) ln(Cbo/Cao)
(mL)
0 8.8 0.0933 0.0000 0.1830 0.6739 0.0897
1 6.7 0.0710 0.2726 0.1607 0.8168 0.0897

2 6.6 0.0700 0.2877 0.1597 0.8252 0.0897

3 6.5 0.0689 0.3029 0.1586 0.8339 0.0897

4 6.4 0.0678 0.3185 0.1576 0.8427 0.0897

5 6.4 0.0678 0.3185 0.1576 0.8427 0.0897

6 6.4 0.0678 0.3185 0.1576 0.8427 0.0897

 Orde 1
y = 0.0718x
k = 0.0718
R2 = -0.042
m = 0.0718
c=0

B-3
 0.5000
0.4500 y = 0.0718x
0.4000 R² = -0.042

0.3500

-ln(Ca/Cao)
0.3000
0.2500
0.2000
0.1500
0.1000
0.0500
0.0000
0 1 2 3 4 5 6
Waktu (Menit)

 Orde 2
y = 0.038x + 0.6739
(Cbo – Cao) k = 0.038
(0.1830 – 0.0933) k = 0.038
0.0897 k = 0.038
k = 0.4235
R2 = 0.021
m = 0.038
c = 0.6739

1.0000
0.9000 y = 0.038x + 0.6739
R² = -0.021
0.8000
0.7000
0.6000
ln(Cb/Ca)

0.5000
0.4000
0.3000
0.2000
0.1000
0.0000
0 1 2 3 4 5 6
Waktu (Menit)

b) Variabel 2 (N NaOH = N Etil Asetat = 0,183 N)

V HCl
T Ca 1/Ca -ln(Ca/Cao) 1/Cao
(mL)

0 12.8 0.1357 7.3703 0.0000 7.3703

1 11.7 0.1240 8.0632 0.0899 7.3703
2 11.6 0.1230 8.1327 0.0984 7.3703
3 11.5 0.1219 8.2034 0.1071 7.3703
4 11.5 0.1219 8.2034 0.1071 7.3703
5 11.5 0.1219 8.2034 0.1071 7.3703

 Orde 1
y = 0.0286x
k = 0.0286
R2 = 0.185
m = 0.0286
c=0
B-4
 0.1600
y = 0.0286x
0.1400 R² = 0.185
0.1200

0.1000

-ln(Ca/Cao)
0.0800

0.0600

0.0400

0.0200

0.0000
0 1 2 3 4 5
Waktu (Menit)

 Orde 2
y = 0.2222x + 7.37
k = 0.2222
R2 = 0.1974
m = 0.2222
c = 1/Cao = 7.37

8.4000
y = 0.2222x + 7.37
8.2000 R² = 0.1974

8.0000
1/Ca

7.8000

7.6000

7.4000

7.2000
0 1 2 3 4 5
Waktu (Menit)

c) Variabel 3 (NaOH = 0,203 N)

V HCl
t Ca -ln(Ca/Cao) Cb ln(Cb/Ca) ln(Cbo/Cao)
(mL)
0 15.0 0.1590 0.0000 0.1830 0.1406 0.1406
1 14.9 0.1579 0.0067 0.1819 0.1415 0.1406

2 14.4 0.1526 0.0408 0.1766 0.1460 0.1406

3 14.2 0.1505 0.0548 0.1745 0.1479 0.1406

4 14.0 0.1484 0.0690 0.1724 0.1499 0.1406

5 14.0 0.1484 0.0690 0.1724 0.1499 0.1406

6 14.0 0.1484 0.0690 0.1724 0.1499 0.1406

 Orde 1
y = 0.0142x
k = 0.0142
R2 = 0.8546
m = 0.0142
B-5
 c=0
0.0900
0.0800 y = 0.0142x
R² = 0.8546
0.0700
0.0600

-ln(Ca/Cao)
0.0500
0.0400
0.0300
0.0200
0.0100
0.0000
0 1 2 3 4 5 6
Waktu (Menit)

 Orde 2
y = 0.0019x + 0.1406
R2 = 0.8588
(Cbo – Cao) k = 0.0019
(0.1830 – 0.1590) k = 0.0019
0.024 k = 0.0019
k = 0.0792
m = 0.0019
c = 0.1406

Orde 2 Variabel 3
0.1540
y = 0.0019x + 0.1406
0.1520
R² = 0.8588
0.1500
Axis Title

0.1480

0.1460

0.1440

0.1420

0.1400
0 1 2 3 4 5 6
Axis Title

B-6
2. Membandingkan nilai praktis dengan nilai matematis
(𝐶𝑎𝑜−𝐶𝑎)
k1 = [ − 𝑘𝐶𝑎2 ] ∆𝑡
𝑡
𝑘1
𝐶𝑎𝑜−(𝐶𝑎+ ) 𝑘1 2
2
k2 = [ − 𝑘(𝐶𝑎 + ) ] ∆𝑡
𝑡+ℎ/2 2
𝑘2
𝐶𝑎𝑜−(𝐶𝑎+ ) 𝑘2 2
2
k3 = [ − 𝑘(𝐶𝑎 + ) ] ∆𝑡
𝑡+ℎ/2 2
𝐶𝑎𝑜−(𝐶𝑎+𝑘3)
k4 = [ − 𝑘(𝐶𝑎 + 𝑘3)2 ] ∆𝑡
𝑡+ℎ
1
Ca = 6 (𝑘1 + 2𝑘2 + 2𝑘3 + 𝑘4)
Ca model = Ca+ Ca Praktis

1) Variabel 1 (K = 0.4235)
V HCl
t Ca K1 K2 K3 K4 ∆Ca Ca Model
(mL)
0 8.6 0.0912 -0.0035 -0.0069 -0.0102 -0.0231 -0.0101 0.0810

1 6.5 0.0689 0.0202 0.5095 0.1403 -0.0972 0.2038 0.2727

2 6.5 0.0689 0.0091 0.5066 0.0663 -0.0253 0.1882 0.2571

3 6.5 0.0689 0.0054 0.5043 0.0347 -0.0081 0.1792 0.2481

0.3000

0.2500

0.2000
Ca

0.1500

0.1000

0.0500

0.0000
0 1 2 3
Waktu (Menit)

Ca Praktis Ca Matematis

2) Variabel 2 (K = 0.2222)
V HCl
t Ca K1 K2 K3 K4 ∆Ca Ca Model
(mL)
-0.0083 -0.0123 -0.0281 -0.0122 0.1256
0 13.0 0.1378 -0.0042
1 12.7 0.1346 -0.0008 0.4996 0.1358 -0.1047 0.1942 0.3288

2 12.5 0.1325 -0.0013 0.4991 0.0695 -0.0348 0.1835 0.3160

3 12.5 0.1325 -0.0021 0.4983 0.0403 -0.0166 0.1764 0.3089

4 12.5 0.1325 -0.0026 0.4978 0.0242 -0.0096 0.1720 0.3045

B-7
 0.3500

0.3000

0.2500

0.2000
Ca
0.1500

0.1000

0.0500

0.0000
0 1 1 2 2 3 3 4 4
Waktu (Menit)

Ca Praktis Ca Matematis

3) Variabel 3 (K = 0.0792)
V HCl
t Ca K1 K2 K3 K4 ∆Ca Ca Model
(mL)
-0.0045 -0.0067 0.0114 -0.0022 0.1674
0 16.0 0.1696 -0.0023
0.0086 0.5042 0.1618 -0.1089 0.2053 0.3643
1 15.0 0.1590
0.0061 0.5045 0.0942 -0.0362 0.1945 0.3482
2 14.5 0.1537
0.0034 0.5028 0.0634 -0.0173 0.1864 0.3401
3 14.5 0.1537
0.0021 0.5018 0.0463 -0.0099 0.1814 0.3351
4 14.5 0.1537

0.4000
0.3500
0.3000
0.2500
Ca

0.2000
0.1500
0.1000
0.0500
0.0000
0 1 2 3 4
Waktu (Menit)

Ca Praktis Ca Matematis

B-8