Thyroid
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | math o organ, dosbarth o endidau anatomegol  |
|---|---|
| Math | organ llabedog, endid anatomegol arbennig |
| Rhan o | System endocrinaidd |
| Cynnyrch | thyroid hormone, desiccated thyroid extract |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
1 Corffyn pineol 2 Chwarren bitwidol 3 Y chwarren theiroid 4 Hypothalmws 5 Chwarren adrenal 6 Pancreas 7 Ofari 8 Y ceilliau
Y thyroid yw un o chwarennau endocrin mwya'r corff, sydd wedi'i lleoli yn y gwddw ychydig is nag afal brunant, mewn dynion. Ei bwrpas ydy rheoli pa mor gyflym mae'r corff yn llosgi egni, gwneud proteinau a rheoli sensitifrwydd y corff i hormonau eraill.
Mae'n gwneud hyn drwy gynhyrchu hormonau thyroid, thyrocsin (T4) a triiodothyronin (T3) gan fwyaf. Yr hormonau hyn sy'n rheoli cyfradd y metabolaeth ac maent yn effeithio ar dwf a chyflymder llawer o systemau eraill yn y corff. Ceir ïodin a tyrosin mewn T3 a T4. Mae'r thyroid hefyd yn medru cynhyrchu calsitonin, sy'n chwarae rhan mewn homeostasis calsiwm.
Yr hypothalamws a'r chwarennau bitwidol sy'n rheoli'r thyroid. Daw'r enw o'r hen air Groeg am 'darian' oherwydd fod y cartilag thyroid o siâp tebyg i darian Groegaidd. Gall y thyroid ar adegau orweithio neu dangyflawni, dau o'r problemau mwyaf cyffredin.
Mae dau ddiffyg neu broblem a all godi ar y thyroid: y thyroid yn gorweithio ac yn tanweithio. Gelwir y diffygion hyn yn 'hyperthyroid' - pan mae'r thyroid yn gorweithio, a 'hypothyroid' pan mae'r thyroid yn tanweithio.