Pablo Pedro Astarloa

Pablo Pedro Astarloa
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Durango, 1752ko ekainaren 29a
Herrialdea	Bizkaia, Euskal Herria
Lehen hizkuntza	euskara
Heriotza	Madril, 1806ko ekainaren 2a (53 urte)
Familia
Haurrideak	ikusi Pedro Astarloa
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	idazlea eta apaiz katolikoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Pablo Pedro Astarloa Agirre —Pablo Astarloa izen-deiturez ezaguna— (Durango, Bizkaia, 1752ko ekainaren 29a - Madril, Espainia, 1806ko ekainaren 2a) apaiza, hizkuntzalaria eta filologoa izan zen. Euskararen apologista. Astarloak Eragin handia izan zuen ia mende bat geroagoko Euskal Pizkundean eta Sabin Aranarengan; euskara garbiaren aurrekariak proposatu zituen.

Euskararen deskripzio zuzen eta zehatz samarra egin zuen. Hitzen morfemak bereizi eta zehaztu zituen; eta, gehienetan, zuzen asmatu zuen. Aitzindari izan zen Astarloa horretan.

Ibilbidea

Pablo Pedro Astarloaren omenezko monumentua Durangon

Hizkuntzazaletasun handiaren jabe, hamalau hizkuntza ikasi zituen, tartean hebreera, arabiera eta greziera. 1799an Wilhelm von Humboldt hizkuntzalari alemaniarra ezagutzeko aukera izan zuen, eta urte haietan "El arte bascongado" bere lehenengo lana argitaratu zuen. Lorenzo Hervás eduki zuen zuzentzaile garai hartan.

Bizitzako azken lau urteak Madrilen eman zituen. Jaioterrian monumentu eta kale bana dedikatu zizkioten. Halaber, Gerediaga Elkarteak omenaldia egin zion haren heriotzaren 200. urteurrenean.

Euskaltzaletasuna

Gaztelaniaz idatzi arren, euskara ezagutu eta sakon ikertu zuen bizitzan zehar. 1803an Madrilen Apología de la lengua Bascongada o ensayo crítico-filosófico de su perfección y antigüedad sobre todas las que se conocen, en respuesta a los reparos propuestos en el Diccionario Geográfico Histórico de España argitaratu zuen, Joaquín Traggia Uribarri zaragozarrarekin hizkuntzaren jatorriari buruz eztabaidan sartuta. Durangarra eusko-iberismoaren alde agertu zen, hau da, euskara Penintsulako lehen biztanleen hizkuntzatzat hartzen zuen. Bere apologian, euskara munduko hizkuntzarik perfektuena eta zaharrena dela argudiatzen zuen.

Beste lan batzuen artean Los Discursos filosóficos sobre la lengua primitiva o Gramática y análisis razonada de la euskara o vascuence, Diccionario del euskera eta Reflexiones Filosóficas en defensa de la Apología de la Lengua Vascongada ere idatzi zituen.

Ikus, gainera

• Durangar ezagunen zerrenda
• Pedro Astarloa
• Euskal apologistak

Bibliografia

• Astorgano Abajo, Antonio & Astorgano Lozano, Antonio Mª (2003): "Hervás y los apologistas vascoiberistas en 1803", RIEV. 48, 1, 347-408. ISSN 0212-7016 .
• Uriarte Astarloa, Jose Maria (2002): Pablo Pedro Astarloa (1752-1806), biografía, Durango, Durangoko Arte eta Historia Museoa. ISBN 84-7849-019-1.
• Uriarte, Jose Mari (2008): Pablo Pedro Astarloa (1752-1806), Bidegileak 51, Gasteiz, Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia. ISBN 978-84-457-2757-7.

• Datuak: Q9054010
• Multimedia: Pablo Pedro de Astarloa / Q9054010