0% found this document useful (0 votes)
95 views

SLAS Papers 9

The document discusses several topics related to geopolitics including energy geopolitics, economic geopolitics, military geopolitics, foreign policy geopolitics, cooperate geopolitics and cultural geopolitics. It also talks about transnational corporations and their role in geopolitics. Globalization and increasing interdependence between countries are changing traditional geopolitics.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
95 views

SLAS Papers 9

The document discusses several topics related to geopolitics including energy geopolitics, economic geopolitics, military geopolitics, foreign policy geopolitics, cooperate geopolitics and cultural geopolitics. It also talks about transnational corporations and their role in geopolitics. Globalization and increasing interdependence between countries are changing traditional geopolitics.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 31

zz nqoaê l,ïnkhl kjuq u.

ZZ
YS% ,xld mßmd,k fiajd
újD;$ iSñs; ;r. úNd.h
SLAS (OPEN/ LIMITED) 9
iqúfYaIs iïuka;%K ud,dj
2017 wfm%a,a 08 fikiqrdod
fnd/,a, YMBA ys§
2017 wfm%a,a 09 bßod - fnd/,a, flaß úoHd,h ys§
fm'j' 9'00 isg m'j' 3'00 olajd
wka;¾.;h msgq

idudkH oekSu
SLAS / 2017/GK/04 01 - 09

rpkh yd idrdxYh ^wlaIr úkHdih&


SLAS / 2017/ES/02 10 - 11

idudkH ±kSu - wu;r ksnkaOkh


SLAS / 2017/GK/EX/09 12 - 18

idudkH nqoaêh - wu;r ksnkaOkh


SLAS / 2017/IQ/EX/05 19 - 23

idudkH nqoaêh
SLAS / 2017/IQ/13 24 - 30

ffoksl iïm;a odhl;ajh


m%Odk wdrdê; foaYsld (

wkQId f.dal=< m%kdkaÿ uy;añh


we;=¿
m%ùK wdpd¾h uKav,hla
jeä úia;r - 0777 356968" 0716 364525
Facebook - Exams.govnew
SLAS / 2017/GK/04
zznqoaê l,ïnkhl kjuq u.ZZ
YS% ,xld mßmd,k fiajd újD;$ iSñ; ;r. úNd.h
idudkH - ±kSu

N+ foaYmd,kh - Geopolitics
ye|skaùu
ks¾ndO fj<|m< wd¾Ólh u; mokï jQ f,dal wdêm;Hh jHdma;sh i|yd n, foaYmd,kh" yuqod Yla;sh" hqO
;dlaIKh Ndú; lrñka ;r`.ldÍj N+ñh yd thg wh;a iajNdúl iïm;a uxfld,a,h yd w;am;a lr .ekSu N+
foaYmd,kh hkqfjka w¾:l:kh l< yel' fuu ikao¾Nh ;=< l,dmSh yd f.da,Sh N+ foaYmd,ksl jqjukdjka
fukau újD; fj<|m< hdka;%Kfhka ksoyiaj yqol,dj meje;aug f,dal is;shu ;=< lsisÿ rdcHhla wiu;ah'
;uka iajdëk hhs lshd.kakd rdcH fmlksjef,kau .eg .eiS we;af;a f.da,Sh N+ foaYmd,k yd kj ,snr,a
;r`.ldrS wd¾:sl .¾NdIhghs' tfy;a ia:dkSh jYfhka ck uki úcs;lrKh fldg (Colonizing the mind) mqrjr
flakaøSh wdYajdoh u; ks¾úkaokh lr iudch úiqrjd yerSug jd¾.sl;ajh" wd.ñl Wkaudoh" ud;DN+ñh" úfoaY
l=uka;%K jeks joka l+G foaYfm%auhg w;sYhskau jeo.;ah' n,y;aldrh" lEorlu" iQrdlEu" ysxikh"
m%pKav;ajh yd iud.ï mrsfndack u;jdofhka (consumer ideology) yev.ik f.da,ShlrKh jQ f,dal is;shu
u; iajdëkj meje;aug m%h;ak oerSu ys;¿jls' j;auka f,dal is;shu u; wdêm;HOdrS fukau mrsjdr rdcHhka
ish,a, uqyqK fok m%Odk .eg¿j ;u rdcHhka mj;ajdf.k hdu i|yd w;HjYH jQ f*diS, bkaOk
fkdue;sluhs' ienúkau j;auka f,dalh N%uKh jkafka f*diS, bkaOk u;h' tfyhska iajNdúl iïm;a yd
fj<| ud¾. ksoyfia Ndú; lsÍu" mßjdr rdcHhka Wmdhud¾.slj wiu;a lsrSu fyda hgm;a lsrSu yd f,dj mqrd
yuqod yd wd¾Ól wdêm;H me;srùu f*diS, bkaOk hq.h fyj;a N+ foaYmd,kfha kj ishji hkqfjka ye|skafõ'

fydk¿,q yS msysá wdrlaIl lghq;= wOHhkh lsrSfï wdishd meis*sla uOHia:dkfha uydpd¾h fudydka u,sla
j¾I .Kkdjla N+ foaYmd,kh .ek l< m¾fhaIKd;aul wOHhkfha wruqK jQfha n,Yla;s iïm;a w;am;a
lr.ekau Wfoid wdêm;HOdÍ rdcHHka iDcqj yd jl%j mrsjdr rdcHhka foaYmd,kslj wiu;a lsrSu yd hgm;a
lsrSu yeoErSuhs' tysoS wdishdkq mßfNdack u;jdofha yd ck.ykfha j¾Okh;a" tlai;a ckmoh we;=¿
Ok;ka;%jdoS (capitalist) rdcHh moaO;sfha ksIamdok l%shdj,sh yd fj<|m< fidhdhdu u; wkd.; f,dalfha
.ukau. ;SrKh jk j. fyf;u ks.ukh lf<ah' N+ foaYmd,kh fldgia lSmhlg j¾.SlrKh l< yel'

 n, Yla;s N+ foaYmd,kh Energy geopolitics


 wd¾:sl N+ foaYmd,kh Economic Geopolitics
 yuqod N+ foaYmd,kh Military Geopolitics
 úfoaY m%;sm;a;s N+ foaYmd,kh Foreign Policy Geopolitics
 iud.ï N+ foaYmd,kh Cooperate Geopolitics
 ixialD;sl N+ foaYmd,kh Cultural Geopolitics

kj ,snr,ajdoh
kj ,snr,a f.da,ShlrKh fyj;a ksoyia fj<|m< mrsfndack u;jdoh f.da,Sh iudch yd cd;Hka;r in|;d
kj udj;lg m%fõY lf<ah' iuld,Sk .eg¿ rdcH N+ l,dmh u; úi|d.; fkd yelsh hk ixl,amh udkj
uki ;=< frdamKh lf<ah' cd;sl rdcHh hk l,ams;h l,a bl=;a jQ isyskhlehs m%dfhda.sl w;aoelSï u;
oefkkakg bv yeßfhah' ulaksidoh;a f,dal is;shu u; ks¾ndê;j .,d hk iud.ï m%d.aOkh ksIamdokh yd
fnodyerSu l%shdj,sh ;=< mdrcd;sl iud.ï (TNC) cd,fha m%udKd;aul yd .=Kd;aul fjki jgyd .ekSu"
;dlaIKsl ixj¾Okfha msìoSu u; f.da,Sh udOH yeisrSu rgdj ksid cd;sl ;;ajhg jvd f.da,Sh iudc wd¾Ól
foaYmd,kh úu¾IKh b;d jeo.;ah' kj ,snr,a wd¾Ól kHdh újD; fj<|m< u; N%uKh jkafka mdrcd;sl
iud.ï fjkqfjks'

1
tfukau mdrcd;sl iud.ï ksIamdok yd fiajd ksr;=rej foaYiSud udhsï blaujhs' ta i|yd rdcH wdh;k fyda
foaYmd,k k¿jka wjYh fkdfõ' ukdj ixfhda. fldg ilia l< foaYmd,k u;jdo" wd¾Ól Wmdh ud¾."
ixialD;sl jÜfgdare Tjqka i;=j we;' kj ,snr,ajdoh merKs iïNdjH ,snr,ajdoh fukau mqoa., wjYH;d yd
wNs,dI u; r|d mj;S' tfy;a fcdaka f,dlaf.a iajNdúl whs;sjdislï ms<sn| ,snr,ajdoh" fcdaka iagqjÜf.a
Wmfhda.s;d ,snr,ajdoh fyda y¾nÜ iafmkaI¾f.a vdúkajdoS iudc ,snr,ajdoh blau jQ kj ,snr,ajdofha tlu
wruqK wiSñ; ,dNhhs' uqo,a /ia lsrSuhs' iïm;a uxfld,a, hhs' uq¿ uy;a mDÓúhu wuqøHhla njg mßj¾;kh
lsrSuhs'

iajNdúl bkaOk ishji

tlai;a ckmoh 30] la" hqfrdamh 45] la" cmdkh 100] la ueo fmros. yd uOHu wdishdfjka bkaOk wjYH;dj
imqrd .kshs' Ökh" bkaoshdj" ´iafÜ%,shdj" cmdkh yd kjiS,ka;h ffokslj f;,a ner,a ñ,shk 15 - 30 l
m%udKhla mrsfndackh lrhs' wkd.; Ök b,a,qu f;,a ner,a ñ,shk 5 - 3 isg 12 - 9 olajd" bkaoshdj 2-7 isg 5-3
olajd by< hd yel' cd;sl n,Yla;s lKavdhu 2001 fjdIskagka md,k wêldrshg bosrsm;a l< jd¾;djg wkqj
wkd.; wfursldfõ n,Yla;s b,a,qu 2$3 la u hefmkafka úfoia bkaOk u;h" f.da,Sh Lksc f;,a ksmehqfuka
j;auka bkaoSh wjYH;dj 3] la jQ jo wkd.;fha ^2025& th 6] olajd by< hhs' 2025 yhsfv%da ldnka oelaug wkqj
bkaOk yd n,Yla;sh cd;sl m%;sm;a;shg w;=,q lsrSfuka th bkaoSh N+ foaYmd,ksl jqjukdjla j. b;d
meyeos<sh'

Ökh ueofmros. isg f;,a m%jdykh i|yd Ndú; lrkafka fyduqia isg u,lald olajd jQ f,dj m%Odk uqyqÿ
ud¾.hhs' tys jd¾Islj f;,a fk!ld 83"000 la muK osh;afõ' uE;l isg fidud,shdkq uqyqÿ fld,a,lrejkaf.ka
t,a,j we;s ;¾ckh ksid Lksc f;,a m%jdykh wêl úhoula yd oeä wjodkuls' fuu wk;=r ksid Ökh
mlsia;dkfha .jdv¾ ys jrdhla f.dvke.+ w;r" ueo fmros.ska ,nd .kakd bkaOk mlsia;dkfha wIdoa lIaórh
yryd f.dvìug t,q k, ud¾.hlska Ökfha laIskacshdka m%dka;hg Lksc f;,a f.k hhs' fj<| l,dmhla f.dv
k.d wm%sldkq uydoaùmhg NdKav m%jdykh fuu ie,iqfï ;j;a wruqKls' nf,dÉ f.da;%slhkaf.ka wkd.;fha
t,a,úh yels úfrdaO;d iukh lr /lshd wjia:d iy wd¾:sl ixj¾Okh ;j;a wfmalaIdjls' j;auka fm< .eiau
wkqj jrdfha yd f;,a k, moaO;sfha wdrlaIdj i|yd laIKsl úysÿï n,ld /|ùu oekgu;a olakg ,efnk
oiqkls' fuu ie,iqfï os.=jla f,i ñhkaudrfha is;afõ ys Ök jrdh u.ska ksrs;os. hqkdka m%foaYhg f;,a
m%jdykh i|yd f.dvìfuka k, ud¾.hla boslsrSu yïnkaf;dg muKla fkdj nx.a,dfoaYfha o jrdhla
boslsrSu Ök N+ foaYmd,kfha bosrs mshjrls' Ökh ksr;=rej brdk foaYmd,kfha yeisrSu" ñhkaudr yuqod
cqkagdfõ ia:djr;ajh' nx.a,dfoaYfha yd fkamd,fha foaYmd,k wiu.sh yd ,xldfõ Ök ñ;%;ajh wfmalaId
lrhs'

n,Yla;s iqrlaIs;Ndjh
n,Yla;s iqrlaIs;Ndjh wêm;HOdrS fukau mrsjdr rdcHhka wo uqyqK fok m%Odk .eg¿jhs' we;eïúg n,Yla;s
ys`.h ;=kajk f,dal hqoaOh fj; udkjhd le|jd hkq we;' rdcHhka wiu;a lsÍu" wNHka;rsl jd¾.sl" wd.ñl"
foaYiSud .egqï ks¾udKh ;u ys;j;a rElv md,lhka n,hg m;a lsÍu" n,j;a rdcHhkaf.a Wmldrh u;
md,lhka tald wêm;ska olajd mrsj¾;kh lsrSu" n, Yla;sh w;am;a lr .eksu i|yd flfrk foaYmd,k Wmdh
ud¾.hkah' f*dis, bkaOk i|yd flfrk wdfhdackh yd hqoaOh yd ii|k úg úla,am n, Yla;s W;amdokh
fjkqfjka lrk wdfhdackh b;d w,amh' tu.ska f.da,Sh WKqiqu by< .sh o foaYmd,lhka ta ms<sn|j Wkkaÿ
jk j.la olakg fkd,efnhs'

n,Yla;s mrsfndckfha j;auka ;;ajh u; wkd.;fha Ökh" bkaoshdj" cmdkh" ol=Kq fldrshdj we;=¿
bkaoshdkq yd meis*sla id.r l,dmfha rdcHhka i|yd f.da,Sh ksmehqfuka 80] la muK wjYHh' wka;¾cd;sl
n,Yla;s ksfhdacs;dh;kh ^IEA) m%ldYhg m;a lrk world energy outlook jdr m%ldYkhg wkqj 2025 jir jk
úg Ökhg f.da,Sh bkaOk ksIamdokfhka 40] la wjYH jkq we;' fuu l,dmfha rdcHhka fndfyduhlu n,
Yla;s wjYH;dj ueofmros.ska yd uOHu wdishdfjka imqrd .kS'
2
^bkaoshdj 80] la" Ökh 90] la" cmdkh yd ol=Kq fldrshdj 100] la & f*diS, bkaOk iïm; w;am;a lr .ekSu
i|yd tlai;a ckmoh" Ökh" hqfrdamd fldñhqkh" reishdj yd bkaoshdkq ueosy;aùu u; Wmdhud¾.slj uOHu
wdishdkq yd wm%sldkq rdcHh fndfyduhla foaYmd,k yd wd¾:sl jYfhka wiu;a lrkq ,eîh' f.da,Sh n,
wdêm;Hh Wfoid ;r`. josk rdcHhfhdaa uOHu wdishdkq yd wm%sldkq rdcHhka ;=< ;ukag ys;j;a rElv
md,lhka n,hg m;a fldg tu rdcHH ;=< jd¾.sl" wd.ñl fkdikaiqka;d biau;= l<y' tys m%:sm,hla f,i
;%ia;jdoh meK ke.sk' b;d kùk wú wdhqOj,ska ikakoaO jQ tu m%pKav;ajh f,dj mqrd oi oyia .Kkl
wysxil ckhdf.a hymeje;aug muKla fkdj f,dal iduhg ;¾ckhls'

hqO wdOdr
hqO wdOdr f,i ye|skafjkafka mrsjdr rdcHhka ;%ia;jdohg tfrys hqOhg fm<Uùu yd hdno rdcHhka yd ;u
N+ñfha u fjkia wd.ñl jd¾.sl ckhdg tfrysj m%pKav l%shd ixj¾Okh fldg hqO jeoSug wú iemhSuhs'
tu.ska wdêm;HOdrshdf.a N+ foaYmd,khg wjYH miqìu ielfihs' hqO wdOdr yuqod mqyqKq" uqo,a yd kùk wú
úfoaY yuqod yd ;u ys;j;a lKavdhï fj; ,nd fohs' ieuúgu wú f;drd .ekSfï oS yd ñ, oS .ekSfï oS wdOdr
ÿka rdcHhka fj;skau imhd .; hq;=h' fndfydaúg fuu rdcHhka j, orejka mdi,a heùu" ikSmdrlaIl lghq;=
ia;%S m%ckk fi!LHh jeks w;HjYHh ld¾hhka i|yd wdOdr ,efnkafka b;d w,am jYfhks'

wú fj<|du
j;auka f,dalfha udkj ysñlï W,a,x>Kh jkafka f,dj mqrd isÿjk wú fj<|m< jHdma;sfhks' fndfyda
rdcHhka iudc ixj¾Okhg jvd uq,a ia:dkhla ,nd oS we;af;a yuod ixj¾Okhghs' iEu jirlu f,djmqrd
fvd,r ì,shk 60 ;a 100 ;a w;r wú fj<|dula isÿ fjhss' wú fj<|m< m%Odk .Kqfokqlrejka jkafka 75] la u
ÿmam;a rdcH moaO;shhs' 2004 isg 2012 olajd f.da,Sh wú fj<|dfuka 85] la u isÿ lr we;af;a tlai;a cd;Skaf.a
wdrlaIl ix.ufha ks;H idudcslhka jQ wfursldj" reishdj" m%xYh" ì%;dkH"h Ökh" c¾uksh" b;d,shhs'

wd¾laála uqyqo
wd¾laála ñÿk uqyqÿ m%foaYh u; os.= ld,Skj lekvdj" fvkaudlh" fkd¾fõ reishdj yd tlai;a ckmoh ;u
foaYiSud igyka lr we;' fuu m%foaYh +' úoHd{hkaf.a woyig wkqj iajNdúl .Eia yd f*diS, bkaOk nyq,j
we;' tfukau b;d fmdfydi;a fj<| uqyqÿ ud¾.hla o fjhs' foaY.=Ksl fjki úiska fuu m%foaYfha .e,eishr
yd whsia ;Ügq osh lr yerSu n,j;a rdcHhkag f*diS, bkaOk lekSï i|yd hym;a f.dÿre ìula ks¾udKh lr
we;' fuys jdih lrk iajfoaYsl udkjhka yd jkcSj úfYaI fuu fjki ukdj jgyd f.k we;'

f.da,Sh yuqodlrKh

tlai;a ckmoh wdrlaIl lghq;= fjkqfjka úYd, úhoula cd;sl wdodhfuka 58] la wdrlaIl lghq;= i|yd jeh
lrhs' miq .sh oilh Ökh yd reishdj ;u wdrlaIl úhou bl=;a oilhg jvd ;=ka .=Khksla jeä lr we;'
miq.sh jif¾ Ökfha wdrlaIl úhou fvd,r ì,shk 84'9 la yd reishdj fvd,r ì,shk 58.6 la jeh lrñka ;u
N+ foaYmd,ksl jqjukd ukdj m%o¾Ykh lr we;' tfy;a wfursldj fvd,r ì,shk 750 blaujd jeh lrk w;r
brdlfha yd w*a.ksia;dkfha hqO úhou fuhg we;=<;a fkdfõ'

f.da,Sh yuqod úysoSu iS;, hqoaOfhka miq úYd, j¾Okhla olakg ,efí' tlai;a ckmoh rdcHhka 103 l ;u
yuqod l|jqre 700 lg wdikak m%udKhla f.dvk.d we;' f,dj mqrd yuqod jHdma;sh i|yd jd¾Islj fvd,r
ì,shk 800 la muK jeh lrhs' tlai;a ckmoh ;ksj f.da,Sh yuqod úhofuka 43] la" Ökh 7"3]la' ì%;dkHh 3"7]
la" m%xYh 3"6] la" reishdj 3"6 la" hqfrdamSh n,j;a rdcHh oyh 21"5 la yd wfkla ish,q rdcHhka 17'8] la u jeh
lr;ss' wú ksIamdolhkaf.a fj<| m%pdrhkag wkqj rdcHHkaf.a wNHka;r yd ndysr wdrlaIdj yd wú ksmojk
rdcHhka ;=< /lshd iemhSu m%Odk wruqKqh' l=vd m%udKfha wú fndfydaúg rdcHhka ;=< ks¾udKh lrk .egqï
i|yd b;d fyd| fj<|m<la W;amdokh lrhs' f,dj mqrd we;sj ;sfnk isú,a .egqï 90] lgu wú iïmdokh lr
we;af;a iduh .ek fodvjk f,dl n,j;=kah' wú fj<|m< f,dalfha ;sfnk ÿIs;u fj<|m<hs' foaYmd,lhka
yuqod yd mrsmd,k ks<Orhka w,a,ig jxpdjg k;= lrñka rdcH md,kfha wksjd¾Hh wx.hla f,i hqoaOh
iudc .; lrhs' tfy;a wú fj<|m< u; we;s YslaId moh udkj ysñlï W,a,x>Kh i|yd wú fhdod fkd.;
hq;= j.hs' ta i|yd cd;aHka;r wdh;k úúO iïuq;s iïmdokh lr we;' tfy;a n, foaYmd,kh yd w¾:sl ,dN
jqjukdjka bosrsfha ish¨ iïuq;Ska ksy`vh'
3
wfußldkq ishji

bkaoSh id.rfha fyduqia isg u,lald olajd .uka ud¾.fha wfursldkq yuqod ia:dk .;j isák oshdf.da .¾Ishd ÿm;
bia,dudndoa isg kdúl ie;mqï 2500 la" kj os,a,sfha isg kdúl ie;mqï 2200 la" yïnkaf;dg isg kdúl ie;mqï
500 la ÿrska msysgd we;' bkaÿ mlsia;dk foaY iSudjg wdikak jYfhka ie;mqï 600 l ÿrska msysá ´udkh yd tlai;a
ckmoh w;r we;af;a uqyql=rd .sh ydoluls' uosrd ÿm;aj, .=jka yuqod l|jqr há;, myiqlï jeä oshqKq fldg ;u
hqO wjYH;d i|yd mrsyrKh lsrSfï yelshdj wfursldj i;= lr f.k we;' ;dhs,ka;fha ;.df.da rdclSh .=jka
yd kdúl yuqod l|jqr" isx.mamQ¾fõ i:dk .;ùfï yelshdjo wfursldj Wod lrf.k we;'

merKs reishdkq iuQy wdKavqfjka fnoS fjkaj .sh lsrs.sia;dkh Ök foaYiSudj hdnoj msysgd we;' 2002 ckjdrs
ui tys wfursldkq yuqodjg fufyhqï lghq;= i|yd myiqlï ,eìk' lsrs.sia;dkfha —ì*aflaIa˜ isg ie;mqï 19 la
ÿrska msysá —ukd˜ys fuu l|jqr msysgd we;' tys m%ydrl hdkd" NdKav m%jdyk hdkd ia:dk .; lr we;'
Wiafnlsia;dkfha —lkaodndoa˜ ys l|jqrla" ;cslsia;dkfha —;=,ahdï" fldcdkaâ" ;=¾.d;a˜j, laIKsl úysÿï
n,ldhka fkajdislj isáhs' ;=¾lsfïkshdfõ wfursldkq wdfhdck u.ska bos l< k, ud¾.hlska w*a.ka yd
mlsia;dkh yryd bkaoshdkq id.rhg f.dvìfuka iajNdúl .Eia yd Lksc f;,a m%jdykh lrhs' lgd¾ rdcHfha
wê ;dlaIKsl myiqlï iys; .=jka l|jqrla fvd,r ñ,shk 1'5 la jeh fldg wfursldj f.dv ke.Sh'
wfursldkq yuqodj,g wu;rj Ök" reishdkq yuqod ldKav lsrs.sia;dkh" ;cslsia;dkh yd W;=re lilia;dkfha
jdä ,d isá;s' w*a.ksia;dkfha lkoyd¾ yd ldnq,a k.rhg hdno —nd.%dï˜j, ia:sr yuod l|jqrla f.dv ke.Sug
wfursld m%h;ak orhs' ms,smSkfha —cdf,da˜ ÿm;aj, wfursldkq kdúl l|jqrla" miq hqO iufha isg cmdkfha
—kdf.da yd Tlskdjd˜ ÿm;aj, iaÓrju wfußldkq yuqod mosxÑj isáhs' th wdishdkq l,dmfha osidk;s lr we;s
tlai;a ckmo iuia: yuqod Yla;sfhka 75] ls' maf,drsvdfõ —gïmd˜ ys msysgs uOHu yuqod wd{d n, ldKavh
(centcom) .,a*a l,dmfha Lksc iïm;a fj; lEor ne,aula fy<ñka wdrlaIl fufyhqï iu. osjd rd;%sfha
wjosfhka isáhs' w*a.ksia;dkfha yd brdlfha hqO fufyhqï ndrj isákafka fuu yuqod n, wKshhs' bkaoshka
id.rfha wdrlaIl wdêm;Hh orkafka fydk¿,q ys msysá(paccom)meis*sla n, >Khhs' fuu oaú;aj l%shdldr;ajh
m¾ishka l,dmfha bia,dóh rdcH 25 la" W;=re wm%sldj" uOHu wdishdj yd ol=qKq wdishdj wdjrKh lrhs'

;drld hqoaOh

tlai;a ckmoh wNHjldYh wúfhka ixj¾Okh lr yuqodlrKh i|yd fhdod .ekaug m¾fhaIKhl
ksr;j isáhs' th tlai;a cd;Skaf.a wNHjldY iduh fjkqfjka ksoyfia fhdod .; hq;=h hk wruqK
W,a,x>Kh lsrSuls' wdrlaIdj i|yd wNHjldYfha ñihs, moaO;shla Anti-Ballistic Missileia:dk .;
lsrSug fmkag.kh os.= l,l isg W;aidy orhs' ta i|yd Tjqka f.;+ ñ;Hdj fjk;a .%y f,dal j,ska
wkd.;fha w,a, úh yels ;drld hqoaOhlska star warmD:súh wdrlaId ùu yd cd;sl wrlaIl jvms<sfj,la
y`ÿkajdoSuhs' fï i|yd úYd, uqo,la wdfhdackh lsrSug isÿ fjhs'

ueo fmros. yd W;=re wm%sldj WKqiqïùu

ueo fmros. yd W;=re wm%sldkq N+ñh mqrd wd¾:sl w¾nqoh" cSjk úhou" ú/lshdj tfukau os.= l,la b;d ÿIs;
wdêm;HOdrS md,k ;ka;%h hgf;a cSj;a jQ ;reK mrïmrdfõ bÉPdNx.;ajh úiska rdcHhkag tfrys igka ìug
le|jd we;' Bcsma;=fõ yd áhqkSishdfõ u;=jQ Woaf>daIK úiska md,lhka n,fhka my lr oeóh' wfkla
rdcHhka ;=< foaYmd,ksl fkd.e,mSï yd wiu;=<s;;djka u;= lrk wr., olakg ,efnhs' brdlh iy isrshdj
bia,dóh rdcHhka úh hq;=h hk u;h ks¾udKh lf<a tlaia; ckmoh" ijqos wdrìh yd lgd¾ hk rdcHhkah'
j;auka isrshdfõ we;sj ;sfnk wiykldrS ;;ajh ixj¾Okh i|yd ijqoa wrdìh yd lgd¾ rcHhka uqo,a
iïmdokh lf<ah' fudjqyq ;%ia;jdoh u; hqoaOfha oS oaú;aj N+ñldjl fhfo;s' brdlfha wka;jdoS lKavdhï
fjkqfjka uQ,HdOdr ,nd fokafka .,a*a l,dmfha wfursldkq ys;j;=kah' ta brdkhg ;¾ckh lsrSfï
wfmalaIdfjks' ngysr u;h wkqj fuu m%h;akh .,a*a l,dmfha .;dkq;l;ajh ì| oud kùlrKh fldg
mrsfndack u;jdoh ixj¾Okh lsrSuhs' wrdì jika;h tjeks ks¾udKhls' f,fndkkfha fjfik Ishd wd.ñl
ysisnq,a,d igkaldóka wvmk lsrSug nqIa md,kh iqkaks wd.ñl ijqos wdrdìfha Wmdlrh ,nd .;af;ah'
j;aufkys isrshdkq úmlaIhg hqf.dia,dúhdfõ Idf.%í yd ;=¾lsh" fcda¾odkh yryd hqfrdamh yd tlai;a ckmoh
isrshdjg wú imhhs' wdrlaIl f,aLkj,g wkqj isrshdjg wú fgdka 3000 la wfußldkq CIAixúOdkh ,nd oS we;s
w;r uq,HdOdr ijqos rcfhks'
4
2001 iema;eïn¾ 11 osk wfursldfõ f,dal fj<| ixúOdkhg t,a, jQ ;%ia;jdoS m%ydrhg ms<s;=re f,i
;%ia;jdohg tfrsys hqoaOh w*a.ksia;dkfhka wdrïN úh jir 10 lg miq Tidud ìka ,dvka mlsia:dkfha oS urd
oeóh' tfy;a mlsia;dkfha muKla fkdj fndfyda bia,dóh rgj, ngysr úfrdaë wka;jdoh biau;= úh'
foaYmd,k Woaf>daIK uOhu wdishdfõ rdcHhka 20 l muK biau;=j we;' we,acSrshdj" nydf¾ka" csnQ;s"
Bcsma;=j" brdkh" Bcsma;=j" fcda¾odkh" l=fjÜ" ,sìhdj" fudrsgdkshd" fudfrlaflda" Tudkh" m,ia;Skh" ijqos
wrdìhdj" fidaud,shdj" iqvdkh" isrshdj" áhqkSishdj" ngysr iyrdj" fhukkh jeks w¾nqoldrS rdcHh md,lhka
n,fhka /|S isákafka ngysr" reishdkq fyda Ñk iyfhda.h u;h'

brdlfha foaYmd,k .egqu

brdlfha tlu bia,dóh oyu woyk Ishd - iqkaks yd l=¾oS jd¾.sl;ajfhka fnoS we;' iodï yqfika n,fhka
myfldg >d;kh lsrSfuka miq tlai;a ckmo yuqod Ishd uqia,sï lKavdhug n,h mjrñka brdlfhka bj;aj
.sfhah' tlS md,k lKavdhu wfkla jd¾.slhka talrdYS lr .ekaug wfmdfydi;a úh' iodï iufha isgu
l=¾osjre iajhx md,khla fjkqfka igka l<y' tu wr.,h hgm;a lsrSug tlai;a ckmofha yd uyd ì%;dkHhfha
iyfhda.h u; ridhk wú iodïg ,eìk' iqkaksjre ;u m%foaYfha n,h ;yjqre lr.ksñka úreoaOjdoS
lKavdhula f,i bosrshg meñK we;' fuu ;;ajh u; brdlfha wfursldkq ys;j;a ckm;sjrhdg jd¾.slhka
fnoS fjkaj hdu ksid md¾,sfïka;=j le|úh fkdyelssh' iqkaksjre" IShd uqia,suajre yd l=¾oSjre cSj;a jk
m%foaYj, wdl%uKh lsrSu fyda n,mEï fkdlrhs' tfy;a md,l Ishdjre iqkaksjrekag tfrysj m%pKav;ajh osh;a
lr we;' uOH.; rcfha n,h ySkj m%dfoaYSh n,h osfkka osk tla tla lKavdhï úiska w;am;a lr.ksñka
brdlh foaYmd,k jYfhka ixlSrK wkd.;hla fj; fhduqj we;'

hqlaf¾k w¾nqoh
u.Ska 198 fofkla /.;a uef,aishdkq .=jka hdkh hqlaf¾k - reishdkq foaYiSudj wi, oS ñihs, m%ydrhlska weo
jeàu;a iu. hqlaf¾k w¾nqoh f.da,Sh m%jk;dfõ m%Odk ud;Dldj njg m;a úh' j;auka wfursldkq yd hqfrdamSh
n, Yla;s jqjukdj /|S j;skafka iajNdúl .Eia u;h' hqlaf¾kh merKs reishdkq iuQy wdKavqfjka ì|S fjkaj
.sh wfkla rgj,a fukau iajNdúl .Eia iïm;ska b;d fmdfydi;ah' j;auka hqlaf¾k w¾nqohg i;shlg fmr
hdno rdcHhka fvd,r ì,shk 2"2 l Kh f.jd fkdue;s fyhska reishdjg wh;a .Eiafm%dïgazprom wdh;kh
úiska .Eia iemhqu lmd ouk nj reishdkq ckdêm;s mQáka hqfrdamhg wk;=re we`.ùh' reishdj hqlaf¾kh u;ska
iajndúl .Eia ksIamdokfhka 15] la m%jdykh lrhs' reishdkq Lksc f;,a yd iajNdúl .Eia wmkhk fj<|m<
70] la muK jk w;r" tu.ska fvd,r ì,shk 500 l wdodhula wfmalaId lrhs' fï w;r reishka ni l:dlrk
l%sñhdkq N+ñfha cSj;a jk ckhd 2014 ud¾;= ui 16 osk mej;s cku; úpdrKfhka reishdj iu. tl;=ùug ;u
93] ukdmh m< l<y' ienúkau th yuqod yd n,Yla;s .eg¿jls' reishdfõ wruqK iajNdúl .Eia iïm; w;am;a
lr .ekau i|yd hqlaf¾kfha N+ñfhka fldgila fnod fjka lsrSuhs' tfukau tlai;a ckmoh yd hqfrdamh mqáka
ys;jdoshl= n,hg m;aùu fkdbji;s'

m,ia;Sk yd BY%dh, .egqu

m,ia;Sk wrdìjre yd IsfkdhsiaÜ cQia ^j;uka BY%dh,a& w;r .egqu kj ixiaoaêhls' ienúkau th wdrïNjQfha 19
jk ish ji wjidkfhah' flfiajqjo fudjqka wd.ñl jYfhka uqi,sï" l%sia;shdks yd cqod wd.ug wh;ah' tfy;a
wr.,h W;amdokh jQfha wd.ï fjki fjkqfjka fkdj N+ñh w;am;a lr .ekSfï wfmalaIdfjk' fojk f,dal
hqoaOh miq iufha ^1948–1949) m%Odk lKavdhï ;=ku ;u Y+oaO jQ foaYh f,i m,ia;Skh fjkqfjka ;u
whs;sjdilï bosrsm;a l< w;r tu N+ñh lKavdhï ;=kgu wh;ajk fia fldgia lf<ah' th BY%dh,h" fcda¾odka
.x.dj hdno ngysr bjqr" .dId ;Srh hkqfjka kï lf<ah' tu fldgfia iïmQ¾K ìu m%udKh j¾. ie;mqï
10"000 ls' hqfoõfjda th nhsn,fha i|yka mrsos wdn%yïf.a fmdfrdkaÿj mrsos Tyqf.a mej; tkakkg wh;a hehs
m%ldY lr;s' tneúka th ft;sydisl cqod foaYhhs' m,ia;S wdrìjre th ;u ft;sydisl kscìu hehs y`ÿka j;s'
ienúkau 1948 jk f;la Tjqyq iu.sfhka tys jdih l<y' tneúka Tjqka nhsn,fha Wreuh wkqj wdn%yïf.a mq;%
biauhs,a wdrdìkaf.a wdos uq;a;dh' tfyhska fmdfrdkaÿ foaYh Tjqkg wh;a hehs Tjqyq l,amkd lr;s' 1948 miq
f,dj mqrd úysoS úisÍ isá hqfoõjka fuu m%foaYhg meñK cd;shla jYfhka ixj¾Okh úh' tu.ska iajhx
md,khla iys; iajdëk hqfojq rdcHhla ìys úh'

5
ueo fmros. b;sydih bl=;a ishjiu m%pKav;ajfhka msrS .sfhah' thg m%Odk fya;=j iajNdúl bkaOk
uxfld,a,h úiska ckhd úúO fldgiaj,g fnod fjka fldg m%pKav;ajh weú, hdug wjYH miqìu ilia lr
we;' w;S;fha m,ia;Sk úuqla;s ixúOdkh miqj yudia ixúOdkh yd ysisnq,a,d ixúOdkh BY%dh,hg tfrys
igfka fmruqK f.k we;' 1993 oS Tiaf,da iïuq;sh u.ska iduh ia:dms; lsrSug fjr oerEj o th ksIam< jQfha N+
foaYmd,ksl jqjukd ksidh'
uyd Ndr;h

miq ksoyia iufha bkaoSh rch wkq.ukh lf<a fidaúhÜ ys;jdoS m%;sm;a;shls Y%S fkare fidúhÜ mkakfha
uOH.; rdcH mrsmd,kh flfrys oelajQfha oeä we,auls' bka miq ish,q md,l md,sldjka wkq.ukh lf<a fkare
m%;sm;a;shhs' tfyhska yuqod Yla;sh j¾Okh i|yd reishdkq ueosy;aùu bkaoshdj je<| .;af;a oeä fm%aufhks'
.;jQ oil yh ;=< wdrlaIl lghq;= õjeä oshqKqj i|yd bkaoshdj reishdjg fvd,r ì,shk 32 la f.jd we;'
reishdkq wú fj<|m< m%Odk .ekqïlrejd bkaoshdjhs' 2010 jif¾ bkaoshdkq wdrlaIl úhou 34] lska by<
.sfhah' th fvd,r ì,shk 21 jeäùuls' wfursldkq iyfhda.h u; yuqod ;dlaIKh oshqKq lsrSu bkaoshdkq
wfmalaIdj jQfha hdno mlsia;dk bia,dóh wka;jdoS wNsfhda.h ch .ekSuhs'

 mlsia;dk wIdoa ldIaórh ;=< o,q ,d jeãhk ysxÿ úfrdaê bia,duSh wka;jdoh ;u foaYiSudjg m%fõYùu
j<ld.ekSu'
 m%dka; rdcH 17 l tkï osia;%slal 682 ka 223 la ;=< m%Njh ,nd igkaldój yeisfrk klai,hsÜ
udfjdajdoS lKavdhï" weiEuh" kd.,ka;h ;=< biau;= jQ fjku rdcHhka i|yd jQ wNsfhda.h
 ;ñ,akdvq øúvhkaf.a yeisrSu"
 fkamd,fha udfjdajdoSka rdcH n,h olajd .uka lsrSfuka bkaoSh jdujdoSka ;=< kj wfmalaId cks;ùu
 bkaoSh id.r l,dmfha yd uOHu wdishd Ök ueosy;a ùu'

l,dmSh n,j;=ka

iS;, hqOfhka miq bkaoshdkq id.r l,dmfha n, wdêm;Hh i|yd l,dmSh n,j;=ka f,i pSkh yd bkaoshdj
biau;= úh' ì,shk y;la blau jQ f.da,Sh ck.ykfhka ì,shk follg wêl ck.ykhla fuu rdcHh folg
wh;ah' tfukau l,dmSh jYfhka ksIamdok yd wd¾Ól ixj¾Ofhka wfkl=;a rdcHhhka wNsNjd bosrsfhka
isàug TjQyq iu;ajQy' l,dmSh n, wdêm;Hh i|yd ;r`. lrk Ökh yd bkaoshdj úoHd yd ;dlaIKsl ksmehqï
w;rska o mqfrda.dñfhdah' iudcjdoS l|jqf¾ tf;la mej;s reishdkq wdêm;Hhg ysñ jQ ia;dkh fj; <`.dùug
bl=;a oil fol ;=< Ökh m%h;ak orhs' rdcHhka folu ;u wdêm;Hh ;yjqre lr .ekau i|yd iajNdúl .Eia
yd f*dis, bkaOk nyq, uOHu wdishdj fj; ;u foaYmd,k yd wd¾Ól Wmdh ud¾. ie,iqï osh;a lr we;'
tfukau bkaÿ pSk foayiSudfõ ;u yuqod Yla;sh j¾Okh lrñka hdno l=vd rdcH iu. oaú md¾Yúl .súiqï fj;
fhduq fjñka ;u NdKav i|yd fj<|m< m%idrKh lrñka bkaoshdkq id.r l,dmfha n,j;=ka njg m;aùfï
;r`.h WKqiqï lr we;'

wrdì jika;h

2011 wdrdìlrh mqrd me;sr .sh wr.,ldrS ;;ajh ngysr udOHh wrdì jiak;h f,i kï lf<ah' ienúkau wrdì
md,lhkag tfrysj ck wr., mek ke.=fka uq,skau áhqkSishdfõ md,l fnka w,sg tfrysjh' tu ;;ajh;a
iu. wdrdìh mqrd ÿIs; md,lhkag tfrysj ck;d ke.Sàï W;aikak jQy' fuu jok wmg uq,skau ngysr udOHh
Ndú; lrkq olakg ,enqfka 1980 oS kef.kysr hqfrdamfha we;sjqk foaYmd,k wr., ú.%y lsrSughs' újD;
fj<|m< yd kj ,snr,a u;jdoh úiska fuu ;;ajh W;amdokh lf<ah' Bcsma;=j" áhqkSishdj yd fhukkh oS¾>
foaYmd,k m%;sixialrK l%shdj,shlg wj;SrKh jQ w;r ,sìhdj yd isrshdj isú,a hqO ;;ajhla olajd j¾Okh
úh' tlaia;a ckmo ys;jdoS ueoafmros. md,lhka oeä u¾OkldrS;ajh u.ska ;djld,slj ck Woaf>dIK hgm;a
l<y'
6
wrdì jika;h hk jok ngysr udOH ckm%sh;ajh Wfoid fhdod .;a jpkd¾:hla úkd tu.ska ueofmros.
ckhdg w;am;a jQ jika;hla fkdue;' wrdìh mqrd weú, .sh wr.,fha uqLHd¾:h jQfha os.= ld,Skj rdcH
md,kh lrK taldêm;Skag" ú/lshdj" cSjk úhou by<hdu" yd rdcH ÿIKh" yuqod cqkagdjkag tfrys
wr.,hls' we;eï ;ekl os.= ld,Skj rdcH n,h i;= lr.;a md,lhka t,jd oeóu wmyiq ld¾hhls' tufkau
iuia: wd¾:slh" fmdÿ iïm;a" yuod Yla;sh" ngysr n,j;a rdcHhkaf.a Wmldrh muKla fkdj wd.ñl
ixia:dj o md,lhka iu. w;aje,a ne`o isá;s'

cmka Ök in|;dj, j;auka ;;ajh

cmdkh yd Ökh kef.kysr Ök uqyqoska fnoS fjkaj we;' cmdk NdIdj" f.dú;ek" ixialD;sh" wd.u" o¾Ykh"
kS;sh iliaùfï oS Ök n,mEu b;d úYd, f,i olakg ,efnhs' tfy;a miq hqO iufha tlai;a ckmoh yd
ì%;dkHH wd¾:sl ueosy;aùu jsiska cmdkfha fj<|m< újD; lrk f,i b,a,d isáhy' t;eka isg cmdkh
kùlrKh úh' 2006 jif¾ Ökh yd cmdkh tlaj fojk f,dal hqOfhka miq in|;d .ek kej; úu¾IKhl
fhÿks' tfy;a 2010 jif¾ cmdkh ;ukag wh;a iïm;a úfYaIfhka fikaldl= ÿm; w;am;a lr.ekSu ms<sn|j
Ökhg fodia mejrSh'
cmdkh yd Ökh f,dj fyd|u wd¾:ssl ixj¾Okhla we;s rdcHhka w;rska fojk yd ;=kajk ia;dkfha
jecfU;s' fuu ;r`.ldrs;ajh;a ld,dka;rhla ;=< we;s jQ foaYmd,k fkd.e,mSï fya;=fjka cmdk yd Ök
ckhd ;=< Tjqfkdjqka fkdbjiSfï ;;ajhla j¾Okhù we;' 2011 jif¾ Ök úfoaY wud;HxYh l,dmSh ;¾ckh
ms<sn| cmdk úfoaY ms,sfj; fy,d oelaflah' 2012 jif¾ kef.kysr Ök uqyqfoa msysgd we;s fldfoõj" cmdkh
fikaldl= f,i o" Ökh oshd´hq hkqfjka o ye|skafjk ÿm; fjkqfjka wiu.s;djla yg .;af;ah' fuu ;;ajh
u; fomd¾Yjhu ;u yuqod Yla;sh jeä oshqKq lsrSug fm<U we;s w;r tu.ska l,dmfha Wkqiï ;;ajhla Wodj
we;'

iïm;a md,kh yd m%pKav;ajfha ke.Su

miq hqO iufha wêrdcHjdoS hqfrdamh ÿ¾j, úh' merKs hg;a úcs; kj ksoyi hgf;a jefvkakg úh' fuf,i
ksoyi fjkqfjka l%shd;aul jk úg ueo fmros. foig iS;, hqO iufha N+ foaYmd,ksl yia;h os.= úh' f*diS,
bkaOk iïm;a f.da,Sh foaYmd,kfha m%Odk ia:dkhlg m;a úh' udkj ysñlï W,a,x>Khg yd md,lhkag
tald wêm;Ska olajd by<g hdug wjYH miqìu ieliSug hqfrdamh yd tlai;a ckmoh Wmldr lf<ah' tys
wdksYxih jQfha wd.ñl" jd¾.sl wka;jdoh yd ;%ia;jdofha W,am;a;shhs'

mlsia;dkfha wIdoa lIañrfha uqid*rdndoa yd ,dfydrh wi, ia:dk .;j ,Iala¾ B f;dhsnd bia,dóh wka;jdoS
lKavdhu b;d fõ.fhka bkaoshdkq id.r l,dmfha nx.a,dfoaYh" ud,osjhsk" fkamd,h" ,xldj" Ökfha
laIskacshdka m%dka;h" uef,aishdj" ;dhs,ka;h yd bkaÿkSishdj ;=< me;sfrñka mj;sk j. tlai;a ckmo meis*sla
yuqod ldKadvh (paccom) wfursldkq wú fldñiug okajd we;" mlsia;dk - w*a.ka foaYiSudj wjg merKs kï
w;yrsñka kj kdu hgf;a kej; kej; yev.efiñka ngysr yd ysxÿ úfrdaOh ck.; lr m%pKav;ajh wjq,d
ouk wka;jdoS lKavdhïj, kdu f,aLkh b;d úYd,h' 2008 uqïndhs m%ydrfha isg iEu bkaoshdkq m%ydrhlu
ie,iqïlrejka jQfha ,iala¾ B ;dhsnd l,a,shhs'

w,a Lhsod" ;d,sndka idudcslhka tf,i úisr hñka kj lKavdhï f,i ms<sis| .ekSug fya;= jQfha f.da,Sh
;%ia;jdohg tfrys kefgda NATOixúOdkh mlsia;dk rch iu. taldnoaOj fufyhqï weröuhs' mlsia;dk"
brdk" w*a.ka foaYisud wi, wka;jdoh o,q oud jeãhkafka oeä u;OdrS mia;+ka" ;csla" kIria;dks" yIdrd" jiS¾
yd f.da;%sl lKavdhï w;r tu uQ,O¾u b;d fyd|ska uq,a nei we;s fyhsks' 1979 isg reishdkq - wfursldkq
ueosy;aùu u; cSú; wfmalaIdj ì|S .sh mSä; jd¾.slhka w;r úfoaY úfrdaOh me;srhdu wksjd¾h ixisoaêhls'
w*a.ka -mlsia;dk foaYiSud hdno fmIdj¾" ,kaäfldagd,a" c,d,dndoa" w,sfla,a" cdñkd¾" pu;a" .=,sia;dka"
l=tagd" o,ankaoSka" ñrdïId" ud,dldkaoa jeks ÿria: m%foaYj, oyï mdi,a ^uøid& 10"000 la muK mj;ajd f.k hhs'
uøid j, wOHdmkfha uq,sl;ajh yuqod wNHdi yd bkaÿ ngysr úfrdaOhg ysñ fjhs'
7
f.da,Sh ;%ia;jdoh

tlai;a wdrdì rcHh ueofmros. u;=j we;s hqouh ;;ajh ie,ls,a,g f.k bia,dóh wka;jdoS lKavdhï 80 la
;%ia;jdoS ixúOdk f,i m%ldYhg m;a lf<a h' w,a Lhsvd" w,a kqIard fmruqK" brdlSh bia,dóh rdcHh ISIL"w,a
bia,dIa" yd ;j;a lKavdhï rdYshla fuu f,aLkhg we;=,;a h' w,a bia,dIa tlai;a wrdì rdcHfha ia:dk .; jQ
ixúOdkhla jqj o th Bcsma;=fõ uqia,ï ifydaor;aj ixúOdkh iu. we;s in|;d uq,a fldg f.k ;ykug ,la
úh' ijqos wdrdìh o uqia,sï ifydaor;aj ixúOdkh g ;yxÑ mkjd we;' ueofmros. rdcH hka;% fmr<d oeóug
m%h;ak oerSu tu ixúOdkhg tfrys fpdaokdjhs' ;jo fuu ;%ia;jdoS f,aLkhg wkqj fhukkfha fyda;s
ler,slrejka" khscSrshdfõ fndflda yrdï iy w*a.ksia;dkfha ;f,hsndka lKavdhu we;=,;a fjhs' tfy;a
we;ï m¾fhaIlhkaf.a úfõpkhg wkqj fuu f,aLkfha we;eï lKavdhï ixialD;sl ixúOdk jk w;r
;%ia;jdoS lKavdhï f,i kï lsrSug fya;=j wd.ñl fjkialï h"

kHIaál hqoaOh

f,dalfha n,j;a rdcHhka wgl iuQy >d;kh i|yd fhdod .; yels kHIaál wú ksmojd .nvd lr we;' thska
rdcHhka myla kHIaál wú iys; rdcHka "nuclear-weapon states" (NWS) f,i ngysr udOHh kï lrhs' hqoaOh
i|yd mrudkq wú m%.=Kkh fkd lsÍfï .súiqug Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT) wfursld tlai;a
ckmoh" /ishdj" ì%;dkHh" m%xYh yd Ökh tl`.j tl`.dj m< lr we;' fuu iïuq;sh we;s jQfha 1970 jif¾ h'
tfuka u bkaoshdj" mlsia;dkh yd W;=re fldrshdjg kHIaál m¾fhaIK i|yd wjir we;' 2003 jif¾ oS W;=re
fldrshdj fmdÿ tl`.;dfjka bj;a úh' BY%dh,fha kHIaál wú we;s njg ielhla u;=j we;' tfy;a kHIaálwú
m¾fhaIK lrk njla fy<sorjq ù fkdue;' ol=Kq wm%sldj i;=j kHIaál wú ;snqK o n,h úfoaYlhka w;ska
iajfoaYslhka fj; yqjudreùu;a iu. wdhqO ksIal%Sh lf<a h' f,dj n,j;=ka i;=j iqúYd, m%udKhl kHIaál
wú .nvd lr we;s w;r wjeis fudfyd;l iuQ, >d;kh i|yd tajd Ndú; lsÍfï yelshdj we;' fndfyda
rdcHhka n,Yla;s W;amdokh i|yd kHIaál m¾fhaIK yd n,d.dr mj;ajdf.k hk w;r iEu rdcHhlg u
iuQ, >d;l wú ksmehqu .ek fpdaokd bosrsm;a j we;' fmdÿ tl`.;djg wkqj 1985 jif¾ oS fuu rdcHhka i;=j
kHIaál wú 68"000 la muK jQ nj ;lafiare lr we;' fuu m%udKfhka lsisjla úkdY fkd l< w;r tajd l%shd
úrys; lrk njg iEu rdcHhla u tlai;a cd;Skaf.a wdrlaIl uKav,fha oS fmdfrdkaÿ úh'

tlai;a ckmoh ;u m%:u kHIaál wú ksIamdok wdrïN lf<a fojk f,dal hqO iufha h' ì%;dkHh yd lekvdj
iu. isÿ l< tu jHdmD;sh uekayegka jHdmD;sh Manhattan Project f,i ye|ska fjhs' kdis c¾uksh kHIaál
fndaïn ksmojdú hehs hk ielh u; Tjqyq hqyqiqÆ jQy' tfuka u fuu ;%s;ajh tlaj f,dal b;sydifha
m%:uj;djg i;=re rdcHhlg tfrys j kHIaál fndaïn Ndú; lrñka 1945 wf.daia;= 6 osk cmdkfha ysfrdaIsud
k.rhg yd 1945 wf.daia;= 9 kd.idls mqrjrhg myr ÿkay' tlai;a ckmoh 1952 j¾Ifha iS;, hqO iufha kej;
c,lr mrudkq fndïnh m¾fhaKh u.ska ksmojd 1954 w;ayod ne,Sh' fidaúhÜ foaYh fojk f,dal hqO iufha yd
miq hqO iufha isÿ l< m¾fhaIK wkqj 1949 jif¾ ish m%:u kHIaál fndaïnh w;ayod ne,S h' ta wkqj reishdj
kHál n,h iys; fojk rdcH f,i f,dal b;sydihg tla úh' iS;, hqoaOfha f,dal n,h iu ;=<kh lsrSug tu
m¾fhaIKh iu;a úh' kej; 1955 jif¾ oS fidaúhÜ foaYh c,lr fndaïnh hydrogen bomb ("RDS-37") w;ayod
ne,S h' 1992 oS reishdkq ckrch ì|Shdfuka miqj merKs fidaúhÜ foaYh wh;a jQ mrudkq wú j,ska fldgila
kej; reishdj i;= úh' ;lafiarejg wkqj reishdj i;=j wdikak jYfhka kHIaál wú 55"000 la muK we;'
ì%;dkHh ish m%:u kHIaál wú w;ayod ne,Su isÿ lf<a 1952 jif¾ h' ì%;dkH f,dj f;jeks kHIaál n,j;d
h' 1957 oS m%:u c,lr fndïnh ksmojd mqmqrjd oeó h' m%xYh 1960 jif¾ ish m%:u w;ayod ne,Su lrñka f,dj
isjqjeks kHIaál n,j;d úh' 1968 oS c,lr fndïnh ksmojd w;ayod ne,S h' Ökh 1964 oS ;u kHIál wúh
ksmojd 1967 c,lr fndïnh msmsr ùh'
8
bkaoshdj kHIaál m¾fhaIK iduldó n, Yla;s W;amdokh fjkqfjka lrk m%h;akhla f,i y`ÿkajd we;' 1974
jif¾ m%:u w;ayod ne,Su iskdfik nqoaO" Smiling Buddha f,i kï lf<a h' bkaoshdjg kHIál n, W;amdokh
i|yd wjYH ;dlaIKh yd fuj,ï lekvdj iïmdokh lf<a h' bkaoshdj wfkla rdcHhka fuka ;u kHIagsl
myiqlï md,kh lrk f.da,Sh iïuq;shg ;ju t<U ke;' ;uka kHIaál n,h Ndúl lrkafka iuldó
jd;djrKhla hgf;a hehs bkaoshdj m%ldY lrhs' tfy;a 1990 jif¾ kHIaál wú w;ayod ne,Sï lSmhla lsrSug
bkaoshdj iu;a úh' th Yla;s fufyhqu Operation Shakti kñka ye|skaúk' 2005 cQ,s udifha tlai;a ckmo
ckm;s fcda¾ca nqIa yd bkaoSh w.ue;s uka fudayka isx w;r kHIaál w;ayodne,ï i|yd jQ wjfndaO;d .súiqulg
w;aika ;eìK'

mlsia;dkfha lrdÉÑ w. k.rh wdY%S; j ish kHIaál m¾fhaIK wdh;kh 1970 jif¾ bos lf<a h' m<uq w;ayod
ne,Su 1970 jif¾ isÿ lf<a h' ta i|yd tlai;a ckmoh yd hqfrdamSh rdcHhkaf.a Wmldr mlsia;dkhg ,eìK'
1990 jir f;la kHIaál wú m¾fhaIK isÿ fkd l< w;r 1998 oS bkaoshdkq kHIaál wú w;ayod ne,Sfuka miqj
mlsia;dkh ld¾.S,aia l`ÿlrfha m%:Ujrg kHIaál wjs m¾fhaIK yhla isÿ lf<a h'2004 jif¾
mlsia;dkfhakHIaál m¾fhaIK m%Odkshdg tfrys j kHIaál m¾fhaIK jd¾;d W;=re fldrshdjg wf,ú l<
njg fpdaokd ke.sk'

W;=re fldrshdj wdrïNfha kHIaál wú fkd ksmoùfï f.da,Sh .súiqug w;aika ;nd ;snqk o 2003 ckjdrs 10
osk tu iïuq;sfhka bj;ajk nj m%ldY lf<a h' oS¾> ld,hl isg W;=re fldrshdj i;=j kHIaál wú we;ehs
tlaia;a ckmoh yd hqrdamd ix.uh W;=re fldrshdjg fpdokd k.;s'

kefgda ixúOdkhg wh;a fn,acshu" c¾uksh" b;d,sh" fko¾,ka;h yd ;=¾lsh i;= N+ñfha tlai;a ckmo
kHIaál wú ia:dk .; lr we;' tfuka u 1984 jif¾ lekvdfõ o 2001 jif¾ .%Sisfha o kHIaál wú ia:dk .;
lsrSug wfursldj iu;a úh' ol=Kq wm%sldj i;=j 1990 jk úg kHIaál wdhqO yhla ;snQ w;r n,h iajfoaYslhka
fj; yqjudre jk úg tu wú ksYal%sh lf<a h' ;j o merKs fidaúhÜ foaYfhka fnoS fjkaj .sh fnf,da reishdj"
lIlia;dkh" hqlaf¾kh i;=j kHIaál wú we;s j. wka;¾cd;sl m¾fhaIK jd¾;dj, igyka j we;'

iqks,a rKisxy
udkj úoHd{

9
SLAS / 2017/ES/02
zznqoaê l,ïnkhl kjuq u.ZZ
YS% ,xld mßmd,k fiajd újD;$ iSñ; ;r. úNd.h
rpkh yd idrdxYh
wlaIr úkHdih
my; i`oyka jpk úkHdih wkqj ifodia kï ksfodia fldg ,shkak'
1' ish¨ '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 37' m%;sl%shd ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
2' uy¨ '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 38' m%;sM, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
3' l=re¿ '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 39' ms<s.ekSu ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
4' hy¿ '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 40' ms<sl=< '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
5' .eg¿ '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 41' k<, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
6' .sks '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 42' m<, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
7' msKs '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 43' fl!Y,H ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
8' .KqfoKq '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 44' m%ia:dr ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
9' f.dKqj '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 45' fldÜGdYh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
10' meKs '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 46' wfkHdakh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
11' ¨Kq '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 47' wLKav ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
12' l¾;D '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 48' NdKav ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
13' ld¾hd,h '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 49' m%KS; ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
14' Nd¾hdj '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 50' iïuka;%K ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
15' uydpd¾h '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 51' ñY%K ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
16' ld¾hndrh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 52' jd¾:d ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
17' ld¾hxYh '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 53' úYsIaG ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
18' cd;Hdkqrd.h '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 54' YsIaGdpdrh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
19' w;HdjYH '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 55' oDIAÀ ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
20' kS;Hdkql+, '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 56' ks¾ÈYaG '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
21' mß.Klh '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 57' fY%aIaG ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
22' úYauh '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 58' fcHIAG ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
23' m<d; '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 59' ñ, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
24' f,aLK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 60' .eyeKq ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
25' le<Ksh '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 61' uqyqKq ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
26' Wf<, '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 62' <`. ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
27' YS>% '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 63' iq<`. ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
28' wNsNjd '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 64' fnd<`o ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
29' m%Yak '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 65' fjf<`o ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
30' o¾Yk '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 66' l<n ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
31' úu¾YK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 67' fj<n ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
32' ;SlaIK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 68' ikafoaYh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
33' ;dlaIKsl '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 69' ck.yKh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
34' f,aLk '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 70' mqiA:ld,dêm;s ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
35' >Ügkh '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 71' úμd,dêm;s ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
36' jdKsc '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 72' ilaj, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
10
73' l=l=<d '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 82' l<ukdlrKh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
74' m<uq '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 83' oDIAÀjdoh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
75' i;a;ajhd '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 84' oDYHudK ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
76' ;;a;ajh '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 85' iqNidok ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
77' W!kmQrK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 86' wk¾> ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
78' t<fnk '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 87' W;alDIaG ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
79' ckY%e;sh '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 88' lKal¨ ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
80' lK.dgq '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 89' ixialD;sl ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
81' lKaKdä '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 90' idOdkqiaurKSh ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

k" K" ," < fNaoh wkqj w¾: fjkiaùu'

1' lk '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 11' u, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''


lK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' u< ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

2' ñk '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 12' j, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''


ñK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' j< ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

3' myk '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 13' l, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''


myK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' l< ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

4' ork '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 14' wl=, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''


orK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' wl=< ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

5' jrk '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 15' iS, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''


jrK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' iS< ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

6' ;k '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 16' ms, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''


;K '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ms< ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

7' ok '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 17' n, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''


oK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' n< ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

8' jk '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 18' o, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''


jK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' o< ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

9' fuk '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 19' uq, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''


fuK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' uq< ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

10' lsrk '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 20' m, ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''


lsrK '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' m< ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

11
SLAS / 2017/GK/EX/09
zznqoaê l,ïnkhl kjuq u.ZZ
YS% ,xld mßmd,k fiajd újD;$ iSñ; ;r. úNd.h
idudkH - ±kSu - wu;r ksnkaOkh

Y%S ,xldfõ md¾,sfïka;=j


fld<U isg ls'ñ' 15 la muK ÿßka kef.kysrg jkakg Y%S chj¾Okmqr msysgkafkah' tys msysá fm!rdKsl c,
dYhla jk Èhjkakd Th uOHhfha wla' 10 l N+ñ Nd.hl md¾,sfïka;= ixlS¾Kh msysgd ;sfnkafkah' 1833 § rfÜ
jHjia:dodhl msysgqjkq ,eîfuka miq ta i`oyd bÈlrk ,o f;jks f.dvke.s,a, jkafka fuhhs'

tla tla md¾,sfïka;=j /iajk m<uq iNd jdrfha§ uka;%sjre jiska l:dkdhl jrhd f;dardm;alr.kq ,efí' tys
uq,iqk orkakd fudyq jk w;r iNdfjys lghq;= md,kh lrk yd ia:djr ksfhda. ms<smÈkq ,eîfuys j.lSu Tyq
úiska Wiq,hs' md¾,sfïka;=j ;=, fixflda,h wêldßn,fha ixfla;hhs'

md¾,sfïka;=fjys uka;%sjre jir 6 l ld,hlg f;dardm;alr.kq ,efnhs' md¾,sfïka;=fjys uka;%S .kK 225 jk
w;r Tjqkaf.ka 196 fofkla iudkqmd;sl ksfhdað;fhkao 29 fokd cd;sl ,ehsia;=fjkao .kq ,efnhs'
´ku wjia:djl iNdfjys jevlghq;= uyck .e,ßfha isg keröug uyck;djg yelsh' rdcH md,k ;ka;%fha
uyf.or nÿ md¾,sfïka;=j lfYarej Yla;su;a isxy fmda;lhl=f.a isxykdoh nÿ jkafka tys we;s wiSñ; n,;,
ksidh'

hg;a úð;jd§kaf.a meñKSug fmr" Y%S ,xldfõ ;snqfKa rdcdKavq l%uhls' bka wk;=rej mD;=.sis" ,kafoais iy
ì%;dkH md,lhka hgf;a mßmd,kuh yd rdcHuh fjkialï y`ÿkajd fok ,È' uqyqÿ nv msysá ,kafoais md,kh
mej;s m%foaY m%:ufhka ì%;dkH md,khg hg;a jQ w;r" 1815 § Wvrg rdcOdksh o ì%;dkH md,khg hg;a úh'
flda,anDDla leurka fldñifï ks¾foaYj,g wkql+,j" 1833 § Y%Su;a frdnÜ fydagka kue;s wdKavqldrjrhd úiska
úOdhl iNdj iy jHjia:dodhl iNdj kï jQ hg;a úð; md,kh mej;s Y%S ,xldfõ m%:u jHjia:dodhl uKav,
fol msysgqjk ,§'

.d¨ uqjfodr uy ihqrg uqyqK ,d msysgd we;s merKs md¾,sfïka;= f.dvke.s,a, fj; /f.k hk;=re" úOdhl
iNdj jHjid:dodhl iNdj /iaùï meje;a jQfha ±kg úfoaY lghq;= wud;HxYh msysgd we;s o¾YkSh f.davka
Wμdkh bÈßmi we;s f.dvke.s,af,a h' merKs md¾,sfïka;= f.dvke.s,a, 1930 ckjdß 29 jk Èk tjlg
wdKavqldrjrhd f,i isá Y%Su;a y¾nÜ iageka,s úiska újD; lrk ,o w;r" Y%S chj¾Ok mqr fldaÜfÜ msysá kj
md¾,sfïka;= ixlS¾Kh fj; 1982 wfm%a,a udifha § jHjia:Dodhlh /f.k hk;=re th /iajQfha fuu
f.dvke.s,af,a h'

1944 § fida,anß fldñiu úiska fjiaÜñkaiag¾ l%uh y`ÿkajd fok ,È' md¾,sfïka;=j /ðKf.ka
^w.%dKavqldrjrhd úiska ksfhdackh lrk ,È'& iy fifkÜ iNdj iy ksfhdað; uka;%S uKav,h hk iNd
follska o iukaú; úh' ksfhdað; uka;%S uKav,h idudðlhka 101 la fofkl=f.ka iukaú; jQ w;r" fifkaÜ
iNdj idudðlhka 30 fofkl=f.ka iukaú; úh' fifkaÜ iNslhka 30 fokd w;=ßka 15 fofkl= ksfhdað;
uka;%s uKAv,h úiska f;d¾d m;a lrk ,o w;r b;sß 15 fokd w.%dKavqldrjrhd úiska kï lrk ,È' fifkaÜ
iNdj 1971 Tlaf;dan¾ ui 2 jk Èk wfydais lrk ,§' wdKavql%u jHjia:d m%;sixialrKj, m%;sM,hla f,i
jHjia:dodhlfha ku my; ±lafjk whqßka wjia:d lSmhlÈu fjkia úh'

12
jHjia:dodhl iNdj 1833 - 1931 - ^uka;%sjreka 49&

 rdcH uka;%K iNdj 1931 - 1947 - ^uka;%Sjreka 61&


 ksfhdað; uka;%s uKav, 1947 - 1972 - ^uka;%sjreka 101 la yd 1960 kamiqj uka;%Sjreka 157&
 cd;sl rdcH iNdj 1972 - 1978 - ^uka;%Sjreka 168&
 md¾,sfïka;=j 1978 isg fï olajd - ^uka;%sjreka 225&

Y%S chj¾Okmqr fldaÜfÜ k.rfha 111 jk úl%undyq rc;=udf.a m%n, w.%dud;Hjrhd jQ" ksYaYxl w,flaIajrf.a
ud<s.h msysgd ;snQ ia:dkfha kj md¾,sfïka;=j bÈ lsÍu 1979 § wdrïN jQ w;r tys jev lghq;= 1982 § ksud
flreKs' tâjâ ßâ iy fn.a iud.fï fc*aß ndjd uy;d .Dy ks¾udK Ys,amshd f,i f;dard .kakd ,o w;r
ñÜiqhs iud.ï folla tlaj iEÿKq cmka iud.ulg kj f.dvke.s,s ixlS¾Kfha bos lsÍï lghq;= mjrk ,È'

rdcH kdhlhska

rcq
VI jk fcda¾Ê rc;=ud 1948 fmnrjdß 04 - 1952 fmnrjdß 06
w.%dKavqldrjrhd (
Y%Su;a fykaß fudkala fïika uqj¾ ue;s;=ud 1944 - 1949
uydudkH fida,anß idñjrhd 1949 - 1952

II jk t,sifn;a /ðk 1952 - 1972


w.%dKavqldrjrhd (
uydudkH fida,anß idñjrhd 1952 - 1954
Y%Su;a T,sj¾ w¾kiaÜ .=K;s,l ue;s;=ud 1954 - 1962
.re ú,shï f.dm,a,j ue;s;=ud 1962 - 1972

ckdêm;s
w;s.re ú,shï f.dm,a,j ue;s;=ud 1972 - 1978

úOdhl ckdêm;s
w;s.re fÊ' wd¾' chj¾Ok ue;s;=ud 1978 fmnrjdß 04 - 1989 ckjdß 02
^1978'02'04 Èk isg n,d;aul jQ 1972 Y%S ,xld wdKavql%u jHjia:dfõ fojk ixfYdaOkh
u.ska úOdhl ckdêm;sOqrh ia:dmkh úh'&
w;s.re rKisxy fm%auodi ue;s;=ud 1989 ckjdß 02 - 1993 uehs 01
w;s.re ã'î' úfÊ;=x. ue;s;=ud 1993 uehs 07 - 1994 fkdjeïn¾ 12
^1993-05-01 Èk isÿ jQ ckdêm;s fm%auodi ue;s;=udf.a wl,a urKfhka miq" tjl w.%dud;HOQrh
±rE .re ã'î' úfÊ;=x. ue;s;=ud jevn,k ckdêm;sjrhd f,i Èjqreï ÿka w;r wdKavql%u
jHjia:dfõ 40 jk j.ka;sh hgf;a md¾,sfïka;=j úiska ckdêm;s ;k;=r i`oyd Tyq f;dardm;a
lr .kakd ,È' 1993'05'07 Èk jk;=re Tyq jev n,k ckdêm;sjrhd f,i lghq;= lf<ah'&

13
w;s.re pkaøsld nKavdrkdhl l=udr;=x. ue;sksh 1994 fkdjeïn¾ 12 - 2005 fkdjeïn¾ 19
w;s.re uyskao rdcmlaI ue;s;=ud 2005 fkdjeïn¾ 19 isg fï olajd

w.%dud;Hjre

m%:u md¾,sfïka;=j ^ksfhdacH uka;%S uKav,h& 1947 Tlaf;dan¾ 14 - 1952 wfm%a,a 08


uydudkH ã'tia' fiakdkdhl ue;s;=ud ^ñÍ.u& 1947 iema;eïn¾ 24 - 1952 ud¾;= 22
^uydudkH ã'tia' fiakdkdhl ue;s;=ud Y%S ,xldfõ m%:u w.%dud;Hjrhd úh'&

.re vâ,s fiakdkdhl ue;s;=ud ^±È.u& 1952 ud¾;= 26


^ish mshdKka jQ uydudkH ã'tia' fiakdkdhl ue;s;=udf.a urKfhka miq vâ,s fiakdkdhl uy;d
w.%dud;Hjrhd f,i m;a lrk ,È'&

fojk md¾,sfïka;=j ^ksfhdacs; uka;%S uKav,h& 1952 cqks 09 - 1956 fmnrjdß 18


.re vâ,s fiakdkdhl ue;s;=ud ^±È.u& 1953 Tlaf;dan¾ 12
^uy ue;sjrKfha§ fiakdkdhl uy;d h< ckjrula Èkd.;a neúka kej; m;a lsÍulska f;drj
w.%dud;HOqrfha lghq;= lf<a h'&
uydudkH Y%Su;a fcdaka fld;,dj, ue;s;=ud 1953 Tlaf;dan¾ 12 - 1956 wfm%a,a 12
^fodvï.ia,kao&
^fiakdkdhl uy;d w.%dud;H ;k;=ßka b,a,d wiaùfuka miq Y%Su;a fcdaka fld;,dj, uy;d
w.%dud;HOqrhg m;a lrk ,È'&

f;jk md¾,sfïka;=j ^ksfhdacH uka;%S uKav,h& 1956 wfm%a,a 16 - 1959 foieïn¾ 05


.re tia'ví'wd¾'ã' nKavdrkdhl ue;s;=ud ^w;a;k.,a,& 1956 wfm%a,a 12 - 1959 iema;eïn¾ 26
.re wdpd¾h ví,sõ oykdhl ue;s;=ud ^.d,a,& 1959 iema;eïn¾ 26 - 1960 ud¾;= 20
^nKAvdrkdhl uy;d >d;khg ,laùfuka wk;=rej oykdhl uy;d w.%dud;H ;k;=rg
m;a lrk ,È'&

isõjk md¾,sfïka;=j ^ksfhdacs; uka;%S uKav,h& 1960 ud¾;= 30 - 1960 wfm%a,a 23


.re vâ,s fiakdkdhl ue;s;=ud ^±È.u& 1960 ud¾;= 21 - 1960 cQ,s 21
^fiakdkdhl uy;df.a rch 1960 wfm%a,a 22 jk Èk mrdchg m;aúh'&

miajeks md¾,sfïka;=j ^ksfhdacs; uka;%S uKav,h& 1960 wf.daia;= 05 - 1964 foieïn¾ 17


.re isßud nKAvdrkdhl ue;sksh 1960 cQ,s 21 - 1965 ud¾;= 25
^Y%S ,xld ksoyia mlaIfha kdhsldj jQ t;=ñh 1960 cQ,s ui 21 jk Èk w.%dud;Hjßh f,i m;a lrkq ,enqjdh'
kuq;a weh md¾,sfïka;= uka;%Sjßhl fkdjQ neúka w.%dud;H ;k;=f¾ lghq;= lrf.k hkq msKsi 1960 wf.daia;=
02 jk Èk W;a;r uka;%s uKav,hg m;alrkq ,enqjdh'& ^nKavdrkdhl uy;añhf.a rch 1964 foieïn¾ 03 jk
Èk iNdfõ§ mrdchg m;a úh'&

14
ihjk md¾,sfïka;=j ^ksfhdacs; uka;%S uKav,h& 1965 wfm%a,a 05 - 1970 ud¾;= 25
.re vâ,s fiakdkdhl ue;s;=ud ^±È.u& 1965 ud¾;= 25 - 1970 uehs 29

i;ajk md¾,sfïka;=j ^ksfhdacs; uka;%S uKav,h& 1970 cqks 07 - 1972 uehs 22


.re isßud nKavdrkdhl ue;sksh ^w;a;k.,a,& 1970 uehs 29 - 1972 uehs 22

m%:u cd;sl rdcH iNdj 1972 uehs 22 - 1977 uehs 18


.re isßud nKavdrkdhl ue;sksh ^w;a;k.,a,& 1972 uehs 22 - 1977 cQ,s 23

fojk cd;sl rdcH iNdj 1977 wf.daia;= 04 - 1978 iema;eïn¾ 07


.re fÊ'wd¾' chj¾Ok ue;s;=ud ^ngysr fld<U& 1977 cQ,s 23 - 1978 fmnrjdß 04
.re wd¾' fm%auodi ue;s;=ud ^ueo fld<U - m<uqjeks& 1978 fmnrjdß 06 - 1978 iema;eïn¾ 07
^chj¾Ok uy;d Y%S ,xld ckdêm;s ;k;=rg m;aùfuka wk;=rej fm%auodi uy;d w.%dud;Hjrhd
f,i m;a lrk ,§'&

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrcfha m%:u md¾,sfïka;=j 1978 iema;eïn¾ 07 - 1988 foieïn¾ 20
.re wd¾' fm%auodi ue;s;=ud ^ueo fld<U - m<uqjeks& 1978 iema;eïn¾ 07 - 1989 ckjdß 02

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrcfha fojk md¾,sfïka;=j 1989 ud¾;= 09 - 1994 cqks 24
.re î'ã' úfÊ;=x. ue;s;=ud ^uykqjr Èia;%slalh& 1989 ud¾;= 06 - 1990 ud¾;= 28

.re î'ã' úfÊ;=x. ue;s;=ud ^uykqjr Èia;%slalh& 1990 ud¾;= 30* - 1993 uehs 07
* kej; m;alrk ,È' ^1990'03'30 Èke;s wxl 603$19 ork .eiÜ m;%h&

.re rks,a úl%isxy ue;s;=ud ^.ïmy Èia;%slalh& 1993 uehs 07* - 1994 wf.daia;= 19
*uy;d Y%S ,xld ckdêm;s Oqrfha jev Ndr .ekSfuka wk;=rej úl%uisxy w.%dud;Hjrhd f,i m;alrk
,È'

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrcfha ;=kajk md¾,sfïka;=j 1994 wf.daia;= 2 - 2000 wf.daia;= 18
.re pkaøsld nKavdrkdhl l=udr;=x. ue;sksh 1994 wf.daia;= 19 - 1994 fkdjeïn¾ 12
^.ïmy osia;%slalh&
.re isßudfjda wd¾'ã' nKavdrkdhl ue;ksh ^cd;sl ,ehsia;=j& 1994 fkdjeïn¾ 14 - 2000 wf.daia;= 09
^l=udr;=x. uy;añh Y%S ,xld ckdêm;s Oqrfha jev Ndr .ekSfuka wk;=rej nKavdrkdhl uy;añh
w.%dud;Hjßh f,i m;alrk ,È'&
.re r;akisß úl%ukdhl ue;s;=ud ^l¿;r Èia;%slalh& 2000 wf.daia;= 10 - 2000 Tlaf;dan¾ 13

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrcfha isõjk md¾,sfïka;=j 2000 Tlaf;dan¾ 18 - 2001 Tlaf;dan¾ 10
.re r;akisß úl%ukdhl ue;s;=ud ^l¿;r Èia;%slalh& 2000 Tlaf;dan¾ 13 - 2001 foieïn¾ 07
15
Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrcfha miajk md¾,sfïka;=j 2001 foieïn¾ 19 - 2004 fmnrjdß 07
.re rks,a úl%uisxy ue;s;=ud ^fld<U Èia;%slalh& 2001 foieïn¾ 09 - 2004 wfm%a,a 02

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrcfha yhjk md¾,sfïka;=j 2004 wfm%a,a 22 - 2010 fmnrjdß 09
.re uyskao rdcmlaI ue;s;=ud ^yïnkaf;dg Èia;%slalh& 2004 wfma%,a 06 - 2005 fkdjeïn¾ 19

.re r;akisß úl%ukdhl ue;s;=ud ^cd;sl ,ehsia;=j& 2005 fkdjeïn¾ 19 - 2010 wfm%a,a 20
^rdcmlaI uy;d Y%S ,xld ckdêm;s OQrfha jev Ndr .ekSfuka wk;=rej úl%ukdhl uy;d
w.%dud;Hjrhd f,i m;alrk ,È'&

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrcfha y;ajk md¾,sfïka;=j 2010 wfm%a,a 22 - 2015 olajd
.re È'uq' chr;ak ue;s;=ud ^cd;sl ,ehsia;=j& 2010 wfm%a,a 21 - 2015 olajd
2015 isg .re rks,a úl%uisxy uy;d

l:dkdhljre

m%:u rdcH uka;%K iNdj 1931 cQ,s 07 - 1935 foieïn¾ 07


.re ta't*a' fud,uqf¾ uy;d ^±È.u& 1931 cQ,s 07 - 1934 foieïn¾ 10
^ta't*a' fud,uqf¾ uy;d Y%S ,xldfõ m%:u l:dkdhljrhd úh'&

.re t*a' ta' Tfífialr uy;d ^wúiaidfõ,a,& 1934 foieïn¾ 11 - 1935 foieïn¾ 07
^fud,uqf¾ uy;d b,a,d wiaùfuka wk;=rej Tfífialr uy;d l:dkdhl jYfhka m;a leßKs'&

fojk rdcH uka;%K iNdj 1936 ud¾;= 17 - 1947 cQ,s 04


.re Y%Su;a ffj;H,sx.ï ÿf¾idñ uy;d ^lhsÜia& 1936 ud¾;= 17 - 1947 cQ,s 04

m%:u md¾,sfïka;=j ^ksfhdað; uka;%S uKav,h& 1947 Tlaf;dan¾ 14 - 1952 wfm%,a 08


.re Y%Su;a *%ekaisia fud,uqf¾ uy;d ^n,xf.dv - m<uqjeks& 1947 Tlaf;dan¾ 14 - 1951 ckjdß 25

.re Y%Su;a we,anÜ t*a' mSßia uy;d ^kd;a;kaäh& 1951 fmnrjdß 13 - 1952 wfm%a,a 08
^Y%Su;a *ekaisia fud,uqf¾ uy;df.a wNdjfhka miq msÍia uy;d l:dkdhljrhd jYfhka m;a lrk ,§'&

fojk md¾,sfïka;=j ^ksfhdað; uka;%S uKav,h& 1952 cqks 09 - 1956 fmnrjdß 18


.re Y%Su;a we,anÜ t*a' mSßia uy;d ^kd;a;kaäh&

f;jeks md¾,sfïka;=j ^ksfhdað; uka;%S uKav,h& 1956 wfm%a,a 19 - 1959 foieïn¾ 05


.re tÉ'tia' biauhs,a uy;d ^mq;a;,u& 1956 wfm%a,a 19 - 1959 foieïn¾ 05

16
isõjeks md¾,sfïka;=j ^ksfhdað; uka;%S uKav,h& 1960 ud¾;= 30 - 1960 wfm%a,a 23
.re à' î' iqnisxy uy;d ^lgq.ïm,& 1960 ud¾;= 30 - 1960 wfm%a,a 23
^iq¿;r wdKavqfõ kdñlhd jq Y%Su;a we,anÜ t*a' mSßia uy;d úmlAIfha nyq;r Pkaofhka mrdch lsÍug
iqnisxy uy;d iu;a úh'&

miajeks md¾,sfïka;=j ^ksfhdað; uka;%S uKav,h& 1960 wf.daia;= 05 - 1964 foieïn¾ 17


.re wd¾'tia' me,afmd, uy;d ^kdj,msáh& 1960 wf.daia;= 05 - 1964 ckjdß 24
.re yshQ m%kdkaÿ uy;d ^fjkakmamqj& 1964 ckjdß 24 - 1964 foieïn¾ 17
^me,afmd, uy;df.a b,a,d wiaùfuka miq m%kdkaÿ uy;d l:dkdhlOqrhg m;a flßKs'&

yhjeks md¾,sfïka;=j ^ksfhdað; uka;%S uKav,h& 1965 wfm%a,a 05 - 1970 ud¾;= 25


.re Y%Su;a we,anÜ t*a' mSßia uy;d ^kd;a;kaäh& 1965 wfm%a,a 05 - 1967 iema;eïn¾ 21
.re I¾,s fldrhd uy;d ^y,dj;& 1967 iema;eïn¾ 27 - 1970 ud¾;= 25
^Y%Su;a we,anÜ msÍia uy;df.a wNdjfhka miq fldrhd uy;dj l:dkdhljrhd jYfhka m;a flßKs'&

i;ajeks md¾,sfïka;=j ^ksfhdað; uka;%S uKav,h& 1970 cQks 07 - 1972 uehs 22


.re iageka,s ;s,lr;ak uy;d ^fldaÜfÜ& 1970 cQks 07 - 1972 uehs 22

m%:u cd;sl rdcH iNdj 1972 uehs 22 - 1977 uehs 18


.re iageka,s ;s,lr;a; uy;d ^fldaÜfÜ& 1972 uehs 22 - 1977 uehs 18

fojeks cd;sl rdcH iNdj 1977 wf.daia;= 04 - 1978 iema;eïn¾ 07


.re wdpd¾h wdkkao ;siai o w,aúia uy;d ^fldaÜfÜ& 1977 wf.daia;= 04 - 1978 iema;eïn¾ 07

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjdÈ ckrcfha m%:u md¾,sfïka;=j 1978 iema;eïn¾ 07 - 1988 foieïn¾ 20
.re wdpd¾h wdkkao ;siai o w,aúia uy;d ^fldaÜfÜ& 1978 iema;eïn¾ 07 - 1978 iema;eïn¾ 13
.re tï'ta' ndlS¾ udl¾ uy;d ^fírej, - m<uq jeks& 1978 iema;eïn¾ 21 - 1983 wf.daia;= 30
^wdpd¾h wdkkao ;siai o w,aúia uy;df.a b,a,d wiaùfuka miq ndlS¾ udl¾ uy;d l:dkdhljrhd
jYfhka m;a lrk ,È'&
.re B't,a' fiakdkdhl uy;d ^uykqjr& 1983 iema;eïn¾ 06 - 1988 foieïn¾ 20
ndlS¾ udl¾ uy;d b,a,d wiaùu ksid fiakdkdhl uy;d l:dkdhljrhd jYfhka m;alrk ,È'

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjdÈ ckrcfha fojk md¾,sfïka;=j 1989 ud¾;= 09 - 1994 cqks 24
.re tÉ' tï' fudfyduâ uy;d ^fld<U& 1989 ud¾;= 09 - 1994 cqks 24

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjdÈ ckrcfha f;jeks md¾,sfïka;=j 1994 wf.daia;= 25 -2000 wf.daia;= 18
.re fla'î' r;akdhl uy;d 1994 wf.daia;= 25 -2000 wf.daia;= 18
^cd;sl ,hsia;=j& 2000 iema;eïn¾ 18 - 2001 Tlaf;dan¾ 10
17
Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjdÈ ckrcfha isõjeks md¾,sfïka;=j 2000 Tlaf;dan¾ 18 - 2001 Tlaf;dan¾ 10
.re wkqr nKavdrkdhl uy;d ^.ïmy& 2000 Tlaf;dan¾ 18 - 2001 Tlaf;dan¾ 10
^úmlaIfha uka;%Sjrfhla l:dkdhlOqrhg tlÉPkaofhka m;aúh'&

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjdÈ ckrcfha miajeks md¾,sfïka;=j 2001 foieïn¾ 19 - 2004 fmnrjdß 07
.re fcdaYma uhsl,a fmf¾rd uy;d ^.ïmy& 2001 foieïn¾ 19 - 2004 fmnrjdß 07

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjdÈ ckrcfha yhjeks md¾,sfïka;=j 2004 wfm%a,a 22 - 2010 fmnrjdß 09
.re ú'c'uq' f,dl=nKavdr uy;d ^nÿ,a,& 2004 wfm%a,a 22 - 2010 fmnrjdß 09
2010 ud¾;= 09 - 2010 wfm%a,a 20
^tlai;a ck;d ksoyia ikaOdkfha kdñl ã'B'ví,sõ' .=Kfialr uy;d mrojd Pkao 109 g 110 la ,enQ
úmlaIfha kdñl tlai;a cd;sl mlaIfha ú'c'uq' f,dl=nKavdr uy;d l:dkdhlOqrhg jeä Pkaofhka m;aúh'&

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjdÈ ckrcfha y;ajeks md¾,sfïka;=j 2010 wfm%a,a 22 isg 2015 olajd
.re pu,a rdcmlaI uy;d ^yïnkaf;dg& 2010 wfm%a,a 22 isg 2015 olajd

Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjdÈ ckrcfha wgjeks md¾,sfïka;=j 2015 isg fï olajd
.re lre chiQßh uy;d ^.ïmy& 2015 isg fï olajd

18
SLAS / 2017/IQ/EX/05
zznqoaê l,ïnkhl kjuq u.ZZ
YS% ,xld mßmd,k fiajd újD;$ iSñ; ;r. úNd.h
idudkH -nqoaêh - wu;r ksnkaOkh

01' rEmfha ±lafjk "A" ys w.h fidhkak'

A = 12 4 x 3 = 12
3 4 1 3 4 1 A 4 x 1x3 = 12
3 x 4x1 = 12
/ 1 x A = 12
iEu jD;a;hla ;=<u we;s ixLHdjkays .=Ks;h 12 fõ'
02' ysia;ekg iqÿiq wxlh fidhkak'

2 1 3

5 25 29 4 16 37 6 36 ?

5 6 6

2 2
? = 45 6 +3
36 + 9
03'
13 11 33 69 18 34
16 8 53 49 34 ?

? = 18 34 - 18 + ? = 34
16 + ? = 34
? = 18
04'
12 11 33 7 5 10 1 ?
53 10 5 25

5 10 25 2

12 + ?2 = 25 1+?
2
= 50 2
? = 50 - 1
2 ? = 7

05'
39 42 37 ?
18 43 13 35 16 27 28 4

? = 38 tla tla ixLHd f.dkqjl tl;=j ms<sfj,ska 100" 90" 80" 70 jk úg


70 - (28 + 4) = ?
19
06'
3 1 5 2 ? 3 5 2

2 8 3 21 6 24 2 14

? = 1 (? + 3) 6 = 24
?+3 = 24 ÷ 6
? = 4-3

07'
4 7
? = 14 7x8 = 4 x ?
56 = 4 x ?
6 6 4 ? 65/4 = ?

9 8

08' 2 2
?= 6 (2 + 1 ) + 1
3 38 5 4 57 6 2 1 4+1 + 1
?

4 5 1

09'
4 23 2

8 11 10 24 6 19 3 ? 5

3 12 1

?= 5 fomi we;s ixLHd 2 ys tl;=ka w;r fjkihs'


(3 + 5) - (2 + 1)

10'
4 9 25 16 81 36 1 100

5 9 15 ?

? = 11 by< ixLHd foflys j¾.uQ, foflys ftlHhs'

1 + 100
1 + 10
20
11'
?
?= 1
3125 5
3906

625 25
125

12' 11 ? 25
8 14
? = 23 -3 + 2 x 2 f,i ixLHd rgdj
ilia ù we;'

5 7 13 26 50

13' 6 (48) 16
12 (84) 14 ? = 48 12 x 8
8 (?) 12 2

= 6 x 8

14'
1 ?
?= 4 2 x 2
6 15
5 24
2 5

15'
4 9 2
j.=fõ l=vd fldgq ljhg 1 - 9 olajd ixLHdjka tla;rd rgdjlg fhdod we;'
A 5 B wxl fh¥ fldgq my yer A, B, C, D ixfla; fh¥ fldgq y;r rgdjg wkqj
mqrjkak'
C D 6

A = 3
B = 7
C = 8
D = 1

21
wxl 16 isg 20 olajd m%Yak mokï jkafka my; ±lafjk wxl msróvh u;hs' A - E olajd tla tla ysia;ekg
iqÿiq wxlh fhdod ;s;a br u; ,shkak'

+2 10 10

7 5
12
6 2 8
+4 16
6 A 5 9
+6 22
7 6 5 B 3 8
+8 30
2 3 C 5 6 9 7 8
+10 40

+12 32 8 4 7 6 D 4 7 6 3

+14 66 8 9 3 5 E 4 8 7 2 8 9

16. A = 2 (16 + 6) - 20
17. B = 1 (22 + 8) - 29
18. C = 0 (30 + 10) - 40
19. D = 7 (40 + 12) - 45
20. E = 2 (52 + 14) - 64
21.
222

6 G = 24 (6 x 4)
H = 444 (222 x 2)
888 G 37 12 H

18

666

A B
22.
12 32 15 56 ? ?

4 8 7 8 5 6

A = 6+5 = 11
B = 6x5 = 30
22
23'
12 102
? = 146 12 x 12 + 2
8 38
6 66
10 ?

24'
24 = 1 ?

24 = 2 4 3

24 = 1 2 2 6
? = 24 1 x 24

24 = 4 3 1 1 2

24 = 1 1 2 3 2 2

25'

5 6 2

7 34 10 4
? = 36 8 x 4 + 4
32 ?

49 46 8
4 5 7
9 6

23
SLAS / 2017/IQ/13
zznqoaê l,ïnkhl kjuq u.ZZ
YS% ,xld mßmd,k fiajd újD;$ iSñ; ;r. úNd.h
idudkH -nqoaêh
oS ;sfnk Wmfoia wkqj ish,q u m%Yakj,g ms<s;=re fuu m;%fhys u imhkak'

I fldgi

wxl 01 isg 05 olajd m%Yak my; bÈßm;a lr we;s fþoh u; mokï fjhs' tla tla m%Yakhg wod< ksjerÈ
ms<s;=r f;dard" Bg ysñ wxlh ;s;a br u; ,shkak'

úNd. l%shdj,sh lsis`ÿ ndOdjlska f;dr j mej;s wjqreoaola jQ 1987 .; fyd;a idudkH fm< úNd.hg
YsIHhka 484"797 fofkl= fmkS isá w;r" ish wOHdmk lghq;= wLKavj lr f.k hdug iqÿiqlï ,enqfõ
YsIHhka 95"416 fofkl= muKs' jhi wjqreÿ 16 la muK jQ b;sß YsIHhka 389"381 fokdg u Tjqkaf.a wkd.;
wNsjDoaêh i`oyd fjk;a ud¾. fidhd .ekSug isÿúh'
tu wjqreoafoa u zWiia fm<Z úNd.hg fmkS isá YsIHhka 112"577 fokdf.ka iqÿiqlï,enqfõ YsIHhka
31"079 fofkl= muKs' fudjqka w;=frka úYaj úμd,hg we;=¨ ùug yels jQfha f;dard .;a 6"143 fofkl=g
muKs' fuu m%fõY wkqmd;h f,dalfha wfkla rgj,a yd ii`ok úg wvqu wkqmd; j,ska tlls' f,dalfha
wfkl=;a fndfyda rgj, fï úNd.j,g fmkS isák YsIHhkaf.ka b;d jeä m%;sY;hl YsIHfhda úYaj úμd,
j,g m%fõY fj;s' fï fya;=fjka 1987 wjqreoafoa muKla Wiia fm< úNd.hg fmkS isá YsIHhska 106"434
fofkla úYaj úμd,j,g we;=¨úh fkdyelsj iqka jQ n,dfmdfrd;a;= we;a;ka njg m;ajQy' fï
n,dfmdfrd;a;= iqka ùu ;j;a j¾Okh jkafka Tjqka uq¿ mdi,a p¾hdj u zzWiia fm<ZZ úNd.hg ms<sfh, ùu
flfrys;a úYaj úμd,hg we;=¨ùu flfrys;a fhduq lrkq ,eîu ksidh' fï wkQj 1987 § uq¿ jYfhka
YsIHhka 495"815 fokl=g tkï" ñ,shk Nd.hlg wdikak ;reK msßilg wNsu;d¾:hka bIag fkdùu ú`o
ord .ekSug isÿúh' ;u wNsu;d¾: bIag lr .ekSug fkdyels ùu ksid;a" M,odhs iajhx /lshd ud¾.j,g
fhduq ùug fkdyelsùu ksid;a ie,lsh hq;= m%udKhl idOdrK;ajhlska hqla; j wOHdmk l%uhg fodia
mjrk wffO¾hj;a jQ yd n,dfmdfrd;a;= iqka jq ;reK fldgi j¾Okh lrñka YsIHhka neyer lsÍfï fuu
l%shdj,sh jißka jir È.g u mj;s'

by; ±lafjk ixLHdj,ska bÈßm;a lrkq ,nk w¾nqoh úi`od,su i`oyd b;d yÈis lreKla f,i
i,ld wOHdmk jHqyh mßfYdaOkh l< hq;=uh hkak ms<sn`oj ielhla ke;' YsIHhka yhodyla iEySug
m;ajk whqre yd ;j;a oyia .Kkla ;D;shsl wOHdmk wdh;kj,g we;=¨ ùug yels jk whqßka wOHdmk
l%uh mj;ajd .kq ,enqfjd;a iajlSh wNsjDoaêh i,id .ekSug m%udKj;a ud¾. fkdue;s j ñ,shk 1$2 la
muK ;reK ;reKshka wiykhg m;aùu ;j ÿrg;a i;Hhla j mj;sk w;r tnÿ wjia:djl § we;súh yels
;reK wiykh we;a; jYfhka u wj;lafiare l< fkdyelsh'

01' 1987 w'fmd'i' idudkH fm< úNd.hg fmkS isg Wiia fm< wOHdmkhg iqÿiqlï fkd,enq YsIH ixLHdfõ
m%;sY;h
1. 95416 x 100 2. 95416 x 100
389 381 1 484 797 1

3. (389 381 - 95 416) x 100 4. (484 797 - 95 416) x 100 (................)


389 381 1 484 797 1

02' fojk fþofhys ±lafjk zzm%fõY wkqmd;hZZ hkqfjka woyia flfrkafka"

1' Wiia wOHdmkh ,eìh hq;= jhfia isák rfÜ uq¿ YsIH ixLHdfjka úYAjúμd,hg we;=¿ jQ YsIH
ixLHdjhs'
2' idudkH fm< iu;a jQjkaf.ka" Wiia fm< iu;a ùug yels jQ YsIH ixLHdj hs'
3' Wiia fm< úNd.hg fmkS isák YsIHhkaf.ka Wiia fm< iqÿiqlï ,nk YsIH ixLHdj hs'
4' Wiia fm< úNd.hg fmkS isá YsIHhka w;f¾ úYaj úμd,hg we;=¿ jQ YsIH ixLHdj hs' (................)
24
03' 1987 § Y%S ,xldfõ úYaj úμd, m%fõY wkqmd;h o< m%;sY;hla jYfhka"
1' 1'25 ls 2' 5'5 ls 3' 20 ls 4' 33 ls (................)

04' zzñ,shk Nd.hlg wdikak ;reK msßilg ;u wNsu;d¾:hka bIag fkdùu ú`o ord.ekSug isÿúh'ZZ fojk
fþofhys i`oyka jk fuu YSIH ixLHdj iEÈ we;af;a 1987 j¾Ifha"

1' idudkH fm< wiu;a jQ isiqkaf.ks'


2' Wiia fm< wiu;a jQ isiqka f.ks'
3' Wiia fm< iu;a jqj o úYaj úμd,hg we;=¿ ùug fkdyels jq isiqkaf.ks'
4' Wiia fm< wOHdmkh fkd,enqKq iy Wiia fm< iu;a j úYj úμd,j,g we;=¿ fkdjq YsIH ldKAv
fol tl;= ùfuks' (................)

05' zzby; ±lafjk ixLHd j,ska bÈßm;a lrkq ,nk w¾nqoh úi`od,Su i`oyd b;d yÈis lreKla f,i i,ld
wOHdmk jHqyh mßfYdaOkh l< hq;=u h hkak ms<sn`oj ielhla ke;'ZZ
fuys ±lafjk w¾nqoh jvd;a ksjerÈ f,i úia;r flfrkafka my; ±lafjk l=uk ms<s;=f¾ o @

1' ;reK wiykh wj;lafiare lsÍu yd Bg m%;sl¾u fkdfh§u'


2' úYaj úμd, m%fõY wkqmd;h b;d my< uÜgul ;sîu ksid we;sjk YsIH wiykh
3' Wiia wOHdmkhg fyda M,odhs ixjhx /lshd ud¾.j,g fhduq ùug fkdyelsj ;reKhkaf.a
n,dfmdfrd;a;= iqkaùu'
4' uq¿ mdi,a p¾hdju Wiia fm< úNd.hg k;=ùu ksid idudkH wOHdmkh flfrys we;s ù ;sfnk
wys;lr m%;sM,h' (................)

wxl 06 isg 11 olajd m%Yakj,g ms<s;=re" fok ,o m%ia;drh weiqfrka f;dard tla tla ms<s;=rg wod< wxlh ;s;a
br u; ,shkak'

1965 § yd 1985 § rgj,a 8 l kd.ßl ck.ykfha m%;sY; ±lafjk m%ia;drhla my; olajd we;'

1965 1985
100
Precent of Urban Population
kd.ßl ck.yk m%;sY;h

90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
bkaÈhdj
,e;§ah
India

Ökh
¥dh
China

mdlsia:dkh
ghf;¢r;j;jhd;
Pakistan

bkaÿkSishdj
,e;NjhNd~pah
Indonesia

ms,smSkh
ßçg;àd; ©rhfk;
Philippines

;dhs,ka;h
jha;yhe;J;
Thailand

n%iS,h
ßNU¥y;
Brazil

u,hdishdj
kNy¤ah
Malaysia

25
06' 1985 § uq¿ ck.ykfhka w¾Ohlg;a jvd kd.ßl ck.ykhla we;s rgla f,i ie,lsh yelafla"
1' ms,smSkh hs' 2' Ökh hs' 3' n%iS,h hs' 4' u,hdishdj hs' ^'''''''''''''''''''&

07' 1965 isg 1985 olajd ld,h ;=< kd.rsl ck.ykfha m%;sY;h jvd;a u YS>% f,i jeä ù we;af;a"
1' bkaÈhdfõ h' 2' bkaÿkSishdfõ h' 3' ;dhs,ka;fha h' 4' n%iS,fha h' ^'''''''''''''''''''&

08' 1965 - 1985 w;r ld,h ;=< ck.ykh kd.ßl ùfï wvq u YS>%;dj olakg ,efnk rgj,a ;=kls'
1' Ökh" mlsia;dkh yd ms,smSkh 2' bkaÈhdj" Ökh yd ;dhs,ka;h
3' mdlsia;dkh" ;dhs,ka;h yd u,hdishdj 4' ms,smSkh" bkaÿkSishdj yd u,hdishdj ^'''''''''''''''''''&

09' m%ia;drfhka ±lafjk o;a; wkqj 1965 wjqreoafoa fuu rgj,a w;=ßka jeä u .ïno ck.ykhla mej;s rg"
1' bkaÈhdjhs' 2' Ökhhs'
3' ;dhs,ka;hhs' 4' ksYaÑ;j lsj fkdyel'' ^'''''''''''''''''''&

10' m%ia;drfhka ±lafjk o;a; wkqj rgj,a kd.ßlrKh ùu ms<sn`oj m%ldY ;=kla my; ±lafõ'
A - bkaÈhdjg jvd bkaÿkSishdfõ kd.ßl ck.ykh jeäùfï YS>%;djla olakg ,efí'
B - bkaÈhdjg jvd mlsia;dkfha kd.ßl ck.ykh jeäùfï YS>%;djla olakg ,efí'
C - 1985 jk úg;a ;dhs,ka; jdiSkaf.ka jeä fofkl= ðj;a j isáfha .ïnoj h'

by; m%ldY w;=ßka ksjerÈ jkafka"

1' A muKs' 2' A iy B 3' A iy C 4' B iy C ^'''''''''''''''''''&

11' kd.ßl ck.ykh jeä ùfï m%jK;dj bÈß ld,fha § fï wdldrfhka u mj;skafka hehs Wml,amkh
l<fyd;a 1995 jkúg ck.ykfhka w¾Ohlg jvd kd.ßl úh yels hehs ksYaÑ;j u lsj yels rg"
1' bkaÈhdj hs' 2' bkaÿkSishdj hs'
3' ms,smSkh hs' 4' u,hdishdj hs' ^'''''''''''''''''''&

II fldgi
wxl 12 isg 21 olajd tla tla m%Yakfha i`oyka j.ka;s j, ysia;ekg .e<fmk ksjerÈ jpk$jpkh §
we;s ms<s;=re w;ßka f;dard tys wxlh bÈßfhka we;s ;s;a br u; ,shkak'

12' frðiagd¾ fckrd,ajrhdf.a ;djld,sl ''''''''''@'''''''''' wkqj Y%S ,xldfõ ck.ykh 1986 g jvd 1987 §
ñ,shk 16'4 olajd ishhg 1'5 lska jeä ù we;'
1' weia;fïka;= 2' ix.Kkh 3' iólaIKh 4' f,aLkj,g ^'''''''''''''''''''&
13' Èia;%sla Widúh u.ska .kakd ,o ;SrKhla wkqj ''''''''''@'''''''''' uQ,H iud.ï wEjr lsÍu i`oyd uy nexl=j
úiska uQ,sl mshjr f.k we;'
1' mßydkshg m;a jQ 2' nqkaj;a ;;a;ajhg m;a jQ
3' jeä ÈhqKq fkdjQ 4' kS;s úfrdaë ^'''''''''''''''''''&

14' lsishï mk;l isxy, yd fou< NdId mdG w;r hï ''''''''''@'''''''''' we;s jqjfyd;a túg isxy, NdId mdGh
n, meje;aúh hq;=h'
1' wiurEmH;djla 2' wkkql+,;djla
3' wkjfndaOhla 4' jerÈ w¾: l:khla ^'''''''''''''''''''&
15' rcfha ;k;=rla fyda ks,Odßhl= fyda iïnkaOfhka z;rd;srïZ hkafkka woyia flrfkafka tu ;k;=r
fkdfyd;a ks,Odßhd ''''''''''@'''''''''' hkakhs'
1' wkshï o ke;fyd;a ;djld,sl o
2' ;djld,sl o ke;fyd;a iaÓr o
3' ;djld,sl o" iaÓr o ke;fyd;a úY%du jegqma iys; o
4' wkshï o" ;djld,sl o" iaÓr o ke;fyd;a úY%du jegqma iys; o ^'''''''''''''''''''&
26
16' ''''''''''@'''''''''' hkq ks;H jYfhka mqrjd we;s ;k;=rl ta ;k;=r orkakd hï iSñ; ld,hla tu ;k;=f¾
rdcldß i`oyd fkdmeñfKk l,ays ta ;k;=f¾ rdcldß bgq lsÍug fhdojkq ,nk ;eke;af;ls'
1' wkshï ks,Odßhd 2' ;djld,sl ks,Odßhd
3' wdfoaYlhd 4' wkqm%dma;slhd ^'''''''''''''''''''&

17' tla;rd ld, iSudjlska miqj wjika jk ;djld,sl iajNdjfha fhdackd l%uj, ''''''''''@'''''''''' bgqlsÍu i`oyd
we;s lrk ,o ;k;=re wkshï ;k;=re yeáhg ie,lsh hq;= h'
1' ks¾fõ;ksl jev 2' wdjiaÓl jev
3' wdrlaIl lghq;= 4' mQ¾K ld,Sk lghq;= ^'''''''''''''''''''&

18' rcfha ks,Odßfhl= lsishï rcfha ksjdvq Èkhl rdcldßfhys fh§u wjYH hehs fomd¾;fïka;= m%Odkshd
woyia lrkafka kï ta fjkqfjka tu ks,Odßhdg ''''''''''@'''''''''' §ug fomd¾;fïka;= m%Odkshdg iajlSh
wNsu;h mßÈ mq¿jk'
1' rdcldß ksjdvq 2' úfõl ksjdvq
3' bl=;a ksjdvq 4' ys,õ ksjdvq ^'''''''''''''''''''&

19' ''''''''''@'''''''''' uqo,a f.ùu i`oyd Ndr .kakd yeu jjqprhla u iy;sl lsÍug n,h we;s ks,Odßhl= úiska tfia
lr ;sfnk njg j.lsj hq;= h'
1' f.jk ks,Odßhd 2' .Kka §fï ks,Odrhd
3' iy;sl lrk ks,Odßhd 4' m%;s.%dyl ks,Odßhd ^'''''''''''''''''''&

20' ojia mä ,nk ks,Odßfhl=f.a jd¾Isl jegqm jkafka Tyq ojilg ,nk mäh ''''''''''@'''''''''' .=K lsÍfuka
,efnk uqo,h'
1' 300 ka 2' 360 ka 3' 365 ka 4' 366 ka ^'''''''''''''''''''&

21' rdcldßfhys fh§ isáh § uyd ud¾.fhys .ukd.ukh yd m%jdykh i`oyd orKq ,nk úhoï ''''''''''@''''''''''
i`oyd f.jk uqo, zie;mqï l=,shZ jYfhka ye`Èkafõ'
1' wkqmQrKh lsÍï 2' m%;smQ¾Kh lsÍï
3 ;=,kh lsÍï 4' wêNdrh ^'''''''''''''''''''&

III fldgi
wxl 22 isg 31 olajd m%Yakj,g .e<fmk ms<s;=r f;dard tys wxlh ;s;a br u; ,shkak'

22' tla;rd fj<`o iud.ula l=vd lsß msá melÜgqjla re' 50 lg o" f,dl= lsß msá melÜgqjla re' 80 lg o wf,ú
lrhs' fuu iud.u fmnrjdß udifha § l=vd melÜ fuka 4 .=Khla f,dl= melÜ wf,ú lr we;s w;r" ud¾;=
udifha § f,dl= melÜ fuka 3 .=Khla l=vd melÜ wf,ú lr ;sfí' udi fofla § wf,ú l< lsß msá melÜ
.Kk iudk .Kkla ù kï iud.u fuu lsß msá melÜj,ska ud¾;=j, § ,;a uqo, fmnrjdßj, § ,;a
uqof,ka lSfhka mx.=jlaù o @
1' 6 2' 29 3' 15 4' 115 ^'''''''''''''''''''&
5 28 32 148

23' my; i`oyka ljrlska ñ,shkhla ±lafjhs o @


1' 100"000 2' 1"000"000 3' 10"000"000 4' 100"000"000 ^'''''''''''''''''''&

24' h;=re ,shk ,o jd¾;djl msgq wxl 1 isg 100 olajd w;ska ,sùfï § 5 b,lalu lS jdrhla ,súh hq;=o @
1' 11 2' 12 3' 19 4' 20 ^'''''''''''''''''''&

25' 1992 j¾Ifha fmnrjdß 15 od fikiqrdod ojila kï l%s'j' 2000 fmnrjdß udifha we;s w`.yrejdod Èk .Kk
lSh o@

1' 3 2' 4
3' 5 4' lsj fkdyelsh' ^'''''''''''''''''''&
27
26' chka; lñihla" l,siula iy lndhla re' 2"000 lg ñ, § .;af;a h' lndh l,siug jvd re' 900 lska jeä
h' foflys u ñf,ys tl;=j lñihg jvd re' 1"600 lska jeä h' l,sifuys ñ, lShlaù o@
1' re'200 2' re'350 3' re'450 4' re'600 ^'''''''''''''''''''&

27' tl yd iudk jákdlu we;s bvï len,s 5 la yjqf,a ñ, § .ekSu i`oyd A iy B ñ;=rka fofokd re' 140"000
la fhojQy' A re' 80"000 lao" B re' 60"000 la o fhojq w;r udihlg miq tlS bvï lene,a,la re' 35"000 ne.ska
bvï len,s 3 la úlsKSug ;SrKh fldg b;sß fol ;u ksfjia iE§u i`oyd ;nd .;ay' len,s 3 úlsKSfuka
,;a uqo,a fofokd idOdrKj fnod .;af;a kï A g Tyqf.a uqo, jYfhka lShla ,efnkakg we;s o@
1' re' 45"000 2' re' 60"000 3' re' 64"000 4' re' 100"000
^'''''''''''''''''''&

28' jD;a;Sh ix.uhl f,alï ;k;=rla i`oyd ksyd,a iy iuka ;r`. jeÿK y' ksyd,a m%pdrl lghq;= u.ska
iukaf.a wdOdrlrejkaf.ka 1$3 la ;u ms,g yrjd .;a w;r" iuka o m%pdrl lghq;= u.ska ksyd,af.a
wdOdrlrejkaf.ka 1$4 la ;u ms,g yrjd .;af;a h' wjidkfha È fofkd u tl yd iudk Pkao ixLHdjla
,nd.;af;a ;u m%pdrl lghq;= lsÍug fmr ksyd,ag jD;a;Sh ix.ufha idudðl;ajfhka l=uk m%;sY;hla
iyfhda.h olajkg we;a o@
1' 36 2' 40 3' 60 4' 66 2$3 ^'''''''''''''''''''&

29' ú§fï ;r`.hl § ,l=Kq ,efnk wdldrh fuu rEmfhka olajd we;' lsishï rjqulg t,a,h ksjerÈ
jqjfyd;a tu rjqfï i`oyka ,l=Kq m%udKh ,efí' yßhg u ,l=Kq 100 la ,nd.ekSu i`oyd wju jYfhka lS
jdrhla hï hï ia:dkj,g t,a, l< hq;= o@
11
13
31
33 1' 3 2' 6
42 3' 8 4' 13 ^'''''''''''''''''''&
44

..... . 46 . . .. . .
44
42
33
31
13
11

30' W;=re osYdjg uqyqK ,d ;sfnk fudag¾ r:hl bosß frdao ol=Kq w;g yrjd r:h msgqmig .;aúg r:fha
bosßmi m%:ufhka yefrkafka my; oelafjk ljr osYdjg o@

1' Bidk 2' .sKsfldK 3' ksß; 4' jhU ^'''''''''''''''''''&

31' yß y;/ia lEu fïihla jgd y;r me;af;a lu,d" rdks" ud,d iy is;d jdä ù isá;' wi, ;sfnk f,dl=
lKaKdäfhka ms<sônq jkafka lu,d bÈßfhka ud,d o" rdksf.a jñka lu,d o isák wdldrhg h' kshu
jYfhka n,k úg iS;dg ol=Kska isákafka ljfrla o@

1' ud,d 2' rdks 3' lu,d 4' lsj fkdyels h'

28
IV fldgi
wxl 32 isg 40 olajd m%Yakj,g wod< ms<s;=r ;s;a br u; ,shkak'

32' my; oelafjk ixLHd fY%aKsfhys fkd.e<fmk ixLHdj l=ula o@


3" 3" 6" 18" 72" 216" 2160 ^'''''''''''''''''''&

my; oelafjk ixLHd fY%aKsj, B<`.g tk ixLHd fidhd th ;s;a br u; ,shkak'


33' 2" 3" 7" 16" 32" ''''''''''@'''''''''' ^'''''''''''''''''''&
34' 1266" 155" 44" 33" ''''''''''@'''''''''' ^'''''''''''''''''''&
35' 6723" 4672" 3467" 8346" ''''''''''@'''''''''' ^'''''''''''''''''''&
36' 1" 6" 8" 2" 6" ''''''''''@'''''''''' ^'''''''''''''''''''&
37' 4362" 41" 5473" 63" 6584" ''''''''''@'''''''''' ^'''''''''''''''''''&

fuu p;=ri%fhys fldgq ;=< we;s ixLHdjka u kej; A, B, C, D, E, F, G, H hk ysia fldgq ;=< fhdokak'
 tla ixLHdjla kej; fhosh hq;af;a tla jrla muKs'
 iEu fma<shl" ;Srejl fyda úl¾Khl tl;=j 39 la úh hq;= h' fï wkqj"

A B
5 13
C D 38' A fldgqj ;=< ;sìh hq;= ixLHdj lSh o@ ^'''''''''''''''''''&
10 11
39' D fldgqj ;=< ;sìh hq;= ixLHdj lSh o@ ^'''''''''''''''''''&
E F
3 18
40' G fldgqj ;=< ;sìh hq;= ixLHdj lSh o@ ^'''''''''''''''''''&
G H
12 6

V fldgi
wxl 41 isg 45 olajd m%Yak i`oyd § we;s o;a; mokï lr .ksñka jvd;a u ksjerÈ ms<s;=r f;dard tys wxlh
;s;a br u; ,shkak'

fyauka;s chka;s iy iqika;s hk ldka;djka ;sfokd;a" .=Kr;ak" ,shkf.a iy rK;=x." talkdhl hk


msßñka y;r fokd;a wßka ;sfofkl= muKla tla;rd mÍlaIK uKav,hl fiajh lsÍug f;dard .; hq;=j
we;'
 chka;s iy .=Kr;ak {d;Syq h'
 rK;=x. lsisu ldka;djla iu`. tla uKav,hl fiajh lsÍug leu;s ke;'
 {d;Ska fofokl=g tla uKav,hl fiajh lsÍug fkdyels h'

41' fï wkqj mßlaIl uKav,fha fiajh lsÍu i`oyd chka;s f;dard .kkd ,oafoa kï ;j lS fofkl= w;ßka
wfkla iduðlhka fofkd f;dard .; yels fõo @

1' fofofkl= 2' ;sfofkl= 3' isõ fofkl= 4' mia fofkl=
^'''''''''''''''''''&

42' uKAv,hg fyauka;s iy iqika;s f;dard .kakd ,oafoa kï tys ;=kajeks idudðlhd jYfhka f;dard .ekSug
iqÿiq mqoa.,hka ish,a, u olajk lKavdhu my; ±lafjk ljrla o@

1' chka;s" talkdhl" ,shkf.a 2' talkdhl" .=Kr;ak" ,shkf.a


3' chka;s" .=Kr;ak" talkdhl" ,shkf.a 4' chka;s .=Kr;ak" talkdhl" ,shkf.a" rK;=x.
^'''''''''''''''''''&
29
43' talkdhl iy ,shkf.a mßlaIK uKav,fha fiajh lsÍu m%;slafIam lf<da kï" mßlaIK lñgqj f;dard
.;yels l%u ^ixfhdack& lShla ;sfí o@
1' 1 2' 2 3' 3 4' 4 ^'''''''''''''''''''&

44' mßlaIK uKav,fha ia;%S$mqreI fomlaIhu we;=<;a úh hq;= hhs hk w;sf¾l fldkafoaishla o ;sfí kï iy
.=Kr;a; mßlaIK uKav,hg f;dard f.k ;sfí kï wfkla idudðlhska fofokd mqoa.,hska lS fofkl=
w;ßka f;dard .;yels fõo@
1' 1 2' 2 3' 3 4' 4 ^'''''''''''''''''''&

45' mßlaIK uKav,h ia;%S" mqreI fomlaIfhka u iukaú; úh hq;= h' hk w;sf¾l fldkafoaish ;sfí kï lñgq
idudðlhska f;dard .;yels úê lShla ;sfí o@
1' 6 2' 8 3' 12 4' 14 ^'''''''''''''''''''&

ldis leghl re' 25$-" re' 50$-" re' 2$- iy re' 5$- ldis muKla we;' tu legfhka re' 2$- ldis myf,djla
t<shg .kafka ;u legh ;=< b;sßj we;s 2$- iy 5$- ldis ixLHd iudk fõ' tfy;a 1$- ldâ úismyla t<shg
.kafka kï" legh ;=< b;sßj we;s 1$-" 25$-" 50$- yd re' 2$- ldis ixLHd iudk fõ' kuq;a re' 2$- ldis
úismyla t<shg .;af;a kï" legh ;=< b;sßj we;s re' 2$- ldis ixLHd tys we;s re' 5$- ldis ixLHdfjka yß
wvla fõ'

46' legh ;=< b;sßj we;s re' 5$- ldis ixLHdj fldmuK o@
47' legh ;=< we;s re' 2$- ldis ixLHdj fldmuK o@
48' legh ;=< we;s uq¿ ldis ixLHdj fldmuKo @
49' legh ;=< we;s uq¿ uqo,a ixLHdj fldmuKo @
50' ldis oyhla legfhka t<shg .;a úg ud w; we;s uqo, re' 7$- ù kï" t<shg .;a ldis w;r re' 5$- ldis lShla
;sìh yels o@

30

You might also like

pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy