Wenyi Hte Hpring Tsup Nga Mu
Wenyi Hte Hpring Tsup Nga Mu
Wenyi Hte Hpring Tsup Nga Mu
Ka Ai Shara Hte Shaning (Place & Date) :- Kasa Pawlu ka ai rai nna, Kolose, Hpilemon laika
ni hte rau, aten langai hta sha ka ai re ngu chyum ninghkrin ni malawng maga hkam la ma ai.
Kasa Pawlu Roma htawng hta AD 60-62 hta rawng ai re majaw, laika ka ai shaning hpe AD 60-
62 laman ka ai re nga ma ai.
1
Merrill F. Unger, Unger’s Bible Dictionary (Chicago: Moody Press, 1987), P. 316.
2
John Balchin, eds., The Bible In Outline (London, England: Scripture Union, 1985), P.227.
2
4) Hpung kata tara maigan kaw na Hkrsitan tai wa ai ni Yuda Hkristan ni hpe yu kaji ai, gin hka
hkat ai lam ni byin nga ai majaw, laika hte tsun shadum ai lam re .
"Chyaru hkum nang mu, dai hta kabring kabrawng sha rai nga ai. Wenyi hte hpring tsup nga
mu"( 5:18)
Karai Kasang gaw tsabyi hte chyaru lu len ai hpe n ra sharawng ai lam chyum laika shara
law law kaw mu lu ga ai (Ga shagawp 23:29-35; 31:4-5; Esaia 5: 11-12; 28:7-8; I Korinhtu 5:11;
I Petru 4:3). Rai tim n dai Ehpesu 5:18 hta Kasa Pawlu tsun ai Chyaru hkum nang mu ngu ai
gaw grau nna tara maigan nat hpara ni hte seng ai nawku daw jau ai poi lamang ni hta lu len ai
hpe tsun mayu ai rai nga ai. Dai poi ni hta chyaru lu ai lam gaw nat hpara ni hte nat ni hte
kanawn mazum ai lam rai nna, nat hpara ni jaw ai wenyi n-gun, atsam ningja ni lu la ai ngu
kamsham ma ai.3 Dai majaw kasa Pawlu gaw nat ni hpe nawku ai nawku htung hte kapyawn nna
asak hkrung ai lam hpe pat hkum ai lam rai re.
Nat hpara ni hpe nawku ai ni a myit masin sin mak nga ai. Shanhte hta rawng ai n chye n
chyang ai myit hte, shanhte a kraw lawang ja nga malu ai majaw, Karai Kasang hte seng ai asak
a shinggan de, shanhte rai nga ma ai. Shanhte gaw hpa hkirt kaya ngu ai n dum ai majaw,
nammak lawhpa ai hta n san n seng ai bungli amyu myu shachyen hkra, tinang a hkum hpe
ngang kayut ai hta nawn kau nga ma ai (Ehp 4:17-19). Hpye ai amu (sexual immorality), n san n
seng ai, nammak lawhpa ai, nsu n ang ai ga kinsha, nlem ai ga, shatu shakra ai ga tsun nga ma ai
(5:3-4). Nat hpara ni hpe nawku daw jau ai ni gaw, tsabyi chyaru lu len let mungkan pyaw lam ni
hte shanhte a hkum hkrang hpe shangwi shapyaw la nga ma ai.
Rai ti mung, nanhte kam sham ai Hkristan ni gaw,nat hpara ni hpe nawku ai tara mai gan
ni zawn hkum rai myit. Nanhte gaw, Yesu Hkristu hta hpanda hkrum ai ni rai sai majaw (Ehpesu
2:10), shawng na nanhte a arawn alai hte maren, marin marit nna hkalem hkalau ai hte hten mat
wa ai gawng shingyan dingsa hpe raw kau n htawm; nanhte a myit mang na wenyi hta ningnan
wa tai let teng man ai hte seng ai ding hpring ai hte chyoi pra re ai Karai Kasang hpan tawn da ai
gawng shingyan ningnan hpe dagraw nga mu. Masu matsa ai ga ni hpe kau da ra ai.. Langai hte
langai teng man ai ga tsun nga ra ai. Shada daw shan ni zawn tsaw ra manu shadan hkat nga ra
ai. Nat hpe shang shara n mai yen ya ai. Nse ai ga hkaw mi mung n-gup na n mai pru ai. Shadaw
shalan ai ga sha tsun nga ra ai. Hkye hkrang la hkrum ai nhtoi du hkra anhte hpe dazik shakap ai
Karai Kasang a chyoi pra ai Wenyi hpe n mai shayawn ai. Myit kadun ai, sindawng katawt ai,
masin pawt ai, ga law ga la ai, shatan nhkan ai, n hkru n kaja ai yawng hte hpe tsna gang kau ra
ai. Shada da mai kaja ai, matsan dum ai myit madun hkat let shada mara raw dat kau nga ra ai
(4:22-32). Dai lam ni hku asak hkrung nga lu na matu gaw wenyi hte hpring tsup nga ra ai.
Hkristan asak hkrung lam gaw Karai Kasang hte tu nawng kanawn mazum matut mahkai
nga ai asak hkrung lam re. Karai Kasang hte teng man ai hku kanawn mazum matut mahkai ai
lam gaw, tsabyi, chyaru lu len ai lam n rai, Chyoi pra ai Wenyi a bau sin makawp maga lam woi
ai hpe tut nawng hkam la nga ai asak hkrung lam she re. Wenyi hte hpring tsup nga lu na matu
gaw, yubak mara hpe yin la tawng ban ai asak hkrung lam, tinang hkum hpe nyet kau nna
mungga hta maju jung let Karai Kasang a sharawng awng ai lam hta shakut sharang nna asak
hkrung ai lam, hkrung nga ai chyoi pra ai hkungga tai lu na matu arawn asam galai let asak
hkrung ai lam, lam shagu a matu Karai Kasang a hpung shingkang hpe manoi manat asak hkrung
3
Craig S. Keener, The IVP Bible Background Commentary: New Testament (Downers Grove, Illinois: Intervarsity
Press, 1993), p.550.
3
ai lam, lam shagu hta Karai Kasang a hpung shingkang dan dawng na matu asak hkrung ai lam,
rai nga ai. Chyoi pra ai Wenyi a lam woi ai hpe tut nawng hkam la ai hku nna sha, teng man ai
ngwi pyaw simsa lam hte, tsadan hte mungkan hpe awng dang ai asak hkrung lam hpe hkam la lu
na re ngu tsun sharin ai lam rai nga ai.
Yesu Hkristu a asak hkrung lam hpe yu ai shaloi mung, chyoi pra ai Wenyi hte she shi a
sasana bungli galaw ai re. Hkalup hkam la ai shaloi chyoi pra ai Wenyi gaw Yesu a ntsa e hkrudu
zawn yu hkrat wa nna Karai Kasang sharawng awng ai wa re lam sakse hkam ya ai (Luka 3:22);
Yesu gaw chyoi pra ai Wenyi hte hpring let nat e gung lau lam ma hkra hpe dang manga lu ai
(Luka 4:1-13); Karai Kasang a Wenyi shi a ntsa e nga nga ai hte matsan mayan ni hpe kabu gara
shi ga hkaw tsun na matu, bawng dung ai ni hpe shalawt na matu, myi kyaw ai ni hpe myi bai mu
na lam hkaw tsun na matu, zingri zingrat hkrum ai ni hpe dat dat shangun na hte Madu a
sharawng awng ai shaning hkaw tsun dan na matu Karai Kasng shangun dat hkrum ai wa re ngu
tsun let sasana magam gun hpai lai wa sai re (Luka 4:18-19).
Yesu Hkristu a aten na makam masham ningbaw ningla ni (Hparishe, Zaduke, tara sara,
laika ka sara ni), mung masa ningbaw ningla ni (eg. Herod hkawhkam), mung shawa ni (Yesu
4
hpe Wudang hta jen sat na matu jahtau ai ni) chyoi pra ai Wenyi a lam woi ai hpe n tam n hkam
la ai majaw Yesu Hkrsitu hku nna Karai Kasang hpaw shadan dan ai lam ni hpe n chye na lu, n
hkap la lu ma ai re. Jep ai tara ni hpe hti hkaja tim lachyum madung hpe n chye na ma ai. Yesu
tsun dan ai lam ni hpe mung n chye na ma ai. Yesu madun dan ai mau hpa lamik kum la ni hpe
mu tim Yesu hpe Meshia hku n kam sham ai sha wudang hta jawm jen sat kau ma ai. Yesu hpe
jen sat kau lu ai hpe jaw dum taw ai. Karai Kasang nnang nawn hte jan a ahtoi nip mat ai hku
nna lamik kum la hte shadum ti mung, myit malai n lu ma ai. Dai majaw, Yesu daru magam
hpung shingkang hte bai hkrung rawt ti mung Karai Kasang a kasha hku n chye kau dat ma ai.
Kasa ni a lam hpe yu ai shaloi mung, Yesu rim zingri sat hkrum ai shaloi Yesu a makau
kaw na hprawng ai ni, koi ai ni rai ma ai. Petru nga yang masum lang pyi Yesu hpe nyet kau ai
re. Rai tim, Pentikoti shani chyoi pra ai Wenyi hpring shajang ai shaloi, Karai Kasang jaw ai n
gun atsam hte gwi gwi Yesu Hkristu a lam, sakse hkam ma ai, Yesu HKristu jaw ai daru magam
hpung shingkang hte mau hpa lamik kum la ni hpe shadan dan lu ma ai, mungakan lam hte
wenyi lam hpe chye ginhka lu ma ai, tengman ai lam a matu asak nawng nna gwi gwi hkaw tsun
sakse hkam lu ma ai re (Kasa 2:16f).
Lahta na lam ni ma hkra gaw Wenyi hte hpring tsup nga ai asak hkrung lam she, Karai
Kasang a daru magam hpung shingkang hte rau asak hkrung lu ai, Karai Kasang a nsen hpe chye
madat ai, Karai Kasang madun ai lamik kum la ni hpe chye yu ai, nat tsadan hpe dang manga lu
ai, mungkan ntsa hta Karai Kasang galaw gunhpai shangun ai sasana bungli ni hpe asan apra sha
chye na hkawn hkrang lu ai hte dai sasana bungli hpe awng dang hkra gun hpai lu ai ngu ai sakse
hpe madun ai lam rai nga ai.
Dai ni mung, Yesu gaw "mungkan htum du hkra nanhte hte rau nga na" ngu tsun let
Chyoi pra ai Wenyi hku anhte hpe yu lahku, bau sin makawp maga, n gun atsam jaw nga ai re
(Mahte 28: 19-20; I Korinhtu 6:19-20). Chyoi Pra ai Wenyi gaw, yubak mara, dinghpring ai lam
hte tara jeyang na lam ni hpe shadum sharin nga ai (Yawhan 16:8). Hkristu hta masha ningnan
tai shangun ai (Titu 3:5; II Kor 5:17). Dinghpring ai hte Karai Kasang hte ganawn mazum nga lu
shangun ai (Romma 8:14-17; Hpilipi 1:27). Kyang lailen kaja hte mungkan hta n htoi tai lu na
atsam jaw ai (I Kor 12:1-31; I Peter 4:10). Kaja ai Wenyi asi si wa lu shangun ai (Galati 5:22 –
tsaw ra ai, kabu gara ai, ngwi pyaw ai, myit galu kaba ai, matsan dum ai, mai kaja ai, kangka ai,
myit nem ai hte tinang myit hpe hkang lu ai) lam ni hku nna lak lai ai daru magam hpung
shingkang atsam ningja anhte hpe jaw ya nga ai re.
Anhte chyurum wunpawng sha ni lam hpe bai dinglun yu ai shaloi, moi de ji woi ji wa ni
Karai Kasang nga ai hpe chye tim, Karai Kasang hpe n nawku, Karai Kasang a Wenyi lam woi ai
hpe n hkam la ai sha, nat ni hpe nawku let nga pra ai majaw kanoi htum mat ai amyu tai lai wa
saga ai. Rai tim Karai Kasang gaw sasana sara ni hpe dat ya ai hte Karai Kasang hpe nawku ai
hte Karai Kasang a lam woi ai hpe hkam la ai amyu tai wa shangun sai re. Karai Kasang hpe
nawku ai hte chyoi pra ai Wenyi a lam madun bau maka ai hku asak hkrung ai majaw galu kaba
chye chyang kunghpan ai amyu tai wa saga ai. Rai tim 2011 June shata praw 9 majan rai n byin
shi ai shawng daw na aten ladaw ni hpe bai maram yu ai shaloi chyurum wunpawng sha ni hta
teng man ding hpring ai lam, lam shagu hta grai gawng kya ai hpe mu lu nga ai. Makam masham
ningbaw ningla nkau mi tinggyeng akyu machyu let tinang hte tinang a kashu kasha, jinghku
jungyu (sh) tinang hpe karai hku kam hpa ai group ni a matu kaling kachyit ladat hte woi awn ma
ai. Makam hkri dun asan apra masat nna hpung hpe n woi ai. Aten kadun hta shawa a matu kaja
na zawn re ai baw galaw dan masu nna, aten galu hta amyu sha ni hpe chyana mat wa shangun ai
baw ladat ni hte woi awn ai. Kaling kachyit ladat hte alu woi tam ai, alu woi mahkawng ma ai.
Teng man jaw ang ai hku jahpan jep n hkam, teng man lam de woi shading ai ni hpe shara n jaw
5
rai pale sha ma ai. Mungkan a mung masa, sut masa, bawng ring masa ladat ni hte hpung hpe
woi nga ma ai. Hpung masha ni law malawng mung, Yesu a aten hta hparishe ni woi awn ai hpe
mi di nna madi shadaw hkan nang hkan sa ai shawa masha ni zawn, chyum laika masa hte bung
pre ai hku hpung hpe woi nga ai kun? n chye ginhka ai sha madi shadaw tik tik rai nga ai hpe mu
lu ga ai. Mung masa ningbaw ningla nkau mi mung Karai Kasang hpe tsaw ra hkrit hkungga ai
lam nnga ai sha, tinggyeng sut lu nga mai lam, nang hpam lu sha lam, num ma kaswi ai lam ni
hta baw bang ma ai. Htunghkying ningbaw ningla nkau mi mung chyum laika a ntsa hta
htunghkying hpe tawn wa ma ai.Sut hpaga lauban nkau mi lu su wa magang Karai Kasang hte
tsan gang wa magang; prat dep dum nta maw daw ni lu lang magang nam hpam lu sha hte nse
nsa num ma shalaw magang rai ma ai. Yu maya masha nkau mi mung Karai Kasang hpe hkrit
hkungga ai lam nnga, kyang lai len hten za ai ni, nang hpam lu sha hte nse nsa lam hku kan bau
ai ni law law rai ma ai. Ndai lam ni gaw chyoi pra ai Wenyi hte hpring ai asak hkrung lam a kum
la ni n re hpe mu mada lu nga ga ai. Ya 2011 June 9 ya majan byin ai kaw nna gaw Chyurum
Wunpawng sha ni hta Karai Kasang hpe tsaw ra hkrit hkungga ai hte kam hpa manoi manat ai
degree grai tsaw wa sai hte chyoi pra ai Wenyi a lamwoi bau sin makawp maga ai hku asak
hkrung ai kum la grau grau pra wa sai. Dai majaw Karai Kasang a bau sin makawp maga la
nga ai ngu ai mau hpa lamik kum la ni hpe anhte Chyurum wunpawng sha ni sha n rai, mungdan
kata, mungdan shinggan shara shagu na tara mai gan ni du hkra mu mada lu nga saga ai. Hpung
magam gun ni hta hparishe kun? tengman ai Karai Kasang a shangun ma kun? chye ginhka wa
saga ai. Makam masham poi shinggra kaba ni hta Karai Kasang mu,myi hprap kaba, nbung laru
kaba, marang kaba ni hte lamik kum la madun let n sharawng awng ai lam shadan dan chye ai
hpe mung chye na wa lu saga ai. Myit malai n lu ai hte matut woi shanang yang hpyen laba a
htim kasat hkrum ai hte amyu sha ni law law wa tsin yam kaba hkrum hkra wa chye nga ai ngu ai
hpe mung asan apra mu mada lu saga ai. Kraw dung kaw nna myit malai let amyu sha ni yawng
Karai Kasang kaw hpyi sit shang ai a chyeju akyu ara hpe mung, adan aleng mu mada lu nga ga
ai. Mung masa la ni hta mung, kadai gaw hpyen wa a lakung lakap tai nga ai kun? Kadai wa gaw
teng sha myu a matu tinggyeng shagyawm nna ap nawng daw jau nga ai kun? adan aleng mu
mada wa saga ai. Karai Kasang hpe tsaw ra hkrit hkungga ai mung masa ningbaw ningla ni woi
awn jang, lak lai ai awng padang ninglaw amyu sha ni lu la nga ga ai ngu ai hpe mung mu mada
lu nga saga ai. Htunghkying hpe chyum laika a ntsa kaw da let amyu a shawng lam hpe gaw gap
ai lam gaw shaman chyeju ginlut lam de she woi sa wa nga ai hpe mung mu mada wa saga ai.
Sut hpaga tam ai ni mung Karai Kasang hta sut su ai wa n rai yang sut gan gaw htenza lam de
she woi sa wa nga ai hpe chye na wa saga ai. Tara rap ra lam nnga, teng man dinghpring ai hku n
pra ai masha law wa jang tsin yam tsin dam hte ru yak jam jau lam law wa ai hpe mung mu mada
lu saga ai. Tsa chyaru kani hte nang hpam lu sha lu sha dut shabra ai lam ni, nse nsa mawp lu
mawp sha, kat hpa yat hpa kaling kachyit hte asak hkrung ai lam hpe Karai Kasang n dawng n
yawt nga ai hpe mung grau grau chye na wa saga ai. Hpyen du hpyen ma nnga, Chyum rum
wunpawng sha ni malawng maga Chyum laika hti akyu hpyi rai wenyi hte hpring tsup ai maka
pru wa jang, alak mi dan dawng ai hku Karai Kasang makawp maga la nga ai hpe mu mada lu
nga saga ai. Wenyi hte hkawm sa ai ni law wa ai hte maren Karai Kasang lata la ai amyu rai nga
ga ai ngu ai hpe mung grau grau chye na lu wa nga ga ai. Karai Kasang madun ai mau hpa lamik
kum la ni grau grau mu mada wa lu nga ga ai. Jahten sharun ai hpyen ni hpe ninghkap nga ra ai
lapran hta na rai tim, hpyen yen tsin dam hte jam jau nga ai lapran hta na rai tim Karai Kasang a
daru magam hpung shingkang hpe mungkan de shadan shadawng lu ai amyu tai nga lu ga ai.
Karai Kasang gaw anhte chyurum wunpawng sha ni a Karai Kasang, anhte Chyurum wunpawng
6
sha ni gaw Karai Kasang a amyu rai nga ga ai ngu ai hpe adan aleng sakse hkam nga lu saga ai
rai!
Ga Hpumdim
Anhte chyurum wunpawng sha ni a shawng lam hpe, mungkan lam hte hkum shan lam
hta n gat hkai ai sha Wenyi hta gat hkai yang chyu sha, lam shagu hta mungkan lahkam dep
ngang ngang kang kang rawt jat galu kaba wa na ga ai. Shaloi I Petru 2:9-10 hta tsun da ai
mungga hte maren Karai Kasang a amyu, hkawhkam hkinjawng ni, chyoi pra ai amyu, Karai
Kasang lahku la ang ai amyu, Karai Kasang a chyeju hpring ai amyu hku mungkan hta grau grau
dan hkung wa na ga ai law. Wenyi hte hpring tsup nga hkra Karai Kasang hta tut nawng kam hpa
manoi manat nga ga!