Rostock

Rostock; Rostock
	Alemaniako hiri-udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Alemania
Alemaniako estatua	Mecklenburg-Aurrepomerania
Alkatea	Eva-Maria Kröger (en)
Izen ofiziala	Rostock
Jatorrizko izena	Rostock
Posta kodea	18001, 18181 eta 18059
Udalerri kodea	13003000
Geografia
Koordenatuak	54°05′00″N 12°08′00″E / 54.0833°N 12.1333°E
Azalera	181,36 km²
Altuera	18 m
Mugakideak	Rostock barrutia, Elmenhorst/Lichtenhagen, Admannshagen-Bargeshagen, Lambrechtshagen, Kritzmow, Papendorf, Dummerstorf, Roggentin, Broderstorf, Bentwisch, Mönchhagen, Rövershagen, Gelbensande eta Graal-Müritz
Demografia
Biztanleria	210.795 (2023ko abenduaren 31); 875 (2022)
Dentsitatea	1.162 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	XIII. mendea
Telefono aurrizkia	0381
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Varna, Szczecin, Turku, Dunkerque, Riga, Anberes, Dalian, Raleigh, Rijeka, Bremen, Aarhus, Guldborgsund, Bergen, Communauté urbaine de Dunkerque (en) eta Karlskrona
Matrikula	HRO eta A
	rostock.de

Rostock, Alemaniako hiri bat da, Mecklenburg-Aurrepomerania estatuan dagoena. Estatuko handiena izan arren hiriburua Schwerin da. Warnow ibaiaren ertzean, Baltikotik hamabi kilometrotara, Warnemünde eskualdean. Bere biztanleria 200.000 biztanle ingurukoa da.

Alemaniako ipar-ekialdeko portu nagusia da, eta lotura zuzena du Danimarkako portu garrantzitsuenekin. Arrantza eta industria (janari industria, ontziolak, altzairugintza, kimika industria, zurgintza, tresneria kimikoa) dira ekonomia jarduera nagusiak. Aipagarriak dira XIII. mendeko Andre Mariaren eliza gotikoa, XIV. mendeko San Nikolas eliza, XV. mendeko udaletxea (aurrealde barrokoa) eta XIV-XVI. mendeetako harresiko ateak eta hondakinak.

Klima

Datu klimatikoak (Rostock)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	11	15	21	26	31	33	34	32	29	22	15	14	34
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	2	2	7	11	17	20	22	21	18	12	7	3	12
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-2	-3	-1	3	7	10	13	13	9	6	2	-1	5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-18	-20	-18	-5	-3	2	6	5	1	-5	-9	-16	-20
Pilatutako prezipitazioa (mm)	46	36	30	42	48	60	79	71	69	65	39	45	630
Iturria: ^[1]

Historia

Sorrera

XI mendean eslaviarrek Roztoc herrixka sortu zuten, zeinak ibaiaren zabalgunea esan nahi duen. Hala ere 1161ean Valdemar I.a Danimarkakoak su eman zion herriari eta erabat suntsitua gelditu zen. Ondoren merkatari alemaniarrek hiru herri sortu zituzten bertan, bakoitza eliza baten inguruan kokatzen zelarik; San Petriren eliza (gaur egungo alde zaharra dagoena), Andre Mariaren eliza (gaur egungo merkatu berriaren inguruan) eta San Jaimeren eliza (gaur egungo unibertsitatearen inguruan). Berehala baina hiru herriek hiri bakarra osatu zuten.

Hansa hiria

Hansa Ligan sartzerakoan hiriaren gorakada etorri zen eta XIV menderako Mecklenburgeko hiri garrantzitsuena bihutu zen bere 12.000 biztanleekin. Bere jarduera ekonomiko nagusia ontzigintza zen, izan ere Itsaso Baltikoan zebiltzan itsasontzi gehienak bertan eginak zeuden. 1419an Europako Unibertsitaterik zaharrena dena sortu zen Rostocken. XV mendean Mecklenburgeko dukeek hiriarekiko kontrola areagotu nahi zuten eta biztanle pobreenek srturiko matxinadak zapuzteko aitzakiaz lortu zuten Rostocken erabateko kontrola eskuratzea.

Rostockeko udaletxea eta ingurua, bonbaketa baten ondoren

Aro modernoa

Rostocken indarrak eta kokapen estrategikoak Daniarren eta suediarren erasoak jasatea ekarri zuen. Horrela bai Hogeita Hamar Urteko Gerran (1618-1648) eta 1700-1721 aldietan iparraldeko nazioek hiria okupatu zuten. Napoleondar Gerretan ere frantziarren eskuetan egon zen hamar urtez. Hala ere XIX mendean hiriaren garrantzia ez zen batere jeitsi eta populazioz nabarmen igotzen jarraitu zuen. Industrializazioari esker Itsaso Baltiko guztiko itsas flotarik handiena garatu zuen.

XX mendea

Mende berriarekin batera ontzigintzari hegazkingintzaren gehitu zitzaion eta nazientzako hiri estrategikoa bihurtu zen. Hau dela eta aliatuen bonbaketa gogorrak jasan zituen Bigarren Mundu Gerran, 1942 eta 1944ean. Armada Gorriak 1945ean bereganatu zuenerako Rostock erabat suntsitua zegoen.

Ekialdeko Alemanian sartua gelditu zen eta itsas portu estrategikoa izanik, gerra aurretik zegoen bezala berreraikitzen saiatu ziren. Ekialdeko Alemaniaren berpiztearen sinbolo bihurtu zen hiria. 1990eko Alemaniaren bateratzearekin batera, estatuaren motorra Mecklenburg-Aurrepomerania dela esaten da, hiriburua Schwerin bada ere.

Ondasun nabarmenak

Andre Mariaren eliza (Marienkirche): 1265ean eraikitako adreilu gorrizko eliza gotikoa da. 1531ean Luteranismoa onartu zuen. 12 metrotako erloju astrologikoa dauka.
Udaletxea (Rathaus): Andre Mariaren elizaren ondoan kokaturik dago, merkatu berriaren plazan. XIII mendeko eraikina bada ere 1727ko fatxada barrokoa du.
Kröpeliner Straße: XV eta XVI mendeko etxe burgesak kokatzen dira kalearen ertzetan. Hiriko kale nagusia den honek Merkatu berriaren plaza eta Kröpeliner atea elkartzen ditu.
Universitätsplatz: Rostockeko Unibertsitatearen eraikin gehenek inguratzen duten plaza da.
Harresiak eta ateak: Garai bateko harresien zati batzuk oraindik badiraute. izan zituen 32 ateetatik bi baino ez dira gelditzen.

Garraioak

Autopistek eta trenek Berlin, Hanburgo eta Poloniarekin lotzen dute.

Bestalde Eskandinaviarako ferrien kai handia dauka. Alemaniatik Tallinn (Estonia), Helsinki (Finlandia), Guldborgsund (Danimarka) eta Trelleborg (Suedia) hirietara doazen ferriak Rostocketik ateratzen dira.

Kirolak

Hiriko futbol talde nagusia F.C. Hansa Rostock da. Gaur egun bigarren mailan ari bada ere Alemania biak bateratzean Ekialdeko Alemaniatik lehen mailarako sailkatu zen bi taldeetako bat izan zen, izan ere 1991ean Ekialdeko Alemaniako Liga eta Kopa txapelduna izan baitzen.

Bestalde aipatzekoa da HC Empor Rostock eskubaloi taldea, Ekialdeko Alemaniako talde nagusia izan zen 10 liga eta 7 kopa irabazi baitzituen. EHF Errekopa bat ere badu.

Jan Ullrich txirrindularia ere aipatu behar da, 1997ko Frantziako Tourraren irabazlea eta Munduko Txapelketako Erlojupeko proban bi aldiz txapeldun izana.

Azkenik Britta Kamrau igerilaria ere aipatu behar da, 2007an 25 kilometroko distantzian munduko txapeldun izan zena. Aurrez, 2004ean 5, 10 et 25 kilometrotako Europako txapeldue ere izana zen.

Herritar ospetsuak

Gebhard Leberecht von Blücher (1742-1819), Prusiako ejerzitoaren komandantea Waterlooko guduan
Walter Kempowski (1929-2007), idazlea
André Greipel (1982-), txirrindularia

Hiri senidetuak

Szczecin (Polonia), 1957	Bergen (Norvegia), 1965
Turku (Finlandia), 1959	Varna (Bulgaria), 1966
Dunkerque (Frantzia), 1960	Rijeka (Kroazia), 1966
Riga (Letonia), 1961	Bremen (Alemania), 1987
Anberes (Belgika), 1963	Dalian (Txina), 1988
Århus (Danimarka), 1964	Raleigh (Ipar Karolina) (Ameriketako Estatu Batuak), 2001
Göteborg (Suedia), 1965

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ http://web.archive.org/web/20060213114155/http://www.bbc.co.uk/weather/world/city_guides/results.shtml?tt=TT003630 BBC Weather

Demografia

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Ikus jatorrizko Wikidatako eskaera eta iturriak.

Kanpo estekak

Datuak: Q2861
Multimedia: Rostock / Q2861

[1] ttp://web.archive.org/web/20060213114155/http://www.bbc.co.uk/weather/world/city_guides/results.shtml?tt=TT003630 BBC Weather

[1]