Ludwigshafen

Poŝtkodoj
	67059 • 67060 • 67061 • 67062 • 67063 • 67064 • 67065 • 67066 • 67067 • 67068 • 67069 • 67070 • 67071 vd

Ĝemelurboj
	Gaziantep (2012–); Antverpeno (1999–); Dessau-Roßlau (1988–); Sumgait (1987–); Havering (1971–); Lorient (1963–); Pasadena (1948–); San Gimignano ; Tiszaújváros vd

Ludwigshafen
urbego ; urban district of Rhineland-Palatinate (en) ; urba komunumo de Germanio ; ĉefurbo de distrikto en Germanio vd
Flago	Blazono
Administrado
Ĝemelurboj
	Gaziantep (2012–); Antverpeno (1999–); Dessau-Roßlau (1988–); Sumgait (1987–); Havering (1971–); Lorient (1963–); Pasadena (1948–); San Gimignano ; Tiszaújváros vd
Poŝtkodoj
	67059 • 67060 • 67061 • 67062 • 67063 • 67064 • 67065 • 67066 • 67067 • 67068 • 67069 • 67070 • 67071 vd
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	176 110 (2023) [+]
Loĝdenso	2 274 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	49° 29′ N, 8° 26′ O (mapo)49.4811111111118.4352777777778Koordinatoj: 49° 29′ N, 8° 26′ O (mapo) [+]
Alto	96 m [+]
Areo	77,43 km² (7 743 ha) [+]
Horzono	UTC+01:00 [+]
	Ludwigshafen (Germanio)
	Situo de Ludwigshafen
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Ludwigshafen am Rhein [+]
	v • d • r

Ludwigshafen ĉe Rejno estas (kun 163.000 loĝantoj) la dua plej granda urbo de la germana federacia lando Rejnlando-Palatinato.

Ĝi situas ĉe la rivero Rejno, kiu disigas ĝin de la najbara urbo Mannheim. Ludwigshafen estas konata kiel sidejo de la kemia fabriko BASF.

Ludwigshafen estas la naskiĝloko de la eksa germana kanceliero Helmut Kohl kaj de la filozofo Ernst Bloch.

Historio

Nur en la 18-a jarcento la setlejoj ĉirkaŭ Rheinschanze komencis prosperi, profitante el la proksimeco de la ĉefurbo Mannheim. Precipe Oggersheim iom gravis, post la konstruado kaj de palaceto servanta kiel duaranga loĝejo por la elektisto, kaj de la fama pilgrima preĝejo. Dum kelkaj semajnoj en 1782, la granda germana verkisto kaj dramisto Friedrich Schiller loĝis en Oggersheim, fuĝinte de sia naskiĝ-Virtembergo).

La jaro 1844 estis la oficiala naskiĝo de Ludwigshafen. La bavara reĝo, Ludoviko la 1-a, planis renomi la loĝlokon laŭ si mem kaj komenci konstruadon de urba areo kiel bavara rivalo al Mannheim sur la kontraŭa bordo.

Dum la malsukcesa germana revolucio de 1848 ribelantoj kaptis Ludwigshafen, sed ili estis bombarditaj de Mannheim kaj prusaj trupoj rapide forpelis la revoluciulojn. La 27-an de decembro, 1852, reĝo Maksimiliano la 2-a donis al Ludwigshafen am Rhein politikan liberecon kaj ĉar la 8-an de novembro 1859, la loĝloko akiris statuson de urbo.

Ĉe ĝia fondo Ludwigshafen estis ankoraŭ tre modesta loĝloko kun nur 1500 loĝantoj. Vera kresko komenciĝis per industriiĝo, kaj ekhavis grandegan impeton en Ludwigshafen pro siaj idealaj transportaj instalaĵoj. Aldone al sia bonega pozicio kaj havenaj instalaĵoj ĉe Rejno, fervojo estis finkonstruita en 1849.

La jaro 1865 estis grava dato en la historio de sendependa Ludwigshafen. Post pluraj diskutoj, BASF decidis translokigi siajn fabrikojn de Mannheim al la distrikto Hemshof, kiu apartenis al Ludwigshafen. De tiam la rapida kresko kaj riĉeco de la urbo estis ligitaj al la sukceso de BASF kaj ĝia ekspansio por iĝi unu el la plej gravaj kemiaj kompanioj en la mondo.

Kun pli da disponeblaj laborpostenoj, la loĝantaro de Ludwigshafen rapide kreskis. En 1899 la urbo regis pli ol 62000 loĝantojn (kontraŭ 1500 en 1852).

Ĉi tiu loĝantaro-eksplodo aspektis sufiĉe "Usona" al samtempuloj; ĝi determinis la rolon de Ludwigshafen kiel "laborista urbo", kaj kreis problemajn mankojn de loĝejoj kaj nemoveblaĵoj.

Dum la unua mondmilito (1914-1918), la industriaj plantoj de Ludwigshafen ludis ŝlosilan rolon en la milita ekonomio de Germanio, produktante chemicalemiajn ingrediencojn por pafaĵoj, kaj ankaŭ multe da la venena gaso uzata en la Okcidenta Fronto. Ĉi tio kontribuis al Ludwigshafen havi la dubindan honoron, la 27an de majo 1915, esti la celo de la unua strategia aerbombado de la mondo.

Kiam la milito estis perdita de Germanio en 1918, la maldekstra bordo de Rejno estis okupita de francaj trupoj, laŭ la kondiĉoj de la packontrakto. La franca okupado daŭris ĝis 1930, kaj iuj el la plej elegantaj domoj de Ludwigshafen estis starigitaj por la oficiroj de la franca garnizono.

La ekonomia resaniĝo de la 1920-aj jaroj estis difektita de unu el la plej malbonaj industriaj eksplodoj en la historio, kiam la 21an de septembro 1921 eksplodis stokado de BASF en Oppau, mortigante pli ol 500 homojn.

Ludwigshafen atingis 100000 loĝantojn en 1922, tiel akiris statuson de "urbo". Ĝi prosperis ĝis la tutmonda ekonomia krizo de 1929, kiu alportis senlaborecon, laborajn problemojn, politikajn malpacojn kaj la pliiĝon de la nazioj.

Pro la Nafta Kampanjo de la Dua Mondmilito, la aliancanoj faris bombadon kontraŭ Ludwigshafen kaj Oppau. Dek tri mil Aliancitaj bombistoj trafis la urbon en 121 apartaj atakoj dum la milito, el kiuj 56 sukcesis trafi la fabrikon IG Farben. Tiuj 56 atakoj faligis 53 000 bombojn. Riparoj daŭris pli kaj pli, ĉar anstataŭaj partoj fariĝis pli malfacile troveblaj. Antaŭ decembro 1944, tiom da damaĝo estis kaŭzita al nemalhaveblaj servoj, ke produktado falis al preskaŭ nulo. Postaj atakoj ĉiusemajne finiĝis produktadon konstante. Je la fino de la milito plej multaj loĝejoj estis detruitaj aŭ difektitaj; 1800 homoj mortis, kaj 3000 vundiĝis.

Postmilita Ludwigshafen estis parto de la franca okupacia zono, iĝante parto de la nove fondita ŝtato Rheinland-Pfalz kaj tiel parto de la Federacia Respubliko Germanio. Rekonstruo de la detruita urbo kaj reanimado de la ekonomio estis subtenataj de la aliancanoj, precipe de usona helpo. En 1948, la "Pasadena Akcia Komitato" sendis pakojn da litkovriloj, vestaĵoj, manĝaĵoj kaj medikamentoj por helpi la loĝantojn de postmilita Ludwigshafen. Multaj amikecoj ekestis, tiel ke en 1956 Ludwigshafen am Rhein kaj Pasadena, Kalifornio fariĝis ĝemelurboj.

Grandaj partoj de la urbo laŭvorte detruiĝis, kiuj estis rekonstruitaj laŭ la arkitektura stilo de la 1950-aj kaj 1960-aj jaroj. La plej gravaj projektoj estis la aŭtovojoj sur stilzoj, la revolucia nova ĉefa stacidomo (tiam la plej moderna stacio en Eŭropo), pluraj turdomoj kaj tute nova antaŭurbo.

En la lastaj jaroj oni multe klopodis plibonigi la bildigon de Ludwigshafen en la amaskomunikiloj. La urba administracio reduktis sian deficiton per reduktado de sociaj pagoj kaj prizorgado, poluado estis restriktita (ne malplej fare de BASF), restarigita la antaŭe putra kvartalo Hemshof.

En 2008, incendio eksplodis en konstruaĵo, kie loĝis multaj etnaj turkoj. 9 homoj mortis, ĉiuj turkoj kaj 5 infanoj. Oni kredis, ke ĝi estis arsonisma atako, tamen tio estis ne vera.

Unu el la plej ĝenaj kulpoj de Ludwigshafen - almenaŭ por multaj el la loĝantoj de la urbo - estis ĝia kompara manko de altkvalitaj aĉetaj ebloj. Ĝi provis ripari tiun mankon per kreado de dua granda butikcentro sur la suda pinto de la urbocentro kun filiigita stacidomo. Krome alia butikcentro ĉe la riveroj de Rejno, la Rejno-Galerio, estis finkonstruita en septembro 2010.