بنو الیاس

Banu Ilyas بنو الیاس Āl-e Ilyās Ilyasids
۹۳۲–۹۶۸
The Ilyasids at their greatest extent
پایتخت	بردسیر
زبان(های) رایج	زبان فارسی
دین(ها)	اسلام
حکومت	پادشاهی
امیر (عنوان)
• ۹۳۲–۹۶۷	محمد بن الیاس
• ۹۶۷–۹۶۸	الیاس بن محمد
دوره تاریخی	قرون وسطی
• بنیان‌گذاری	۹۳۲
• غلبه آل بویه	۹۶۸
پیشین پسین سامانیان آل بویه

بنوی الیاس یا الیاسیان یک سلسلهٔ سغدی ایرانی بود که از سال ۹۳۲ تا ۹۶۸ بر کرمان فرمانروایی می‌کرد. پایتخت آنان بردسیر بود امیران آنان بدین شرح بودند:

1. ابو علی محمد ابن الیاس (۹۳۲–۹۶۷)
2. اَلیسَع ابن محمد ابن الیاس
3. الیاس ابن محمد ابن الیاس(۹۶۷–۹۶۸)
4. سلیمان ابن محمد ابن الیاس
5. الحسین ابن محمد ابن الیاس

محمد ابن الیاس

ابو علی محمد ابن الیاس یکی از اعضای لشکر سامانیان بود که اصلتا سغدی بود. او از کودتای سال ۹۲۹ علیه امیر نصر ابن محمد حمایت نمود. بعد از شکست کودتا وی به جنوب گریخت. سر انجام وی در سال ۹۳۲ به جنوب رسید. وی تلاش کرد تا فرمانروای خویش بر بخش عای شمالی استان را گسترش دهد در حالی که بخش‌های جنوبی و شرقی کوهستانی استان کرمان در دست قبایل محلی کوفج و بلوچ‌ بود. با وجود اینکه سامانی‌ها و ال بویه تلاش کردند تا وی را از کرمان اخراج کنند او به مدت ۳۰ سال بر آنجا حاکم بود وی هیچ‌کدام از ال بویه و سامانیان را مافوق خود نمی‌دانست و کاملاً مستقل از آنان منطقه خود را اداره می‌کرد. وی در سال ۹۶۷ سکته کرد و سرانجام مجبور شد به نفع پسرش الیاس گناره‌گیری کند.

الیاس ابن محمد

الیاس ابن محمد سریع پس زا روی کار آمدنش همسایه نزدیکش آل بویه که عزالدوله حکمفرمای آن بود را با حمله به مرزهای کرمان و فارس عصبی می‌کرد. قبل از حمله به کرمان عضدواله مطمئن شد که بر ارتش الیاس پیروز خواهد شد. استراتژی حملهٔ او بسیار اثر گذار بود. هنگامی که او بردسیر را مورد هجوم و تصرف خود قرار داد، بخش عمده ای از ارتش ایلیاس او را ترک کردند. کنترل کرمان بطور اسمی به پسر عزالدوله شیردل أبو الفوارس منتقل شد، در حالی که به ژنرال گوردیر (کوررک) آدود کنترل واقعی داده شد. الیاس به بخارا گریخت. در آنجا سامانیان از وی استقبال کردند. اما او با شکایت از اینکه آنها به او در بازگرداندن کرمان کمک نمی‌کنند، خصومت آنها را برانگیخت. وی از بخارا به خوارزم اخراج شد، در حالی که والی خراسان دارایی‌های ایلیاس را که در کوهستان رها کرده بود، تصرف کرد. در خوارزم الیاس بیماری چشم گرفت و به زودی درگذشت.

سلیمان ابن محمد

در سال ۹۶۹ یا ۹۷۰ سلیمان برادر الیاس که قبل از فتح آل بویه به دلیل نزاع با پدرش نزد سامانیان گریخته بود، امیر سامانی منصور بن نوح را قانع کرد تا منصور بن نوح برای فتح مجدد کرمان به او لشکری ​​بدهد. امید او این بود که بتواند حمایت قبایل محلی کوچ و بلوچ را که در کوهستان های جنوبی و شرقی کرمان زندگی می کردند جلب کند. گرگیر برای توقف آنها حرکت کرد و در نبردی که بین جیرفت و بم پیش آمد. اما در این جنگ سلیمان و دو برادرزاده‎ اش با نام های بکر و حسین که فرزندان الیَسَع بودند با گروهی از سرداران خراسان کشته شدند در نتیجه این شورش سرکوب شد. سرداران عضدالدوله سپس برای تنبیه قبایل بلوچ یک لشکرکشی تنبیهی را از طریق جنوب شرقی ایران به کوهستان های جنوب و شرق کرمان و سواحل مکران رهبری کردند. طی این لشکرکشی قبایل بلوچ تا حدود سواحل مکران تنبیه شدند و زمینه ساز شورش بزرگ تر قبایل بلوچ از مکران تا کوهستان های کرمان شد.

حسین ابن محمد

آخرین تلاش خاندان بنو الیاس برای بازپس گیری کرمان در سال 974 میلادی توسط آخرین پسر محمد بن الیاس با نام حسین که در خراسان زندگی می کرد رخ داد. حسین در زمانی که عضدالدوله از وقایع عراق و عمان پریشان شده بود، از شورش مردم بلوچ در مکران و کوهستان های جنوب و شرق کرمان مطلع شد. او خواست که در این شورش شرکت کند و از خراسان به راه افتاد و بخشی از نیروهای شورشی را به دست گرفت. با این حال این شورش توسط ارتش عضدالدوله سرکوب شکست خورد و عضدالدوله بعد از سرکوب دوم شورش قبایل بلوچ دست به کشتار قبایل بلوچ و پراکنده کردن آنان زد. حسین بن محمد نیز در جیرفت اسیر شد و همراه با بقیه خاندان کوتاه مدت خود از تاریخ ناپدید شد.

تبارنامه

اَلیسَع سغدی

الیاس

ابو علی محمد فرمانروایی ۹۳۲ تا ۹۶۷ میلادی

اَلیسَع

سلیمان

الیاس

حسین

بکر

حسین

منابع

• «ĀL-E ELYĀS». www.iranicaonline.org. دانشنامه ایرانیکا. دریافت‌شده در ۱۲ دسامبر ۲۰۲۴.
• Bosworth, C. E. "The Banu Ilyas of Kirman." Iran and Islam. Edited by C. E. Bosworth. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1971. شابک ‎۰−۸۵۲۲۴−۲۰۰-X
• Kabir, Mazifullah. The Buwayhid dynasty of Baghdad, 334/946-447/1055. Calcutta: Iran Society, 1964.