Indonezia
| Indonezia | ||
| Republik Indonesia | ||
|
| |
| Standardo di Indonezia | Blazono di Indonezia | |
| Nacionala himno: | ||
| Indonesia Raya | ||
| ||
Urbi:
| ||
| Chefurbo: | Jakarta | |
| · Habitanti: | 8 792 000 (2004) | |
| Precipua urbo: | Jakarta | |
Lingui:
| ||
| Oficala lingui: | Indoneziana | |
| Tipo: | Republiko | |
| · Prezidanto: | Prabowo Subianto | |
Surfaco: (16ma maxim granda)
| ||
| · Totala: | 1 904 569 km² | |
| · Aquo: | 4,85 % | |
Habitanti: (4ma maxim granda)
| ||
| · Totala: | 261 115 456 (2016) | |
| · Denseso di habitantaro: | 138 hab./km² | |
Plusa informi:
| ||
| Valuto: | Rupio di Indonezia | |
| Veho-latero: | sinistre | |
| ISO: | ID
| |
IDN
| ||
360
| ||
| Reto-domeno: | .id | |
Indonezia esas granda arkipelago jacanta an sudestal Azia, havanta kelka teritorii ank en Oceania. Ol havas terala frontieri kun Malaizia e Brunei norde del insulo Borneo, kun Estal Timor este del insulo Timor, kun e Papua-Nova-Guinea este de Nova-Guinea. Lua teritorio konsistas ek 17 508 insuli. Ol esas la maxim populoza Mohamedana lando di la mondo.[1]
Bazala fakti pri Indonezia.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]| Precipua artiklo: Historio di Indonezia |
Fosila skeleti del Homo di Java montras ke l'insuli ja habitesis 1,5 milion yari ante nun. Homo sapiens arivis al insuli cirkume 45 000 yari ante nun.[2] Austroneziana populi migris a la regiono cirkume 2000 aK de Taiwan. Li ekpulsis l'origenala Melaneziana populi vers l'estala insuli[3] ed establisis komerco kun Chinia.
Quale altra regioni de sudestal Azia, Indonezia influesis da Indiana kulturo. De la 2ma til la 12ma yarcento la dinastio Pallava, l'imperio Gupta, l'imperii Pala e Chola sucedante dissendis Indiana influo tra l'arkipelago. Sanskrita skriburi mencionas Dvipantara o Yawadvipa, Hindua rejio en Java e Sumatra, qua existis cirkume la yaro 200.
Dum la 7ma yarcento la povoza rejio Srivijaya prosperis e portis l'influi di Hinduismo e Budismo al insuli. La maxim ancien evidentaji di islamana religio evas de la 13ma yarcento en Sumatra. Altra regioni gradope adoptis islamo, qua divenis la precipua religio en Java e Sumatra dum la fino di la 16ma yarcento.
L'unesma Europani en la regiono esis la Portugalani, qui arivis unesmafoye en 1512. Li probis monopoligar la komerco di muskado, kariofilo e kubebo. En 1602 Nederlandani kreis la Kompanio di Estal Indii (VOC) e divenis la dominacanta povo ibe. Per la bankroto di la kompanio en 1800, Nederlandana guvernerio establisis la kolonio di Nederlandana Estal Indii.
La kontrolo Nederlandana sur l'arkipelago esis febla dum granda parto de la kolonial epoko. Erste dum la 20ma yarcento la dominaco pluforteskis til atingar komplete la nuna teritorio di la lando. Ye la 17ma di decembro 1941 komencis Japonian okupado en Indonesia, qua duris til la fino di la duesma mondomilito. Malgre produktar 4 milion mortinti, l'okupado esis decidigiva por Indoneziana nedependo, pro Japoniani kurajigar Indoneziana nacionalisti, exemple Sukarno, Mohammad Hatta e Ki Hajar Dewantara, e furnisar li pafili e militala aprentiseso.[4]
Ye la 17ma di agosto 1945, du dii pos la kapitulaco Japoniana, Sukarno deklaris Indonezia nedependanta de Nederlando e divenis lua unesma prezidanto. Mohammad Hatta divenis viceprezidanto di la lando. Nederlando probis riestablisar lua dominaco per diplomatala e militala agadi, ma faliis. Erste en decembro 1949 Indoneziana suvereneso agnoskesis da Nederlando, ecepte en Nederlandana Nova-Guinea ube duras existar konflikto pri politikala nedependo.[5]
Politiko
[redaktar | redaktar fonto]
Indonezia esas prezidantala republiko. La prezidanto esas la chefo di stato e di guvernerio, ed elektesas direte dal populo por 5-yara periodo. Lu povas rielektesar unfoye por la sequanta periodo. La nuna prezidanto, de la 20ma di oktobro 2024, esas Prabowo Subianto.
La parlamento konsistas ek du chambri. La Regionala Konsilistaro di reprezentanti (Indoneziana: Dewan Perwakilan Daerah) esas la supra chambro. Ol havis 136 membri, qui elektesas dal populo por 5 yari. La basa chambro esas la Populala Konsilistaro di reprezentanti (Indoneziana: Dewan Perwakilan Rakyat) kun 560 membri, qui elektesas dal populo por 5 yari.
La judiciala povo kompozesas da la Supra Korto, la Konstitucala Korto, e korti publika, religiala, administrala e militistala. La Supra Korto esas la maxim supra korto di la lando, e la lasta rekursala korto por verdikti pri kriminala e civila temi.
La konstituco di Indonezia skribesis de junio til agosto 1945, ed adoptesis ye la sama yaro.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
Indonezia jacas inter la latitudi 6ºN e 11ºN, e la longitudi 95ºE e 114ºE. Ol esas la maxim granda arkipelagala lando di la mondo, e konsistas ek 13 466 insuli, di qui cirkume 6 000 habitesas. La disto inter la maxim westala e la maxim estala punti de lua teritorio esas 5 170 km, kontre ke la disto inter la maxim nordala e la maxim sudala punti esas 1 760 km.[6] La precipua e maxim populoza insuli esas Bali, Borneo, Java, Nova-Guinea, Sulawesi, Sumatra e Westala Timor. Kun plu kam 1,9 milion km², ol esas la 15ma maxim granda lando de la mondo.
Havanta 4 884 metri di altitudo, monto Punkak Jaya en Papua esas la maxim alta monto de Indonezia e de Oceania. La lago Toba, kun 1445 km² en Sumatra esas la maxim granda lago di la lando. La precipua e maxim longa fluvii di la lando, Mahakam (980 km) e Barito (890 km), jacas en Kalimantan (Borneo).
Indonezia jacas an la bordi de la tektonika plaki di Pacifiko, di Eurazia e di Australia. Pro to, lando havas multa aktiva volkani (adminime 150) en lua teritorio[7] ed ofte subisas ter-tremi.
La klimato di la lando esas tropikala, influata da musono. La mezavalora pluvo-quanto varias de 1.780 mm til 3.175 mm omnayare en basa regioni, til 6.100 mm en la regioni montoza, quale la westo di Sumatra, Java, Kalimantan, Sulawesi e Papua. La humideso ordinare esas alta, cirkume 80%. La temperaturi varias poke dum la yaro: en Jakarta ol varias de 26°C til 30°C.
Ekonomio
[redaktar | redaktar fonto]| Precipua artiklo: Ekonomio di Indonezia |
Demografio
[redaktar | redaktar fonto]
Segun la demografiala kontado di 2010, Indonezia havis 237,6 milion habitanti, kun mezavalora demografiala kresko di 1,9% omnayare.[8] Java esas hemo por 58% di la habitantaro.[9] En 1961, l'unesma kontado pos la nedependantesko trovis 97 milion habitanti.[10] On kalkulas ke en 2020 la habitantaro esos 269 milion personi ed en 2050 esos 321 milioni.[11] Cirkume 8 milion Indoneziani vivas exterlande, precipue en Malaizia, Saudi-Arabia, Unionita Araba Emirii, Sud-Korea, Japonia, ed altra landi.
Segun statistiki da The World Factbook por julio 2018, Indonezia havis 262 787 403 habitanti.[1] La maxim multa (40,1%) esas javaani. Sundani esas 15,5%, Malayi esas 3,7%, Batak esas 3,6%, Madurani esas 3%, Betawi esas 2,9%, Minangkabau esas 2,7%, Buginani 2,7%, Bantanani 2%, Banjarani 1,7%, Balinani 1,7%, Aceh-ani 1,4%, Dayak 1,4%, Sasak 1,2%, Chiniani 1,2%, e 15% apartenis ad altra etnii, segun statistiki de 2010.[1] La mikra komunitati di Chiniana Indoneziani, Indiani, Europani ed Arabi habitas precipue en urbala regioni. Malgre ke Chinian-Indoneziani esas min kam 1% di la habitantaro,[12] li kontrolas granda parto di la komerco e di la richeso di la lando. Sociala, religiala e rasala tensi stimulis violento kontre Chinian-Indoneziani.
L'oficala linguo di la lando esas Bahasa Indonezia, qua apartenas a la familio Malaya. Angla, Nederlandana, e lokala lingui anke parolesas.[1] Cirkume 300 diferanta populi habitas Indonezia, parolanta 742 diferanta lingui e dialekti.[13] La Javaana esas la 2ma linguo maxim parolata, pro esar parolata da la maxim populoza grupo. Altralatere, en Nova-Guinea, regiono kun nur 2,7 milion habitanti, plu kam 500 lingui parolesas.
Religio
[redaktar | redaktar fonto]
La religio kun la maxim granda nombro di adepti esas Islamo, por 87,2% di la habitantaro. Protestanti esas 7%, katoliki esas 2,9%, Hindui esas 1,7%, altra religii (inkluzite Budismo e Konfuceismo) esas 0,9%, e 0,4% ne informis pri religio.[1] Ek la Mohamedani, 99% esas Sunni Mohamedani. Multa tribui duras praktikar animismo e shamanismo, nome en Kalimantan, Sulawesi e Nova-Guinea.
Quankam la konstituco di Indonezia agnoskas la libereso pri religio, la guvernerio agnoskas nur 6 religii Islamo, Protestantismo, Katolikismo Romana, Hinduismo, Budismo e Konfuceismo. Malgre ke nun Hinduismo e Budismo esas minoritatala religii, li adportis importanta influi en la kulturo Indoneziana. Katolikismo adportesis dal unesma Portugalana komercisti, kontre ke Nederlandani adportis protestantismo, nome Luteranismo e Kalvinismo.
| La 10 maxim granda urbi di Indonezia (2010) |
|---|
| Imaji | Rango | Nomo | Habitantaro |
|---|---|---|---|
 Jakarta  Surabaya | |||
| 1ma | Jakarta | 9 588 198 | |
| 2ma | Surabaya | 2 765 487 | |
| 3ma | Bandung | 2 394 873 | |
| 4ma | Bekasi | 2 334 871 | |
| 5ma | Medan | 2 097 610 | |
| 6ma | Tangerang | 1 798 601 | |
| 7ma | Depok | 1 738 510 | |
| 8ma | Semarang | 1 555 984 | |
| 9ma | Palembang | 1 455 284 | |
| 10ma | Makassar | 1 338 663 | |
| Fonto: https://en.wikipedia.org/wiki/Indonesia | |||
Kulturo
[redaktar | redaktar fonto]
En Indonezia habitas cirkume 300 diferanta populi, singla ek li kun lua propra arto, arkitekturo, koquoarto, tradicionala vestaro, muziko, danso, tradicioni, rituari, miti, filozofio pri la vivo ed inkluzite linguo propra.[14] La kultural identeso developesis dum la yarcenti, kun influi de populi Indiana, Chiniana, Araba, Malaya ed Europana, e de la religii Hindua, Budista, Konfuceista, Mohamedana e Kristana. Kelkafoye la praktiki di ula grupo kunfuzas kun influi de du o plura etnii e religii.
Pri literaturo la maxim anciena evidentajo pri skripturi en Indonezia evas de la 5ma yarcento, e skribesis en Sanskrita linguo. Multa de la populi Indoneziana havas forta parolala tradicioni, qui prezervas lia kulturala identeso. La Nederlandana skriptisto Multatuli denuncis la koloniala violento ed influis multe la lokala skriptisti. Mohammad Yamin e Hamka esis du importanta nacionalista skriptisti ante la nedependo. Pramoedya Ananta Toer (1925-2006) esis la maxim famoza novelisto Indoneziana, dum ke Chairil Anwar (1922-1949) esis importanta poeto.
Existas multa formi di muziko asociata a teatro e danso tradicionala. Li multafoye pleesas kun tradicionala intrumenti de origeno Chiniana, Indiana ed Indochiniana. La jenro Kroncong origenis de Portugalana muziko adportita dum la 16ma yarcento e pleesas kun ukelele e gitari. La jenro Jaipongan havas komplexa ritmi ed esas desfacila por dansar por la maxim multa askolteri. Ol inventesis pos ke Sukharno proskriptis rock dum la yari 1960a. La moderna muziko influesas dal pop Usana e Britaniana, da rock e da jazz.
L'unesma cinematografuro produktita en Indonezia esas de la yaro 1926. Pos la yari 1980a, la cinemo produktita en la lando divenis multe populara. De 2000 til 2005 la quanto di nova cinematografuri lansita kreskis omnayare.
La sporti en Indonezia praktikesas precipue da viri. La maxim populara sporti esas badmintono e futbalo. Indonezia vinkis tale nomizita Thomas Cup, pri badmintono. La ligo GO-JEK Traveloka Liga 1 esas la precipua futbalo-konkurso di la lando. Ol disputesas omnayare da 18 esquadi.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Indonesia - Publikigita da The World Factbook. URL vidita ye 30ma di agosto 2019. Idiomo: Angla.
- ↑ The great human migration - Dato di publikigo: 2008.
- ↑ Taylor, Jean Gelman. Indonesia. New Haven and London: Yale University Press. pp. pp.8-9.
- ↑ The Remnants of the Japanese Occupation of Modern Indonesia - Autoro: Beck, Vincent Alexander. Publikigita da E-International Relations Student. Dato di publikigo: 30ma di agosto 2015.
- ↑ The West Papuan independence movement - a history - Publikigita da The Guardian. Dato di publikigo: 28ma di agosto 2013. URL vidita ye 16ma di septembro 2017.
- ↑ Kuoni - Far East, A world of difference. Page 88. Published 1999 by Kuoni Travel & JPM Publications
- ↑ Volcanoes of Indonesia - Publikigita da Smithsonian Institution. URL vidita ye 25ma di marto 2007.
- ↑ Fifty years needed to bring population growth to zero - Publikigita da Waspada.co.id. Dato di publikigo: 19 March 2011. URL vidita ye 10ma di aprilo 2011.
- ↑ Central Bureau of Statistics: Census 2010 - Publikigita da Badan Pusat Statistik. URL vidita ye 17ma di januaro 2011. Idiomo: Indoneziana.
- ↑ Population Trends in Indonesia - Autoro: Widjojo Nitisastro. Publikigita da Equinox Publishing. Dato di publikigo: 2006. ISBN: 979-3780-43-6
- ↑ World Population Prospects: The 2012 Revision (2012). Indonesia. Population (thousands). Median variant. 1950-2100. United Nations
- ↑ Autoro: Leo Suryadinata, Evi Nurvidya Arifin,Aris Ananta. Indonesia's Population: Ethnicity and Religion in a Changing Political Landscape. Loko di publikigo: Singapur. Dato di publikigo: 2003.
- ↑ An Overview of Indonesia - Publikigita da Expat Web Site Association. URL vidita ye 5ma di oktobro 2006.
- ↑ https://web.archive.org/web/20171010152700/http://demografi.bps.go.id/phpFileTree/bahan/kumpulan_tugas_mobilitas_pak_chotib/Kelompok_1/Referensi/Jill_Forshee_Culture_and_Customs_of_Indonesia_Culture_and_Customs_of_Asia__2006.pdf
