Huis van Plantagenêt

Huis van Plantagenêt
Wapen van die Huis van Plantagenêt.
Titels	Koning van Engeland Koning van Frankryk Lord van Ierland Prins van Wallis Graaf van Anjou
Primêre huis	Huis van Anjou
Voorganger	Huis van Normandië
Opvolger	Huis van Tudor
Stigter	Hendrik II
Laaste heerser	Richard III

Die Huis van Plantagenêt het van 1154 tot 1485 oor Engeland regeer. Dit was oorspronklik die Huis van Anjou, ook die Angevyne genoem, en dié het later verdeel in die Huis van Lancaster en die Huis van York.

Die dinastie het ook Wallis en Ierland verower en oor groot dele van Frankryk regeer: Normandië, Akwitanië, Maine, Anjou, Touraine, Gascogne en Saintonge. Koning Jan Sonder Land het egter al sy Franse grondgebied in die Honderdjarige Oorlog verloor; in 1453 was net Calais nog in Engelse hande.

Die naam Plantagenêt is nie deur die dinastie se eerste konings gebruik nie. Richard van York, die pa van Eduard IV en Richard III, was die eerste monarg wat dit gebruik het, vanaf c. 1448. Dit is afgelei van Planta genesta, die Latynse naam vir die brem-plant. Dit was die bynaam van die huis se stamvader, Godfried V van Anjou, wat glo die gewoonte gehad het om ’n bremtakkie op sy hoed te dra.

Geskiedenis

Godfried V, die Graaf van Anjou, het met Matilda, dogter en erfgenaam van die Engelse koning Hendrik I getrou. Ná Hendrik se dood in 1135 is Stefanus van Blois egter tot koning van Engeland gekroon. Dit het tot ’n burgeroorlog gelei. Matilda het Engeland in 1139 binnegeval en Stefanus in 1141 verslaan. Hy is gedwing om Hendrik, die seun van Matilda en Godfried, as sy erfgenaam te erken. So het Hendrik na Stefanus se dood in 1154 die troon bestyg as Hendrik II, die eerste Plantagenêt-koning van Engeland.

Aan die einde van die 14de eeu het die huis verdeel in twee takke, die Huis van York en die Huis van Lancaster, wat slaags geraak het oor die troon tydens die Rose-oorlog.

In 1461 is die Rose-oorlog beëindig en het die Huis van Tudor aan die bewind gekom toe Hendrik VII Richard III verslaan het. Hendrik VII het egter van moederskant afgestam van Jan van Gent, die vierde seun van Eduard III, en het dus die Plantagenêt-lyn indirek voortgesit.

Konings van die Huis van Plantagenêt

Angevyne

Monarg	Portret	Gebore	Huwelik	Oorlede
Hendrik II (Henri Court-mantel) 19 Desember 1154–1189		5 Maart 1133 Le Mans seun van Geoffrey van Anjou en Matilda	Eleanor van Aquitanië Bordeaux-katedraal 18 Mei 1152 agt kinders	6 Julie 1189 Château Chinon op 56. Begrawe in Fontevraud-abdy
Hendrik die Jong Koning (Henri le Jeune Roy) (mederegent met sy pa) 14 Junie 1170–1183		28 Februarie 1155 seun van Hendrik II en Eleanor van Aquitanië	Marguerite van Frankryk Winchester-katedraal 27 Augustus 1172 een kind	11 Junie 1183 Martel, Limoges op 28. Begrawe in Rouen-katedraal (Notre-Dame)
Richard I (Richard die Leeuehart) 3 September 1189–1199		8 September 1157 Beaumont-paleis seun van Hendrik II en Eleanor of Aquitanië	Berengaria van Navarre Limassol 12 Mei 1191 geen kinders	6 April 1199 Chalus op 41. Begrawe in Rouen-katedraal. Liggaam in Fontevraud-abdy
Jan (Jan Sonder Land) 27 Mei 1199–1216		24 Desember 1167 Beaumont-paleis seun van Hendrik II en Eleanor van Aquitanië	(1) Isabel van Gloucester Marlborough-kasteel 29 Augustus 1189 geen kinders (2) Isabella van Angoulême Bordeaux-katedraal 24 Augustus 1200 vyf kinders	19 Oktober 1216 Newark-kasteel op 48. Begrawe in Worcester-katedraal
Hendrik III (Hendrik van Winchester) 28 Oktober 1216–1272		1 Oktober 1207 Winchester-kasteel seun van Jan en Isabella van Angoulême	Eleanor van Provence Kantelberg-katedraal 14 Januarie 1236 nege kinders	16 November 1272 Westminster-paleis op 65
Eduard I 20 November 1272–1307		17 Junie 1239 Westminster-paleis seun van Hendrik III en Eleanor van Provence	(1) Eleanor van Kastilië Abdy van Santa Maria la Real de Huelgas 18 Oktober 1254 17 kinders (2) Marguerite van Frankryk 10 September 1299 drie kinders	7 Julie 1307 Burgh by Sands op 68
Eduard II 7 Julie 1307 – 25 Januarie 1327		25 April 1284 Caernarfon-kasteel seun van Eduard I en Eleanor van Kastilië	Isabella van Frankryk Boulogne-katedraal 25 Januarie 1308 vyf kinders	21 September 1327 Berkeley-kasteel op 43 (vermoor)
Eduard III 25 Januarie 1327–1377		13 November 1312 Windsor-kasteel seun van Eduard II en Isabella van Frankryk	Philippa van Hainault York Minster 24 Januarie 1328 14 kinders	21 Junie 1377 Sheen-paleis op 64
Richard II 21 Junie 1377 – 29 September 1399		6 Januarie 1367 Bordeaux seun van Eduard die Swart Prins en Joan van Kent	(1) Anne van Boheme 14 Januarie 1382 geen kinders (2) Isabella van Valois Calais 4 November 1396 geen kinders	14 Februarie 1400 Pontefract-kasteel op 33

Huis van Lancaster

Dié huis stam af van Eduard III se derde oudste oorlewende seun, John van Gaunt.

Monarg	Portret	Gebore	Huwelik	Oorlede
Hendrik IV (Hendrik Bolingbroke) 30 September 1399–1413		3 April 1366/7 Bolingbroke-kasteel seun van John van Gaunt en Blanche van Lancaster	(1) Mary de Bohun Arundel Castle 27 Julie 1380 sewe kinders (2) Joanna van Navarre Winchester-katedraal 7 Februarie 1403 geen kinders	20 Maart 1413 Westminster-abdy op 45 of 46
Hendrik V 20 Maart 1413–1422		9 Augustus 1387 (of 16 September) Monmouth-kasteel seun van Hendrik IV en Mary de Bohun	Catherine van Valois Troyes-katedraal 2 Junie 1420 een seun	31 Augustus 1422 Château de Vincennes op 35
Hendrik VI 31 Augustus 1422 – 4 Maart 1461		6 Desember 1421 Windsor-kasteel seun van Hendrik V en Catherine van Valois	Margaret van Anjou Titchfield-abdy 22 April 1445 een seun	21 Mei 1471 Londense Tower op 49 (vermoor)

Huis van York

Die Huis van York stam af van Edmund van Langley, 1ste Hertog van York, die vierde oudste oorlewende seun van Eduard III.

Monarg	Portret	Gebore	Huwelik	Oorlede
Eduard IV 4 Maart 1461 – 2 Oktober 1470		28 April 1442 Rouen seun van Richard Plantagenet, 3de Hertog van York en Cecily Neville	Elizabeth Woodville Grafton Regis 1 Mei 1464 tien kinders	9 April 1483 Westminster-paleis op 40

Huis van Lancaster (herstel)

Monarg	Portret	Gebore	Huwelik	Oorlede
Hendrik VI 2 Oktober 1470 – 11 April 1471		6 Desember 1421 Windsor-kasteel seun van Hendrik V en Catherine van Valois	Margaret van Anjou Titchfield-abdy 22 April 1445 een seun	21 Mei 1471 Londense Tower op 49 (vermoor)

Huis van York (herstel)

Monarg	Portret	Gebore	Huwelik	Oorlede
Eduard IV 11 April 1471 – 9 April 1483		28 April 1442 Rouen seun van Richard Plantagenet, 3de Hertog van York en Cecily Neville	Elizabeth Woodville Grafton Regis 1 Mei 1464 tien kinders	9 April 1483 Westminster-paleis op 40
Eduard V 9 April – 25 Junie 1483		2 November 1470 Westminster seun van Eduard IV en Elizabeth Woodville	ongetroud	c. 1483 Londen op sowat 12 (vermoor)
Richard III 26 Junie 1483–1485		2 Oktober 1452 Fotheringhay-kasteel seun van Richard Plantagenet, 3de Hertog van York en Cecily Neville	Anne Neville Westminster-abdy 12 Julie 1472 een seun	22 Augustus 1485 Bosworth Field op 32 (in ’n geveg)

Sien ook

• Lys van monarge van Engeland

Bronnelys

• Blockmans, Wim; Hoppenbrouwers, Mark (2014). Introduction to Medieval Europe, 300–1500 (2nd uitg.). Routledge. ISBN 978-1-317-93425-7.
• Carpenter, David (2007). "King Henry III and Saint Edward the Confessor: The Origins of the Cult". English Historical Review. CXXII (498): 865–891. doi:10.1093/ehr/cem214. JSTOR 4493985.
• Davies, C. S. L. (1977). Peace, Print & Protestantism 1450–1558. Hart-Davis, McGiven. ISBN 978-0-00-686354-0.
• Davies, Norman (1997). Europe – A History. Pimlico. ISBN 0-7126-6633-8.

  —— (1999). The Isles – A History. MacMillan. ISBN 0-333-76370-X.

• Barratt, Nick (2003). "The Revenues of King John and Philip Augustus Revisited". In Church, S. D. (red.). King John: New Interpretations. Boydell & Brewer Ltd. ISBN 978-0-85115-947-8.
• Bent, Samuel Arthur (1887). Familiar Short Sayings of Great Men, with Historical and Explanatory Notes by Samuel Arthur Bent. Ticknor and Co.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Huis van Plantagenêt.