Spring
Spring
– is an elastic body, whose function is to distort when loaded and to recover its original shape when the load is
removed.
Maximum Shear stress induced in the wire ( considering the torsional and direct shear stresses )
Illustration:
Ss max = St + SS
T F
= +
ZP A
T F
= +
J/c π dW2/4
F ( Dm/2 ) F
= +
p dW4/32 p dW2/4
dW/2
F ( Dm/2 ) F
= +
p dW3/16 p dW2/4
8 F Dm dW
= 1+
p dW3 2 Dm
8 F Dm 1
= 1+
p dW3 2 ( Dm/dW )
8 F Dm 0.5 8 KS F Dm 8 KS F C
Ss max = 1+ = =
p dW3 C p dW3 p dW2
[1]
As the wire is coiled, the rotation of the wire on the inner side of the coil occurs over a shorter distance than
rotation at the outer side of the coil. This means the shear stress in the wire at the inner side of the coil must
be greater than that at the outside of the coil. Two factors have been proposed to include the effects due to the
curvature of the coil, torsional and transverse shear stresses.
Note:
However, these stress concentration factors are commonly used in different countries, such as Wahl's
factor in Japan or US and Bergsträsser's factor in Europe. The results from using these two methods
usually differ by less than 1%.
The Wahl’s factor ( KW ) or Bergstrasser’s factor ( KB ) may be considered as product of two sub-factors, KS
and KC, such that
KW = KC KS KB = KC KS
stress concentration factor to care for the torsional and transverse shear effect
stress concentration factor caused by the curvature of the coil
Permissible Shear stress induced in the wire ( considering the torsional stress only )
* for round wire
8 F Dm 8FC
St = =
π dW3 π dW2
Maximum Shear stress induced in the wire ( considering the stresses due to torsional / direct shear
/ curvature of the coil )
* for round wire
8 KW F Dm 8 KW F C
Ss max = =
p dw3 p dw2
where:
T = torsional load
F = axial load ( force ) applied to a spring that causes a deflection
DO = outside ( maximum ) diameter of coil spring
Di = inside ( minimum ) diameter of coil spring
Dm = mean diameter of the coil spring = 2 Rm = DO – dw = Di + dw
dW = wire diameter = d
* spring index ( C ) – is the ratio of the mean diameter to the wire diameter in a coil spring.
Dm DO – dW Di + dW
C= = =
dW dW dW
Note:
The preferred index range is 4 to 12. Helical compression springs with high indexes ( more than
12 ) may require special packaging and the coils may slip over one another ( or buckle ) if loaded
to solid. Springs with indexes lower than 4 are difficult to form or manufacture.
[2]
To simplify computation, the value of K ( or KW ) may be taken from the curve shown below:
[3]
Coil or Pitch Angle ( α ) – the angle between the coils and the base of the spring.
Illustration:
P
α = tan - 1 usual range: 40 120
π Dm
L = p Dm nC
dCS
θ=
Rm
dCS 16 F C2 nC
=
Rm dW2 G
2 dCS 16 F C2 nC
=
Dm dW2 G
8 F C2 Dm nC
dCS =
dW ( dW ) G
8 F C3 nC 8 F Dm3 nC
dCS = =
dW G dW4 G
Stiffness / Spring constant / Spring rate / Spring modulus / Spring scale / Spring gradient
Stiffness – is the extent to which a coil spring resists deformation in response to an applied force.
– is the ratio of load to deflection.
F G dW
k= =
d 8 C3 nC
where:
d = dCS ( when neglecting bending moment caused by direct shear stress,
hence; deflection could be taken almost entirely to torsion in the wire )
d = lengthening ( or shortening ) of coil spring due to load
G = shear modulus of elasticity or modulus of rigidity or transverse modulus
for steel: 11.5 x 10 6 psi ( 11,500 ksi ) or sometimes 12 x10 6 psi
nC = number of active ( or effective ) coils that are used in supporting the load
[4]
Compression spring
Illustration:
F
Fs = Shut load
Clash Allowance
Fo
Fi
Free length ( Lf ) – is the length of the spring in the free or unloaded condition.
Compressed length ( LC ) – is the working ( or compressed ) length when maximum working load is applied.
Solid length ( LS ) – when the compression spring is compressed until the coils come in contact with each other, then
the spring is said to be solid. The solid length of a spring is the product of total number of coils
and the diameter of the wire.
Spring rate
k = ( Fo – Fi )/( Li – Lc )
where:
Fo = operating or maximum working force
Lc = operating or compressed or working lengt
Fi = installed force
Li = installed length
Buckling
If Lf/Dm > 5.2 ( Machine Design by Mott ) Buckling may occur unless the compression spring is properly guided. The
critical axial load that will cause buckling can be approximated by
Fcr = k Lf KL
where:
k = spring rate
Lf = free length of the spring
KL = a factor depending on the ratio Lf/Dm ( slenderness factor )
[5]
Spring Systems
A. Series System
Illustration:
F
ke =
δ
where:
d = d1 + d2 + d3
F1 F2 F3 F F F
d = + + = + +
k1 k2 k3 k1 k2 k3
1 1 1
d =F + +
k1 k2 k3
since:
F = F1 = F2 = F3
F1 F2 F3
k1 = ; k2 = ; k3 =
d1 d2 d3
1 F
ke = =
1 1 1 δ
+ +
k1 k2 k3
[6]
B. Parallel System
Illustration:
F
ke =
δ
where:
F = F1 + F2 + F3 = k1 d1 + k2 d2 + k3 d3 = δ ( k1 + k2 + k3 )
since:
d = d1 = d 2 = d 3
F1 F2 F3
k1 = ; k2 = ; k3 =
d1 d2 d3
Equivalent spring constant for this system
F
ke = ( k1 + k2 + k3 ) =
d
[7]
6789 ÿ 8ÿ97ÿÿ8ÿÿ 9ÿ 8 ÿ68ÿÿ
ÿ
ÿÿ!"#$ÿ%%&ÿ'((%$ÿ"'ÿÿ#)&*+,(-ÿ*.(+ÿ&*')/(&ÿ+#ÿ#(%(,*&ÿÿ&0')+1-ÿ)*ÿ2)%%ÿ!(ÿ'(&)&*(#ÿ!$ÿ*.(ÿ"',(ÿ"ÿ*.(ÿ&0')+1ÿ*)3(&ÿ
"+(4.%ÿ*.(ÿ&0')+1ÿ#(%(,*)"+5ÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ789:;<ÿ>?@ABCDÿABÿBECÿF?BB?Gÿ?HÿA;ÿC>CIAB?9ÿ?9ÿDJGFKA:BC9ÿB?ÿAFL?9FÿLE?@Mÿ:;ÿ@ALCÿ?Hÿ@AF>CÿHA:>J9CNÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿOPPQRSTUSVWXYÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿZÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ[ÿ\ÿ]ÿ^ÿZÿÿ_ÿ̀ÿaÿÿÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿbÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿc]dTdYÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ[ÿ̀ÿcdVe]Sÿ\ÿWTÿPWUfÿ_ÿWgÿS]dÿhWfiÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ]ÿ̀ÿfVRSUXjdÿhdScddXÿS]dÿhWfiÿUXfÿRkTVXeÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿZÿ̀ÿfdgPdjSVWXÿWgÿS]dÿRkTVXeÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿaÿ̀ÿTdRVRSVXeÿgWTjdÿWgÿS]dÿRkTVXeÿ
ÿ
lÿn]WjoÿaUjSWTÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿaÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿbÿ\ÿ]ÿ^ÿZÿÿ_ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿbÿoÿ]ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ̀ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ̀ÿÿÿÿÿpÿ^ÿqÿÿpÿ^ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ[ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿZÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ[ÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ789:;<ÿJ;DC9ÿ:G8A@Bÿ>?ADÿH9?GÿAÿr:;CB:@ÿs;C9<tÿ7?J9@Cÿÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿOPPQRSTUSVWXYÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿpÿÿÿÿÿ[ÿÿÿÿÿvÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿZÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿuÿ̀ÿaÿÿÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿbÿÿÿÿÿewÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿbÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿc]dTdYÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ[ÿ̀ÿcdVe]Sÿ\ÿWTÿPWUfÿ_ÿWgÿS]dÿhWfiÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿuÿ̀ÿudPWjVSiÿWgÿS]dÿhWfiÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿZÿ̀ÿfdgPdjSVWXÿWgÿS]dÿRkTVXeÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿaÿ̀ÿTdRVRSVXeÿgWTjdÿWgÿS]dÿRkTVXeÿ
ÿ
lÿn]WjoÿaUjSWTÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿaÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿuvÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ̀ÿÿÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ[ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿewÿZÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿx?BCyÿOgÿzWTdÿS]UXÿWXdÿ\ÿpÿ_ÿ]dPVjUPÿRkTVXeÿSWÿUhRWThdfÿS]dÿcdVe]Sÿ\ÿWTÿPWUfÿ_ÿS]dX{ÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ[dVe]Sÿ\ÿWTÿ|WUfÿ_ÿWgÿS]dÿhWfiÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ[ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ|WUfÿkdTÿ]dPVjUPÿRkTVXeÿ̀ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ̀ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ}WSUPÿ~QzhdTÿWgÿ]dPVjUPÿRkTVXeRÿÿÿÿÿÿÿÿ~ÿÿÿ
[8]
ÿ
ÿ
6789ÿ ÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿ!ÿ"ÿ#$"ÿ%ÿÿÿ"&ÿ'("ÿ$)"ÿÿ"ÿÿ)"ÿ("*ÿÿÿ(ÿ("ÿ
"$ÿÿ("ÿÿ#+ÿ,"ÿ%$"$ÿÿÿ$""ÿ(ÿÿÿ$""*ÿÿ*ÿÿÿ%*%ÿ#"#,"ÿÿ$$ÿÿ
""+ÿ,,ÿ$")*"&ÿÿ
ÿ
-./012ÿ1245ÿ6ÿ72894/0:147ÿ;1492ÿ<ÿ=;7./0ÿ=:;;>792?ÿ49ÿ>/2ÿ2/?ÿ4/?ÿ1>4?2?ÿ49ÿ9@2ÿ>9@27ÿÿ
ÿ
ABBCDEFGEHIJKÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
("ÿ"ÿÿ("ÿ"ÿÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿLÿMÿNÿ
ÿ OÿPÿÿÿÿÿÿÿÿRÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿ,ÿÿÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ(""Sÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿ ÿ ÿÿÿÿÿMÿPÿ"$ÿ$ÿÿ*"ÿ!ÿÿ("ÿÿ(ÿ*%"ÿÿ$""*ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿNÿPÿ"(ÿÿ("ÿ"ÿÿ"ÿ!ÿÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ,ÿPÿ$(ÿÿ("ÿ"ÿÿ"ÿ!ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿPÿ(*"ÿÿ("ÿ"ÿÿ"ÿ!ÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
("ÿ$""*ÿÿ("ÿ"ÿÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿTÿMÿNUÿÿÿÿÿÿÿÿVÿOÿNRÿ ÿ
ÿ WÿPÿÿÿÿÿÿÿÿUÿÿÿÿÿÿÿÿÿPÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿ,ÿXÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿYÿÿXÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ(""Sÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿXÿPÿ#$%%ÿÿ"*+ÿÿÿ""SÿYZÿ[\Zÿ]ÿÿÿYZÿÿ!ÿ
ÿ
^:19.;12ÿ124_2=ÿ6ÿ72894/0:147ÿ;1492=ÿ<ÿ=;7./0ÿ=:;;>792?ÿ49ÿ>/2ÿ2/?ÿ4/?ÿ1>4?2?ÿ49ÿ9@2ÿ>9@27ÿÿ
ÿ
ABBCDEFGEHIJKÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
("ÿ"ÿÿ("ÿ"ÿÿÿ
ÿ
ÿÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿLÿMÿNÿ
ÿ OÿPÿÿ Rÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ,ÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ(""Sÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿMÿPÿ"$ÿ$ÿÿ*"ÿ!ÿÿ("ÿÿ(ÿ*%"ÿÿ$""*ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿNÿPÿ"(ÿÿ("ÿ"ÿÿ"ÿ!ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿPÿ(*"ÿÿ("ÿ"ÿÿ"ÿ!ÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ,ÿPÿ$(ÿÿ("ÿ"ÿÿ"ÿ!ÿÿÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿPÿ%#,"ÿÿ")"ÿÿ"*%ÿÿ"ÿ!ÿ
ÿ
ÿ [9]
678ÿ886ÿÿ678ÿ8ÿÿÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ6!ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ"ÿ6ÿ!ÿÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ#788$ÿÿÿ
ÿ ÿ ÿÿÿÿÿÿ!ÿÿ%&&ÿÿ866'ÿ(ÿÿ688$ÿ")ÿ*+)ÿ,ÿÿÿ")ÿ-ÿ.ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿ
/68$ÿÿ
+0ÿÿ278ÿ68ÿÿ678ÿ8ÿÿÿ%*%&%ÿ6ÿ678ÿ&60ÿÿ
ÿ
0ÿÿ278ÿ886ÿ83&6ÿ 68ÿ6764ÿÿ678ÿ%8ÿ8864ÿ678ÿ68ÿÿ678ÿ8ÿ8ÿÿ(ÿ&%5
86ÿ868ÿ.ÿÿ7)ÿ8ÿ868ÿ67ÿÿ678ÿ%&68ÿ868ÿ(ÿ&68ÿ868ÿ.4ÿ&%ÿ676ÿÿ87ÿÿ
88%86ÿ886ÿ ÿ6ÿ6ÿ#ÿ86ÿ&680ÿ
ÿ
9:;<=ÿ;?@A?BÿCÿ<D=@EF:;@DÿG;@<?BÿHÿBGD=EFÿB:GGID<?Jÿ@<ÿIE?ÿ?EJÿ@EJÿ;I@J?Jÿ@<ÿ<K?ÿI<K?Dÿÿ
ÿ
LMMNOPQRPSTUVÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
678ÿ68ÿÿ678ÿ8ÿÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿWÿÿÿ
ÿ ÿÿ ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ6
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ#788$ÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ8ÿÿ(ÿ8ÿ.ÿÿ678ÿÿ676ÿ&8ÿÿ886ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ867ÿÿ678ÿ8ÿ(ÿ68ÿ.ÿÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ&% 8ÿÿ868ÿ(ÿ6&ÿ6ÿ68ÿ.ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ#67ÿÿ678ÿ8ÿ(ÿ68ÿ.ÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ6ÿÿ67-8ÿÿ678ÿ8ÿ(ÿ68ÿ.ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿ
678ÿ886ÿÿ678ÿ8ÿÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿWÿÿÿ
ÿ ÿÿÿ ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ6!ÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ#788$ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ ÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ!ÿÿ%&&ÿÿ866'ÿ(ÿÿ688$ÿ")ÿ*+)ÿ,ÿÿÿ")ÿ-ÿ.ÿÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
[10]
67897 9 9ÿ7ÿ 9ÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿ!ÿ"#$%ÿÿ!$ÿ&ÿ'"("ÿ!ÿ$!)$ÿ*+ÿ,-$ÿ$!)$ÿ!%$ÿ!.ÿ/)$"ÿ!"ÿ"!ÿ0%)!%$ÿ%ÿ0!#$%$1ÿ
ÿ-!ÿ-$.ÿ(ÿ$"1ÿÿ%!/-$"ÿ"1$%ÿ-$ÿ!1+ÿ,-$ÿ$!)$ÿ!%$ÿ-$1ÿ/$-$%ÿ.ÿ#$!"ÿÿ!ÿ!"1ÿ-%"'ÿ!%"1ÿ
-$#ÿ!ÿ-$ÿ0$"$%ÿ%ÿ.ÿ!ÿÿ!"/ÿ-%/-ÿ-$ÿ0$"$%+ÿ2"0$ÿ-$ÿ!"1ÿ$3$%ÿ$""/ÿ!"1ÿ%$"/-$""/ÿ$ $04ÿ
-$%$%$ÿ-$ÿ$ $0)$ÿ$"/-ÿÿ-$ÿ%"/ÿ%ÿ$"1"/ÿ(ÿ$ÿ)$%!ÿ$"/-ÿÿ-$ÿ%"/ÿ56789ÿ(1-ÿÿ!"1ÿ1)1$1ÿ
.ÿ;+ÿÿ
ÿ
"ÿ0!$ÿÿ!ÿ0$"$%ÿ4ÿ(<-%1ÿ1!"0$ÿ$($$"ÿ0$"$%ÿÿ=ÿ<ÿÿ-1ÿ$ÿ%!0$1ÿ%#ÿ-$ÿ)$%!ÿ$"/-ÿÿ
-$ÿ%"/ÿ1)1$1ÿ.ÿ;ÿ"ÿ%1$%ÿÿ"1ÿ$ $0)$ÿ$"/-+ÿ,-$ÿ%"/ÿÿ0!#$1ÿÿ-$ÿ!3$ÿ-"/ÿ.ÿ#$!"ÿÿ=<+ÿ
,-$ÿ"/$ÿ$!ÿ'"("ÿ!ÿ5>67ÿ?@>Aÿ%ÿ5>9B@Cÿ?@>Aÿ-!ÿÿ$"1ÿ%#$1ÿ"ÿ-$ÿ-!$ÿÿ!"ÿ$.$ÿ-%/-ÿ(-0-ÿ-$ÿÿ
!%$ÿ!$1ÿÿ$0%$ÿ-$ÿ%"/ÿÿÿ%+ÿD!.ÿ-$ÿ$.$4ÿ-%/-ÿ(-0-ÿ-$ÿ%"/ÿÿ!!0-$1ÿÿ-$ÿ-!"/$%ÿ%ÿ
-!0'$4ÿ!%$ÿ%)1$1ÿ(-ÿ-"/ÿÿ#$ÿ!"%0"ÿ#!$%!ÿ0-ÿ!ÿ%"E$ÿ%ÿ%$%+ÿ,-$ÿ-$%ÿ$!)$ÿÿ-$ÿ
%"/ÿ!%$ÿ'"("ÿ!ÿFC>G8>B@Gÿ?@>H@9+ÿÿ
ÿ
"ÿ%1$%ÿÿ%$)$"ÿ1//"/ÿ"ÿ-$ÿ!1I!0$"ÿ$!)$4ÿ-$ÿ$"1ÿÿ-$ÿ/%!1!$1ÿ$!)$ÿ!%$ÿ%##$1ÿ"ÿ)!%ÿ%#+ÿ
2"0$ÿ-$ÿ#!$%ÿ$!ÿ-!ÿÿ(-!"1ÿ)$%0!ÿ$"1"/ÿ!1ÿ!ÿ($ÿ!ÿ!1ÿ1$ÿÿ1$(!.ÿÿ-$ÿ)$-0$ÿ!"1ÿ
("/4ÿ-$%$%$ÿ1$ÿÿ-$ÿ%$$"0$ÿÿ%$$ÿ0!$1ÿ.ÿ-$$ÿ!14ÿÿÿ!ÿÿ%)1$ÿ(ÿÿ$"/-ÿ$!)$ÿ
!"1ÿ-$ÿ%$ÿ/%!1!$1ÿ$!)$ÿ!ÿ-("ÿ"ÿ/%$ÿ$(+ÿJ$"1ÿ0ÿ!%$ÿ0!$1ÿ!ÿ"$%#$1!$ÿ"ÿ"ÿ-$ÿ
$"/-ÿÿ-$ÿ%"/4ÿÿ-!ÿ-$ÿ/%!1!$1ÿ$!)$ÿ!ÿ-!%$ÿ-$ÿ%$$ÿ"10$1ÿ"ÿ-$ÿÿ$"/-ÿ$!)$ÿ(-$"ÿ-$ÿ
%"/ÿ%$"1+ÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿK??89BC>B6L7Mÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
ÿ
[11]
ÿ
567ÿ97 ÿ777ÿ67ÿ ÿ97ÿÿ67ÿÿÿ97ÿÿ 7ÿ ÿ67ÿ7ÿÿ67ÿ9ÿ67ÿ ÿ77ÿ67ÿ
67ÿ7ÿ6ÿÿ67ÿ
ÿ
67ÿ ÿ97ÿÿ67ÿ7ÿ9ÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿ!ÿ"ÿ
ÿ #ÿ$ÿ %ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ6797'ÿÿ
ÿ ÿ ÿÿÿÿÿÿ!(ÿ$ÿ)ÿ!ÿ$ÿ ÿ 7ÿÿÿ97ÿÿ9ÿ79 ÿÿÿ67ÿ7ÿ9ÿ6 ÿ7ÿÿ77ÿÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ"*ÿ$ÿ76ÿÿÿ9ÿ79 ÿ76ÿÿ67ÿ7ÿ9ÿ$ÿ)ÿ"ÿÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ"ÿ$ÿ777ÿ76ÿÿ67ÿ9ÿ
ÿ
"ÿ$ÿÿ"*ÿ+ÿ,ÿ-)ÿ.ÿ,-ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ67ÿ/ÿ0ÿ ÿ97ÿ797ÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ7ÿÿ17ÿÿ2 67ÿ2779ÿ3ÿ4 7ÿÿ16 7ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ"ÿ$ÿÿ"*ÿ+ÿ,ÿ-)ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ67ÿÿÿ797ÿÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ7'ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ,ÿ$ÿ6ÿÿÿ9ÿ67ÿ777ÿ76ÿÿ67ÿ7ÿ9ÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ$ÿ67ÿÿ67ÿ7ÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ$ÿ6ÿÿ67ÿ7ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ$ÿ ÿ79ÿÿ77ÿ$ÿ5ÿ.ÿ6ÿ
ÿÿÿÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ5ÿ$ÿ79ÿÿ 076ÿ77ÿ
ÿÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ6ÿ$ÿ79ÿÿ9 7ÿ77ÿ
77'ÿÿ
!9ÿ67ÿ7ÿ778ÿ67ÿ97ÿÿ67ÿ7ÿ7ÿÿÿ907ÿ77ÿÿÿ9:ÿ;ÿ97 79ÿ6ÿÿ67ÿ
7ÿ77ÿÿ9 7ÿ77ÿ8ÿ ÿ6 ÿÿ76ÿ9ÿ777ÿ77ÿ9ÿÿÿÿ7 ÿ
97ÿ
ÿ
67ÿ97ÿÿ67ÿ 076ÿ77ÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿ<ÿ#6ÿ
ÿÿ #ÿÿÿÿ5ÿ$ÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿ)ÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ!ÿ"ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ<ÿ5ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ=>ÿ!ÿ"ÿ
ÿ #5ÿ$ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ%ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ$ÿÿÿ %
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ5ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ)ÿ6ÿ.ÿ<ÿ5ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ)ÿ6ÿ.ÿ<ÿ5ÿÿ
ÿ
67ÿ97ÿÿ67ÿ9 7ÿ77ÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ)ÿ#5ÿ
ÿÿ #ÿÿÿÿ6ÿ$ÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿ<ÿ
ÿ
67ÿ77ÿÿ67ÿ7ÿ9ÿÿ
ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ=)ÿ!ÿ"@ÿ
ÿ Aÿ$ÿ @ÿ
ÿ ÿÿÿÿÿÿÿÿÿ Bÿÿ)ÿ6ÿ.ÿ<ÿ5ÿÿ
ÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿ6797'ÿÿ
ÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿBÿ$ÿÿÿ7 3ÿÿ9ÿ77'ÿ<:ÿ=:ÿCÿÿ9ÿ<:ÿÿÿÿ
ÿ
ÿ
ÿ [12]