Actor
 |
Haec est pagina discretiva alias paginas eiusdem fere nominis indicans. |
Actor est, proprie et primo, qui aliquid (ut pecus [cf. ἀγέλη], bestias [cf. ἄγρα], homines [cf. agmen]) ante se pellit. Ars actoris ipso actu perficitur nihilque post actum operis relinquit.[1] Artes actoris variae sunt:
- Actor iudicialis est qui constituit accusationem; itaque idem fere agit ac petitor aut accusator.[2] Accusatrix scilicet actrix appellatur.[3]
- Actor etiam est qui alienas res rationesque curat aut exsequitur.[4] Idem fere agit ac mandatarius, vilicus, domicurius, oeconomus vel dispensator rei familiaris. Dispensatrix etiam actrix appellatur.[5]
- Actor etiam est qui in scaena fabulas agit;[6] mulier autem scaenica actrix est.[7]
- Actor et actrix sensu generali sunt personae quaslibet res aut causas agentes et moderantes.[8] Itaque personae commenticiae, a quibus in theoreticis humaniorum artium studiis exempla agendi capiuntur, actores sunt, sicut actor moralis in ethica aut actor rationalis in theoria lusionis et theoria oeconomica.
Notae
[recensere | fontem recensere]- ↑ Cf. Quint., Inst. 2.18.1.
- ↑ Cic., Part. 32 "accusatorem pro omni actore et petitore appello"; Verr. 2.4.70 "multo acrior quam ego sum actor accusatorque esse deberes"
- ↑ Cod. Iust. 7.15.41 "Iubemus omnes epistolas actricis, quas ad Aelium tanquam principalem fecerat, inanes ac vacuas esse."
- ↑ Colum., Rust. 1.7.7 "Ita fit, ut et actor et familia peccent, et ager saepius infametur." Plin., Ep. 3.19.2 "sub eodem procuratore ac paene isdem actoribus habere."
- ↑ CIL XI 1730 "Prastina Maximina actrix C[aesareae] domus."
- ↑ Cic., De or. 1.119 "Nullae enim lites neque controversiae sunt, quae cogant homines sicut in foro non bonos oratores, item in theatro actores malos perpeti."
- ↑ Varia lectio in Tertulliani libro De spect. 17 "Tragoediae et comoediae scelerum et libidinum actrices."
- ↑ Cic., De or. 3.57 "ut efficeret oratorem verborum actoremque rerum"; Sest. 28 fin. "Cato dux, auctor, actor rerum illarum fuit"; Leg. 3.40 "actor enim moderatur et fingit non modo mentes ac voluntates, sed paene voltus eorum, apud quos agit."