Alkohol
Alkohol is 'n koolwaterstofderivaat ('n organiese koolwaterstofverbinding wat ook ander elemente as koolstof (C) en waterstof (H) bevat) met die kenmerkende -OH-groep (hidroksielgroep) wat aan 'n koolstofatoom verbind is, en wat die algemene formule CnH2n+1OH of CnH2n+2O het. Die IUPAC-name van verbindings in hierdie homoloë reeks word van die ooreenstemmende alkane afgelei; die -aan-agtervoegsel word bloot met -anol vervang. Alkohole met twee of drie OH-groepe word onderskeidelik diole en triole genoem.
Alkohole kan word onderverdeel in drie kategorieë:
- Primêre alkohole: 'n Alkohol waarvan die C-atoom wat aan die OH-groep verbind is, met slegs een ander C-atoom verbind is.
- Sekondêre alkohole: 'n Alkohol waarvan die C-atoom wat aan die OH-groep verbind is, met twee ander C-atome verbind is.
- Tersiêre alkohole: 'n Alkohol waarvan die C-atoom wat aan die OH-groep verbind is, met drie ander C-atome verbind is.
Voorbeelde
[wysig | wysig bron]Die bekendste alkohol is etanol wat voorkom in wyn, bier ens en dikwels verstaan word onder die naam "alkohol". Andere bekende voorbeelde is metanol, propanol, isopropanol.
Fisiese eienskappe
[wysig | wysig bron]Oplosbaarheid
[wysig | wysig bron]Alkhole bevat 'n polêre OH-groep en 'n nie-polêre alkielgroep. Alkoholkettings tot by butanol (C4H8OH) is in water oplosbaar — langerkettingalkohole is nie in water oplosbaar nie, aangesien die nie-polêre alkielgedeelte van die verbinding dominant is en nie-polêre stowwe nie in water kan oplos nie. Alkohole met vertakte alkielgroepe is meer oplosbaar in water as minder vertakte kettings. 'n Tersiêre alkohol is byvoorbeeld meer oplosbaar in water as 'n primêre alkohol.
Wanneer alkohole in water oplos, ioniseer hulle nie. Die oplossing bly neutraal.
Kookpunte
[wysig | wysig bron]Aangesien alkohole beide waterstofbinding en Vanderwaalskragte het, is hul kookpunte hoër as die ooreenstemmende alkane, wat slegs Vanderwaalskragte het. Aangesien alkohole met vertakte kettings se Vanderwaalskragte swakker word, is hul kookpunte laer.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir alkohol.
