Serdema zêrîn a îslamê
| Îslam |
|---|
 |
 Portal:Îslam |
Serdema zêrîn a îslamê navê serdema ku ji sedsala 8an û heta sedsala 13-14an de çêbûye û tê de zanist, endezyarî, teknolojî, tucartî, pîşesazî, hunermend, wêje û felsefe di nav cîhana misilmanan de pir pêşve ketiye ye.[1][2]
Li gorî hinekî çavkaniyan ev dewre heta sedsala 15an berxwedaye.[3] Wê dewrê di nav misilmanan de pir zanistvan û fîlozofên mezin derketine û gellekî vedîtin çêdikin.
Fizîkvanê Fransî Pierre Curie ji bo nûvedan û pirtûkên misilman waha gotiye:
| “ | Li Endulusê ji Misilmanan ji me re 30 pirtûk man, Ger ku ew pirtûkên hatin şewitandin ku hêjmara wan mîlyonekî bû nîvê wan xwe bigîhandana destê me, Em naha zûda di nav galaksiyan de digeriyan[4] | ” |
Zanyarên navdar yên serdema zêrîn a îslamê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Gotara bingehîn: Lîsteya zanistvanên misilman
Di serdema zêrîn a îslamê de rewşa kurd an
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Li Kurdistanê bi hatina Îslamê û pijirandina misilmantiyê ve di nav kurdan de jî zanist pir pêşve ketiye.[5]
Di sedsala 9an de li Rojhilata Kurdistanê zanistvanên weke Dînewerî û Îbn Quteybe, Di dedsala 10an û heta sedsala 15an jî li her aliyê Kurdistanê fîlozof, stêrnas, endezyar, wêjevan, dîroknas û mirovên pir zana derkitine.
Ziryab, Muhasibê Xelatî, Îsmaîlê Cizîrî, Fexredînê Exlatî, Mûnîs, Ebûlfida, Kemaledînê Yûnis, Şihabedînê Suhrewerdî, Şemsedînê Şehrezûrî, Îbn Xelikan, Eliyê Herîrî, Mehmûdê Kurdî û Melayê Batê ji vana tenê çend kes in.[6][7]
Sîbernetîk ji aliyê zanistvanê kurd Îsmaîlê Cizîrî ve di Medreseyên kurdî de bingeha wî hate avêtin.[8] Di vê serdemê de wêjeya kurdî jî pir pêşve ketiye û pirtûkên bi zimanê kurdî têne nivîsandin.[9]
Li aliyê dinê jî di wê serdemê de kurdan gellekî dewletên serbixwe jî ava kirine, Ji wan dewlet û xanedanên kurd an hinek ev in;
- Sadakiyan
- Dewlata Şedadî
- Dewleta Merwanî
- Dewleta Anazî
- Xanedana Hezarhespî
- Dewleta Hesnewiyan
- Dewleta Biweyhiyan
- Dewleta Eyûbiyan
Wêne
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]-
Demjimêra fîlê a (Elceziri) -
(Ji bo destnimêjê, çêkirina Îsmaîlê Cizîrî) -
Ji berhemên Îsmaîlê Cizîrî -
Destnivîsê Kemaledîn Elfarisî -
Qesra Elhemrayê, Spanya -
ji pirtûka Xezalî a Kimyayê saadat -
Ji pirtûkek qala gihayên şîfa dike -
Tasarima Elcizîrî -
Diyagrama Nesîredînê Tûsî -
Amedekirina derman ji sedsala 13an -
Wênekî ji alîyê Îbn Sehl ve hatiye çêkirin şikestina ronahîyê nîşandaye, a optîkê -
Ev tabloya heyvê di sedsala 11an de ji aliyê zanyarê misilman Bîrûnî ve hatiye çêkirin. -
Ji pirtûka Sîczî -
Pela Cebirê a Xwarezmî -
Ji pirtûka Elcahiz -
Wergera erebî ji latînî. Sedsala 9an ji a Pergeli Apollonius -
-
-
Mizgefta Kordobayê, hindir -
Mizgeft -
-
Astrolabekî Endulusê 1067. -
ji pirtûka Elmûradî.
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ http://m.jap.physiology.org/content/105/6/1877[girêdan daimî miriye]
- ^ http://www.bianet.org/bianet/kultur/76317-arap-biliminin-altin-cagi
- ^ "Kopîkirina arşîvê". Ji orîjînalê di 2 nîsan 2015 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 11 sibat 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk) - ^ Erol Toy, Rojnameya Cumhuriyet, 30 Tîrmehê 1979.
- ^ Kopîkirina arşîvê, ji orîjînalê di 12 adar 2016 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 15 sibat 2015
{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk) - ^ http://www.baweri.com/modules.php?name=News&file=article&sid=732
- ^ "Kopîkirina arşîvê". Ji orîjînalê di 26 hezîran 2015 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 18 sibat 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk) - ^ http://rudaw.net/mobile/turkish/culture/010420161?ctl00_phMainContainer_phMain_ControlComments1_gvCommentsChangePage=2_5
- ^ Prof. Dr. Qanatê Kurdo, Tarîxa Edebyata Kurdî, Öz-Ge Yayınları, Ankara, 1992.
| Ev gotara têkildarî Îslamê şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |
 | Ev gotara têkildarî zanistê şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |