Haaptsäit/Op engem/Dezember

All Dag gëtt op der Haaptsäit eng kleng Lëscht vun deene wichtegsten Evenementer gewisen, déi op deem Dag geschitt sinn. Op dëser Säit sinn d'Schabloune vum Mount Dezember.

November < < < Dezember > > > Januar

---

1. Dezember 1640: Portugal gëtt nees vu Spuenien onofhängeg. 1918: Island gëtt e selbstännegt Kinnekräich, a Personalunioun mat Dänemark. 1918: D'Kinnekräich vun de Serben, Kroaten a Sloweene gëtt gegrënnt. 1935: Gebuert vum US-amerikanesche Komiker, Regisseur, Auteur a Schauspiller Woody Allen. 1953: Den Hugh Hefner gëtt déi éischt Nummer vum "Playboy" eraus. 1955: D'Rosa Parks gëtt zu Montgomery (Alabama) festgeholl, well s'an engem Bus engem Wäissen net wollt hir Plaz iwwerloossen. Dëst hat de Bus-Boykott vu Montgomery zur Folleg, deen zum Ophiewe vun der Rassentrennung an den USA mat bäigedroen huet. 2009: Den Traité vu Lissabon trëtt a Kraaft. 2011: Doud vun der däitscher Schrëftstellerin Christa Wolf.	2. Dezember Napoleon kréint sech 1635: D'Académie française gëtt vum Kardinol Richelieu gegrënnt; si soll iwwer d'Rengheet vun der franséischer Sprooch waachen. 1804: Den Napoleon kréint sech zum Keeser. 1805: D'Fransouse gewannen d'Schluecht vun Austerlitz. 1848: Zu Lëtzebuerg gëtt d'Regierung Willmar vereeedegt. 1891: Den däitsche Moler Otto Dix kënnt op d'Welt. 1923: Gebuert vun der griichesch-italieenescher Sängerin Maria Callas. 1959: A Südfrankräich brécht de Barrage vu Malpasset. 421 Mënsche bleiwen duerch d'Flutwell leien. 1971 D'Vereenegt Arabesch Emirater gi gegrënnt.
3. Dezember 1857: Gebuert vum polnesch-brittesche Schrëftsteller Joseph Conrad. 1867: Zu Lëtzebuerg gëtt d'Regierung Servais vereedegt. 1888: Doud vum däitsche Mecanicien an Entreprener Carl Zeiss. Auguste Renoir 1883: Den éisträichesche Komponist Anton Webern kënnt op d'Welt. 1919: De franséische Moler Pierre-Auguste Renoir stierft. 1930: De franséisch-schwäizeresche Regisseur Jean-Luc Godard gëtt gebuer. 1967: De Christiaan Barnard praktizéiert mat Succès déi éischt Häerztransplantatioun bei engem Mënsch. 1984: Am indesche Bhopal explodéiert eng Pestizidfabréck; 8.000 Mënsche stierwen direkt; ongeféier 20.000 an de Joren duerno un de Suiten.	4. Dezember 1875: Den éisträicheschen Dichter Rainer Maria Rilke kënnt op d'Welt. Jean-Bédel Bokassa 1892: De spuenesche Politiker a Generol Francisco Franco gëtt gebuer. 1897: Gebuert vum lëtzebuergeschen Theaterschauspiller Léon Moulin. 1918: De lëtzebuergesch-amerikaneschen Diplomat John Ernest Dolibois kënnt op d'Welt. 1941: De lëtzebuergesche Schrëftsteller Lambert Schlechter gëtt gebuer. 1949: Gebuert vum US-amerikanesche Schauspiller Jeff Bridges. 1976: De Jean-Bédel Bokassa erkläert d'Zentralafrikanesch Republik zu enger Monarchie a sech selwer als Bokassa I. zum Keeser vum Zentralafrikanesche Keeserräich. 2013: Vereedegung zu Lëtzebuerg vun der Regierung Bettel-Schneider.
5. Dezember W.A.Mozart 1492: De Christoph Kolumbus entdeckt d'Karibikinsel Hispaniola. 1791: Doud vum éisträichesche Komponist Wolfgang Amadeus Mozart. 1890: Gebuert vum éisträichesch-US-amerikanesche Filmregisseur Fritz Lang 1901: Den amerikanesche Trickfilmzeechner a -regisseur Walt Disney kënnt op d'Welt. 1906: Den éisträichesch-US-amerikanesche Filmregisseur Otto Preminger gëtt gebuer. 1932: Gebuert vum US-amerikanesche Museker Little Richard. 1938: Den US-amerikanesche Museker a Sänger J. J. Cale gëtt gebuer. 2018: D'Regierung Bettel-Schneider-Braz gëtt vereedegt.	6. Dezember Wëllem II. 1500: Gebuert vum Nicolaus Mameranus, engem Krichsschreiwer vum Karel V.. 1778: De franséische Physiker a Cheemiker Joseph Louis Gay-Lussac gëtt gebuer. 1792: De Wëllem II., Kinnek vun Holland a Groussherzog vu Lëtzebuerg, kënnt op d'Welt. 1917: Finnland deklaréiert sech onofhängeg vu Russland. 1921: Irland (mat Ausnam vun Nordirland) gëtt vu Groussbritannien onofhängeg. 1992: D'Schwäizer soen an engem Referendum zu 50,3 % "Neen" zum Bäitrëtt an den Europäesche Wirtschaftsraum. 2005: Doud vum lëtzebuergesche Vëlossportler Charly Gaul. 2012: De lëtzebuergesche Vëlossportler Bim Diederich stierft.
7. Dezember 043 v. Chr.: Doud vum réimesche Politiker, Riedner a Schrëftsteller Marcus Tullius Cicero. 0903: Gebuert vum perseschen Astronom Abd ar-Rahman as-Sufi. 0983: Den Otto II., Keeser vum Hellege Réimesche Räich, stierft. 1915: Den US-amerikanesche Schauspiller Eli Wallach gëtt gebuer. 1924: De portugisesche Politiker Mário Soares kënnt op d'Welt. D'USS Arizona no der japanescher Attack op Pearl Harbor. 1928: Gebuert vum US-amerikanesche Sproochwëssenschaftler Noam Chomsky. 1941: Japanesch Attack op Pearl Harbor, d'USA trieden doropshin an den Zweete Weltkrich an. 1949: Den US-amerikanesche Sänger, Schauspiller a Lidderschreiwer Tom Waits kënnt op d'Welt.	8. Dezember 65 v. Chr.: De réimeschen Dichter Horaz kënnt op d'Welt. 1861: De franséische Sculpteur a Moler Aristide Maillol gëtt gebuer. Camille Claudel 1861: Gebuert vum franséische Filmpionéier Georges Méliès. 1864: Déi franséisch Sculptrice Camille Claudel kënnt op d'Welt. 1865: De finnesche Komponist Jean Sibelius gëtt gebuer. 1869: Déi bis ewell déifst Temperatur an der Geschicht vun der Meteorologie zu Lëtzebuerg gëtt gemooss: -18 °C. 1923: Gebuert vum lëtzebuergesche Komponist a Museker Jempi Kemmer. 1932: De lëtzebuergesche Cyclist an Tour-de-France-Gewënner Charly Gaul gëtt gebuer.
9. Dezember 1876: Gebuert vum lëtzebuergesche Geolog Michel Lucius. 1890: De Groussherzog Adolphe leescht an der Chamber den Eed op d'Verfassung a grënnt domat d'Dynastie Lëtzebuerg-Nassau. 1896: Mat 30 Stëmme géint 1 an enger Enthalung decidéiert d'Chamber d'Lëtzebuerger Sprooch net an der Chamber zouzeloossen. 1901: Den éisträichesch-ungaresche Schrëftsteller Ödön von Horváth kënnt op d'Welt. 1906: Den éischte Lëtzebuerger Foussballveräin, d'Football and Lawn Tennis Association, haut CS Fola Esch, gëtt gegrënnt. 1920: Gebuert vum lëtzebuergeschen Ingenieur an Arbed-Manager Emmanuel Tesch. 1934: Déi brittesch Schauspillerin Judi Dench kënnt op d'Welt. 1954: De lëtzebuergesche Politiker Jean-Claude Juncker gëtt gebuer.	10. Dezember Ada Lovelace 1588: Gebuert vum Jean Grof vun Aldringen, Feldhär vun der kathoulescher Ligue. 1799: Frankräich féiert de Meter-System an. 1815: Déi brittesch Mathematikerin Ada Lovelace gëtt gebuer. 1822: De belsche Komponist César Franck kënnt op d'Welt. 1830: Gebuert vun der US-amerikanescher Dichterin Emily Dickinson. 1901: Den Nobelpräis gëtt fir d'éischt Kéier verginn. 1936: Den Edward VIII. verzicht op d'brittesch Kroun, fir kënne mat der (net-adleger) Wallis Simpson zesummen ze bleiwen. 1948: D'UNO hëlt d'Universal Deklaratioun vun de Mënscherechter un.
11. Dezember Hector Berlioz 1803: De franséische Komponist Hector Berlioz gëtt gebuer. 1810: Gebuert vum franséische Schrëftsteller Alfred de Musset. 1843: Den däitsche Bakteriolog Robert Koch kënnt op d'Welt. 1913: De franséische Schauspiller Jean Marais gëtt gebuer. 1931: De Commonwealth of Nations gëtt gegrënnt. 1955: Doud vum lëtzebuergesche Filmregisseur René Leclère. 1964: Déi éisträichesch Komponistin Alma Mahler-Werfel stierft. 1988: Den éischte Satellit vun der SES, den Astra 1A, gëtt vu Kourou (Guyane) aus mat enger Ariane IV-Rakéit op Orbit geschéckt.	12. Dezember 1821: De franséischen Auteur Gustave Flaubert gëtt gebuer. Selbstportrait Joseph Kutter 1863: Gebuert vum norwegescher Moler Edvard Munch. 1893: Den US-amerikanesche Schauspiller Edward G. Robinson kënnt op d'Welt. 1894: De lëtzebuergesche Moler Joseph Kutter gëtt gebuer. 1915: Gebuert vum US-amerikanesche Sänger Frank Sinatra. 1963: Doud vum 1. däitsche Bundespresident Theodor Heuss. 1993: Éischt fräi Walen a Russland. 2000: Friddensvertrag tëscht Ethiopien an Eritrea.
13. Dezember Heinrich Heine 1553: Den Henri IV., Kinnek vu Frankräich a vun Navarre, kënnt op d'Welt. 1797: Gebuert vum däitschen Auteur Heinrich Heine. 1915: Den däitsch-éisträichesche Filmregisseur a Schauspiller Curd Jürgens gëtt gebuer. 1919: De lëtzebuergesche Vëlossportler Jeng Kirchen kënnt op d'Welt. 1930: Gebuert vun der franséischer Schauspillerin Geneviève Page. 1938: Den däitsche Schlagersänger Heinz Georg Kramm, bekannt als Heino, gëtt gebuer. 1944: Doud vum russesche Moler Wassily Kandinsky. 2008: Den däitsche Schauspiller Horst Tappert stierft.	14. Dezember 1546: Gebuert vum däneschen Astronom Tycho Brahe. 1799: Doud vum George Washington, dem éischte President vun den USA. Roald Amudsen 1900: De Max Planck presentéiert seng Quantentheorie. 1911: De Roald Amundsen a seng Ekipp erreechen als éischt Mënschen de geographesche Südpol. 1939: Déi lëtzebuergesch Speakerin, Schauspillerin a Politikerin Micky Erpelding gëtt gebuer. 1946: Déi brittesch Sängerin a Schauspillerin Jane Birkin kënnt op d'Welt. 1960: D'Organisatioun fir wirtschaftlech Zesummenaarbecht a Kooperatioun OECD gëtt zu Paräis gegrënnt. 1993: D'GATT-Memberstaaten ënnerschreiwen en neit Welthandelsofkommes.
15. Dezember Oscar Niemeyer 1832: Gebuert vum franséischen Ingenieur Gustave Eiffel. 1907: De brasilianeschen Architekt Oscar Niemeyer kënnt op d'Welt. 1918: Per Gesetz gëtt zu Lëtzebuerg den 8-Stonnen-Dag fir Aarbechter agefouert. 1928: Gebuert vum éisträichesche Moler an Architekt Friedensreich Hundertwasser. 1940: Doud vum lëtzebuergesche Schrëftsteller Batty Weber a Gebuert vun der éisträichescher Schauspillerin Barbara Valentin. 1966: Doud vum US-amerikanesche Filmproduzent Walt Disney. 1968: Virgezunne Chamberwalen; d'CSV kritt 21 Sëtz, d'LSAP der 18, d'DP der 11 an d'KPL der 6. An der Folleg kënnt et zu enger CSV-DP Regierung, der Regierung Werner-Schaus II.	16. Dezember Jane Austen 0714: De fränkeschen Hausmeier Pippin de Mëttelsten stierft. 1740: D'Preise falen a Schlesien an. Ufank vum Éisträicheschen Ierffollegkrich. 1773: Mat der Boston Tea Party gëtt den US-amerikaneschen Onofhängegkeetskrich agelaut. 1775: Déi englesch Schrëftstellerin Jane Austen kënnt op d'Welt. 1790: Gebuert vum Leopold I., dem éischte Kinnek vun de Belsch. 1944: Ufank vun der Ardennenoffensiv (och bekannt als Rundstedt-Offensiv oder Battle of the Bulge). 1989: Doud vun der italieenescher Schauspillerin Silvana Mangano. 1995: Déi zukënfteg europäesch Gemeinschaftswärung kritt hiren Numm "Euro".
17. Dezember Ludwig van Beethoven 1770: Den däitsche Komponist Ludwig van Beethoven kënnt op d'Welt. 1830: Doud vum bolivianesche Fräiheetskämpfer a Politiker Simón Bolívar. 1875: Gebuert vum lëtzebuergesche Kraaftmënsch Hercule Hettinger. 1901: Den däitsche Politiker Walter Hallstein gëtt gebuer. 1907: De brittesche Physiker William Thomson, Lord Kelvin, stierft. 1909: Doud vum Leopold II., Kinnek vun de Belsch. 1936: De Jorge Mario Bergoglio, spéidere Poopst Franciscus, kënnt op d'Welt 1971: Bangladesch gëtt onofhängeg vu Pakistan.	18. Dezember 1863: Gebuert vum éisträichesch-ungareschen Äerzherzog an Trounfolger Franz Ferdinand. 1865: An de Vereenegte Staate gëtt diuerch e Verfassungsamendement d'Sklaverei verbueden. 1879: Den däitsch-Schwäizer Moler Paul Klee kënnt op d'Welt. Willy Brandt 1893: De lëtzebuergesche Gewiichthiewer an Olympionik Jos Alzin gëtt gebuer. 1913: Gebuert vum däitsche Politiker Willy Brandt. 1946: Den US-amerikanesche Filmregisseur Steven Spielberg kënnt op d'Welt. 1963: Den US-amerikanesche Schauspiller Brad Pitt gëtt gebuer. 2011: Doud vum tschechesche Schrëftsteller a Politiker Václav Havel.
19. Dezember Assignat vu 15 Sou 1683: Gebuert vum Felipe V., Kinnek vu Spuenien. 1789: Fir d'Staatsfinanzen auszegläiche ginn a Frankräich Assignaten agefouert. 1848: Doud vun der brittescher Schrëftstellerin Emily Brontë. 1851: Den englesche Moler J.W. Turner stierft. 1906: De sowjetesche Politiker Leonid Brejnew kënnt op d'Welt. 1910: De franséischen Auteur Jean Genet gëtt gebuer. 1915: Gebuert vun der franséischer Sängerin Edith Piaf. 1994: Deeler vun der Alstad vun der Stad Lëtzebuerg ginn op d'UNESCO-Lëscht vun de Weltkulturierwen agedroen.	20. Dezember Ferdinand Buisson 1826: Gebuert vum éisträicheschen Naturwëssenschaftler Max von dem Borne. 1841: De franséische Pedagog a Mënscherechtler Ferdinand Buisson kënnt op d'Welt. 1843: Gebuert vum lëtzebuergesche Béierbrauer a Politiker Émile Mousel. 1898: De russesche Cheemiker Alexei Alexandrowitsch Balandin gëtt gebuer. 1922: Den US-amerikanesche Fotograf Tony Vaccaro kënnt op d'Welt. 1971: Médecins sans frontières gëtt gegrënnt. 1984: Doud vum US-amerikanesche Psycholog Stanley Milgram. 1999: Portugal gëtt no 442 Joer Herrschaft säin Iwwerséiterritoire Macau u China zeréck.
21. Dezember 1851: Gebuert vum franséischen Ingenieur Paul Séjourné. 1879: De sowjeteschen Diktator Josef Stalin gëtt gebuer. 1892: De lëtzebuergeschen Ethnolog Edouard Conzemius kënnt op d'Welt. 1917: Gebuert vum däitschen Auteur Heinrich Böll. Frank Zappa 1937: Déi US-amerikanesch Schauspillerin Jane Fonda gëtt gebuer. 1935: Doud vum däitschen Auteur Kurt Tucholsky. 1940: Den US-amerikanesche Museker, Komponist a Filmregisseur Frank Zappa kënnt op d'Welt. 1945: Den US-amerikanesche Generol George S. Patton stierft.	22. Dezember 1639: Gebuert vum franséische Schrëftsteller Jean Racine. 1789: Frankräich gëtt an 83 Departementer agedeelt. 1864: De lëtzebuergesche Schauspiller Walter Colling kënnt op d'Welt. 1899: Gebuert vum däitschen Intendant a Schauspiller Gustav Gründgens. Vanessa Paradis 1937: De lëtzebuergesche Museker a Komponist Pierre Cao gëtt gebuer. 1972: Gebuert vun der franséischer Sängerin a Schauspillerin Vanessa Paradis. 1989: Den ireschen Auteur Samuel Beckett stierft. 1990: De Lech Wałęsa gëtt als President vu Pole vereedegt.
23. Dezember Helmut Schmidt 1977 1896: Gebuert vum italieeneschen Auteur Giuseppe Tomasi di Lampedusa. 1916: Den italieenesche Filmregisseur Dino Risi kënnt op d'Welt. 1918: Den däitsche Politiker Helmut Schmidt gëtt gebuer. 1929: Gebuert vum US-amerikanesche Museker Chet Baker. 1933: Den Akihito, Keeser vu Japan, kënnt op d'Welt. 1953: Doud vum lëtzebuergesche Politiker Pierre Dupong. 1955: De lëtzebuergesche Schrëftsteller Poutty Stein stierft. 2007: Doud vum kanadeschen Jazz-Pianist Oscar Peterson.	24. Dezember 1524: Doud vum portugisesche Séifuerer Vasco da Gama. 1818: Gebuert vium brittesche Physiker James Prescott Joule. 1886: Den US-amerikanesche Filmregisseur Michael Curtiz gëtt gebuer. Ava Gardner 1887: De franséische Schauspiller a Regisseur Louis Jouvet kënnt op d'Welt. 1903: Gebuert vum Organist Albert Leblanc. 1922: Déi US-amerikanesch Schauspillerin Ava Gardner gëtt gebuer. 1943: Déi finnesch Politkerin a Staatspresidentin Tarja Halonen kënnt op d'Welt. 1975: Den US-amerikanesche Komponist an Dirigent Bernard Herrmann stierft.
25. Dezember Humphrey Bogart 0800: De Karel de Grousse gëtt zu Roum zum Keeser vum Hellege Réimesche Räich gekréint. 1066: De William I., "den Eruewerer", gëtt zum Kinnek vun England gekréint. 1899: Gebuert vum US-amerikanesche Schauspiller Humphrey Bogart. 1918: Den egyptesche Staatspresident Anwar as-Sadat gëtt gebuer. 1943: Déi däitsch Filmschauspillerin Hanna Schygulla kënnt op d'Welt. 1954: Gebuert vun der brittescher Sängerin Annie Lennox. 1989: De rumäneschen Diktator Nicolae Ceauşescu a seng Fra Elena ginn higeriicht. 1991: D'Sowjetunioun gëtt opgeléist, de Michail Gorbatschow trëtt als hire President zeréck.	26. Dezember 1194: Gebuert vum Friedrich II., däitsche Kinnek a Keeser vum Hellege Réimesche Räich, 1874: D'Regierung de Blochausen gëtt vereedegt. 1891: Den US-amerikaneschen Auteur Henry Miller gëtt gebuer. 1893: De chineesesche Politiker Mao Zedong kënnt op d'Welt. 1921: Gebuert vun der lëtzebuergescher Schauspillerin a Sängerin Angèle Mirkes. 1972: Den US-amerikanesche Politiker an 33. President vun den USA Harry S. Truman stierft. 1977: Doud vum US-amerikanesche Filmregisseur Howard Hawks. 2004: E schwéiert Séibiewe provozéiert Tsunamien, déi Deeler vun de Küstegéigende vum Indeschen Ozean zerstéieren. Et gëtt bal 300.000 Doudesaffer, absënns an Indonesien, Sri Lanka an Thailand.
27. Dezember 1571: Gebuert vum däitschen Astrolog, Astronom a Mathematiker Johannes Kepler. 1822: De franséische Mikrobiolog Louis Pasteur kënnt op d'Welt. Marlene Dietrich 1883: Doud vum lëtzebuergesche Jurist, Journalist, Staatssekretär a Museker Mathieu-Lambert Schrobilgen. 1901: Déi däitsch-US-amerikanesch Schauspillerin Marlene Dietrich gëtt gebuer. 1945: Korea gëtt an Nord- an a Südkorea gedeelt. 1948: Gebuert vum franséische Schauspiller Gérard Depardieu. 1949: Indonesien gëtt vun Holland onofhängeg. 1979: Sowjetesch Truppe marschéieren am Afghanistan an.	28. Dezember 1673: Den nidderlännesche Kartograph a Kofferstiecher Joan Blaeu stierft. 1856: Den US-amerikanesche Politiker a President Woodrow Wilson gëtt gebuer. Hildegard Knef 1888: Den däitsche Filmregisseur Friedrich Wilhelm Murnau kënnt op d'Welt. 1908: Gebuert vun der lëtzebuergescher Molerin Ida Faber-Hoesdorff. 1925: Déi däitsch Schauspillerin a Sängerin Hildegard Knef gëtt gebuer. 1934: Déi brittesch Schauspillerin Maggie Smith kënnt op d'Welt. 1954: Den US-amerikanesche Schauspiller Denzel Washington gëtt gebuer. 1955: Gebuert vum chineesesche Schrëftsteller Liu Xiaobo.
29. Dezember 1800: Gebuert vum US-amerikanesche Cheemiker an Erfinder Charles Goodyear. Pierre Werner 1813: Den Nicolas Adames, éischte Bëschof vu Lëtzebuerg, gëtt gebuer. 1821: De lëtzebuergeschen Industriellen Jean-Pierre Heintz kënnt op d'Welt. 1913: Gebuert vum lëtzebuergesche Politiker Pierre Werner. 1926: Doud vum däitschsproochegen Dichter Rainer Maria Rilke. 1930: De lëtzebuergesche Moler a Graphiker Nico Klopp stierft. 1937: Den däitschen Entertainer Dieter Thomas Heck gëtt gebuer. 1989: De Václav Havel gëtt President vun der Tschechoslowakei.	30. Dezember 1688: De lëtzebuergeschen Histotiker Jean Bertholet gëtt gebuer. Rudyard Kipling 1819: Gebuert vum däitschen Auteur Theodor Fontane. 1865: De britteschen Auteur an Nobelpräisdréier Rudyard Kipling kënnt op d'Welt. 1906: Gebuert vum brittesche Filmregisseur Carol Reed. 1918: Lëtzebuerg kënnegt seng Memberschaft am Däitschen Zollveräin op. 1922: D'Unioun vun de Sozialistesche Sowjetrepubliken gëtt gerënnt. 1932: Déi lëtzebuergesch Schrëftstellerin Rosemarie Kieffer kënnt op d'Welt. 2012: Doud vun der itlaienescher Neuro-Biologin Rita Levi-Montalcini.
31. Dezember Henri Matisse 1805: Franséischt Keeserräich: Leschten Dag, wou nom Republikanesche Kalenner gefuer gouf. 1869: De franséische Moler Henri Matisse gëtt gebuer. 1877: Doud vum franséische Moler Gustave Courbet. 1880: Gebuert vum US-amerikanesche Politiker George C. Marshall, (Marshallplang). 1882: De franséische Politiker a Jurist Léon Gambetta stierft. 1892: De lëtzebuergesche Sculpteur a Moler Auguste Trémont kënnt op d'Welt. 1937: Gebuert vum brittesche Schauspiller Anthony Hopkins. 1948: Déi US-amerikanesch Sängerin a Musekerin Donna Summer kënnt op d'Welt.