Albert Schweitzer

Albert Schweitzer
Gebore	14 Januarie 1875 Kaysersberg, Elsas-Lotaringe, Duitse Keiserryk (tans Haut-Rhin, Frankryk)
Oorlede	4 September 1965 Lambaréné, Gaboen
Burgerskap	Duitse Keiserryk (1875–1919)  Frankryk (1919–1965)
Vakgebied	Geneeskunde, musiek, filosofie, teologie
Doktorale promotor(s)	Karl Ferdinand Braun
Bekend vir	Musiek, filantropie, teologie
Beïnvloed deur	Hermann Samuel Reimarus
Toekennings	Goetheprys (1928) Nobelprys vir Vrede (1952)
Handtekening

Albert Schweitzer

Monument vir Albert Schweitzer

Albert Schweitzer was 'n Elsassiese veelweter. Hy was 'n mediese sendeling, skrywer, erkende musikant, teoloog, en een van die grootste filantropiese figure van die twintigste eeu. Hierdie seun van 'n Lutherse predikant het sy gawes gebruik om dienste te verleen aan die armstes onder die armes in die ekwatoriale reënwoude van Gaboen.

Schweitzer, in 1875 gebore in Elsas, 'n Duits-sprekende provinsie wat kort tevore by Frankryk afgeneem is om deel van 'n verenigde Duitsland uit te maak, was 'n briljante musiek-, teologie- en filosofiestudent. Schweitzer het sy lewe nougeset beplan en in 1896, toe hy net 21 jaar oud was, 'n eed geneem om hom vir nog nege jaar op die studie van musiek en die wetenskap toe te spits en daarna sy lewe te wy aan diens van die mensdom.

Ek is lewe wat wil lewe midde-in lewe wat wil lewe
– Albert Schweitzer

Hy het aan die universiteite van Straatsburg, Parys en Berlyn studeer en 'n erkende konsertorrelis en gesaghebbende oor die werke van Johann Sebastian Bach geword. Hy het sy eerste boek gepubliseer toe hy 25 was – die jaar nadat hy 'n doktoraat in filosofie van Straatsburg ontvang het.

In 1900 het hy 'n lisensiaatgraad in teologie ontvang en is hy as predikant georden. Getrou aan sy voorneme, het hy op die ouderdom van 30 met sy geneeskundige studies begin. Nadat hy gegradueer het en sy internskap voltooi het, is hy met Helene Bresslau getroud. Hulle het in 1913 per seilskip na Gaboen vertrek.

Twee weke met 'n rivierboot die breë en moerasagtige Ogooue-rivier stroomop, het daar 'n sendingstasie by Lambarene tot stand gekom.

Die nood was skreiend. Nie afgeskrik deur hopelose toestande of die verskriklike erns en omvang van die siektes en beserings wat hulle gesien het nie – enigiets van melaatsheid tot byte deur groot ape – het die Schweitzers 'n hospitaal met hul eie hulpbronne gebou en toegerus.

Die geld wat nodig was vir die verplegingswerk, het hy bekom deur 'n boek wat hy in 1903 oor J.S. Bach gepubliseer het, asook deur orreltoere, wat hom as 'n groot Bach-vertolker bekend gemaak het. Met die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog is hy eers in Lambarene en later in Provence in Frankryk geïnterneer.

In 1923 het sy boek, Kulturphilosophie, verskyn. Hierin het hy sy filosofie van eerbied vir die lewe uiteengesit: hy het eerbied vir alle lewende wesens as noodsaaklik vir die voortbestaan van die beskawing beskou. Na 'n reeks orreluitvoerings om geld in te samel, het hy in 1925 na Lambarene teruggekeer en sy vervalle hospitaal heropgebou. Na mate sy bekendheid toegeneem het, het hy al hoe meer skenkings uit verskillende dele van die wêreld ontvang.

Teen die vroeë sestigerjare was daar 36 Blanke dokters, verpleegsters en verskeie Swart helpers. Afgesien van die Nobelprys vir Vrede wat in 1952 aan hom toegeken is, het Schweitzer talle internasionale toekennings ontvang. Meer as 10 universiteite, onder meer die Universiteit van Kaapstad, het eredoktorsgrade aan hom toegeken. Van die ander werke wat Schweitzer geskryf het, is Die Mistik des Apostels Paulus (1930), wat in 1931 in Engels vertaal is, en Bach's Orgelwerke (1912-1914), wat hy saam met sy Paryse orrelonderwyser Widor aangepak het.

Hy het ook boeke oor sy werk in Afrika geskryf. Van sy boeke is in talle tale vertaal, terwyl sy toespraak oor die probleem van vrede in die hedendaagse wêreld, wat hy by die oorhandigingsplegtigheid van die Nobelprys gelewer het, wêreldwyd versprei is. Op 4 September 1965 is dr. Schweitzer by sy hospitaal in sy slaap oorlede. Sy werk in die hospitaal word steeds voortgesit.

In 1924 het hy teruggekeer en die hospitaal op 'n nuwe terrein gebou. Schweitzer het wyd gereis en lesings en orrelkonserte gehou. Gedurende die Tweede Wêreldoorlog (1939-1945) is hy toegelaat om sy werk ongestoord voort te sit en hy het sy filosofie, wat hy as "Eerbied vir Lewe" opgesom het, verfyn.

Hospitaal in die oerwoud

Die oerwoudhospitaal wat hy op Lambarene gestig het, het hom nooit weer losgelaat nie. Met net drie lang onderbrekings (1917-24, 1927-29 en 1932) het hy tot aan sy dood daar gebly - 'n invloedryke simbool van  daadwerklike naasteliefde en blanke hulpverlening in swart Afrika. Die perseel langs die Ogowerivier, waar die hospitaal opgerig is, is deur die Paryse Sendinggenootskap aan hom geskenk, maar die hospitaal het hy eiehandig, met net 'n paar inboorlinghelpers, gebou.

Die werklikheid van tropiese Afrika was nog veel erger as wat Schweitzer gemeen het, en hy het onder die primitiefste omstandighede met sy stryd teen melaatsheid, slaapsiekte en die talle ander tropiese siektes begin. Tot diep in die nag het hy geopereer, en reeds na 'n kort tyd het inboorlinge van heinde en verre begin kom om hulp by die wit dokter te soek. Albert Schweitzer het self in verskeie boeke sy werk in Afrika beskryf: Hospitaal in die Oerwoud, Briewe uit Lambarene en Tussen Water en Oerwoud.

Laasgenoemde boek is ook in Afrikaans vertaal. In 1917 is hy en sy vrou na Frankryk gebring en geïnterneer aangesien Schweitzer 'n Duitse burger was en dus as 'n vyandige onderdaan beskou is. As gevolg hiervan het die hospitaal in Lambarene tot niet gegaan, en na die oorlog moes Schweitzer deur middel van lesing- en konserttoere oor die hele Europa hospitaal insamel.middele vir die heropbou van die  “Dit staan ons glad nie vry om te besluit of ons aan die mense om ons heen goed wil doen of nie," het hy in een van hierdie lesings gesê.

“Ons moet dit doen. Die goeie wat ons aan hulle doen, is geen weldaad nie, maar boetedoening. Vir elkeen wat leed veroorsaak, moet daar iemand in die wêreld uitgaan wat hulp verleen."

In 1925 het Albert Schweitzer na Afrika teruggekeer en die vervalle hospitaal in Lambarene weer van die grond af opgebou. Mettertyd het hy ook 'n melaatsekolonie by Lambarene gestig. In 1932 gaan hy weer na Europa om in Frankfort die feesrede by geleentheid van die groot Duitse digter Goethe se honderdste sterfdag te hou. Gedurende die Tweede Wêreldoorlog het niemand die oerwouddokter van Lambarene gehinder nie, hoewel lewensmiddele en medisyne soms skaars was en gevegte tussen troepe van die Duitsgesinde Franse regering en die wat die versetbeweging gesteun het, naby die hospitaal plaasgevind het.

Na die Tweede Wêreldoorlog het Albert Schweitzer op sy reise deur Europa en Amerika baie eerbewyse ontvang, o.m. die Nobelprys vir Vrede in 1952. In 1955 het ook die Universiteit van Kaapstad 'n eredoktorsgraad aan hom toegeken. Toe Schweitzer in 1965 oorlede is, was die volkere van die swart wêrelddeel, aan wie hy sy lewe gewy het, in beroering. Albert Schweitzer is in Lambarene begrawe, die plek waar hy sy lewenstaak met soveel toewyding verrig het.

Bronnelys

• KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 2, bl., 312
• Uys, P.H. de V.: Albert Schweitzer. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 9, nr. 3, Maart 1960
• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409664, volume 25, bl. 24

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Albert Schweitzer.