Yurd iyəsi

Yurd iyəsi — türk, tatar və altay mifologiyasında məmləkətin qoruyucu ruhu. Əslində Ev iyəsi ilə də əlaqəlidir. Çünki yurd eyni zamanda çadır deməkdir. Məna genişlənməsi vətənin qoruyucu ruhu mənasına da gəldiyi də deyilə bilər. Kimi mədəniyyətlərdə çadırdaki ocaqda yaşadığına inanılır.

Şəhər iyəsi

Şəhər iyəsi - türk və altay xalq inancında vilayət ruhu. İl iyəsi, Hula (Kula) iyəsi və monqolca Kota Ezen olaraq da bilinər. Yurd iyəsine çox bənzər və əlaqəli bir varlıqdır. Şəhərin və ya bir məskun yerin qoruyucu ruhudur. Hər şəhər üçün fərqli bir iye vardır. Şəhər adları fərqli formalarda yaradıla bilər. Məsələn Almatı şəhərinin adı Alma Ata adlı qoruyucu ruhun / övliyanın adından gəlir. El/İl sözü türkçede şəhər, vilayət və ya ölkə deməkdir.

Etimologiya

(Yur/Yor/Yor) kökündən törəmişdir. Monqolca "Yort" (yurt) çadır deməkdir. Türkcədə məna sürüşməsinə uğrayaraq vətən, məmləkət mənalarını ehtiva edər hala gəlmişdir.

Mənbə

• Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0)  (türk.)

Xarici keçidlər

• Tatar Türklerinde Varlıklar, Çulpan Zaripova (Öy İyäse, Yort İyäse, Ev İyesi)  (türk.)
• Yurt İyesi  (türk.)
• Ulus ve Uluslaşma, Kutlu Altay Kocaova  (türk.)