Ang Pang-Ugnay

Pang-ugnay- Ang Pang-ugnay ay mga salitang nagpapakita ng relasyon ng dalawang yunit sa

pangungusap, maaaring salita, dalawang parirala o ng dalawang sugnay.

Mga Pang-ugnay (Connectives)

a. Pangatnig (conjunction) - mga salitang nag-uugnay ng dalawang salita, parirala o sugnay

b. Pang-angkop (ligature) - mga katagang nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan
c. Pang-ukol ( preposition) - mga salitang nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang salita

May tatlong pang-ugnay sa Wikang Filipino. Ito ay ang mga sumusunod:

1. Pang-angkop – ito ay ang mga katagang nag-uugnay sa at salitang tinuturingan. Ito ay

nagpapaganap lamang ng mga pariralang pinaggagamitan. May dalawang uri ng pang-angkop.
a. Ang pang-angkop na – na ay ginagamit kapag a ng unang salita ay natatapos s katinig
maliban sa n. Hindi ito isinusulat ng nakadkit sa unang salita. Inihihwalay ito. Nagigitnaan ito
ng salita ng panuring.
b. Ang pang-angkop ng –ng ay ginagamit kung ang unang salita at nagtatapos sa mga
patinig. Ikinakabit ito sa unang salita.
Kapag ang unang salita naman ay nagtatapossa n tinatanggal o kinakaltas ang n at ikinakabit
ang –ng
2. Pang-ukol – ito ay isang uri ng pang-ugnay na nagsasaad ng kuagnayan ng pangngalan o
panghalip sa ibang salita sa pangungusap.
Halimbawa:
Para sa, ukol sa, laban sa, alinsunod sa, labag sa, ayon sa, para kay/kina, ukol kay/ kina
3. Pangtanig – ito ay bahagi ng salitang nag-uuganay ng isang salita o kaispan sa isa pang
salita o kaisipan sa isang pangungusap.
a. Pamukod – ginagamit upang itangi ang isa sa isa pang bagay.
b. Paninsay o pasalungat – ginagamit kung nagsasaaad ng pagsalungat
Halimbawa:
Subalit, datapwat, bagama’t
c. Panubali o Panlinaw – nagsasaaad ng panubali o pasakali.
d. Pananhi – tumutugon sa tanong na bakit, nagsasaaad kadakilaan
Halimbawa:
Sapagkat, dahil sa, palibahasa

Uri ng Pangungusap

Sa linggwistika, ang pangungusap ay lipon ng mga salita na nagpapahayag ng buong diwa.

Binubuo ito ng panlahat na sangkap, ang panaguri at ang paksa subalit buo ang diwa.
Mga ayos
May dalawang ayos ang pangungusap, ang karaniwan at di-karaniwan. Kung ang panaguri ay
nauuna kaysa simuno, ang pangungusap ay nasa karaniwang ayos; at kung ang simuno naman
ang nauuna kaysa sa panaguri, ang pangungusap ay nasa di-karaniwang ayos. Ang panandang
"ay" ay kadalasang makikita sa mga pangungusap na nasa di karaniwang ayos.
Karaniwan - nagsisimula sa panaguri at nagtatapos sa simuno
Halimbawa: Mayroong bagong tsinelas si Ana.
Di-Karaniwan - nagsisimula sa simuno at nagtatapos sa panaguri
Halimbawa: Si Ana ay bumili ng bagong tsinelas.
Uri
Ayon sa pangungusap na walang paksa
Mga pangungusap na eksistensyal - nagpapahayag ng pagkamayroon ng isa o higit pang
tao, at iba pa. Pinangungunahan ito ng may o mayroon.
Halimbawa: Mayroon daw ganito roon.
Mga pangungusap na pahanga - nagpapahayag ng damdaming paghanga.
Halimbawa: Kayganda ng babaing iyun!
 Mga sambitla - tumutukoy sa mga iisahin o dadalawahing pantig na nagpapahayag ng
matinding damdamin.
Halimbawa: Aray!
Mga pangungusap na pamanahon - nagsasaad ng oras o uri ng panahon.
Halimbawa: Maaga pa.
Mga pormularyong panlipunan - mga pagbati, pagbibigay-galang, atbp. na nakagawian
na sa lipunang Pilipino.
Halimbawa: Magandang umaga po.
Mga pangungusap na sagot lamang - sagot sa mga tanong na hindi na kailangan ng
paksa.
Halimbawa: T: Sino siya? S: Kaibigan.
'Mga pangungusap na pautos/pakiusap - Ang pangungusap na pautos ay nag-uutos o
nakikiusap. Gumagamit ito ng salitang paki ang pakiusap.
Halimbawa: Pakidala.

Ayon sa kayarian

Ang pangungusap ay may apat na kayarian: payak, tambalan, hugnayan at langkapan.

Ang payak na pangungusap ay nagpapahayag ng iisang kaisipan. Maaaring nagtataglay ng payak
o tambalang simuno at panaguri. Mayroon itong apat na kayarian:
Payak na simuno at payak na panaguri
Payak na simuno at tambalang panaguri
Tambalang simuno at payak na panaguri
Tambalang simuno at tambalang panaguri
Halimbawa:
Ang pamahalaan ay masigasig sa mabilisang pagsugpo ng kriminalidad sa bansa.
Ang mga lalaki at babae ay naghahanda ng palatuntunan para sa darating na pista.
Ang aming pangkat ay naglinis ng mga kalye at nagpinta ng mga pader sa paaralan.
Ang mga guro at mag-aaral ay aawit at sasayaw para sa pagdiriwang ng Buwan ng Wika.
Ang tambalang pangungusap ay binubuo ng dalawa o higit pang sugnay na makapag-iisa.
Halimbawa:
Nagtatag ng isang pangako si Arnel at umisip siya ng magandang proyekto para sa mga
kabataan sa kanyang pook.
Maraming balak silang gawin sa Linggo: magpapamigay sila ng pagkain sa mga batang
lansangan, magpapadala sila nga mga damit sa mga batang ulila saka maghahandog sila ng
palatuntunan para sa mga maysakit sa gabi.
Ang hugnayang pangungusap ay binubuo ng isang sugnay na makapag-iisa at isa o dalawang
sugnay na di-makapag-iisa.
Halimbawa:
Gaganda ang iyong buhay kung susunod ka sa mga pangaral ng inyong magulang.
Ang batang putol ang mga kamay ay mahusay gumuhit.
Ang langkapang pangungusap ay binubuo ng dalawa o mahigit pang sugnay na makapag-iisa at
dalawa o mahigit pang sugnay na di-makapag-iisa.
Halimbawa:
Ang buhay sa mundo ay pansamantala lamang kaya't dapat na tayo ay magpakabuti
upang makamit ang kaligayahan sa kabilang buhay.
Nahuli na ang mga masasamang-loob kaya't payapa na kaming nakatutulog sa gabi, kasi
sila lamang ang gumugulo sa amin.
Ang mga bayani natin ay namuhunan ng dugo upang makamtan ang kalayaan nang ang
bayan ay matahimik at lumigaya.

Ayon sa gamit

Maiuuri rin ang pangungusap bilang pasalaysay o paturol, patanong, pautos, at padamdam:
Pasalaysay o Paturol - Ito ay nagsasalaysay ng katotohanan o pangyayari. Lagi itong
nagtatapos sa tuldok (.).
 Patanong - Ito ay nag-uusisa tungkol sa isang katotohanan o pangyayari, at tandang
pananong (?) ang bantas sa hulihan nito.
Pautos - Ito ay uri ng pangungusap kung saan ay nakikiusap o nag uutos ito.
Padamdam - Ito ay nagsasabi ng matinding damdamin gaya ng tuwa, pagkagulat,
paghanga, panghihinayang at iba pa.

Pang - Uri

Pang-uri ang tawag sa mga salitang naglalarawan o tumuturing sa tao, bagay, pook, hayop at
pangyayari. Ang pang-uri ang nagbibigay katangian sa mga pangngalan at panghalip. Ginagamit
natin ang ating mga pandama sa paglalarawan.
tatlong uri ng pang uri

Lantay

Tumutukoy sa tanging katangian ng pangngalan o panghalip.

Halimbawa
Ang bawat pook ay tahimik.
Siya ay maagap.

Pahambing

Nagpapahayag ng magkatulad o magkaiba ang kalagayan ng isang pangngalan o panghalip. Ang

pahambing na pang-uri ay may dalawang kalagayan: magkatulad at di-magkatulad.
Halimbawa
Magkatulad
Kasinghusay ni Lito ang kapatid niya pagdating sa paglililok.
Magkahusay lang ang lahat ng Kpop groups kaya dapat nating iwasan ang fandom wars
at magka ayos ayos na.
Sinasabing magaling sumayaw si L at si Ten.
Ang leader na si Suho at S.Coups ay magkasing galing sa pagiging responsable.
Magkasing ganda lang si SinB at Seulgi.
magkaperehong mahusay sa pagpapatay ng hayop sina Kaneki at Arima
Di-magkatulad
Si Nayeon ay di-gasinong matangkad kaysa kay Juuzou.
Mas mataas ang boses ni Rose kaysa kay Jennie.
Mas malinis ang sapatos kaysa tsinelas.
Mas gwapo ang EXO kaysa BTS.
Mas sikat na sa ngayon ang K-pop kaysa sa Hollywood.

Pasukdol

Nagpapakilala ng nangingibabaw o namumukod na katangian ng pangngalan o panghalip.

Halimbawa
Si Mario ang pinakamasipag sa kanilang klase.
Ang anak niya ay ubod ng sipag.
Si Gng. Dena Lily Go ang pinakamagaling naming guro pag dating sa pag-aayos ng sarili.
Ang JupiTune ay saksakan ng talino pag dating sa siyensya at math.

Elemento ng Kuwento

1. TAUHAN
Likha ng mga manunulat ang kanyang mga tauhan. May pangunahing tauhan kung kanino
nakasentro ang mga pangyayari at mga pantulong na tauhan.
2. TAGPUAN/PANAHON
Dinadala ng may-akda ang mambabasa sa iba't ibang lugar, sa iba't ibang panahon kung saan at
kailan nagaganap ang mga pangyayari.
3. SAGLIT NA KASIGLAHAN
Inihahanda sa bahaging ito ang mga mambabasa sa pagkilala sa mga pagsubok na darating sa
buhay ng mga tauhan
4. SULIRANIN O TUNGGALIAN
Tumutukoy ito sa paglalabanan ng pangunahing tauhan at sumasalungat sa kanya. Ang
tunggalian ay maaaring Tao laban sa kalikasan, Tao laban sa sarili, Tao laban sa Tao/lipunan.
5.KASUKDULAN
Ito ang pinakamataas na uri ng kapanabikan. Dito nahihiwatigan ng bumabasa ang mangyayari
sa pangunahing tauhan, kung siya'y mabibigo o magtatagumpay sa paglutas ng suliranin.
6. KAKALASAN
Ito ang kinalabasan ng paglalaban. Sumusunod ito agad sa kasukdulan.
7. WAKAS
Tinatawag na trahedya ang wakas kapag ang tunggalian ay humantong sa pagkabigo ng layunin
o pagkamatay ng pangunahing tauhan. Tinatawag na melodrama kapag may malungkot na
sangkap subalit nagtatapos naman nang kasiya-siya para sa mabubuting tauhan.

Mga Pahayag
MGA IDYOMATIKONG PAHAYAG

1.Mapaglubid ng buhangin
- Sinungaling(Si Juan ay napaka mapaglubid buhangin,nahuli na tumatanggi pa.)
2.Butot balat
-Payat na payat(Kagagaling lang ni Ana sa sakit kaya siya ay butot balat.)
3.Butas ang bulsa
-Walang pera(Si Ana ay sobrang magastos tuloy ngayon siya ay butas ang bulsa.)
4.Dibdiban
- Totohanan(Gusto niyang makatapos kaya dibdiban ang kanyang pag-aaral.)
5.Kisapmata
– Iglap(napakabilis niyang tumakbo sa isang iglap bigla siyang naglaho.)
6.May sinasabi
– Mayaman(Bali wala sakanya ang pera dahil siya ay may sinabi.)
7.Isang kahig, isang tuka
- Husto lamang ang kinikita sa pagkain(Ang mga mahihirap ay isang kahig isang tuka.)
8.Matandang tinali
-Matandang binata(Si mang Jose ay masyadong mapili sa babae kaya ngayon siya ay matandang
tinali.)
9.Bulanggugo
- Galante sa gastahan(Padating sa gimikan si Jose ay bulanggugo.)
10.Bukambibig
- Laging nasasabi(Si Joseph nalang ang lagging bukang bibig ni Ana.)

Pangatnig

Sa balarila, ang pangatnig ay bahagi ng pananalita na nag-uugnay ng dalawang salita,

[[parirala], sugnay o pangungusap.
Sa balarilang Filipino, ang pangatnig ay maaring magbukod (katulad ng "o," "ni" at "maging"),
manalungat (katulad ng "ngunit," "habang" at "bagamat"), maglinaw (katulad ng "kaya," "kung"
at "gayon"), manubali (katulad ng "kapag" at "sana"), magbigay halintulad (katulad ng "kung
saan" at "gayon din"), magbigay sanhi (katulad ng "sapagkat" at "dahil") at magbigay ng
pagtatapos (katulad ng "sa wakas" at "upang").

Pang-Angkop
Ang pang-angkop o ligatura (Ingles: ligature) ay ang mga kataga, na bahagi ng pananalita, na
nag-uugnay sa panuring (modifier, katulad ng pang-uri at ng pang-abay) at salitang
tinuturingan.
Sa ibang salita, ginagamit ang mga ito sa pag-uugnay ng mga salitang naglalarawan at
inilalarawan. Halimbawa nito sa pangungusap ay; "Nasira ang tulay na kawayan.", "May
maraming dahong luntian dito.", "Maraming mga bulaklak sa bakuran niya"

Pang - Abay

Ang pang-abay o adberbyo ay mga salitang naglalarawan sa:

pandiwa
Pang-uri

Mga Uri ng Pang-abay

Mayroong siyam na mga uri ng pang-abay: pamanahon, panlunan, pamaraan, pang-agam,

panang-ayon, pananggi, panggaano (tinatawag ding pampanukat), pamitagan, at panulad.

Pamanahon

Ang pang-abay na pamanahon ay nagsasaad kung kailan naganap o magaganap ang kilos na
taglay ng pandiwa. Mayroon itong tatlong uri: may pananda, walang pananda, at nagsasaad ng
dalas. Halimbawa ng may pananda ang nang, sa, noon, kung, kapag, tuwing, buhat, mula,
umpisa, at hanggang. Halimbawa n*g pangungusap na may pang-abay na pamanahon na
mayroong pananda ang "Kailangan mo bang pumasok nang araw-araw?". Ang walang pananda
ay mayroong mga salitang katulad ng kahapon, kanina, kanina, ngayon, mamaya, bukas,
sandali, at iba pa. Halimbawa ng pangungusap na may pang-abay na pamanahon na walang
pananda ang "Manonood kami bukas ng pambansang pagtatanghal ng dulang Pilipino." Ang
pang-abay na pamanahon na nagsasaad ng dalas ay mayroong mga salitang katulad ng araw-
araw, tuwing umaga, taun-taon, at iba pa. Isang halimbawa ng paggamit na ganito ang "Tuwing
buwan ng Mayo ay nagdaraos kami sa aming pook ng santakrusan."

Panlunan

Ang pang-abay na panlunan ay isang uri ng pang-abay na nagsasaad ng lugar kung saan
naganap ang pangyayari. Samakatuwid, ito ay nagsasabi kung saan ginawa, ginagawa, at
gagawin ang kilos sa pangungusap; sa ibang pananalita ay tumutukoy ito sa pook na
pinangyarihan, o pangyayarihan ng kilos sa pandiwa. Halimbawa nito ang "Nagpunta sa
lalawigan ang mag-anak upang dalawin ang kanilang mga kamag-anak." Karaniwan ding
ginagamit sa pangungusap na mayroong pang-abay na panlunan ang mga pariralang sa, kina o
kay. Ginagamit ang sa kapag ang kasunod ay isang pangngalang pambalana o isang panghalip.
Samantala, ginagamit naman ang kay at kina kapag ang kasunod ay pangngalang pantangi na
pangalan ng isang tao. Halimbawa nito Halimbawa na ang mga pangungusap na "Maraming
masasarap na ulam ang itinitinda sa kantina." at ang "Nagpaluto ako kina Aling Inggay ng
masarap na mamon para sa kaarawan.

Pamaraan

Ang pang-abay na pamaraan ay ang pang-abay na naglalarawan kung paano naganap,

nagaganap, o magaganap ang kilos na ipinahahayag ng pandiwa. Ginagamit sa ganitong uri ng
pang-abay ang mga panandang nang, na, at -ng. Halimbawa nito ay magaling, mabilis, maaga,
masipag, mabait, atbp. Halimbawa sa paggamit nito ang pangungusap "Sinakal niya ako nang
mahigpit", "Mahusay bumigkas ng tula ang batang si Boy".

Pang-agam
Ang pang-abay na pang-agam ay ang pang-abay na nagbabadya ng hindi o kawalan ng katiyakan
sa pagganap sa kilos ng pandiwa. Ginagamit sa pangungusap ang mga pariralang marahil,
siguro, tila, baka, wari, parang, at iba pa. Halimbawa ng paggamit nito ang pangungusap na
"Marami na marahil ang nakabalita tungkol sa pasya ng Sandiganbayan."

Panang-ayon

Ang pang-abay na panang-ayon ay nagsasaad ng pagsang-ayon. Ginagamit dito ang mga salitang
oo, opo, tunay, sadya, talaga,syempre at iba pang halimbawa. Halimbawa ay "Talagang mabilis
ang pag-unlad ng bayan."

Pananggi

Ang pang-abay na pananggi ay ang pang-abay na nagsasaad ng pagtanggi o pagtutol. Nilalagyan

ito ng mga pariralang katulad ng hindi, di at ayaw. Halimbawang pangungusap para rito ang
"Hindi pa lubusang nagamot ang kanser.". "Hindi ako papayag sa iyong desisyon".

Panggaano o pampanukat

Ang pang-abay na panggaano o pang-abay na pampanukat ay nagsasaad ng timbang, bigat, o

sukat. Sumasagot ang pang-abay na panggaano sa tanong na gaano o magkano ang halaga.
Halimbawang pangungusap para rito ang "Tumaba ako nang limang libra."

Pamitagan

Ang pang-abay na pamitagan ay ang pang-abay na nagsasaad ng paggalang. Halimbawang

pangungusap para sa pang-abay na ito ang "Kailan po ba kayo uuwi sa lalawigan ninyo?"

Panulad

Ang pang-abay na panulad ay ginagamit sa pagtutulad ng dalawang mga bagay. Halimbawa ng

paggamit nito ang pangungusap na "Higit na magaling sumayaw si Armando kaysa kay Cristito."