Bergpreika

Bergpreika på ei freske i Markusklosteret i Firenze, måla av Fra Angelico 1437-45

Bergpreika, måla av Carl Bloch

Bergpreika på eit glasmåleri i Herzogenbuchsee kyrkje i Sveits, laga av Emil Gerster i 1910-11 etter eit måleri av Eugène Burnand

Bergpreika er etter Bibelen Jesu første og lengste tale. I følgje Matteusevangeliet kapittel 5-7 heldt Jesus talen på eit fjell like etter at han hadde samla læresveinane til seg. Delar av talen finst òg i Evangeliet etter Lukas.

Oppbygging

Bergpreika er av teologar rekna som ein tematisk samansetjing av forskjellige Jesuord om korleis Guds rike kjem til uttrykk i livet til kvart einskild menneske. Preika har fleire delar:

• Introduksjonen
• Dei som høyrer himmelriket til (sæleprisingane)
• Saltet og lyset
• Jesus og Moselova
• Om korleis ein skal be
• Jesu læresveinar og verda
• Jesu læresveinar og dømmesykja
• Jesu læresveinar og dei falske lærarane

Oppfatningar

Det er ulike meiningar om korleis kristne skal oppfatte dei radikale krava i bergpreika, slike som forbodet mot skilsmisse eller kravet om å elske fiendane sine. I Den katolske kyrkja har krava i bergpreika vore rekna som gjeldande for dei mest fromme, som munkar og nonner, medan alminnelege kristne berre skal overhalde dei alminnelege bodorda. Martin Luther tolka krava i bergpreika som uoppnåelege; han meinte den viktigaste funksjonen var å få folk til å innsjå at dei ikkje kan nå frelsa ved å halde lova, berre gjennom tru. Saligprisingane er sett på som uttrykk for den største trøyst Kristus kan gje det lidande mennesket: «Jo meir vi lid, jo meir tolmodig vi ber smertene våre, dess større blir løna vår i himmelen».

Ei moderne tolking av bergpreika er Dierich Bonhoeffers Nachfolge (1937), som vart skriven på 1930-talet som ein reaksjon på den ukritiske måten den kristne kyrkja tilpassa seg det tyske samfunnet på.

Sjå òg

• Bjelken i ditt eige auge

Kjelder

• Svensk og dansk Wikipedia
• Lundes bibelkommentar 1987/1996, ISBN 82-520-4423-9