Abt (abdij)
| Deel van de serie over kloosters en het christelijke monastieke leven | ||
|---|---|---|
| ||
Een abt indien mannelijk of abdis indien vrouwelijk is de leider, het hoofd, van een abdij. Tijdens het abbatiaat (bestuursperiode) is deze de primus inter pares onder de monniken of monialen en wordt in de hiërarchie gevolgd door de prior. In de werkzaamheden wordt de abt bijgestaan door de raad, een kleine groep monniken, onder wie de prior, die samen het dagelijks bestuur van de abdij regelen. De abt wordt zeker in de benedictijnse traditie door de monniken zelf verkozen.
Een abt kan een gemijterde of een niet-gemijterde abt zijn. In het eerste geval wordt hij kerkrechtelijk op hetzelfde niveau gezien als een bisschop en heeft de jurisdictie over de abdij, zoals een bisschop over een bisdom. Er is dan sprake van een zogenaamde exempte abdij. In vroeger tijden was het mogelijk dat een exempte abt de lagere wijdingen tot en met het subdiaconaat toediende aan de geestelijken in zijn machtsgebied, na het afschaffen van deze lagere wijdingen is dit alleen nog mogelijk door een bisschop.
Bij de minderbroeders wordt de overste de gardiaan genoemd. In het oosters christendom heet de met een abt vergelijkbare ambtsdrager een archimandriet of hegoemen.
Abtszegening
[bewerken | brontekst bewerken]Een abt wordt niet tot zodanig gewijd, maar gezegend. Deze zegening wordt verricht door een bisschop. Bij de zegening ontvangt de nieuwe abt een ring, die aan de rechterringvinger wordt gedragen. Betreft het een gemijterde abt, dan ontvangt deze ook een staf en een mijter. Deze zal hij slechts dragen op hoogtijdagen. De mijter betreft een zogenaamde mitra simplex of mitra minor. Deze is minder hoog dan een mijter die normaal door een bisschop wordt gedragen.
De liturgie van de abtszegening lijkt wel op die van een wijding. Zo legt de nieuwe abt een aantal geloften af en ligt hij plat op de grond tijdens het zingen van de Litanie van alle Heiligen. Waar een bisschop wordt gewijd door handoplegging en gebed, wordt een abt gezegend door alleen gebed.
Heraldiek
[bewerken | brontekst bewerken]-
Wapen van een Vlaamse gemijterde of exempte abt -
wapen van Abdis Francisca de Boussu, Ter Kameren -
Wapen van een ongemijterde abt -
wapen van Abt Gerardus Rubens, abdij te Hemiksem -
Wapenschild Abdis de Crombrugghe, Waasmunster -
Abdis vander Nath
