Real Academia Galega

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Rag.

Real Academia Galega

Colligit, expurgat, innovat
Placa co logotipo na fachada da sede, na Coruña.
Fundación:	30 de setembro de 1906 (118 anos), A Coruña. Constituída o 4 de setembro de 1905.
Presidente:	Víctor Freixanes (2017-) Xesús Alonso Montero (2013-2017) Xosé Luís Méndez Ferrín (2010-2013) Xosé Ramón Barreiro (2001-2010) Francisco Fernández del Riego (1997-2001) Domingo García-Sabell (1979-1997) Sebastián Martínez-Risco (1960-1977) Manuel Casás Fernández (1937-1960) David Fernández Diéguez (1935-1936) Manuel Lugrís Freire (1934-1935) Eladio Rodríguez González (1926-1934) Francisco Ponte Blanco (1924-1926) Andrés Martínez Salazar (1923-1924) Manuel Murguía (1906-1923)
Membros:	30
Orzamento:	1.254.697,48 euros (2012)
Na rede
http://www.academia.gal/

A Real Academia Galega (RAG) é unha institución científica, creada en 1906, que ten como obxectivo o estudo da cultura galega, e en especial a ilustración, defensa e promoción da lingua galega. Elabora as Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego, e decide a personalidade literaria á que se lle dedica o Día das Letras Galegas. Os seus membros son personalidades influentes do mundo da cultura galega, relacionados maioritariamente coa lingua. Desde 2017 o seu presidente é Víctor Freixanes. O seu lema é Colligit, expurgat, innovat.

Historia

Manuel Curros Enríquez, impulsor da RAG.

Inicios

O precedente da Real Academia Galega foi a Comisión Xestora para a creación da Academia Galega, promovida por Emilia Pardo Bazán e Ramón Pérez Costales. Montouse sobre a base dunha sociedade, Folklore Gallego, presidida pola escritora.

En 1904 Manuel Murguía publicou un artigo na revista do Gran Hotel de Mondariz no que propugnaba a creación dunha academia galega. Este artigo espertou interese e en 1905 constituíuse na Habana a Sociedade Protectora da Academia Gallega, grazas ao impulso de Manuel Curros Enríquez e Xosé Fontenla Leal. En Galiza seguiron esta iniciativa algúns persoeiros que se reunían no faladoiro da Libraría Rexional de Uxío Carré Aldao da Coruña. A Real Academia Galega constituíuse o 30 de setembro de 1906, presidida por Manuel Murguía e con corenta membros. O acto celebrouse nos locais da Reunión Recreativa e Instructiva de Artesanos, case un ano despois da presentación legal dos seus estatutos. Os obxectivos iniciais eran fundamentalmente lingüísticos e incluían a elaboración dun dicionario e unha gramática, proxectos que demoraron moitos anos. A primeira sede da Academia foi na rúa Rego de Auga nº 38, e en 1920 instalouse no Palacio de María Pita.

Manuel Murguía, primeiro presidente da RAG.

Durante a presidencia de Murguía (1906-1923) elevouse a figura de Rosalía de Castro, comezouse a publicar o Boletín de la Academia Gallega (263 números) e a Academia viuse no medio de polémicas e enfrontamentos debido ao seu carácter galeguista. O segundo presidente, Andrés Martínez Salazar, foino só un ano, xa que morreu inesperadamente. A entidade entrou nun período de inactividade que motivou a fundación do Seminario de Estudos Galegos. O terceiro presidente foi Eladio Rodríguez González (1926-1934), e durante este período entraron Alfonso Daniel Rodríguez Castelao e Antón Villar Ponte. Substituíuno no cargo Manuel Lugrís Freire, que houbo de dimitir en 1935 por problemas de saúde, pasando a ocupar a presidencia David Fernández Diéguez.

1936-1977

Desde 1937 presidiu a Academia Manuel Casás Fernández. O golpe militar de 1936 e a guerra civil provocaron o exilio e falecemento dalgúns académicos, e en 1941 realizouse unha toma de posesión colectiva de 19 novos membros, coma Xosé Filgueira Valverde e Florentino López Cuevillas, coa lectura única de discurso de ingreso por parte de Fermín Bouza-Brey. A RAG superou o risco de desaparecer e pasou a estar tutelada polo reitor da Universidade de Santiago de Compostela.

Francisco Franco, o seu irmán, e mais Manuel Fraga foron académicos non numerarios da Real Academia Galega. En 2009, coincidindo co nomeamento de Manolo Rivas, Méndez Ferrín facía pública a retirada das honras a Francisco Franco. Porén, Ramón Franco e Manuel Fraga seguen a estar considerados como membros correspondentes da RAG.

O 31 de decembro de 1951 a RAG xuntouse en Vigo en sesión extraordinaria polo nomeamento de Manuel Gómez Román; ao seu discurso ía responder Ramón Otero Pedrayo. Minutos antes do inicio do acto a autoridade gobernativa prohibiu falar en galego. As palabras improvisadas que se dixeron foron en castelán. O Partido Galeguista fixo chegar dende Galicia ao Congreso da UNESCO reunido en Montevideo un escrito de protesta pola política de represión lingüística do réxime franquista. O texto tivo boa acollida pero foi rexeitado pola delegación española da que formaba parte Manuel Fraga.

En 1960, tras o falecemento de Manuel Casás, ocupou a presidencia Sebastián Martínez-Risco. En 1963 a Real Academia Galega presentou a iniciativa do Día das Letras Galegas que, non moi valorada nun primeiro momento, tornouse especialmente dinamizadora co transcurso dos anos. No 1972 a RAG estandarizou o deseño actual das Armas ou Escudo do Reino de Galicia. Anos máis tarde, a RAG propuxo á Xunta de Galicia de conservar a memoria da antiga bandeira galega dentro da Bandeira de Galicia moderna. O resultado foi a superposición das armas ou escudo galego sobre a bandeira nacional civil, formando a actual bandeira oficial que debe figurar nos actos oficiais do goberno e institucións galegas.

Boletín de la Academia Gallega, ano 1906, n.º 4.

1977-2001

Durante a presidencia de Domingo García-Sabell (1977-1997), produciuse o acordo co Instituto da Lingua Galega sobre as Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego (1982), co cal se unificaban as dúas propostas enfrontadas. A Real Academia foi recoñecida como referencia na Lei de normalización lingüística. Creáronse un Seminario de Lexicografía, que elaborou o seu primeiro dicionario monolingüe, e o Seminario de Sociolingüística, que realizou o Mapa Sociolingüístico de Galicia. En marzo de 1979 a Academia trasladouse á sede actual da rúa Tabernas na Coruña dende as dependencias municipais do Palacio de María Pita onde estaba a sede dende 1920.

Coa presidencia de Francisco Fernández del Riego (1997-2001) abriuse a institución.

De pé, de esquerda a dereita: Sebastián González, Eladio Rodríguez González, Enrique Peinador, Gonzalo López Abente, Pura González Varela (muller de Lugrís), Celia Brañas Fernández, Otero Pedrayo, David Fernández Diéguez, Ángel del Castillo e Fernando Cortés Bugía. Sentados Fernando Martínez Morás, Castelao, Manuel Lugrís Freire, Antón Villar Ponte e Félix Estrada Catoyra.

Século XXI

Baixo a presidencia de Xosé Ramón Barreiro Fernández (2001-2010) déuselle un pulo á informatización dos fondos documentais que se foran adquirindo, e en 2003 revisáronse as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego. En 2006 a institución foi galardoada co Premio Fernández Latorre.

En maio de 2009, en vésperas do Día das Letras Galegas, a Academia publicou un manifesto en prol da lingua galega, para facer fronte á campaña de desprestixio orquestrada por unha parte dos grupos políticos e unha minoría social con escaso apoio en Galiza mais con medios importantes en España. Neste manifesto reivindicou a necesidade dun uso simétrico do bilingüismo e mais unha presenza digna do galego en ámbitos nos que ten dificultades para se facer un oco, como a Xustiza ou o ensino. O 16 de xaneiro de 2010 a Academia emitiu un informe negativo das Bases para o decreto do plurilingüismo no ensino non universitario de Galicia, coas que o PPdeG pretendía derrogar o decreto aprobado polo anterior goberno (formado polo PSdeG e Bloque Nacionalista Galego). O informe aprobouse por unanimidade e aclamación.

En xaneiro de 2010 escolleuse como presidente a Xosé Luís Méndez Ferrín, quen dimitiu tres anos despois. Substituíuno Xesús Alonso Montero, e tras a súa renuncia en 2017 accedeu ao cargo Víctor Freixanes, reelixido o 24 de abril de 2021.

En 2022 a Real Academia Galega trasladouse de forma temporal a unha nave en Pocomaco para levar a cabo as tarefas de rehabilitación da sede na rúa Tabernas.

Composición da Real Academia Galega

Vicesecretario	Secretaria	Presidente	Tesoureira	Arquiveira/Bibliotecaria
Henrique Monteagudo	Margarita Ledo Andión	Víctor Freixanes	Fina Casalderrey	Marilar Aleixandre

Membros do pleno

Marilar Aleixandre	Xesús Alonso Montero	Rosario Álvarez Blanco	Anxo Angueira	Xosé Luís Axeitos	Ana Boullón
Fina Casalderrey	Francisco Díaz-Fierros	Lourenzo Fernández Prieto	Francisco Fernández Rei	Xesús Ferro Ruibal	Víctor Freixanes
Manuel González González	Bernardino Graña	Margarita Ledo Andión	María López Sández	Ramón Lorenzo	Henrique Monteagudo
Gonzalo Navaza	Chus Pato	Xosé Luís Regueira	Manuel Rivas	Ana Romaní	Euloxio Rodríguez Ruibal
Pegerto Saavedra	Dolores Sánchez Palomino	Antón Santamarina	Andrés Torres Queiruga	Ramón Villares

* Vacante a cadeira deixada tras a dimisión de Xosé Luís Méndez Ferrín. Pendente de elección.
** Académicos e académicas elixidas pero pendentes de ler o seu discurso de ingreso.

Galería de imaxes

• 
  Elección de Eladio Rodríguez como presidente, 20 de novembro de 1926.
• 
  Sede da RAG na Coruña.
• 
  Placa de homenaxe a Emilia Pardo Bazán.
• 
  Salón de actos.
• 
  Plenario en 2013.

Véxase tamén

Bibliografía

• Monteagudo, Henrique (2006). "A Academia, o idioma e o nacionalismo, 1906-1930. Notas para unha historia" (PDF). Grial (171): 26–37. ISSN 0017-4181. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 12 de xaneiro de 2018. Consultado o 11 de xaneiro de 2018. 

Outros artigos

• Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego
• Normativa oficial do galego
• Instituto da Lingua Galega

Ligazóns externas

• Real Academia Galega
• Axeitos, X. L. (22 de xaneiro de 2019). "A política cultural da Real Academia Galega e a vocación 'trilera' do seu presidente (I)". Nós Diario. 
• Axeitos, X. L. (22 de febreiro de 2019). "A gramaticalización da Real Academia Galega (II)". Nós Diario.