Straat van Dover
| Straat van Dover | |
|---|---|
 Nasa-Satellietbeeld van die Straat van Dover | |
 Kaart van die Straat van Dover | |
| Koördinate: | 51°0′N 1°27′O / 51.000°N 1.450°O |
| Ligging: | Frankryk, Verenigde Koninkryk |
| Soort: | Seestraat |
| Gemiddelde diepte: | 30 meter (98 voet) |
| Breedte: | 33,3 km (20,7 myl) |
Die Straat van Dover of Straat van Calais (Frans: Pas de Calais [pɑ d(ə)‿kalɛ], Nederlands: Nauw van Calais [nʌu̯ vɑn kaːˈlɛː] of Straat van Dover) is die punt waar die Engelse Kanaal op sy nouste is. Aan die Britse kant is Dover en aan die Franse kant is Cap Gris Nez naby Calais. Hier is die seestraat slegs 33,3 km breed. Dit is ook die grens tussen die Engelse Kanaal en die Noordsee.
Agtergrond
[wysig | wysig bron]Die seestraat vorm die maritieme verbinding tussen die vasteland van Europa en Groot-Brittanje.
In Frans word dit die Pas de Calais genoem; in Engels die Street of Dover.
Die Pas de Calais verbind die res van die Engelse Kanaal met die Noordsee en is die besigste seeroete ter wêreld. Tot 800 skepe kan per dag daardeur vaar. Daarbenewens is daar besige veerbootdienste tussen beide oewers van die Pas de Calais.
Sedert 1994 het baie van die verkeer tussen die vasteland en Engeland deur die Kanaaltonnel gegaan wat onder die seestraat loop. Nietemin bly die hawens van Calais (Frankryk) en Dover (Engeland) onder die besigste passasiershawens ter wêreld.[1][2][3][4]
Ligging
[wysig | wysig bron]Volgens definisies van die Internasionale Hydrografiese Organisasie word die Pas-de-Calais in die ooste begrens deur die Frans-Belgiese grens op die vasteland, en die Kaap van North Foreland in Groot-Brittanje. In die weste is die grens by die Kaap van Cap d'Ailly (naby Dieppe ) en Beachy Head (naby Eastbourne). Die afstand van oos na wes is 167 km. Sy minimum breedte is 33,1 km, tussen die rots van South Foreland naby Dover en Cap Gris-Nez in Frankryk. Die bevaarbare deel daar is egter nie breër as 28 km nie.
Die seestraat is skaars 20 tot 30 meter diep. Boonop is ondersese duine op die bodem geleë, wat onder die invloed van die stroom en gety beweeg (tot 70 m per jaar).
Oorsprong
[wysig | wysig bron]Die Pas de Calais is deur erosie geskep en is as 'n seestraat 'n jong verskynsel volgens geologiese standaarde. Geoloë is verdeel oor ouderdom; wat wissel tussen 'n halfmiljoen en sowat 130 000 jaar. Die Britse Eilande is geologies deel van die Europese vasteland. Die kalksteenkranse dateer hoofsaaklik uit die Benede Kryt – sowat 100 miljoen jaar gelede. Geologies is die bestaan van 'n seestraat hier eienaardig omdat die hele gebied vir 'n baie lang tyd stadig styg.
Laaste ystydperk
[wysig | wysig bron]Wanneer die seevlak laag genoeg is – soos die geval is tydens gletserperiodes – droog die Kanaal en die Noordsee grootliks op en word die Britse Eilande deel van die vasteland van Europa. Dit was die geval in die Straat van Calais van ongeveer 110 000 tot ongeveer 12 000 jaar gelede. Die Pas de Calais was 'n wye kloof waardeur die Ryn gevloei het. Die Maas, Schelde en Teems was destyds sytakke van die Ryn. In die Kanaalgebied is die Franse riviere Seine en Somme en kleiner suidelike Engelse riviere bygevoeg. Hierdie situasie het verander toe die seevlak (weer) na die laaste ystydperk, die Weichselian, gestyg het. Ongeveer 12 000 jaar gelede het die Pas de Calais weer 'n seestraat geword. Van ongeveer 8 000 jaar gelede was die verbinding tussen die Noordsee en die Kanaal soos dit vandag is.
Vroeër ystydperk
[wysig | wysig bron]Die krytkranse van Dover
[wysig | wysig bron]As 'n skakel tussen die Engelse Kanaal en die Noordsee is die Straat van Calais in vroeëre gletsers geskep. Die yskappe was toe groter as tydens die Weichselian. Tot met die groot gletsers van die Middel-Pleistoseen het die Straat van Calais nie bestaan nie (ten minste nie op hierdie plek nie), maar die kalksteenkranse van Calais en Dover het voortgegaan soos 'n rant van land. Suidwes daarvan het die Kanaal soos 'n groot baai gelê waarin die Seine en Somme gevloei het. Gedurende daardie tydperk was die Britse Eilande dus permanent deel van die Europese vasteland.
Op die hoogtes van hierdie gletsers het groot ysplate Skandinawië, Skotland en die Noordsee tussenin bedek. Volgens een van die teorieë oor die oorsprong van die Straat van Calais het die opdam-effek van die ys en die oorvloedige smeltwater aan die einde van die Elsterian 'n groot varswatermeer in die suidelike deel, van wat nou die Noordsee is, geskep. Dié smeltwater het ’n uitweg gesoek en dit in die gebied tussen Dover en Calais gevind. Tussen 450 000 en 150 000 jaar gelede (die Saaliese en die Elsterian) sou twee katastrofiese gebeure van die landbrug as gevolg daarvan plaasgevind het (onderskeidelik 425 000 en 225 000 gelede). Dit het uiteindelik die huidige Pas de Calais geskep, met die kenmerkende wit kalksteenkranse aan beide kante. As gevolg van die werking van golwe op die sagte kalksteen, het die canyon meer en meer verbreed, 'n proses wat tot vandag toe voortduur.[5][6][7]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Crystal, David, red. (1999). "English Channel". Cambridge Paperback Encyclopedia (in Engels) (3rd uitg.). Cambridge University Press. p. 1080. ISBN 978-0521668002.
- ↑ López Martín, Ana G. (2010). International Straits: Concept, Classification and Rules of Passage (in Engels) (Illustrated uitg.). Springer Science & Business Media. p. 95 & 102. ISBN 9783642129063.
- ↑ Glegg, G; Jefferson, R; Fletcher, S (30 Junie 2015). Sheppard, Charles; Galgani, Francois; Hutchings, Pat; Quintino, Victor (reds.). "Marine Governance in the English Channel (La Manche): Linking Science and Management". Marine Pollution Bulletin (in Engels). 95 (2): 707–718. doi:10.1016/j.marpolbul.2015.02.020. PMID 25819447.
- ↑ Van Dyke, Jon M. (2009). "Transit Passage Through International Strait". In Chircop, Aldo; McDorman, Ted; Rolstons, Susan (reds.). The Future of Ocean Regime-Building (in Engels). Brill (1618). pp. 175–232. ISBN 978-9004172678.
- ↑ Streekgebonden namen in Noord-Frankrijk, Nederlandse Taalunie
- ↑ Sanjeev Gupta, Jenny S. Collier, Andy Palmer-Felgate, Graeme Potter, Catastrophic flooding origen of shelf valley systems in the English Channel, Nature, vol 448, 2007, pag 342-346
- ↑ Philip Gibbard, Europe cut adrift, pp. 259-260, Nature, vol 448, 19 Julie 2007
Normdata  |
|
|---|