Nova Gales do Sur

Nova Gales do Sur

New South Wales (en)
Bandeira
Lema	«Orta recens quam pura nites»
Epónimo	Gales do Sul (pt)
Localización
32°S 147°L
Estado	Australia
Capital	Sydney
Contén a división administrativa	Armidale Dumaresq Shire (en) Auburn City Council (en) Ballina Shire (en) ../... 150+
Poboación
Poboación	8.093.815 (2021) (10,1 hab./km²)
Lingua usada	Língua dhurga (pt) Lingua dharug Barababaraba (en) Awabakal (en) Badjiri (en) Ngarigo (en) Ngunnawal (en) Darkinjung (en) Língua darling (pt) Língua bundjalung (pt) Tharawal (en) Anewan (en) Dyangadi (en) Worimi (en) Língua gamilaraay (pt) Ngiyambaa (en) Wiradjuri (en) Kumbainggar (en) Muruwari (en) Thawa (en) Yitha Yitha (en) Madhi Madhi (en) Língua wadi-wadi (pt) Yorta Yorta (en) Githabul (en) Arakwal (en) Yardliyawarra (en) Dadi Dadi (en) Malyangapa (en) Wadikali (en) Lingua yugambeh Gundungurra (en) Nari Nari (en)
Xeografía
Superficie	801.150 km²
Bañado por	Océano Pacífico
Altitude	160 m
Punto máis alto	Monte Kosciuszko (2.228 m)
Comparte fronteira con	Australia Meridional, oeste Victoria, sur Territorio da Capital Australiana Queensland, norte
Datos históricos
Precedido por	Nova Gales do Sul (Colónia) (pt) e Norte da Austrália (pt)
Creación	1788
Día festivo	Aninovo (1 de xaneiro) Dia da Austrália (pt) (27 de xaneiro) Venres Santo (dois dias antes da Páscoa (pt) ) Sábado Santo (véspera da Páscoa (pt) ) Pascua cristiá (22 de marzo) Luns de Pascua (Easter + 1 day (en) ) Dia ANZAC (pt) (25 de abril) Aniversário da Rainha (pt) (segundo luns de xuño) Día do Traballo (primeiro luns de outubro) Nadal (25 de decembro) Boxing Day (26 de decembro)
Organización política
Forma de goberno	Monarquía parlamentaria monarquía constitucional democracia representativa parliamentary system (en)
• Governor of New South Wales (en)	Margaret Beazley (pt) (2019–)
Órgano executivo	Government of New South Wales (en)
• Premier of New South Wales (en)	Chris Minns (en) (2023–)
Órgano lexislativo	Parliament of New South Wales (en) ,
Máxima autoridade xudicial	Supreme Court of New South Wales (en)
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC+10 (pt) , horario estándar UTC+11 (pt) , horario de verán Australia/Sydney (en)
Prefixo telefónico	02, 03 e 08
ISO 3166-2	AU-NSW
Outro
Irmandado con	Iacarta Pequín Toquio (1984–)
Sitio web	nsw.gov.au

Nova Gales do Sur (en inglés, New South Wales) é o estado máis antigo e poboado de Australia. Atópase na parte suroriental do país, ao norte de Victoria e ao sur de Queensland. Foi fundado en 1788 e orixinalmente incluíu boa parte da terra de Australia, Nova Zelandia e outras illas da rexión. Con todo, durante o século XIX, separáronse varios territorios deste estado, formando as colonias británicas de Tasmania, Australia Meridional, Victoria, Queensland e Nova Zelandia.

Nova Gales do Sur é coñecida por Port Jackson, que é o porto máis importante da capital, Sidney, onde viven aproximadamente dous terzos da poboación total do estado. Tamén é coñecida por varios pobos pequenos do campo como Tamworth, o "fogar da música country" de Australia.

Xeografía

As súas catro cidades principais son, de norte a sur, Newcastle, Gosford, Sidney e Wollogong, todas elas na costa. Tamén destacan as localidades de Albury, Broken Hill, Dubbo, Tamworth, Armidale, Lismore, Nowra, Griffith, Leeton, Wagga Wagga, Goulburn e Coffs Harbour.

Fisicamente, o estado de Nova Gales do Sur pode dividirse en catro seccións:

• A franxa costeira, con climas que van desde o fresco amornado no extremo sur ata o case subtropical na fronteira con Queensland.
• As rexións montañosas da Gran Barreira Divisoria e as terras altas á súa ao redor. Moitos picos superan os mil metros de altitude, sendo o máis alto o Monte Kosciuszko, con 2.229 metros.
• As chairas destinadas sobre todo á agricultura que ocupan boa parte da superficie do estado. A densidade de poboación é aquí moi inferior á da costa.
• As chairas áridas do extremo noroccidental do estado, case inhabitables.

Goberno e política

A forma de goberno de Nova Gales do Sur é descrita na súa Constitución, que data de 1856, aínda que foi emendada en numerosas ocasións. Desde 1901, Nova Gales do Sur é un estado da Mancomunidade de Australia, e a Constitución australiana regula a súa relación coa Mancomunidade. De acordo coa norma fundamental australiana, Nova Gales do Sur cedeu certos poderes lexislativos e xudiciais á Mancomunidade, pero retivo os demais. Na práctica, no entanto, a autonomía dos estados australianos viuse recortada polo crecente predominio financeiro da Mancomunidade.

O Parlamento do Estado está composto por dous cámaras: a Asemblea Lexislativa (cámara baixa) e o Consello Lexislativo (cámara alta). O xefe de Goberno é o Primeiro Ministro do Estado, actualmente Morris Iemma, do Partido Laborista.