Forjatu
Forjatua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Eraikuntzan, forjatua (konkretu lauza) egitura-elementua horizontala (edo inklinatua, estalkietan) da, bere pisua, erabilera-gainkargak, trenkadak, dinamikak eta abar eusten ditu. Karga horiek lurrera transmititzen dira egiturako beste elementu batzuen bidez, hala nola habeak, zutabeak, hormak eta zimenduak.
Eraikin bateko solairuen egitura horizontalaren parte da; egiturazko elementuak horizontalki elkartzeko gaitasuna izanik, karga bertikalak ez ezik, karga horizontalak ere transmititu ditzake. Horrek eraikinaren translazio-mugimendua murrizten laguntzen du eta plano horizontalari zurruntasuna ematen dio.
Forjatu motak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kargak transmititzeko moduagatik:
Norabide bakarreko forjatuak: nagusiki norabide batean flexioa jasaten dutenak dira, eta, beraz, elementu linealen gainean bermatu behar dira, hala nola habeak edo karga-hormak; hala ere, zeharkako flexioa izan dezakete, nahiz eta txikia izan flexio nagusiarekin alderatuz.
Norabide bikoitzeko forjatuak: bi norabidetan flexioa jasaten dute, eta, beraz, elementu linealetan (habeak, hormak) edo elementu puntualetan (zutabeak) bermatu daitezke, ez baitute zertan modu ordenatuan antolatuta egon.
Eraikuntza materialak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Forjatuaren materialak aukeratzeko, honako alderdi hauek hartu behar dira kontuan: jasan beharreko karga mota, argia (euskarrien arteko tartea), ingurune erasokorrekiko esposizio-maila, suarekiko erresistentzia, materialen erabilgarritasuna, estimatutako bizitza baliagarria, gauzatzeko denbora, kostua, etab.
Hormigoi armatuzko forjatuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hormigoi armatuzko forjatuak, oro har, hormigoizko habe eta habez (in situ armatuak edo aurrefabrikatuak), gangatilaz (edo zeramika arindua, hormigoi eta abarrezko piezez) eta hormigoizko konpresio-geruzaz (maila arin batez armatua) osatuta daude.
Norabide bakarreko forjatuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Norabide bakarreko forjatuak habexkez (hormigoi armatuzkoak edo metalezkoak), gangatilaz (habexken artean muntatzen direnak) eta hormigoizko konpresio-geruza batez osatuak daude. Habexkek konpresio-geruzatik habe edo uztai perimetralera transmititzen dituzte kargak.
Norabide bikoitzeko forjatuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Norabide bikoitzeko forjatuak erretikulan jarritako kasetoiekin (edo arindutako beste elementu batekin) osatzen dira; horien artean eta gainean, nerbio izeneko altzairuzko armadura bat muntatzen da, bi norabideetan. Jarraian, hormigoia botatzen da. Kargak zutabeetara transmititzen dira kapitel trinkoen bidez. Kasetoiak normalean kendu egiten dira (berreskuratu), forjatuaren nerbioen artean geratzen diren barrunbeei forma ematen dien molde bat izanik.
Hormigoi armatuzko lauzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hormigoi armatu trinkoz egindako forjatuak ere badaude, harlauza deritzena. Lauzak dira forjatu astunenak eta karga gehien jasaten dutenak. Lauza horri lodiera gutxitzen bazaio, xafla bat bezala lan egin dezake. Lauza gangatilez arintzen bada, harlauza erretikularra esaten zaio normalean.
Hormigoizko forjatuak dira Espainian hedatuenak, materiala merkea eta zabala delako. Denetan astunena da, baina baita zurrunena ere. Karga handiak jasan ditzake, baita argi zabalekin ere; monolitikoa da, suarekiko erresistentzia handikoa eta isolatzaile akustiko onargarria du.
Hormigoi armatuzko forjatu aurrefabrikatuak ere badaude, eta horien gauzatze-denbora txikiagoa da ohikoekin alderatuz. Aurre lauza edo plaka albeolarren bidez eratzen dira.
Altzairuzko eta hormigoizko forjatu mistoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Altzairuzko eta hormigoizko forjatu mistoak altzairuzko habe edo habeek, altzairuzko txapa gangatu batek eta, azkenik, hormigoizko konpresio-geruzak osatzen dituzte, armadura gehigarri bat duela. Forjatu laguntzaileak izan ohi dira.
Egitura nagusia altzairuzkoa denean eta forjatuak karga ertainei eutsi behar dienean erabiltzen dira. Xafla tolestuko estalki baten babes bera behar dute, baina hormigoiak erresistentzia handiagoa ematen duenez, lodiera txikiko forjatu gisa erabil daitezke eraikinetako solairuetan. Estalkia osatzeko erabiltzen bada, hormigoia alde batera utz daiteke.
Egurrezko forjatuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zurezko forjatua, normalean, zurezko habeek eta aldakorra den trenkada batek osatzen dute. Trenkada hori zurezko taula izan daiteke; igeltsuz estalitako adreiluzko gangatilez edo harriz egina izan daiteke.
Industria-iraultzaren aurretik, zura zen forjatuen habeak eta habexkak eraikitzeko gehien erabiltzen zen materiala, zuen erabilgarritasunagatik eta erraz lantzeko aukeragatik. Habe arteak harrizko edo adreiluzko gangatilekin osatzen ziren, eta hori zen eraikinen solairuak eratzeko ohiko modua. Gaur egun, Espainian ia ez da erabiltzen, salbu familia bakarreko etxebizitzetan eta eraikin berezietan. Ameriketako Estatu Batuetan, aldiz, zurezko egitura duten familia bakarreko etxebizitzak eraikitzen jarraitzen dute, eta forjatua oholez estalitako egurrezko habeek osatzen dute, tiradera batzuk eratuz.
Suarekiko erresistentzia ertaina du, suarekiko behar bezalako babesa emanda, nahiz eta material oso erregaia izan. Argi eta karga ertainetako egokia da, eta, gainera, arinena da. Zur ijeztuari esker, argi handiak lor daitezke, habeak behar bezala bereiziz jarri beharreko trenkadaren arabera. Hala ere, altzairuzko edo hormigoizko forjatuak baino malguagoa eta deformagarriagoa da.
Eraikuntza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hormigoizko lauza aurrefabrikatua edo obran bertan eraikia izan daiteke.
Aurrefabrikatuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Aurrez fabrikatutako hormigoizko lauzak fabrika batean eraikitzen dira eta ondoren obrara garraiatzen dira, altzairuzko edo hormigoizko habeen artean jartzeko prest.[1] Lauzak aurrez estresatuak (fabrikan), ondoren estresatuak (tokian bertan) edo estresatu gabeak izan daitezke. Hormari eusteko egitura neurri egokietan eraikitzea ezinbestekoa da, bestela, harlauzak ez dira behar bezala egokituko.
Obran bertan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hormigoizko lauzak obran eraikitzen dira, kofratuak erabiliz, hau da, hormigoi freskoa isurtzeko erabiltzen den moldaketa-sistema bat. Lauza indartu behar bada, altzairuzko barrak edo armadurak enkofratuaren barruan kokatzen dira hormigoia bota aurretik.[2] Plastikozko edo metalezko banatzaileak erabiltzen dira armadura enkofratuaren behealdetik eta alboetatik urruntzeko, hormigoiak armadura guztiz estal dezan. Lurrean sostengatutako lauza batean, lurra bera erabil daiteke enkofratu bezala. Aldiz, solairuak osatzeko lauza baterako, enkofratuak erretilu itxura du eta, askotan, behin-behineko zurkaitz batzuek eusten diote hormigoia jarri eta gogortu arte.
Enkofratua egurrezko oholez, plastikoz edo altzairuz eraiki ohi da. Eraikin komertzialetan, plastikozko eta altzairuzko enkofratuek gero eta ospe handiagoa dute, lana aurrezten dutelako.[3] Aurrekontu baxuko edo eskala txikiko lanetan, hala nola hormigoizko lorategi-bide bat jartzean, egurrezko oholak oso ohikoak dira.
Enkofratua ere iraunkorra izan daiteke, eta hormigoiaren isurketa egin ondoren bertan geratu. Atalez atal isurtzen diren lauza edo bide handientzat, enkofratu iraunkor honek isolamendu-artikulazio gisa ere jardun dezake hormigoizko lauzen barruan, hormigoia zabaltzeak edo mugimenduak eragindako pitzadura potentziala murrizteko.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Garber, G.. (2006). Design and construction of concrete floors. (2nd ed. argitaraldia) Elsevier/Butterworth-Heinemann ISBN 978-0-7506-6656-5. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
- ↑ Levy, Salomon M.; Helene, Paulo. (2004-11). «Durability of recycled aggregates concrete: a safe way to sustainable development» Cement and Concrete Research 34 (11): 1975–1980. doi:. ISSN 0008-8846. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
- ↑ Nemati, Kamran; Kemeny, John. (2016-05-29). «Crack Growth in Concrete under Uniaxial and Confined Conditions» Proceedings of the 9th International Conference on Fracture Mechanics of Concrete and Concrete Structures (IA-FraMCoS) doi:. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).