Organización territorial d'Austria

Austria ye una República Federal (Bund), y ta estremada territorialmente en nueve estaos federaos (Bundesländer, en singular: Bundesland), cada unu d'ellos col so propiu parllamentu estatal (Landtag), el so gobiernu estatal (Landesregierung) y el so gobernador o Landeshauptmann. La capital, Viena, constitúi un estáu que toma namái'l mesmu conceyu de Viena, onde conceyu, conceyales y alcalde faen el papel de parllamentu, gobiernu y gobernador estatales. Los Estaos federaos tán estremaos alministrativamente en Distritos (Bezirke), ensin poder políticu solu alministrativu, qu'axunten a los distintos conceyos (Gemeinden) que formen l'estáu austriacu. Constitucionalmente nun esisten nel Estáu austriacu árees territoriales llibres, ensin adscripción a nengún conceyu.

El federalismu austriacu

Les eleiciones estaduales celébrense cada cinco años (salvu n'Alta Austria, onde se faen cada seis). Los delegaos nel Landtag o parllamentu estatal, electos sobre la base d'un sistema de representación proporcional, escueyen al gobernador o Landeshauptmann, que forma'l gobiernu estatal o Landesregierung a la so eleición.

Cabo señalar, sicasí, que'l federalismu austriacu polo xeneral, considerar en gran parte ficticiu, una y bones la constitución federal austriaca concede relativamente pocos poderes llexislativos reales. Les materies sometíes a llexislación estatal propia son relativamente poques (les más importantes son la ordenación del territoriu y l'urbanismu, la proteición natural, la caza, la pesca, y l'agricultura, la proteición de la mocedá y el derechu a recaldar dellos impuestos).

Casi toles cuestiones d'importancia práutica, incluyendo pero ensin llindar a dereches penal, derechu civil, derechu corporativu, munchos otros aspeutos del derechu económicu, la educación, la universidá, el bienestar, les telecomunicaciones y el sistema de salú, tienen de ser regulaos por lleis federales.

Tampoco hai un poder xudicial independiente nos Bundesländer, pos la constitución federal define al poder xudicial como un asuntu puramente federal.

Formación histórica

Estes carauterístiques del federalismu austriacu tan distintos del alemán débense principalmente a razones históriques, nes que'l poder real mientres la dómina anterior a la Revolución francesa y nel Imperiu austriacu concentrar en Viena. Esti desenvolvimientu históricu atópase en marcáu contraste cola evolución d'Alemaña, que se formara a partir de dellos estaos más pequeños, ensin un poder centralizáu nun solu llugar.

La organización político-alministrativa del país sufrió grandes cambeos a lo llargo del sieglu XX. Primero por cuenta de la desintegración del Imperiu austrohúngaru, más tarde por causa de la Anschluss y finalmente tres los eventos que siguieron a la fin de la Segunda Guerra Mundial.

En términos de llendes, l'actual estáu de Salzburgu coincide col Ducáu de Salzburgu de l'antigua monarquía austrohúngara, que sumió esgañada pola conxunción de fuercies nacionalista y republicanes a finales de la Primer Guerra Mundial.

Los estaos d'Alta Austria y Baxa Austria son esencialmente equivalentes a lo qu'antes fueron los dos metaes autónomes del Archiducáu d'Austria, el principáu que formaba históricamente'l nucleu de les tierres del imperiu.

De la mesma, l'estáu de Carintia baxa del Ducáu de Carintia, l'Estáu d'Estiria baxa del Ducáu d'Estiria y l'estáu del Tirol ye lo que queda del antiguu condáu principescu del Tirol. Estos Bundesländer tuvieron que dexar territorios a Italia y Yugoslavia nel periodu de formación final d'estos países, de resultes del final de la Primer y Segunda Guerra Mundial.

A lo último, l'estáu de Vorarlberg fuera una parte semiautónoma del condáu del Tirol, hasta 1918. L'estáu de la ciudá de Viena yera una parte de la Baxa Austria imperial hasta 1921, cuando la República d'Austria foi establecida con Viena la so capital. L'estáu de Burgenland ye una entidá, más o menos artificialmente apigurada, formada peles árees de fala alemana que Hungría venció a Austria en 1920–1921.

Estaos federaos d'Austria

Nᵘy Acrónimu	Nome	Nome oficial	Capital
1. B	Burgenland	Burgenland	Eisenstadt
2. K	Carintia	Kärnten	Klagenfurt
3. N	Baxa Austria	Niederösterreich	Sankt Pölten
4. O	Alta Austria	Oberösterreich	Linz
5. S	Salzburgu	Salzburg	Salzburgu
6. St	Estiria	Steiermark	Graz
7. T	Tirol	Tirol	Innsbruck
8. V	Vorarlberg	Vorarlberg	Bregenz
9. W	Viena	Wien	Viena
Estaos federales d'Austria.

Divisiones alministratives de segundu y tercer orde

Mapa d'Austria estremada nos 79 distritos políticos y en colloráu, les 15 ciudaes estatutaries o *Statutarstädte*

Cada estáu ta formáu por ciudaes estatutaries (o Statutarstädte) y distritos políticos (Politische Bezirke) qu'axunten conceyos homogéneamente según la so población. El conceyu d'una ciudá perteneciente a un distritu políticu, puede solicitar al Landtag del so Bundesland la so separación del mesmu y la so conversión a Statutarstadt si la so población supera los 20.000 habitantes y si el gobiernu estatal y el gobiernu federal asina lu autoricen.

Los mesmos conceyos (Gemeinden) formen el tercer nivel na alministración austriaca, el más baxu de la organización territorial federal austriaca. La so denominación corresponder en principiu col nome de la llocalidá (Ort) más grande que contién, anque cambeos posteriores (por división o xunta de conceyos, etc…) pudieron faer necesariu cambeos na denominación. El 1 de xunetu de 2023 había n'Austria 2.093 conceyos, estremaos en cuatro tipos:

Común (rural) o Landgemeinde: 1.119
de Mercáu o Markt(gemeinde): 772
Ciudá (ensin estatutu propiu) o Stadt(gemeinde): 202
- Ciudá estatutaria o Statutarstadt: 15 (que formen parte del pasu anterior de la organización territorial, salvu Viena, que'l so conceyu ye consideráu de primer nivel, el novenu estáu federal)

Ver tamién

Referencies

Enllaces esternos