Karlica
| Karlica (Pelvis) | |
|---|---|
 Muški tip karlice | |
 Ženski tip karlice | |
| Detalji | |
| Identifikatori | |
| Latinski | Pelvis |
| MeSH | D010388 |
| TA98 | A01.1.00.017 |
| TA2 | 129 |
| Anatomska terminologija | |
X-zračenjem (gore) i
magnetnom rezonancom (sredina) i 3-dimenzijskom kompjuteriziranom tomografijom
Karlica (lat. pelvis) – u anatomiji – je čvrsti koštani, bočni obruč oko karlične šupljine. Taj bočni pojas zajednički oblikuju:
- dvije karlične kosti,
- krstačna kost (sacrum), i
- trtična kost (coccygeus).[1][2]
[3][4] Glavne uloge karlice su:
- prenos otjelesnog opterećenja (težine)sa kičme na skelet nogu,
- zaštita unutrašnjih organa karlične šupljine organe i da
- služi kao hvatište zdjeličnih mišićima.
Gornji dio se označava kao velika karlica, koja je omeđena gornjim dijelom krstačne kosti i širokim krilima bočnih karličnih kostiju. Donji dio je mala karlica, koja je ograničena dijelovima karličnih kostiju, krstačnom kosti (sacrum), sjednim kostima (ishium), boćnim (illium) preponskim kostima (pubis) te trtičnom kosti (coccygeus). Muška zdjelica je relativno uža od ženske, jer ovaj dio karlice ima tzv. tvrdi porođajni kanal, kroz koji, pri porodu, prolazi glava djeteta.[5][6]
Struktura
[uredi | uredi izvor]Karlična regija trupa je njegov gornji dio, između trbuha i butine.
Uključuje nekoliko dijelova:
- Koštana karlica (ili karlični skelet) je dio skeleta ugrađen u zdjelično područje trupa, podeljena na:
- karlični pojas (tj. dvije karlične kosti, koje su dio dodatnog kostura), koji povezuje kičmu sa donjim udovima;
- karlično područje kičme (tj. krstačna kost i trtica, koje su dio osovinskog skeleta);
- karlična šupljina, koja se obično definira kao mali dio prostora koji je ograđen kostima karlice, omeđen karličnim obodom iznad, a ispod karličnog svoda.
Alternativno, karlična šupljina se ponekad definira kao cijeli prostor ograđen karlićnim kosturom, koji se dijeli na:
- velika (ili lažna) karlica, iznad oboda karlice;
- mala (ili prava) karlica, ispod zdjeličnog oboda;
- karlično dno (ili karlična dijafragma), ispod karlične šupljine;
- perineum, ispod dna karlice.[1][7][2]
Kosti
[uredi | uredi izvor]
2-4. Bočna kost (os coxae)
1. Krstačna kost (os sacrum),
2. Karlična kost (os coxae),
3. Sjedna kost (os ischii)
4. Slidna(preponska) kost (os pubis):
::::4a. tijelo, 4b. gornja grana, 4c. Donja grana, 4d.stidna kvržica)
5. Stidna simfiza,
6. Acetabulum (zgloba kuka),
7. Foramen obturatum,
8. Trtica/Trtična kost (os coccygis)
Tačkasto: Terminalna linija karličnog oboda
Karlični kostur formiran je posteriorno (u području leđa) od krstačne kosti i trtice (coccyx) i bočno i anteriorno (naprijed i u stranu), pomoću para karlične kosti
Svaka karlična kost sastoji se od tri dijela: karlična kost (ilium), sjedna kost (ishium) i preponska kost (pubis). Tokom djetinjstva, ovi dijelovi su odvojene kosti, pridružili su se triradiate hrskavice. Tokom puberteta se spajajui u jednu kost.[1][4][5]
Veze
[uredi | uredi izvor]
Dvije karlične kosti su sprijena povezane u stidnu simfizu pomoću vlaknaste hrskavice pokrivene hijalinom hrskavicom međustidnog diska, unutar kojeg je nesinovijalna šupljina. Simfizu (spojnicu) pojačavaju dva ligamenta: gornji i donji stidne ligamenti.[8]
Sakroilijačni zglob, formiran između ušne površine krtstačne kosti i dvije karlične kosti su amfiartroze, sa gotovo nepokretnim zglobom zatvara kapsulu vrlo napetog zgloba. Kapsula je ojačana trbušnim, međukostnim i leđnim sakroilijačnim ligamentima.
Najvažniji ligamenti iz sakroilijačnog zgloba su sakrospinozni i sakrotuberozni ligament, koji stabiliziraju karličnu kost na krstačnu kost i spriječavaju pokrete naginjanja prema naprijed. Osim toga, ova dva ligamenta transformiraju veliki i mali bedreni usjek veliki i male foramene, par važnih karličnih otvor.
Iliolumbalni ligament je snažan ligament koji povezuje vrh poprečnog nastavka petog slabinskog pršljena sa zadnjim dijelom unutrašnjeg ruba karlične kosti. Ovaj ligament se može shvatiti kao donja granice grudnoslabinskog pojasa, a ponekad je u pratnji manje ligamentne trake koja prolazi između četvrtog slabinskog pršljena i karlične kosti. Na iliolubalni ligament kontinuirano se nastavlja bočni slabinskokrstačni ligamenat. On prolazi između poprečnog nastavka petog pršljena ka krilu krstačne kosti gdje se miješa s prednjim sakroilijačnim ligamentom.[9]
Zglob između krstačne kosti i trtice, u krstačnotzrtičnoj simfizi, ojačan je nizom ligamenata. Prednji krstačnotrtični ligament je produžetak prednjeg uzdužnog ligamenta, koji se pruža niz prednju stranu tijelo pršljana. Njegova nepravilni vlakna stapaju se s pokosnicom. Zadnji krstačnotrtični ligament ima duboki i površinski dio, oblikujući glatku traku koja odgovara zadnjem longitudinalnom ligamentu, a potonji odgovara tzv. ligamenta flava. Nekoliko drugih ligamenata završava u foramenu posljednjeg krstačnog živca.[10]
Zglobljavanja
[uredi | uredi izvor]Slabinskokrstačni zglob, između sakruma i posljednjeg slabinskog pršljena, ima, kao i svi kičmeni zglobovi, međupršljenski disk, prednji i stražnji ligament, ligamenta flava, međupršljenski i supraspinozni ligament i sinovijalne fuge između zglobnh nastavaka dviju kostiju. Osim ovih ligamenata, zglob je ojačan iliolumbalnim i bočni slabinskokrstačni ligamentima. Slabinskokrstačni ligament prolazi između vrha poprečnog nastavka petog slabinskog pršljena i zadnjeg dijela karlične kosti. Bočni slabinskokrstačni ligament, koji je dijelom u kontinuitetu sa iliolumbalnim ligamentom, prolazi naniže od donjeg ruba poprečnog nastavka petog pršljena ka krilima krstačne kosti. Mogući pokreti u slabinskokrstačnom zglobu su fleksija i ekstenzija, malo bočne fleksije (od sedam stepeni u djetinjstvu, do jedan stepen u odraslih), ali ne i aksijalna rotacija. Između dobi 2-13 godina, je odgovoran za više od 75% (oko 18 stepeni) fleksije i ekstenzije u slabinskom dijelu kičme. Od 35. godine, ligamenti znatno ograničavaju raspon pokreta.[11]
Tri vanlopatična ligamenta iz kuka – iliofemurski,sjednofemurski i stidnofemurski ligamenti – formiraju mehanizam uvijanja okružujući vrat bedrene kosti. Kad se sjedi, s ispruženim zglobom kuka, ti ligamenti postaju opušteni, dopuštajući visok stepen mobilnosti u zglobu. Kada se stoji, s ispruženim zglobom kuka, ligamenti se okreću oko femurskog vrata, gura glavu bedrene kosti čvrsto u acetabulum, te utiču na stabilizaciju zgloba.[12] The zona orbicularis assists in maintaining the contact in the joint by acting like a buttonhole on the femoral head.[13] Unutarlopatični ligament, ligamentum teres, provode krvne sudove koji opskrbljuju glavu femura.[14]
Mišići
[uredi | uredi izvor]| Mišić | Polazište | Hvatište | Arterija | Živac | Aktivnost | Antagonist |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Musculus coccygeus | Ligament krstačnog trnolikog nastavka | Krstačni živci: krstačni kičmenomoždinski živci S4–S5 ili S3 –S4 | Zatvaranje leđnog dijela izlaza iz karlice | |||
| Musculus levator ani | ||||||
| Musculus iliococcygeus | Išjadični trnoliki nastavak i zadnji dio tetivskog luka karlične ovojnice | Trtica i anotrtični greben | Podržava utrobu i karličnu šupljinu | |||
| Musculus pubococcygeus | Leđa stidne kosti i od prednjeg dijela obturator fascia | Trtica i krstačna kost | Kontrola toka mokraće i kontrakcije tokom orgazma | |||
| Musculus puborectalis | Donji dio simfize stidne kosti | Krstačni spinalni živac 3 – S4. nervus levator ani | Sprečava defekaciju | |||
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b c Romer A. S., Parsons T. S. (1977). The Vertebrate Body. Philadelphia, PA: Holt-Saunders International. ISBN 0-03-910284-X.
- ^ a b Korene Z., Hadžiselimović R., Maslić E. (2001). Biologija 8. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 9958-10-396-6.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ a b Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2004). Biologija 1. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-686-8.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ a b c Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2002). Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-222-6.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ a b Hadžiselimović R. (1986). Uvod u teoriju antropogeneze. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-9344-2-6.
- ^ Hadžiselimović R. (2005). Bioantropologija – Biodiverzitet recentnog čovjeka. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo. ISBN 9958-9344-2-6.
- ^ Campbell N. A.; et al. (2008). Biology. 8th Ed. Person International Edition, San Francisco. ISBN 978-0-321-53616-7. Eksplicitna upotreba et al. u:
|author=(pomoć) - ^ Platzer(2004), str 188
- ^ Palastanga (2006), pp 332-333
- ^ Morris (2005), p 59
- ^ Palastanga (2006), pp 331-332
- ^ Thieme Atlas of Anatomy (2006), p 381
- ^ Platzer (2004), p 198
- ^ Thieme Atlas of Anatomy (2006), p 383
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]
| Sisari |  | |
|---|---|---|
| Ostali kičmenjaci | ||
| Beskičmenjaci | ||
| Biljke | ||
| Discipline |
| |
| Ostale teme | ||