Franz Waxman
| Imię i nazwisko |
Franz Wachsmann |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
24 grudnia 1906 |
| Data i miejsce śmierci |
24 lutego 1967 |
| Przyczyna śmierci | |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Aktywność |
1930–1967 |
| Instrument | |
| fortepian | |
| Strona internetowa | |
Franz Waxman (ur. 24 grudnia 1906 w Królewskiej Hucie (obecnie Chorzów), zm. 24 lutego 1967 w Los Angeles) – niemiecko–amerykański kompozytor, dyrygent, impresario i autor muzyki filmowej. Dwukrotny zdobywca Oscara (1951, 1952)[1]. Laureat Złotego Globu (1952)[1]. Został odznaczony Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Urodził się i wychował w Królewskiej Hucie (obecnie Chorzów) na Górnym Śląsku jako najmłodszy z sześciorga dzieci[3] Rosalie (z domu Perl) i Otta Wachsmanna[4]. Jego rodzina była pochodzenia żydowskiego[5]. Mieszkali na Bismarckstraße 61 (dzisiaj ulica Stalmacha). Mając trzy lata podczas zabawy wylał na siebie wrzątek, na trwałe uszkodził wzrok i od tamtej pory nosił bardzo mocne okulary[6]. Nikt w rodzinie nie był muzykalny poza Franzem, który zaczął lekcje gry na fortepianie w wieku siedmiu lat[7]. Jego ojciec był przemysłowcem i nie wierząc, że jego syn może zarabiać na życie muzyką, zachęcał go do kariery bankowej. W 1912 wraz z rodziną przeprowadził się do Opola, gdzie pracował przez dwa i pół roku jako kasjer w jednym z opolskich banków i przeznaczał swoją pensję na opłacenie lekcji gry na fortepianie, harmonii i kompozycji[8]. W wieku 17 lat podjął studia na Akademii Muzycznej w Dreźnie. Naukę kontynuował w Konserwatorium Muzycznym w Berlinie. W tym okresie opłacił swoją edukację muzyczną, grając na pianinie w nocnych klubach i kawiarniach[9].
Kariera
[edytuj | edytuj kod]Występował z popularnym zespole jazzowym późnych lat 20. Weintraub Syncopaters[10]. Przygodę z filmem rozpoczynał od dyrygowania orkiestrą w czasie nagrywania muzyki do kultowego Błękitnego anioła (1930) z Marleną Dietrich w roli głównej[11]. W następnych latach był autorem muzyki do wielu filmów niemieckich. Jego pierwsza muzyka powstała do filmu Fritza Langa Liliom (1934) z Charlesem Boyerem.
W 1933 naziści doszli do władzy. W 1934 Waxman został na berlińskiej ulicy zaatakowany i dotkliwie pobity przez nazistowskich chuliganów[11]. Jeszcze tej samej nocy wyemigrował ze swoją przyszłą narzeczoną do Paryża. Waxman znalazł zakwaterowanie w hotelu Ansonia (już nie istnieje), którego mieszkańcy byli innymi uchodźcami, takimi jak Billy Wilder, Fritz Lang i Peter Lorre[11]. W 1935 wyjechał do USA, gdzie osiadł w Kalifornii i szybko zyskał sławę jednego z najzdolniejszych kompozytorów muzyki filmowej. Współpracował z wytwórniami Universal Studios (1935–36), Metro-Goldwyn-Mayer (1936–43) i Warner Bros. (1943–48)[12]. Napisał muzykę do ponad 200 filmów. Dwunastokrotnie nominowano go do Oscara, a statuetkę odebrał dwukrotnie – za muzykę do Bulwaru Zachodzącego Słońca Wildera (1951) i Miejsca pod słońcem George'a Stevensa (1952)[13].
W 1947 Waxman założył Los Angeles Music Festival i do końca życia pełnił funkcję jego dyrektora muzycznego i dyrygenta[5].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]23 czerwca 1934 poślubił Alice Pauline Schachmann, z którą miał syna Johna Williama (ur. 2 czerwca 1940)[14]. Jego żona zmarła 13 września 1957 w wieku 52 lat[15]. W 1958 ponownie ożenił się z pianistką Lellą Simone[16].
Śmierć
[edytuj | edytuj kod]Zmarł 24 lutego 1967 w Los Angeles na raka w wieku 60 lat[17][18]. Jego prochy spoczęły na Hollywood Forever Cemetery[19].
Nagrody i nominacje
[edytuj | edytuj kod]| Rok | Nagroda | Kategoria | Film | Rezultat |
|---|---|---|---|---|
| 1939 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka filmowa[20] | Młode serca (1938) | Nominacja |
| Najlepsza ścieżka muzyczna[20] | Nominacja | |||
| 1941 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka filmowa[20] | Rebeka (1940) | Nominacja |
| 1942 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka filmowa w dramacie[20] | Podejrzenie (1941) | Nominacja |
| Doktor Jekyll i pan Hyde (1941) | Nominacja | |||
| 1946 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka filmowa w dramacie lub komedii[20] | Operacja Birma (1945) | Nominacja |
| 1947 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka filmowa w dramacie lub komedii[20] | Humoreska (1946) | Nominacja |
| 1951 | Złoty Glob | Najlepsza muzyka[20] | Bulwar Zachodzącego Słońca (1950) | Wygrana |
| Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka filmowa w dramacie lub komedii[20] | Wygrana | ||
| 1952 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka filmowa w dramacie lub komedii[20] | Miejsce pod słońcem (1951) | Wygrana |
| 1955 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka filmowa w dramacie lub komedii[20] | Srebrny kielich (1954) | Nominacja |
| 1959 | Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka filmowa w dramacie lub komedii[20] | Historia zakonnicy (1959) | Nominacja |
| Nagroda Grammy | Najlepszy album ze ścieżką dźwiękową, ścieżka dźwiękowa w tle – film lub telewizja[20] | Nominacja | ||
| 1963 | Złoty Glob | Najlepsza muzyka filmowa[20] | Taras Bulba (1962) | Nominacja |
| Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka filmowa[20] | Nominacja |
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 119. ISBN 83-60353-11-5.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Franz Waxman Awards. AllMovie. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ Waxman, Franz (1906-1967). Theatergemeinde. [dostęp 2022-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-17)]. (ang.).
- ↑ About Waxman. Franz Waxman®. [dostęp 2022-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-17)]. (ang.).
- ↑ Franz Waxman (1906–1967). FamilySearch. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ a b Franz Waxman (1906–1967). Philharmonia. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ Franz Waxman będzie miał ulicę w Katowicach. „Nasze Miasto”. [dostęp 2022-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-17)]. (ang.).
- ↑ Fathers of Film Music: Franz Waxman. Music Files. [dostęp 2022-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-17)]. (ang.).
- ↑ Franz Waxman. Virtual Sztetl. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ Sandra Brennan: Franz Waxman Biography. AllMovie. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ Franz Waxman – Writer. Film Reference. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ a b c Jeffrey Dane: Franz Waxman - an overview of the composer and his life and work. Music Files. [dostęp 2022-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-17)]. (ang.).
- ↑ Franz Waxman. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ Rovi Staff: Franz Waxman Biography. AllMusic. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ John Waxman w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Alice Pauline Schachmann (1905–1957). FamilySearch. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ Franz Waxman (Wachsmann). Geni. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ Composer Franz Waxman Died On This Day in 1967. The Violin Channel. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ Franz Waxman, Prominent Jewish Composer, Dies in Los Angeles; Was 60. Jewish Telegraphic Agency. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ Bobb Edwards: Franz Waxman (1906–1967). Find a Grave. [dostęp 2022-07-17]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Franz Waxman Awards. FamousFix.com. [dostęp 2022-07-17]. (port.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Franz Waxman w bazie IMDb (ang.)
- Franz Waxman w bazie Notable Names Database (ang.)
- Franz Waxman w bazie Filmweb
- Franz Waxman w bazie Discogs.com (ang.)
- ISNI: 0000000108754147, 0000000368546475
- VIAF: 17409280
- LCCN: n83065680
- GND: 117156094
- NDL: 001248180
- BnF: 139010429
- SUDOC: 059732334
- SBN: RAVV088653
- NKC: xx0031792
- BNE: XX1054899
- NTA: 108124665
- BIBSYS: 4007562
- CiNii: DA0910200X
- PLWABN: 9810549880505606
- NUKAT: n2007134026
- J9U: 987007290829105171
- CANTIC: a11094709
- LNB: 000050037
- CONOR: 10343779
- ΕΒΕ: 232474