Amos Oz

Amos Oz
	; (2005) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Amos Klausner
Jaiotza	Jerusalem, 1939ko maiatzaren 4a
Herrialdea	Israel
Lehen hizkuntza	hebreera
Heriotza	Petah Tikva, 2018ko abenduaren 28a (79 urte)
Hobiratze lekua	Kibbutz Hulda Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: minbizia
Familia
Aita	Yehuda Arieh Klausner
Seme-alabak	ikusi Fania Oz-Salzberger; Galia Oz; Daniel Oz;
Hezkuntza
Heziketa	Jerusalemgo Unibertsitate Hebrearra ; Gymnasia Rehavia (en)
Hizkuntzak	hebreera; ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	hizkuntzalaria, kazetaria, eleberrigilea, itzultzailea, saiakeragilea, pedagogoa, unibertsitateko irakaslea, haur literaturaren idazlea, poeta, idazlea eta ipuingilea
Enplegatzailea(k)	Ben-Gurion University of the Negev (en)
Jasotako sariak	ikusi Prize of the International Book Fair in Torino ; Bialik Prize (1986) ; Israel Saria (1998) ; Siegfried Lenz Prize (2014) ; Franz Kafka Prize (2013) ; Stefan Heym International Award (2008) ; Princess of Asturias Literary Prize (2007) ; Goethe Saria (2005) ; Nazioarteko Femina saria (1988) ; Peace Prize of the German Publishers' and Booksellers' Association (1992) ; Kataluniako Nazioarteko Saria (2004) ; Bernstein Prize (1983) ; Ze'ev Prize (1979) ; Meritu Zibileko Ordenaren Gurutze Handia (2008) ; Ohorezko Legioko zalduna (1997) ; Officer of Arts and Letters (1984) ; Jerusalemgo Unibertsitate Juduko honoris causa doktoregoa (2006) ; Siegfried Unseld Preis (2010) ; Dan David Prize (2008) ; Mount Zion Award (2017) ; Abraham Geiger Prize (2017) ; honorary doctor of Tel Aviv University ; honorary doctorate of the Weizmann Institute of Science (2006) ; Brenner Prize (1976) ; Newman Prize (2013ko urria) ; Heinrich Heine Prize (2008) ; honorary doctor of the University of Antwerp (2008) ;
Influentziak	Sherwood Anderson
Kidetza	Zientziaren eta Arteen Europar Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Sei Eguneko Gerra; Yom Kippurreko Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	judaismoa
Alderdi politikoa	Meretz (en)

Amos Oz (hebreeraz: עמוס עוז‎; Jerusalem, 1939ko maiatzaren 4a - Tel Aviv, 2018ko abenduaren 28a), Amos Klausner jaioa, idazle eta kazetari israeldarra izan zen. Be'er Shevako (Israel) Ben-Gurion unibertsitatean literatura irakaslea izan zen. Ezaguna da Estatu bien konponbideari emandako babesagatik.

Bizitza

Amos Klausner Jerusalemen jaio zen poloniar jatorriko familia sionista batean. Bere aita literatura eta historian lizentziaduna zen Vilniuseko unibertsitatean (gaur egungo Lituanian) eta Jerusalemen liburu-denda batean lan egiten zuen. Bere ama Poloniako nekazari-familia batekoa zen, baina 1934ean Haifara heldu ziren. Bere aitaren familia, gehienbat, joera eskuindarreko familia sionista zen. Horregatik, nahiz eta erlijiotik nahiko aldenduak izan, semea ikastetxe erlijioso batean sartu zuten, joera laborista-sozialistako eskoletan ez sartzearren.

Hamabi urte zituela, bere amak bere buruaz beste egin zuen. Hamabost urterekin sionismo laboristara gerturatu eta kibbutz batean sartu zen. Bere familiagandik urrundu zen eta abizena aldatu zuen, Oz abizena hartuz (hitz horrek indarra edo sendotasuna esan nahi du hebreeraz). Kibbutzeko bizimodua jarraitu zuen 1986ra arte; urte horretan bizimodu gogor hori utzi zuen bere semeak asma zuelako.

Judu israeldar gehienak bezala, ejertzitoan parte hartu zuen, batez ere Sei Eguneko Gerran eta Yom Kippur Gerran. Hala ere, Zisjordania eta Gazako okupazioak salatu ditu behin baino gehiagotan, eta bakearen aldeko taldea (Bakea Orain izenekoa) sortu zuen 1978an. Talde horrek estatu palestinarra sortzearen alde egiten du, 1967ko mugak aintzat hartuz.

Ezker antisionista eta eskuina kritikatu zituen, lehenengoari bere buruaz lotsatuta egotea eta bigarrenari bakea bilatzeko ahaleginik ez egitea leporatuta. Urteetan Israelgo Alderdi Laboristaren jarraitzaile izan zen (bereziki Shimon Peresen aldian), baina 1990eko hamarkadan alderdia utzi eta ezkerreko Meretz alderdira igaro zen. 2006ko Libanoko Gerra hasieran Israelgo gobernua babestu zuen konkistarako barik bere burua defendatzeko egindako gerra zela esanez. Hala ere, gobernuak gero eta jarrera bortitzagoa zuenez, jarrera kritikoa hartu zuen.

Idazlan batzuk

Ez fikziozkoak

Israelgo lurrean
Israel, Palestina eta Bakea: Idazlanak
Maitasun eta iluntasunezko istorioa
Nola sendatu fanatiko bat

Fikziozkoak

Beste edonon, beharbada
Ura ukitu, haizea ukitu
Bake perfektua
Kutxa beltza
Pantera bat sotoan
Itsaso bera
Zeruko isiltasuna
Judas

Lan euskaratuak

2013 urtean Miel Angel Elustondo Etxeberriak euskaratu zuen Kutxa beltza(1987) eleberriaren pasarte batzuk Armiarmarako. 2016an, Donostia kultur hiriburutzaren Txekhov vs Shakespeare proiektuan, gatazkak hizpide hartuta zenbait, idazleen arteko gutun trukeak jasotzen zuen liburuaren hitzaurrea berea da eta euskaratua dago. ^[1].

Ikus, gainera

Asiako literatura

Erreferentziak

↑ Sarasola, Ainhoa .- Amos Oz. Gatazkari lotutako hitzak, Berria egunkarian, 2018ko abenduaren 29an, 24 orr., eta abenduaren 28an [1]

Kanpo estekak

Amos Oz-en Kutxa beltza elaberriaren pasarte euskaratua Armiarnan, euskarari ekarriak atalean [2]
(Ingelesez)(Hebreeraz) Egilearen fitxa Ben Gurion Unibertsitatean, non literatura irakaslea izan zen [3]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Amos Oz

Datuak: Q151872
Multimedia: Amos Oz / Q151872

[1] Sarasola, Ainhoa .- Amos Oz. Gatazkari lotutako hitzak, Berria egunkarian, 2018ko abenduaren 29an, 24 orr., eta abenduaren 28an [1]

[1]