Abstracting and Reviewing of the

English Text

Course of Lectures

Reader
2015
1
 Theoretical Part
Lecture 1
Writing a Scientific Paper
The scientific paper has developed over the past three centuries into a tool to
communicate the results of scientific inquiry. The main audience for scientific papers is
extremely specialized. The purpose of these papers is twofold: to present information so
that it is easy to retrieve, and to present enough information that the reader can duplicate
the scientific study.

Writing an effective scientific paper is not easy. It must be created according to the
special format and writing style. A standard format with six major parts helps readers to
find expected information. These six parts can be presented in the following way:

• Title
• Abstract -- the summary of a paper: the main reason for the study, the primary
results, the main conclusions;
• Introduction -- why the study was undertaken;
• Methods and Materials -- how the study was undertaken;
• Results -- what was found;
• Discussion -- why these results could be significant (what the reasons might be
for the patterns found or not found).

These components can be described in the following way:

1. Title
A title should be:

· informative and specific;

· concise;
· understandable.

See example: Too vague: "Measuring a nerve response in a Frog"

Just right: "The Effects of Ethanol on the Compound Action Potential of
a Frog Sciatic Nerve"
Notice:

2
 · The title is on a Cover Page;
· The title is descriptive and concise (no jargon). It tells the reader what effect you
measured and on what organism;
· All nouns are capitalized in the title;
· The title is centered on the page;
· Your names and date appear below the title.

2. Abstract
The abstract is one paragraph summary of the report, including the question
investigated, the methods used, the principal results and conclusions.
Why do we write abstracts? Abstracts are a quick way for readers to understand your
research project. Thus:

· The abstract summarizes your research in one paragraph;

· The abstract includes results;
· The language is concise and easy-to-read.

3. Introduction
An introduction is a brief section (no more than 1 page usually) designed to inform
the reader of the relevance of the research and includes a short history or relevant
background that leads to a statement of the problem that is being addressed.
Introductions funnel from something known to something unknown.

Introduction usually:

· focuses on the overall issue, problem or question that your research addresses. What
is the context of your study (i.e. how does this relate to other researches)?

· provides sufficient context and background for the reader to understand and evaluate
your research, including appropriate visual aids (drawings, etc.). Warning: Don't be too
long-winded here. You do not need an entire history of frog biology, for example.

· defines terms which your reader may not know.

· defines abbreviations that will be used in the report. For example, "The compound
action potential (CAP) . . ." In following instances, you may use "CAP" in place of the
compound action potential.

3
 · develops the rationale for your work: poses questions or research problems and
outlines your main research focus.

4. Methods
The Methods section chronologically describes the process you undertook to
complete the research. The method is written as a process description, not as a lab
manual procedure. Be precise, complete and concise: include only relevant information
— no unnecessary details, anecdotes, excuses, or confessions.

Therefore, methods section:

· details experimental procedures;

· describes techniques for tracking functional variables (timing, temperature,
humidity, etc.) and rationale for tracking those variables;
· explains analytical techniques used.

5. Results
“What are results?” "Just the facts".

The Results section DESCRIBES but DOES NOT INTERPRET the major findings
of your experiment. Present the data using graphs and tables to reveal any trends that
you found. Describe these trends to the reader. The presentation of data may be either
chronological, to correspond with the Methods, or in the order of most to least
importance. If you make good use of your tables and graphs, the results can be presented
briefly in several paragraphs.
Therefore, Results:
• Illustrate and summarize findings: organize data and emphasize trends and
patterns with appropriate visuals;
• Report: don't discuss or interpret. Findings are matters of fact: interpretation
fluctuates with perspective, opinion and current knowledge. Important facts and
objective observations that are unambiguously true belong to Results, while
reasoned speculation belongs to Discussion.

·
6. Discussion
4
 “What's the Discussion?” “Interpretation”.

This section presents your interpretations and conclusions about your findings. How
do your results relate to the goals of the study, as stated in your introduction, and how do
they relate to the results that might have been expected from background information
obtained in lectures, textbooks, or outside reading?
This is your chance to demonstrate your ability to synthesize, analyze, evaluate,
interpret and reason effectively. You do NOT need to bring in theories to explain your
ideas beyond what you have learned in class. Your readers are looking for well-
supported opinions, not for leaps of fancy or mere repetitions of your findings, so you
will need to think carefully about your findings in order to draw conclusions that are
neither too narrow nor too broad.
Therefore, in the discussion section you:
•interpret your results: evaluate, analyze, explain the significance and
implications of your work - generalizations that you can draw from your
results, principles that you support/disprove, conclusions about theoretical
and/or practical implications;
•explain key limitations: questions left unanswered, major experimental
constraints, lack of correlation, negative results;
• discuss agreement or contrast with previously published work;
• explain the significance of the corroboration or disjunction.

Other Parts of the Paper

1. Keywords
Keywords are important words/concepts found in your research question or thesis. A
quick way to pull keywords from a research question/thesis is to choose the most
important nouns. All other words are irrelevant.

2. Tables and Figures

Tables should be sequentially numbered. Each table should have a title (shown above
the table) that describes the point of the table. For example, “Table 1. Bacterial strains
and plasmids used in this study.” If necessary to interpret the table, specific descriptions
about what a result represents or how the results were obtained can be described in a
legend below the table.
5
 Figures should be sequentially numbered. Each figure should have a title. For
example, “Figure 1. Isolation of Mud insertion mutants.” If necessary to interpret the
figure, specific descriptions about what a result represents or how the results were
obtained can be described immediately following the title.

Tables and figures may be printed on separate pages that follow the Reference
section. Alternatively, the tables and figures may be integrated into the paper if you are
using a page layout program.

3. Conclusions

Conclusions are often the most difficult part of an essay to write and many writers
feel that they have nothing left to say after having written the paper. A writer needs to
keep in mind that the conclusion is often what a reader remembers best. Your conclusion
should be the best part of your paper.
Conclusions should

• stress the importance of the thesis statement;

• give the essay a sense of completeness;
• leave the final impression on the reader.

Strategies of writing conclusions

• Echoing the introduction: Echoing your introduction can be a good strategy

if it is meant to bring the reader full-circle. If you begin by describing a scenario,
you can end with the same scenario as proof that your essay was helpful in
creating a new understanding.

Challenging the reader: By issuing a challenge to your readers, you are

helping them to redirect the information in the paper and they may apply it to their
own lives.

Looking to the future: Looking to the future can emphasize the importance of
your paper or redirect the readers' thought process. It may help them apply the
new information to their lives or see things more globally.

Posing questions: Posing questions, either to your readers or in general, may

help your readers gain a new perspective on the topic, which they may not have

6
 held before reading your conclusion. It may also bring your main ideas together to
create a new meaning.

4. References
When writing an essay, report or other assignment you will often need to support
your arguments by referring to other published works such as books, journal or
newspaper articles, government reports, dissertations and theses, and materials from the
Internet.

You will need to give accurate references:

• To give credit to other authors' concepts and ideas;

• To provide the reader with evidence of the breadth and depth of your reading;
• To enable the readers of your work to locate the references easily;
• To avoid being accused of plagiarism, an academic offence which can lead to loss
of marks or module failure.

7
 Lecture 2
What is an Abstract?

• An abstract is a short descriptive or informative summary of a longer report.

• It is written after the report is completed, although it is intended to be read first.
• In a technical report, the abstract appears on a separate page after the table of contents
and list of illustrations.
• In an essay written for a humanities class, it most likely should appear on a separate
page, just after the title page and therefore, just before the essay itself.

We can distinguish two distinct types of abstracts: Descriptive Abstracts and

Informative Abstracts.

Descriptive Abstracts

•tell readers what information the report, article or paper contains.

•include the purpose, methods and scope of the report, article or paper.
•do not provide results, conclusions or recommendations.
•usually include under 100 words.
•introduce the subject to readers, who must then read the report, article or paper to
find out the author's results, conclusions or recommendations.

Informative Abstracts

• communicate specific information from the report, article or paper.

• include the purpose, methods and scope of the report, article or paper.
• provide the report, article or results, conclusions and recommendations.
• are short -- from a paragraph to a page or two, depending upon the length of the
original work being abstracted (usually informative abstracts are 10% or less of
the length of the original piece).
• allow readers to decide whether they want to read the report, article or paper.

8
 How to Write an Abstract
The major purpose of an abstract is to give a reader sufficient information for deciding
whether it would be worthwhile reading the entire article or book. An abstract should
aim at giving as much information as possible in as few words as possible.

Therefore, the abstract should include:

1. Complete bibliographic information;

2. A clear statement of the scope and purpose of a work;
3. A summary of the contents;
4. A statement of the conclusion or results.

SAMPLE ABSTRACT

Timsit, M., and N. Bruyere-DeGeyter. "The Function of Anxiety the Structure of

Personality in Sports Participation: Use of the Rorschach Test in Comparing Samples of
Basketball and Football Players". International Journal of Sport Psychology. 8.2 (1977):
128-139.

Examines the relationship between athletes and the structure of the athletic
personality, and more precisely, the importance of the choice of a sport and
athletics in general in the development of the personality. Forty 17-21 year olds
(20 football players and 20 basketball players) were studied, and the data were
compared with those from 17 technical school students of the same age. Data
from the sports group were significantly different from the control group: the
sports group showed freer expression, more aggression, a more evident state of
anxiety, and relatively more effective control mechanisms (kinetic responses).
Data for the basketballers were significantly different from those of the
footballers: the basketballers had a higher tendency toward static kinetics, and the
footballers had a higher anxiety index. Results are discussed in relation to the
athletic capacity specifically called for in particular types of sports: location on
the court in basketball, and active and direct struggle in football.

9
 What is an Annotation?
An annotation is a brief description of a book, an article or other publication, including
audio-visual materials. Its purpose is to characterize the publication in such a way that
the reader can decide whether or not to read the complete work. Annotations vary
according to their intended use and content.

Types of an annotation:

Descriptive Annotations describe the content of a book or article and indicate

distinctive features.

Critical Annotations, in addition to describing the contents, evaluate the usefulness

of a book or article for particular situations.

How to write an annotation:

1. Include some or all of the following:

a. Authority and qualifications of the author, unless extremely well known. e.g.
"Based on twenty years of study, William A. Smith, professor of history at XYZ
University..."

b. Scope and main purpose of the text. Do not try to summarize the whole work.
e.g. "Discusses the positive impact of Medicare on the psychiatric profession".

c. Any bias that you note.

d. Audience and level of reading difficulty. Such a comment warns readers of

writings that are too elementary or scholarly for their purposes. e.g. "Swift
addressed himself to the scholar, but the concluding chapters will be clear to any
informed lay person".

e. The relation, if any, of other works in the field. "This corroborates the findings
of George Brown's Revolution".

f. Summary comment. e.g. "A popular account directed at educated adults".

10
 2. Do not repeat the words of the title, give the same information in different
phrasing, or offer information that an intelligent person could readily infer from
the title;

3. Be concise.

SAMPLE - DESCRIPTIVE ANNOTATION

London, Herbert. "Five Myths of the Television Age". Television Quarterly 10 (1)
Spring 1982:81-89.

The author explains how television contradicts five ideas commonly believed by
most people, using specific examples seen on television, such as the assassination
of John Kennedy, to demonstrate his points. His examples contradict such truisms
as "seeing is believing", "a picture is worth a thousand words", and "satisfaction is
its own reward." London uses logical arguments to support his ideas, and doesn't
refer to any previous works on the topic: the article is his personal opinion.

SAMPLE - CRITICAL ANNOTATION

London, Herbert. "Five Myths of the Television Age." Television Quarterly 10(1)
Spring 1982:81-89.

Herbert London, a Dean at New York University and author of several books and
articles, explains how television contradicts five ideas commonly believed by
most people, using specific examples seen on television, such as the assassination
of John Kennedy, to demonstrate his points. His examples contradict such truisms
as "seeing is believing", "a picture is worth a thousand words", and "satisfaction is
its own reward." London uses logical arguments to support his ideas, and doesn't
refer to any previous works on the topic: the article is his personal opinion. His
style and vocabulary would make the article of interest to any reader. The article
clearly illustrates London's points, but does not explore their implications, leaving
the reader with many unanswered questions.

11
 Referencing
Referencing is the basis for the academic writing
By acknowledging all sources that have been used in the preparation of a text, writers
form part of the ongoing exchange of ideas and data that signifies the academic
community.
In fact, as linguist Ken Hyland (2004) has argued, the way we write is essential for the
understanding of the research that we aim to present in our writing:
“Explicit reference to prior literature is a substantial indication of a text's dependence
on contextual knowledge and thus a vital piece in the collaborative construction of new
knowledge between writers and readers. The embedding of arguments in networks of
references not only suggests an appropriate disciplinary orientation, but reminds us that
statements are invariably a response to previous statements and are themselves
available for further statements by others” (p. 21).

When and why are references given?

References are given whenever a source, which supplies some kind of fact or evidence,
is used. In most academic texts, references have at least one of the following, sometimes
overlapping, functions:
• To acknowledge previous research in the field - writers need to show their
awareness of previous and related researches within the field;
• To position new research in relation to previous publications - a central aim of
the research is to expand knowledge. In order to show what is new, scholarly
writers need to position their work in relation to the previous research in the field;
• To present primary data to support the writer's claim - depending on discipline,
writers use different kinds of primary data to support their claims and the use they
make of such data will differ;
• Danger of over-referencing - it is important to consider the relevance of the
references that are being used. In the hope of showing everything that the writer
has read, a common beginner's mistake is to insert too many and, thereby,
irrelevant references.

Note that over-referencing does not strengthen the writer's argument but
may have the opposite effect!
12
 Different kinds of reference styles

Depending on the way in which they record sources, scholarly reference styles can be
divided into three main categories: documentary notes style, parenthetical (or author-
date) style and numbered style. Within each category there are several, slightly different
reference styles.

Documentary note styles

In documentary note styles (documentary-note citation systems), references are given

in footnotes or endnotes. The notes are indicated by digits, which then recur with the full
reference at the bottom of the page (footnote) or after the entire text (endnote). The digit
is usually placed after the full stop ending the sentence to which the reference belongs.

Parenthetical styles or author-date styles

In parenthetical, or author-date styles, in-text references are given within parentheses

before the full stop of the sentence containing the reference.
Example:
Osborne and Kenny (2005a) also found that MPA [Music Performance Anxiety] was
more specifically related to social anxiety than trait anxiety with stronger positive
correlations between the MPAI-A and social phobia measures than MPAI-A and trait
anxiety. Results on the Social Phobia Anxiety Inventory for Children (SPAI-C; Beidel et
al., 1998) indicated potentially higher rates of social phobia diagnosis (between 6% and
21%) than those found in most adolescent community samples (between 1% and 2%)
(Anderson, Williams, McGee, & Silva, 1987; Essau, Conradt, & Petermann, 1999;
Kashani & Orvaschel, 1990; Maroon, 2003).
(Kenny & Osborne, 2006, p. 107)

13
 Numbered styles

In numbered styles, sources are referred to with Arabic numbers within square
brackets or in superscript and the references are listed in a numbered reference list after
the text. References are numbered in the order in which they first appear in the text.
The example below comes from the IEEE Transactions on Biomedical Circuits and
Systems. It is the opening of an article about loudspeakers for digital hearing aids.

Example:
Previous studies of anatomy, physiology, and psychophysics have contributed to a
growing curiosity about normal versus impaired auditory systems [1]–[3], attracting the
benefits of hearing aids for the hearing impaired [4], [5]. Approximately 28 million
Americans have hearing impairments. Hearing loss affects nearly 17 in 1 000 children
under the age of 18, and the incidence increases with age: nearly 314 in 1 000 people
over age 65 have hearing loss. According to recent statistics, however, 80% of those
who could benefit from a hearing aid chose not to use one. The reasons for the number
of untreated cases include reluctance to recognize hearing loss and common
misconceptions about hearing aids, such as a social stigma to wearing them. People find
hearing aids inconvenient, and some accept that losing hearing capability is a part of
aging, known as presbycusis [6], [7].
[From References:]
[1] L. Squire, H. Schmolck, and S. M. Stark, "Impaired auditory recognition memory in
amnesic patients with medial temporal lobe lesions," Learning Memory, vol. 8, no. 5,
pp. 252–256, 2001.
[2] C. Duncan, "Psychophysics and psychology hearing," Amer. J. Psychol., vol. 92, no.
2, pp. 377–379, 1979.
[3] B. Moore, "Psychophysics of normal and impaired hearing," British Med. Bull., vol.
43, no. 4, pp. 887–908, 1987.
[4] J. Dianne, "Hearing loss, speech, and hearing aids," J. Speech Hearing Res., vol. 36,
pp. 228–244, 1993.
[5] P. Kricos, S. Lesner, and S. Sandridge, "Expectations of older adults regarding the
use of hearing aids," J. Amer. Academy Audiol., vol. 2, pp. 129–134, 1991.
[6] G. Gates and J. Mills, "Presbycusis," Lancet, vol. 366, no. 9491, pp. 1111–1120,
2005.
[7] J. Cohen-Mansfield and J. Taylor, "Hearing aid use in nursing homes. Part 2:
Barriers to effective utilization of hearing aids," J. Amer. Med. Dir. Assoc., vol. 5, no. 5,
pp. 289–296, 2004.

14
 Elements of the reference list

The list of references provides publication details of the sources that have been used in
the text. Unless a numbered reference style is used, the sources are listed in the
alphabetical order (after last name of authors) in the reference list. Anonymous works
are often listed under their title.

References, Bibliography or Works Cited?

Depending on reference style, the list will usually be called 'References', 'Works Cited'
or 'Bibliography'. As there are some differences between the use of these terms, it is
important to use the one stipulated by the reference style used and to follow the format
of that style.
Although the format of the entries on the list of references varies between different
reference styles and traditions, they contain the elements listed below (note, however,
that not all elements are included in all types of publications): author, title, volume/issue,
place of publication, publisher, editor, date of publication.

15
 Lecture 3
Reviewing Papers
It’s good to review papers, because:

• paper reviews are the quality control of the field. When reviewing a paper, you
are making a contribution to your profession;
• you will better understand the criteria by which papers are evaluated and this will
help you write better papers;
• it keeps you up-to-date on developments and trends in the field.

General notes about the review process:

This is a partial list of what to look for when reviewing a submission. The items
should help both to guide your evaluation and form helpful comments and suggestions
for the author. Not all are necessary or even desirable for all papers. Be sure to read the
refereeing form, as this will give you additional criteria for the particular journal or
conference.

• Does the abstract summarize the paper, the results and the contributions, or
mostly motivate the work?
• Does the author cover everything promised in the introduction?
• Does the author provide adequate motivation?
• Does the author provide adequate background information?
• Are all descriptions clear? Are the tables and figures clear? Do they make sense
on their own or only if one has read the text carefully? Are there too many?
Would an additional table or figure help? Would a (running) scenario or an
example help?
• Are the research contributions clear? Are the contributions significant?
• Is the approach clearly explained and well laid out? Does the author justify each
of the points made?
• Are the algorithms, methods, experiments and conclusions: correct, robust,
comprehensive and sensible?
• Is the research properly ground in the literature and appropriate theory?
• Has the author expressed the limitations of the research and the author's
approach?
• Has the author performed a complete analysis and drawn insightful conclusions?

16
 • Has the author described his or her future research plans? Is it clear where the
research described in this paper will lead and what the next step will be?
• Is the conclusion significant? Does it provide new synthesis or insights? Does it
leave the reader excited about the research, the research domain or the future?
• Does the author use important, current and adequate citations? Are there too many
citations? Are any irrelevant or insignificant? Are they at an adequate level for the
publication (e.g., research oriented vs. trade journals; technical reports vs. journal
articles)? Are there too many citations to the author's own work? Can you suggest
any missing citations the author may have overlooked?
• How is the author's writing style? Is it too "dense" to make sense? Does it keep
the reader's interest? Is it too informal? Note that an informal style in itself
sometimes is very effective in getting the ideas across. Similarly, many authors
use humor very effectively in research papers. However, certain disciplines do
enforce very formal writing styles, in which case an informal style is deemed
inappropriate.

Correcting Grammar and Spelling

Proofreading includes checking for correct grammar, correct spelling and overall, that
a paper "reads well." As you know, spelling checkers check neither grammar nor
comprehension. Authors should have enough respect for the reviewers and the editors to
submit a paper that has been thoroughly proofread. Authors who are not native English
speakers (or whatever language the forum allows) are responsible for ensuring that their
submission is of the quality a native speaker would submit, even if they must pay
someone to help in the editing process.

Nevertheless, as a reviewer you will often find small spelling or grammatical mistakes
the author has overlooked (e.g., a typo within a correction made after employing a spell-
checker) and of course, you may be able to suggest better ways to phrase certain
passages in the paper. In all these cases, it is up to you to decide the extent to which you
edit the paper. You may decide to correct the first couple of pages, or the first couple of
cases of a recurring problem.

17
 Sample

Paper: A Data Mining Analysis of RTID Alarms

Reviewer: XXXXX

RATINGS OF PAPER
Please rate the following by entering a score between -3 to 3 with 0 being the average
based on the following guidelines:

3: Strong Accept (As good as any top paper in reputable journals)

2: Accept (Comparable to good papers in reputable journals)
1: Weak Accept (I vote acceptance, but won't argue for it)
0: Neutral (I don't like it, but I won't object if others like it)
-1: Weak Reject (I would rather not see this paper accepted)
-2: Reject (I would argue to reject this paper)
-3: Strong Reject (Definitely detrimental to the journal quality if accepted)]

Originality of the paper: [2]

Technical soundness: [2]
Significance: [2]
Clarity of presentation: [1]
Relevance: [3]

LENGTH (relative to the useful contents of the paper)

About right: [X]

Should be shortened:
Should be extended:

If the paper should be shortened, please indicate an expected number of pages (in its
submission format) to be removed:

OVERALL RECOMMENDATION

Accept with no changes:

Accept subject to minor revisions: [X]
Author should prepare a major revision for a second review:
18
(Not applicable if the paper in question is itself a major revision of a previously
reviewed paper.)

Reject:

19
 Lecture 4
Writing Process

Sample - Writing Process

Prewriting • Make notes, scribble ideas: start generating text, drawing
figures, sketching out presentation ideas.
• Ignore neatness, spelling and sentence structure - get the
ideas down.
• Analyze audience and purpose to focus your writing.
Writing • Start with whatever section is easiest to write.
• Skip around to different sections as needed.
• Keep writing.
Revision • Work on content first, then structure, then style.
• Keep focused on your main purpose: communicating,
reasoning, presenting clearly.
• Get feedback.
• Circle back to prewriting as needed.
Editing • Check all data for accuracy.
• Review for grammatical, mechanical and usage errors.
Proofread • Print and read your report again. Often we don't see errors on-
line as easily as we do on a hard copy.

Format
The following general rules are commonly followed in a scientific writing:

Flow. Readers interpret prose more easily when it flows smoothly, from background to
conclusion. Don’t force the reader to figure out your logic – clearly state the rational. In
addition, it is much easier on the reader if you explicitly state the logic behind any
transitions from one idea to another.

20
Abbreviations. Use standard abbreviations (hr, min, sec, etc) instead of writing
complete words. Some common abbreviations that do not require definitions are shown
on the attached table. Define all other abbreviations the first time they are used, then
subsequently use the abbreviation [e.g. Ampicillin resistant (AmpR)]. As a general rule,
do not use an abbreviation unless a term is used at least three times in the manuscript.
With two exceptions (the degree symbol and percent symbol), a space should be left
between numbers and the accompanying unit. In general, abbreviations should not be
written in the plural form (e.g. 1 ml or 5 ml, not mls).

Past, present and future tense. Results described in your paper should be described
in the past tense (you’ve done these experiments, but your results are not yet accepted
“facts”). Results from published papers should be described in the present tense (based
upon the assumption that published results are “facts”). Only experiments that you plan
to do in the future should be described in the future tense.

Third vs first person. It is OK to use first person in scientific writing, but it should be
used sparingly – reserve the use of first person for things that you want to emphasize
that “you” uniquely did (i.e. not things that many others have done as well). Most text
should be written in the third person to avoid sounding like an autobiographical account
penned by a narcissistic author. However, it is better to say “It is possible to ..” than to
say “One could ...”. Writing that uses the impersonal pronoun “one” often seems
noncommittal and dry.

Empty phrases. Avoid using phrases that do not contribute to understanding. For
example, the following phrases could be shortened (or completely deleted) without
altering the meaning of a sentence: “the fact that ...” (delete); “In order to ...” (shorten to
simply “To ...”). Likewise, the title of a table of results does not benefit from the preface
“Results of ...”. In short, don’t use more words than you need to make your point.

Specify. If several expressions modify the same word, they should be arranged so that
it is explicit which word they modify. It is common to use a pronoun such as “it” (or
“they”) to refer to a concept from the previous sentence. This is OK as long as there is
only one concept that “it” or “they” means. However, if there are two or more concepts
it is easy for the reader to get confused about what the pronoun is meant to specify (even
if you know which one you mean). It is better to error on the side of redundancy by
21
repeating the concept in subsequent sentences, than to take the chance of confusing the
reader. Don’t make the reader guess what you mean.

Parentheses. Avoid double parentheses. For example, “Three gene products catalyze
reactions in the pathway for proline biosynthesis (Figure 1) (3)” could be reworded to
say “Figure 1 shows three reactions of the pathway for proline biosynthesis (3).”

Proofreading: Always spellcheck your paper and carefully proofread your paper
before submission. In addition to checking for errors and typos, read your paper to
yourself as if you were reading it out loud to ensure that the wording and sentence
construction is not clumsy.

Other Writing Tips

• Keep it simple. The purpose of this report is to describe your PROCESS, not
come to any conclusions that will alter the world;
• Jargon confuses your reader - it doesn't make you sound smart;
• You may write from the first person point of view ("I" or "we") if that sentence
style aids the reader in understanding your point better. BUT, remember you are
not writing an autobiography, so try to use passive voice to keep the focus on our
research rather than on you;
• "This". The antecedent "this" needs a noun. This what?
• "It". The pronoun "it" is not particularly descriptive. Use specific nouns as much
as possible;
• Words like "very" and "really" do not add significance. Simply say, for
example, "This finding was significant because . . .";
• You do not need to use phrases like "as stated above". In written
communication, readers generally don't need such pointers as they remember
what they've read previously in short reports.

22
 Practical Part
Translate into English:

Text No 1

ბერნარდე ნეაპოლელისეული ხელნაწერების კვალდაკვალ

რეზიუმე: სტატიაში გამოკვლეულია 1670-1677 წწ.-ში საქართველოში მოღვაწე კაპუცინი ბერის,

ბერნარდე ნეაპოლელის, ხელნაწერი მასალების ისტორია. კერძოდ, დადგენილია, რომ ეს მასალები
თავდაპირველად კაპუცინთა მონასტრის წიგნსაცავში ინახებოდა, ხოლო 1936 წ.-ის თებერვლიდან
გადაიტანეს ნეაპოლის ეროვნულ სამეფო ბიბლიოთეკაში (დღევანდელი ნეაპოლის ეროვნული
ბიბლიოთეკა), სადაც დღემდე დაცულია შიფრით „XX.122“. XVIII-XX სს.-ში სხვადასხვა მეცნიერის
მიერ შედგენილ ჩამონათვალთა შესწავლის საფუძველზე გამოვლენილია, რომ 1886-1936 წლებში
დაიკარგა ბერნარდე ნეაპოლელისეული ერთი ქართული ხელნაწერი, ანუ ის, რომელიც შეიცავდა
„რომანცს ან ქართულ ზღაპარ ”ბაამას“, ჟამთააღმწერლის ე.წ. „ასწლოვანი მატიანის“
ორმოცგვერდიან უძველეს ფრაგმენტსა და „პატარა პოემა რესკარიანს“.

საკვანძო სიტყვები: ბერნარდე ნეაპოლელი, ქართული ხელნაწერი, კაპუციანთა მონასტერი.

Text No 2

2007 წლის ზაფხულში თბილისში, აკადემიკოს ელენე მეტრეველის ანოტირებულ

ბიობიბლიოგრაფიაზე მუშაობისას, აწ განსვენებულმა პროფესორმა ვალერი სილოგავამ გამაცნო მის
მიერ იმხანად აღმოჩენილი „ქართლის ცხოვრების“, კერძოდ, ჟამთააღმწერლის ე.წ. „ასწლოვანი
მატიანის“ ორფურცლიანი უძველესი ფრაგმენტი (H-1076), რომელიც თავდაპირველად ქართლში
XVII ს.-ის 70-იან წწ.-ში ნამყოფ იტალიელ ბერს, ანტონიო ჩოფის ეკუთვნოდა და საქართველოში
მიხეილ თამარაშვილს ნეაპოლის ახლოს მდებარე დაბა ტორე დელ გრეკოს ფრანცისკელი კაპუცინი
ბერების მონასტრიდან ჩამოეტანა. ბატონმა ვალერიმ შემომთავაზა, იტალიაში დაბრუნებისას
მომეძია ზემოაღნიშნული ფრაგმენტის დანარჩენი ნაწილი. მიხეილ თამარაშვილის ცნობით,
საკვლევი ფრაგმენტი მთლიანად 40 გვერდისგან შედგებოდა.

იტალიაში დაბრუნებისას დავიწყე ხელნაწერის ძიება. აღმოჩნდა, რომ ტორე დელ გრეკოს
ფრანცისკელ კაპუცინ ბერთა მონასტერი დაუხურავთ, ხოლო მისი წიგნსაცავის ნაწილი ამავე დაბის
მუნიციპალური ბიბლიოთეკისთვის გადაუციათ.

23
 2008 წლის თებერვალში ვეწვიე ტორე დელ გრეკოს მუნიციპალურ ბიბლიოთეკას და პირადად
გავეცანი კაპუცინთა მონასტრისეულ წიგნებს, რომლებიც დაახლოებით სამ ათას ნაბეჭდ ტომს
შეიცავს. მათი უმეტესი ნაწილი XVI-XVII სს.-შია დასტამბული. იმჟამად ამ წიგნებიდან ორი ათასი
ერთეული სპეციალურად გამოყოფილ სათავსში ინახებოდა, რომელთაგან მხოლოდ 956 ტომი იყო
კატალოგიზებული, დანარჩენი წიგნები და ხელნაწერების ფრაგმენტები კი უწესრიგოდ ეყარა სხვა
სათავსში. სათითაოდ გადავათვალიერე თითოეული მათგანი. იმედი მქონდა, რომელიმე ტომში
მაინც წავაწყდებოდი ჩვენთვის საინტერესო ხელნაწერს. სამწუხაროდ, ყველა მცდელობა ამაო
გამოდგა: არსად ჩანდა არათუ ჟამთააღმწერლის თხზულების ფრაგმენტი, არამედ – თვით
მონასტრის არქივიც. ამან მაფიქრებინა, მონასტრის დახურვის შემდეგ ხელნაწერები კაპუცინთა
ორდენის ცენტრალურ ისტორიულ არქივში ხომ არ გადაიტანეს-მეთქი. ტორელ კაპუცინთა არქივის
ძიებისას დასახმარებლად მივმართე კაპუცინთა ისტორიის ინსტიტუტს, რომელიც რომში
მდებარეობს. ინსტიტუტის არქივის არქივარიუსმა, მამა ალექსანდრე ჰოროვსკიმ, 2008 წლის 4
მაისის ელბარათით მაცნობა შემდეგი: „შევისწავლე ჩვენი [ორდენის] საერთო არქივი, მაგრამ აქ არ
აღმოჩნდა ბერნარდე მარია ნეაპოლელის [ანუ ანტონიო ჩოფის – გ. შ.] ხელნაწერი მასალები.
საქართველოში [წარგზავნილი კათოლიკური] მისიისადმი მიძღვნილ სექციაში გვაქვს მხოლოდ იმ
დოკუმენტების ასლები, რომლებიც პროპაგანდა ფიდეს არქივში ინახება. ადვილი შესაძლებელია,
ტორე დელ გრეკოს მონასტრის არქივი XIX საუკუნეში – ნაპოლეონის [დროს], ანდა [მის] შემდგომ
პერიოდში გაუქმებულიყო. იტალიაში კაპუცინების პროვინციათა არქივების XIX საუკუნემდელი
დოკუმენტები მილანის პროვინციის არქივში ინახება, [ხოლო] სხვა მასალები გაბნეულია
[იტალიის] სახელმწიფო, ანდა პარიზის არქივებში“.

Text No 3

ალავერდი ხანი უნდილაძის სიტყვა

შაჰ–აბას პირველის სამეფო კარზე

რეზიუმე: წინამდებარე ნომერში ქვეყნდება ალავერდი ხანი უნდილაძის სიტყვა სპარსეთ–

ოსმალეთის ომის განახლების თაობაზე წარმოთქმული შაჰ-აბას პირველის სამეფო კარზე XVI
საუკუნის დასასრულს. ეს მნიშვნელოვანი საისტორიო წყარო ქართველ აღმოსავლეთმცოდნეთა
კვლევის არეალში პირველად შემოდის. იგი შემონახულია ინგლისელი დიპლომატის ანტონი
შერლის სპარსეთში მოგზაურობის წიგნში (Sir Antony Sherly, His Relation of His Travels into Persia,
London 1613). ტექსტი ქვეყნდება ქართული თარგმანით ორიგინალთან ერთად.

საკვანძო სიტყვები: ალავერდი ხანი, შაჰ-აბას I, ანტონი შერლი.

24
Text No 4
ახალი წიგნი საქართველოს ისტორიაზე

ჰაინც ფენრიხის „საქართველოს ისტორია“

რეზიუმე: დასავლურმა გამომცემლობამ (Brill) ცნობილი სერიის ფარგლებში (Handbuch der

Orientalistik) გერმანულ ენაზე გამოაქვეყნა პროფესორ ჰაინც ფენრიხის ,,საქართველოს ისტორია”.
ნაშრომი დაწერილია საქმის კარგად ცოდნის, მეცნიერული, ობიექტური მიდგომისა და
საქართველოს გულწრფელი სიყვარულის საოცარი შეზავებით. სადისკუსიო საკითხებში, იქნება ეს
ჩვენი უძველესი თუ უახლესი ისტორიის მტკივნეული პრობლემები, ავტორი არ ცდილობს
რომელიმე მხარე დაიჭიროს, ეყრდნობა ძირითადად ქართულ ისტორიოგრაფიაში მიღებულ, მეტ-
ნაკლებად ფართოდ გაზიარებულ მოსაზრებებს და თავისი ობიექტური თხრობით სავსებით სწორ
აქცენტებს სვამს.

საქართველოს უძველესი ისტორიის რეკონსტრუქციაში ავტორი ძველაღმოსავლურ (ასურულ,

ურარტულ) და ანტიკურ წყაროებს ეყრდნობა. შემდგომი ხანის ისტორიას, ფარნავაზიანთა
პერიოდიდან მოყოლებული, იგი ძირითადად “ქართლის ცხოვრებისა” და სხვა მნიშვნელოვანი
წყაროების მიხედვით გადმოსცემს. სასურველია ნაშრომის თარგმნა ქართულ ენაზე.

საკვანძო სიტყვები: ჰაინც ფენრიხი, საქართველო

Text No 5

საქართველო დღევანდელი ცივილიზებული სამყაროს ყურადღების ცენტრში, სამწუხაროდ,

ძირითადად პოლიტიკური კატაკლიზმების კონტექსტში ექცევა და ინფორმაცია, რომელსაც
მსოფლიო იღებს, ხშირად წინააღმდეგობრივია და თითქმის ყოველთვის პოლიტიკით
განპირობებული. ამ ფონზე ძალიან არსებითია საერთაშორისო საზოგადოებისათვის პოზიტიური,
პოლიტიკურად ნეიტრალური ინფორმაციის მიწოდება.

საქართველოს ისტორიის პოპულარიზაციისა და დასავლელი მკითხველისათვის საქართველოს

შესახებ ობიექტური, მეცნიერების უკანასკნელ მიღწევათა შესაბამისი ინფორმაციის მიწოდების
თვალსაზრისით ძალზე მნიშვნელოვანია, რომ ცნობილმა დასავლურმა გამომცემლობამ (Brill)
ცნობილი სერიის ფარგლებში (Handbuch der Orientalistik) გამოაქვეყნა პროფესორ ჰაინც ფენრიხის
“საქართველოს ისტორია” გერმანულ ენაზე.

პირველ ყოვლისა, ორიოდ სიტყვა ავტორის შესახებ. პროფესორმა ჰაინც ფენრიხმა თავისი
მრავალმხრივი და საინტერესო შემოქმედების ერთ-ერთ უმთავრეს მიზნად ქართული ენისა და
კულტურის შესწავლა დაისახა. მან მრავალი წელი გაატარა საქართველოში, მშვენივრად ისწავლა
ქართული და, ვისაც მასთან ულაპარაკია, დამეთანხმება, რომ ჩვეულებრივი განათლებული
25
ქართველისგან ბატონ ჰაინცს სწორედ მხოლოდ მისი ქართულის სრულყოფილებით თუ
გამოარჩევ.

ქართული სამეცნიერო წრეებისთვის კარგადაა ცნობილი ჟურნალი “გეორგიკა”, რომლის ერთ-

ერთი სულისჩამდგმელი და გამომცემელი ბატონი ჰაინცი გახლავთ. მის მიერ ზურაბ
სარჯველაძესთან თანაავტორობით შედგენილ იქნა ქართველურ ენათა ეტიმოლოგიური
ლექსიკონი (ჰ. ფენრიხი, ზ. სარჯველაძე, ქართველურ ენათა ეტიმოლოგიური ლექსიკონი,
თბილისი 1990; H. Fähnrich, S. Sardschweladse, Etymologischesches Wörterbuch der Kartwelsprachen,
Brill, Leiden, New York, Köln 1995). ცოტა ხნის წინ ჰ. ფენრიხმა ამ ნაშრომის ახალი, შევსებული
გამოცემა მოამზადა (H. Fähnrich, Kartwelisches Etymologischesches Wörterbuch, Brill, Leiden, Boston
2007); აგრეთვე ნაშრომები ქართველური და კავკასიური ენათმეცნიერების მრავალ აქტუალურ
საკითხთან დაკავშირებით (იხ. მაგ., H. Fähnrich… ), მისი თარგმანები(იხ. მაგ Mingrelische Sagen…).

არანაკლები მნიშვნელობისა და მეცნიერული ღირებულებისა თუ სანდოობისაა მის მიერ

დასავლელი მკითხველისათვის გერმანულ ენაზე დაწერილი ქართული ენის გრამატიკა [1],
საქართველოს ისტორია [2] (ამ ნაშრომებს წარმატებით ვიყენებდი ხოლმე უცხოელ სტუდენტებთან
მუშაობისას) და უკანასკნელ ხანებში გამოცემული წიგნები, რომლებიც ქართული კულტურის
სხვადასხვა მხარეს წარმოაჩენს [3; 4; 5].

Text No 6

განსახილველი ნაშრომი დაწერილია საქმის კარგად ცოდნის, მეცნიერული, ობიექტური

მიდგომისა და საქართველოს გულწრფელი სიყვარულის საოცარი შეზავებით. ავტორი ოსტატურად
ახერხებს მშრალი, ობიექტური აღწერილობის მოტანით, მაგალითად, საქართველოს
გეოგრაფიისადმი მიძღვნილ თავში, პასუხი გასცეს ბევრ ისეთ კითხვას, რაც ჩვენ შემდგომ
პოლიტიკურ პრობლემად შემოგვიბრუნდა. სადისკუსიო საკითხებში, იქნება ეს ჩვენი უძველესი თუ
უახლესი ისტორიის მტკივნეული პრობლემები, ავტორი არ ცდილობს რომელიმე მხარე დაიჭიროს
და თავისი ობიექტური თხრობით, სავსებით სწორ აქცენტებს სვამს. შესაბამისად, წიგნი უაღრესად
საინტერესო უნდა იყოს არა მარტო დასავლელი, არამედ ქართველი მკითხველისთვისაც.

ნაშრომი მოიცავს საქართველოს – ტერიტორიის, ქვეყნის _ ისტორიას უძველესი დროიდან

დღემდე. თუმცა აშკარაა, რომ ავტორი ქვეყნის ისტორიას, იმ მომენტიდან მაინც, როდიდანაც
ეთნიკურობაზე ლაპარაკი შესაძლებელია, არ გამოჰყოფს ქართველი ერის ისტორიისაგან.
შესაბამისად, საქართველო სულ ცოტა სამი ათასწლეულის მანძილზე მაინც, ქართული ეთნო-
კულტურული ელემენტის სამკვიდრებელია. ეს ეფექტი მიიღწევა ძირითადად პოლიტიკური და
ეთნო-კულტურული ისტორიის ფაქტების წინ წამოწევით. სოციალურ-ეკონომიკური ისტორიის
მოვლენებს კი ბევრად ნაკლები ყურადღება ეთმობა. ეს ჩანს პერიოდიზაციაშიც, რომელიც მისდევს
არა რომელიმე ისტორიული ან პოლიტოლოგიური სკოლის მეთოდოლოგიას, არამედ
იდეოლოგიურად ,,ნეიტრალურია” და საქართველოს ისტორიის ძირითად ტეხილებს ეფუძნება.

26
 აღნიშვნის ღირსია, აგრეთვე, პერიოდების აღწერილობებს შორის პროპორციის
შეძლებისდაგვარად დაცვა. ბუნებრივია, რომ ახალი და უახლესი ისტორიიდან ბევრად მეტი ფაქტი
და სახელი ვიცით. ეს პრობლემატიკა ჩვენთვის უფრო ახლობელი და აქტუალურია, რაც იწვევს
კიდეც პროპორციების დარღვევას. ავტორის სასახელოდ უნდა ითქვას, რომ მან მოახერხა ამ ტიპის
ისტორიული ნაშრომებისათვის დამახასიათებელი ხარვეზის თავიდან აცილება და ყველა
პერიოდის შესახებ ინფორმაციის ერთნაირად ცოცხლად, საინტერესოდ და კომპაქტურად
მოწოდება.

ძველი და შუა საუკუნეების ისტორიის შემთხვევაში, ავტორი ხშირად წყაროებს მისდევს – ან

პირდაპირ ციტატები მოაქვს, ან საკმაოდ ზუსტად გადმოსცემს წყაროს შინაარსს. მართალია, ყველა
წყაროს და, მით უმეტეს, იქ დაცულ მითოლოგიურ ჩანართებს, ერთნაირი ნდობით ვერ
მოვეკიდებით, მაგრამ ამბის გადმოცემის აღნიშნული მეთოდი წიგნს მკითხველისათვის უფრო
ცოცხალს ხდის და მას ეპოქის სულს ბევრად უკეთ აგრძნობინებს, ვიდრე ამა თუ იმ საკითხის
შესახებ არსებული ურთიერთგამომრიცხავი და რთული სამეცნიერო არგუმენტაციის მოტანა.

სადავო საკითხებთან დაკავშირებით, ავტორი ძირითადად ქართულ ისტორიოგრაფიაში

მიღებულ, მეტ-ნაკლებად ფართოდ გაზიარებულ მოსაზრებებს ეყრდნობა.

რიგ შემთხვევაში, მიუხედავად იმისა, რომ ჩემი შეხედულება ავტორისას ემთხვევა, მაინც უფრო
გამართლებულად მიმაჩნია იმის აღნიშვნა, რომ საკითხი სადავოა. ასე მაგალითად, ქართული
დამწერლობის წარმოშობის ტრადიციული ვერსიის დასასაბუთებლად ავტორს მოაქვს როგორც
ტრადიციული, ასევე ახალი არგუმენტები, მათ შორის, ნეკრესის წარწერების დათარიღება ძვ. წ. I
ათასწლეულის მეორე ნახევრით (?) (გვ. 32, 94), რაც ჯერ-ჯერობით მხოლოდ ჰიპოთეზაა.

Text No 7

ალექსანდრე მაკედონელის რომანი როგორც

მოქცევაი ქართლისა–ს ქრონიკის ერთ–ერთი წყარო

რეზიუმე: ძველი ებრაული რომანი ალექსანდრე მაკედონელის შესახებ ლეგენდარული

გადმოღებით ასახავს პომპეუსის კავკასიურ ლაშქრობას იმის მიხედვით, თუ როგორაა ეს
უკანასკნელი აღწერილი აპიანეს „რომის ისტორიაში“ და დიონ კასიუსის „რომის ისტორიაში“. II-III
საუკუნეების ებრაულ თხზულებაში პომპეუსის ლაშქრობა იბერიაში – ალექსანდრე მაკედონელის
აფრიქი–ს ქვეყანაში ლაშქრობად არის წარმოსახული. ქართულ მატიანეებში ეს კონტამინაცია
ალექსანდრეს იბერიაში ლაშქრობის ამბავად არის წარმოდგენილი. აქედან მომდინარეობს აგრეთვე
აზო– სა და არიკ მეფეების სახელებიც.

27
 აღსანიშნავია აგრეთვე, რომ ებრაული რომანის ანონიმურმა ავტორმა ქართლისა და ეგრისის
ქართული სახელწოდებაც იცის, თუმცა ეს გეოგრაფიული სახელები ბერძნულ და რომაულ
წყაროებში არ გვხდება.

საკვანძო სიტყვები: იბერია, ქართლი, აზონი, არტაგი

Text No 8

წინასიტყვაობა. უძველესი ქართული ისტორიული ქრონიკა უდავოდ გულისხმობს ადრინდელ

წყაროთა არსებობას. როგორც ჭელიშური ხელნაწერის ანონიმური რედაქტორი (ან გადამწერი –
გერმან ეზდაველიძე) მიგვითითებს, ,,ესე აღწერილი გამოკრებულად არს” [1, გვ. 95], მაგრამ ამ
სავარაუდო წყაროთაგან არც ერთი ცნობილი არ არის.

ამ თვალსაზრისით, ნიშანდობლივია, ქრონიკის პირველივე მონაკვეთი, სადაც ლაპარაკია

ალექსანდრე მაკედონელის მიერ ქართლის დალაშქვრების შესახებ: ,,ალექსანდრე მეფემან <...>
იხილა ნათესავნი <...> მსხდომარენი მდინარესა ზედა მტკუარსა, მიხუევით <...>” [1, გვ. 81]; (შდრ.
აგრეთვე „შემოსვლა ალექსანდრესი“ ქც–ში), თუმცა ალექსანდრე მაკედონელი არასოდეს არ
შესულა ქართლში.

ამავე დროს, არც მქ–ში და არც ქც–ში არც ერთი სიტყვით არ არის ნახსენები პომპეუს დიდის
შემოსევა ქართლში, რომელსაც ნამდვილად ჰქონდა ადგილი ძვ. წ. აღ. 65 წ. ამ შემთხვევაში,
რეალურ პიროვნებათა და ისტორიულ მოვლენათა აღრევასთან გვაქვს საქმე და ამ აღრევას
კონკრეტული ლიტერატურული წყარო ეძებნება.

ჯერ კიდევ ახალი წ. აღ. II-III სს.-ში, ქ. ალექსანდრიაში ივრითულად შექმნილი იყო ებრაული
რომანი ალექსანდრეს შესახებ – Sefer Alexander Mukdon. ეს ნაწარმოები სამი ხელნაწერითაა
ცნობილი: ქ. დამასკოდან (რუსული თარგმანი ვრცელი კომენტარებით – [8]); ქ. მოდენადან
(ორიგინალური ებრაული ტექსტი კომენტარების გარეშე – [12]) და ქ. ოქსფორდიდან (ინგლისური
თარგმანი ვრცელი გამოკვლევით – [9]). მიუხედავათ იმისა, რომ ეს რომანი შუა საუკუნეების
ხელნაწერებით არის ცნობილი, ის გაცილებით უფრო ადრინდელი საერთო წყაროდან
მომდინარეობს (9, გვ. 491). დაახლოებით იმავე დროს და იქვე, ალექსანდრიაში, დაიწერა იმავე
სათაურის მქონე ბერძნულენოვანი ალექსანდრეს რომანი, რომელიც ფსევდო–კალისთეს
ავტორობით არის ცნობილი. ეს თხზულება თითქმის ყველა ქრისტიანი ერის ენაზე ითარგმნა და
ლიტერატურის ისტორიაში ფართოდ ცნობილიც გახდა.

ებრაული რომანი სათაურითა და შინაარსის ზოგიერთი ელემენტით ემსგავსება ფსევდო–

კალისთეს ნაშრომს, მაგრამ არ იმეორებს მას (9. გვ. 496). ებრაული რომანის სათაურსა და შინაარსს
შორის შეუსაბამობა იმდენად ნათელი იყო, რომ პირველი გამოქვეყნების მერე მისთვის ყურადღება
აღარ მიუქცევიათ და ის თითქმის დავიწყებას მიეცა. ებრაული ლიტერატურის ერთ–ერთმა
მკლევარმა პარადოქსული აზრიც კი გამოთქვა, რომ ჯერ კიდევ თალმუდიდან ცნობილი (და

28
რომანშიც შესული) ლეგენდები ალექსანდრე მაკედონელის შესახებ ებრაელებს ალექსანდრეს
დაცინვის მიზნით შეუქმნიათო [11].

Text No 9

სინამდვილეში კი, ეს ძველი ლეგენდებიც და თვით რომანიც პომპეუს დიდის აზიური და,
კერძოდ, კავკასიური ლაშქრობის ლეგენდარულ გადამუშავებას წარმოადგენს იმის მიხედვით,
როგორც ეს ლაშქრობა აპიანესა და დიონ კასიუსის ისტორიულ ნაშრომებშია აღწერილი. პომპეუს
დიდის სახელი ალექსანდრე დიდის სახელით შეცვლილა და შესაბამისად, პომპეუსის მიერ
იბერიის დალაშქვრა “ალექსანდრეს აფრიქის ქვეყანაში“ ლაშქრობის სახით მოგვევლინა
(დაწვრილებით იხ. [10, გვ. 107–135]).

აფრიქი – იბერია. რომანის მიხედვით, ალექსანდრეს ლაშქრობა იწყება იერუსალიმიდან: „მეფე

წამოვიდა იქედან და შეებრძოლა ანტიოქიის მცხოვრებთ <...>. მეფე წამოვიდა იმ ადგილიდან და
მივიდა სომხეთის ქვეყანაში <...>. და ალექსანდრემ გადალახა სიბნელის მთები <...>. ალექსანდრე
წამოვიდა იმ ადგილიდან და მოვიდა აფრიქიში <...>. იმის შემდეგ მეფე გაემგზავრა ქართინიის
ქვეყანაში <… >“ [9, გვ. 512-528; 12, გვ. 143-155; 8, გვ. 30-38].

როგორც ვხედავთ, ლაშქრობა ჩრდილო-დასავლეთით არის მიმართული, აფრიქის ქვეყანა კი

სომხეთის ჩრდილოეთით განლაგებული ყოფილა, რაც უდავოდ იბერიას გულისხმობს. აფრიქის
სახელი კი იბერიისათვის საფუძველს პოულობს დიონ კასიუსის თხზულებაში. მოკლე
მიმოხილვაში, რომელიც წამძღვარებული აქვს III წიგნის 37–ე პარაგრაფს, ვკითხულობთ: „როგორ
იბრძოდა პომპეუსი აზიის იბერიელების წინააღმდეგ“. აბზაცის პირველ წინადადებაში კი
ნათქვამია: “პომპეუსი ომებს აწარმოებდა როგორც ალბანელებთან, ისე იბერიელებთან“ [7, გვ. 96-
98]. ბერძნულ დედანში ნახმარია ეთნონიმის (და არა ტოპონიმის) მრავლობითის ფორმა. ერთხელ
აკუზატივისა და მეორედ – დატივის. გადმოღებისას კი ებრაელმა ავტორმა ნომინატივის
მრავლობითი იხმარა – Ibirikoi, რომელიც ტოპონიმად იყო გაგებული. ასე მივიღეთ ქვეყნის სახელი:
Ibiriki- Ipiriki – Ipriki. მხოლოდ ასე შეიძლება აიხსნას -k- თანხმოვნის არსებობა ებრაულ ფორმა
Apriki-ში, რომელიც ინარჩუნებს ბერძნული მრავლობითის თანხმოვან ელემენტს (შესაბამის
ტოპონიმში ის არის). ამასთანავე, რომანის ტექსტში დაფიქსირებული ფორმა Apriki მოგვიანებით
გაჩნდა, მას შემდეგ, რაც სიტყვის თავდაპირველი მნიშვნელობა და ჟღერადობა დავიწყებას მიეცა.
ამჟამად “უცნობი„ თავკიდური aleph-ის i–ნიანი გახმოვანება a-ნიანით შეიცვალა (ისევე, როგორც
ბევრ სხვა ნასესხებ გეოგრაფიულ სახელში): Ipiriki > Ipriki > Apiriki.

ბერძნული ფორმის ივრითული ტრანსლიტერაცია შეიძლება მივაკუთვნოთ იმ დროს და არეალს,

როდესაც და სადაც ბოლოკიდური ბერძნული დიფთონგი -oi- იკითხებოდა როგორც i. მეორე
მხრივ, თავკიდური ალეფის ამოსავალი ი–ნიანი გახმოვანების ა–ნით შეცვლა შესაძლებელი
იქნებოდა არაუადრეს მე–5 ს., როდესაც ტვერიის ლიტერატურულმა სკოლამ ივრითულ

29
დამწერლობაში ხმოვნების აღმნიშვნელი დიაკრიტიკული ნიშნები შემოიღო. ამგვარად, პომპეუსის
იბერიაში ლაშქრობა ალექსანდრეს აფრიქიში ლაშქრობად იქცა.

მოგვიანებით, ძველი ებრაული რომანი მქ–ს ქრონიკის ერთ–ერთ წყაროდ იყო გამოყენებული.
ალექსანდრე მაკედონელის ამბავი ამგვარი ლეგენდარული გადმოღებით ქართულ
ისტორიოგრაფიაშიც აისახა და ალექსანდრეს ქართლში შემოსვლის სახე მიიღო. ამავე დროს,
ქრონიკის კომპილატორს ეჭვი არ ეპარება, რომ ალექსანდრეს ამბავში სწორედ ქართლი
იგულისხმებოდა. მაშასადამე, მას სწორად ესმოდა ამ რომანში ნახსენები ქვეყნის, იფირიქის,
ამოსავალი მნიშვნელობა, ამდენად, უნდა ვივარაუდოდ, რომ მის განკარგულებაში იყო ამ რომანის
ისეთი ვერსია (ზეპირი თუ წერილობითი), რომელიც მე–5 საუკუნემდე არსებობდა.

ქართინია–ქართლი. თალმუდისეულ ლეგენდებშიც და თვით რომანშიც აფრიქი–ს

პარალელურად სტაბილურად იხსენიება მის მეზობლად განლაგებული ქ ა რ თ ი ნ ი ა – ს ქვეყანა.
რომანში აღწერილია კიდევ ერთი ეპიზოდი, რომელშიც აშკარად ჩანს ამ ორ ქვეყანას შორის
არსებული მჭიდრო კავშირი. კერძოდ, ნათქვამია, რომ ალექსანდრემ ცოლად შეირთო ქართინიის
მეფის ასული, რომელიც მალევე გარდაეცვალა. მაშინ იქვე, აფრიქის ქვეყანაში, მას ახალი მეუღლე
მოუნახეს [9, გვ. 530; 12, გვ. 143; 8, გვ. 61].

Text No 10

რეზიუმე: სამხრეთ კავკასიის ცენტრალურ ნაწილში არქეოლოგიური კულტურების

გავრცელების ფარგლები ძვ. წ. III ათასწლეულიდან ტრადიციულია და იგი თითქმის ზუსტად
თავსდება აღმოსავლეთ საქართველოს თანამედროვე საზღვრებში. ეს გასათვალისწინებელი
მოვლენაა ადგილობრივი მოსახლეობის ეთნოკულტურული პრობლემების ძიების დროს.

საკვანძო სიტყვები: მტკვარ-არაქსის კულტურა, ბედენის კულტურა, თრიალეთის კულტურა,

ცენტრალურ ამიერკავკასიური კულტურა.

Text No 11

კავკასია ორ ზღვას შორის მდებარე ევროპისა და აზიის დამაკავშირებელი ხმელეთის ვიწრო

ზოლია. აქ ათასწლეულების განმავლობაში, სხვადასხვა ბუნებრივ პირობებზე და მის თანამდევ
მრავალ თავისებურებაზე დაფუძნებული, სამი კულტურა ჩამოყალიბდა, ერთიმეორისგან
განსხვავებული მატერიალური კულტურის იერსახით და სოციალ-ეკონომიკური სისტემით. ერთი
– ჩრდილოეთ და ორი – სამხრეთ კავკასიაში, მის დასავლეთ და ცენტრალურ ნაწილში.
განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს, რომ მიუხედავად გარე, ხშირად მძლავრი ზეგავლენით
გამოწვეული კატაკლიზმებისა, რაც ეპოქალურად მრავალი სიახლით აღინიშნებოდა, კავკასიური
30
კულტურები მთელი თავისი არსებობის მანძილზე განუწყვეტლივ, თანამიმდევრულად
აგრძელებდა შიდა განვითარების მაგისტრალურ ხაზს და მყარად ინარჩუნებდა განუმეორებელი
ინდივიდუალობის სტაბილურ ხასიათსა და გავრცელების საზღვრებს.
კავკასიის ერთ-ერთ ასეთ გეოგრაფიულ რეგიონს წარმოადგენს სამხრეთ კავკასიის
ცენტრალური ნაწილი [ტაბ. I]. იგი ჩრდილოეთიდან ისაზღვრება დიდი კავკასიონის ქედის
სამხრეთი ფერდებით; დასავლეთიდან – ლიხის მთით, რომელიც ეღობება შავი ზღვის
სუბტროპიკული ჰავის ნაკადს; აღმოსავლეთიდან მკვეთრად იფარგლება კასპიისპირა
დამარილებული ნიადაგების სტეპური ზოლით, რომელიც თავისუფლად ატარებს შუა აზიის
ცხელი ჰაერის მასებს. ეს კი განაპირობებს სამხრეთ კავკასიის ცენტრალური ნაწილის კლიმატს და
შესაბამისად, აქ მცხოვრები საზოგადოების სამეურნეო საქმიანობის მიმართულებებს.
ერთდროულად, ამ მხარეში ლითონის მდიდარი წიაღისეულისა და ადამიანის ცხოვრებისა და
საქმიანობისათვის აუცილებელი სხვა ბუნებრივი რესურსების არსებობა, ყველა ეპოქაში
განსაზღვრავს ადგილობრივი საზოგადოების სოციალ-ეკონომიკურ სახეს. ამ გეოკლიმატური
თავისებურებებით გამორჩეული რეგიონის სამხრეთ მონაკვეთს წარმოადგენს მცირე კავკასიონის
მთიანეთი და მის ირგვლივ მდებარე ტერიტორია, მდინარე არაქსამდე.
ენეოლითურ ეპოქაში კავკასიის არქეოლოგიური კულტურების საზღვრები, კვლევის
დღევანდელ ეტაპზე, მეტად ამორფულია, რის გამოც მათი გავრცელების კონკრეტული ფარგლები
ჯერ-ჯერობით მკვეთრად არ არის გამოსახული.
ძვ. წ. V ათასწლეულის დასასრულს და IV ათასწლეულში შუამდინარეთიდან ლტოლვილ
ურუკელ მიგრანტთა დიდი ტალღა მთლიანად ფარავს მთელ კავკასიას [15; 32; 33; 34; 35].
კავკასიაში შემოსული ამ კულტურის ადგილობრივთან ინტეგრაციის პროცესი უპირატესად
ბრინჯაოს მეტალურგიის განსაკუთრებულ დაწინაურებაში აისახა, რამაც საზოგადოების სოციალ-
ეკონომიკურ განვითარებას ,,ფეთქებადი” ხასიათი მიანიჭა. როგორც ჩანს, საწყის პერიოდში, ამ
კულტურათა შერწყმის შედეგად, სამხრეთ კავკასიის ცენტრალურ ნაწილში ძვ.წ. IV ათასწლეულში
ყალიბდება ადრებრინჯაოს ხანის მტკვარ-არაქსული კულტურა [ტაბ. II] [6; 7; 16; 27; 28; 31; 42]. იგი
თანდათანობით სხვადასხვა შიდა მოთხოვნილებების საფუძველზე თავისი ჩამოყალიბების
ფარგლებს გარეთ, დიდ ფართობზე ვრცელდება. სამხრეთით მტკვარ-არაქსული კულტურა
თითქმის მთლიანად იკავებს დღევანდელი ჩრდილო ირანის ტერიტორიასა და აღმოსავლეთ
ანატოლიას ხმელთაშუა ზღვის აღმოსავლეთ სანაპირომდე [40; 41; 43; 44; 45; 46; 47]. ჩრდილოეთით
იგი ფარავს კავკასიონის ქედის მიღმა ტერიტორიის აღმოსავლეთ ნაწილს [21; 27; 30; 31] და,
როგორც ფიქრობენ, ევროპის დიდ მონაკვეთსაც [5]. აქვე უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ მტკვარ-
არაქსული კულტურის განვრცობა განსაკუთრებით დიდ ფართობზე მისი განვითარების ზენიტს
ემთხვევა. სამხრეთით ვრცელდება მტკვარ-არაქსული კულტურის როგორც ჩრდილო, ისე
სამხრეთული ვარიანტი, ჩრდილოეთ კავკასიაში და ევროპაში კი მხოლოდ მისი ჩრდილო
ვარიანტი. ამავე პერიოდში, მტკვარ-არაქსული კულტურის სამხრეთული ვარიანტი ნაწილობრივ
ჩრდილო ვარიანტის ტერიტორიასაც ფარავს.

Text No 12

31
 გასული საუკუნის მიწურულს სამხრეთ კავკასიის ცენტრალურ ნაწილში ბედენური კულტურის
არსებობა დადგინდა, რომლის არსებობის ქრონოლოგიური ჩარჩოები საკმაოდ დამაჯერებლად
ძვ.წ. III ათასწლეულის მეორე ნახევრით განისაზღვრა [2; 10; 18; 22]. ამჟამად ბედენური მასალების
აღმოჩენამ, მტკვარ-არაქსულთან ერთად, ხაშურის ნაცარგორაზე, მკაცრად სტრატიფიცირებული
კულტურული ფენებით [9; 36], მტკვარ-არაქსული კულტურის ქრონოლოგიური ჩარჩოების
გაფართოების აუცილებლობაზე მიგვითითა, რომელმაც, როგორც ჩანს, ძვ.წ. III ათასწლეულის
მეორე ნახევარიც უნდა მოიცვას.
რაც შეეხება ბედენური კულტურის გენეტიკურ კავშირს როგორც მტკვარ-არაქსულ, ისე მისი
მომდევნო ხანის თრიალეთურ კულტურასთან, ეს საკითხი უაღრესად პრობლემატურია და მრავალ
პასუხგაუცემელ კითხვას ბადებს, რადგან არსებული მასალების მიხედვით ეს კავშირი,
ჯერჯერობით მაინც, სრულიად უნდა გამოირიცხოს. მიუხედავად ამისა, უაღრესად
მნიშვნელოვნად მიგვაჩნია ის, რომ ბედენური კულტურის გავრცელების საზღვრები თითქმის
ზუსტად ემთხვევა [ტაბ. II] სამხრეთ კავკასიის ცენტრალური ნაწილის შემდგომი, ძვ. წ. II
ათასწლეულის და ძვ. წ. I ათასწლეულის პირველი ნახევრის, ტიპური კავკასიური შუაბრინჯაოს,
გვიანბრინჯაოსა და რკინის ხანის კულტურების გავრცელების ფარგლებს [ტაბ. II], რომლებიც
ერთიმეორესთან გენეტიკურად მჭიდროდ არის დაკავშირებული.
ამგვარად, მიუხედავად იმისა, რომ ჯერჯერობით ბედენური კულტურა გენეტიკურად არ
უკავშირდება არც თავის წინამორბედ და არც შემდეგდროინდელ ადგილობრივ კულტურებს, მათი
გავრცელების საზღვრების თითქმის ზუსტი დამთხვევა შესაძლოა იმის წინაპირობა გახდეს, რომ
მომავალმა კვლევა-ძიებამ მათ შორის შუალედური რგოლები მაინც გამოავლინოს, რაც საშუალებას
მოგვცემს ბედენური კულტურა ადგილობრივი კულტურების განვითარების სისტემაში ჩავრთოთ.

Text No 13

სამხრეთ კავკასიის ცენტრალურ ნაწილში ამჟამად ბედენური კულტურის ქრონოლოგიურად

მომდევნო, თრიალეთურ კულტურას ძვ. წ. II ათასწლეულის პირველი ნახევრის ქრონოლოგიურ
ჩარჩოებში ათავსებენ [3; 17; 20; 25; 27]. მიუხედავად იმისა, რომ ამ პერიოდში სამხრეთ კავკასიის
ცენტრალური ნაწილის არქეოლოგიური მასალების მიხედვით იგრძნობა წინააზიურ
კულტურებთან ურთიერთობის განსაკუთრებული გააქტიურება [3; 25], თრიალეთური
კულტურისთვის დამახასიათებელი, ძირითადად ადგილობრივი ნიშნების მიხედვით,
შესაძლებელი ხდება მისი კუთვნილი ტერიტორიის მკვეთრად შემოსაზღვრა [26; 27], [ტაბ. II].
არსებითია, რომ უკვე ამ დროიდან ძვ.წ. I ათასწლეულის შუახანებამდე შეიძლება ამ რეგიონში
კულტურის უწყვეტ განვითარებას გაედევნოს თვალი, რაც მთავარია, გავრცელების ერთი და იგივე
სამხრეთ კავკასიის ცენტრალური ნაწილის ფარგლებში. თუმცა, აქვე ხაზგასმით უნდა აღინიშნოს
ისიც, რომ მრავალი, ჯერ კიდევ გამოუქვეყნებელი, აღმოსავლეთ თურქეთის მუზეუმებში
ექსპონირებული მასალების მიხედვით (აკადემიკოსების ო. ჯაფარიძისა და დ. მუსხელიშვილის
სიტყვიერი ცნობა), სამხრეთ კავკასიის ცენტრალური ნაწილის ძვ.წ. II ათასწლეულის კულტურები
გასაოცარ მსგავსებას ამჟღავნებენ ამ რეგიონთან.
32
 ადრე მეცნიერთა ერთი ჯგუფი თვლიდა [3], რომ თრიალეთური შუაბრინჯაოს ხანის
კულტურა უეცრად წყვეტს არსებობას, იგი გენეტიკურად არ უკავშირდებოდა მისი შემდგომი
დროის გვიანბრიჯაოს ხანის კულტურებს და, შესაბამისად, ამ დროიდან ამ რეგიონში კულტურის
ცვლა იგულისხმებოდა. თუმცა, შემდგომი კვლევის შედეგად, სამხრეთ კავკასიის ცენტრალური
ნაწილის არქეოლოგიური მასალების მიხედვით, შუა და გვიანბრინჯაოს ხანებს შორის დამატებით
გამოიყო განვითარების სამი ახალი საფეხური. ამ საფუძველზე კავკასიის ცენტრალურ ნაწილში
ძვ.წ. I ათასწლეულის კულტურები გენეტიკურად დაუკავშირდა ერთიმეორეს და განვითარების
განუწყვეტელი მყარი სისტემის არსებობა დაადასტურა [11; 12; 13]. შემდგომ, მსგავსი სამუშაო
ჩატარდა ჩრდილო სომხეთის ძეგლებთან დაკავშირებითაც და იქაც შესაძლებელი გახდა ამ ორი
ეპოქის ერთიმეორესთან მჭიდრო გენეტიკური კავშირის გამოვლენა [19]. მეტად არსებითია, რომ
განვითარების ამ ახლად გამოვლენილი სამივე საფეხურის კულტურათა გავრცელების ფარგლები
ძვ. წ. III და II ათასწლეულთა ადგილობრივი კულტურების განვრცობის საზღვრებში თავსდება და,
თავის წინამორბედთა მსგავსად, მთელ ამ ტერიტორიაზე ინარჩუნებს ერთიან ხასიათს. ცხადია, ამა
თუ იმ მხარეში მცირე ნიუანსებით.
საგანგებოდ უნდა აღინიშნოს, რომ ახლადგამოყოფილი გვიანბრინჯაოს ხანის ადრეული,
პირველი საფეხურის კულტურა, რომელმაც ცენტრალურ ამიერკავკასიურის სახელწოდება
დაიმკვიდრა [13; 14], გენეტიკურად მჭიდროდ აღმოჩნდა დაკავშირებული არა მარტო თავის
წინამორბედ, არამედ თავის მომდევნო ხანის კულტურებთანაც. მართალია, ამ პერიოდში იგი
ატარებს მცირეაზიურ-ხეთურ სამყაროსთან მყარი კავშირის ნიშნებს, მაგრამ ისიც აშკარაა, რომ
კვლავ თავისი წინამორბედი კულტურების ტრადიციულ საზღვრებში რჩება [ტაბ. II] და თავის
ადგილობრივ ინდივიდუალობას ინარჩუნებს. შემოსულ ყველა პროგრესულ სიახლეს კი ითვისებს,
გადაამუშავებს და თავისებურ ელფერს აძლევს.
რა ხდება შემდგომ ეპოქაში სამხრეთ კავკასიის ცენტრალურ ნაწილში, რომელიც მთლიანად
მოიცავს ძვ. წ. II ათასწლეულის დასასრულსა და ძვ. წ. I ათასწლეულის პირველ ნახევარს, ე. ი.
გვიანბრინჯაოს ხანის კლასიკურ პერიოდსა და რკინის ხანას? ამ ეპოქის ყველაზე არსებითი ნიშანია
ის, რომ ამ დროს იწყება უმნიშვნელოვანესი, რევოლუციური პროცესი კულტურის განვითარებაში,
რკინის მეტალურგიაზე თანდათანობით გადასვლა და მისი თანამდევი ერთიანი
ცენტრალურამიერკავკასიური კულტურის სეგმენტაცია მცირე, ერთიმეორის მონათესავე
გაერთიანებებად. აქ ყველაზე მნიშვნელოვანია ის, რომ ყველა ეს შემადგენელი ნაწილი
გენეტიკურადაა დაკავშირებული თავის წინამორბედ კულტურასთან და ყველა მათგანი
ერთობლივად თავისი საზღვრებით თავსდება მის ფარგლებში [ტაბ. II].

Text No 14

თავდაპირველად (დაახლოებით ძვ.წ. XIII საუკუნეში), ამ ტერიტორიაზე არქეოლოგიური

მასალების ორი ჯგუფი გამოიყოფა. ერთი – მტკვრის შუა დინების დაბლობში და მის ირგვლივ
მდებარე მთა-გორებში და მეორე – იორ-ალაზნის აუზში. ამ დროს მტკვრის შუა დინების კულტურა
რიგი თავისებურებებით ხასიათდება, რომელიც უცხოა მისი წინამორბედი კულტურისთვის,
მაგრამ უკვე ძვ.წ. II ათასწლეულის დასასრულისთვის, ყველა ეს ნიშანი ქრება და მტკვრის შუა
33
დინების კულტურა მთლიანად თავისი წინამორბედი კულტურის ტრადიციების გამგრძელებელი
ხდება. აღნიშნულ რეგიონში ძვ.წ. XIII საუკუნით დათარიღებული არქეოლოგიური კულტურა,
რომელიც თავისი წინამორბედის – ცენტრალურამიერკავკასიური კულტურის პირდაპირ
გაგრძელებას წარმოადგენს, მოიცავს მთლიანად იორ-ალაზნის აუზის ტერიტორიას [13; 38].
შემდგომ, ძვ.წ. II ათასწლეულის დასასრულსა და ძვ. წ. I ათასწლეულის პირველ ნახევარში კი, იგი
სამ ლოკალურ ჯგუფად ნაწევრდება [13; 38], [ტაბ. II]. ყველა მათგანს ჩვენ ქართულ წერილობით
წყაროში მოცემულ გარკვეულ ქართულ ეთნიკურ ჯგუფებთან ვაკავშირებთ, რადგან მათი
გავრცელების საზღვრები თითქმის ზუსტად ემთხვევა ქართულ წერილობით წყაროში
მითითებულ უძველესი ქართული ეთნიკური წარმონაქმნების საზღვრებს [13; 38]. გვიანბრინჯაოს
ხანის პირველი საფეხურიდან მცირე კავკასიონის მთიანეთის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში
ყალიბდება თავისებური, ცენტრალურ ამიერკავკასიური კულტურისგან მრავალი ნიშნით
გამორჩეული კულტურა [23; 24; 28; 29; 45], რომელიც განვითარების შემდგომ საფეხურებზეც
ინარჩუნებს თავის ინდივიდუალურ ხასიათს. მისი გენეზისისა და გავრცელების საზღვრების
შესახებ ჯერჯერობით მკვეთრად ჩამოყალიბებული შეხედულება არ არსებობს.

34