Wiend

Wiend is een netuurlijke luchbeweging van de eerdatmosfeer, 't wonnen ekenmark deur richting en snelheid. Wiend kan over 't algemeen veul schaode anrichen as der een zwaore sturm langesraos, mar wiend hef oek veul positieve punten, veurbeelden bin milieuvriendelijke streum en 's zoemers zurg 't derveur da-j 't wat koeler kriegen.

Wiend kan op dreje menieren ontstaon:

Deur een hoog- of leegdrokgebied dee ontsteet deur de warking van zunneloch, dee de eerde plaoselijk iets meer verwarm op de ene, as op de aandere plekke.
Deur kouwe luch dee vanof een barg ummeneer geet.
Zeewiend en laandwiend, wonnen veroorzaak deurdat 't laand en de zee op een verschillende meniere opwarmen en ofkoelen.

Op een grote heugte in de atmosfeer wei de straolstreum. De wiend kan in starkte veul verschillen. De wiendstarkte wonnen uut-edrok in een getal van de schaole van Beaufort of in meters per seconde. De wiendstarkte hef veul effek op de geveulstemperetuur.

In Nederlaand kan de jaorgemiddelde wiendsnelheid verschillen van ruum 10 kilemeter per ure in 't binnenlaand tot 20 an de kus. Van plaotse tot plaotse en van dag tot dag bin der grote verschillen.

De wiend wonnen emeten op een maste mit een wiendmeter of anemometer. Dit instrement wönnen in 1846 eïntroduceerd deur de Ierse sternskundige Thomas Romney Robinson (1792-1882). De wiendrichting wonnen boven laand bepaold mit een wiendvaone.

Gemiddeld wei der in Nederlaand 2 tot 3 uren nao zunsopkoms de minste wiend en ongeveer 3 tot 4 uren nao de hoogste zunnestand is de wiend 't starkst. As der gien grote weersveraanderingen op koms bin wonnen op een zoemerdag rond 4 of 5 uren 's mirregs de starkste wiend verwach. 's Mirregs wei 't dan gemiddeld 50% harder as 's mannensvrog, mar in de naomirreg nimp de wiend meestentieds weer of.

Deur starke wiend kunnen der oek verschillende soorten sturmen ontstaon dee veul schaode toe kunnen richen. Veurbeelden van sturmen bin: tornado's, orkanen, warvelwienen, waoterhozen en zokke dingen meer.