Jurij Arnošt Wanak

Jurij Arnošt Wanak (* 7. meje 1817 w Njeswačidle, † 27. meje 1887 w Budyšinje) bě serbski ewangelski farar a spisowaćel.

Žiwjenje

Narodźi so jako syn Njeswačanskeho wučerja a kantora Jurja Wanaka a wopytowaše wot 1830 do 1836 Budyski gymnazij, hdźež běštaj mjez jeho sobušulerjemi Jan Arnošt Smoler a Julius Eduard Wjelan. Přizamkny so studij ewangelskeje teologije w Lipsku (1836–39). Wot 1839 do 1843 dźěłaše jako domjacy wučer w Schöneichu a Rakecach kaž tež jako šulski wikar w ródnym Njeswačidle a w Poršicach.

Wot 1843 do 1848 bě wučer na měšćanskej šuli w Budyšinje. W rewoluciskim lěće 1848 dósta prěnje farske městno, a to jako naslědnik Jana Kiliana w tehdy hišće dospołnje serbskich Kotecach. Hižo po dwěmaj lětomaj Kotecy zaso wopušći a přewza městno jako zastupowacy direktor Krajnostawskeho wučerskeho seminara w Budyšinje. 1851 so woženi z Lydiju Jakubec (1830–1895), najstaršej dźowku Budyskeho fararja Arnošta Bohuwěra Jakuba.

W lětomaj 1858/59 bě znowa z Kotečanskim fararjom a 1859 přewza wot Jaroměra Hendricha Imiša farske městno we Wóslinku, hdźež hač do 1886 skutkowaše. W tutym lěće poda so na wuměnk do Budyšina, hdźež jenož lěto po tym zemrě.

Skutkowanje

Wanak běše wot lěta 1837 z čłonom Serbskeho prědarskeho towarstwa w Lipsku a někotre lěta jeho starši. W tutym času wozjewi w rukopisnej Serbskej nowinje basnje a powědančka z ludu. Pod jeho wjednistwom so Lipšćanske towarstwo znowa wožiwi a kontakty k druhim serbskim studentskim zjednoćenstwam nawjaza. Po nawróće do Łužicy podpěrowaše Handrija Zejlerja při wudawanju Tydźenskeje Nowiny, wobstara korektury, pisaše nastawki a druhdy tež cyłe wudaće nowin.

Hromadźe z diakonom Theodorom Wjacku staraše so wo nowowudaće serbskeje biblije, kotrež wuńdźe 1849 a znowa 1857. Z łaćonšćiny přełoži Domaša Kempenskeho štwore knihi wot chodźenja za Chrystusom.

Wón słušeše do skerje konserwatiwnych, kraloswěrnych kruhow serbskeje inteligency. Po přikładźe Bjedricha Adolfa Klina a druhich přećiwnikow rewolucije lětow 1848/49 njepodpisa tak mjenowanu Wulku próstwu Serbow. Po 1849 dósta wot sakskeho knježerstwa wažne funkcije na šulskim a cyrkwinskim polu. Wot 1851 bě generalny inspektor za serbske cyrkwje a šule Budyskeje wokrjesneje direkcije, přewza serbšćinu a nabožinu na wučerskim seminarje a nawjedowaše wučersku preparandu.

Wanak bě wot 1847 čłon Maćicy Serbskeje, jeje pismawjedźer a sekretar a wot 1854 z městopředsydu towarstwa. Jako tajki prócowaše so tež wo pjenježne srědki za wudaće Pfuloweho słownika.

Wozjewjenja

• Domaša Kempenskeho štwore knihi wot chodźenja za Chrystusom. Budyšin, 1845.
• Prěnja čitanka za serbske a němske šule. Erstes Lesebüchlein für wendisch-deutsche Schulen. Budyšin, 1865.
• Pjeć listow z časa noweho Serbstwa. W: Łužica 18 (1899), str. 20sl.

Žórło

• Pětr Kunze: Wanak, Jurij Arnošt. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 592sl.
• Petr Píša, Česko-lužické styky v 1. polovině 19. Století, Česko-lužický věstník, Ročník XVII Číslo 9/září 2007, s. 56